Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 593

प्रमैयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०१ सु०१ प्रथमाप्रथमत्वे उपयोगद्वारम् ५७९ प्रथमाः, नारकादिवैमानिकान्तपदेषु तु नो प्रथमाः किन्तु अप्रथमाः, अनादिसंसारे अनन्तशो लघवात्तस्य, सिद्धपदे तु प्रथमा एव नो अपथमाः साकारानाकारविशेषितस्य सिद्धत्वस्य प्रथमत एव भावादिति ॥इत्येकादशमुपयोगद्वारम् ॥११॥
अथ द्वादशं वेदद्वारमाह-"सवेदगो" इत्यादि । "सवेदगो जात्र नपुंसगवेदगो एगत्तपुहुत्तेणं जहा आहारए" सवेदको यावन्नपुसावेदः, एकत्यपृथक्त्वेन यथा आहारकः, अपथम एव नतु प्रथमः, अपेक्षा से कदाचित् अप्रथम है । तथा नारकादि वैमानिकान्त पदों में तो ये प्रथम नहीं हैं। किन्तु अप्रथम ही हैं क्योंकि अनादिसंसार में साकारोपयोग और अनाकारोयोग अनन्तवार प्राप्त हो चुके हैं। सिद्ध पद में जो प्रथमता एकवचन और बहुवचन में कही गई है उसका कारण यह है कि साकार अनाकार उपयोग विशेषित जो सिद्धत्व अवस्था है वह पहिले पहिल ही प्राप्त होती है बार २नहीं। ११ वां उपयोगहार समाप्त ।
बारहवां वेदवार इस १२ वें वेदवार में गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-हे भदन्त । वेदकी अपेक्षा सवेदक जीव एकवचन में और बहुवचन में प्रथम है या अप्रथम है ? इसके उत्तर में प्रभुने कहा-'सवदगो जाव नपुंसगवेदगो एगत्तपुहुत्ते णं जहा आहारर' हे गौतम ! वेदकी अपेक्षा सवेदक जीव यावत् नपुंसक तक एकवचन एवं बहुवचन में आहारक सूत्रोक्त અપેક્ષાથી કઈવાર આ પ્રથમ છે. તથા નારક વિગેરે વૈમાનિક સુધીના પદમાં તે તેઓ પ્રથમ નથી. પણ અપ્રથમ છે. કેમકે અનાદિ સંસારમાં સાકારોપયોગ અને અનાકારોપયોગ અનન્તવાર પ્રાપ્ત થયેલ છે. સિદ્ધ પદમાં એકવચન અને બહુવચનથી જે પ્રથમતા કહી છે, તેનું કારણ એ છે કે-સાકાર અનાકાર ઉ૫ યોગ વિશેષણવાળી જે સિદ્ધત્વ અવસ્થા છે, તે પહેલ વહેલીજ પ્રાપ્ત થાય છે, वारा२ नही.
| | અગીયામું ગદ્વાર સમાપ્ત .
___सारभुवदाઆ બારમાં વેદદ્વારમાં ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછયુ છે કે-હે ભગવાન વેદની અપેક્ષાએ એકવચનથી અને બહુવચનથી સદક જીવ પ્રથમ છે? કે અપ્રથમ छ? तेना उत्तरमा प्रभु ४ छ ?--'सवेदगो जाव नपुंसगवेदगो एगत्तपुष्टुत्ते जहा आहारए' 3 गौतम वहननी अपेक्षाथी स४४ ७१ यावत् नस। સુધીના જીવ એકવચન અને બહુવચનથી આહારક સૂત્રમાં કહ્યા પ્રમાણે અપ્ર
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૨