Book Title: Anekantjaipataka Part 01
Author(s): Bhavyasundarvijay, Yashratnavijay
Publisher: Jingun Aradhak Trust
View full book text
________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
नास्तीत्यपि च संवित्तिर्न वस्त्वनुगमं विना । ज्ञानं न जायते किञ्चिदुपष्टम्भनवर्जितम् ॥” इति ।
................. व्याख्या ... .............. निश्चयः तदुत्थो नैष भवति वस्त्वन्तराभावसंवित्त्यनुगमादृते, तत्तदभावसंवित्पूर्वक इत्यर्थः ।
नास्तीत्यपि च संवित्तिर्न वस्त्वनुगमं विना तुच्छा-असदाश्रयैव, एवं ज्ञानं न जायते किञ्चिदुपष्टम्भनवर्जितं, निरालम्बनमिति । एतेनेत्यादि । एतेन-तत्त्वतः क्षयोपशमभेदनिबन्धनगर्भेणानन्तरोदितपरिहारेण यौगपद्यमपि अनन्तरोदितविकल्पयोः, 'अपि'शब्दादेकत्वमपि
.......... मनेतिरश्मि *. અભાવ અંશને આશ્રયીને, આ પટાદિ નથી – એવું જે નાસ્તિત્વનું સંવેદન થાય છે, તે પણ વસ્તુના અનુગમ (આલંબન) વિના અસંભવિત છે, કારણ કે કોઈ પણ જ્ઞાન આલંબન વિના ન થઈ શકે, ફલતઃ અસ્તિત્વથી મિશ્રિતરૂપે જ નાસ્તિત્વનો વિકલ્પ થાય છે.”
આ કથનથી પૂર્વપક્ષીની યૌગપદ્ય અને એત્વની આપત્તિનો પણ નિરાસ થાય છે, તે આ રીતે –
પૂર્વપક્ષઃ (ક) ઉભયરૂપ એક જ વસ્તુથી અસ્તિ-નાસ્તિ બંને વિકલ્પ થતાં હોય તો બંનેનો હેતુ से ०४ डोवाथ बने साथे. ४ थवा लोभे; घटोऽस्ति - पटो न मेम मस२ नही... मने (५) ઉભયરૂપ એક જ વસ્તુથી જન્ય હોવાથી બંને એક જ થઈ જશે, નિમિત્તભેદ વિના વિકલ્પભેદ ન होय...
___उत्तरपक्ष : (७) ते साथे ४ थाय छ - क्षयोपशमानुसार प्रधान मावे अस्तित्वनो लो५ थाय, त्यारे गौए भावे नास्तित्वनी लोप डोय ४ छ... (५) तमोऽत्वनो परिक्षा२ ५९ → वास्तवमा ते બે એક હોવા છતાં પણ તેઓમાં માત્ર પ્રધાન-ગૌણભાવ હોય છે, તેથી ઉલ્લેખ ક્રમસર એકનો જ
....... विवरणम् ..... 90. तत्तदभावसंवित्पूर्वक इति । तस्य-वस्त्वन्तरस्य घटापेक्षया पटादेस्तस्मिन् घटे यकाभावसंवित् तत्पूर्वक इति ।।
91. यौगपद्यमपीति । एकवस्त्वात्मकतया सत्त्वासत्त्वयोः सन्निहितयो: सतो: सदसद्विकल्पयोर्योगपद्यं प्राप्नोतीति परस्याशयः ।। ___92. एकत्वमपि निमित्ताभेदद्वाराऽऽयातमिति । एकत्वम्-एकरुपता सत्त्वासत्त्वविकल्पयोः । कीदृशमित्याह-निमित्ताभेदद्वाराऽऽयातं निमित्तस्य सदसद्रूपवस्तुनो योऽभेद:-अनानात्वं स एव द्वारम्उपायस्तेनायातम्-आपन्नं यो हि येन सह सर्वथाऽभिन्ननिमित्त: स तेन सह ऐक्यमाप्नोति, यथा सदसद्विकल्पयोरन्यतरस्य स्वरुपमभिन्ननिमित्तौ च घटायेकवस्त्वाश्रितौ सदसद्विकल्पाविति स्वभावहेतुप्रयोग
१. 'नास्तीत्यपि न संवित्ति०' इति घ-पाठः । २. अनुष्टुप् । ३. 'विना अतुच्छा' इति ङ-पाठः। ४. 'एवं विज्ञानं न' इति घ-पाठः। ५. 'हारेण आयोग०' इति ड-पाठः। ६. 'घटेकाभावः' इति क-पाठः। ७. 'यौग्यपद्य(j) प्राप्नोतीति' इति च-पाठः ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org

Page Navigation
1 ... 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370