Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १६ उ० २ २० ३ जीवानां जराशोकादिनिरूपणम् ६५ 'जाव असञ्चामोसंपि भासं भासइ' यावत् मृषापि भाषा भाषते सत्यमृषापि भाषां भाषते असत्यमृषामपि भाषां भाषते, वस्तुतः सत्यामपि भाषाकथंचिद् भाष्यमाणा सावद्यापि संभवतीती पुन: प्रश्नयन्नाह-'सक्केणमित्यादि । 'सक्के गं भंते देविंदे देवराया' शक्रः खलु भदन्त देवेन्द्रो देवराजः किं स वजं भासं भासद अणवज्नं भासं भासई' किं सावधां भाषां भाषते यद्वा अनवधा भाषां भाषते, पाणातिपातादियुक्ता भाषा सावधा, अवयं गर्हितं कर्म पापं वा तत्मायोजिका भाषा सावथा । निरवद्या निर्गत अवयं पापं प्राणातिपातादिरूपं यतः सा निरवधा पापरहितेत्यर्थः । भगवानाह-गोयमा' हे गौतम! 'सावर्जपि भासं भासइ' सावद्याव्यवहार भाषा बोलता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! सच्च पि भासं भासह, जाव असच्चामोल पि भासं भासई' हे गौतम ! देवेन्द्र देवराज शक्र सत्य भाषा भी बोलता है यावत्-मृषा भाषा भी बोलता है, सत्य मृषा भाषा भी बोलता है, और असत्यमृषा भाषा भी बोलता है। 'सक्के णं भते । देविदे देवराया कि सावज भासं भासह अण. बज्जं भास भासद वस्तुतः सत्य भाषा भी शास्त्रोक्तविधि के अनुसार नहीं बोली जाने पर सावद्य भी हो सकती है-अतः गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है कि देवेन्द्र देवराज शक्र क्या सावध भाषा बोलता है या निरवद्य भाषा बोलता है ? प्राणातिपात आदि से युक्त भाषा सावध भाषा कहलाती है अवध नाम गर्हित कर्म या पाप का है। इसकी प्रयोजक जो भाषा होती है, वह सावध भाषा है । प्राणातिपात
आदिरूप अवद्य-पाप जिस भाषा से निर्गत हो गया होता है वह निरवद्य भाषा है-पाप रहित भोषा है । इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं२मा प्रभु ४३ . ' गोयमा ! सच्चंपि भासं भासइ जाव असच्चामोसं पि भासं भासइ" ३ गौतम ! श सत्य भाषा ५ मा छे असत्य भाषा ५९ બોલે છે. તે સત્યાસત્ય ભાષા પણ બોલે છે અને અસત્યમૃષા ભાષા પણ मा छ, न साथीन मोटी ती भाषा सत्यभृपा ११५६ मा छे. "सक्के ण भ'ते ! देवि दे देवराया कि सावजं सासं भासइ अणवज भासं भासइ" વસ્તુતઃ સત્યભાષા પણ બોલે છે. શાસ્ત્રવિધિ અનુસાર ન બેલાય તે ભાષાને સાવદ્ય ભાષા કહે છે. ગૌતમ સ્વામી પ્રભુને પૂછે છે કે દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક શું સાવદ્ય ભાષા મલે છે? કે નિરવદ્ય ભાષા બેલે છે? પ્રાણાતિપાતવાળી ભાષાને સાવદ્ય ભાષા કહે છે. નિ દિત કમને અવદ્ય પાપકર્મ કહે છે. તે પાપકર્મવાળી જે ભાષા હોય તે સાવધા ભાષા છે પ્રાણાતિપાત આદિ રૂપ અવદ્ય-પાપ જે ભાષામાં ન હોય તે નિર્વાદ્ય ભાષા છે. અર્થાત્
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૨
