Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 579

प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०१ सू०१ प्रथमाप्रथमत्वे लेश्याद्वारम् ५६५ प्रथमत्वाप्रथमत्वयोः प्रश्नं कृत्वा तस्य नारकादेस्तादृश लेश्यभावेन अप्रथमत्वं विवेचनीयमितिभावः। 'अलेस्से गं जीव मणुस्ससिद्धे जहा नो सनि नो असभी' अलेश्यः खलु जीवमनुष्यसिद्धो यथा नो संज्ञि नो असंज्ञी, अलेश्यो-लेश्यारहितो जीवो मनुष्यः सिद्धश्च अलेश्यमावेन प्रथम एव भवति नत अप्रथमः अलेश्य भावस्य प्रथमत एव प्राप्तत्वात् इतः पूर्व कदाप्यमाप्तत्वादिति ।
इति पञ्चमं लेश्याद्वारम् ॥ अथ षष्ठं दृष्टिद्वारमाह-'सम्मदिटिए णं भंते !' इत्यादि । 'सम्मदिहिए भंते !' सम्यग्दृष्टिकः खलु भदन्त ! 'जीवे सम्मदिहिभावेणं किं पढमे अपढमे जीवः है, उस लेश्या को लेकर ही वह जीव सलेश्य है सो उसमें प्रथमत्व का प्रश्न करके उस नारकादिक जीव को तादृशलेश्यभाव की अपेक्षा से अप्रथमत्व का विवेचन कर लेना चाहिये । 'अलेस्से णं जीवमणुस्स सिद्धे जहा नो सन्नि नो असन्नी' लेश्यारहित जीव, मनुष्य, और सिद्ध हो सकते हैं-सो ये लेश्यारहित जीव मनुष्य और सिद्ध अलेश्यभाव की अपेक्षा से प्रथम ही हैं अप्रथम नहीं। क्योंकि अलेश्य भाव जीव को एक बार होता है अतः प्रथम बार ही प्राप्त होने के कारण और इससे पूर्व में कदापि प्राप्त नहीं होने के कारण अलेश्यजीव अलेश्य भाव की अपेक्षा प्रथम ही हैं। ५ लेश्या द्वार समाप्त । __छठवें इस दृष्टिबारमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-'सम्मदिहिए गं भंते !' इत्यादि-हे भदन्त ! जो सम्यग्दृष्टिक जीव है લઈને જ તે જીવ લેશ્યાવાળા કહેવાય છે. તેમાં પ્રથમ અને અપ્રથમપણાને પ્રશ્ન કરીને તે નારકાદિ જીવને તેવા પ્રકારની વેશ્યાભાવની અપેક્ષાએ मप्रथमपानु विवेयन ४३0 से 'अलेस्से णं जीवे मणुस्ससिद्धं जहा नो सन्नि नो असन्नी" अश्यारहित ७१, मनुष्य भने सिख मवेश्या सावनी અપેક્ષાથી પ્રથમ જ છે અપ્રથમ નથી. કેમ કે અલેશ્યભાવ જીવને એક જ વખત હોય છે. જેથી પ્રથમવાર પ્રાપ્ત થવાનું કારણ અને તેનાથી પહેલાં કેઈ વખત પ્રાપ્ત નહીં થવાનું કારણ અલેશ્ય જીવ અલેશ્ય ભાવની અપેક્ષાએ પ્રથમ જ છે.
છે પાંચમુ લેણ્યાદ્વાર સમાપ્ત છે
दार-- છઠા આ દષ્ટિદ્વારમાં ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછ્યું છે કે"सम्मदिदिए गं भते !" त्या6ि3 मसन् सभ्यष्टि २ ७१ छ, ते
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨