________________
१०४
अनेकान्तजयपताका
(प्रथमः
सत्त्वानुवेधात् न निरुपाख्यमेव तत् इति प्रसज्यप्रतिषेधपक्षोदितदोषाभावः ॥
(७६) पर्युदासप्रतिषेधपक्षदोषस्त्वत्र व्यतिकरेऽनभ्युपगमादेव न नः क्षतिमावहति । एतदुक्तं भवति-वस्त्वेव तत् सदसदात्मकम्, न तत्र स्वरूपसत्त्वपृथग्भूतं पररूपासत्त्वम्, न च पररूपासत्त्वासम्पृक्तं स्वरूपसत्त्वम् । न चानयोरेकत्वमेव, ..................................... व्याख्या ................................... तत्स्वरूपसत्त्वानुवेधात् तत्स्वरूपस्य तत्प्रतिषेधायातासत्त्वरूपस्य सत्त्वानुवेधात्-विवक्षितसत्त्वानुवेधात् कारणात् न निरुपाख्यमेव-तुच्छमेव तत्-असत्त्वम् । इति-एवं प्रसज्यप्रतिषेधपक्षोदितदोषाभावः॥
पर्युदासप्रतिषेधपक्षदोषस्त्वत्र व्यतिकरे उभयरूपवस्तुचिन्ताऽधिकारे अनभ्युपगमादेव कारणात् न नः-नास्माकं क्षतिमावहति । भावार्थमाह-एतदुक्तं भवति-वस्त्वेव तत् सदसदात्मकं-शबलम्, न तत्र-वस्तुनि स्वरूपसत्त्वपृथग्भूतम् अन्यदेव पररूपासत्त्वम्, न च पररूपासत्त्वासम्पृक्तं स्वरूपसत्त्वं केवलम् । न चानयोः-स्वरूपसत्त्वपररूपासत्त्वयोः
............. मनेतिरश्मि ..... અસત્ત્વ, (સ્વદ્રવ્યાદિના) સત્ત્વથી અનુવિદ્ધ હોવાથી (કથંચિત્ અભિન્ન હોવાથી) સર્વથા તુચ્છરૂપ બનતું નથી. આમ, તે પ્રમાણવિષય પણ બનશે, વસ્તુધર્મ પણ બનશે અને છતાં વસ્તુ પણ તુચ્છ પણ નહીં अने.
(७६) हुँ, पासपक्षमा तमे घोषो माया, ते तो भने भापता ४ नथी, ॥२९॥ 3 અસત્ત્વની વ્યુત્પત્તિ, પર્યદાસપક્ષ પ્રમાણે અમે સ્વીકારી જ ન હોવાથી, અમને કોઈ ક્ષતિ નથી.
* परतुनी सहसइयतार्नु वास्तविs स्व३५* આત્મા-ઘટ વગેરે દરેક વસ્તુઓ સદ્-અસદ્ ઉભયાત્મક છે, શબલરૂપ છે. સ્વદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ જે સત્ત્વ છે, તેનાથી પરદ્રવ્યાદિઅસત્ત્વ સાવ જુદું નથી, પણ કથંચિત્ અભિન્ન પણ છે, તેમ પરદ્રવ્યાદિની અપેક્ષાએ જે અસત્ત્વ છે, તેનાથી સ્વદ્રવ્યાદિસત્ત્વ સાવ જુદું નથી, પણ કથચિંદ અભિન્ન પણ છે અને સ્વરૂપસત્ત્વ-પરરૂપઅસત્ત્વ બંને એક પણ નથી, કારણ કે સત્ત્વ-અસત્ત્વ બંનેની प्रतीति भविरोध५ो ७५९०५ थाय छे. (सम्यक् उपलब्धेः - तद्भावभावित्वनो अर्थ :) ४ वस्तु होय
............विवरणम् ......... मात्रनियता: न पररूपेण स्वसत्त्वमपेक्षन्ते । तत: परद्रव्यादिरूपेण प्रतीतलक्षणेन सत:-घटादेर्वस्तुन: प्रतिषेधादित्यनेन ध्वनिना तस्य च परस्य-पटादेः परद्रव्यादिरूपेण सत:-विद्यमानस्य तत्र-विवक्षितसत्त्वेघटादौ असत्त्वात्-अविद्यमानत्वात् । एवं च यद्यपि परस्परापेक्षया घटपटादय: पदार्थास्तुच्छरुपा: संवृत्तास्तथापि तुच्छताया: स्वसत्तानुवेधात् प्रसज्यप्रतिषेधेऽपि नात्यन्तं तुच्छरूपतेति ।।
१. 'क्षिति०' इति क-पाठः । सोऽपि न्याय्यः, यतः 'क्षि क्षये' इत्यस्य क्तौ रूपम्। २. 'तत्प्रतिषेधा यतो सत्त्व०' इति ङ-पाठः । ३. 'क्षितिमा०' इति क-पाठः ।
.............................................
For Personal & Private Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
