Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
-
४७२
भगवतीसूत्रे टीका--'जीवाणं भंते !' जीवानाम् भदन्त ! 'किं अत्तकडे दुक्खे' विम् आस्मकृतं दुःखम्-आत्मना-स्वेन कृतं-संपादितम् इति आत्मकृतम् दुःखम् अत्र दुःखशब्देन कर्मगृह्य ते कार्य कारणोपचारात् 'परकडे दुक्खे' परकृतम् परेणआत्मभिन्नेन कृतं-संपादितं यत् तत् परकृतम् 'तदुभयकडे दुक्खे' 'तदुभयकृतं दुःखम् उभाभ्यां-स्वपराभ्यां कृतं संपादितं यत् दुःखम् तत् तदुभयकृतम् हे भदन्त ! जीवानाम् यदुःखं भवति तत् किं स्वसंपादितं परसंपादितं तदुभयसंपा. दितमिति प्रश्नः, भगवानाह-गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा !' हे गौतम ! 'अत्तकडे
पहिले क्रिया का कथन किया गया है-यह क्रिया कर्मरूप होती हैं और कर्म दुःख का कारण होने से दुःखरूप होता है। अतः दुःख का निरूपण करने के लिये सूत्रकार 'जीवाणं भंते ! कि अत्तकडे दुवखे इत्यादि सूत्र का कथन करते हैं
'जीवाण भते ! कि अत्तकडे दुक्खे परकडे दुक्खे । इत्यादि।
टीकार्थ-इस सूत्र द्वारा गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! जीवों का जो 'दुक्खे' दुःख है कार्य में कारण के उपचार से जो कर्म है-वह आत्मकृत अपने ही द्वारा संगदित-है अथवा-परकृतआत्मभिन्न अन्घ द्वारा संपादित है, या स्वपर-उभय-द्वारा संपादित है ? प्रश्न का तात्पर्य ऐसा है कि जीवों को जो दुःख होता है-वह क्या स्वसंपादित है ? या पर संपादित है ? या तदुभय संपादित है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! 'हे गौतम ! 'अत्सकडे दुक्खे' शाक्य
પહેલાં ક્રિયાનું કવિ કરવામાં આવ્યું છે. આ ક્રિયા કર્મરૂપ હોય છે. અને કર્મદુઃખનું કારણ હોવાથી દુઃખરૂપ હોય છે. જેથી દુઃખનું નિરૂપણ કરવા માટે સૂત્રકાર નીચે પ્રમાણે સૂત્ર કહે છે.
"जीवाणं भंते ! कि अत्तकडे दुक्खे" त्या:
ટીકાથ–-આ સૂત્ર દ્વારા ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુને એવું પૂછયું છે કેअमराव वाना रे ‘दुक्खे" म छ, आयमा ४२५२२थी रे કર્મ છે. તે આત્મકૃત પિતે પિતાની આપે જ સંપાદિત કર્યા છે? કે પરકૃત -પિતાના શિવાય બીજાએ કરેલા છે? અથવા સ્વ-પર-ઉભય-બનેએ સંપાદન કરેલા છે? આ પ્રશ્નનું તાત્પર્ય એવું છે કે-જીવોને જે દુઃખ થાય છે, તે શું પતે જ કરેલ છે ? અથવા પર-અન્ય દ્વારા સંપાદિત કરેલા છે? અથવા સ્વ५२५ वा। सपाहित रे? तेन। उत्तरमा प्रभु ४ छ -"गोयमा!
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨.
