Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
२.८
भगवतीसत्रे
मेवास्ति द्वीन्द्रियादीनां तु रत्नप्रभाऽधस्वनवरमान्ते मारणान्तिकसमुद्घातेन गनानामेत्र तत्र देश एव संभवति न देशाः तस्यैकपतररूपत्वेन देशानेकत्व हेतुवादिति तेषां तत्तत्र मध्यमरहितमेवेति । 'सेस तं चेव' शेषं तदेव - अन्यत्सर्वं
परिपूर्ण ही देश संबंधी भङ्गत्रय कहे हैं बाकी द्वीन्द्रियादिकों के देशसंबंधी मंगत्रय मध्यम भंग से रहित ही हैं ऐसा जानना चाहिये, क्योंकि रत्नप्रभा के अवस्तनचरमान्त में देव पश्च न्द्रियों के गमनागमन द्वारा एक देश और अनेक देश संभवित होते हैं। अतः पंचेन्द्रियों के देशसम्बधी भंगत्रय तो परिपूर्ण हैं, परन्तु लोक क अस्तन चरमान्त में हीन्द्रियादिकों के देश सम्बन्धी भंगत्रय मध्यम भङ्ग से रहित हैं इसलिये रत्नप्रभा पृथिवी के अधस्तन चरमान्त में पंचेन्द्रियों के वे देशसम्बधी भंगत्रय परिपूर्ण कहना चाहिये और शेष बीन्द्रियादिकों को मध्यम भंग से रहित भंगत्रय कहना चाहिये। इसका कारण ऐसा है कि वहां मारणान्तिक समुद्घात द्वारा कहे हुए ही द्वीन्द्रियजीवों का एकदेश ही संभवित होता है अनेक देश नहीं । क्योंकि वह रत्नप्रभा पृथिवी का जो अधस्तन चरमान्त है वह एक प्रदेश प्रतर रूप है । इसलिये वह अनेक देशों की संभावना में हेतु नहीं हो सकता है। इस कारण वह इनके भंगत्रय को मध्यमभंग से रहित कहा गया है 'सेसं तं चेत्र' बाकी का और सब कथन लोक के अधस्तन चरमान्त जैसा ही है । 'एवं जहार यणप्पभाए चत्ताકહ્યા છે. બાકી એ ઇન્દ્રિયાક્રિકાના દેશ સંબધી ત્રણ ભ`ગ મધ્ય ભંગ વગરના જ છે. એ પ્રમાણે સમજી લેવુ... કેમ કે રત્નપ્રભાના નીચેના ચરમાન્તમાં દેવ અને પચે ન્દ્રયાના જવા આવવાથી એક દેશ અને અનેક દેશ થાય છે. જેથી પ'ચેન્દ્રિયામાં દેશ સ`બ'ધી ત્રણ ભ'ગ તે પરિપૂર્ણ છે, પરંતુ લેાકના નીચેના ચરમાન્તમાં એ ઇન્દ્રિયાક્રિકાના દેશ સંબંધી ત્રણ ભંગ મધ્ય ભંગ સિવાયના છે જેથી રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નિચેના ચરમાન્તમાં પચેન્દ્રિયેાના દેશ સબધી ત્રણ ભંગ પૂર્ણ રીતે સમજી લેવા અને બાકીના એઇન્દ્રિયવાળામાં મધ્ય ભગ વગરના ત્રણ ભ`ગ સમજવા, તેનું કારણ એ છે કે ત્યાં મારણાન્તિક સમુદ્ધાત દ્વારા કહેલા એઇન્દ્રિયવાળા જીવાને એક દેશ જ સંભવિત હોય છે. અનેક હાતા નથી કેમ કે રત્નપ્રભા પૃથ્વીને જે નિચેના ચર્માન્ત છે. તે એક પ્રદેશ પ્રતરરૂપ છે. જેથી તે અનેક દેશેની સંભાવનામાં હેતુ બની શકતા નથી. જેથી ત્યાં તેના ત્રણ ભ’ગામાં મધ્યે ભગ સિવાયના કહ્યા છે. "सेसं तं चेत्र" माडीनु सधणु उथन बोउना नियेना थरमान्त मे छे,
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
