Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 206

भगवतीसूत्रे रूढम् आत्मानं पश्यति प्रतिबुद्धश्च अल्लीयसा कालेनैव संपद् लप्स्यते यथा 'गजा रोहाद्भवेद्राज्यं श्रीप्राप्तिः श्रीकलागमात् । पुत्राप्तिः फलिताम्रस्य, सौभाग्यं माल्यदर्शनात् ॥१॥ इति सोऽयौ दृष्टार्थाविसंवादिफलाविसंवादिभेदेन यथातथ्यः स्वप्नो द्विविधः । एकत्र दृष्टवस्तु प्रायकत्वम् अपरत्र दृष्टवस्तुफलपापक समित्यनयोर्भेदः १ 'पयाणे' प्रतानम् मतनं प्रतानो विस्तारो दीर्घता वा तद्रूपः प्रतानस्वप्नः दीर्घ कालावस्थायेत्यर्थः प्रतानाख्यः स्वप्नः सत्योऽपि भवेद् मिथ्या वा भवेदिति दीर्घव विशेषण कृत एवं पूर्वापेक्षयाऽस्य भेद इति २ । 'चिंता सुविणे' चिंतास्वप्न:-चिन्तामूलकः स्वप्नश्चिन्तास्वप्नः यथा यः कश्चिद् जागतो इस प्रकार का जो स्वप्न है वह यथातथ्य स्वप्न का प्रथम भेद है। जो कोई पुरुष अपने को स्वप्न में हाथी आदि पर चढ़ा हुआ देखता है और इस स्वप्न के फलादेशानुसार वह कालान्तर में संपत्ति को पा लेता है यह यथातथ्य का द्वितीय भेद है जैसा कहा गया है कि"गजारोहादुभवेद्राज्य इत्यादि, यथातथ्य स्वप्न के इन दो भेदों में अन्तर दृष्टवस्तु की प्रापकता एवं दृष्टवस्तु के फल को प्राप्त करने की अपेक्षा से भेद हैं प्रथम भेद में दृष्टवस्तु प्राप्त होती है तब कि द्वितीय भेद में दृष्टवस्तु के फल की प्राप्ति होती है । “पयाणे" प्रतानस्वप्नविस्तार वाले स्वप्न का नाम प्रतान स्वप्न है यह स्वप्न दीर्घकालावस्थायी होता है । यह प्रतानाख्घ स्वप्न सत्य भी होता है और अनत्य भी होता है। पूर्व स्वप्न की अपेक्षा इस स्वप्न में भेद सिर्फ विशेषण को लेकर ही है। चिन्तास्वप्न-जागृत अवस्था में जिस विषय का
પુરૂષ જ્યારે જાગી જાય છે તે સ્વપ્નમાં જોયા પ્રમાણે પિતાના હાથમાં મહોરોને જુએ છે. આ પ્રકારનું જે સ્વપ્ન છે તે યથાતથ્ય સ્વપ્નને પહેલે ભેદ છે.
કેઈ પુરૂષ પિતાને સ્વપ્નમાં હાથી ઉપર ચડેલે જુએ અને તે સ્વપ્નના ફલાદેશ અનુસાર તે પુરૂષ કાલાંતરમાં સંપત્તિ મેળવે છે તે યથાतथ्य सनन भी ले छे, रेभ यु छे 3-"गजारोहाद्धवेद्राज्यम्" યથાતથ્ય સ્વપ્નના આ બે ભેદમાં એટલું અંતર છે કે પહેલે ભેદ જેએલી વસ્તુ પ્રાપ્ત કરાવે છે, અને બીજો ભેદ જેએલી વસ્તુના ફળને પ્રાપ્ત કરાવે छे. “पयाणे" प्रतानस्वप्न-विस्तारवाणा २१नतुं नाम प्रतान ११न छ, मा સ્વપ્ન લાંબા કાળ સુધી રહેનારું હોય છે, આ પ્રતાનસ્વપ્ન સાચું પણ હોય છે. અને ખોટું પણ હોય છે યથાતથ્ય સ્વમ કરતાં આ રૂમમાં દિર્ઘકાળ રહેવું એટલી વિશેષતા છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨