Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीस्त्रे 'कण्हलेस्सा जाव सुक्कलेस्सा एवंचेव' कृष्णलेश्या यावत् शुक्ललेश्या एवमेव सलेश्य सूत्रबदेव कृष्णलेश्या यावत् शुक्ललेश्यान्तानां व्याख्यानं कर्तव्यम्, अत्र यावत्पदेन नीलपीतकापोतिकतेजोलेश्यानां संग्रहो भवति हे गौतम ! कृष्णलेश्यो जीपः कृष्णलेश्यभावेन न प्रथमः किन्तु अपथम एव एवं यावत् शुक्ललेश्यो जीवः शुक्लेश्यभावेन न प्रथमो ऽपितु अपथम एव अनादिसंसारेऽनन्तशो लेश्यानां प्राप्तत्वादिति । 'नवरं जस्स जा लेस्सा अस्ति' नवरं यस्य या लेश्या अस्ति, सलेश्यभावेन सलेश्यो जीवो न प्रथमः अपितु अप्रथम एव किन्तु तत्र यस्य नारकादे जीवस्य या लेश्या कृष्णनीलादिर्भवेत् ता लेश्यामादायैव सलेश्यः तस्मिन् ही है, प्रथमता नहीं है ऐसा जानाना चाहिये । 'कण्हलेस्सा जाव सुक्कलेस्सा एवं चेव' सलेश्य सूत्र के जैसा ही कृष्णलेश्या से लेकर शुक्ल. लेश्या तक के जीवों में सलेश्यभाव का व्याख्यान कर लेना चाहिये । यहां यावत्पद से 'नील, पीत, कापोतिक और तेजोलेश्या' इनका ग्रहण हुआ है। इसप्रकार हे गौतम कृष्णलेश्यावाला जीव कृष्णलेश्याभाव की अपेक्षा से प्रथम नहीं हैं किन्तु अप्रथम ही है। इसी प्रकार से यावत् शुक्ललेश्यभाव की अपेक्षा से प्रथम नहीं है। किन्तु अप्रथम ही है। क्योंकि जीवने अनन्तवार इस अनादि संसार में प्रत्येकलेल्यायों को ग्रहण किया है। 'नवरं जस्त जा लेस्ता अस्थि' इसका तात्पर्य ऐसा है कि सलेश्यभाव से सलेश्यजीव प्रथम नहीं है किन्तु अप्रथम है ऐसा जो सामान्य कथन किया है उसमें विशेषरूप से कथन के लिये ऐसा कहना चाहिये कि जिस नारकादिक जीव के जो कृष्णनील आदि लेश्या होती समन "कण्हलेस्सा जाव सुक्कलेस्सा एव चेव" सखेश्य सूत्रनी भा५४ કૃષ્ણલેશાવાળા જીથી આરંભીને શુકલ લેફ્સાવાળા જીવો સુધીમાં પણ સલેશ્ય ભાવનું કથન કરી લેવું. અહીં યાવત્પદથી નીલ, પીત, કાપતિક અને તેજલેશ્યાઓનું ગ્રહણ થયું છે. એ રીતે હે ગૌતમ કૃષ્ણ લેશ્યાવાળા જીવ કૃષ્ણલેશ્યાવાળા જીવ શુકલલેશ્યાભાવની અપેક્ષાથી પ્રથમ નથી પરંતુ અપ્રથમ જ છે. કેમ કે જીવે અનંતવાર આ અનાદિ સંસારમાં પ્રત્યેક
श्यामान अय ४२ छ. "नवरं जरस जा लेस्सा अत्थि" ॥ ४थननु તાત્પર્ય એવું છે કે-એલેશ્ય જીવ પ્રથમ નથી પણ અપ્રથમ છે. એ પ્રમાણે જે સામાન્ય રીતે કહ્યું છે તેમાં વિશેષરૂપે કહેવા આ પ્રમાણે કહેવું જોઈએ કે જે નારકાદિ જીવને જે કૃષ્ણ, નીલ, વિગેરે લેશ્યા હોય છે. તે લેસ્થાને
શ્રી ભગવતી સૂત્રઃ ૧૨
