________________
अनेकान्तजयपताका
(प्रथमः (४४) न स्वेच्छाप्रतिपत्त्या विशिष्टसुखभावतुल्यवृत्तित्वात् । इष्टौ प्रतीतिकोपस्तदन्यबन्धो द्वयेऽपि समः ॥ चित्रं च कर्म कार्यात् सङ्क्लेशादेव तत्क्षयोऽयुक्तः । दुःख्येव तपस्वीति च तदभावो योगिनां चैव ॥ अन्यदपि चैकरूपं तच्चित्रक्षयनिबन्धनं न स्यात् । तच्छक्तिसङ्करक्षयकारीत्यपि वचनमात्रं तु ॥
....... व्याख्या ......... इति पूर्वपक्षः । कर्मफलत्वात् कारणात् । नारकदुःखमिवेति दृष्टान्तः । कथं तपस्तत् स्यात् कायसन्तापरूपमित्युत्तरम् ।
न स्वेच्छाप्रतिपत्त्या तत् तपः । कुत इत्याह-विशिष्टसुखभावतुल्यवृत्तित्वात्, स्वेच्छाप्रतिपत्तिमद्राज्यसुखादेरपि तपस्त्वप्रसङ्गादित्यर्थः । इष्टौ प्रतीतिकोपः अधिकृतराज्यसुखादेस्तपस्त्वे । तदन्यबन्धः प्रमादार्त्तध्यानाभ्यां द्वयेऽपि-प्रस्तुतराज्यसुखे प्रस्तुततपसि च समःतुल्यः ।
चित्रं च कर्म कार्यात्-तुच्छभोगादिफलदर्शनात्, अतः सङ्क्लेशादेव एकरूपात् तत्क्षयोऽयुक्तः, चित्रकर्मक्षयः अघटमानक इति । दुःख्येव तपस्वीति च अयुक्तं तदभावःतपस्वित्वाभावो योगिनां चैव अयुक्तः । अन्यदपि च युक्तं एकरूपं तत्-तपः । ततः किमित्याह-चित्रकर्मक्षयनिबन्धनं न
* मनेतिरश्मि (४) पूर्वपक्ष : भोक्ष ते ना क्षयथा, भनो क्षय त५थीअने त५ ते आयसंत५३५ छे.
ઉત્તરપક્ષ નારકાદિના દુઃખની જેમ, કર્મના ફળરૂપ હોવાથી, કાયસંતાપને તારૂપ શી રીતે કહી શકાય ?
(४४) (५) पूर्वपक्ष : आयसंता५ तो स्वेच्छा से वायु छ...
ઉત્તરપક્ષ એ રીતે તો રાજ્યસુખાદિ પણ સ્વેચ્છાએ સ્વીકાર્યું હોવાથી, પરૂપ બનશે અને તેને તરૂપ માનવામાં તો પ્રતીતિનો વિરોધ છે...
પૂર્વપક્ષ : રાજયસુખાદિમાં તો પ્રમાદના કારણે નવા નવા કર્મનો બંધ થાય છે... ઉત્તરપક્ષ : નવા કર્મોનો બંધ તો કાયસંતાપમાં પણ આર્તધ્યાનથી થાય છે જ..
(૬) કાર્ય વિચિત્ર હોવાથી કારણભૂત કર્મ પણ વિચિત્ર છે અને એવા વિચિત્ર કર્મનો ક્ષય માત્ર કાયસંતાપરૂપ એકસ્વરૂપી કારણથી અયુક્ત છે અને જો કાયસંતાપને તપરૂપ મનાય તો બધા દુઃખીઓ તપસ્વી અને બધા યોગીઓ અતપસ્વી બની જશે.
(૭) ક્ષાયોપથમિક ભાવરૂપ તપ પણ એકરૂપ હોવાથી વિચિત્રકર્મના ક્ષયનું કારણ ન બને.
१. आर्या । २. योगिना' इति ग-पाठः। ३-४. आर्या । ५. 'तुल्यरूपत्वात्' इति क-घ-पाठः। ६. 'राज्ये सुखे' इति ङ-पाठः ।
...........
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
