________________
अधिकारः) व्याख्या-विवरण-विवेचनसमन्विता
१६९
-00 ॥ द्वितीयोऽधिकारः ॥ (१२४) यच्चोक्तम्-'एतेन नित्यानित्यमपि प्रत्युक्तमवगन्तव्यम्, विरोधादेव' इत्यादि, तदपि न सम्यक्, प्रमाणतस्तथाऽवगमात् । तथाहि-अध्यक्षेण नित्यानित्यमेव तदवगम्यते; अन्यथा तदवगमाभावप्रसङ्गात् । तथा च यदि तदप्रच्युतानुत्पन्नस्थिरैकस्वभावं सर्वथा नित्यमभ्युपगम्यते, एवं तर्हि तद् विज्ञानजननस्वभावं वा स्यात्, अजनन
................. व्याख्या *... ___ अधिकारान्तरमधिकृत्याह-यच्चोक्तमित्यादि । यच्चोक्तं पूर्वपक्षग्रन्थे 'एतेन नित्यानित्यमपि प्रतिक्षिप्तमवगन्तव्यम्, विरोधादेव' इत्यादि तदपि न सम्यक् । कुत इत्याहप्रमाणतस्तथाऽवगमात् । तथेति नित्यानित्यप्रकारेणावगमात् । एतदेव भावयति तथाहीत्यादिना । तथाहि अध्यक्षेण नित्यानित्यमेव तत्-वस्तु अवगम्यते; अन्यथा-एवमनभ्युपगमे तदवगमाभावप्रसङ्गात् । एतद्भावनायाह-तथा चेत्यादि । तथा च यदि तत्-वस्तु 'अप्रच्युतानुत्पन्नस्थिरैकस्वभावम्' इति पूर्ववत् । अनेन प्रकारेण सर्वथा नित्यमभ्युपगम्यते, एवं तर्हि तत्-वस्तु विज्ञानजननस्वभावं वा स्यात्, अजननस्वभावं वा । किञ्चात: ? यद्याद्यः पक्षः
............... मनेतिरश्मि *......
* नित्यानित्य मनेतिवाE * દરેક વસ્તુ સદસરૂપ છે – એમ સિદ્ધ કરી, હવે નિત્યનિત્ય શી રીતે? તે સિદ્ધ કરવા, ગ્રંથકારશ્રી બીજા અધિકારનો પ્રારંભ કરે છે.
(१२४) पूर्वपक्ष अंथम तमे ४ सयुं तुं 3, “नित्य भने भनित्यनो विरो५ होवाथी, वस्तु नित्यानित्य छ - अनु ५९। उन थाय छे.." - वगेरे ४थन ५२२५२ नथी; ॥२९॥ 3 प्रभा द्वा२।, વસ્તુનો નિત્યાનિત્યરૂપે જ બોધ થાય છે. જો વસ્તુને નિત્યાનિત્ય નહીં માનો, તો વસ્તુનો બોધ જ नही थाय. हवे तेनुं ॥२९॥ 58 छ -
વસ્તુને માત્ર નિત્યરૂપ માનવામાં દોષપરંપરા જો વસ્તુને અપ્રશ્રુત (વિનાશ ન પામે તેવી) અનુત્પન્ન (ઉત્પન્ન ન થાય તેવી) સ્થિર (અપ્રચલિત) એવા એક સ્વભાવવાળી અને સર્વથા નિત્ય માનશો, તો, તે વિશે વિકલ્પો ઘટી શકતા नथी. ते ॥शत - ते स्वभावी वस्तु (१) विज्ञान-ननस्वाभावी छे, 3 (२) "विशनम४ननस्वभावी ? अर्थात् विज्ञानने उत्पन्न ७२ छ, नही...
દ્વિતીય વિકલ્પનો ખુલાસો યદ્યપિ ગ્રંથમાં નથી કર્યો, પણ દરેક પદાર્થ વિજ્ઞાનને ઉત્પન્ન કરવારૂપે પ્રતીત હોવાથી, વિજ્ઞાનઅજનનસ્વભાવ સંભવિત જ નથી. (જો વિજ્ઞાનજનનસ્વભાવ ન હોય તો જ્ઞાન જ ન થાય અને તો वस्तु ०४ सिद्ध न थाय...) भाटे तेनु नि।७२५ स्वयं सम से...
१. 'अहम् अथ द्वितीयः परिच्छेदः' इति घ-पाठः । २. ३४तमे पृष्ठे । ३. सन्तुल्यतां यदुक्तं ३४तमे पृष्ठे । ४. ३४तमे पृष्ठे । ५. प्रेक्ष्यतां ३४तमं पृष्ठम् ।
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
