Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
भगवतीसूत्रे किं प्रथमः अप्रथमो वेति प्रश्नः, भगानाह-'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'सिय पढमे प्तिय अपढमे' स्यात् प्रथमः स्यात् अप्रथमः अत्र 'सिय' शब्दः कदाचिदर्थबोधकस्तथा च कदाचित् कश्चिज्जीवः अनाहारकत्वेन प्रथम: कदाचित् अपथमः, यथा सिद्धः संसारी च, अयमाशयः सिद्धस्तथा विग्रहगति माप्तः संसारीजीवः अनाहारको भवति, तत्र सिद्धो ऽनाहारकभावेन प्रथमो भवति सिद्धेन इतः पूर्व कदाचिदपि अनाहारकभावस्य अपात्वात् अनाहारक पर्यायस्य प्रथमत एव प्राप्तत्वात् , संसारीजीवस्तु अनाहारकभावेन न प्रथमोऽपितु अपथमा अनादौ संसारे अनाहारकभावस्थानन्त शो ऽनुभूतत्वात् । इत्थमेव दण्डक
अथ गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं कि-'अणाहारए णं भंते ! जीवे अणाहारभावेणं पुच्छा' हे भदन्त ! जो जीव अनाहार है वह अना. हार भावसे प्रथम है या अप्रथम है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं'गोयमा ! सिय पढमे, सिय अपरमे' यहाँ 'सिय' शब्द कदाचित् इस अर्थ में व्यवहृत हुआ है । तथा च अनाहारक भाव की अपेक्षा कोई जीव प्रथम भी हैं और अप्रथम भी है। इसका आशय ऐसा है कि सिद्ध जीव और विग्रहगतिमें वर्तमान संसारी जीव अनाहारक होते हैं-अतः अनाहारक भाव की अपेक्षा सिद्ध जीव प्रथम है। क्योंकि जिस समय सिद्धने सिद्धपार्यय प्राप्त की है । इसके पहिले वे कभी भी अनाहारक भाव को प्राप्त नहीं थे । अतः उनमें यह अनाहारक दशा सिद्ध होने से ही प्राप्त हुई है । इस अपेक्षा वे प्रथम हैं। तथा संमारी
हवे गौतम स्वामी प्रभुने मे पूछे छे -“जीवे अणाहारभावेण पुच्छा" है ભગવન જે જીવ અનાહારક (આહાર નહીં લેનાર) છે. અનાહારભાવથી પ્રથમ छ ? अप्रथम छ ? मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु ४ छे-“गोयमा ! सिय पढमे सिय अपढमे' मडियां "सिय" । ०५४ ४४ाय से मां पराये। છે. તેમજ અનાહારકભાવની અપેક્ષાથી કોઈ જીવ પ્રથમ પણ છે, અને અપ્રથમ પણ છે. આને ભાવ એ છે કે-સિદ્ધ જીવ અને વિગ્રહ ગતિમાં રહેલ સંસારી જીવ અનાહારક હોય છે, જેથી અનાહારક ભાવથી સિદ્ધ જીવ પ્રથમ છે. કેમકે -જે સમયે સિધે સિદ્ધપર્યાય પ્રાપ્ત કરી હોય તેની પહેલાં તેઓ કોઈ પણ સમયે અનાહારકભાવને પ્રાપ્ત નહોતા જેથી તેઓમાં આ અનાહારક દશા સિદ્ધ થવાથી પ્રાપ્ત થઈ છે. તે અપેક્ષાએ તેઓ પ્રથમ છે. તેમજ સંસારીજીવ આ અવસ્થાને આ અનાદિ સંસારમાં અનન્તવાર પ્રાપ્ત કરતા આવે છે. જેથી તેમની આ અવરથા અનન્તવારથી અનુભવેલી હોવાથી અપ્રથમ છે, તેથી સંસારી જીવ અપ્રથમ છે. આજ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
