Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०३ सू०३ छद्मस्थविषये प्रश्नोत्तरम्
६७७
पुत्ता ! एवं बुच्चा, छउमस्थे णं मासे तेसिं निज्जरापुरगलाणं नो किंचि अण्णत्तं वा ६ जाणइ पासइ, सुहुमा णं ते पुग्गला पन्नत्ता समणाउ पो ! सबलोगं पि य णं ते ओगाहिताणं चिट्ठति। ____ अत्रमत्व वा तुच्छत्व वा गुरुकत्व वा लघुकत्वं वा जानाति पश्यति ? गौतम ! नायमर्थः समर्थः । तत्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते-छद्मस्था, खलु मनुष्यः तेषां निर्जरापुद्गलानां नो किञ्चिद् अन्यत्वं वा ६ जानाति पश्यति ? गौतम ! देवोऽपि च खलु अस्त्येककः यः खलु तेषां निर्जरापुद्गलानां नो किश्चिद् अन्यत्वं है और देखता है-सब देव नहीं। 'से तेणटेणं मांगदियपुत्ता, एवं घुच्चह छ उमस्थेणं मणूसे तेसिं निज्जरा पोग्गलाणं नो किंचि आणत वा ६ जाणइ पासई' इस कारण हे माकन्दिकपुत्र ! मैंने ऐसा कहा है कि-छद्मस्थ मनुष्य उन निर्जरा पुद्गलों के अन्यत्व आदि को नहीं जानता है । और नहीं देखता है । 'सुहुमा ण ते पुग्गला पन्नत्सा समणाउसो ?' हे श्रमण ! आयुष्यन् ! वे निर्जरा पुल सूक्ष्म कहे गये हैं। 'सव्वलोग पि य गं ते ओगाहित्ता णं चिट्ठति' वे सूक्ष्म निर्जरा पुद्गल समस्त लोकाकाश को व्याप्त कर ठहरे हुए हैं । इत्यादि यह पाठ छद्मस्थ सूत्रगत है। 'देवे वि य णं अत्थेगइए' ऐसा जो कहा गया है सो उसका मतलब ऐसा है कि मनुष्य की अपेक्षा देव प्रायः पटुप्रज्ञावाला होता है अतः अब देवों में भी कोई एकदेव कि जो विशिष्टावधि ज्ञान से विकल है उन निर्जरा पुद्गलों को अन्यत्वादि ६ को नहीं जानता है तो छद्मस्थमनुष्य उन्हें कैसे जान सकता है। कोई एक जानता है ऐसा
द्वेणं मागंदियपुत्ता एव वुच्चइ छउमत्थे णं मणूसे तेसि निज्जरापोग्गलाणं नो किंचि आणत्तं वा ६ जाणइ पासइ' ते ४२णे माहीपुत्र म' शव છે કે-છદ્મસ્થ મનુષ્ય તે નિજ પુલાના અન્યત્વે આદિને જાણતા નથી. 'सुहुमा णं पुग्गला पन्नत्ता समणाउसो' ३ श्रम मायुभन् त नि२॥ पुरात सूक्ष्म वा छे. 'सव्वलोगंपि य ण ते ओगाहित्ता णो चिति' ते सूक्ष्म નિર્જરા પુગલ બધાજ કાકાશને વ્યાપ્ત કરીને રહેલા ઈત્યાદિ આ પાઠ छमस्थ सूत्रने छे. 'देवे वि य णं अत्थेगइए' मा प्रमाणे ४ामा मान्य' છે તેનો ભાવ એવો છે કે મનુષ્યથી દેવ પ્રાયઃ પટ્ટપ્રજ્ઞાવાળા હોય છે. જેથી દેવામાં પણ કોઈ એક દેવ કે જે વિશેષ પ્રકારના અવધિજ્ઞાનવાળો હોય છે તેજ જાણે છે. તે વગર બીજા દેવ નિર્જરા પુદ્ગલેના અન્યત્વ વગેરેને જાણતા નથી. તે પછી છસ્વસ્થ મનુષ્ય તેને કેવી રીતે જાણી શકે ? કેઈ એક જાણે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨