Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१७ उ० १ सू०३ शरीरेन्द्रिययोगानां क्रियानि० ३७१ पर्यन्तमेव ज्ञातव्यम् । एवं मणजोगं वयजोगं कायजोगं' एवं मनोयोगं वचो योगं काययोगमाश्रित्येत्यर्थः एवमेव शरीरखदेव मनोयोगादिनिर्वर्त्तनेऽपि जीवस्य यथायथं त्र्यादिक्रियावत्वं ज्ञेयम् । आलापप्रकारच 'जीवे णं भंते ! मणजोगं निव्त्रत्तेमाणे ककिरिए गोयमा ! सिय वि किरिए सिय चउकिरिए सिय पंचकरिए जीवा णं भंते! मणजोगं निव्वत्तेमाणा कइकिरिया गोयमा ! तिकिरिया व चउकिरिया वि पंचकिरिया वि' इत्यादि । एवमेव वचनयोगे काययोsपि आलापकाः ज्ञेयाः । सर्वेषामेव जीवानामिदम् वक्तव्यं यस्य कस्यचिद्वा ? इत्याशङ्कायामाह - 'जस्स' इत्यादि । 'जस्स जं अस्थि तं भाणियव्व" यस्य जीवस्य यत् इन्द्रियादिकमस्ति तस्य जीवस्यैव तत् इन्द्रियादिकं भणितव्यं नान्यजीवों में ज्यादिक्रियावत्ता जाननी चाहिये। 'एवं मणजोगं, वयजोगं, कायजोगं' शरीर के जैसा ही मनोयोगादि के निर्वर्तन में भी जीव की यथायोग्य रीति से तीन आदि क्रियाओं से युक्तता जाननी चाहिये । इस विषय में आलाप प्रकार ऐसा है- 'जीवे णं भंते ! मणजोगं निव्वत्तेमाणे कइ किरिए ? गोयमा ! सिय तिकिरिए, सिय चडकिरिए, सिय पंचकरिए जीवा णं भंते! मणजोगं निव्यतेमाणा कइकि रिया ? गोयमा ! तिकिरिया वि, चउकिरिया वि, पंचकिरिया वि' इत्यादि इसी प्रकार से वचन योग में और काययोग में भी आलापक जानना चाहिये सब ही जीवों को ये इन्द्रियादिक कहना चाहिये । अथवा जिसे चाहे जीव के ये इन्द्रियादिक कहना चाहिये ? तो इसके उत्तर में कहा गया है - 'जस्स जं अत्थि तं भाणियव्वं' जिस जीव के जो इन्द्रियादि हों, उस जीव के ही वह इन्द्रियादिक कहना चाहिये । अने यांचे डिया समभवी "एवं मणजोगं, वयजोगं, कायजोगं" शरीरना કથનની માફક મનાયેાગ, વચનયાગ અને કાયયેાગના સબંધમાં એક જીવની ત્રણ વિગેરે ક્રિયાઓથી યુક્તતા જાણવી આ વિષયને આલાપકપ્રકાર
प्रभा छे. "जीवे णं भंते! मणजोगं निव्वत्तेमाणे कइ किरिए गोयमा ! सिय ति किरिए, aिय चउकिरिए सिय पंच किरिए, जीवा णं भंते ! मणजोग नित्तेमाणा कइ किरिया गोयमा ! ति किरिया वि, चउ किरिया वि पंच किरिया वि" इत्यादि' मा रीतना मासाचा वयनयोग अने अययोजना સબધમાં સમજી લેવા, ખધા જ જીવાને આ ઇન્દ્રિય વિગેરે કહેવું જોઈએ. અથવા ગમે તે જીવને આ ઇન્દ્રિયાક્રિક કહેવા ? તેના ઉત્તરમાં પ્રભુ अछे " जब जं अत्थि तं भाणियव्बं" ने भवने ने हन्द्रियाहि होय તે જીવને તે ઇન્દ્રિય વિગેરે કહેવા જોઇએ બીજાને તે ન કહેવા એ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨