________________
२४ अनेकान्तजयपताका
(प्रथमः घादिरूपं वस्तु सच्चासच्च भवति ? तथाहि-सत्त्वमसत्त्वपरिहारेण व्यवस्थितम्, असत्त्वं सत्त्वपरिहारेण; अन्यथा तयोरंविशेषः स्यात् । ततश्च तद् यदि सत् कथमसत् ? अथासत् कथं सदिति ? एकत्र सदसत्त्वयोर्विरोधात् । तथा चोक्तम्
............. व्याख्या ................ कथमिति क्षेपे । एकमेव तथोपलम्भात्, घटादिरूपं वस्तु । 'आदि'शब्दाद् विज्ञानादिपरिग्रहः । सच्चासच्च भवति द्विरूपम् ? नैवेत्यभिप्रायः, एतदेव भावयति तथाहीत्यादिना । तथाहीत्युपदर्शने । सत्त्वं प्रसिद्धं तद् असत्त्वपरिहारेण-असत्त्वानापत्त्या व्यवस्थितम्, असत्त्वम् अपि प्रतीतं सत्त्वपरिहारेण, व्यवस्थितमिति वर्तते । इत्थं चैतदङ्गीकर्तव्यम् । अन्यथाएवमनङ्गीकरणे तयोः-सत्त्वासत्त्वयोः अविशेषः स्यात्-अभेदः स्यात् । न चैतदेवम् । ततश्चेत्यादि । ततश्च-एवं सति तत्-वस्तु यदि सत् कथमसत् ? अथासत् कथं सदिति ?। किं नैवमित्याह-एकत्र वस्तुनि सदसत्त्वयोर्विरोधात् । परस्परपरिहारस्थितिलक्षणोऽयं विरोध इति । न चैतत् स्वमनीषिकया उच्यत इत्याह-तथा चोक्तं पूर्वसूरिभिः । यस्मादित्यादि । .............................................. मनेतिरश्मि ......................................... स्थापना २ छ. ...)
*पूर्वपक्ष
- ૧ સદસ૬ એકાંતવાદ : (१२) मे ४ ५८-शान वस्तु सत् ५९ लोय भने असत् ५९ लोय" - मे २0 शत घटे ? न ४ घटे. ते मा शत --
“અસત્ત્વના અભાવમાં જ સત્ત્વનું અવસ્થાન હોવાથી, જયાં અસત્ત્વ ન હોય ત્યાં જ સત્ત્વનું અસ્તિત્વ ઘટી શકે અને સત્ત્વના અભાવમાં જ અસત્ત્વનું અવસ્થાન હોવાથી, જયાં સત્ત્વ ન હોય ત્યાં જ અસત્ત્વનું અસ્તિત્વ ઘટી શકે” – આવું જો ન માનવામાં આવે, તો સત્ત્વ-અસત્ત્વ વચ્ચે કોઈ ભેદ ४ नही २३, जने में थ४शे ...
તેથી ઘટાદિ પદાર્થ જો અસત્ હોય તો તે સત્ શી રીતે મનાય ? અને જો સત્ હોય તો અસત્ શી રીતે મનાય?
प्रश्न : - मे ४ पर्थमi, सेभ द्रव्यत्व-पृथ्वीत्व वगेरे मने धर्मो २४ , तेम सत्त्वઅસત્ત્વ પણ કેમ ન રહી શકે ?
ઉત્તર : - કારણ કે સત્ત્વ-અસત્ત્વ બંને વિરોધી ધર્મો હોવાથી, એક જ ઠેકાણે તે બંનેનું અસ્તિત્વ ससंमवित छ. युंछ -
१. 'आदि' शब्दाज्ज्ञानादि ज्ञेयम् । २. अनेकान्तवादप्रवेशटिप्पने प्रोक्तं च"अर्थक्रियासमर्थं च सदन्यदसदुच्यते । समावेशो न चैकत्र तयोः प्रोक्तो विरोधतः ॥", ३ अभेद इत्यर्थः। ४. 'तथाहीत्युपप्रदर्शने' इति ङ-पाठः।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
