Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४२
जीवाभिगमसूत्रे
सिद्धि प्राप्ता भवन्ति ते तीर्थसिद्धाः कथ्यन्ते । अतीर्थसिद्धा: - तीर्थानुत्पन्ना ये सिद्धा जाताः ते अतीI सिद्धाः कथ्यन्ते । तीर्थंकरसिद्धाः तीर्थङ्करपदप्राप्त्यनन्तरं ये सिद्धा भवन्ति ते तीर्थङ्कर सिद्धाः कथ्यन्ते इति तृतीयः । अतीर्थकर सिद्धाः तीर्थकरपदमप्राप्त्यैव ये सिद्धा भवन्ति ते अतीर्थकर सिद्धाः कथ्यन्ते ते च केवलिनः । स्वयम्बुद्धसिद्धाः ये परोपदेशमन्तरेण स्वयमेव ज्ञानमवाप्य सिद्धा भवन्ति ते स्वयम्बुद्धसिद्धाः कथ्यन्ते । यथा तीर्थकर महावीरादय इति पञ्चमः । प्रत्येकबुद्धसिद्धाःयस्य कस्यापि वस्तुविशेषस्य संयोगं प्राप्य अनित्यादि भावनया सिद्धा भवन्ति ते प्रत्येकबुद्धाः कथ्यन्ते इति षष्ठः । बुद्धबोधित सिद्धा: - ये गुरूपदेशादिना बोधं प्राप्य सिद्धा भवन्ति ते बुद्धबोधिताः सिद्धाः कथ्यन्ते इति सप्तमः । स्त्रीलिङ्ग सिद्धा: - द्रव्यरूपेण स्त्रीलिङ्गे वर्तमाना ये जीवाः सिद्धिं प्राप्नुवन्ति ते स्त्रीलिङ्गसिद्धाः कथ्यन्ते यथा मल्लिनाथः इत्यष्टमः पुरुषलिङ्गसिद्धाः द्रव्यरूपेण पुरुषलिङ्गे वर्तमानाः बोधमवाप्य सिद्धा भवन्ति ते पुरुषलिङ्गसिद्धाः कथ्यन्ते इति नवमः ।
होने पर जो सिद्धि को प्राप्त हो चुके हैं वे तीर्थसिद्ध हैं तीर्थ में उत्पन्न नहीं होकर जो सिद्ध हुए हैं वे अतीर्थ सिद्ध हैं । तीर्थकर पद की प्राप्ति के अनन्तर जो सिद्धि पद को प्राप्त हुए हैं तीर्थंकरसिद्ध हैं । जो तीर्थकर पद को प्राप्त हुए बिना ही सिद्ध हुए हैं वे अतीर्थंकर सिद्ध हैं- जैसे केवली भगवान् । जो दूसरों के उपदेश के विना स्वयं ही ज्ञान को प्राप्त कर सिद्ध होते हैं वे स्वयं बुद्ध सिद्ध हैं । जैसे - तीर्थंकर महावीर आदि जिस किसी वस्तु विशेष के संयोग को प्राप्तकर जो अनित्यादिकी भावना से सिद्ध होते हैं वे प्रत्येक बुद्ध सिद्ध हैं । जो गुरु के उपदेश आदि से प्रबुद्ध होकर सिद्ध होते हैं वे बुद्ध बोधित सिद्ध हैं । जो द्रव्य रूप से स्त्रीलिङ्ग में वर्त - मानजीव सिद्ध होते हैं वे स्त्रीलिङ्ग सिद्ध हैं । जैसे - मल्लिनाथ । द्रव्यरूप से पुरुषलिङ्ग में वर्तमान जो जीव सिद्ध होते हैं वे पुरुषलिङ्गसिद्ध है । नपुंसकलिङ्ग में वर्तमान जो जीव
(૧) તીર્થંકર—તી કરતું શાસન પ્રવૃત્ત થયા બાદ જે સિદ્ધિ પામ્યા છે, તેમને તીર્થંસિદ્ધ કહે છે. (૨) અતી સિદ્ધ-તીથÖમાં ઉત્પન્ન થયા વિના જેમણે સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી છે તેમને અતીથ*સિદ્ધ કહે છે. (૩) તીથંકરસિદ્ધ—તીથંકર પદની પ્રાપ્તિ કર્યા બાદ જેએ સિદ્ધિ પામ્યા છે તેમને તીથ કરસિદ્ધ કહે છે. (૪) અતીર્થંકર સિદ્ધ—તીથ‘કર પદની પ્રાપ્તિ કર્યાં વિના જ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરનારને અતીર્થંકર સિદ્ધ કહે છે જેમકે કેવલી ભગવાન. (પ) સ્વયં બુદ્ધ સિદ્ધ-ખીજાના ઉપદેશ વિના, પેાતાની જાતે જ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને સિદ્ધિપદ મેળવનારને સ્વયંબુદ્ધ સિદ્ધ કહે છે. જેમ કે તીર્થંકર મહાવીર આદિ. (૬) પ્રત્યેક યુદ્ધ સિદ્ધ-કાઈ વસ્તુ વિશેષના સંચાગથી-અનિત્ય આદિ ભાવના વડે જેએ સિદ્ધ થાય છે તેમને પ્રત્યેક યુદ્ધ સિદ્ધ કહે છે. (૭) યુદ્ધ બાધિત સિદ્ધ-જેએ ગુરુના ઉપદેશ આદિથી સિદ્ધ થાય છે, તેમને બુદ્ધાધિત સિદ્ધ કહે છે. (૮) શ્રીલિંગસિદ્ધ-દ્રવ્યરૂપે સ્ત્રીલિંગમાં રહેલા જે જીવા સિદ્ધ થાય છે, તેમને સ્ત્રીલિંગસિદ્ધ કહે છે. જેમકે મલ્લીનાથ (૯) પુરુષલિંગસિદ્ધ-દ્રવ્ય રૂપે પુરુષલિંગમાં ઉત્પન્ન થઈને સિદ્ધિપદ પ્રાપ્ત કરનાર જીવને
જીવાભિગમસૂત્ર
