Book Title: Prashna Chintamani
Author(s): Virvijay, 
Publisher: Shravak Hiralal Hansraj
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600052/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrIjinAya nmH|| // zrIpraznaciMtAmaNiH // ( kartA-zrIvIravijayajI) upAvI prasicha karanAra paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja (jAmanagaravAvya ) vIrasaMvata-2435. vikramasaMvat-1e70. sane-1513. kiM ru.-3-6-0 For Private & Personal use only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu jAmanagara zrI jainAkarodayabApakhAnAmAM bApyuM. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna // zrIjinAya namaH // ciMtA ||ath zrIpraznaciMtAmaNiH prArabhyate // (kartA-zrIvIravijayajI) upAvI prasidha karanAra-paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja (jAmanagaravALA) puSTaMdIvarapIvarAtijaro nogI'saMsevitaH / puNyodAraguNo'nizaM vidalitAsatkarmazreNivajaH // zrIzaH zrImatpuMmarIkanayano devIghasaMsevitaH / zrIpArzvaH puruSottamaH sa bhavatAM dadyAdamaMdA mudaM // 1 // jogI yadAlokanato'pi yogI / banUva pAtAlapade niyogii|| kalyANakArI puritApahArI / dazA. vatArI varadaH sa pArzvaH // 2 // dazAvatAro juvanaikamalo / gopAMganAsevitapAdapadmaH // zrIpArzvanAthaH puruSottamo'yaM / dadAtu naH sarvasamIhitAni // 3 // iMrnataM pArzvasuparvanAthaM / zaMkhezvarAMkaM pra. pipatya pArzva // zrIpraznaciMtAmaNinAmadheyaM / graMthaM prakurve mativardhanAya // 4 // mohAMdhakArAvRtaloca. nenyo / jJAnAmRtAkhyAMjanadAyakebhyaH // mameSTasichitaruvAridenyo / namo'stu vai zrIzugnavaijayenyaH For Private & Personal use only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitA prazna- // 5 // zrIzAradA zAradazarvarIza-vinAvirAjyujvalakAyakAMtiH // mamojvaladhyAnapathAvatIrNA / / vANImapUrvI vimalAM tanotu // 6 // jainAgamAbdhau varapotatulyAH / praznottarANAmiha saMti graMthAH / / tathA tvimAM me jaDatAM hi dRSTvA / hAsyaM vidheyaM na ca bughimadbhiH // 7 // atha SoDazasatInAmaMtarvartitvAdAdau mAMgalyArya brAhmIsuMdarIdamayaMtIpraznasya pratyuttaramAha-zraya zaMkApanodAya ziSyaH pRbati. yayA brAhmIsaMdayauM de ca kumAryo vA tAnyAM pANigrahaNaM kRtamasti ? kecidAharnaratena saMdarI. itareNa ca brAhmI pariNItA. tarhi bAhabaneH kAyotsargAte tAjyAM jAtarga jAttvamuttaretyuktaM tatkathamiti ? tathA nalapriyA damayaMtI prAgnave'STApadAdhI caturviMza yahAM ratnatilakAni datvA tathA ca tAna natyA praNamya svamaMdire'gAt, zunnadhyAnena mRvA ca nalavallabhAnU. ttarhi zrUyate yadyaH ko'pi manuSyo'STApadastha jinAnnamati sa tadbhave modaM yAtyetatkathaM milatIti pranottaramAha-bharatena suMdarI bAhubalinA brAhmItyevaM viparItatayA pANigrahaNaM kRtamastItyAvazyakamalayagirivRttI, yacca tAnyAM vrAtargajAuttaretyuktaM tad dAnyAM samuditAbhyAM kathanAhA saMyamagRhItatvAta | sarve'pi brAtara iti. tathA damayaMtyadhikAre yaH kazcinmAnavaH svazaktyA tapotalabdhyA jinAnaSTA- For Private & Personal use only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- padasthAnnamati sa tadbhave muktiM yAtIti nizcitaM gautamakulakabRhavRttau, kiMtu nalapriyA tu surAdi | vitA sAnnidhyAttatra gatA, paraM na svazaktyeti na virodhaH. (1) tathA dapakazreNyaMtarvartI rAmarSiH samyagdRSTinAcyuteNa kathamupasargita iti praznasyottaramAha-zranyadA viharan koTIzilAmadhyAsya rAmarSiH dapakazreNimAzritaH, tadA cAvadhinA tad jJAtvAcyuteH prAka sneheneti vyaciMtayat , yadayaM dapakazreNimAzrito muktiM gamiSyati, tasmAdanukUlairupasagairenaM dapakamahaM dojyAmi, yathAyaM rAmaH punarapi mama mitratvena suraH syAdityamunopasargito'sau na tu dharma deSeNa, tathA cAha-anukUlarupasargaH / pakazreNivartinaH // upadravaM karomyasya / yathA syAnmatsuhRtsuraH // 1 // iti triSaSTizalAkAcaritre. (2) tathA vyAkhyAnAdau jineMdrAH 'namo tibassa ' ti padaM kathayati tattIrthazabdena kecitsaMghameva svIkurvati, tattena zabdena kimucyate iti praznottaraM-tIrthazabdena zuddhaM hAdazAMgarUpaM kathyate iti senaprazne, tathaiva zrIharibhasUskRitAvazyakaTIkAnusAreNApi tIrthazabdena zuddhaM dvAdazAMgarUpaM zrutajhAnaM jhAyate, tathA pravacanasAroghAre tIrthava canaM dvAdazAMgaM vA saMgha yuktamasti, tathA ca 'kayapavayaNapaNAmo' iti pravacanaM dvAdazAMgaM gaNi Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- piTakaM tIrthakarApedayA dRSTavyaM, namastIrthAyeti vacanAttIrthakareNApi tannamaskaraNAditi, punarnamastIciMtA yeti vacanAdaIdAdInAmapi pravacanameva namaskaraNIyaM zrutajhAnaM svaparAnugrAhakatvAt , kuto'rhadA dayo'pyasmadAdigniH pravacanopadezenaiva jhAyaMte iti vizeSAvazyake, tathA tIrthojAlIsUtre saMgha iti, | paraM pravacanasAroghAre saMghazabdena hAdazAMgaM pratipAditamasti, yathA tIryate saMsAramaneneti tIrtha, ya. thAvasthitajIvAjIvAdipadArthasArthaprarUpakaparamapuruSapraNItaM pravacanaM, tacca bAdazAMgamiti, tathAhuH zrI. nadrabAhusvAmipAdAH___tappuciyA arahayA / pUzyapUcA ya viNayakammaM ca // kayakicovi jaha kahaM / kaieNa mae tahA tiha // 1 // asya vRttau tIrtha zrutajhAnaM tatpUrvikArhatatvAttadanyAsaprApteriti. tathA lokaprakAze tve-pAdapIThanyastapAdaH / kRtatIrthanamaskRtiH // tIrtha nAma zrutajhAnaM / yahA saMghazcaturvidhaH // 1 // zrAdyo vA gaNabhRttena / tIryate yanavAMbudhiH // yaha taitatpUrvikA ya-tathA pUjitapUjakaH // 2 // lo. ko'pyarhatpUjitatvAt / pUjayettIrthamAdarAt / / tatastIrtha namatyarhan / kRtakRtyo'pi vA yathA // 3 // dharma kathayati svAmI / tathA tIrtha namasyati // iti vizeSaH. tathA prajJApanAvRttAvapi tIrthazabdena Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 prazna - | zrutajJAnaM caturvidhasaMghaH prathamagaNadharo vA, ityetat trayaH padArthAH saMti tathA zrI jagavatI sUtre - tinaM ciMtAnaM ticaM tiyare tinaM go0 paradA tAva niyamA tibayare, tinaM puNa cAvaNo saMghovi paDhamaM haro vA iti, tena dAdazAMgI gaNabhRtsaMghAdayaH padArthAH, yathA tarormUlanisiMcanena tRpyaMti tatskaMzAkhAdayastathA paramAtmani namaskRte sati sarve'pi te namaskRtAH syuH, tathA - prasUtaM ga dhararacitaM dvAdazAMgaM vizAlaM ' ityAdisatpadArthAvalokanena saMghAzritadvAdazAMga zrutajJAnAdyarthAna saMbhAvayAmaH, tatvaM tu zrIsImaMdharo vetIti. ( 3 ) tathA yavArddhato viharati tava sapta nayA na saMti, te ca ke ? iti praznasyottaramAda- pativRSTi 1 ranAvRSTi 2 - rmUSakAH 3 zalabhAH 4 zukAH 9 // svacakraM 6 paracakraM 9 ca / saptaite itayaH smRtAH ||1|| ityupadezaciMtAmaNau, tathA hemasUkhicanAdapIti. 4. tathA iMgitamaraNaM ke svIkurveti ? vA tava vividhacaturvidhayorAhArayormadhye ko niyamaH ? iti praznasyottaramAda-trividhaM caturvidhaM vAdAraM yAvajIvaM vyutsRjatIti, pravacanasArokAre punariMgitamaraNe caturvidhAdArapratyAkhyAnaM, tacaigitamaraNaM jaghanyato'pi navapUrvavizAradasya javatI tyAcA rAMgASTamAdhyayanabRhadvRttau 9. tathA vAsupUjyacaritre dvAviMzatsureMdraiH suragirau trapitaH pracarityatra kastAtparyArthaH ? Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- iti praznasyottaramAha-dAtriMzadiMdrAzcAtra vyaMtarAdhipAH svalpardhitvena nAMgIkRtA iti samavAyAMge, ehavaM zAMticaritre'pi pranonirvANasamaye hAtriMzadiMdrAH kathitAH, yathA vinorUrdhvasthAM dakSiNAM daMSTrAM su dharmeDo jagrAha, tadadhaH sthitAM camareM'H, tathordhvAdhogate vAmadaMSTre IzAneMdro balIMdrazca jagRhatuH, ze. pASTAviMzatitAstatsaMkhyaiH zeSavAsavairjagRhire, ityatrApyevameva paribhAvyamiti 6. tathA samyagdRSTidevA ekasmin samaye katividhAzcotkarSatacyavaMte ? iti praznasyottaramAha-samyagdRSTidevA natkarSata ekasmin samaye tu saMkhyAtAthyavaMte, manuSyagarnajeSU-pAdakatvAditi . tathA strI kevalisamudghAtaM karoti na vA ? iti, tathA sarve kevalisamudghAtaM kurvati na vA, tathocyate'tra kaizcit zepe paramAsajIvite jinaH samudghAtaM kuryAditi satyamuta neti praznottaramAha atra strI puruSakevalivatkevalisamudghAtaM karotIti prajhApanAtRtIyapade, akRtvApi samudghAtamanaMtA nirvRtA jinAH // avApyApi samudghAta-manaMtA nirvRtA jinAH // 1 // yasyAyuSo'tiritAni / karmANi sarvavedinaH // vedyAkhyanAmagotrANi / samudghAtaM karoti saH // 2 // atrAyaM vizeSaH-yaH SaemAsAdhikAyuSko / lagate kevalomaM // karotyasau samudghAta-manye kurvati vA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9 prazna- navA // 2 // iti, guNasthAnakramArohe - ummAsAna sese / uppannaM jesiM kevalaM nANaM // tenaciMtA yamA samugdhAyA / sesAmugdhAya nayaNikA // 1 // iti yasya vRttau - - chAtra zeSe zeSatvaM pAemA - sAdadhikaM jJeyaM, tathA -- aMtarmuhUrtazeSAyuH / samudghAtaM tato brajet // ityupapAtikasUtravRttau kaizvipunarityucyate yat zeSaSaemAsajIvito jinaH kuryAtsamudghAtaM tadasatyaM tathA sati -- prAtidArikapIThAde - rAdAnamapi saMgavet // zrute tu kevalaM proktaM / tatpratyarpaNameva hi // 1 // iti lokaprakA tathA lokAMtikAnaMtaranave eva siddhagAmina iti sthAnAMgavRttau tathaiva -- zrIbrahmalo ke pratare tRtIye / lokAMtikAstava vasaMti devAH // ekAvatArAH paramAyuraSTau / bhavaMti teSAmapi saa|| 1 // itizreNikacaritre, tatvArthaTIkAyAmapyevameva, tathA subodhikAyAmadhye kAvatAriNo lokAMtikAH, tarhi vAcyamAnAyAM mArgaNAyAM gatihAre tiryakSUpapAtaH kathamiti praznottaramAda-na cAtraikAvatArika niyamaH, yaduktaM pravacanasArokAravRttau lokAMtikA brahmavAsino devA navAn kurveti, tataH siddhyaMti, tathaivaM labdhistotre'pi - saba cupA vakaya - zrAhAraguvasamajiNa gaharAI // niyameNa taSvavasivA / sattaghnavehiM logaMtA // 1 // ityevaM matAMtaratvena na kazcidvirodhaH, iti nava 1 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- mapraznottaraM e. jUMnakA devA ityatra junakazabdasya ko'rthaH? iti praznottaramAha-jUMnaMte khabaMdaH | ti. cAritayA ceSTate ye te jUMnakA ucyate 10. tathA sAdhavaH paridhAnavastrasya colapaTTetyabhidhAnaM katha. yaMti tatra kaH zabdArthaH? asyottaramAha-colasya naracihnasyAbAdanAya paDheM vastramiti 11. tathA padmAsanasthA jineMDA dezanAM kurvatIti pade pade dRzyate, tatra kecitkathayati pAdapIThe sthApitakrama| yugmaH siMhAsanopaviSTaH san dezanAM dadAti nagavAn , tarkhetadarthe kiM satyamiti praznasyottaramAhajaM puNa jaNaMti keza / panamAsaNaM jiNassarUvameyaM tu // jaNavavahAro emo / paramaDo eriso eba // 1 // siMhAsaNe nismo| pAe uviUNa pAyapITami / karadhariyajogamuddo / jiganAho de. saNaM kunn|| // iti saMghAcAranASyavacanAtsatyamiti 12. pra-dazavidhacakravAlasAmAcArItyatra cakravAlazabdena kimucyate ? na-atra hi cakravAlazabdena nityakarmANIti 13. tathAdyatanakAle naiva prApyate dAyikamiti kecita, tena paMcamAre dAyikasamyaktvaMprApyate na veti. na-iha dAyika vibinnamityadarANi kutrApina dRSTAni, tataH prApyata ti 14. adhunA kutrApi kSetre yugapradhAnAH saMti na veti. na-adhunA na saMti kutrApIti 15. tathA | For Private & Personal use only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Xiang prazna- paMcamAre'vadhijJAnaM prApyate na veti praznottaramAha-na coktaM kutrApIda graMthe vichinnamiti, tataH prA ciMtApyata iti 16 tathAdyatanakAlinaH sAdhavo gItArthamanyA ivaM prarUpayaMti mugdhajanAnAmatre yadye malipiriti sAdhavaH kathyaMte, na cApare, iti svayamapi malinavastrANi paridadhati tatki lAMbarANAM paridhAnaM munInAmayuktamiti praznasyottaramAha - yAcAryagItArthAnAM tu malinavastrapari dhAnaM na yuktaM, glAnasyApi tathaivAjIrNAdidoSasaMbhavAt, gItArthAnAM tu lokaniMdAditvAnna yuktaM malinatvamiti pravacanasArodvAre 11 tathA vAsudevAH prativAsudevA baladevAzca kimekavarNA vA pRthakpRthak ? pasyottaramAda- vAsudevaprativAsudevau zyAmavarNai, baladevo gauravarNazceti hemacaMdrasUrikRte zalAkAcaritre 18. tathA samavasaraNe prAyojanabhUmau kusumavarSaNaviSaye kRpArDIkRtacetasaH kecana kathayaMti, nanu vikacakAMtakusumapracaya nicitAyAM samavasaraNavi jIvadayA rasikAMtaHkaraNAnAM zramaNAnAM kathamavasthAnagamanAdikaM kartuM yujyate ? jIvavighAtahetutvAt asyottaramAda- kecittasyaMti yattAni kusumAni cittAnyeva bhavaMti, vikurvaNayaiva devaisteSAM vihitatvAditi, taccAyuktaM yato na tava Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna / vikurvitAnyeva puSpANi navaMti, jalasthalajAnAmapi kusumAnAM tatra saMbhavAt, yataH - viMTaThAIsura ciMtAnijalathalayaM divakusumanihAripayaraMti sama teNaM dasavannakusumavAsaMti siddhAMtavacanAta, evaM zrutvA pare sahRdayaMmanyA uttarayaMti yadyatra vratinastiSTati na taba deze devAH puSpANi kiratIti etadapyutarAjAsaM, na khalu tapodhanaiH kaSTInRtAvasthAmAlaMvya tatraiva deze'vazyaM sthAtavyaM, prayojane tava gamanAderapi saMgavAditi tasmAnnikhilagItArthasaMmatamidamuttaramatra dIyate, yathaikayojanamAvAyAM samavasaraNadharaNAvaparimitasurAsurAdilokasaMmarde'pi na paramAbAdhA kAcittathA teSAmAjAnupramA rAdiptAnAmamaMdamakaraMdasaMpatsaMpAditAnaMdamaMdAramucakuMda kumudakamalasukumAlamAlatI vikacavikacilapramukhakusumasamUhAnAmapyuparisaMcaraNau sthAtari ca muninikare vividhajananicaye ca na kAcidAvAdhA, pratyuta sudhArasasicyamAnAnAmiva bahutaraH samullAsa steSAmApadyate 'ciMtanIyanirupamatIrthakara prajAvojjUMnamANaprasAdAdeveti pravacanasArokAre ekonacatvAriMzattamahAravRttau 10. pra - gRhavAsasthA jineMdrA jainapratimAM pUjayaMti na veti ? u-jJAnavayAnvitA jineMdrA gRhavAse sthitAH puSpadhUpadIpAdyaH pUjayaMti - vivAni sAkRtikatvAt, yadAhuH zrIzatruMjayamAhAtmye'STame sarge - svAmI tatazca sunAto | di Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- vyAbharaNavastrabhRt / / saMpUjya gRhacaityAMta-vivAni zrImadarhatAM // 1 // zyajitanAyAdhikAre 20. pra-tiryagjUMjakadevAH kiM jAtIyAH? punaH katividhA teSAM sthitiruktA zati, na-vyaMtarajAtIyA | stiryagjUbhakA devA dhanadakiMkarAH, egaM palinavamaM vitti pannattA iti jagavatyaMgacaturdazazatake 11. pra-uSTASTakarmadayaM kRtvA jinakalpikaH sAdhurmuktiM yAti na vA ? tathA zreNi pratipadyate na vA? na-jinakalpikastasmina nave muktiM na yAti tathAkalpatvAt , napazamazreNiM tu kazcitpati padyate, na tu ApakazreNimiti paMcavastuke 25. pra-jinakalpikA yadA tadbhave modaM na yAMti tadA modahetukaM sthavirakalpaM vihAya kasmAdenaM kalpaM pratipadyate ? na-jinakalpikAstadbhave modaM na yAMti, tathApi tIvratapaHkarma samAcaraMtaste nUnaM svakIyamekAvatAritvaM kurvati, atazca te tatpratipadyate, tathA ca nagavatyaMge paMcamazate caturthoddezake'pi--paNaM bhaMte prANuttarovavAzyA devA tabagayA ceva samANA zhagayANaM kevalINaM sahiM AlAvaM saMlAvaM vA kareza? kareMti ehaMtA goyamA! pana se keNaThaNamityAdi 23. pra-ajitazAMtistavasya kartA naMdiSeNaH, sa kaH? na-naMdiSeNazveta zre |Nikaputro'nyo vA kazcinmahapiriti na samyagavabudhyate, kecittvAhuH zrIzatrujayAMtarguhAyAmajitazAM- | Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna-| tinAthI varSArAtramavasthitau, tayozcaityaddayaM pUrvAbhimukhaM jAtaM, anupamasaraHsamIpejitacaityaM marudevyaM - tike va zAMticaityaM, zrIneminAthagaNadhareNa naMdiSeNAkhyena tIrthayAtropAgatena tatrAjitazAMtistavaracanA kRteti jinapranasUrikRtAjitazAMtistavavRttau 24. pra-SaSTArake bilavAsijanAnAM dharmavAsanA navati naveti ? na-SaSTArakajanAnAM kadAcitsamyaktvaM saMjavati, saMkliSTamanastvAnnaiva viratiriti jagavatojaMbUpannatyAyanusAreNa jJAyate, prAyaste ca ja nA tadA kAle rudradhAnyotpattirapinaviSyati tattatrAzanAzinaH svargatimapi yAsyaMti, na ca matsyAhA. rakAH, te hi urgatigAmina iti saMgAvayAmaH, paMcamArakarAMte yadharmo vyubina zyuktaM tara sarva virati dezavirativyapedayeSTavyamiti 25. pra-anuttarasurAH sasaMzayA na pRcaMti, na ca nagavAn pratyuttarANi dadAtItyatra kecidaMti yanagavanmanovargaNAyA pugalAnAM prayujitatvAttatrAdarANi pataMti vAcayaMti ga tasaMzayAzca navaMti etatsatyaM na vA ? na-nAdarANi pataMtyata kiMtvanuttarasurAdinirmanasA pRSTasya ma. nasA, dezAnAMte hi nagavatprayuktAni manodravyANi manaHparyavajhAnenAvadhijhAnena ca pazyaMti, nA. nyatheti pravacanasArochAre 26. prazna nagavalAsane jaghanyato dihastamAnazcotkRSTataH paMcazatadhanu Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- sanAH sidhyaMti cettarhi RSabhajananI zrImarudevI paMcaviMzatyadhikapaMcazatadhanustanumAnA kathaM sighA? tina-zha paMcadhanuHzatAnItyutkRSTamAnaM yauktaM tabAhubavyapedayA, tathoktaM sipAhuDe-naMgAhaNA jahannA / syaNiga aha puNovi nakosA // paMceva dhaNuhasayaM / puhutteNa ahiyAzaM // 1 // sAdhA| raNapadavyAkhyAyAmetaTTIkAyAM pRthaktvazabdo bahutvavAcI, tena paMcaviMzatirUpaM dRSTavyamityadoSaH 27. pratathA yadi paMcaviMzatyadhikapaMcazatadhanuSmatI marudevI sighA tadA cotkRSTamAnAvagAhanA kathaM milati ? na-pravacanasAroghArasya paMcAzattamadAre nAginRpatiH paMcaviMzatyanyadhikapaMcazatadhanu mAnastato marudevI tu paMcazatadhanurmAnetyadoSaH, yahoktamupapAtikasUtravRttau natkRSTAvagAhanA paMcazatatrayastriMzatsAdhikadhanurjaghanyato dAtriMzadaMgulamAnA, zyamUrdhvamAnamAzrityAnyayA saptahastamAnAnAM copaviSTAnAM sidhyatAmanyathApi syAditi marudevAdInAM kulagarehiM sammamityuktaM, tathApi prAyikatvAdasya, strINAM ca prAyeNa puMnyo laghutaratvAtpaMcaiva dhanuHzatAnyasAvanavat, vA napaviSTAsau sidhA, vRkSakAle vA saMkocAta paMcadhanuHzatamAnA sAnavaditi na virodhaH 20. pra-ekasmin nave eko jIvaH kativArAnupazamazreNiM pratipadyate ? -ha kazcideko jI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 prazna- va ekasmina nave vAyamupazamazreNiM pratipadyate, tadA dapakazreNiM tadbhave nAsAdayatIti kArmagraMthi - ciMtA - kAH, ekasmin bhave ekAmeva zreNiM pratipadyate jIva iti saiddhAMtikA H 20 pra- zrutasAmAyika 1 darzana sAmAyika 2 dezaviratisAmAyika 3 sarvaviratisAmAyikAnAmAkarSakA ye proktAste cAkarSAH sarveSAmanyonyaM samAnAH kiMvA nyUnAdhikAH saMbhAvyaMte ? ekanave ca nAnAjave vA katividhA navaMti ? punarAkarSazabdasya ko'rthaH ? u-na ca tulyAzcaturvidhAnAmeteSAM sAmAyikAnAmAkarSakAH, tarhi kathaM ? idAnImeteSAM pRthaktvamApAdayannAha - zrutasAmAyikadezavira tisAmAyikadarzana sAmAyikAnAM trayANAmekave sahasrapRthaktvamAkarSANAmutkarSato navaMti, sarvaviratestu ekanave zanapRthaktvamA karSANAmutkarSato jayaMtIti, paratastu pratipAto lAno vA zrutasAmAyikadarzanasAmAyikadezaviratisAmAyikAnAM nAnAnaveSvAkarSANAmutkarSato navasyasaMkhyeyAni sahasrANi kAM ? kSetrapabyopamAsaMkhyeya nAgagatananaHpradezatulyA navAH, tathoktamekanave sahasrapRyatvaM tairnanaH pradezaiH sad guNitamasaMkhyeyAni sahasrANi syuH sarvaviratestu nAnAbhaveSu sahasrapRthaktvamAkarSANAmutkarSataH syAta, kathaM ? sarvavirateraSTau javApekSayA teSAmekanavagatapRthaktvAnAmaSTa nirguNitA jAtAH sa Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha 15 prazna- hasrapRthaktvamAkarSA zati sAmAnyazrutasyAdarAtmakasya nAnAnaveSvanaMtaguNAkarSA iti. AkarSaNamAka rSaH prathamatayA muktasya vA grahaNamityAkarSazaSdArthaH 30. pra-nanu caraNakaraNayoH kaH prativizeSaH? | na-nityAnuSTAnaM caraNaM, yattu prayojane samApane sati kriyate tatkaraNamiti 31. pra-atha ca nAraMpakSiNAM katividhAH prANAH pratyekaM prApyaMte ? na-bhAraMmAkhyapakSiNAM kila pratyekamekaM zarIraM, pRthaggrIvA, tripAdaM caikamudaraM, caM praznavyAkaraNe naktaM, tathA ca subodhikAyA-mekodarAH pRthaggrIvA-tripadA martyabhASiNaH // bhAraMmapadiNasteSAM / mRtyuninaphalebyA // 1 // zati vacanAdapi kutrApi prANA na niyamitAH, tathApi paMDitazrIkhaMtivijayagaNivacanAttathA jaTTArakazrIvijayalakSmIsarINAM vacanAttathAsmadgurUNAM paMDitazrIzunavijayagaNipaMmitaziroratnabahuzrutAnAM vacanAd jJAyate yatpattikAle tau do jIvau manaHparyAptimaMtarmuhartena samakaM pUrayataH, tena yAvajIvaM va tayorekaM mano vartate, tena hetunaikonaviMzatiH prANA nacyaMte, caM-vRdhavyAkhyApramANena / tathaikamanamA sadA / / ekonviNshtipraannaa| nAraMmAnAM tu nAnyathA // 1 // iti, tatvaM tu somaMdharo vetti 32. pra-sakalAMgeSveteSu kAni dhyAnasthAnAni? 3 nanne netre, do kI, mukhaM, nAzA, la- | For Private & Personal use only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ catA prazna- lATaM, tAbukaM, ziro, nAgniH, hRdayaM, bhRkuTI caitAni dhyAnasthAnAni 33. pra-tathA ca saMgrahaNyAMtA. kinnaM rAhuvimANaM / nicaM caMdeNa ho avirahiyaM // canaraMgulamappattaM / ThiA caMdassa taM caraz !! // 1 // zyetahAthAyAM caturaMgulamaprAptamiti kiM ? adhastano rAhustasyopari ca caM vimAnaM, rAhucaMdrayoraMtaraM catvAryagulAni kathitAni, tarhi caMDavimAnavAhakA gajAdirUpiNaH surA naravigrahAdiguNamAnadehAH, te ca caturaMgulapamite kSetre kathaM sthitAH? na-canaraMgulamappattaMti ' zyatra pramANAMgulamAnena mAnamaktaM. tena cataHzatAMgalarekamaMgalamacyate. eSAM ca caMdravimAnotpATakasAmajAdInA munnatatvamutsedhAMgulaireva syAdityavirodhaH 34. pra-sthavirakalpasthamunimaMDavyAM prathamarAliyAme sarve munayo jAgaraNaM kurvati, dvitIye prahare sUtravaMtaH svapaMti, tathA gurakho'pi vapaMti, vRSanA jAgaraNaM kurvati, tRtIye prahare vRSabhAH svapaMti, guravastUbitAH prajJApanAdi vRSanavadguNayaMti, caturye yAme sarve sAdhavo jAgaraNaM kurvati, yatra guravazca punaH svapaMti, zbamAcAragraMthAdau vyAkhyAtaM tatsatyaM, paraM caturthe yAme punarguroH svapanakAraNaM kimiti? punarvRSabhAH ke ? na-turye yAme sarveSu muniSu jAgratsu satsu guravaH punarapi yadi zayanaM na kurvati tadA te prAtarniyA ghUrNitanetravazAnavyAnAM pRlakAnAmagre For Private & Personal use only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- vyAkhyAnaM kartuM na zaknuvaMti, tenetyadoSaH. vRSanAzca gItArthA jJeyA ti pravacanasArochAre 35. ciMtA pra-nanu manuSyalokAhahiH kiM kiM na prApyate ? na--manuSyalokAbahizcaturdazasthAnakajA jIvAH saMmUrjimamanuSyAste na saMti 1, tathaiva balAhaka 2 garjAkha 3 vidyut 4 bAdarAmiH eSamtavaH 6 manuSyajanma manuSyamaraNaM - caitAni na saMtIti jIvAnigame. tathaiva vIraMjayakSetrasamAsepi na. dI'hameghagarjAvaprabhRtIni-nazdahaghaNathaNiyA-gaNi jiNA narajammamaraNakAlA // paNayAlalakajoyaNa / narakhittaM muttuM no ho||1|| 36. pra-nana pAkSikapratikramaNe yadi bikkA jAyate tadA kiM kartavyaM ? na-pratikramaNe pAdikAticArAlocanAdAgyadi likA jAyate tadA satyavasare punarAditaH pratikramyaM, yadi pratikramaNavelA na syAhAticArAlocanapazcAlikA jAyate tadA ko vidhirityAha-SaDAvazyakasyAnaMtaraM yAvatsvAdhyAyaM damAzramaNaM datvoDAyevaM kathayati, yathA zvAkAreNa saMdisaha nagavat kSudropadravoDAvaNe kAna ssagga karUM, zca kSuSopa'va naDDAvaNe0 annabanasa0 logassa 4 kAnassaga sAgaravaragaMnIrA yA vat pArayitvA namo'rhat0 nuktvA stutirvAcyA yathA-sarve yadAMbikAdyA ye / vaiyAvRtyakarA jine / / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prazna- | krudropadravasaMghAtaM / te DutaM DAyaMtu naH // 1 // iti kathayitvA tadnu kakayaku yAvadvRdAMticiMtA - stAvad jJeyamiti vRddhasaMpradAyaH 31. pragatamohA jineMdrAH parSatsu dezanAM datvA devacaMdake zramApadAya vizrAmyati, sa ca devacaMdakaH kulAsti ? u-yava bhagavAn vizrAmyati sa ca devadako 10 dvitIye kanakavapre samastItyajitapranasUrikRtazAMticaritre 38. pra - RpanAdicaturviMzatitIrthakarANAmazokatarUcatvaM samAnaM vA hInAdhikaM ? u-caramatIrtha kRzokavRtriMzakanurmitaH zeSANAM vayoviMzatijinAnAM svasvazarIrAd dvAdazaguNo'zoka iti pravacanasAroThAre 30. pra - yazokavRkSAdyaSTaprAtihAryANi jinasya kena kRtAni ? - pratihArA zva pratihArA iMdraniyuktA devAsteSAM karmANi prAtihAryANIti 40. pra - jinasyAhAranihAkimazeSamunIMdrANAmapyadRzyau vA na ? u-jinasyAdAra nihArAvadRzyau caramacakuSAM na tvavadhyAdilocanavatAM puMsAmiti 41. pra ---navatatvAni yAni saMti, tAni kAni jIve'vataraMti ? ujIvAjIvayorvibhajyamAnAni tadA puNya 1 pApa 2 baMdha 3 tatvAnyajIve'vataraMti, saMvarAzravamokSatatvAni jIve'vataraMti, nirjarA tu jIvakarmaNAM pRthaktvamApAdayatIti pravacanasArohAre 42. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pra-naTTArakazrIvijayalakSmIsUriH, sa cANaMdasUragabanAyakastena kRte paMcamIdevavaMdanavidhAviyaM gAthA-ekapradeza alogano / je dekhe avadhinANa // apratipAtI te huve / Ape kevalanAnANa // 1 // etasyAM gAyAyAM yamuktamapratipAtyavadhijJAninazvAlokasyaikapradezaM pazyaMti, tatkimarUpinAvamavadhizAninaH pazyaMti ? yadi pazyettarhi ekapradezasya ko niyamaH? na na ca pazyaMsyarU pinAvamavadhijJAninaH sarvathaiva rUpipadArthAn pazyaMti jAnaMti ceti vizeSAvazyakAdau sarva tre vyAkhyAtaM, atra tvalokasyAkAzapradezaikaM pazyedityuktaM tadapi satyaM, kathaM ? yauktaM zrInaMdisUtre'alogassa egapaesasse' tyAdipAThaH, asya vyAkhyA-yenAvadhijhAnenAlokasya saMbaMdhinamekamapyAkAzapradezaM pazyet , aAstAM bahUnAkAzapradezAnityapizabdArthaH, pazyet, etaca sAmarthyamAtramupa varya te, na tvaloke kiMcidapyavadhijJAnasya dRSTavyamastIti malayagirisUriviracitanaMdIsUtravRttivacanA dekapradezasya na niyamaH. atratvekapradezaH proktastenAvadheHsAmarthyAtitIdaNatvaM prakhyApitamiti rahasyaM 43. pra-caturmAsake samavasaraNaM navati vA na? na-varSAkAle samavasaraNaM kadAcitsyAtkadAcinna syAditi 44. pra-yadi caturmAsake samavasaraNaM na syAttadA siMhAsanastho nagavAn yadA dezanAM For Private & Personal use only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna | dadAti tadA sa caturmukho naveddA na? na-zrImannaTTArakazrIvijayasenasUrIzvaraprasAdIkRtapraznagraMyAnuji. sAreNa samavasaraNAnAve'pi caturmukhA jineMdrA naveyuH, dvAdazaparSadacanApi ca navediti45. pra-ca. turdaza pUrvANi mIyaMte, yathAdyaM pUrvamekena hastinA pramANaM, dvitIya hAnyAmityatra prathamArakotpanno hastI vA dvitIyatRtIyacaturthArakapaMcamArakodbhavo vAraNaH saMgRhyate ? ayaM hi kuMjaro mahAvidehagato jhAto'sti, nApare, sa hyavasthitatvAt 46. pra-kutracitdotre sthito manaHparyavI sAdhuH, kutracitdotre sthitaH kevalI, etasminnavasare yadi manaHparyAyavataH sAdhozcenami saMzaya yAyAti tadA sa kiM kuryA t ? ja-anuttarAmarANAM praznottare pUrvamasmaktaprakAreNAtApi cottaraM parinAvanIyamiti 4. prazranagArasya viMzativizopakA jIvadayoktA, thANaMdAdizrAvakottamasya ca sapAdavizopakA jIvadayA sA ca kayA rItyA ? na-thUlA suhumA jIvA / saMkappAraMnana tha te vihA // sAvarAhanirakharAhA / sAvikA ceva niravirakA // 1 // asyA vyAkhyA-prANivadho vividhaH, sthUlA hIMdriyAdayaH, sU. mAzcekeMdriyAdayaH paMcApi bAdarAH, na tu sUdamanAmakarmodayavartinaH sarvalokavyApinaH, teSAM vadhAnA. vAt , svayamAyuHdAyeNaiva maraNAt , atra ca sAdhUnAM dividhAdapi vadhAnivRttatvAviMzativizopakA jI. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 prazna- vadayAM. gRhasthAnAM sthUlapANivadhAnivRttiH, na tu sUdamavadhAt, pRthvIjalAdiSu satatamAraMbhapravRttatvAt , ciMtA zati dazavizopakaM rUpamuvaM gataM. sthUlapANivadhopa dvidhA, saMkalpaja pAraMnajazva, tatra saMkaTapAnmArayAmyenamiti manaHsaMkaTaparUpa yAdyo jAyate, tasmAca gRhI nivRtto navati, natvAraMbhajAta, kRSyAdyAraMne hIDiyAdivyApAdanasaMgavAt , anyathA ca zarIrakuTuMbanirvAhAnAvAt. evaM punarardhe gataM, jAtAH paMcavizopakAH. saMkalpajodhapa dvidhA, sAparAdho niraparAdhazca, tatra niraparAdhAnivRttiH, sAparAdhe tu gurulAghavaciMtanaM, yathA gururaparAdho ladhurveti, evaM punarardhe gate sAdhI vizopako jAto. niraparAdho vadho'pi vidhA, sApedo nirapedAzca, tatra nirapedAnivRttiH, sApedAttanniraparAdhe'pi vAhyamAnamahiSavRSabhayAnAdau, pAgadipramataputrAdau ca sApedAtayA vadhabaMdhAdikAraNAt, tataH punarardhe gate sapAdavizopakA sthitA. evaMvidhA zrAvakasya jIvadayA jJeyeti zrAdhapratikramaNasUtravRttI 4. . pra-traiveyakA devA jinapratimAM kathaM na pUjayaMti ? tatha te ca devA vapuSi vastrAlaMkArANi vi. bharti na vA? na--navagraiveyakeSu vApikA naiva saMti, tadanAvAttatra jalamapi nAsti, jalAnAvAtkutaH For Private & Personal use only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pUjA? iti, tathA graiveyakA devA yathAjAtazarIrAH syuH, naiva vasrAlaMkArAnvitAH, iti jIvAnigame. ciMtA- 4. pra-zratha mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNikRtiriyaM-pUrvaprayoga ne gatipariNAme | baMdhana beda asaMga / / etasyAM gAthAyAmAdyojayapadavyAkhyAyAM kecid dRSTAMtAH kathayaMti, yathA-pUrvaprayogo vANasyeva, gatipariNAmastuMbakasyeveti, kecidatrAsaMgopari eraMDaphalomAM, baMdhanabedoparyalAMbukopamAM vadaMtItyatra ko nirNayaH? zme ca dRSTAMtAH kutra pratipAditAH saMtIti praznanirNayamAha-na-tatvArtha jANyAnusAreNa jJAyate baMdhanochedane eraMmaphalopamA. na cAlAbukasyeti yathAta tathA coktaM bhagavatyaMge sasazatakasya prathamoddezake yakarmasutraM-gazpannAyatti gatiH prakAyate'tyupagamyata iti yAvata. nissaMgayAetti nissaMgatayA karmamalApagamanena, niraMgaNayAetti nirAgatayA mohopagamena, gazpariNAme paMti gatisvajAvatayAlAMbuDavyasyeva, baMdhaNayaNayAetti karmabaMdhanabedanena eraMmaphalasyeva, niriMdhaNa yAetti karmedhanavimocanena dhUmrasyeva, pUvapaLageNaMti sakarmatayA vyaMjIkaraNaM gatipariNAmatvena bANasyevetyuktatvAt 50. pra tathA kazcitsAdhuryatraprapIDyamAno ghanaghAtikarmavighAtenAMtakRtkevalitvena saptahastatanumA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- no muktimavApnoti skaMdhakaziSyavat, tadA tava tasya katimitAvagAhanA bhavet ? na - pravacanasArociMtA - vacanAdopapAtikasUtravRttyanusAreNa jJAyate saptadsta dehamAno yo vratI yaMtraprayogato muktimAsA dayati tasya tatrAvagAhanA dvAtriMzadaMgulapramANA navennAnyatheti 91. pra - avarayaNaM caMdasUrANaM tyahi yathA mUlavimAnena vIkhaMdanAya caMdrasUryau samAgatau staH, tava tAraka vimAnAnAmaMtarAlasyApatvena kathamihAgatAviti ? u-yagavadanArtha mUlavimAnena zazisUrau samAgatau tattvAzcaryameEra, da tArakalpAMtarAlAdAgamanamapyavAzcaryeta bhUtatvene damapyAzcaryamityatra ke cittaraM vadati, paraM tattaraM samyagna pratibhAti, tatastannirNayamAda 53 tihiM gaNehiM tArArUve calejjA, taM jadA vikuvamANe vA pariyAremANe vA vANAna vATA saMkammamANe tArArUve calejjA iti sthAnAMgasUtre, vyasyArthamAha-tihiM ityAdi, tArakamAtraM calekA svasthAnaM tyajet, vaikriyaM kurvadyA paricAraNaM vA maithunArtha saMraMbhayuktamityarthaH, sthAnA kasmAt sthAnAtsthAnAMtaraM saMkramed gacchedityarthaH, yahA dhAtakIkhamAdimeruM pariharediti pathavA kazcinmaharddhiko devazcamareM'vadhaikriyAdi kurute tanmArgadAnArtha calediti sthAnAMgavRttivacanAnnAstyatra virodhaH 51. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pra-zha huMDAvasarpiNyAmekaviMzatisahasrazaratpamite SaSTArake prAyeNa hastakavigrahA janA ghanA bhavimi. vyaMti, vaitAbyavileSu ca sthAsyaMti, tadA gaMgAsiMdhU rathacakropame vahiSyataH, tayozcodakeSu matsyAdyA "| jaMtavo ghanAH prAuz2aviSyaMti, tadA ca te bilavAsinaH prANino matsyopajIvinaH zItAtapabhayAdastaM gate'rke sati saMdhyAyAM vilenyo nirgatya yatra gaMgodakaM tatrAgatya jalAkAlena matsyAnudhdhRtya vAbu. kAyAM prakSipya svasvasthAnaMprati gamiSyaMti. punaravi dvitIyadinasaMdhyAyAM tAna matsyAna parigRhya kara ti kleiSvanupavikSyaMti, zvamupajIvino nAvini prathamArke'pi caivaM dIpAlikAkaTape'pyuktaM tatsatyaM, paraM gaMgAyAH dotraM pramANAMgulatvAdrathacakropamodakapravAho bilebhyo dUratamo'naviSyat, tadA bilasthA janA matsyAharaNAya taM pravAI kayaM prApnuvaMti? na-gaMgAyAH pravAhastadA gomUtrakAkAro bhaviSyati, tatastasyA jalaM bilaniTakamapi naviSyati, tena bilasthAnAM gamanAgamanayorna kazcivyAmoha iti. 53. ___ pra-sAmAyikaM gRhItvA pratikramaNaM kurvatA vA kAyotsargasthitena zrAna yadA mUSakAdikopa| ri dhAvana mArjAro dRSTastadAsau kiM kuryAt ? na-sAmAyike vA pratikramaNAMtarvartikAyotsarge sthitaH Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zrAcho mUSakAApari pataMtaM mArjAraM predaya daNamapi vilaMbaM hitvA tvaritavegenocAya yena tena prakA. reNApi jIvaradAM kuryAt , yadAha zrIpArzvapranu:-kRpAnadImahAtIre / sarve dharmAstRNAMkurAH // iti vacanAditi 54. pra-sUdamanigodajIvAnAmoghataH SaTpaMcAzadadhikazataddayAvalikArUpamAyuruktamasti 25 tatkiM paryAptakasya vA'paryAptakasya jIvasyoktamasti ? yadi paryAptakasya tarhi aparyAptakasyAyuH kiM nyU naM saMbhAvyate ? taccAyuktaM, etacca zAstre nAbhidhAnAta, tarhi paryAptakasya kimadhikaM saMnnAvyate ? nasUdamanigodapatitajaMtUnAM paryAptAnAM ca jaghanyato'pyutkRSTatopi ca kullakanavagrahaNavizeSaM vinA aM. tarmuhUrta sthitiruktAsti iti jIvAbhigamaprajJApanAdau, tathA tadvRttau paryAptAnAmaMtarmuhUrtApekSyA apaptiAMtarmuhUrtasya laghutayA naNanAt , kullakannavagrahaNasya karmavipAkabRhadvRttyAdau sarvajIvAlpajIvatvena nirUpaNAdevamavasIyate yatsUdamanigodAnAmaparyAptAnAM papaMcAzadadhikazatamitAvalikAtuvyakSullakana vagrahaNarUpaM sarvajaghanyamAyuzcotkarSataH kiMcidadhikamapIti, paryAptanigodAnAM tu jaghanyato'pyutkarSato' pi ca sutarAmadhikamevamavasIyata iti 55. pra-nigodazabdenAnaMtajIvAnAmekaM zarIramucyate tarhi sAdhAraNazabdena kimucyate ? - Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna | samAnamekaM dhAraNamaMgIkaraNaM zarIrAhArAdiryeSAM te sAdhAraNAH, ekasmin jIve prAhArite sati sarveciMtA - 'pyAhAritavaMtaH, tathaikasminnuvasite niHzvasite sarve'pyavasitA niHzvasitA vA tena sAdhAraNAH procyaMta ityAcArAMgaprathama zrutaskaMdhAdhyayanapaMcamohezake 96. pra - ye manaHpraticArAH surAstairAna taka26 upAdisthairmanaH pravicArakairdevairmanaH pariNAme kRte sati saudharmezAna devyo'pi tadarthamuccAvacAni manAMsi saMpradhArayatya stiSTaMti, paraM tA devAnAM manaHpariNAmaM kathaM jAnaMti ? UrdhvamavagheralpataraviSayatvaprarUpaditi. - yathA divyAnubhAvataH suparvazukra pulAstAsAM devInAmaMgeSu rUpAditayA pariNamaMti tathaiva tAsAmaMgasphuraNAdinA zIghratamameva tadabhilaSitajJAnamapi syAditi jJAyate, tatvaM tu tatvavi dyamiti dhyeyaM, tathA bhagavAnArya zyAmo'pi prajJApanAyAmAha -taNaM je te maNaparagA devA te vA siMcA maNe samupAi ilAmo NaM rAhiM saddhiM maNa pariyAraNaM karettae, tanuM NaM tehiM devehiM evaM mAsika samANe khippAmeva tAna rAje tayAnaM ceva samApIna tarAI uccAvayAI malAI pahAremANIna ci Mti, tatraNaM te devA tAhiM rAhiM saddhiM mapariyAraNaM ka retItyAdi 97. pra - praSTAdazanAtraka saMbaMdhAH karNikAdAvuktAH saMti, paraM punardvAsaptatinAvakANi na Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA - vaMti tAni khadhiyA paribhAvyAnItyevaM caritrAMtarvarti dRzyate, paraM tAni kathaM bhavatIti kathAsahitaM pra sAdyaM, ja-mathurAyAM kuberasenA paNAMganA, tasyAzcaikaM yugalaM jAtaM, putrasya kuberadatta iti, putryAzca kuberadatteti nAma dattaM. tadyugalaM ca mudrAlaMkRtamaMbareNAniveSTayitvA maMjUSAyAM pradiSya yamunApravAhe pra 29 vAditaM sA maMjUSA sUryodaye saurIpuraM gatA, tadA tatra vahirddhamyAmAgatAnyAmunAnyAM zreSTinyAM ni kAsya vijyaikena putro gRhItaH, anyena ca putrI gRhItA, krameNa ca tau yauvanaM prAptau tadA ka rmayogAttayorevAnyonyaM tAjyAM vivAdo viditaH, yaduktaM - khArohatu girizikharaM / jaladhimudhya tupAtalaM || vidhilikhitAdaramAlaM / phalati kapAlaM na nUpAlaH || 1 || yathAnyadA sAripAzakakrIDAM kurvetyA kuberadattayA narturhaste muDikAM vilokya taM ca svakIyaM prAtaramupalakSyotpannavairAgyeNa saMyamamaMgIkRtaM, krameNa ca sA vizudhiyAvadhijJAnaM prAptA. itazcaitasminnavasare kuberadattaH kAryArtha mathurAyAM gataH, tatra ca sa karmavazAnnijamAtrA kuberasenayA sArdhaM lamaH, tasyAzcApi krameNa putro jAtaH, prathAsau vRttAMtastayA kuberadattayA sAdhyA svajJAnena jJAtaH, tadA tathA vicAritamaho idaM tu madadasamaMjasaM saMjAtaM, iti vicArya sA tayoH pratibodhadAnArthaM tatrAgatya vezyAyA gRhe vasatiM yAci Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- tyA sthitA. tadA ca rudanaM kurvatastasya bAlasya samIpamAgatya sA sAdhvI kathayati, no bAlaka ! kaH | ciMtA ma. thaM tvaM rudanaM karoSi ? maunaM vidhehi ? tvaM mamAtIvAjISTo'si, yattvayA sArdha mama SaTU saMbaMdhA vartate, tatkathaM ? tvaM mama cartuH putratvAnmamApi putraH 1, tvaM mama vAtuH putraH prasikaH 2, mama mAturudare sa mutpannatvAttvaM mama baMdhuH 3, mama patyulaghuvrAtRtvAtvaM mama devaraH 4, mama jananyAH patyubAtRtvAttvaM mama pituLatA 5, mama sapatnIputraH kuberadattastasya ca tvamaMgajastasmAnmamApi tvaM pautraH 6, evaM he vatsa mayA sAdhU tava padasaMbaMdhAH saMti. atha tava pitrA sArdhamapi mama SaT saMbaMdhAH saMti, tadyathA-sa mama patiH 1, mama pitA 2, mama baMdhuH 3, mama mAtuH kuberadattAyA vezyAyAH patitvAnmama jyeSTapitA 4, mama patyurmAtA vezyA, ta. syAzca tvaM bhartRtvAnme zvazuraH 5, mama sapalyAH putratvAnmamApi putra zati 6. evaM ca te pitrA sahAvimama SaTa saMbaMdhAH saMti. kiMca he bAlaka! tava mAtrA sArdhamapi mama SaT saMbaMdhA yathA-mAtA 1, mama vrAtRjAyA , mama sapatnI 3, patimAtRkatvAnmama zvazrUH 4, mama sapatnIputravadhUtvAnmama vadhUH | 2, mama pituH kuberadattasya jananItvAnmama vRghamAtA 6 iti 10. kiM ca he vatsa! kuberadattena sA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- dha tavApi SaTa saMbaMdhAH saMti, tadyathA-sa tava pitA 1, tava baMdhurekamAtRkatvAt 5, zrAvayorekamAtR- | - katvAdahaM tava bhaginI, matpatitvenAyaM tava naginIpatiH 3, mama vrAtRtvenAyaM tava mAtulaH 4, sapa lIputrasya tavAhaM mAtA, mama mAtuH kuberasenAyAH patitvena cAyaM kuberadattastava mAtRpitA 4, tava janakasyAhaM naginI, mama patitvena cAyaM tava yApatiloMke 'phuna' iti 6. kiMca he bAlaka! vezyayA sArdhamapi tava SaT saMbaMdhA yathA-sA tava mAtA 1, tava piturmAtA 2, tava baMdhoH kuberadattasya patnItvAdiyaM tava brAtRjAyA 3, tavAhamaparA mAtA, mama mAtRtvAceyaM tava vRdhamAtA 4, mama vA. tA tvaM, mameyaM sapatnItvAttava naginI 5, tvaM mama sapatnIputratvena baMdhuH, asau ca kuberadattasya vadhUtvAttava nAgineyavadhUH 6. kiMca he bAlaka! mayA sArdhamapi tava 6 saMbaMdhAH saMti, tadyathA-tavAhaM laginI 1, tvaM sapatnIsutatvAttavAhaM mAtA 1, tava vapturahaM jAmistena tavAhaM pitRsvasA 3, tava sahodarapatnItvAttavAhaM brAtRjAyA 4, mama sapatnIsutasyAMgajastvaM, tenAhaM tava pitRmAtA 5, mama savitrIzasyAnujastvaM, tenAhaM tava jAtRsutA 6, zati 17. kiM ca he vatsa! tava janakasya kuberadattasya tvayA sAdha 6 saMbaMdhA yathA Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna ciMtA: eka savitrIkatvAdasya kuberadattasya tvaM sahodaraH 1, vyasya tvaM putraH prasiddhaH 2, mama sahajanmanaH kuberadattasya ca mama sapatnIsutatvAnmamApi tvaM putrastena bhavati jAmeyaH 3, mama patyuH kuberadattasya cAvayorekajanayitrItvAttvaM zAlakaH 4, kuberadattasya priyA paNyastrI, tasyAH putrasya kuberadattasya 30 | tanujatvenAsya tvaM pautraH e, kuberadattAMcA vezyApatikuveradattAnujatvenAsya tvaM pitRbAMdhavo loke' kA ko' iti 6. tathA he vatsa kuberadattasyApi vezyayA sArdhaM 6 saMbaMdhA yathA - sau vezyA kuberadatta - sya mAtA 1, patnInAvatvaM prApteyamasya kAMtA 2. yasyAhaM priyA. mama ceyaM vezyA jananItvAdiyaM tasya : 3, kuberadattasya jananyAH sapatnInAvamahaM gatA, tena tasya mAtA mama mAtRtvAdiyamasya mAtR4, madIyAnmama baMdhoH kuberadattasyeyaM jaginI e, mAtRpatikuberadattasya jananIvAda - syeyaM pitRmAtA 6, iti puna rde vatsa mayA sArdhamapi kuberadattasyAsya 6 saMbaMdhA yathA-daMpatInAvamanutatvAdasyAhaM vallanA 1, mama mAtRpatitvAdasya kuberadattasyAhaM sutA 2, ekajanayitrItvAdasyAhaM jAmiH 3, jananIsapatnItvAdahamasya mAtA 4, kuberadattapatnIputrapatnItvAdahamasya putravadhUH 9, mama prAtRjAyAputrakatvAdahaM kuberadattasya janakakhasAsmIti 6, 18. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna kiMca re bAla tvayA saha vezyAyA api 6 saMbaMdhA yathA-AtmatanUnnavatvenAsyAstvaM putraH 1, | ciMtA asyAH priyasya kuberadattasya tvaM laghubhrAtA, tena vezyAyAstvaM devaraH 1, vezyAMgajaH kuberadattaH, tadAtmajatvena tvamasyAH pautraH 3, ahaM vezyAyAH sapatnI, evaM cAhaM kuberadattasya zvazrUH, tasyA mama svAmI kuberadatto vezyAyAH zvazuraH, tasyAnujastvaM bAlastena vaM tasyAH zvazurAnujo loke 'kAkojI' zati 4, vezyAyAH sapalyahaM, tvaM ca mama bAMdhavatvena vezyAyA api bAMdhavaH 5, mama baMdhoH sutastvaM, sapatnInAvatvAddezyAyAzcApi tathaiva, tenAsyAstvaM bhrAtRjaH 6. atha he vatsa kuberadattenApi saha vezyAyAH 6 saMbaMdhA yathA-vezyApatiH 1, prAgjanitatvAdayamasyAH putraH 2, paNyAMganAtmajAhaM, mama patitvenAyamasyA jAmAtA 3, vezyApaterahaM jAmistenAhamasyA nanAMdA jAtA, mama jatA ca kuberada. taH, tenAsyAH sa nanAMdRpatirloke naNadoz' iti 4, vezyApateraparamAtA cAhaM, mamezaH kuberada tastenAsyAH sa zvazuraH 5, sapatnIjAvatvAnmadIyabaMdhutvenAsyA api sa bAMdhava iti 6. evaM paNyAMganAyA mayA sArdhamapi 6 saMbaMdhAH saMti, tadyathA-vezyApaterjAmitvAdahamasyA nanAMdA 1, tathaikamartR. tvenAhamasyAH sapatnI 2, ahamasyAH putrI prasidhA 3, asyA bharturaparajananItvAdahaM zvazrUH 4, vezyAM For Private & Personal use only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 prazna- gajakuberadattasyAhaM priyA, tenAsyA ahaM putravadhUH 5, vezyAputrasyAhaM putrI, tenAsyAH pautrIti 6, | ciMtA 10. zbamaSTAdazacatuSkamilanena dAsaptatinAtrakANi syuH, tena bho vatsa tvaM maunaM gRhANeti sA. dhvIvacanAni zrutvA prAgvyatikaraM ca jJAtvA pratibudhyA vezyayA vrataM gRhItaM, bhavapAraM ca prAptA, ka| citkuberadattenApi vrataM gRhItamastIbamapyuktamastIti e7. pra-rAvaNalakSmaNayoH katinavAnaMtaraM sidhiH? na-rAvaNazcaturdaze nave tIrthakarapadaM prApya si. hiM gamiSyati, lakSmaNo'pi tathaiva tIrthakarapadaM prApya setsyanIti haimatriSaSTizalAkAcaritre e7. praaMtamuhuttaM niraye / muhuttacattAri tiriyamaNuesu // devesu aghamAso / nakosavinavaNAlo // 1 // ztyAdyAgamavacanAddevAnAmaninavavikurvaNAkAlo'rdhamAsapramANo jJAyate, kimuktaM navati ? ye cAtra devA ikhadIrghavigrahRtarutaTAkagrAmAdicaityaprAsAdabhUSaNAdikaM vikuti tacca paMcadazadinAni yAvattiSTati, tadanu ca svayameva vinazyati, zvaM ca jIvAnigame'pyuktamasti, tarhi zukarAjacaritre jitArinu dhavasyANigrahapUraNAya vimalA'radhiSTAtRgomukhayakSeNa vimalAnirvitiH , tadviSaye ca kecidaMti yadadyApi sa vikurvito vimalAdiH kAzmIradeze vidyate, tena vinramo jAyate yaddevavikurvitaM vastu For Private & Personal use only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- kiM padAparyapi tiSTati ? u-suro yadA vikurvaNaM kurute tadA sa vaikriyasamudghAtaM kurvan masAragalladaMsagarbhavajravai sUryalohitAdAMjana pulakasphaTikAdInaudA rikAn purulAnAdAya yadA vaikriyatayA pa ciMtAriNAmayati tadA vaikriyamucyate tacca vastu padADupari na tiSTati, paraM vaikriyaM ca kRtvA yadA tadau33 dArikatayA pariNAmayati tadA taddIrghakAlamapi tiSThet dvArikAyodhyApurIvat, yazca kAzmIradeze si H kRtastatsaMbaMdhastu zrAdyavidhisUtavRttAvasti yathA - tasyAmaTavyAM tattIrthaM / taDUpaM sa surottamaH // girerupari cakre ca / kiM vA devairna sidhyati // 1 // devairvikurvitaM pada - mevotkarSeNa tiSThati / / kRtaM tu ciramapyarda - mUrtivadaivatopari // 2 // ityAdi parinAvyaM, punaranyathApi dRzyate zrImunisuMdarasUriziSyeNa kRte vikramacaritre yathA-- saMsthApya nagarIM nAnA - jineMdrAlayamAkhitAM // zrIvimalAnidhAM tava / tasthaiau dharmaparo nRpaH // 1 // ito gomukhayadoSA - gatyoktaM nRpateH puraH // viku - of racitaH zailaH / puMDarIkAnidho mayA // 2 // navato'bhigrahaH pUrNaH / saMghasya vAkhilonA || tenAmuM parvataM saMdariSyAmi sAMprataM hutaM // 3 // tvayA nRpAla siddhADau / surASTrA dezaSaNe // gatvA zrI devo / vaMditavyaH subhAvataH // 4 // vikurvitaM samaM vastu | gehAdi cittadarSadaM / pa Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 prazna- dAupari kutrApi / syAnetyuktaM jinAgame // 5 // ityAdivacanAnnAdyatanakAle so'sti, tatvaM tu ba. | ciMtA. huzrutA vidaMtIti 60. pra-tathA zrIpAlakRtamunistavanAyAM -- naIdhAraNa taratAM pAra utaratAM navi mAragalekhA vigatavizeSA jANIeM' zyatra kecidoghataH 'nadhAraNa' zabdena dhAraNArUpA nadIti vadaMti, sA kA na dI? kiM cAtra nadyAH prayojanaM? na-nadhAraNazabdena dhAraNArUpA nadIti ye kathayati te kiM na vicArayaMti? yadatra saMsArasamudrottaraNe nadyAH kiM prayojanaM? naIdhAraNazabdo yadi spaSTaM pulliMgavAcako'sti, tadA tasya strIliMgavAcikaraNaM viruSmeva. tena tatkRtaH pUrvokto'rtho na samIcinaH, kiMtu yuktyA vimRzyamANaH zabdAryatvenAyamarthaH samarthaH, tadyathA-'nadhAraNeti' nadIdhArakatvamasyAstIta nadIdhArakaH samudraH, prAkRtatvAt nadhAraNo'pi samu'stasya taraNe naikamArgapramANaM, tadatra saMsArasamu'pi jJeyamiti tatvaM 61. pra--prAcinA munayastadA cIvarANi pradAlayAmAsurna vA ? - jIrNamAnopetA api munayo varSAkAlAnmanAgarvAg Rtubake kAle jalAdisAmayyAM satyAmutkarSataH | sarvamupadhiM pradAlayaMti, jalAdisAmagryannAve va jaghanyataH pAtraniyogo'vazyaM pradAlanIya iti pravacana in Education International Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- sAroghAre 65. pra-nanu RjumativipulamatijJAnayormadhye kasya viSayo nyUnAdhikaH? zdamatra tAtpanirya-manaHparyavajJAnaM dedhA, RjumativipulamatitaH, tatrAtRtIyahIpasamudreSvardhatRtIyAMgulahIneSu Rju. dhIvaitti, vipuladhIstvardhatRtIyairaMgukhairanyadhikeSviti jhAnasAgarasUskRitAvazyakacUrNI, pravacanasArobArA dike'yaM sAmAnyato ghaTAdivastumAtraciMtanapariNAmagrAhi kiMcidavizuddhataramardhatRtIyAMgulahInamanuSya. dotraviSayaM jJAnaM RjumatilabdhiH, paryAzatopetaghaTAdivastuvizeSaciMtanapravRttamanodravyagrAhi sphuTataraM saMpUrNamanuSyadotraviSayaM jJAnaM vipulamatilabdhiriti nagavatInaMdIsUtravRttI, karmagraMthavidabhiprAyeNa tu vi. pAthodhisArdhaddIpadayAtmakaM vetti RjumatiH, tato vipuladhIH sArdhaddayaMgulasAdhikaM vIdate, to vizepArthinA tu vizeSAvazyakAdayo vilokanIyAH 63. pra-RjumativipulamatijhAnAnyAM dravyAdicatuSkabhAvataH kataraM jAnaMti? na-dravyata RjumatiranaMtAnaMtapradezikAni manovargaNAyAH pumaladravyANi jAnAti, tasmAdvipulamatirvahupradezikAni sUkSmamanodravyANi jAnAti 1, dotrata RjumatermanuSyakSetre'rdhatRtIyAMgulahInakSetraviSayaM tathordhvAdhazcA | tiryagkSetraviSayaM jJAnaM samasti, sphuTataraM pUrNamanuSyakSetraviSayaM jJAnaM vipulamateH 1, kAlataH pa For Private & Personal use only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 prazna-| byopamasyAsaMkhyeyanAgAtItakAle ciMtitamanodravyaviSayaM, tabadanAgate'pi jhAnaM RjumateH, tasmAt | ciMtA- kiMcidadhikaviSayaM vipulamateH 3, nAvataH sarvanAvAnaMtanAgavartino'naMtaparyAyajhAnaM RjumateH, tasmA"| dadhikaviSayaM vipulamateH 4, zati 64. pra-tathArdhatRtIyahIpaparimite manuSyadetre sArdhaddayAMgulahInAdhikaviSaya RjumativipulamatyostathordhvAdhastiryakdotre nyUnAdhikaviSayau vA kiM sAdRzyaviSayau ? na-yathA RjumativipulamatyoravizudhavizuddhatarArdhatRtIyAMgulahInAdhikamanuSyadotraviSayau tathorkhA dhaH kSetre'pi paribhAvanIyau, athavAdhastiryaglokamadhyAhetti ratnaprabhAditau RjudhIryojanasahasrAMtaM saM. jhimanAMsi jyotizcakroparitalaM yAvadUrdhva viSkaMgAyAmabAhavyaH, paraM vipulamatiH sArdhavyaMgutasAdhikamiti nagavatIvRttirAjapraznIyavRttyAdyabhiprAyaH 65. pra-tathAlArdhatRtIyAMgulamAnamuktaM tatkimutsedhAMgulena vA pramANAMgulena? na-etadaMgulamAnaM pramANAMguleneti jJeyaM, yataH-mAyaMguneNa vatthasarIramussehaaMguleNa tahA // nagapuDhavI vimaannaaii| miNasu pamANaMguleNaM ca // 1 // zyAdivacanAt. tathA naMdIsUtre tautsedhAMgulato mAnamuktaM tatkAraNaM tu bahuzruto vettIti 66. pra--yasmin kSe. tre uSTamithyAtvavAsano vyaMtarAdikaH suraH syAttasmin dotre kadAcitsAdhavaH parihAravizudhakAkhyaM tapaH Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- kurvati, tAMzca dRSTvA sa kupito vyaMtarastAn saMhRtyAnyadone muMcati na vA ? -parihAravizudhikata- | paHprabhAvAtsa dRSTavyaMtaro'pyupazAmyati, kadAcinmithyAtvodayAtsa upazamaM na galettathApi sa parihAra vizuchikAna na saMharati, yaccoktaM samaNImavagayaveyaM / parihArapuggalAyamappamattaM ca // canaddasapu. 37 ciM AhA-ragaM ca na ya ko saMhara // 1 // iti bhagavatIsUtrasya triMzattamazatakasya paMcaviMzattamoddezake 67. pra-anagAro nivasana vasatyAmuccArAdipAtrakAn kasyAM dizi muMcati ? tathAvazya kAdikriyAM kasyAM dizi karoti ? -naccAraprasravaNAdipAtramuttarAnnimukhaM muMcati, nizAyAM tu yAmyAM; tathA pUrvasyAM vottarasyAM dizi mukhaM kRtvAvazyakaM munayaH kurvati, tathA coktaM sAdhudinakRtyepamilehiya saMDAse / namI pehittu nattarAnimuhe // muMca nacArA / divA nisA dakiNAmuhe / / // 1 // putvAnimuhA zrAvasmayaM pakuvaMtItyAdivacanAt 67. pra tathA sAdhunA purato votsIrSake rajoharaNaM moktavyaM vA na? na-muninA rajoharaNaM tu na purato notsIrSake tathA na vAmatazca moktavyaM, kiMtu dakSiNata eva moktavyamiti nizIthasUtre 6e, | pra-tathA saMgrahaNyAM rayaNAe jahi' ityAdigAthAyAM nArakANAmavadhijJAnasyAlpaviSayaH prokto' Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- sti, tathA -- rayaNAdi e tisu paramAhammAya ' ityAdivacanAnna cAgre paramAdhArmikAH saMti ye caiteSAM | ki pUrvagavAn kathayaMti, tarhi tannArakaH kiM prAgnavaM na pazyet ? yadi na pazyettarhi AcArAMgasUtrabRha tyanusAreNa jhAyate yadrahmadattacakrI strIratnaM smaran san saptamAvaniM jagAma, tatrApi sa dotrodbhavaveda30 nAmasahamAno hA kurumatItyevaM vilApaM cakAra, tathaiva kurumatyapi tamevAsmarat, paraM brahmadattasya tatrAvadhiviSayazcaikakrozatvAdana muktaM kurumatyannidhAnaM tena kathaM jhAtaM? te saptamAvanivAsino nArakAH pUrvanavakRtaHkRtAni ki jAtismaraNena jAnaMnyavadhinA vA ? na-loke jaMtavo nAnAvidhAni pApAni kRtvA narakAyurvadhvA narake vrajaMti, paraM tatra na ke. nApyupAyena nArakAH pUrva navaM vijAnaMti, kiM tvetAni smAritAni pUrvajava:kRtAni bhavapratyayajA tismaraNena te nArakAH svayamapi jAnaMti, avadhinA tu na kiMcidavagabaMti, tasyotkRSTato'pi teSAM yojanamAtra viSayatvAditi bhagavatIsUtravRttau, etadanusAreNa nArakAH pUrvabhavakRtauSkRtaM navapratyayikajAtismaraNena jAnaMti, na ca paramAdhArmikopadezairiti, tathaivopadezaratnAkare'pi-yato nArakeSu jAnismRtyA prAgnavaM jAnaMti lakSmaNarAvaNAdInAmiveti, tathaivoktaM pravacanasAroghAre'pi-nisargaH | Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- samyatvaM jAtismRtyAdinopajAyate nArakANAmiveti kiM bahunA ? senapraznAdiSu graMtheSvapyevameveti ciMtA. 10. - tathAjitazAMtistave'dhunA catvAriMzagAthAH paThyamAnA dRzyaMte, punarmUlavRttau saptaviMzAthAvAne vAjitazAMtistavo vyAkhyAtaH, tataH ' parikaye ' tyAdayo gAthAH kena kRtAH ? u-parikaye 39 tyAdigAthAtrayamanyakartRkatvAnmUlavRttau nopalabhyate, saMprati punastasyaiva mAhAtmya prakhyApakatvAdyAtipra siddhatvAttaccAnyakartRkamapi paThyamAnaM dRzyate iti saMpradAyaH 11. pra - tathAjitazAMtistavo vA zAM tiridAnImekena paThyamAno maunAvalaMviniH sarvaiH zrUyate sa copasarganivAraNAdipranAvabhRttarhi taM sarve janAH kathaM na kathayaMti ? ekasya ca ko niyamaH ? u- ' soyavo savehiM ' ityAdivacanAt zrota vyaH sarvairekena paThyamAnaH, itaraiH samastaiH sAdhusAdhvIzrAvaka zrAvikA janairavaditairAkarNayitavyaH, yugapasarveSAM tatpAThe paNa vaMdanA kolAhala kalpanApatteH, te naika evAdhikArI, na ca sarve iti 12. pra tathA pAdikAdiSu triSu yathAjitazAMtistavo'dhunA paThyate, taddaiva sikapratikramaNe vA rA vipratikramaNe gaNitavyo vA na ? u-pAdikAdiSu triSu pratikramaNeSu 'vyavassatti ' prAkRtatvAdanuskhArabuka, tenAvazyaM niyamena naNitavyo, daivasike tu nAvazyaMbhAvo, rAtrike punaranavasaramevAsya Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 prazna-| naNanaM na yuktaM, prAnnAtikapratikramaNe stavapAganaNanAdityajitazAMtibRvRttau 73. pra-tathA jo | ciMtA paDha jo va nisuNa / nagana kAlaMpItyatrAjitazAMtistavapaune zravaNe cojayakAlasya ko niyamaH? na kAlaMpitti ArSatvAJcayakAlaM prAtaHsaMdhyayoH, apizabdAta trikAlamapi, prAtamadhyadinadinAvasAnaladaNe saMdhyAtraye ityarthaH 14. pra-tathA 'na hu hu~ti tassa rogA' zyatra neti pratiSedhe, hu nizcitaM, tasya paThituH zrotuzca dehe zyAgamyate, na bhavaMti notpadyate rogAH kAsa zvAsajvaranagaMdarakuSTAdayaH,.yahAnyA api pIDA na syuriti matyaM. paraM puvuppannA vinAsaMti' ityatra yAvatA pUrvotpannA api vilIyaMte, tarhi nikAcitakarmajanitAnAmapi teSAM rogANAM kayamivaitasya pAzravaNamAtrAtparidayaH? na-yadyapi rogAH prAcInakarmajanitAstathApyaciMyo maNimaMtrauSadhInAM pragAva ti vacanApakramasAdhyatA teSAmAgame'pi prasighA, tathA cAgamaH-nadayakavakanya / navasamA jaM ca kammuNo gaNiyA // datvaM khittaM kAlaM / navaM ca nAvaM ca saMpappa // 1 // nAvarUpazcAyaM stavaH, zrutajhAnatvena dAyopazamikanAvarUpatvAta, nAve khanavasamie / jvAlasaMgapi hozsu. anANaM // iti vacanAt. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ho etadajitazAMtistavapAThazravaNaM hi bhagavatsataguNagaNakIrtanamayatayA svAdhyAyarUpaM, svAdhyA yazcAnyaMtaraM tapaH, tapasA ca nikAcitAnAmapi karmaNAmupakramaNaM kartuM zakyaM, tathA ca nASyamahoda. dhau jagavAn damAzramaNaH-savapagaINamevaM / pariNAmavasA navakamo hujhA // pAyamaNikAzyAeM / tavasA nikAzyANaMpi // 1 // atha maNimaMtrauSadhISu katamasminnasyAMtarbhAva iti cenmaMtre iti brUmaH, maMtratA ca mananatrANayogAdAptavacanAddevatAdhiSTitatvAttattabIjagarnatvAhA, tattabIjAnatvaM ca tattatprabhAvavaibhavAnunnavAnnizcIyata iti. kiM ca nagavatorajitazAMtyornAmadheyasaMyoga eva maMtro'rthaprAptyanarthaprati ghAtaphalAya kalpate vAsanAjuSAM, tarhi kiM punaH sataguNotkIrtanaM ! yadavocAmo'nayoreva stotrenapacitamapi vIrya maMtramaNyoSadhInAM / dizati phalavizeSa prApya saMyogayuktiM |animtmnyorynnaam maMtrAdarANAM / viratarati sahapAThaH saiSa dUrAMtare'pi // 1 // iti sarva samaMjasaM. tena yAvatA pUrvo. tpannA api prakRtastavapAThazravaNAtmAkAla saMjAtA api rogA nazyaMti vilIyate iti, zrUyate hi kasyacitsamyagdRSTeH prakRSTakuSTarogakliSTakAyayaSTerapi viziSTataravAsanAvazAt SaNmAsI yAvat trisaMdhyamavaMdhyaprastutamahAstavapAuparAyaNasya kuSTavyAdhivigamAdAvartitakArtasvarAvadAtaM vapurjAtamiti 15. pra-tathe For Private & Personal use only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna | da dvividhA jIvAH zuklapAdikAH kRSNapAdikAca, te ca ke ? u-yeSAmapArzvapurulaparAvartapramANo ciMtAnavaH saMsAraste zukvapAdikA jacyaMte, zeSAH kRSNapAdikAH, uktaM dijesimavaDho puggala - pa riTTo sesana u saMsAro // te sukapakiyA khaDa | sesA purA kaNhapa kiyA // 1 // iti jagavatIvayodazamazatakaprathamoddeza ke. pare tu ardhapulaparAvarto yasyAsti saMsAraH sa zukrapAdikaH, tato'dhiko yasya saMsAraH sa kRSNapAdikaH, ityapi kathayati tathA jo yA kiriyAvAI so navina vetyAdidazAzrutaskaMdha cUrNya darAnusAreNa samyagdRSTeotkarSato'nyUna pulaparAvartasaMsAraH, tatrAyamarthaH 42 kriyAvAdI samyagdRSTivyaH zuklapAdiko jJeyaH, tasya niyamAtpuUla parAvartasaMsAraH, paramAgamAMtarAnusAreNa nyUnArdhapuUlaparAvarto'pyavasIyate, yato maladhArizrI hemasUrikRtapuSpamAlAvRttimadhye -- chato muhuttamittaMpi / phAsi hujja jehiM sammattaM // tesiM vyavahRpuggala - pariSaTTo ceva saMsAro // // 1 // etanAthAvyAkhyAnusAreNArdhapuUlaparAvarta saMsAro'pi jJAyate etadvizeSastu tadgraMthe jyo jJeyaH. tathA zrAvakapraisisUtravRttimadhye yayoH samyagdRSTimithyAdRSTyo rdezonArdhapurulaparAvartasaMsAro navati, tau zukpAdaka kathyete, yasya ca tato'dhikaH saMsAro bhavati sa kRSNapAdikaH kathyate ityuktama Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- sti, tadapi pAgaMtara saMbhAvyate, tathA samyaktvapaMcaviMzatyAmapArdhapuslaparAvarta naktaH, tathA harinavikRtaSoDazake tu-AdyaM nAvArogyaM / bIjaM caivAparasya tasyaiva // adhikAriNo niyogA-caramo' yaM pujalAvartaH // 1 // sa navati kAlAdeva / prAdhAnyena sukRtAdinAve'pi // jvarazamanauSadhasamayava ditisamayavido viunipuNaM // 2 // ityasya svopajJavRttAvapyevaM kAlatazcaramapujhalaparAvartaH pro. kto'stItyalaM prasaMgena, tatvaM tu sImaMdharo vettIti 76. pra-tathehAMdho vA kANo vA Rnnaato vA vikrayagRhIto vA kRtrimanapuMsako dIdayo na vA? yahA strIpuruSAH ke dIdaNIyAH ke ca neti? na-zizuvRchAdayo'yogyAH, yadAha-' bAle vuDhe napuMse' ityAdigAthAyaM, taghyAkhyA-saptASTavarSANi yAvadvAlo'bhidhIyate 1, SaSTivarSenyo vA saptativarSebhya Urdhva vRdhaH 1, jAtinapuMsakastRtIya vedIyaH 3, yaH strInogainimaMtrito'saMvRtAyA vA striyA aMgopAMgAni dRSTvA zabdaM vA manmanolApAdi kaM tAsAM zrutvA samudtakAmAnilASo'dhisoDhuM na zaknoti 4, jaDavidhA, bhASayA zarIreNa karaNena ca. nASAjamaH punarapi tridhA, jalamUko manmanamUka elamUkazva, tatra jalamana va buDabuDAyamAno yo vakti sa jalamUkaH, yasya tu bruvato vacanaM skhalati sa manmanamUkaH, yastvelaka zvAvyaktamUkata For Private & Personal use only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- yA zabdamAtrameva karoti sa elamUkaH. manmanamUko medhAdiguNayuto dIdaNIyo, netarau. yaH pathi | ciMtA. bhidATane vaMdanAdiSu cAtIvasthUlatayA'zakto navati sa zarIrajaDaH. karaNaM kriyA tasyAM jamaH sami tiguptipratyupedaNAsaMyamapAlanAdikriyAyAM punaH punarupadizyamAno'pi atIvajaDatayA yo gRhItuM na zaknoti sa karaNajaDaH 5, vyAdhito'tIsArabhagaMdaraprabhRtirogaimrastaH 6, stenazcauraH 9, zrIgRhAMtaHpurana patizarIratatputrAdiDohako rAjApakArI , adarzanoMdhaH kANaH styAnadhiko vA, nanvatra kANakaH kathaM varjitaH ? thAha-vacitkANo bhavetsAdhuH / kcitkhvvaattnirdhnH|| dIrghadaMtaH kacinmUrkhaH / kavi mAnavatI stii||1|| tathaiva vivekavilAsepa___SaSTiminake doSA / zrazItimadhupiMgane // zataM ca TuMTamuMTeSu / kANe saMkhyA na vidyate // 1 // zati doSanidhitvAt e, janmatto nRtAdigRhItaH 10, dAsatti dastoMkito dAsIjAto vA vikrayagR. hIto vA 11, uThatti juSTo dvidhA, kaSAyaduSTo viSayaSTazca. yadAha-viho ya ho juTho / ka. sAyaTho ya visayo ya / / sosayaputtInalagavi / siharaNI paDhama thAharaNA // 1 // tatra sarSapanarjikAjiniviSTasAdhyAdivautkaTakaSAyaH kaSAyajuSTaH, atIvaparayoSidAdiSu gRcho viSayaduSTo'pi vi. For Private & Personal use only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- dhA, svaparapadAbhyAM caturbhagI. viSayauSTastridhA svaliMgagRhaliMgAnyaliMganedAt, saMjayakappaThie vA / siGAyariyaannapatriNI vA // eso ya visayaTho / vihovi na arihae divaM // 1 // 11, mU. "| Dho mUryo vyAmUDho vA 13, RNatti RNAtaH 14, juMgietti jAtikarmazarIrAdibhirdUSito juMgitaH, ta45 mAtaMgakoliMgacaraDazaunikAdayo'spRzyA jAtiga~gitAH, spRzyA thapi strImayUrakurkuTapoSakA vaMzavaravArohaNanakhapradAlanazaukarikatvAdinIcakarmakAriNaH karmajaMgitAH, karacaraNakarNAdivarjitAH zarIrajuMgitAH 15, navathiti napasthito bhogalAlasaH 16, nayatti bhRtako vRttikiMkaraH 17, yo hi anujhAM vinApahRtya dIyate sa ziSyaniSpheTaka ityeSa tRtIyavratalopanaprasaMgAna dIdaNIyaH 17. 3 saSTAdazajAtayaH pumAMso dIdAdAne'yogyAH. tathoktASTAdazadoSA nAryazcApi na dIdAyogyAH, na varaM gurviNI garnavatI 1 bAlavatsA 1 ca, etadvayamilane viMzatibhedA nArINAM 10. tathA SoDaza nedA napuMsakAnAM, tathAhi-paMDaka 1, vAtika 2, kiva 3, kuMjI 4, bue, zakunI 6, tatkarmasevI , pAdikApAdika 7, saugaMdhika e, Asakta 10, vardhitaka 11, cippitaka | 12, maMtahataveda 13, tapohataveda 14, RSihataveda 15, devahataveda 16 zati. taghyAkhyA-6 lada For Private & Personal use only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- NaH paMDako yathA-mahilAsahAvo 1 sakhannanena / mIDhaM mahaMtaM manyA ya vANI 4 // sasajjayaMti. mutta 5 mapheNayaM ca 6 / eyANi uppaMDagalakaNANi // 1 // ti. tathA vAtaprakopataH sadaiva meha ne stabdhe sati strIsevAM vinA vegasahane'zaknuyAt sa vAtikaH 1. strINAM zabdaM dRSTiM sparza nimaM traNaM vA prApya yaH dojAyate sa klIvaH 3. kuMnavadI? stanau yasyAsti sa kuMnI 4. anyaM maithunAdisevAM kurvANaM dRSTvA ya I| karoti sa IrSyAbuH 5. kapotAdipadivattRptiM nApnoti sa zakunI 6. maithunAdikrImAM kRtvA jihvayA yo mehanamAsvAdayati sa tatkarmasevI 7. yasya zuklapakSe mahodayaH, kRSNapakSe naiva syAt sa pAdikApAdikaH 7. saugaMdhikaM matvA yaH skhaM mehanaM nAsikayAghAti sa saugaMdhikaH e. suratAdikrIDAM kRtvA tasminneva kAle punarapi yastAM striyaMpratyAliMgati cuMbanaM ca karoti sa pAsaktaH 10. ete daza dIdAyAmayogyAH, milane'STacatvAriMzannedAH, ete'yogyAH 47. tathA bAvyatve yasya cihUM jinaM sa vardhitakaH 1, tathA nijakarAMgulIbhirmardayitvA bhana cihnaM kRtaM yena sa cippitaH 1, tathA maMtrauSadhyAdiprayogeNa sAmarthya hataM yena sa maMtrahatavedaH 3, tathA kenApi tapasvinA zrApaM datvA hato vedo yasya sa tapohatavedaH 4, tathA kenApi vatinA zrApena hato vedo yasya Jain Education Interational Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- sa RSihatavedaH 5, tathA devavAkyena hato vedo yasya sa devahatavedaH 6. ete 6 dodAyAM yogyA ciMtA eva. prati pravacanasArochArabRhadvRttyanusAreNa kiMcit , kiMcicca guruguNaSadatiMzikAbRhadvRttyanusAre NodhdhRtyAtroktA nedAH, prasaMgenopaladANAya puMstrInapuMsakaladANAni sthAnAMgavRttyanusAreNAda yoni 1 ma'stva zmasthairya 3 / mugdhatA 4 kvIvatA 5 stanau 6 // puMskAmiteti liNgaani| sapta strItve pracadate // 1 // mehanaM 1 kharatA 1 dADhaya 3 / zauMmIrya 4 zmazru 5 dhRSTatA 6 // strIkAmiteti liMgAni | sapta puMstve pracadate // // stnaadishmshrukeshaadi-puNstriinaavsmnvitN|| napuMsakaM budhAH prAhu-auhAnalasudIpitaM // 3 // tathAnyatrApyuktaM-stanakezavatI strI syA-dilomaH puruSaH smRtaH // nabhayoraMtaraM yacca / tadanAve napuMsakaH // 1 // ztyAdi jJeyaM 39. pra--tathA yatra gatvA cakravartI nijakAkhyAmAlikhati sa RSanakUTaH kutra vartate ? vA katarapramANaH sa navati? nauttaracaratArdhe'sti RSanakUTaH, tathAhi-nattaraDha narahe nasanakuDe nAma pathae pannatte, aThThajoSaNA. iM naDhe uccatteNaM do joaNA, nanceheNaM mUle aThajoSaNA vikaMneNaM mane bajoSaNA, vikaM| meNaM navariM cattAri joSaNAI vikhaMbheNamityAdi jaMbUdIpaprajJaptyAmiti 30. pra-navavAsudevAH For Private & Personal use only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA UG prazna- / samAnabalazAlino vA dInAdhikavalAH syuH ? u-na ca sarve tulyabalA vAsudevAH, kiMtu pradyumnacaritravacanAddA triSaSTizalAkAcaritrAMtarvartizrI nemicaritroktatvAd jJAyate ete dInAdhikavalAH, tathaivAha-yatha nRpaiH khecaraizca / sa sarve jaratArthakaM // sAdhayAmA sivAMzcAgA- nmagadheSu camUvRtaH // 1 // zilAM koTizilAM nAmnA / yojanotsedharAjitAM // vistAreNApi tanmAnAM / devatAdhiSThitAM sadA // // 2 // savyena bAhunodda | caturaMgulamuccakaiH // pazyatsu teSu nRpeSu / nirnimeSaM khageSu ca // 3 // tAM bhujA dhAvA / mUrdhni viSNurdvitIyakaH // gaye tRtIyasturyastU - raHsthaLe hRdi paMcamaH // 4 // kaTaiau SaSTaH saptamastu | navajAnukamaSTamaH // caturaMgulamaMtyo'va - sarpiSyAM yatpatalAH // 5 // iti jJeyaM 19. pra - vArikAdhIza kRSNasya svApatyavivAhane niyamaH syAt, tathA ceTakamahArAjasyApi zrUyate, paraM tadadArANi kApi saMti na vA ? u-kRSNaceTakanRpayostu svApatyavivAhane'pi niyama pAsIditi zrAvi dRzyate, 0. pra tathA saptama narakADuSTatya matsyatvamApnoti vAnyattiryaktvamiti, u -- pArzvacaritrAnusAreNa vA prajJApanopAMgasUtrAnusAreNa tiryaco jAyate, matsyaniyamo neti 01. pra-yasya jananI caturda Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zasvamAn pazyati tasyAH putro jineMdro vA nareMDo jAyate ? tathA caturdazasvamopalavdhajanayitrItvAdaciMtA nayormadhye'nyataraikAM padavImAnotIti kalpAdiSu proktaM cettarhi zrIzAMtinAyo nagavAnekasmin nave. 'pi padavIdayaM prAptastena tanmAtrA kiM caturdazAdhikasvapnA dRSTAH ? na-zrIzAMtinAthajananyA na cA. dhikAH svapnA dRSTAH, kiMtvetAn caturdazasvapnAn prathamaM dRSTvA dANAMtare vA pAyo ditIyavAramapyetAneva sA pazyati, paraM cakrisUcakasvamenyaH kiMcitspaSTatamAn pazyati, tathA ca-diHsvapnadarzanAdarha-cakrijanmasunizcitaM // ratnaganaiva sA ganne / bannAra zunadohadA // 1 // iti zatrujayamAhAlye'STame sarge 72. pra-samastAItAM mAtarazcaturdazasvapnAna gajavRSanamRgeMdrazrIsragiMunnagadhvajaghaTapadmasaro'rNavasvavimAnaratnaughAmInetAn zrIkalpoktAnanupUrvyA pazyaMti vAnAnupUrtyA ? na--prAyastAH sarvAhatAM mA. taraH zrIkalpasUtroktAna gajAdyagnyaMtAna AnupUrvyA pazyaMti, kiyatyazcArhanmAtarazcaikaM svapnamanAnupUrvyApi pazyaMti, na cAdhikA niti bahuzrutasaMpradAyaH, yathAtra RSanadevamAtrA pUrva vRSabho dRSTo vIrajinamAvA mRgeM'zceti jJeyaM 73. pra-tathArhanmANAmagre yathA svapnapAThakAH svapnaphalaM kathayaMti tathollasi. tamAnasAH ke'pyamarA vyAharaMti na vA? na-yathA svamavidaH phalaM kayayaMti tathaivAhatpitrorage harSo For Private & Personal use only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- lasitamAnasA devAdhipAzcApi sAdAtsamAgatya kathayati tarhi devasya kA vArtA ! dRzyate hi zrIpA- | ke vacaritra-vAmAdevyA tadA dRSTAH / pravizaMta zme mukhe // caturdazamahAsvamA-stIrthakRjjanmasUca kAH // 1 // apAMdrAstuSTuvurdevIM / tatraityacalitAsanAH // hRSTAzca kathayAmAsu-rivaM svapnavicAraNaM // 2 // ityAdivacanAt 4. pra-tIsAe mahAsumiNAe vAyAlIsAe pAvasumiNAe zyuktamasti kalpAdau, te ca ke ? na-triMzat zujasvapnAstena mahAsvapnAH, yathA-tIrthakRt 1 bucha 2 hari 3 zaMkha 4 brahmA 5 skaMda 6 gaNeza 7 lakSmI gaurI e nRpati 10 hasti 11 gau 15 vRSabha 13 caMdramaH 14 sUrya 15 devavi. mAna 16 asuraluvana 17 ami 17 srag 15 sahakAra 20 padmarupalakSitasaro 21 mRgAdhipa 25 ratnaugha 23 giri zva dhvaja 25 pUrNaghaTa 26 puruSa 1 mAMsa matsyayugma // kalpataravaH 30 ti. atha phuHsvapnA yathA-bhRta 1 bukkasa 2 mahiSa 3 sarpa 4 vAnara 5 kaMTaka 6 phuHstha saMgIta G nIcadija e radA 10 kUpa 11 asthi 12 vamana 13 tamaH 14 kustrI 15 carma 16 raktAzma 17 vA. | mana 17 nadI 15 kharjara 20 zmazAna 11 karanna khara 23 mArjAra 24 zvAna 25 kola 16 vi Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- kRtavRSTi 27 jalazoSa za nukaMpa 20 grahayucha 30 nirghAta 31 bhaMga 35 namajjana 33 tArApatana 34 ravicaM'sphoTa 35 gAMdharva 36 rAkSasa 37 pizAca 30 visphoTaka 3 // mahAvAyu 40 mahAtapa 41 jurvAkyAni 45 iti svaprapradIpananAmni graMthe 5. pra-atra kecitkathayati yadupasargaharastotraM mahAmaMtratvAdA paMcaparameSTigarbhitatvAdasya paMcagAthAtmakasyASTAdhikaM zatajApaM yaH kuryAttasyAvazyaM vinA vi. nazyaMtIti satyaM, paramasminnupasargahare paMcagAthAtmake parameSTinAmavatAraNaM kutra pratipAditaM ? vA kayA rItyAvatAraNaM? na-zrIjinaprabhasUrikRtopasargaharastotrabRhadvRttivacanAt jhAyate yadasyopasargaharasto trasya paMcAzItyadhikazatAdaramAnasyAtulaH pranAvo vidyate, kathaM ? sarvavidyAmaMtrANAmupAdAnakAraNaM paMcaparameSTimahAmaMtro namaskAraH, tatra ca namaskaraNIyAH paMcaparameSTinaH, teSAM ca nAmAdarapatiretatstavasaMbaMdhino gAthApaMcakasyAdau cipanirUpaNIyA dRzyate, tathAhi prathamagAthAyAmAdita 'nava' ityadAradayena prAkRtabhASayA 'nava ' zyupAdhyAyAH saMgRhyate, pa. daikadeze'pi samudAyopacArAt, yathA nAmeti satyanAmA, satyeti satyanAmA, nahityavadhiH, maNetti manaHparyavajJAnamiti.dvitIyagAthAyAmAdau tu 'visa' iti varNadayena sAdhavaH, viSamiva viSaM sa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna | rasAtmakatvopadarzanAddipanRtA sAdhavo hi tattatpAvApekSyA tadvasaspRzo javaMti, uktaM ca jagavatA pra ciMtA- stutastotrakAreNaiva dRzavaikAlika niyuktau zramaNAnAM vipasamAnatvaM tRtIyagAthAyAM tu ghuri ' ciThTha ' ityadArayugalenAcAryAH, bhagavatsu tIrthaMkareSu mokSaM gateSu yAvattIrthaM pazcAdapi te tiSTaMtIti prAkRtaladaNaM cichAdezaH - kazyAvi jiNavariMdA / pattA prayarAmaraM pahaM dADaM || vyAya riehiM pavayaNaM / dhArika saMpayaM sayalaM // 1 // iti, athavA cit sarvadravyaguNaparyAyAderanuyogasvarUpaM tatra tiSTaMtIti citsthAH sUrayaH : caturthagAthAyA stvAdau tuha ityadAradvayenArhataH tuha tuha pardane, toMtyayaMti karma catuSTayaM sakalajaMtusaMzayarAziM ceti tuhA viharamAnajinAH samutpannakevalajJAnA yataH paMcamagAthA - yAH punarAdau ' ' iti varNayugmena siddhAH, zya gatau, ItA gatA punarAvRttayo modamiti, tAH siddhAH na cAnyArtha prayuktAnAmeSAM padAnAM parameSTisvarUpatvamayuktamiti vAcyaM, 'aiMdrasyeva zarAsanasya dadhati' ityAdau bIjapadAnAmanyArtha prayuktatve'pi maMtrarUpatAnatikramAttattatprabhAvopalabdhezva. 52 l pava ca yadyapyatAmeva mukhyatvaM yuktaM tathApyetatstotraM zrutakevaviracitatvAtsUtraM taccopAdhyAyairevAdhyApanIyamiti nyAyAdAdAvupAdhyAyA uktAH; upAdhyAyapArzve cAdhIyamAnasya sAdhava eva sahAya Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , prazna - kAri evAdhikArAt ' maggo vyavippaNAso / vyAyAre viSayA sahAyaMti iti yathAsaMkhyamaIciMtA - tsidyAcAryopAdhyAya sAdhUnAmAvazyake 'dhikArokteH evaM cAdhItasyArthasyAcAryA eva kathayaMtIti tadanaMtaraM teSAmupanyAsaH. yAcAryopadezena cAto jJAyaMte, yacaitatstotravarNanIyo bhagavAn pArzva zyA23 cAryAnaMtara mahaito'bhihitAH etatstovapAThAnubhAvataH paraMparayA siddhatvaM cetyadanaMtara sakalasadanuzanaiH phalataH sidhAH pratipAditA iti paMcaparameSTigarbhitatvAt zrutakevalimaNitatvAcca nAsya stava - rAjasya mahimAH zrAnaH, sAkSAtkriyaMte vAsya vivekibhi ke prabhAvAtizayA iti 06. prava kanyAyAH saMyoge mRtimApnoti pumAn, sA viSakanyA kathaM javati ? - u-yazleSAyutazanivAsare dvitIyAyAM yasyA janma prajAyate, tathaiva zatabhiSAmavArayuktAyAM saptamyAM tithau yasyA janma tathaiva kRtikAvArayuktAyAM paMcamyAM yasyA janma sA prAkkarmadUSitA procyate viSakanyakA, iti ha dhanyANi kula saMtItIdAnIM na smaryate 59. pra - mAnasasaraH kula dvIpe vA kasyAM dizi vartate ? tathA katividhapramANaM ? u-nadIcyAM dizi vyasaMkhyeyayojaneSu madhye kasmiMzcid dIpe vyAyAmaviSkaM gAnyAmasaMkhyeyayojana koTA koTIpramA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- NaM mAnasanAmasaraH samastIti panavaNAsUtravRttau 7. pra-kAMjikavaTakAdizAkaM tathA takraM tathA rA- | gi jikaM vA dadhipramukhagorasaM SomazapraharAnaMtaramevAnadayaM syAt, tena SoDazaprahArAnaMtaraM naiva kalpate, evaMvidhAnyadarANi zAstre na hi dRzyaMte, tena SoDazapraharaniyamo naiva saMbhAvyate iti, tarhi kathama 54 nadayaM syAttaccAha-hemasUrikRt triSaSTizalAkApuruSacaritravacanAd jhAyate, dvAdazAdipraharAtikrAMtaM da. dhyannadayaM navati, tathA ca-zrAmagorasasaMpRktaM dvidalaM puSpitaudanaM / dadhyahAItayAtItaM / kathitAnaM ca varjayet // 1 // iti yogazAstratRtIyaprakAze. etavyAkhyA-zha hi zyaM sthiniH, kecitrA vA hetugamyAH, kecittvAgamagamyAH, tatra ye yathA hetvAdigamyAste tathaiva pravacanadharairnirUpaNIyAH, prA. gamagamyeSu hetUna, hetugamyeSu vAgamamAtraM prarUpayana jinAjhAvirAdhakaH syAdi yAma goratasaMpRktadvida. lAdau na hetugamyo jIvasadbhAvaH, kiM tvAptAgamagamya eva, tathahi sAmagorasasaMpRkte didale. yAdiza bdAt puSpitodane ahatiyAtIte ca dani kathitAne ca ye jaMtavaste kevalajJAninnidRSTA zyAmagorasamizradidalAdinojanamapi varjayediti. ahatiyAtItamityuktavAdivasahayAtikramAnaMtaraM dadhyabhakSyamevaMvidhAdarANi saMti, tasyArthastu guruparaMparayA zrutAnusAratayA caivaM kathyate, dinadayAtikrames For Private & Personal use only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- bhadayaM, divasagrahaNe rAtrigrahaNamapi samAgatameva. yathA triMzadghaurmAsaH, mAsArdhavAsaraiH padAH, etAvahotA rAtrihayAtikame hAdazapraharAtikrAMtaM dadhyannadayaM syAt . yadA prathamadivase sUryodaye mekhitaM tadA "| SoDazapraharAnaMtarameva bhavati, parametAvanmAnaniyamo vaktuM na zakyate, iti pUrvadine saMdhyAyAM melipae | taM hAdazAharAnaMtaramapyanadayaM navati, ayamarthaH--dinadayAtikame'nadayaM vA rAbiyAtikame'nadaya miti bodhyaM. kAMjikavaTakAdizAkAnAM tu rAjikAprabhRtyutkaTa'vyamizratvAd vRchaparaMparayA caitadeva kA. lamAnaM kathyate, na cAdhikataramiti prasaMgAdanyAdarANi na jhAtAni, punastatvaM tu tatvavido vidaMti. 10. pra-dAdazamaharAtikrame dadhyabhayaM bhavati tatsatyaM, paramaktinakAle dadhyAdike mASamujAdisaMyoge'nadayatvaM kathaM kathyate ? kiM tatra jIvotpattirjAyate ? yadi jAyate tarhi kiM hIMdriyA vA paM. ceMdriyAH? na-dvidaladhAnyasaMyogaM prApya dadhyAdyapakkagorase sUdamavasanAmakarmodayavartidIDiyajIvotpattirjJAyate, yamuktaM zrIdazavaikAlikavRttau-jaz mAsamuggamA / vidalaM kacaMmi gorase pama // tA tassa jIvuppattiM / naNaMti dahie vidiNuvari // 1 // zyaM gAthA zrAvidhisUtravRttAvapi dRzyate. tathA ca tatra tidiNuvari ' ti pAThastu samyagna saMnAvyate yuktamasti, pAtre dvidalA pakkagorase e Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA 56 prazna- katra kRtvA pazcAdavivekijanairupabhujyamAnaH san tAjhukaM yAvat trasajIvotpattirvinAzaH syAdete jIvAstu kevalajJAnino gamyAH, tasmAdyogazAstroktamAmagorasasaMpRktaM dvidalanojanaM varjanIyaM vivekinniriti, yattataH prANAtipAtaladANo doSaH syAditi. tathaiva laukikAH gorasaM mASamadhye tu / mujAdiSu tathaiva ca // jujyamAnaM bhavennUnaM / mAMsatuvyaM yudhiSTira // 1 // ztItihAsapurANe, tathA hidalAmagorasamizraNe nigodajIvAH paMceMdriyAzca samutpadyamAnA dRzyaMte, yauktaM saMsaktaniyuktau-savesuvi desesu / savesu ceva nahaya kATesu // kusiNesu Ama gorasa-ju. tesu nigoSapaMciMdI // 1 // iti, 50. pra-atrApakkagorasamizre dvidale 'juttesu nigoapaMciMdi ' zyuktaM, tannigodazabdena zarIraM kathyate'nyo vAryaH ? yadyogazAstratRtIyaprakAzamadhye proktamasti yannigodazabdena zarIramucyate, ato nigodazabdena kimucyate ? jajuttesu nigoyatti' ityatra ye nigodajIvA natpadyamAnAH kathitAH saMti, tatra nigodazabdena sUkSmajIvAH kathyaMte, te'pica trasajIvAH, evamartho guruparaMparayA kathyamAno'sti, vA prAgpaMDitairvihitapraznagraMthoktavAt. paraM sA. dhAraNavanaspativadanaMtajIvAlaya ekazarIranigoda evaMvidho'rthaH vApi dRSTo jhAto vA nAstIti e1. | Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pra-tathA mAsaMmAsaM pRthaggrAme, evamaSTau mAsAn vihRtya caturmAsakamekatra kurvati sAdhavaH, cha navakalpavihArazcAgame kathitaH, punarapyAgame 'gAme egarAzyaM ' zcamuktamityetatkayaM milati ? na-upapAtikasUtravRttyanusAreNa jJAyate ye mAsaM mAsaM pRthaggrAme caturmAsakamekatra ce viharati te sthavirakalpA ucyate, yato 'gAme egarAzyaM nagare paMcarAzyaM' zyayaM tu pAThaH pratimAprapanna munimAzritya vA jinakalpikamunimAzritya ca viditavyo nApareSAmiti e2. pra-jayavIyarAyama dhye 'iphalAsichiH' iti vAkyena kiM muktiphalaM mArgitaM vAnyaditi ? nu-vRMdAravRttyAdyanusAreNa jhAyate dharmAnuSTAnAcaraNanirvighnahetaRtamihalokanirvAhakara dravyAdisukhaM mArgitamiti 3. pra-anaMtakAnAM navAnAM madhye paMcame 'paDivAzyA' ityAdivacanApaMcamAnaMtake sighajIvA naktAH, paraM paMcamAnaMtakaM parimitaM, sighajIvAsvanAdikatvAdaparimitAstena muktijIvAnAmanaMtakaM tu svalpatarameva syAttena kathaM ghaTate? na--yadatra paMcamenaMtake sighajIvAH pratipAditAstathApi yuktyA vicAryamANaM taditi jJAyate bahutvAtsighajIvAzcASTame madhyamAnaMtAnaMtake samavataraMti, tasyAtigahana | tvAt kathaM sighA nigoyajIveti ' gAyoktAH pada padAryAH, teSAM trivarga kriyate, tathApi navaH | For Private & Personal use only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- | tyaSTame'naMtake'vataraNaM, tardi siddhAnAM kA vArtA ? iti citte pratijJAti paraM sarvatrAgame paMcame'naMtaciMtAke sihAcoktAH, na cASTame tatvaM tu sImaMdharo vetti 74. pra-- nAradaM ca khittapaliyaM cetyatra paDhyopamAnayanAyotsedhAMgulairekayojanamAne kUpe dIrgha50 vistAroMDave uttarakurudeva kuruyugadhArmikasa kaire kA disaptAhorAvivardhi taiH pRthakkRtA saMkhyeyakhanaiH kezAgrairnicitaH kriyate, yatra gAthA - kurusaga diNA vijula - rome sagavAravidiya paDakhaMDe || bAvannayaM sahasA / sagavaI vIsalarakANaM // ityatra kezakhaM maiH kiM yugalamanuSya satkairvA kimanyasatkaiH ? u--devakurUttarakurUdravasaptadinajAtoraNakasyotsedhAMgulapramANe romNa saptazo khaMDIkRte iti kSetrasamAsaTIkAyAM, kAlasittariprakaraNabRhatkSetrasamAsavRdavRttijaMbUdIpa praitivRttyaniprAyeNa tu yugalamanu Sya eva, tathaiva lokaprakAze - saMpUrya uttarakuru-- nRNAM zirasi muMDite / dinairekAdisaptAM tai- rUkezarAziniH // 1 // iti, rahasyaM ca sImaMdharo vetti 5. pra - siddhamikAyAmiyaM gAyAzyAzJcajasAi sive / canaddasalakA ya gae saba / / ityatrAdityayazonRpAdayo bharatavaMzajAstrikhaMDAdhipAcaturdazalakA niraMtaraM siddhau sarvArthasiddha yathAkrameNa gatAH, patra sarvArthazabdena madhyavimA - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- naM gRhyate kiMvA paMcApIti ? na tavRtyuktatvAdiha sarvArthazabdena paMcApyanuttaravimAnAni latyaMte, tiA. yataH saMgrahaNyAM vimAnapaMcakAdhArasya tatprastaTasya sarvArthanAmnA prakhyAtakatvAditi 96. / pra-dIpAlikAkaTapAdAvuktamasti yatkRSNavAsudevo narakAsudhRtyotsarpiNyAmamamAkhyo dvAdaza| mastIrthakRtaviSyati, tathA zrIpradyumnacaritre-mA viSIda paraM kRSNa / tRtIyanarakaMgamI // tato nirgatya jAvI tvaM / tIrthezo'traiva bhArate // 1 // tathA kiMcitpAgaMtaramapi, pravacanasArochAravRttyAdAvapyevaM, ta. hi kAlamAnaM kathaM milati ? yadyadhikannavAnaMtaraM bhavettadA dAyakasamyagdRSTeradhikannavasaMjavaH syAt , tarhi kiM dAyakasamyaktvavatAmapyadhikajavabhramaNaM navati? na-naiveti niyamo yannarakAdudhdhRtyAIna naviSyati kRSNaH, kiMtu pUrvasUriskRtatADapatrasthe prasarpatyAmutsarpiNyAM zrIzramamataMjhikahAdazamAhaccaritre vadayamANAH paMcanavAH proktAH saMti, tena tadaMtaraM milati, paraM dAyikasamyaktvamAzrityeyaM vyAkhyAyatkRSNenAvAptaM dAyikaM tattu nizcayato vyavahAratazca, tatra vyavahArato malApagamena dAyika meva, nizcayatastu kRSNasya dAyika dayopazamasadRzaM jJeyaM, kathaM yadi nizcayato malasaptadayaM nasmasAtkRtaM bhavati cettarhi narakasthena tena jagani mithyAtvavRSkRiSThapadezo basannadrAya kayaM kRtaH? tenAtra na For Private & Personal use only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- kazcivirodhaH, iti vRkSasaMpradAyaH, tatvaM tu sImaMdharo vetti. idAnIM paMca bhavAH, yamuktaM vasudevahimiyaM. ciMtA. the-kaeho tazyapuDhavina uvaSThittA zheva nArahe vAse sayavAre nagare pattamaMDalIyagAvo pavaGa pamivajjittA, tibbayaranAmakammaM sammANittA vemANiyesu navaGiya jvAlasamo zramamanAmatibayaro javissai, ityAdi, tathAca haimanemicaritre tu pAgaMtaraM darzayati, yathA-nUyo'nyavatta sarva jho| mA viSIda janArdana // ta nabdhRtya martyastvaM / jAvI vaimAnikastataH // 1 // cyutvA bhAvyatra narate / zatadArapurezituH // jitazatroH sunorhasvaM / dvAdazo nAmato'mamaH // 2 // ityAdi, ya. thAtroktAstadadamamavAmicaritre'pi bhavAH paMcaivoktAH, paraM tatra savistaratvAdatra graMthayastvabhapAyunarapi naiva likhitAH, iti e. pra-yathAvadhizAnino vA caturdazapUrvadharAH samyaktvaM tyaktvA pramAdAdivAhuvyAnnigodeSvanaMtA gatAstahanmanaHparyAyajhAninazcApi nigode'naMtAH prApyaMte, yAgamoktatvAt , ta. tsatyaM, paraM tatra RjumatijhAnino vA vipulamatijhAnino vA hAvapi lanyate ? na-ye ca samayo. ktAH pratipAtino manaHparyavino nigode'naMtAste ca RjumatayaH prApyaMte, netare. kathaM ? yasya vipu. lamatiAnamutpadyate tasya niyamAdiha bhave muktistena, yauktaM tatvArthavRttau-yasya punarvipulamate. For Private & Personal use only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA 61 prazna- manaHparyAyajJAnaM samajAna tasya na prapAtaH kevalajJAnaprAptariti, tathA coktaM lokaprakAze'pi-ka- | syacinna patatyAdyaM / kasyacicca patatyapi // aMtyaM cAkevalaprApte-na patatyeva tiSTati // 1 // ti, eG. pra-sAdhumaMmayAM kenApi mahAtmanA vatinA samayoktavidhinA pAsadANaM mAsadapaNaM vA yAvajjIvamanazanaM kRtamasti, punarniryAmakAnyAM jaghanyato dAnyAmutkarSato'STacatvAriMzatsaMkhyairniryAmakainItaH san zrutavizAradaH zazAMkavadizadahRdayatayA saMvegaraMgamamacitto'pi kadAcitpariNAmavaicitryAt kudhAvedanAmasahiSNutayA namacitto jAtastenAsau kadAcidAhArAdikaM mArgayati, tadA deyaM na vA? na-kenApi sAdhunAnazanaM kRtamasti, zuklapariNAmatayA ca pAlayati, kadAcitdudhAvedanIyodayAdbha pracitto jAtastenAsAvAhArAdikaM yadi mArgayati tadA gurubhirvA gItAyaireva vijane tasya pArzve samAgatya mRvAkyaireva tamanazanikamidaM pratibodho deyaH, yathA he mahAnunnAgAdhunA navArthamazanapAnAdyAnAyayiSyAmi, paramekaM vacanaM zRNu ? tavAnazanikasya pratyAkhyAtAhArAdikasyAzanAdivAMga katuna yujyatenigrahAnaMgabhayAt, pratyAkhyAnabhaMgo hi zvavrapAtAyate, dANamAtrasukhaM bahukAlaHkhaM cetyAdi vAkyAni vibhostava cetasi vidyaMte, yataH-varamagiMmi paveso / varamavisuNa kammuNA ma- | For Private & Personal use only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- raNaM / mA gddhiyvybhNgo| mA jIyaM khaliyasIlassa // 1 // itivacanAdrajjupAzena vipanadaNena | ciMtA vA jalAnalapravezena maraNaM varaM, paraM vratanaMgajIvitaM na zreyase, tvayA cAnazaninA nUnametad urdhyA naM kRtaM, parametadavicAritaM, yato narakAdiHkhAgre kiyadetatkSuchedanIyajaM jaHkhaM, tAnyapi phuHkhAnyane kAni prANinA bahuzaH soDhAni, saMprati tu tvayAtmavazenedaM cAritrAdikaSTAnuSTAnaM soDhaM mahate phalAya bhaviSyati gajasukumAlavat, ityAdivAkyairyadi manyate nivartate cAzanAbhilASAttadA varaM, yadi naiva manyate tadAzanAdicatuSkaM samAnIya tadane ca samagra DhaukayicA punarapi mAdhuryeNa pUrpoktavAkyaireva sa pratibodhyaH, yadi sighAMtavAkyapIyUSAsvAdatayA vA gurulajjayA vratabhaMgabhayAdA sthiracittaH sanna zanAtso'pasarati tadA varaM, yadi dudhAmasahiSNatayA naivApasarati tadAzanAdikaM yatsa mArgayati tadavasarajhaistasmai dIyate, punastatkhedAya yatsyAttavAkyaM naiva kathyate. kRtAhAreNa tena dudhopazAMsA yadi svayameva pazcAttApaM medhAvitvAgamyate tadA varaM, zyatra zailI. nanu yadi naivAzanAdikaM dIyate tadA kiM syAdityAha namAnazanI AhArAghalAne sAdhumaMDabyAM kopamupagacet, azaktazarIratvena ca so'zanAdInA- | For Private & Personal use only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- nayituM yadi na zaknuyAttadA sa dhArtadhyAnamupaiti saMyamaM kabuSitaM karoti, saMkvezavazAdi dUre navati, tasminnevAvasare kSudhAditacetA yadyasau maraNamApnuyAttadA vANavyaMtaro navet , tatra cAvadhinA svakIyaM pUrva navaM jJAtvA sAdhvAdisakalasaMghasya kopAkula napadravaM tanoti, evaM ca saMghaM sa vyAkulitaM kabuSitaM ca vidhAya dharmato dUrIkaroti, zyanarthotpattihetutvAdamapariNAmAnazanikasyAzanaM deya. miti, pravacanasArochAre'pyevameva ee. pra-saMgrahaNyAM--vakAra bIyasamae / parajavidhAnaM nadaya me // gaticanavakAsu | ugAsamaesu parabhavAdAro // 1 // ugavakAzasamayA / zautinni ya annaadaaraa|| ityatraikavatrAyAM hitIyasamaye paranavikAyurudayametIti kathitaM, pravacanasArobArAdi. ke tu tatraikavakrAyAM do samayau, tayozca niyamAdAhArakaH, tayAhi-Ayasamaye pUrvazarIramodaH, tasmiMzca samaye tabarIrayogyAH kecitpujalA jIvayogyA lomAhArataH saMbaMdhamAyAMti, audArikavaikriyAhArakapulAdAnAdAhArakaH, divatrAyAM gatau trayaH samayAstatrAdye aMtye ca prAgvadAhArako madhyame tvanAhArakaH, trivakrAyAM catvAraH samayAste caiva trasanADyA bahiradhastananAgAdRrdhvamuparitananAgAdadho vA jAyamAno jaMturvidizo dizi dizo vidizi vA yadotpadyate tadaikena samayena vidizo dizi yA For Private & Personal use only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ti, dvitIyena trasanAmI pravizati, tRtIyenoparyadho vA yAti, caturthena bahirutpadyate. ciMtA dizo vidizi yatpadyettadAye samaye vasanAmI pravizati, hitIye uparyadho vA yAti, tRtIye bahirgabati, caturthe vidizi natpadyate, asAdyaMtayoH prAgvadAhArako, madhyamayostvanAhArakaH. caturva 64 kAyAM paMcasamayAste ca trasanADyA bahireva vidizo dizi utpAde prAgvatAvanIyAH, atrApyAdyaMtayorAhArakastriSu tvanAhArakazcetyatra tAvadekavakrAyAM do samayAvAhArako proktI, tatra vakragatau kathamAhArakaH syAditi, tathA tatraikamapi samayamanAhArakavAgativinA kathaM vakragatiH kathyate ? tathA saMgrahaNyAM kathamiva noktaM? na-ekavakrAyAM dvitIyasamaye paranavAyurudaye vAhAraM karotI yanaporna kazcidirodhaH, tathA ekavatrAyAM kutrAnAhArakatvasaMbhavaH? tenaikavakrAyAmAhArakatvenApi vigrahagatirucyA te, yatra nayavyAkhyAyAM vyavahArApedayA ca bhavedAhArako jIvagatAvekavakrAyAM samayahitaye'pIti, nizcayanayena tu ekavakrAyAM nAvino navasya pUrvasamaye prAgvapuSA saha saMbaMdhAdAvinoMgasyAnAsthA nAhatiH, dvitIye daNe tu khaM sthAnamapyAharettenAdyo'nAhArako'parastvAhArakaH, zvamatApi nizcayana| yavyavahAranayayoravatAraNakatvena na kazcitsaMzayaH saMzayinAmiti 100. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pra-udmasthatvena kathaM jhAyate'yaM navyazcAyamabhavya iti? na-bhavyAjavyatvaladANamevaM vyA ciMtA cadaMte vRdhAH-yaH saMsAravipadAntaM modaM manyate, tathAvAptAninavalAne ca mudaM dhatte, saspRhaM vaha ti, kimahaM navyo'javyo vA? yadi navyastadA zonanaM, athavA yadyagavyastadA dhigmAmityAdiciMtAM ca kadAcidapi karoti sa jhAyate navyaH, yasya tu bhavAjinaMdikatvena kadAcidapi na ceyaM ciMtA sasutpannA, samutpadyate, samutpatsyate vA sa jhAyate'bhavyaH, tathA coktamAcArAMgabRhavRttI-agavyasya divyAnavyatvazaMkAyA aAvAditi 101. zati zrImadazeSaguNaratnamahodadhisalilalolakabolavahArkamarIcirAjivavistRtAmAnamahimatapAgAdhirAjabhaTTArakapuraMdarazrIvijayadevasUrIzvarapaTTapUrvAjizikha rasahasrakiraNAyamAnanaTTArakazrIvijayasiMhasUrIM'ziSyatyaktaparigrahasaMvegAdiguNAlaMkRtapaMDitazrIsatyavijayagaNiziSyapaMmitakarpUravijayagaNiziSyapaMDitazrIdamAvijayagaNiziSyapaMmitajasavijayagaNiziSya paMmitacakracUDAmaNizrIzubhavijayagaNiziSyanujiSyapaMDitazrIvIravijayagaNisamucarite naMdanAsumanaHsragiva zrutasamudrAtpraznaciMtAmaNinAgni graMthe pUrvArdhapraznottarANi samAptAni. // zrIrastu // For Private & Personal use only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zrIsarasvatyai namaH, yasyAgre'NutulAmupaiti gutayastaM caiNabhRtsUryayo-meyaM kavidhyuttamAmRtalaciMtA. tAkAdaMvinikopamaM // aMgopAMgapadArthapraznanicayaM zeSArdhakaM bodhadaM / dhyeyAnyAsakarAn zujAdivija yAnatvA gurUn vacmyahaM // 1 // zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // pra--paMcapAMDavasatkaupadyA pAMmavaiH sArdha kayA rItyA sukhamanuntaM ? kimekasminneva ghane'khilaiH saha ? vA pRthagvArakeNa? na-na ca samuditaiH, kiMtu pRthagpRthagvArakeNa krameNa taiH pAMDavaiH sArdha satIvratatvAt, yadAhuH zrIhemasUrayo nemiH caritre-ztazca pAMDavAH kRSNa prasAdAtsvapure sthitAH / / vArakeNa pramuditA / uaupadyA saha remire // 1 // pAMDavacaritrAdiSvapi tathaiva 1. pra-tathoghArAmAkSetrapavyopamagaNiteSu catvAri yojanAyA momatvaviSkaMjapavyeSu 'kurusaga ' zyAdigAyoktamAnairasaMkhyagnai romakhamairniciteSu tatra vAlAgrakhamasya katinabhaHpradezAvagAhanA syAt ? na--sUApanakajIvazarIrAvagADhAdabhyadhike'saMkhyeyaguNe'vagAhaH, yadAha lokaprakAze'pi-yatsadamaM pujalavyaM / udmasthazcakuSedate // tadasaMkhyeyamAnAni / tAni syurDavyamAnataH // 1 // sUdApanakajIvAMgA-vagADhakSetrato'dhike // asaMkhyeyaguNe kSetre-'vagAhaMta zmAni ca // 2 // vyAcadaMte'tha vRchAstu / mAnameSAM bahuzrutAH // paryAptavAdaradoNI-kAyikAMgena | For Private & Personal use only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 prazna- sammitaM // 3 // samAnAnyeva sarvANi / tAni ca syuH parasparaM // anaMtaprAdezikAni / pratyekamakhi- | ciMtA. lAnyapi ||4||iti 2. pra-tathA 'aphusaMmANagae ' ityatra kiM samazreNisthitanannaHpradezAn vihAyAnyAMtarAlakhapa dezAn aspRzaMti vA sarvAn ? na-navopagrAhikAMtyadaNa eva sidhyati jIva nabannaspRzagatyAtmano hyaciMtyazaktiriti, atra cAspRzaMtI sidhyaMtarAlapradezAn gatiryasya so'spRzatiH, aMtarAlaprade zasparzane hi naikena samayena sidhiriSyate ca, tatraika eva samayoMtarAle samayAMtarasyAnAvAt , aMta rAlapradezAnAmasaMsparzAnAmityaupapAtikavRttau, avagADhapradezenyo'parAkAzapradezAMstvaspRzana gabatIti paMcasaMgrahavRttau, tadatra tatvaM tu sImaMdharo vettIti 3. pra-sopakramAyuSaH pANino nijAyuSaH katitame nAge parabhavAyurvanaMti ? tathA nirupakramiNo'pi, tathAdhyavasAnAdyaiH saptavidhairupakramaiH sopakramikAnAM jIvitaM dIyate, na cAnupakramikAnAM, tatra ko hetuH? tathA ca dRzyate skaMdakasUri ziSyANAM yaMtra nipIlanA, etaccaramazarIriNAM kiM sopakramAyustvaM saMbhavati? ityAdyatra vyaktyA prasAdya.. na-sopakramAyuSo jIvAstRtIye navame saptaviMze nijAyuSo nAge parajanmAyurvanaMti, yadAhuH / For Private & Personal use only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zyAmAcAryAH-siya tinAge, siya tijAgatinAge, siya tijAgatijAgatijAge, iti, kecittu | ciMtA. saptaviMzAdapyUz2a vikalpayaMti vinAgakalpanAM yAvadaMtarmuhUrtakamaMtyamiti, asaMkhyAyurnutiryacazcaramaza rIriNastridazA nArakAH zalAkApumAMso'nupakramAyuSaH smRtAH atra pAgaMtaramAha-yayA tatvAryajau, apare varNayati tIrthakaraupapAtikAnAM nopakramato mRtyuH, zeSANAmugayadhA, iti karmaprakRtivRttAvapi. baghAnogukosaM ' iti gAthAvyAkhyAne bhogamI yeSu tiryazca manuSyeSu ca tripakSyopamasthitiSUtpannaH pazcAdAyuHsarvAlpajIvitamaMtarmuhUrta vihAya zeSamAyusipaDhyoSamasthitikamapavarta pratyaMtarmuhUrtonamiti. devanairayikAsaMkhyajIvatiryagmanaSyAH SaNmAsazeSAyaSo'grajavAyapaM vanaMti, tayA mAMtareNo karSataH SaemAsAvazeSe jaghanyatazcAMtarmuhUrtazeSe nArakAH paranavAyurvanaMtIti jagavatIcaturdazamazatakAyoddezakai, apare tu nijAyuSastRtIyeze zeSe niyamAdanuparamAyuSo'nyajanmAyurnivanaMtIti. atra sopatra mAnupatramANAM jIvitaM dIyate naiva cAtra hetumAha - kAlena bahunA vedyamapyAyuryajyate'TapenAdhyavasAnAdyairupakramaistatsopakramAyuH syAdanyaddA baMdhasa| maye yatkarma tAdRzaM baI tat zlathaM zakyApavartanaM, yathA dIrghAkRtA rajjurekato dattAmiH kramAdahyate, For Private & Personal use only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- | saMpiMDitA tu sA phaTiti dahyate, tathA yatpunarvedhasamaye baddhaM gADhanikAcanAyuH kramavedyaM nApavartituM ciMtA zakyamiti tathA ca skaMdakasUriziSyANaM vA gajasukumArAdikAnAmupakramatvaM dRzyate, taDupari na pAdhyAya zrIvinayavijayagaNikRtalokaprakAze yathA - tatsyuH keSAMcidapyeta - DupakramAyuSAmapi // skaM605 dakAcAryaziSyANA - mitra yaMtranipIlanA // 1 // tathApi kaSTadAsteSAM / natvAyuH dAyahetavaH // sopaRmAyuSa zva / nApaMte te'pi tairmRtAH // 2 // iti 4. pra - yUkAzayyAtara iti punaH punaH kaTAnena tApasena gozAla kasyopari tejolezyA muktA, tadA karuNApareNa jagavatA zItalezyayA tejolezyA nivAritetyatra tejolezyAyA vidhistu zAstre dRzyate, paraM zItalezyayA vidhiH kApi na dRSTastena sA kathamutpadyate ? u-zAstroktavidhinA tejolezyAlabdhiryasya prAdurbhavati tasyaiva zItale zyAladhirbhavati nAnyasya, kasmAt ? janyajanakabhAvatvAdasmAdeva bhavati zItalezyAvinirgamaH, yatkasyacinnigradAya tejolezyAM muMcati roSeNa, tathA toSeNa tadanugrahAya zItalezyAmapi, yamuktaM tatvArthavRtau-yadottaraguNapratyayA vandhirutpannA navati tadA paraMprati dAhAya visRjati roSaviSAdhmAto gozAlAdivat, prasannastu zItala tejasAnugRhNAtIti, yataH pRthagvidhirnokta iti . Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pra-samyagdRSTerjIvasyAvadhijhAne sAmAnyAvabodhakaM darzanaM yathA syAttayA mithyAgvibhaMgadarzaciMtA naM bhavena vA ? yadi syAttadA copayogAH kathaM nirdiSTAH ? na-avadhizAninAmevAvadherupayoge sA mAnyaM yadavadhidarzanaM kathitamasti, paraM naiva vinaMgadarzanamityuktaM, ayaM nAvAryaH prazasastIrthakaragaNadharairyathA samyagdRgavadhijhAne sAmAnyAvabodhaka yathaitatsyAttathaiva vinaMge'pi mithyAdRSTInAM tadbhavet, a. vadhidarzanamanAkAratvAvizeSAt vibhaMgadarzanaM naiva kathyate tadityayaM sighAMtAbhiprAyaH. kArmagraMthikAstvevaM vyAcadaMte-yadyapi sAkArataratnedena pRthakpRthagvibhaMgAvadhidarzane stastathApi mithyAtvasvarUpavyAvRttyaiva samyagvastunizcayaH, vinaMgAnApyanAkAratvenAsyAvadhidarzanAttato'nena darzanena pRthagviva. kSitena kiM ? tatkArmagraMthikairetadasya na pRthagvivaditaM, tathA coktaM-sute avinaMgasa ya / parUvi. aM nahisaNaM bahuso // kIsa puNo paDisihaM / kammapagaDopagaraNaMmi // 1 // zyAdi, adhikaM tu vizeSaNavatyAH prajhApanASTAdazapadavRttitazcAvaseyaM. tatvArthavRttikRtApi vibhaMgajhAne'vadhidarzanaM nAMgIkataM, tathA ca tadgraMthaH-avadhihagAvaraNadayopazamAdizeSAgrahaNavimukho'vadhiravadhidarzanamityucyate ni | yamatastu tatsamyagdRSTisvAmikatvamiti 6. pra-ekajIvApedayA sighAMteMtarmuhUrtAnyadhikAstrayastriMza. For Private & Personal use only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA. prazna-| payodhaya audArikAMtaramutkRSTaM bhavediti yatkathitaM, paraM tadevanArakANAM trayastriMzatsAgarAdadhikAyuSAM dANamapi na saMjavaMti, tenAlAMtaraM kathaM milati? -natkarSatastrayastriMzatsAgaropamANi aMtarmuhartAnyadhikAni, tAni caivaM-yathA kazcicAritriko vaikriyaM zarIraM kRtvAMtarmuhUrta jIvitaM jIvitvA sthitidayAdavigraheNAnuttarasureSu jAyate, iti jIvAnigamavRttivacanAdatra na kazciddoSaH 9. ____-dokappakAyasevI / dododopharasarUvasadehiM // canaro maNoNuvarimA / appaviyArA apaMtasuhA // 1 // ityatraitahAkyena thAnatAdyacyutAMtAnAM kAyena devImapyaspRzatAM manoviSayasevinAM madhyAtko'pi kadAcitpremapAzaniyaMtritaH pUrvapremanibachahRdayo mAnuSI kAyenopa tujyate na vA? namanoviSayasevinAM devImapyaspRzatAmAnatAdyacyutAMtAnAM devAnAM madhyAdapi prAyazaH kazcitsura upalayAvadhijJAnAnmAnuSyatve copacuktA pUrvavallabhAM premapAzaniyaMtritazvAsannamR yutayA budhiviparyayAtkarmavaicitryAca kAmAnAM malinatvAmADhAturatayehAgatya tAmAliMgya tadavAcyapradezake nijAvAcyaM paridipatItyAdyadArANi prajJApanakaviMzatitamapade'rthatastaijasasyAvagAhanAdhikAre savistaramavalokyAni 0. pra-haudArikazarIriNAmutpattikAle caikasamayenAhAraparyAptiH samApyeta, tataH paMcApi paryAptayoMtarmu | Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- hartena pratyekamiti sarvatra dRzyate, paramatrAMtarmuhUrta tu navasamayAdAranya samayona vighaTikAM yAvatkRSTaM | / nigaditaM, tenAlAMtarmuhUrta kiM navasAmayikaM vA saMkhyasAmayikaM vA asaMkhyasAmayikotpannaM gRhyate ? tathA vaikriyAhArakayorutpattikAle'pi audArikavad jJeyAH paryAptayo'nyathA vA? na-audArikotyattAvAdAvAhAraparyAptistvekasamayena samApyeta, zeSA asaMkhyasamayapramANAMtarmuhUrteneti. tathA vaikriyAhArakavatAmayaM kramaH-ekA zarIraparyAptiraMtarmuhUrtato jAyate, zeSAstvekaikasamayavRkSyA samApyaMte, tathoktaM zrIpravacanasArochAre dvAtriMzadadhikadizatamadvAre-vaikriyAhArakazarIriNAM tvAhAreMdriyazvAsozvA sannASAmanaHpayoptayaH paMcApye kaikena samayenaiva samApyate, zarIraparyAptiH punaraMtarmuhUrteneni 7. prahAviMzatipariSahamadhye jhAnAvaraNAdikeSvaSTasu karmasu ke ke samavataraMti ? -sarvapi pariSahAH kamajAH saMjAvyaMte, yathA darzanamohe samyaktvapariSahaH, jhAnAvaraNakarmaNi prazAjhAne, aMtarAyakarmaNyalAbhapariSadaH, cAritramohe AkrozAratistrI naiSedhikIyAcAcelasatkAraladANAH sapta pariSahAH syuH, zepAH zruttasitoSNadaMzacaryAzayyAvadharogatRNasparzamalAladANAstvekAdaza pariSahA vedanIye navaMti 10. | pra-ayaite dAviMzatipariSahAH kasmin guNasthAnake samavataraMti ? zdamuktaM javati-ete pariSahA Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- udmasthaguNasthAnaM yAvadbhavaMti ? vA sayogiSayogikevalinAmapi bhavaMti ? na-navaguNasthAnaM yAva sarve'pi pariSahAH syuH, sUkSmasaMparAyopazAMtamohadINamohaudmasthaguNasthAnakeSu ajJAnAlAnakuttadasi toSNadaMzacaryAzayyAbaMdharogatRNasparzamalaladaNAzcaturdazapariSahAH syuH, trayodazacaturdazaguNasthAnayorekAdaza vedanIyajAH pariSahAH saMnavaMtIti 11. pra-ekajIvasyaikasmin nave natkarSato dvAviMzatipariSahAH saMnavaMti na vA? na-ekajIvasyaikasmin nave utkRSTatazcaikonaviMzatirvA viMzatiH pariSadA javaMti, na caikakAle dAviMzatiriti 15. pratayete hAviMzatipariSahAH kiM manoyogodbhavA yaddA vacoyogonavA vA kAyayogajA ? na-manoyogajAH pariSahAH paMca, yayA dudhAtRSAstrIsamyaktvArati. lakSaNAH, tathA ca vacoyogovAH SaT , yathA yAcanAkrozasatkArAlAprAjJAnapariSahAH, kAyayo. gajA ekAdaza, yathA zItoSNadaMzamazakacaryAzayyAcelamalaroganaiSedhikIvadhatRNasparzaladANAH syuriti 13. pra tathA zItapariSahe katividhAH pariSahAH, tathaivoSNapariSahe katividhAH pariSahAzvAvataraMti? na-strIyaratipariSahI zItapariSahe'vataraMti, zeSAH kuttudazItoSNAdayo viMzatipariSadA naSNapariSahe'vataraMti, yatrAnukUlatayA zItapariSahaH pratikUlatvenoSNapariSahazceti zIlAMgasUridhiviracitAyAmA. For Private & Personal use only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- cArAMgasUtravRttau 14. ciMtA pra-ekasmin nave dayavAramutkarSatazvAhArakaM karoti, navamaMDabyAM tu caturAhArakaM karotyetatsatyaM, paraM turyavAramAhArakaM yena kRtaM tasya katinavAnaMtare sidhiH? nu-yena caturdazapUrviNA turyavAra14 mAhArakaM kRtaM tasya tadbhave muktipadaprAptiH syAt, naiva tasya bhavavramaNamiti. tayaivAha prajJApanAvRtti kAraH-zha yazcaturthavelamAhArakaM karoti sa niyamAttanave muktimAsAdayati, na gatyaMtaramiti 15. pra--paMcasthAvarANAM nizrayA pratyekamasaMkhyeyAH. kimuktaM navati ? yatraiko bAdaraH paryAptaH pRthivIkAyikastannizrayA asaMkhyeyAzcAparyAptakAH samutpadyate, evama kAyAdiSvapi bhAvanIyamityukta vAt prajJA panAyAmaSTanavatyalpavahatvavyAkhyAyAM, sthUlataH paryAptakapRthivyAdeparyAptakAzcAdhikAH kathitAH saMti.ta. satyaM, paraM sUkSmanigodecyo vA sUdamapRthivyAderaparyAptakajIvenyo'pi paryAptakAH samadhikAH kathaM nirUpitAH saMti? na--sUdamAMgiSu svasvajAtiSvaparyAptakebhyo'saMkhyaguNAH paryAptakAH syuH, kayame kaikAparyAptakAH samutpadyate ? yatra caiko'paryAptakastatra niyamAdasaMkhyeyAH paryAptakAH syuriti 16. pra--yA. sudevotpATinA koTizilA zAzvatyazAzvatI vA ? sA ca kutra vartate? tathA narANAM koTyotpATyA | For Private & Personal use only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- koTizileti yathArthanAmAnyathA vA? na-koTizilA zAzvatIti na jJAyate, gaMgAsiMdhuvaitAbyAdiH / ti zAzvatapadArthAnAM madhye zAstre tasyA zradarzanAt, tathA sA magadhadezamadhye dazArNaparvatasamIpe cA stIti. tathA narANAM koTyotpATyatvena na, zrIzAMtijinAdiSaTa kajinatIrthagatAnekamunikoTInAM ta72 | tra simtvena koTizileti sAbhidhIyate, iti tIrthakaTapAdI, tathA zAMticaritre tu zto'sti bharatakSetre / madhyakhaMDe surArcitaM // chavi khyAtaM koTizilA-nidhAnaM tIrthamuttamaM // // 1 // vidhAyAnazanaM tatra / bahukevalisaMyutaH // catrAyudho gaNadharaH / puNyAtmA prayayau zivaM // 2 // tasyAM zilAyAM kAlena / bahvayaH saMyatikoTayaH // sighAzcatrAyudhAMhinyAM / yakA pUrva pavitritA // 3 // sike gaNadhare tasmiM-stIrthe zAMtijinezituH // sidhAstatra mahAtIrthe-'saMkhyAtA yatikoTayaH / / // 4 // kuMthorapi nagavata-stIrthe tatra zilAtale // sAdhUnAM koTayaH sighAH / saMkhyAtA gatatApakAH // 5 // arasya svAminastIrthe / saadhuddaadshkottyH|| aSTaprakArakarmANi / dapayitvA zivaM ga tAH // 6 // tIrtha mallijine'sya / kevalajhAnadhAriNaH // Samata koTayaH prAptA / nirvANaM vratazAlinaH // 7 // munisuvratanAthasya / tIrtha tIrthe'tra vizrute // sAdhUnAM koTayastisraH / saMprAptAH pada. For Private & Personal use only Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- mavyayaM // 7 // tIrthe namijinasyApi / koTirekA mahAtmanAM // sighAstatrAnagArANAM / suvizuH | gi kriyAvatAM // // // evamanye'pi bahavaH / sidhA ye tatra sAdhavaH / / kAlena gabatA te'tra / graMthe na kathitA mayA // 10 // yeSAM tIrthakRtAM tIrtha / sidhA koTiranUnakA // tAnyeva kathitAnyatra / seyaM korizilA tataH // 11 // cAraNazramaNaiH siddhayadairdevAsuraistathA // tadbhaktyA vaMdyate nityaM / tIrtha koTizilAbhidhaM // 15 // ti 17. pra-zha loke caturdazarajjvAtmake dehato bahavo jIvA yadA jIvebhyo bahUni zarIrANi ? na-loke jIvenyo bahUni zarIrANi vaMti, pratyekamekasya jIvasya taijasakAmaNAkhye he he zarIre navata iti hetutvAditi 17. pra-zrIpAdaliptasUripAdAnAM kRtiH zrIvIrastutiyathA-gAhAjupraveNa jinnN| mayamohavivajhiyajiyakasAyaM // thosAmi tisaMghAeNaM / tinasaMgaM mahAvIraM // 1 // sukumAladhIrasomA / rattakasiNamurA sirinikeyA // sAyaMkusagahanIsa-jalathalanahamaMmaNA tinni // 2 // na cayaMti viirliilN| hAnaM je surahi mattapamipunnA // paMkayagayaMdacaMdA | loyaNacaMkamiyamuhANaM // 3 // evaM viirjinniNdo| abaragaNasaMghasaMthuna jayavaM / / pAlittayamayamahina / disana khagraM sabariyANaM // 4 // For Private & Personal use only Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ityetAsu gAthAsu kAMcanotpattirvA pAdalepauSadhyAnAyAH saMtIti kecit , tenAtraitamAyAsu ke cAnA. yAH saMti ? tathA caitAsAM vivaraNaM padArthoM kA varNAnuyogaiH savistareNa kathaM kriyate? na yasya ceyamAdyA gAthA-' gAhA juzraleNa' asya cAtIvalaghIyastve'pi stavatvamavyAhatameva, Agame pa. dyacatuSTayAdArajya yAvadaSTottarapadyazataM staveSu padyasaMkhyAnidhAnAt, atha gAyArthaH zrIjinapranasUriji. darzitamArgahArairatra pradarzyate asya stavasya gAthAcatuSTayAtmakatve'pi prathamacaramagAthayoryathAsaMkhyaM stavanAnigamanarUpatvenAvivadANAdasamavAyastena kRtveti gAthArthaH. atha jagavato locanacaMkramitamukhAni varNayitumAha-su. ku0 2, na cayaMti. 3, vyAkhyA-vIratti buptaSaSTiviktikaM padaM, prAkRtatvAvIrasya vardhamAnasvAminaH saMbaMdhinAM locanacaMkramitamukhAnAM, locane ca netre, caMkramitaM ca caMkramaNaM pAdaviharaNAtmikA gati. rityarthaH, mukhaM ca vadanaM, zta locanacaMkramitamukhAnIti iMdaH, teSAM locanacaMkramitamukhAnA, lIlA zonAM sAdRzyamiti yAvat , hAtuM gaMtuM prAptuM na cayaMti na zaknuvaMti 'zakezcayacatIrapArA' iti sighhaimaprAkRtaladANatvAt , hAtumiti nahAMke gatAvityasya dhAtoH prayogaH, je iti pAdapUraNe, je | For Private & Personal use only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- | rAH pAdapUraNe iti vacanAt ke talocanacatra mitamukhAnAM lIlAM dAtuM na zaknuvaMtItyAha ---- paMkaciMtAyagayaMdacaMdatti' paMkajaM ca kamalaM, gajeMdrazca mahAgajaH, caMdrazcaMdramAH, paMkajagajeMdracaMdramasaH, patra yathAsaMkhyamalaMkArasUtra, paMkajaM tAvadbhagavallocanayolIlAM gaMtumazaktaM, tasmAdapyatirAmaNIyakopetatvAttayoH, 90 gajeM'ca jagavaccakramitalIlAM gaMtuM nAlaMnUSNuH, gajeMdragatito'naMta guNaprakarSazA khitvA gavaruteH, caMdrastu bhagavanmukhasya lIlAM gaMtumakSamaH, tasmAdapyaikAMtikAtyaMtikaguNAtizayopapannatvAdbhagavaddadanasya. atha te paMkajAdayo yathAkramaM kiMviziSTAH ? sukumAradhIrasaumyAH sukumAraca dhIraca saumyazca sukumAradhIrasaumyAH, tatra sukumAraM komalaM, paMkajaM hi prakRtyA mRDalaM javati, dhIro niSprakaMpaH zauMDIryaguNasaMpannatvA gajeMdrazca zUro bhavati, tathA saumyo nevAhAdakArI, caMDo di svajAvatastApanirvApaNapravaNatvAt saumyo javati. punaH kathaM nRtAste ? raktakRSNapAMDurAH, tatsamAsaH sukara eva tava raktaM zoNava, paMkajaM hi kumudotpalAdivizeSanirdezaM vinAzakaM samaye raktameva varNyate, kRSNaH zyAmalavarNoM nAgeMdra hi prAyeNa kRSNavarNaH syAt, caMdrastu pAMUraH tava virbhavati, punaH kIdRzAstrayo'pi ? 'si. rinikeyatti zrIlakSmI devatA tasyA niketanA nivAsAH, lakSmIhi paMkaje gajeMdre caMDe ca vasatIti Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- jagati rUDhiH, tathA ca lakSmIstavaH- gaje zaMkhe maghau gne / caMDe padme jinAlaye // mauktike viDame svarNe / yA nityA paramezvarI // 1 // punaH kiM svarUpAste? 'sIyaMkusagahannIrU' iti, zItaM cAMkuzazca grahazca zItAMkuzagrahAste nyo nIvaH kAtarAH, tathAhi-paMkajaM zItabhIrubhavati, tuSAreNa hi paMkajaM dahyate. gajeMdrazcAMkuzato nIrubhavati, caMdrastu grahAtsAmarthyAjahutaH, punaH kiMprakArAste ? 'jalathalanahamaMDaNatti' jalaM ca sthalaM ca nanazca jalasthalanabhAMsi, tAni maMDayaMtyalaMkurvatItyevaMzIlA jalasthalanabhomaMmanAH, tatra jala maMDanaM paMkajaM, sthalamaMDanaM gajeMdraH, nana aAkAzaM tanmamanaM caMDaH, tinnitti ' trayastrisaMkhyA vastuvi. zeSAH. 'surahimatta DipunnA' iti, tatra paMkajaM surani sugaMdhi bhavati, gajeMdrazca matta nanmadiSAbhavati, caMdrazca pratipUrNaH saMpUrNamaMDalaH, tasyaiva hi mukhenaupamyaM yujyate, grahanIrucaM cApi tasyaivopapadyate. evaMprakArainaisargikopAdhikaguNairviziSTAstrayaH paMkajagajeM'caMdrAH zrIvIrasya yathAsaMkhyaM locanacaMkra. mitamukhAnAM lIlAmadhigaMtuM nezvarA zati gAthAddayArthaH. atha caturthagAthayA stuti nigamayana praNidhAnamAha-evaM pUrvoktaprakAreNa vIravirjinA rAgAdijetRtvAtsAmAnyakevalinasteSviMdrazcatustriMzada For Private & Personal use only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- tizayAdisamRdhilakSaNaparamaizvaryAnunavanAjineMdrastIrthakaraH, vIrazcAsau jineMdrazca vIrajineMdraH. apsaronitA gaNasaMstutaH, apsaraso devAMganA gaNayaMti jogAItvAbahumanyaMte, ityapsarogaNA devAste ca saMghazva turvidhaH zramaNasaMghastAnyAmeva stuto varNitaH, stavakarturapi saMghAMtargatatvAnmayA ca saMstuta iti gamyate, nagavAna-naisargasya samayasya / rUpasyAtha yazaHzriyaH // dharmasyAtha prayatnasya / SaNAM jagavatIMgitA / / 1 / / iti pavidhabhagasaMyuktaH, ___ pAlittayamayamadina ' iti. pAlayaMti radaMtIti pAlinaH pAlakAsteSAM trayaM pAlilayaM, tatro. lokapAlA iMdrAH, tiryaglokapAlakA nareMdA vyatareMdrA jyotiSkeMdrAzca, adholokapAlAkA navanapatAMDA ityanena pAlitrayeNa kartA, madena karaNatena harSeNa, Amodavanmada zyamarakozavacanAt , herpaNa kRtvA mahitaH pUjitaH, evaMvidho nagavAna mahAvIro dizatu dayaM sarvacaritAnAM dAridyarogajarAdInAM. gAthAyugalena mAtrAcaMdovizeSarUpadayena jinaM rAgAdijetAraM trizalAMgajaM caramatIrthakaraM mahAvIraM stoSye varNayiSyAmi, kIdRzaM ? madamohavivarjitaM, madirApAnajanito vikAravizeSo madaH dIva. | tA mada zva madaH pAravazyahetutvAt , madazvAsau mohazva mohanIyakarma ca madamohaH, jaha madyapANa For Private & Personal use only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- mUDho / loe puriso paravase ho // taha moheNa vimUDho / jIvovi paravase ho // 1 // iti va - canAt , tena vivarjitaM vizeSeNApunarubAnatayA varjitaM parityaktaM, madazabdasyAhaMkAravAcitve vyA"| khyAyamAnena jitakaSAyamityanena saha paunaruktyaM syAt, tathA jitakaSAyaM nirjitakrodhamAnamAyA 71 lognaM, kaSAyANAM mohAMtargatatve'pi pRthagupAdAnaM saMsArakAraNeSu prAdhAnyakhyApanArtha, tathA trisaMghAte. na samyagdarzanajhAnacAritraladaNaratnatrayamelakena sAdhakatamena tIrNasaMgaM tIrNo nistIrNaH saMgaH ka. maNaH karmasaMbaMdhaladANasaMyogo yena sa tathA taM, azarIramityarthaH, athavA trisaMghAtena stoSye iti yojyaM, tatra trayANAM vakSyamANAnAM locanAdInAM varNanIyavastUnAM saMghAtaH, tisRNAmauSadhInAM rakta gdhikAsomavallIbahuphalInAM saMghAtena 'thosAmitti' khedanamukhodghATanajAraNAditrividhaM vidhAsyAmi. tatra svedanaM gomahiSIyajAkharamUH kAMjikasahitairdolAyaMtreNa, jAraNaM viDaniSpAdanena gorocanAsphaTikInavasAragaMdhakaharitAlaraseMdrasaunAgyarUpauSadhaSaTcUrNasamAMzaM ajApittake nikSepya mAsamekaM culyA japari dhAryaH. zvaM vimaM yaMtranAmImukhamudghATyate, tacce kRSNAbhramekaM pAtaM kRtvA yavAranAlamadhye praharASTakaM nidipya phogakaMdalai rinAlairvA saha vastre For Private & Personal use only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- Na gAvyate tadvarUpaM, vivarjitaM, rasasya hi trayo doSAH, malaM zikhI viSaM ceti, tato 'mayamohaciMtA. vivaGiyaMti ' malamohavivarjitaM, ityanena malaviSaladaNadoSadayavivarjitaM, ghyuktvA saMprati dahana doSanirAsArtha vizeSaNamAha 'jiyakasAyaMti' jitaH svAtmani nilInaH kRtaH kaSAyastriphalAkhyo yena sa tathA taM, anenedamuktaM syAt, yatriphalayA tasya zikhIdoSo'panIta ti, tathA ca rasagraM thaH--malazikhI viSanAmAno / pAradasya rasazca naisargikAstrayo doSAH // gRhakanyA harati malaM / tri. phalAniM citrakastu viSaM // 1 // iti. 'thosAmi' staMnnayiSyAmi, kena kRtvA ? trisaMghAtena sitAvratAlakatAra eteSAM trayANAM saMghAtena yogena, ityeke, anye tu vyAcadaMte raktagviAdInAM svarasaM rasamadhye dadyAt, auSadhInAM zuSkatve tu tAsAM kAthaM kRtvA tadrasaM nikSipet. atra ca raktagdhikAsomavallIbahuphalInAM madhyAdanyatarayA kArya sidhyati, tathApi tisro grAhyAH, ityAmnAyaH. kathaMbhUtaM vIrajinakramayugmaM ? tIrNasaMgaM kRtasaptaguNasaMgottIrNa, asya saMpradAyo'smadgurusadRzagurumukhAt zrotavyaH, etAvatA zvetanalidarzitA, nAstyavAnyAmnAyaH. saMprati pItavidhimAha-mahAvIramiti varNArthazcAyaMma ti hemamAdikaM, hA iti hATakaM, vI iti kRSNAnakaM, ra iti rasaH, taM stoSyAmi, zeSA auSaH | For Private & Personal use only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA 3 | prazna- dhayaH samAnA eva, ti prathamagAthArthaH. sukumAla ti nAzNI, dhIra iti nANIdhIra, somA iti somavallI, trayaM somAnvayakuvIratta iti. ratta iti raktagdhikA, kasiNatti kRSNA bahuphalI kAMcani kA, paMkurA ti devadAlI, si iti zRMgikaviSaM, ri ti laghuriMgaNI, nikeyA iti ketakI, tanni| ryAsaH, sIyA iti lAMgalikAH, kusagaha iti ahakharAbIjAni, apAmArgabIjAni vA, jIsa iti lajjAlukA, jalamaMDanikA maMmukabrAhmI, sthalamamanikA aMgulAvanI aMbAgarI, nabhomaMmanikA sunAlA AkAzavallItyeke, etAstisra auSadhayaH, auSadhInAM bahutve'pi vinnitti' anidhAnaM maMDanaza bdayojanasAmyAditi dvitIyagAthArthaH. idAnIM rocanatrAmaNodghATana vidhimAha vanavIro'mistasya lIlAM amirUpAM hAtuM tyaktuM na zaknuvaMti, nAsvarakArtasvarasvarUpatvAt , paM. kaya iti gamanamanakamityarthaH, garuMda iti mRtanAgaM, caMDa iti hema, tritayamapi vA, etena ca paM. kajAdayaH kIdRzAH saMto vIralIlAM na tyati? ityAha-surahimattapamipunnA surabhimAtrApratipU rNAH, surabhihemni paMcake / jAtiphalamAtraneda-ramye caitravasaMtayoH // sugaMdhau gavi sabakyAM / zya nekArthavacanAt suranirasagaMdhAnusAritayA ramyA yA mAtrA parimANanirNItistayA paripUrNA samagrA, ya. For Private & Personal use only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- thoka ciMtA thoktamAtrollaMghane hi na hi sidhiH, ataste tu surabhimAtrA iti pUrNA iti. keSAM ? kAryANAM saMpAdayitrI yA mAtrA, zrata pAha-khoyaNa zati rakhayoraikyato royaNa vedha zyarthaH, caMkammiya ti krAmaNaM, dhuvvaM dhuri savaMgaM / mahilAmayakaNeNa kayalevaM // satvaM TuMdesu kammaNaM / niddiThaM vIyarAehiM // 1 // muha ityudghATanaM, zvete nAgottAraNaM, pIte puTadAnaM, yamuktaM tataH saMhitAyA nadghA Tane puTAnnAnyakrAmaNe kAMtamiti, tamuTakAdrajakaH kasmiMzca mAdikAtprakAzaka iti. anyatrApyu. ktaM-tArihiM tAru suvannasuvannasu / nare nahi banaz annakAmaNa || veha naghADaNa nAiMdavAkaNa / hoza rasarAI jiNarAya evaM // 1 // iti tRtIyagAthArthaH. zdAnI nigamayannAha evaM pUrvoktaprakAreNa vIrajineMdro raseMdrasaMjhaH kiMviziSTaH ? 'aDaragaNa' yati auSadhIvargaH, u ti dAravargo mUtralavaNAdiH, ra iti rasavargaH, eteSAM vargatrayarUpeNa yogena tasya saMghaH samavAya. stena saMyutaH paricitaH saMghuTya staMnnita ityarthaH. bhagavAnaizvaryayogAtpUjyaH, karma tadbhavatIti yAvat. palittayamaya iti pAdalipto raso vidyAsikaH pravacanaprasidhaH. atrAyaM vizeSaH-tanmatenAbhiprAye. Na budhivizeSeNa marditaH, aNaseI na taralo / na nimmalo hoz maddaNArahina // roreNa rahina Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 prazna- pasara / kAmina neya Umara lohesu // 1 // ityAdiyuktyA parikarmito hi zatrudayaM, sarvaduritA / nAM dAridyarogajarAdInAM, dvitIyapAde tu pAdaliptasya matyA prajJAvizeSeNa mathitaH parikarmita iti caturthagAthArthaH. zvaM stavarUpasya vyAkhyA kRtA, tenaitadanusAreNAnAmnAyAH sUcitAste ca bahuzrutAnAM pArzva saMpradhAryAH, iti 10. prasidhAMte zrotraMdriyasya viSayo dvAdazayojanaparimitaH kathito'yamarthaH, dvAdazayojanyAH zabdamAgataM zrutiH zRNotIti cettarhi zrUyate-samastatIrthakRtAM janmanyAsana prakaMpAnaMtaramavadhinA vijJAya sudharmAdhipatiH sughoSAghaMTAcAlanAnaMtaraM sakalasurAsureMDaiH saha samAgatyetyAdi, tathA subodhikAyAM-vajgrekayojanAM ghaMTAM / sughoSAM naigameSiNA // avAdayattato ghaMTA / re guH sarvavimAnagAH // 1 // zakAdezaM tataH soccaiH / surenyo'jhApayatsvayaM // tena pramuditA devAzcalanopatra meM vyadhuH // 2 // ityatra pramANAMgulajAnekaladAyojanasaMmite svargavimAne ghaMTAnAdaH sa. rvatra nirjaragaNaiH kathaM zrUyate ? na-napAdhyAyazrIzAMticaMdragaNikRtajaMbUddIpaprajJaptibRhadvRttAvuktaM, ya. thA hAdazenyo yojanenyaH zabdaH samAgataH zrotragrAhyo navati, tato ghaMTAnAdazrutiH sarvatra kathamupajAyate ? yatrocyate-sadAvasthitajAvatvAhA manasAkhisakAryakaraNasAmarthyAcAciMtyazaktidivyAnu. For Private & Personal use only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna | jAvato vA iti, tathA ca zrIrAjapranIyopAMgaTIkAyAM yathA ciMtA 86 tasyAM meghaugharasikagaMjIramadhurazabdAyAM yojanaparimaMDalAyAM sukharAbhidhAnAyAM ghaMTAyAM vistA DitAyAM satyAM yatsUryAbhaM vimAnaM tatprAsAdaniSkuTeSu ye vyApatitAH zabdavargaNApuUlAstenyaH samuchalitAni yAni ghaMTA pratizrutizatasahasrANi ghaMTA pratizabdaladAstaiH saMkulamapi jAtamat kimuktaM navati? ghaMTAyAM mahatA prayatnena tADitAyAM ye vinirgatAsteSAM sarvAsu divapi divyAnujAvataH samu - ditaiH pratizabdaiH sakalamapi badhiritamupajAyate ityanena dvAdazebhyo yojanenyaH samAgataH zabdaH zrotagrAhya navati na paratastataH kathamekatra tAmitAyAM ghaMTAyAM sarvatra tandazrutirupajAyate ? iti cyate tadapAkRtamavaseyaM sarvatra divyAnujAvataH tathArUpapratizabdocalane yathoktadoSAsaMnavAditi 20. pra -- tathottakhai kriyazarIraM sAtirekaladAyojanapramANaM proktamasti manuSyANAM tacca zarIraM ' ussehaaMguLeNa tadA ' iti saMgrahaNIvacanADuttaravai kriyasyApi utsedhAMgunayojana mAnamuktaM saMgavati, tathA lokaprakAze iMdriya viSayapramANatAtmAMguLena proktAsti, tathA vyaDiyotkRSTaviSayatAyAM kRtalayojanarUpo viSNukumAradRSTAMtaH kathito'sti, tena dehata iMDiyaviSayo dIrghatamo navettadA samaya Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- virodhaH syAt, tathA dIpAlikAkalpe'pi - ciMtA yojanamA nAMgo / viSNurvaiyilabdhitaH // Rmau pUrvAparAMbhodhau / nyasya vizvamakaMpayat // // 1 // tadA calAcalA jajJe / parvatAzca cakaMpire || samudrA muktamaryAdA / jayagrastA grahAstathA // // 2 // idaM kimiti saMtrAMtA / yastridazA yapi // ityata pRthivyupari sthitAH parvatAndhayaH prakaMpitAH paraM bhayagrastA grahAcetyuktaM, paraM te ca grahAstridazAstUtsedhayojanai kaladA mitadehAccaiH stamA javaMti, tena teSAM kathaM prakaMpanaM ghaTate ? tathA tena pUrvapazcimayoH pAdau muktau sta ityAyuktaM tadapi kathaM milati ? tathAtra dIraprabhe tu yahradAyojanapramANaM viSNukumArarUpaM kRtaM vartate tadutsedhAMgulaniSpannayojanapramANena yatpunaH pUrvapazcimasamuSayoH pAdau muktau tAMbUdIpa madhyasthalavaNa samudrakhAtikAyAmiti saMjAyata ityuktamasti paraM dIpAlikAkalpAdau na ca khAtikA vivaditA, tenAtrAnekavisaMvAdA saMvaMti tenaitAni kathaM milaMti ? u-zarIramusteda aMgule ta heti prAyikavacanatvAdava naiva dUSaNaM, kiMtu svazaktyanusAreNa uttarakhaikriyamutsedhAMgulena vAtmAMgulena vA pramANAMgulena bhavati, pravacanasArokAravRttAvapi vidhaiva zarIramAnamuktamasti, tenottarAdhyayanavRttyAdiSu viSNukumAradRSTAMtaH 09 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA 60 prazna-| prokto'sti, tahiSNukumArakRtaM sAtirekaladAyojanapramANarUpaM camareMdrAdivat pramANAMgulenApi saMjava tItyanena na kApi vipratipattiH, yacca hIraprazne khAtikAyAmutsedhAMguladehaM coktamasti tasya hetuM sa eva jAnAtIti 21. pra-tathA cakSuSaH sAtirekaladAyojanaviSayaH kathitaH, tatkathaM ? na-sAtirekatvaM tu svapa. dasyAgrataH sthitaM gartAdikaM tataM copalAdikaM pazyati, tathA coktaM cakruH sAtirekayojanaladAyUpaM gRhNAti, sAtirekatvaM tu viSNukumArAdayaH svapadapura sthitaM gAMdikaM tanmadhyagataM ca leSTvAdikaM pazyaMtIti navatatvamahAvacUrNAvasti, yatpunarduSkRtajIkho bahuzrutA vadaMti tatpramANameveti 25. pra-cA. So yadi sAtirekaladAyojanaviSayaH kathitaH so'pi vaikriyamAzritya, anyathA tvatpaviSayaH kathita AcArAMgavRttau, tarhi caMdramaMmlAdikaM cakSuSA kathaM pazyaMti? na-kathaM visaMvadate sa prAgukto'diviSayaH? yatratatsUtra-zavIsaM khalu lakA / canatIsaM ceva taha sahassAI // taha paMca sayA jaNiyA / sattatisAya arittA // 1 // 2134537 iti, nayaNavisayamANaM / puskaradIvaDhuvA simaNuANaM // puveNa ya avareNa ya / ahiyaMpi hoi nAyavaM / / 1 // asya rahasyamasmadgurunnirnigaditaM, yad For Private & Personal use only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- dRgviSayaH paramastu ladAyojanamAno'pi anAskaraparvatAdivastvapedAyA syAt, paraM caMDAdityAdigA ho svaravastvapedayAdhiko'pi bhavatIti. atra vizeSArthinA vizeSAvazyake'yamoM vilokyaH 23. pra yAtmAMgulaM kathaM navati? na-pramANaM bharatazcakrI / yugAdAvAdimo jinaH // tadaMgulamidaM yattae pramANAMgulamucyate // 1 // yatsedhAMgulaiH paMca-dhanuHzatasamuntiH // zrAtmAMgulena tvAdyo'rhan / vizAMgulazatonmitaH // 2 // tataH SaNavatineSu / dhanuHzateSu paMcasu // zatena vizayADhayena / na kteSvAgAcatuHzatI // 3 // iti lokaprakAze, yasmin kAle pramANayuktA nijASTottarazatAMgulaladapapramANapuruSAH syusteSAM yadaMgulaM tadAtmAMgulaM navati, etasmAdaSTottarAMgulazatapramANA na nyUnAdhikA vA, teSAM saMbaMdhi yadaMgulaM tadAtmAMgulaM na syAt, kiMtu tadAnAsameva, naratacakrI tu svAMgulato viM. zatyadhikazatAMgulapramANocavapUrvA pramANAMguleneti prakcanasArobAravRttI, prajJApanAvRttau tu-jeNaM jayA mAssA / tesiM jaM hoza mANarUvaM tu // taM naNiyamihAyaMgula-gaNiyapamANaM puNa maM tu // 1 // iti, evaMrUpamAtmAMgulaM 24. ___pra-dravyato nivRttirUpamiMdriyamiti iMdhA, bAhyAMtaraMganedato nirvRttirAkRtirUpA, tatra bAhyA tu For Private & Personal use only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- sphuTamiSyate, aMtaraMgA tu sarvasamAnA sarvajAtiSu, tatra saMsthAnamAzritya zrotramghANarasaneMDriyANAM vaivApi nivRttiH samyagupalakSyate, paraM sparzaneMdriyanirvRttau bAhyAMtaraMgayorbhedo naiva samyag pratinnAsate, tatprasAdanIyAviti. na-bAhyanirvRttIMDiyasya khagenopamitasya yA dhAropamA ayabapularUpA sAbhyaMtaranirvRttiH kathyate, tasyAH zaktivizeSo yo nijakArthabodhakastadevopakaraNeMdriyamuktaM, tathAca tu. ryopAMgavRttau-napakaraNakhAsthAnIyAyA bAhyanivRtteryA khagadhArAsamAnA svabatarapulasamUhAtmikA nyaMtarA nirvRttistasyAH zaktivizeSa iti, tathAcArAMgabRhadvRttau tu nivartyata iti nirvRttiH, kena nivartate ? karmaNA, tatrotsedhAMgulAsaMkhyeyabhAgapramitAnAM zudhAtmanAmAtmapradezAnAM pratiniyAcakSurAdIdriyasaMsthAnenAvasthitAnAM yA vRttiratyaMtarA nivRttisteSvAtmapradezeSviMdriyavyapadezanAm yaH pratiniya. tasaMsthAno nirmANanAgnA pulavipAkinA vardhakisaMsthAniyenAracitaH karNazaSkuTyAdivizeSoMgopAMga nAmnA tu niSpAdita iti bAhyanirvRttiH, tasyA eva nirvRtterdirUpAyA yenopakAraH kriyate tapakaraNaM, taceMdriyakArya satyAmapi nivRttAvanupahatAyAmapi svarUpAdyAkRtirUpAyAM nirvRttau tasyopaghAtAnna pazyati tadapi nirvRttivad dvidhA, ityevaM ca prajJApanAvRttyaniprAyeNa svachatarapulAtmikAMtaranirvRttiH, Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- yAcArAMgaTokAnniprAyeNa tu kevalazudhAtmapradezarUpAnyaMtaranivRttiriti jJeyaM, 25. pra-tathA jagava- tIsaptamazatakASTamodezake thAhArAdayo daza saMzAH sarvajIvAnAM kathitAH saMti, tatraikeMdriyajIvAnAma pi daza saMjhAH sAdAdevaM darzitAstadyathA-rukANa AhAro / saMkoaNiyA naeNa saMkuzyaM // (e1 | niyatA tarue veDhacha / ruko valipariggaheNaM // 1 // vipariraMbhaNeNaM / kuruvagataruNo phalaMti mehu nne|| taha koyanadassa kaMdo / huMkAraM muyaz koheNaM // 2 // mANe jara ruaNtii| gayazvanI phalAI mAyAe // lone billapalAsA / khivaMti mUle nihANuvari // 3 // rayaNie saMkona / kamalAeM hoza logasannAe / nahe caztu magaM / camaMti ruke suvallIna // // atraughasaMjhAsthAne lokasaMjhA, lokasaMjhAsthAne caughasaMjJAM kecidaMti tatra ko nirNayaH? tathA vRdAdInAM maithunasaMjJA kathaM saMbhavati ? -matijhAnAvaraNakarmadayopazamAt zabdArthagocarA sAmAnyAvabodhakriyaughasaMjhA, tavizeSAvabodhakriyA lokasaMjJeti pravacanasAroghAravRttI, sthAnAMgaTIkAnniprAyeNa tu evaM-darzanopayogarUpaughasaMjhA, jhAnopayogarUpA lokasaMjJeti. tathA naghasaMjhA avyaktopayogarUpA, vallIvitAnArohaNAdisaMjhA lokasaMjJA svabaMdaghaTitavikalparUpA lokopacAritA, yathA na saMtyatra pretyalokAH, For Private & Personal use only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zvAno yadAH, viprA devAH, kAkAH pitAmahAH, barhiNAM padavAtena garbhaH, ityAdyAcArAMgavRttI. tathaipitA keMdriyANAM maithunasaMjhA kathaM navatIti maivaM vada? kathaM ? vRdAdInAmavyaktacaitanye'pi vakSyamANA eka smin kAle paMcopayogA bhavaMti, tarhi maithunasya kA kayA! yathA keSAMcittarUNAM sAdAdapi kAmasaM e jhA dRzyate, naktaM ca-pAdAhataH pramadayA vikasatyazokaH / zokaM jahAti bakulo madhusIdhusiktaH ||shraaliNgitH kurubakaH kurute vikAza-mAlokitastilaka natkalito vinAti // 1 // ityapade zaratnAkare. tathAnAnyairapi tarUNAM maithunasaMjhAnidhIyate. yathA-manU purAlaktakapAdatADito / Dumo'pi yAsAM vikasatyacetAH // tadaMgasaMsparzavazADhvIkRto / vilIyate yanna narastadadrutaM / / 1 / / tathA zRMgAratilake'pi-sunaga kurukkastvaM no kimAliMganecchuH / kimu mukhamadirecnuH kesaro no hRdisthaH / tvayi niyatamazoke yujyate pAdaghAtaH / priyamiti parihAsAtpezalaM kAcidRce // 1 // tathA pArado'pi sphArazRMgArazojitAyAH striyA vilokitaH san kUpAmullalatIti lokoktiH zrUyate, tena paricAvyA atha paMcopayogA yathA narANAM tathA kurubakatarUNAM, yathA-paMciMdina banalo / naruvo valadhabhAvA / / tahavi na jaNa paMciM-dinatti dabiMdiyAbhAvA // 1 // tathA lokaprakAzepa Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- | raNannUpurazRMgAra - cAruloledaNAmukhAt // niryatsugaMdhimadirA - gaMruSAdeSa puSyati // 1 // tataH ciMtA - paMcAyupayogAcavyA iti yathA manuSyANAM - sazabdAM surajaM mRhIM / svAdato dIrghazaSkulIM // 5ti, tathAtreti 26 pra - kevalinAmapi yugapad dvAvupayogau na bhavatastarhi paMceMdriyANAM badmasthAnAM vA kuruvakeMdriyANAM paMcopayogAH kathaM saMbhaveyuH ? u-zatavedhAbhimAnavat sarveSviMdviyeSu manasaH zIyogo yugapatpaMcopayogAH prApyaMte, yamuktamAcArAMMgavRttI - AtmA sadeti manasA mana iMdriyeNa | svArthena ceMdriyamiti krama eSa zIghraH // yogo'yameva manasaH kimagamyamasti / yasminmano vrajati tatra gato'yamAtmA // 1 // iti vacanAtkevalinAM tvekasamayopayogo, na cAva samayavivA - jhasthatvAt kuruvakasyApyevaM kathaM ? pravacanasArodyAvRttAvekeMdriyamapi manaHsattayA rahitaM na syAdityuktatvAt, 27. pra-kurubakANAM paMcopayogAH saMti, vA ekeMdriyAdiSu saMmUrtimapaMceMdriyAMteSu daza saMjJAH saMti, tarhi te saMjJinaH kathaM na kathyaMte ? u-yatraugharUpA dazApyetA avyaktAstItramohodayena syustena teSAmasaMjJitA, yathA kazcino nidrAM prApto mohAbAditacaitanyo dehe kaMrUyanAdi ku rute, tathAvApi jAvanIyaM yathA naikena dravyaTaMkena dhanavAn, na ca svalparUpeNa rUpavAnucyate, kiMtu B 73 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- bahudravyairatyaMtarUpatazca sa janairdhanI rUpayAMcA nidhIyate, taddadatrApyekAdAdInAM tathAvidhakarmakSayopaza ciMtA - mAjAvAdasaMjJinaH, yahA dIrghakAlikyA dikA yeSAM saMjJA navaMti te saMjJinaH, taduSitAste'saMjhinaH, iti vizeSAvazyake, 28. uy pra ----- AcArAMge tvanyanAmaniH pahniH saha SoDazasaMjJA varNitAstAH keSu karmasvavataraMti ? nayAhArasaMjJAhArAbhilASarUpA, sA ca taijasanAmakarmodayA dazAnAM vedanIyodayAcca navati 1, jayasaMjJA vAsarUpA 2, parigrahasaMjJA mUrUpA 3, maithunasaMjJA tryAdivedodayarUpA 4, etAstisro mohodayAt. krodhasaMjJA prItirUpA 9, mAnasaMjJA garvarUpA 6, mAyAsaMjJA vakratArUpA 1, lobhasaMjJA gRhirUpA 8, zokasaMjJA vipralAparUpA e, mohasaMjJA mithyAdarzanarUpA 10, etAH 6 mohodayajAH tathA sukhaduHkhasaMjJe zAMtAzAtAnuvarUpe vedanIyodayaje 11, 12, vicikitsA cittaviplutirUpA jJAnAvaraNayodayAnmohodayAca 13, lokasaMjJA svacchaMdAdiprAguktalakSaNarUpA jJAnAvaraNadayopazamAnmohodayAca navati 14, ughasaMjJA vyaktopayogarUpA vahnivitAnArohaNAdilakSaNAd jJAnAvaraNIyAtpadayopazamoThA jJAtavyA 15, dharmasaMjJA damAdyAsevanarUpA mohanIyayopazamAjjAyate 16, etAzcAvi Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zeSopAdAnAtpaMceMdriyasamyagmithyAdRzAM vA dRSTavyeti dRSTAnyadarANi kApi. paramidAnIM tadadarasthAnaM | naiva smaryate ze. pra-vIrasya saptaviMzatinavAdhikAre mahAzukranayutvA paMcaviMze nave ihaiva jastakSe. | ve batrikAkhyAyAM nagaryA jitazatrunRpaterbhadrAdevyAH kudau paMcaviMzativarSaladAyunaMdananAmA putro jAtaH, sa ca poTTilAcAryapArzva saMyamaM gRhItvA yAvajjIvaM mAsadapaNairvizatisthAnakArAdhanena ca tIrthakaranAmakarma nikAcya varSaladaM cAritraparyAyaM paripAkhya tanmadhye paMcacatvAriMzadadhikaSaTzatAnyazItisahasrAekAdazaladANi mAsadapaNAnyaMkato'pi 1100641 tAvaMti pAraNakadinAnI pustapaM kRtvAMte mA. sikyA saMlekhanayA mRtvA pasviMzatitame bhave prANatakalpe viMzatisAgarasthitiko devo jAtaH, tatazyutvAMtimatIrthakaro vIro'nRt , atra ladavarSacAritraparyAye yadi ladaikAdazAzItisahasraSaTzatapaMcacatvAriMzadadhikAnimAsadapaNAni kRtAni, tarhi hRtatapomAsavarSalakSe zeSocharitA mAsAzcaikonaviMzatisahasratrizatapaMcapaMcAzadadhikAH 15355 syuH, teSAM dinamAnagaNane yAvaMto mAsadapaNamAsAstAvaMto divasAH pAraNakAnAM naiva jati, atra tu mAse mAse pAraNakaM kRtamasti, tenAtra kathaM milaMti pAraNakadi| nAni ? nayAvaMti mAsadapaNakAni tAvatyeva pAraNakavAsarANi bhaveyuH, kathaM ? anivardhitamAsA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pedayA mAse mAse tvardhaghasro'bhivardhayati, evamekasminnande 6 dinAnyajivardhayaMti, tena varSalakSe'pyanidhikaSadaladadinAni pUrvoktapAraNakadinaiH saha saMmilitAni tAvatyeva navaMtItyavirodhaH 30. pra-apArdhapuslaparAvartamadhye dayopazamasamyaktvamasaMkhyazaH prApnoti, 'jIvo khanevasamo asaMkhavArA' iti vacanAdatrAsaMkhyAtakasyAsaMkhyeyajedatvAdiha kimasaMkhyakaM parigRhyate ? na-naskarSato jIvaH kSetrapabyopamasyAsaMkhya jAgamite yAvaMtaH samayAstAvanmitAn bhavAn dayopazamasamyatvaM prApnoti, tathA dezaviratimapIti lokaprakAze. 31. pra-tathA-sAmvAdanasyAvavyaH SaT / jye. yA ladhvI dANAtmikA // iti lokaprakAze yamuktA sAsvAdanasyeti tatraikasamayAtmikA jaghanyataH kena prakAreNa saMjavati? na-jaghanyazcaikasamaya utkarSataH SaTa bhAvavyaH, zeSe upazamAMtarmuharte, ta. dAnaMtAnubaMdhyudayAupazamaM tyaktvA mithyAtvamagataH san jaghanyatazcaikasamayo jyeSTataH SaT zrAvavyaH kAlamAnaM sAsvAdanaM prApnuvaMti, tato mithyAtvamanugabediti pravacanasAroghAre, 32. pra--missA na rAgadoso / jiNadhamme aMtamuhuttaM jahA ane // nAliyaradIvamaNuNo / iti vacanAnmithyAbhinivezarahiteSu jinoktatatvapadArtheSu yasya na rAgo naiva matsaraH sa mizradRSTirucyate, tatsatyaM, paraM yasya | Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19 prazna- jaine mithyAtve ca, evaM dharmadaye api zradhA bhavati, tasya mizradRSTitvaM kathyate na vA ? nayeSAM | dharmayazraghA navaMti teSAM mizratvaM kathyate, tathA coktaM-jAtyaMtarasamuti-mavAkharayoryathA // guDadanoH samAyoge / rasodAMtaraM yathA // 1 // evaM dharmadvaye zradhA / jAyate samabuddhitaH / / mizro. 'sau jJAyate tasmA-nAvo jAtyaMtarAtmakaH // 2 // iti guNasthAnakramArohe. 33. pra-AvavyasaM. khyeyAgo / vyaMjanAvagrahe navet // kAlamAnaM laghujyeSTa-mAnaprANapRthaktvakaM // 1 // kAnato'vigrahastu / syAdekasamayAtmakaH // nizcayAvyavahArAtu / sa syAdAMtarmuhUrtakaH // 2 // naktaM tatvArthabhASye-evametanmatijhAnaM vividhaM caturvidhamaSTAviMzatividhamaSTapaSTyuttarazatavidhaM SaT triMzadadhikatri zatavidhaM ca navatIti, te caivaM-bahuvidhabahuvidhadiprAkSiAnimittAnimittanizritAnizritasaMdigdhAsaMdigdhadhruvAdhruvAkhyA dvAdazadhA bhedA vizeSAvazyake'rthato varNitAH saMti, tatra vaMjaNavaggaha cnhaa| maNavayaNapapidiyacanakkA // asthagAhahAvAya-dhAraNAkaraNamaNasehiM // 1 // hA zya aThvIsabheyaMti, eteSAmaSTAviMzatinedAnAM pratyekaM bavAdyairnedaiH sArdhe vibhidyate, tato nedAH patrizaduttarazatatrayaM syuriti nyAyenAnye'pi dA bhAvanIyAH, paramekasamayAtmakevigrahe ete bahvAdayo For Private & Personal use only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- nedAH kathaM saMnavaMti ? tathArthAvagraha ekasAmayikaH, sa ca kena prakAreNa? . - na-ekasamayo'rthAvagrahazcaivaM vyaMjanAvagrahasyAMtyadaNe nizcayato'rthAvagrahaH syAditi vize | pAvazyake, tathaikadaNe ete kathaM saMbhavaMti ? tadAha-vyAvahArike'rthAvagrahe bahutAdayo medAH saMnavaMti, paraM naizcayike naiva navaMti, yamuktaM tatvArthavRttI-na sa cAvagraha ekasAmayikaH zAstre nirUpitaH, na caikasmin samaye caiko'vagraha evaM vidho yukto'TapakAlatvAdiyucyate satyamevametat , kiM tvavagraho vidhA, naizcayiko vyavahArikazca, tatra naizcayiko nAma sAmAnyaparivedaH, sa caikasAmayikaH zAstreDanihitaH, tato naizvayikAdanaMtaramo haivAtmikA pravartate, kimeSa sparza natAsparza iti, tAzcAnaMtaro'. pAyaH sparzo'yamiti, ayaM cApAyo'vagraha zyuparyate yAgAmino dAnaMgIkRtya, yasmAdetena sAmA. nyamavabidyate, yataH punaretasmAdIhA pravartiSyate, kasyAyaM sparzastatazcApAyo javiSya yasyAyamiti, zrayamapyapAyaH, punavagraha ityupacaryate, ato'naMtaravartinImAhAmapAyaM cAzritya, evaM yAvadasyAMte nizcaya napajAto bhavati, yatrAparaM vizeSa nAkAMdatItyarthaH. apAya eva bhavati, na tatropacAra iti vyavahAramAzritya vyAkhyeyamiti 34. Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna ciMtA pra-- cakSuriMDiyodbhavaM jJAnaM cakSurdarzane zeSeMdriyairye copalabdhAH padArthAste'cakSurdarzane samavataraMti tarhyate'STAviMzatirbhedA matijJAne kathaM kathitAH ? cakurAdike darzane kathaM naiva nirUpitAH ? umatijJAnacakrAdidarzanAnAM naiva mitho nedaH, ye ca jJAne nirUpitAste ca vizeSAtmaka jJAnahetutvAUgati ca padArthAste sarve'pi sAmAnyavizeSAvabodhakAH saMti, anyathA tvanyathApi dRzyaMte, yathA IdriyAniMDiyane dairapAyadhAraNayorbhedA dvAdazavidhAste matijJAne parigRhyate, vyaMjanAvagrahasya catvAro nedAH, IdAvagrahayordvAdazanedA militAH SoDazaite bhedAzcakSurAdike darzane saMgRhyaMte, yadAda bhASyakA - raH - nANamavAyadhizTaM / daMsaNamiThaM jahoggahehAna || ityAdivacanAditi, 39. pra - zuktikAsu mauktikAni jayaMtIti lokoktirvA zAstroktiH ? u- jaladhizuktikAsu sajIvAsu jalade garjati varSati ca svAvAdUrdhvaM mukhaM vikAsya sthitAsu svAtinadAtre yAvato yAdRzA aNavaH sthUlA vA jalabiMdavaH pataMti tAdRzAni tadareSu mauktikAni bhavatItyupadezaratnAkare prathama, 36. pra - pUrvadharo mRtvA svarloke devatvaM prAptaH, tasya tatra pUrvapaThitapUrvajJAna smaraNaM samyagnavati na vA? u -- devatvaM prApto'sau naiva pUrvazrutaM samyaksmarati, javAMtaritatvAditi, kiMtvekAdazAMgIrUpaM de Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zataH smarati, tamuktaM vizeSAvazyake-canaddasapuvI maNuna / devatte taM na saMjara savaM / / desaMmi ho. viniyaNA / saThANabhavevi jayaNAna // 1 // saghaNatti svasthAnAva iti manuSyanave'pi tiSTato bha janA deze punarekAdazAMgaladANe, iti kalpacUrNiH. tatra zrutajhAnanAzakAraNAnyamUni-mibattanavaMtarakevalagelannapamAyamANaM nAsotti' tathA jhAtAdharmakAMgacaturdazAdhyayane tu tetalimaMtriNaH pUrvAdhItacaturdazapUrvasmaraNamastIti, tatvaM tu sImaMvaro vettIti 37. pra--tathA zAstrAMtare ullasitasvanAvadharmavIryA mohapAzAMzvitvA zritAMzca janAnapi kecidrohitakaSavattArayaMtItyatra rohitamatsyasya kiM ladaNaM ? -rohitajAtivizeSA mahAmatsyAstIdaNadaMSTrA mahAkAyAH samu'gAdhajale bahumatsyaparivRtA vicaraMto jATeSu naiva pataMti. bahumatsyalonAdinA mainikaiH pravahaNaddayAMtarAlAniyojitamahAjA. leSu kathamapi saparikarAH patitA api svaparikaramatsyAna prakaMpitakAyAn maraNajyavihvalAMzca dRSTvA jAtayugapatkaruNAkopAbhimAnAstAni jAlAni svadaMSTrAbhisroTayitvA svayaM niyoti, pUrva nipatitA. nmatsyAdIMzca mocayaMti. jAlAnyapi svadaMSyAnniH kartayitvA punarmatsyAdigrahaNAyogyAni kurvate. ta danu ciraM khairavihArasvajAtisAmrAjyasamAdhAnAdisukhAnyupaguMjate, eSa rohitamatsyastahattamA apI- | Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ti 30. pra--gavatyAM aTThamIjANurAgaste' iti sUtrapadasya vyAkhyAyAM asthimAyAM dharmaraMgoyaH | jilA sya lamastasyApavargAdiphalamityatra amUrtena hi dharmeNa majjAdhivAsanA kathaM saMbhavati ? yathA maMji TArAgo hi punalasya syAt , kiMtu naivAkAzasya, tadatra kathaM ? na-dharmaraMgo'sthimajhAyAM pariNama ti, yadi dharmo'mUrtastataH kiM ? yathA jIvo'pyamUrto'saMkhyapradezairAdehaM vyAptaH sukhaHkhajanitavipAkamanuvati, dehena vA iMdriyajanitazabdarUparasagaMdhasparzaladANapulAnAdadAtyAtmA, tabadamUrto'pi dha. maraMgo majhAyAM saMbhavati. amUrtasyAkAzasya maMjiSTAraMgo vA caMdanAdyanugraho vA khanAdinopaghAto'pi ca na syAt , tathA mUrtamajhAyAmamUrtadharmaraMgo'pi na syAdityuktaM cettarhi amUrtasyAtmano madirAdipAkhazyAdyunmattatA kathaM saMbhavati ? yahA brAhamyAdyauSadhinadaNenAtmano'nugraho'pi dRzyate, tatkathaM ? yachA kSetrapakhyAdhikAre yojanotsedhAyAme kUpe vAlAprairnicite, tasmAdAlAgrasparzitAnAmasaMkhyAkAzapradezAnAmapakarSaNe paDhyaM syAt, yatrAmUtairAkAzapradezAlAgrasparzanaM yathA syAttathAtrApi jAvanIyossthimajjAsu dharmaraMgaH, karpAse raktatA yathA, tathAvidhaprasiddheSu dezAMtareSu keSucitkarSAsavIjAni raMja| yitvopyaMte, tanvazva karpAso'pi rakta eva syAt , tanavarUtazcApi tathaiva, tadbhavaM vastrAdyapi ca ta For Private & Personal use only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA - prazna | thaiva raktameva syAt, tacca dhAvanapAdopamardanAdikadarthanA nirapi dagdhamapi svaM raMga na jahAti, kiMvadhikameva dhatte, vA kusuMbhavatsvaM raMgaM na tyajati, svasaMgikavastrAdyapi raMjayati, tathA janyA vighnAdisaMnipAte'pi dharmaraMgamasthimajjA pariNataM na tyajati, dhUrtadattacUrNanadAkanitaMbinIvat, tathAhi -yA102 | sIDayinI puryA | narasiMho mahIpatiH / nyAyena pAlayAmAsa / prAstapAparajAM prajAM // 1 // salasukulodbhutAH / surUpA vinayAnvitAH / ramyA dvAviMzataM rAjya - stasyAsan zacIsanninnAH // // 2 // anyedyusyunaikenA -- tipracaMDena mAyinA | gRhye pAla ditena / muSyatesma purI sakA || // 3 // tadA lokena vijJapte / tasminnarthe mahInujA || prAradakaH samAdiSTa -- zrIranigraha heve // 4 // punarvijJApayAmAsA - nyedyupaM mahAjanaH / muSitA nikhilA deva / taskareNa purI tava ||5|| surUpA yauvanasthA ca / yA kAcidavalA javet / sApi rAtrau taskareNa / nIyate sma balAdapi // 6 // vAsasthAnaM tadasmAkaM / kiMcidanyatpradarzaya // nivasAmo vayaM tatra / nRnAya nirupadravAH // 7 // tato'bravItpurArada - mevaM kruddho narAdhipaH // re satyapi tvayi kathaM / muSyate dasyunA purI // 8 // mahAjano'vadaddeva | doSo nAstyasya kazcana // yamunA sabalenApi / cauro dhartuM na zakyate // eM // ta Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 prazna- thA mayA vidhAtavyaM / yayA gavyaM naviSyati // ityuditvA nareMdreNa / visRSTo'tha purIjanaH // 10 // - vaMThaveSo nRpo rAtrau / nirgatya nijamaMdirAt // zaMkAsthAneSu vajrAma / kurvazcauragaveSaNaM // 11 // ma. uprapAdevakula-vezyAzauMDikavezmasu // mAlikadyUtakArAdi-sthAneSu vipineSu ca // 1 // pra. tyahaM kurvatastasya / parito'pi gaveSaNaM / tathApi kApi no dRSTaH / sa puSTastaskaro'munA / / 13 // adho rasAlasya sthito'nyadA nUpo dinAtyaye / vidyAbhraSTakhecareMdra / zvApazyadizo'khitAH / / // 14 // kaSAyabastramAyAMtaM / dadarzakaM tridaMDinaM // tridaMmakuMmikAmuMma-mAlamaMDitavigrahaM // 15 // raktAdaM hastihastAbha-hastaM karkazakuMtalaM // rauDAkAraM dIrghajaghaM / jIrNakaMthAvRtAMgakaM // 16 // . taskaro'yamiti dhyAya-namUnirdehalAdaNaiH // svasamIpaM samAyAMtaM / taM nanAma mahIpatiH // 17 // ko'si tvaM hetunA kena / ciMtAcAMtazca dRzyase // kutaH sthAnAdAgato'sI-tyAlalApa sa taM nRpaM // 17 // rAjA provAca dravyArthI / pathiko jagavanahaM // brAMto'smi bahudezeSu / vibhavaM vApi nApnuvaM // 10 // dAridyavidhutaH zUnya-svAMto deze jamAmyahaM / paraM parAjavasthAnaM / puMsAM dAridyameva hi // 20 // tridaMDiveSabhRcauraH / sa zrutvaivaM vyaciMtayat / / ayaM hi pathiko'vazyaM / dravyArthI saH | Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna | dRzo mama // 21 // adya vinnAmi te dauHsthya - mityUce'tha tridaMmikaH // so'pyUce sarvamiSTaM me / ciMtAjAvi yuSmatprasAdataH || 12 || kozAtkRpANAmAkRSya / badhvA parikaraM ca saH // proce nRpatimeo di | sAMprataM vartate nizA || 23 || taduttiSTa kRpANaM tvaM / kare kuru mahAmate / yathA ce jyagRhAt puryA / 104 | pravizyAnIyate dhanaM // 24 // nRpo'pi ciMtayAmAsa / nUnameSa sa taskaraH / tadenamasinA hanmi / janopaDavakArakaM || 15 || yahA mama kulInasya / balaM kartuM na yujyate // gehe vAsya kiyadittaM / sy || 6 || tannAyamadhunA mArya / iti dhyAyannarezvaraH / tamanvayAmIko hi / kurute kacit // 27 // tataH khagaM cakarSAsau / dadhyau taM vIkSya yogyapi // IdRze naiva khana | pRthvIzo'yaM vijJAvyate || 18 || tanmayA mAraNIyogya - mupAyena hi kenacit // iti dhyAvAgrato gatvA / vakhito'sau kaTityapi // 27 // jAgartyadyApi pUloMko / vizrAmaM kurmahe tataH // damekamidAvAM jo -- rityUce sa nRpaMprati // 30 // tatastadAiyA rAjA / cakre pallavasaMstarau // ta katra sa vizrAMto / dvitIye pArthivaH svayaM // 31 // mayi jAgrati naiSo'pi / zayiSyati kathaMcana / ciMtayitveti suSvApa / saMstare so'tha taskaraH // 32 // UTityatha samuhAya / svasthAne'sthApayannRpaH 1 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- // mahatkASTaM svayaM cAsthA-mIvRdasya koTare // 33 / / tridaMDI khAmAkRSya / taskaro'pi samubi | taH // tatkASTamasighAtena / nRpatrAMtyA dvidhA vyadhAt // 34 // apasArya paTIM sparzA-dinA vijJA ya dAru tat // dhUrtena vaMcito'smIti / pazcAttApaM cakAra saH // 35 // 105 rAjhA so'nANi re iSTa / samagrapurajhuMTaka // ciraM kRtasya pApasya / phalamApnuhi sAMprataM // 36 // sAdhusAdhviti cauro'pi / balAnnistriMzapANikaH // saMgrAmAya samaM rAjJA-nyaukiSTa sa uSTadhIH / / // 37 // khajAkhaki ciraM kRtvA / hato nRpatinAtha sH|| jinamUlatarivA-patacauro'vanitale // // 38 // vidhurastena ghAtena / taskaraH smAda pati // so'haM dasyuraho vIra / yeneyaM muSitA purI // 35 // ahaM tAvanmariSyAmi / zRNu tvaM mama bhASitaM / asti devakulasyAsya / pRSTe pAtAlamaMdiraM // 40 // tatrAsti pracuraM dravyaM / dhanadevI ca matsvasA // dhanyAzca lalanAH saMti / nagaryAzca mayA hRtaaH|| 1 // amuM matkhAmAdAya / gaba tvaM tatra satvaraM // AkArayeH svasAraM me / zilAyA vivare sthitaH // 4 // kathayezca mRti me'syAH / khAmenaM ca darzayeH / / tato'sau tvatpravezAya / dvAramudghATayiSyati // 43 / / tatsarvamAtmasAtkuryA / dadyAzcAmi mRtasya me // vadannevaM dANAdasyu- | For Private & Personal use only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- rdIrghanidrAmavApa saH // 4 // tato dArUNi saMmivya / taM prajvAvya mahIpatiH // kRtvA taditaM tatra / pAtAlanavane vizat // 45 // atha nAthastvamevAsya / ghanasyApi dhanasya ca // dasyujAmItyadI. ryAtha / vAsavezmodaghATyat // 46 // vizrAmyatu daNaM tAvat / paryaketra navAniti // bhaNitvA - patiM dAraM / pidadhe taskaravasA // 4 // dRSTvAvalokayaMtI tAM / unnabannaM svasaMmukhaM // sazaMkaH sthApayAmAso-padhAnaM tatra bhuuptiH|| 4 // ___svayaM tasthau ca dIpasya / gayAyAM matimAnatha // muktvA yaMtrazIlAM zayyAM / babhaMja dhanadevyasau // 4 // tataH sA dadatI tAlAn / jajalpaivamaho mayA / / javyaM kRtaM yato vrAtR-yayako vini paatitH|| 50 // dhRtvA kezeSu tAM rAjA / proce raMjhe bhaviSyasi // tvamevaM kurvatI haMta / cAturmA rgAnuyAyinI // 11 // japaMtI dInavAkyAni / tato'sau pravimucya tAM // hAramudghAvya ca dipraM / nijaM dhAma jagAma ca // 55 // melayitvA ca pUrlokaM / vastu yadyasya tasya tat / sa sarvamarpayAmAsa / navanaM tadvabhaMja ca // 53 // zrAnItAH svasvageheSu / tAH striyastena dasyunA // mohitA na rati tatra / lenire capalAzayAH // 24 // yo yo vratisma / caurasthAne tato jnaiH|| niveditaM / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- nRpasyaitat // tenApi bhaNito jiSaka // 55 // so'vadaddasyucUrNena / jAtA evaMvidhAH striyaH // daho tvA svacUrNa rAjeMdra / svabhAvasthAH karomyahaM // 16 // tato rAjAjhayAnenai-tAH kRtAH svasthamAna | sAH // ekA tu tadavasthaiva / sthitA cUrNaprayogataH // 17 // pRSTo'ya nissgaackhyo| deva cUrNena yo. | ginA // kAsAMcidAsitA kRttiH / kAsAMcinmAMsazoNite // 27 // sarvAstAH praticUrNena / svanAvasthAH kRtA mayA // asyAstu vAsitAstenA-sthimajjA api bhUpate // 5 // yadyasau gharSayitvA. sya / dasyorasthIni paasyte|| tataH saMjAyate rAjan / khanAvasthAnyathA na hi // 60 // tattathA kArayitvAsau / nirvikArA kRtA putaM // narasiMhanareMNa / sadA parahitaiSiNA // 61 // zrImaUyadharA. cArya-samIpe vratamagrahIt // zrInarasiMharAjarSi khApa zivasaMpadaM // 6 // yathA cUrNena caurasya / mativyAmohanaM tvat // etasyAzca nitaMbinyA / asthimajhA hi vAsitAH // 63 // tayAtrApyasthimAsu / dharmaraMgasya vAsanA // nAvyAyaM khalu dRSTAMto / gadito dRDhatAkRte // 64 // ____evamukto lezato dRSTAMtaH, taddadasthimajAsu dharmaraMgo'pi cUrNaraMgavad jJeyaH, yathA dIranIravajjI. | vaH karmaNA saha lolIjUto'sti taddadasthimAMzeSvAtmanoMzA vyAptAH saMti, tatra pratyekeSu jIvAMze. For Private & Personal use only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna | Su jJAnadarzanAtmako dharmo'sti, tena na kAciddipratipattiH, yathA pAzAnvite vastre raktAdiraMgaH syAciMtA - tathA nizcayAtmakena dharmeNa vyavahAraH syAdityupacarito'nyathA tvabhedarUpatvAt tathApyAcaritavyo vyavahAro nizcayAsannakRdetat, tena colavad jJeyaH, colajo maMjiSTAsaMnavo rAgaH, sa ca nirAdhAro 10 na saMvati, sAmAnyato grahaNe'pi maMjiSTAraktaM vastraM maMjiSTayA kRmirAgeNa vA raktaM DukUlameva vA gRhyate, yathA bahugha'pi raktameva, sphATitatroTinazIrNajIrNAdyavasthAsvapi svaraMgAparityAgAt, ta dUdharSacUrNAdyapi raktameva, tathA kecijIvAH pratipannapariNatA sthimajjAdharmaraMgAH kriyAnuSTAnA disarvadha rmakarmasu dhaureyatAM dadhAnAH pUrvoktasAmagryajAvAdikAraNakalApopanipAte'pi dharmaraMgamatyajeH svaparapadAdiSu dharmaguNairdIpyamAnA eva zonaMte, zAsanaM ca prAsayaMti, prAyaH saptASTAdivairmuktigAminaH syuH, te ca nizcayazrAdyAH, yataH - sAmagbhiAvevi hu / vasaNevi suhevi taha kusaMgevi // jassa na hAya dhammo / ninaM jANa taM saGkaM // 1 // yathANaMdA divada sthima kAnurAgaraktadharmANazreyalaM prasaMgena 30. pra - eka cikatrikacatuSkAdisaMyogairdvividhaM trividhenetyAdibhaMga yojitairuttaraguNAviratarUpane daha Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- yayutairdAdazavatAnAM zrAbhaMgakAnAM sarvAgramityuktaM-terasakoDIsayAI / culasIi juyAI vArasaya- | ciMtA lakA // sattAsI sahassA / unnisayA taha duraggA ya // 1 // zyatra trividheneti nedaH kayaM naiva yojitaH ? na-gRhiNA svayaM putrAdibhiH prAkprArabdhaprAraMnAdAvanumateniSedhumazakyatvAt , yatpunaH prAptyAdau trividhaM vividhenetyapi pratyAkhyAnamuktamagAriNastavizeSaviSayaM, tathAhi-yaH khalu pravatrajiSureva putrAdisaMtatipAlanAya vilaMbamAnaH pratimAH pratipadyate, yo vA vizeSa svayaM ramaNAdigata matsyamAMsAdi nRkSetrAbahiH sthUla hiMsAdikaM vA kacidavasthAvizeSe pratyAkhyAti, sa eva trividhaM tri. vidhena karotItyalpaviSayatvAdana na vivaditaM, mahAnASye'pyuktaM-keza jaNaMti gihiNo / tivihaM tiviheNa nabi saMvaraNaM // taM na janaM nihi| pannattIe viseseNaM // 1 // pattAsaMtatinimittamekkArasiM pavaNassa jaMpaMti // keza gihiNo dikA nimuhassa tivihaMdi tivihaMpi // // jaya kiMcidappagaMdhaNa-mappappaM vA visesiyaM vacaM // paJcake jndoso| sayaMjuramaNAdimabaca // 3 // apanazraNaMti thaprayojanaM kAkamAMsAdi, appappaMti aprApyaM nRkSetrAhitidaMtacitrakacarmAdikaM vi| viSTamiti zrAvidhivRttau 40 Jain Education Interational Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna prathA jineMdrA avadhijJAnayutA mAturudareSUtpadyate tathAnye'pyarhavyatiriktA jIvAH prAgavaciMtA - dhijJAnayutA manuSyeSvavataraMti na vA ? u- anyeSAmapyavyatiriktajIvAnAM keSAMcitprAyo'vadhiyutAnAmala manuSyatve'vataraNaM dRzyate, yathA zrIzAMtinAthajIvo'STame nave vajrAyudhanAmA cakravartI, sa 110 cAvadhijJAnasahito'nRditi taccaritrAdyavalokanena naivAla kazcitsaMzaya iti, 41. pra -dIdA grahaNAdanaMtarasminneva varSe gurvAjJayA sthUlaH kozA vezyAgRhe caturmAsIM sthita iti rUDhyA jJAyate, tathaiva pariziSTaparvAdigraMtheSvapi vizeSArtho naiva dRzyate, tena yadi tasminneva varSe tasya caturmAsakamucya te tadA vadati zrutadInasya ca vezyAgRhe tasya gurunizcaturmAsakaraNArthe kathamanujJA dattA ? - zrI sthUla narSiNA yasminnande dIkSA gRhItA tasminneva varSe sa kozAgRhe naiva gataH yataH zru tadInasyaikA kitvavihAro'pi gaNadhAriNA sUtre niSidho'sti tatazcAgamavidAritvamaMtareNa vezyAgRhe varSAvasthitvAM naiva dadati, anena jJAyate yata sthUlabhadrarSiH kAlAMtare tatra gataH, paraM naiva tasminnevAde tathAsya caritre gautama kulakabRhadvRttau ca kiyadbhirvarSairiti prayogo likhito'sti tadanusAreNa dIkSAgrahaNavarSAdanaMtaraM gataiH kiyadbhirvarSairiti jJeyaM, 42. pra - caturdazaniyamagaNanAyAM Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- 'sacittadavavigaI ' tatra dhAtumayakIlikAMgubyAdikaM vihAya yadanyanmukhe dipyate tatsarva dravyamadhye - gaNanIyamityucyate cettarhi vikRtisacittayorava kiM prayojanaM ? mukhe pradipyamANaM tadapi dravyAMtarbha vettadA caturdazaniyamagaNanA kathaM bhavati ? tathaikadhAnyaniSpannAni polikAsthUlaroTTakakaNikAdIni kimekaDavyeMtarbhavaMti vA pRthagiti ? na-caturdazaniyamavyAkhyA zrAvidhisUtravRttyAdAvi dRzyate, tathAhi-sacittavikRtivarja yanmukhe dipyate tatsarva 'vyamucyate, dipAroTTikAnirvikRtikamodakalapanazrIguDaparpaTikAcUrimakaraMbadaireyyAdikaM bahudhAnyAdiniSpannamapi pariNAmAMtarAdyApatterekaikameva dravyaM, ekadhAnyaniSpannAnyapi polikAsthUlaroTTakamamakakhAkharakamUgharIDhokalathUlIbATakaNikAdIni pR. thakpRthakanAmAsvAdanatvena pRthak pRthak dravyANi, phalAphalikAdau tu nAmaikye'pi ninnaninnAsvAdavyakte pariNAmAMtarAnAvAcca bahu'vyatvaM, anyathA vA vivadAsaMpradAyAdivazAd dravyANi gaNanIyAnI. ti, 43. pra-anugAmyananugAmI vardhamAno hIyamAnaH pratipAtyapratipAtItyavadhiH pavidho bhavet , tatra hIyamAnapratipAtinozcAvadhinedayoranyonyaM kaH prativizeSArthaH? na-hIyamAnapratipAtyavadhijhA| nayozcAyaM vizeSaH-nirmUlaM vidhAya yAtyekahelayA tatpratipAti, dIyamAnaM tu mUlabhUmi zanaiH zanaiH / Jain Education Interational For Private & Personal use only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna-| rupayAtIti karmagraMthavRttI. tatvArthanASye tu dhanavasthitAvasthitAkhyayoraMtyodayorevaM svarUpamuktaMciMtA. thanavasthitaM hIyate vardhate ca, vardhate hIyate ca, pratipatati cotpadyate ceti, avasthitaM ca yAvati kSetra utpannaM navati tato na pratipatatyAkevalaprApteravatiSTate, aAnavadayAhA jAtyaMtarasthAyi vA navati liMgavat, yathA liMgaM puruSAdivedamiha janmanyupAdAya janmAMtaraM yAti jaMtustathAvadhijJAnamapIti bhAvaH, 44. pra-kenacit zrAvakeNa paMcamIrauhiNIcaturdazyAdiSu mayAvazyamupavAsAditapaH kartavyaM, vA sa. cittajalatAMbUlanadaNAdyapi mayA na kartavyamiti niyamaH kRto bhavet , tadanu tapodine'pi tithyaMta rabrAMtyA tasya niyamitavastunnadaNe vratannaMgo bhaveddA na? tathA jUtAdidoSapArakhazye tanniyama pAlayituM sa na zaknoti, tadA tasya naMgo na vA ? na--niyamAnAM samyakparijhAnapUrvapratipattau bhaMgAdidoSo na syAt , niyamazca vimarzapUrvakaM tathA grAhyo yathA sa nirvAtuM zakyate, sarveSvapi ca niyameSu sahasA'nAnogAdyAkAracatuSkaM ciMtyate, tenAnAbhogAdinA niyamitabahuvastubhadaNe'pi naMgo na syAt , kiMtvaticAramAtaM. jhAtvA vaMzamAtragadANe'pi vratatnaMga eva, natu karmapAravazyena, jJAtvApi naM. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- gato niyamaH pAlya eva dharmArthinA. pratipannapaMcamIcaturdazIrauhiNyAditapodine'pi tithyaMtarabrAMtyAciMtA dinA sacittajalapAnatAMbUlAdiNadaNe kiyadojanAdau yadA tapodinaM jhAtaM tadanu mukhAMtaHsthamapi na gilati, kiMtu tattyaktvA prAsukavAriNA ca mukhazuddhiM kRtvA taddine taporItyaiva tiSTati, taddine ca bhrAMtyA yadi pUrNa cuktastadA dvitIyadine daMDanimittaM tattapaH kAryaH, samAptau ca tattapo vardhamAnaM ca kArya, evaM cAticAra eva syAna tu bhaMgaH. tapodinajhAnAdanu sikyAdimAtragilane'pinaMga eva syAnarakAdihetuH. dinasaMzaye kaTapAkalpasaMzaye vA kaTapagrahaNe'pi bhaMgAdidoSaH. tathA gADhamAMdhe jU. tAdidoSapAravazye'samAdhau ca yadi tattapaH kartuM na zaknoti, tadApi caturthAkAroccArAnaiva niyamabhaMgaH, evaM sarvaniyameSvapi parinnAvyamiti pratyAkhyAnavRttI, vA zrAvidhisUtravRttyAdAvuktamasti, 45. atrAMtare zrImaha~gAladezAMtarvartimadAvAdanagaragatena zAhimarAjAkhyena zrAvakeNa kRtaSaTapaMcAzatpraznAstaprativacAMsi yathA-pAdikAdipratikramaNeSu gurubhiH svAdhyAyaM kurvadbhiH 'saMsAradAvetyAdi sapAdatrayIvRttakathanAdanaMtaraM ziSyavargasamanvitaiH saMnya maTiti 'UMkArArAvasAretyAdito' 'dehi me devi sAraM ' zyaMta yAvaJcaistarasvareNa kathyate, iti ca sarvatra dRzyate, tasya kastAtparyaH ? tathe For Private & Personal use only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zlokacatuSTayaM kathaM naiva kathayani? na-phaMkArArAvasAretyAdito dehi me devi sAramityaMtaM yAvatpAciMtA- dikAdiSu triSu pratikramaNeSu nacaistarasvareNa ziSyAdikaiH samagrairvaktavyamiti paraMparayA dRzyate, zrUya. te caitadrahasyaM tvayaM-kazvinmithyAdRSTivyaMtaraH sAdhvAdikAnupadravaM kariSyAmIti budhyA vasatau sthitaH 114 prAra, atrAMtare jhaMkArArAvasArA ityAdikaM mahApuruSapraNItamadArAnuyogaM zrAvairucaiHsvareNa paThyamAnaM nizamyAkasmAdbhayatrAMto hi sa vyaMtarastasmAtsthAnakATiti naMSTvAnyatrAvajattena hetunA prAguktaprakAreNa paThitavyamiti vRkSAH bamasmadarUNAmaMtike yathA mayA zrataM tathAtra niveditaM.kaMkArArAvasAre tyatra jamaravRMdasyAravavarNanamasti, tatkarSahetutvAdatraitAvadvaktavyaM, naiva zlokacatuSTayamiti 16. pra-karmaRmiSu puruSenyo yathA nAryaH kiMcinyUnAMgAstathA yugalikeSu kiM strIpuruSo nyUnAdhikAMgau vA tulyadehau? zAstre tu pRthagavivaditatvAditi, tathA yugalikastrIpuruSo kIdRgsvarUpAviti savistaraM prasAdanIyaM, na-karmabhUmiyugalikeSvapi puruSenyaH kiMcidUnonUyAH striyaH syurityupadezaciMtAmaNau, tathA yugalikapuruSastrIsvarUpaM cedaM-devakurUttarakurvAditriMzatkSetralabdhajanmAno yugali| kAH, tatra tAvat SaTpaMcAzadaMtIpamanuSyAzca kalpataruNavaM sukhaM jhuMjate, tathAhi-aMtopeSu ye ma. For Private & Personal use only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- nuSyAste sarve vajrarSabhanArAcasaMhananAH samacaturasrasaMsthAnAzca tatra narA anulomavAyuvegAH supratiSTi ciMtA- takUrmacArucaraNAH sukumArazlacaNapraviratroma kuruviMdavRttajaMghAyugalAH, nigUDhasubaha saMdhijAnupradezAH kaH rikarasamavRttovaH, kaMThIravasadRzaka TipradezAH zakrAyudhasamamadhyabhAgAH pradakSiNAvartanAnimaMDalAH, 115 zrIvatsalAMbita vizAlavadaHsthalAH, puraparighAnukAridIrghabAhavaH, suzliSTamaNibaMdhAH, raktotpalapatrAnukArizoNitapAdatalAH, caturaMgulapramANasamavRtta kaMbugrIvAH, zAradazazAMka somavadanAH, banAkAra zirasaH, prasphuTita zlakSNamUrdhajAH, kamaMDaluyUpastUpa kalazavApIdhvajapatAkA svastikayavamatsyama kararathasthAlAMkuzATApadasupratiSTaka mayUra zrIdAmAbhiSekatoraNamedinI samudravaranavanAdarzaparvatagajavRSAsiMha cAmararUpaprazastomahAtriMzadaNadharAH striyo'pi sujAtasarvAgasauMdaryAH samasta mahilA guNasamanvitAH saMhitAMgulidalapadmavatsukumArakUrmasaMsthAnamanohAricaraNAH, romarahitaprazastalakSaNope jaMghAyugalAH nigUDhamAMsala - jAnupradezAH kadalIstaMganinasaMhitasukumArapI varorukAH, zazAMkavadanAH, pramANopetadivyaguNADhyamAMsalavizAla jaghanadhAriNyaH, snigdhakAMtasuvibhaktazlakSNaromarAjayaH, pradakSiNAvarta zaMkhavattaraMgaraMgabhaMguranAnimaMDalAH, prazastalakSaNopeta kudisaMgatapArzvAH, kanaka kalazopamasaMhitAtyunnatavRttAkRtipIvarapayodharAH, , Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna-| sukumArabAhulatikAH, svastikazaMkhacakrAkRtirekhAlaMkRtapANipAdatalAH, vadanavibhAgonitamAMsalakaMbuH | ciMtA- grIvAH, prazastaladaNopetamAMsopacitahanuvijAgAH, dAmimapuSpAnukArizoNitAdharoSTAH, raktotpalatA bujihvAH, vikasitakuvalayapatrAyatakAMtalocanAH, AropitacApapRSTAkRtisuraMgalatikAH, pramANopa116 pannalalATaphalakAH, susnigdhakAMtazladaNaziroruhAH, svajAvata nadArazRMgAracAruveSAH, prakRtyaiva hasitagaNitavilAsaviSayaparamanaipuNyopetAH. tathA manuSyA mAnuSyazca svajAvata eva surannivadanAH, pratanuzodhamAnamAyAlonAH, saMtoSiNaH, nirautsukyamArdavArjavasaMpannAH, vyapagatavairAnubaMdhAH, satyapi kanakAdau mamatvAninivezarahitAH, gajAzvagomahiSyAdisanAve'pi tatparinogavimukhAH, pAdavihAriNaH, jvarAdirogayadapizAcA digrahamArivyasanopanipAtavikalAH, preSyapreSakannAvarahitatvAdahamiMdrAH, aSTadhanuHzatapramANAH, pavyopamAsaMkhyeyabhAgAyuSaH, catuHSaSTipRSTakaraMDakopetAH, strIpuruSayugalaprasUtidharmANaH, devalokagAminaH, ga~jAkRtAdimAtreNaiva maraNajuSaH, kalpa?mopanItamAhAramAhArya prAsAdAdisaMsthAneSu gRhAkArakalpapuSu yathAsukhamavatiSTate, dazavidhAzca te vanaspatirUpAH kalpaphumAstenyo vAMcitAni pUrayaMti, tadyathA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- temImattaMga 1 niMgA / tumiyaMgA 3 joi 5 dIva 5 cittaMgA 6 // cittarasA 9 maNigraMgA hI / gehAgArA e aNiyarakA 10 // 1 // tatrAdyAH kalpazAkhino viziSTabalavIryakAMtivitrasApari NatasarasasugaMdhivAgmanohAsniAnAprakAramadirApUrNakozikaiH phalaikhi zocamAnAstiSTaMti, tebhyasteSAM manuSyANAM madyAvAptinavati 1. bhaMgAMgAH punaryathA-zha maNikanakamayavicitranAjanAni dRzyaMte, tayaiva visrasApariNataiH sthAlakacolAdibhirnAnAvidhajAjanaiH phalairikha zonamAnA dRzyaMte, tenyasteSAM jAjanAni javaMti, evamanyatrApi yadyeSu prApyate tattebhyasteSAM bhavatIti dRSTavyaM 5. truTitAMgAstu taciMtitaghanazaSirAnabacnedabhinna nAprakArAtoyaiH phalaikhiopazonnitAstita 3. jyotiHzikhAsta ravimaMDalamiva khatejasA sarvamavannAsayaMto vartate 4. dIpazikhAstu yatheha snigdhAH prajvalaMyaH kanakamaNimayyo dIpikA nadyotaM kurvANA dRzyaMte, tadahisrasA pariNataviziSTodyotena sarvamudyotayaMtastiSTaMti 5. citrAMgAstu vicitrasarasasurabhipaMcavarNamAvyamAlAbhirAmAH sadaivAsate 6. citrarasAstu zhatyakalamazAlidAlipakkAnnavyaMjanAdibhyo'pyatIvaparimitamAdhuryasvAdutAdiguNopetavicitrakhAdyanojyavastuparipUrNaiH phalabharairvirAjamAnAH sadA tiSTaMti 3. maNikAMgAstu visrasApariNatAtivimalamahAya'juvanai Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- kasArasphArakaTakakeyUranU purAdinnirjUSaNanivahaiH samanvitAstiSTaMti 7. gRhAkArAstu visrasA pariNamitaciMtA- prAkAropagUDhasopAnapaMktivicitrazAlAratigRhagavAdaguptaprakaTAnekApavarakakuTTimAdyalaMkRtavividhanavanAlaM. kRtAstiSTaMti e. anItiradA yahA anamAstu visrasAtisphuratpracuratejojyotiHsUdamasukumAradevadUSyA110 nukAripracuravicitravastrAtayutAstiSTaMti 10. tathA coktaM-khomagallayavA-vuyapANisuapaTTamAI yA // jaM ca bAra bahu-vihAra valaMgamA pamANaMti // 1 // eyArisesu bhoga-mesu luMjaMti jaba mihuNA // savaMgasuMdarAI / buddhiinehaannuraagaaii||2|| na ya palivA na nicA / na ya khujjA neva vAmaNA paMgu // na ya mayA bahiraMdhA / na kiyA neva dAlidA // 3 // iti kalpavRdodbhavaM sukhaM te TuMjate, tathApebAH saralasvanAvAptatrotpannA vyAghAdayo'pi tiryaco mAMsAhAravivarjitAH, tathA pANigrahaNayAganRtyadevapUjAvyavasAyazakaTAdipravahaNadaMzamazakamakuNarajaHkaMTakArtikadamayo'pi na vidyate tatra, ityuktaM SaTpaMcAzadaMtaradvIpamanuSyANAM sukha svarUpaM, e. tebhyazca paMcasu haimavateSu airaNyavateSu ca manuSyANAmubAnabalavIryAdikaM kalpaphalAnAmAsvAdo jumimAdhuryamityevamAdikA nAvA paryAyAdhikRtyAnaMtaguNA dRSTavyAH, evaM harivarSaramyakeSu pUrvenyo'pyanaMta For Private & Personal use only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- guNAH, tenyo'pi devakurUttarakuruSviti, haimavatAdikSetramanuSyANAM dehAyurmAnAdi yathA-gAUpramuH / cA pasina-vamAnaNo vaUrisaNasaMghayaNA / / hemavae evae / ahamidanarA mihuNavAsI // 1 // causaThThIpiThakarama-yANa mANuyANa tesimAhAro // nattassa ya canabassa ya / guNasIdiNavaccapA110 laNayA // // harivAsarammaesu / thAnupamANasarIramussaho / palivamANi unnidh| unniyaH kososiyA jaNiyA // 3 // bassa ya thAhAro / canasahidiNANa vaccapAlaNayA // piThThakaraMDANa sayaM / aThAvIsaM muNezavaM // 4 // dosuvi kurusu mAyA / tipalaparamAnaNo tikosuccA / piThTha. krNddsyaa| douppannAI mANuyANaM // 5 // samasusamANubhAvA / pANuhavamANANa voccagovaNayA / annnaapnndinnaaii| amanattassa AhAro // 6 // tatraikonapaMcAzadinapratipAlanA caivaM saptottAnazayA vahaMti divasAna vAMguSTakAhArataH / ko rikhaMti padaistataH kalagaro yAMti skhalaM. tastataH // sthairya prApya tataH kalAgaNabhRtastUrNa ca nogophatAH / saptAhena tato bhavaMti sudRgAdAne'. pi yogyAstataH // 1 // vyAkhyA-saptadinAni janmadivasAdikAna yAvauttAnazayAH saMtaH svAMguSTaM lihaMti, dvitIyasaptake pRthivyAM rikhaMti, tatastRtIye saptake kalagirI vyaktavAco navaMti, caturthe sapta For Private & Personal use only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ke skhalatyA calaMti, tataH paMcame saptake sthiraiH pAdai-ti, tataH SaSTe saptake kalAgaNabhRto avaMti, ra saptame saptake tAruNyena strIlogophatAH kecicca sudRgAdAnevi samyaktvagrahaNevi yogyA navaMti, i daM cAvasthAkAlamAnaM suSamasuSamAdau jJeyamiti jaMbUddIpaprajJaptivRttI. evaM naratairavateSvapi suSamasuSamAyAM devottarakuruvat , suSamAyAM ramyakahavirSavat , suSamaSamAyAM haimavatairaNyavacca narAH sukhaM bhuMjate. vizeSArthinistaMmulaveyAlIyavRttijIvAnigamavRttyAdayo vilokyA iti 4. pra-mRtayugalikazarIrANi svayameva vinazyati vA vyaMtarAdidevA jaladhau dipaMni? nu-ya. thAraNyakapazUnAM nisargato mRtAnAM kimapyavayavAdikaM nopalAnyate tathA teSAM yugalikAnAmapIti saMjAvanA, zati praznottararatnAkare, tathA--purA hi mRtamithuna-zarIrANi mahAkhagAH // nImakASTamivotpATya / sadyazcidipuraMbudhau // 1 // iti haimakRtaRSanacaritravacanAnmahAkhagAstadAsannavanasthitA nAraMmAdyAH padiyo jagatsvAvato yugalikazarIrANi aMbudhau dipaMti. atrAMbudherupaladaNatvAUMgAprabhRtinadISvapIti jJeyaM, tahadanyatApIti saMgAvyate 47. pra-avadhijJAnasya manaHparyavajJAnasya cotkRSTataH sthitiH SaTSaSTivAyo dezonA pUrvakoTI cA For Private & Personal use only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- nukrameNAnihitA, paraM yoniyoladhvI dANAtmikA pratyekaM sthitiruktA, sA ca kayaM paribhAvyate ? | / na-avadhijJAnasya tAvajjaghanyA sthitiH samayAtmikA caivaM bhAvyate-yadA vibhNgkjhaanii| sa myaktvaM pratipadyate // tadA vinaMgasamaye / tasminnevAvadhirbhavet // 1 // daNe dvitIye tadjJAnaM / ce. 151 tyetanmaraNAdinA // tadA jaghanyA vijJeyA-vadhijJAnasthitirbudhaiH // 2 // saMyatasyapramattatve / varta mAnasya kasyacit // manojhAnaM samutpadya / dvitIyasamaye cyutH|| 3 // evaM manaHparyavasya sthitiladhvI dANAtmiketi lokaprakAze tRtIyasarge 47. ___ -kecidaMti mahAvideheSu kadApi tIrthakarANAM viraho na bhavati, tenaikaikazca tIryakaro yasmin daNe zivameti tasmin samaye'nyasya tIrthakarasya kevalaM pAnavatIti budhyaikasya sImaMdharAdi kasya sthAnekeciDhAvyatve kecitkumAratve kecidyuvarAjye kecicca dIdAyAmityekaikapUrvaladAyurhonatayA jinA zrazItirbhavatItyuktiH zrUyate, tadgraMthAMtarasti na vA ? videhavijayeSu viharatsu kevali jineSu anyajinAnAM janmAdi syAt kiMvA tanmodagamanAnaMtaramiti, na--ekasmiMstIrthakarasya sthAne pUrvoktA azItirnaveyuriti kaTukamatagaNAyiNA kenacitpaMDitaMmanyena khamativikalpatayA ra. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna| cite praznottaravAlAvabodhe likhitamasti tadayuktamAgame'nannihitatvAt , tato mahAvidehavijayeSu vi. ti caratsu kevaliSu jineSu udmastheSu vA anyeSAM jinAnAM janmAdirna syAditi jJeyaM, tathA kadAcanA sAmAnyatastIrthakarasattayA virahitaM ca tanna navatIti dhyeyaM, abArthe praznasamuccaye vA praznottararatnAkare 12 vilokanIyaM dhIdhanairiti 50.. pra-natkarSato mahAvideheSu paMcasu SaSTeradhikaikazatamAnA jinA viharamANAzcAnavana. tathA saM. prati sImaMdharAdayo viMzatijinA vicaraMti, nanvatra kadApi tenyo'pi nyUnA jinA bhaveyuna vA ? na-yathotkRSTakAle saptatyadhikazatajinAstathA ca sAMprataM viMzatijinAH saMti, tahatkasmiMzcitkAle mahAvideheSu daza tIrthakarA navaMtItyAcArAMgabRhadvRttau pravacanasArochAravRttau ceti 51. pra-'vyato'vadhijJAnI sarvANi rUpidravyANi pazyati, kSetrato'vadhijJAnI aloke lokamAtrANi khaMDAnyasaMkhyazaH pazyet, kAlatazcAsaMkhyotsarpiNyavasarpiNyaH, nAvato'naMtAna paryavAnityatrAvadheH dotakAlayorviSayasya niyamo mitho vRghimAzritya kathaM parinAvyate? na-athAvakeviSayayo-niyamaH kssetrkaalyoH|| mitho vibhAvyate vRddhi-mAzritya zrutavaH | Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- | rNitaH / / 1 / / aMgulasyAsaMkhyabhAgaM / kSetrato yo nirIkSate // yAvavyasaMkhyeyajAgaM / kAlataH sa ciMtAnirIkSate // 2 // pramANa gulamatrAhuH / kecittrAdhikArataH / avadheradhikArAcca / kecanAtonUyAMgulaM // 3 // yazcAMgulasya saMkhyeyaM / dotrato nAgamIkSate || vyAvavyA vyapi saMkhyeyaM / kAlatoMzaM sa 123 | vIkSate || 4 || saMpUrNamaMgulaM yastu / kSetrato vIdAte janaH // pazyedAvalikAMtaH sa / kAlato'vadhicakruSA // 5 // pazyannAvalikAM pazyedaMgulAnAM pRthaktvakaM // dotrato hastadarzI ca / muhUrtatiH pra pazyati || 6 || kAlato ninnadinadR-gavyUtaM dakSetramIkSate // yojanadotradarzI ca / naveddinapRyatvag // 9 // kAlato ninnapadodI | paMcaviMzatiyojanIM / dolato vetti jarata-darzI padamanUnakaM // 8 // jAnAti jaMbUdIpaM ca / kAlato'dhikamAsavit // kAlato varSavedI syAt / dotrato narakhokavita || 9 || rucakaddIpadarzI ca / pazyeddarSapRSyattvakaM // saMkhyeyakAladarzI ca / saMkhyeyAn dIpavAradhIn // 10 // sAmAnyato'la prokto'pi / kAlaH saMkhyeyasaMjJakaH // vijJeyaH parato varSa - sahasrAdiha dhIdhanaiH // 11 // vpasaMkhyakAlaviSaye 'vadhau ca hopavArdhayaH || bhajanIyA asaMkhyeyAH / saMkhyeyA yapi ku Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA 14 prazna- tracit // 12 // vijJeyA janA caivaM / mahAMto dIpavArdhayaH // saMkhyeyA eva kiMcaiko-'pyekade. ! zo'pi saMnavet // 13 // tatra svayaMbhUramaNa-tirazco'saMkhyakAlike // avadhau viSayastasyAM-nodheH syAdekadezataH // 14 // yojanopedayAsaMkhya-meva dotraM bhavediha // asaMkhyakAlaviSaye'vadhAviti tu nAvyatAM // 15 // kAlavRdhau dravyannAva-dotravRdhirasaMzayaM // devavRdhau tu kAlasya / naja nA kSetrasaudamyataH // 16 // dravyaparyAyayovRchivazyaM kSetravRdhitaH // yata zeSo vizeSazca / jJeya yaavshykaaditH|| 17 // ityAdi lokaprakAzatRtIyasarga. 52. pra-viMzatisthAnakArAdhanAdikaM ta. paH kurvANasya kAyotsarge yathoktaguNasamudbhUte pade pade kriyamANe tatra caMdesu nimma layarA' tyaMta vA kimaMtyaM padaM yAvamaNanIyamiti, tathA prAcAtikapratikramaNe 'kusumiNa sumiNetyAdito vosirAmItyaMta ' kathayitvA prathamaM kAyotsarga kurvati, tatra kiM zatovAsamAno hi kAyotsargo vA. nyathA prakAreNa ? na-viMzatisthAnakAdike tapasi tu sAgaravaragaMjIretyAvat saptaviMzatipadarUpaM ca. turviMzatistavaM kAyotsarge dhyAyediti vRghasaMpradAyaH. tathA rAtripratikramaNe kusvanaHsvapnayoraniSTasUca. kavanasya ca pratighAtAya kAyotsarge zvAsocvAsapramANaM zrAvidhisUtravRttyuktaprakAreNa nAvanIyaM, ta. For Private & Personal use only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- thA ca tadgraMthaH-paDikamiyatti rAtripratikramaNaM karoti, vA yo na pratikrAmati tenApi rAgAdimaciMtA yakuvanapraveSAdimayaHsvapnayoraniSTasUcakatAhaksvamasya ca pratighAtAya strIsevAdikusvapnopalaMge'STottarazatonvAsamAno'nyathA tu zatovAsamAnaH kAyotsargaH kAryaH, yauktaM vyavahArASye-pANivaha 1 musAvAe / adatta 3 mehuNa / parigahe 5 sumiNA // sayamegaM tu yANaM / UsAsA pamivinAhi // 1 // mahacayAmAkA / siloge paMcavIsaI / / ijivipattiyAse / sattAvIsasilo j||2|| prANivadhAdicatuSke svapne kRte kArite'numodite ca maithune tu kRte dvitIyagAyottarArdheDaTottarazatovAsakAyotsargasyoktatvAtkArite'numodite ca zatamekamanyUnamubvAsAnAM dApayet, paMcaviMzatyunnavAsapramANaM caturvizatistavaM caturo vArAna dhyAyediti nAvaH. athavA mahAvatAni dazakAlikazruttabahAni kAyotsarge dhyAyet , teSAmapi prAyaH paMcaviMzatizlokamAnatvAt , yaddA yAna svAdhyAyatAna paMcaviMzatizlokAn dhyAyediti tadvRttI. AdyapaMcAzakavRttAvapi jAtu mohodayAt kuvane strIsevAdirUpe tatkAlamubAyeryApathapratikramaNapUrvakamaSTottarazatozvAsapramANaH kAyotsargaH kAryaH, i|ti kAyotsarge kRte'pi pratitra maNavelAyA arvAg bahunidrAdipramAde punarevaM kAyotsargaH kriyate, For Private & Personal use only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- jAtu divApi nidrAyAM kusvapnAApAlaMbhe evaM kAyotsargaH kartavyo vibhAvyate iti, tathA ca praznottaH | ciMtA rasamuccaye tu bhaTTArakazrIhIravijayasUrayaH-atrottaraH sAmAnyena 'caMdesu nimmalayarA' iti yAvat karoti. yadA punaH svapne turyavratAticAro jAto navati tadA namaskAramekamadhikaM ciMtayatIti 53. pra-sAMvatsarikapratikramaNakAyotsarge catvAriMzalokodyotakarAna kathayitvA tatprAMte caiko na. maskAro gaNyate, pazcAtpAraNIyaH kAyotsarga zyAtmagaNe dRzyate, kazcicca prAMte namaskAraM na brUte, tenAtra kiM pramANaM? pAkSikacAturmAsikapatikramaNayordAdazo viMzatizca lokodyotakarakathanAnaMtaraM namaskAro naiva paThyate, tatkathaM ? na-pratikramaNagarnahetI sAMvatsarikapratikramaNe catvAriMzaloko dyotakarANAmaMte eko namaskAro vaktavya ityuktamasti, kena hetunA ? yauktaM pravacanasArokAravRttIsAMvatsarikapratikramaNe'STAdhikasahasrobvAsapramitaH kAyotsargaH kartavyaH, ____ tanvAsaparipUraNAya paMcaviMzatipadarUpaM lokodyotakaraM catvAriMzatsaMkhyamekanamaskArasahitaM kAyotsarga budhAH kathayaMti, ayamarthaH-catvAriMzatsaMkhyapnaiH paMcaviMzatinniH padairekasahasrolavAsAH | syuH, taparyaSTavizrAmakarUpanamaskAraikakathanenASTAvunavAsA navaMti, tena hetuneti. pAdikapratikramaNe Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- tu trizatotvAsamAnatvAttathA cAturmAsike'pi paMcazatotvAsamAnakAyotsargatvAnnamaskAra vinApyu cvAsA milaMti, tadatra naiva vaktavya iti 54. pra-graMthisahitapratyAkhyAnapAlane'STAviMzatyupavAsaphalamupajAyate tatkathaM ? na-graMthisahitapra17 tyAkhyAnaM mahate phalAya navati, yauktaM je niccamappamattA / gaMThiM baMdhati gaMThisahiassa // saggApavaggasukhaM / tehiM nivaLaM sagaMtimi // 1 // jaNikaNa namukkAraM / nicaM vissaraNavaGiyaM dhannA // pAraMti gaMThisahiaM / gaMti saha kammagaMgihiM ||2||shy kuNae abhAsaM / sivapurassebasi ja. | maggaM // aNasaNasarisaM puNaM / vayaMti eyarasa samayannu // 3 // rAtricaturvidhAhArasthAnopavezanapUrvakaM tAMbUlAdivyApAraNamukhazuddhikaraNAdividhinA graMthisahitapratyAkhyAnapAlanenaikavAragojinaH pra. timAsamekonatriMzaupavAsAH, tathA dvivAranojinastvaSTAviMzatinirjalA upavAsAH syuriti vRkSAH. jojanatAMbUlajalavyApAraNAdau hi pratyahaM ghaTIyadayasaMgave mAse ekonaviMzata, ghaTIcatuSTayacatuSTayasaMbhave tvaSTAviMzatirupavAsAH syuH, naktaM hi padmacaritre-bhuMjaz aNaMtareNaM / dunnina velAna jA tinageNaM / so pAvara navavAsA / aThAvIsaM tu mAseNaM // 1 // zkaMpi a muhuttaM / parivAra Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- | jo cavidAhAraM // mAseNa tassa jAya / navavAsaphalaM tu surakhoe || 2 || dasava risasahassAjaM / ciMtA- guMjai jo devayA bhatto || palivamakoDI puNa | doi vijiNavarataveNaM // 3 // evaM mu| vATTamAie // jA kuNai jahAthAmaM / tassa phalaM tAssiM jaNAM // 4 // 120 evaM yuktyA graMthisahitapratyAkhyAnaphalamapyanaMtaroditaM bhAvyamiti, 99. pra - devasikaM 1 rAtrikaM 2 pAkSikaM 3 cAturmAsikaM 4 sAMvatsarikaM 9 caitAnyevaM vidhAna pratikramaNAni kasmin kAle kartavyAni ? u- eSAM kAlastU sargeNaivamukta - nivuDDe biMbe / sutaM karUMti gIyA // zya vayApamANeNaM / devasidhyAvassae kAlo // 1 // zrAhavidhivRtAvapi rAtrikaM caivaM - vyAvassayassa samae / niddAmuddavayaMti vyAyasyA || tad taM kuti jaha dasa - DilehApAMtaraM sUro // 1 // apavAdatastu daivasikaM divasatRtIyapraharAdanvardharAtraM yAvat, yogazAstravRttau tu ma dhyAhlAdAra nyArdharAtraM yAvadityuktaM, rAtrikamardharAtrAdAranya madhyAhnaM yAvadvaktaM yapi ca-nagdhAmA po risiM jA / rAjyamAvassayassa cunnIe || vavadArAdvippAyA / jati puNa jAva purimanuM / / 1 / / 5ti 96. pra - yadi pUrvadharaH kSapaka zreNiM pratipadyate tadA dharmadhyAnopagato vA zukladhyAnopagataH sa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- n ? -dapakazreNiM pratipanno manuSyo varSASTakopavirtI aviratAdInAmanyatamo'yaMtazuSpariNAma nattamasaMhananastatra pUrvavidapramattaH zukladhyAnopagato'pi, kecana ca dharmadhyAnopagata iti karmagraMyalaghu| vRttI, tathA vizeSAvazyakavRttau tu pUrvadharo'pramattaH zukladhyAnopagato'pyetAM pratipadyate, zeSAstvaviratA 120 | dayo dharmadhyAnopagatA iti nirNayo dRzyate 57. ___-jinapUjAvasare zrUyate cAgame dIrodakamativiziSTaM dhautavastraM zvetameva kArya, tarhi zrUyate kumArapAlanRpeNa biMberApurAtsaptazatazAlapatIn svapattane samAkArya tatkRtAni navyapaTTolakAvyApAritadhautikAni viziSTavarNayuktAni paridhAya svayaM jinapUjAM cake, etatkathamiti, tathAIpUjanasamaye zubhAzubhaphaladA kA ca dik ? na-nizIthAyanusAreNa puMsAM vastrayaM strINAM ca vastratrayaM vinA pU jA na kalpate, mukhyavRttyA tu zvetameva dhArya, udAyananRparAjhopanAvatyA api dhautAMzukaM zvetameva kathitaM, tathaiva zrAdinakRtyeva sevabaniaMsaNatti' dIrodakAMzukAdyanAve hi akUlAdidhautika kArya, tathA cAha haribhadrasUriH pUjASoDazake navame sitazuvravastreNeti, tavRttiryathA-vikasitazugavastreNa ca, zujamiha sitAdanyadapi paTTayugmAdi raktapItAdivarNa parigRhyate iti. jinapUjana- | Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna-| kAle pUrvadilsanmukha uttaradiksanmukho vA sthitvA pUjyapUjAM vidadhyAditi zrInamAsvAtivAcakakR | ciMtA- tapUjAprakaraNe proktamasti, yathA snAnaM pUrvamukhIya / pratIcyAM daMtadhAvanaM // nadIcyAM zvetavastrANi / pUjAM pUrvottarAmukhI // 1 // 130 | gRhe pravizatAM vAma-bhAge zalyavivarjite // devatAvasaraM kuryAta / sArdhahasto_mike // 2 // nIcaimisthitaM kuryA-devatAvasaraM yadi / / nIcarnIcaistato vaMza-saMtatizca sadA navet // 3 // pU. jakaH syAdyathA pUrva / nattarasyAM ca saMmukhaH / / dakSiNasyA dizo vrj| vidigvarjanameva hi // 4 // pazcimAnimukhaM kuryAt / pUjAM jaineM mUrtaye // caturthasaMtatibedo / dakSiNasyAmasaMtatiH // 5 // prA. meyyAM tu yadA pUjA / dhanahAnirdine dine|| vAyavyAM saMtatirnaiva / nai hatyAM ca kuladayaH // 6 // aizAnyAM kurvatAM pUjAM / saMsthiti va jAyate // aMhijAnvaMsamUrdhni ca / pUjAM kuryAdyathAkramaM // 7 // zrIcaMdanaM vinA naiva / pUjA kAryA kadAcana // nAle kaMThe hRdaMbhojo-dare tilakakAraNaM // 7 // navannistilakaiH pUjA / karaNIyA niraMtaraM // pracAte prathamaM vAsaiH / kAryA pUjA vicadaNaiH // 7 // madhyAhne kusumaiH pUjA / saMdhyAyAM dhUpadIpakaiH / vAmAMge dhUpadAhaH syA-dagrapUjA tu sanmukhaM // 10 // | For Private & Personal use only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- arhato dakSiNe nAge / dIpasya vinivezanaM // dhyAnaM tu dakSiNe jAge / caityAnAM vaMdanaM tayA // // 11 // hastAtpraskhalitaM ditI nipatitaM lamaM vacitpAdayo-ya'nmUordhvagataM dhRtaM kuvasanai neradho yadhdhRtaM // spRSTaM juSTajanairghanairanihataM yadUSitaM kITakai-styAjyaM tatkusumaM dalaM phalamayo naktairjinaprItaye // 15 // naikapuSpaM vidhA kuryA-nna biMdyAtkalikAmapi // caMpakotpalanedena / bhaveddoSo vi. zeSataH // 13 // gaMdhadhUpAdataiH sragbhiH / pradIpairbalivArinniH // pradhAnaizca phalaiH pUjA / viveyA zrI. jinezituH // 14 // zAMtI zvetaM tathA pItaM / lAne zyAma parAjaye / maMgalArtha tathA raktaM / paMcavarNa ca siddhaye // 15 // paMcAmRtaM tathA zAMtau / dIpaH syAtsavRtairgumaiH // vahnau lavaNaniHkSepaH / zAMtyai tuSTayai prazasyate // 16 // khaMDite saMdhite banne / rakte rauje ca vAsasi // dAnapUjAtapohomasaMdhyAdi niSphalaM navet // 17 // padmAsanasamAsIno / nAzAgranyastalocanaH // maunI vastrAvRtAsyo'yaM / pUjAM kuryAjinezituH // 17 // ityAdi jJeyaM 57. pra-samavasaraNAdike pranoragre surAMganAbhiryathA nRtyaM kRtamasti tathAdyatanakAle jinapratimA| yAH purataH striyo nRtyaMti na vA ? na-dravyakSetrakAlaM vicAryAdyatanakAle'pi jinagRhe prabhoragre zrA- | For Private & Personal use only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- vikApi gItanRtyAdikaM karoti, mukhyavRttyA tu svagRhacaitye karaNIyamiti, yathA nadAyananRpapaTTarAjhI pranAvatI, yathA-pajAvaI nhAyA kayakonaamaMgalA sukillavAsaparihiyA jAva aThamIcanabasIsu yajattiparAeNa sayameva rAnaM naTTovayAraM kareza, rAyAvi tayANuvittIe vAetti nizIyacUrNI ee. pra--utkRSTaM mithyAtvasyAMtaraM diSaTSaSTirabhyadhikapayodhayo'nihitaM, samyaktvasya sthitiradhikaSaTSaSTiH sAgarANItyuktamasti, tenotkRSTaM mithyAtvasyAMtaraM kayaM saMnavati ? na-mithyAtvasyotkRSTamaMtaraM viSadRSaSTiH payodhayo'dhikaM taDAvanA tviyaM-yathA kazcitsamyatvasya garIyasI sthitimana bhaya tatoMtarmaH hUrta mizraguNasthAnake sthitvA tataH punaH SaTSaSTisAgaramitAM samyaktvasyotkRSTasthitiM parilamApya mithyAtvaM yAti tadA yathoktaM mAnaM javatIti jJeyaM, 60. pra-tathA ceTakamahArAjatya saptAMgajAH zrUyaMte, tanmadhyAt zreNikena yadA cillaNA hRtA, tadA sujyeSTAcilaNe he kumAryAvAstAM, tena zeSAzca kanyakAH kutra pariNAyitA Asana? u zreNikena yadA cilaNA hatA, tataH prAka paMca kanyakAH pariNAyitA Asan , he ca kumAryAvAstAM, tathA coktaM-putrikAH sapta tasyAsana / prabhAvatI 1 mR gAvatI 2 // padmAvatI 3 zivA / jyeSTA 5 / sujyeSTA 6 cillaNeti ca // 1 // pratnAvatI vIta For Private & Personal use only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 prazna- naye / dattodAyanaRtujaH // padmAvatI ca caMpAyAM / dadhivAhanabhUpateH // 5 // mRgAvatI ca kauzAM vyAM / shtaaniikmhiipteH|| ujjayinyAM shivaadevii| pradyotAkhyadamAbhRtaH // 3 // kuMDagrAme puna jyeSTA / naMdivardhanabhRtaH // sujyeSTA cillaNA ceti / kumA? dve ca tiSTataH // 4 // ityAvazyaka niyuktau yathA-zna ya vesAlIe ceDana hehayakulasaMjUna, tassa devINaM annamannANaM sattadhUyA taM jahA-pajAvaI panamAvaI migAvaI sivA jiThA sujeThA cekhaNetti, so ceDana sAvago paravi. vAhakaraNassa. paJcakhAyaM dhRyA na kassara deza tAna mAtissagAhiM rAyANaM pubittA annasiM 2 bittANaM sarisagANaM deMti, pacAva vIInae nayare nadAzNassa dinA, panamAvaI caMpAe dahivAha essa, migAvaI kosaMbIe sayANiyassa, sivA naUoNIe paGoyaNassa, jeThA kuMgAme vaDhamANasAmissa jeThassa naMdivaghaNassa dinA, sujeThAcekSaNA do kannAna avaMti, iti, 61. pra-zrIpradyumnasUrikRte vicArasAraprakaraNe caivamuktamasti-cezyadavaM 'vihaM / pUyAnimmalaneyana zca // zrAyANAzdacha / pUvAri muNethavaM // 1 // akayaphalabalivabAra / saMtithaM jaM puNo daviNajAyaM / / taM nimmacaM vuc| jiNagihakammami na canago // 2 // atra jinapratimA Jain Education Interational Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- daukitAdatAdernirmAbyatvamuktamadhunA tu tathApravRttirnaiva dRzyate, tatkathaM ? -pradyumnasUskRitavicAra | nitA sAraprakaraNoktaM vinAnyatra kApyAgame'datAde va nirmAtyatvamuktaM, nirmAtyatvaM tvidaM yabRhanASye nimmApi na evaM / nanna nimmajhalakaNAnAvA // bhogaviNalaM datvaM / nimmadalaM biti gIyatA / / 135 | ||2||shto ceva jiNANaM / puNaravi ArovaNaMti jahA vajA // hariNAINaM jugaliyaM / kuMkuma malizramAINaM // 3 // kadamannaha egAe / kAsAIe jiNaMdapaDimANaM // yasayaM bRhaMtA / vijayAzvanniyA samae // 4 // yajjinabiMdhAropitaM sahibAyIcUtaM vigaMdhaM jAtaM. dRzyamAnaM ca niHzrIkaM, na navyajanamanaHpramodahetustannirmAlyaM bruvaMti bahuzrutA iti saMghAcAravRttau, pradyumnasUrikRtavicArasAraprakaraNe yaukitAdatAdernirmAbyatvamuktaM. paramanyatrAgame prakaraNacaritrAdau vA kApi na dRzyate, vRkSasaMpradAyAdinApi kvApi gale'pi nopalanyate, yatra ca grAmAdAvAdAnAdi vyAgamopAyo nAsti, tatrAdata phalAdidravyeNaiva pratimAH pUjyamAnAH saMti, adAtAdernirmAbyatve tu tatra pratimApUjApi kathaM syAt ? tasmAnogavinaSTasyaiva nirmAtyatvaM yuktaM pratinAti 'jogaviNalaM datvaM / nimmA biti gIyabA // tyAgamokterapi, tatvaM tu kevaligamyaM 65. For Private & Personal use only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pra-SaT khaMDasAdhanodyatena cakriNA vaitAbyaparvatasya guhAmudghATya tatra kAkiNInAmnA ratne . nAlikhitAni yAni maMmalAni tAni kiM taccakrirAjyaM yAvattiSTaMti, vA tadanu satataM tiSTaMti ? tathA guhAdAramapyudghATitaM kiM tAvadeva tiSTati vA satataM? na-vaitAvyaparvatasyodghATitaM guhAdAraM tathA 135 ] tAni maMmalAnyapi yAvattaccakriNo rAjyaM tAvattiSTaMti, naparate tu cakriNi tatsarvamapyuparamate, iti pra vacanasArokAravRttau, triSaSTIyAjitajinacaritrasyApyayamaniprAyaH-nadghATitaM guhAdAraM / guhAMtarmamalA. ni ca // tAvattAnyapi tiSTaMti / yAvaGIvati cakrabhRt // 1 // ityuktaM, tatvaM tu sImaMdharo vetti 63. pra-yaizca sATikAdicIvarANyadhunApi rajyaMte, tAni kRmiraMgakajIvakalevarANi dezavizeSe saMbhavaMtIti zrUyate, kathayati ca tadviSaye kecit yatvApi janapade madhurarasapatrapuSpaphalayutapAdapairalaMkRtavanAdau vIDiyajIvarAzayaH samutpadyate, tatra ca rasaneMdriyavazAttabAkhApatrapuSpAdiSu vilamAMstAn jIvAMstaptannAjanaprayogeNa paMcatvaM prApayitvAtrAnayaMti nirdayanarA zati satyaM na vA? j-adRssttdeshaishcaaviditprmaarthairaajnailokaanuruuddhyaa yattamuktAni vAkyAni kathaM pratipadyate budhAH? ataH puruSavizvA| se vacanavizvAsaH, paraM kRmiraMgotpattikRtkITakA manuSyarudhirebhyo jAyaMte, tathA coktaM zrIzAMticari. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- tre-raktamAkRSyate tatra / manuSyANAM zarIrataH // dipyate tacca kuMDeSu / jAyate tatra jaMtavaH // 1 // | ciMtA- kRmirAgo bhavettaizca / rajyate tena cIvaraM // radApi raktavarNA syAt / tasmin dagdhe kRzAnunA ||shaa iti jJeyaM, 64. pra-saptacatvAriMzattamapraznottare yauktaM yugalikamRtazarIrANi bhAraMmAdyA jaladhau dipaMti, paramiha bharate prathamArakAdiSu vAnyatrApi cotkarSAdapi dhanuHpRthaktvAMgai ramasteSAM vikozamA nAnAM vahanaM kathaM bhavet ? ja-lokaprakAzagraMthAnusAreNa pRthaktvazabdena khagAnAM dehamAne bahutvama pasaMnnavet, tathA ca tadgraMthaH nanUtkarSAdapi dhanuH-pRthaktvAMgaiH patatrinniH // teSAM trikozamAnAnAM / vahanaM saM ve kathaM // // 1 // ucyate-khagAMgamAne yatproktaM / pRTayaktvaM dhanuSAM zrute // tatraikavacanaM jAtau / yathA vrIhiH | subhaditaH // 2 // tatodhanuHpRthaktvAnAM / bahutvamapi saMbhavet / / vihaMgAnAM dehamAne / tAdRkkAlAdyapedayA // 3 // tatazca-yodhanuHpRthaktvAMga-narahastyAdyapekSyA / / suvahAni tadaMgAni / khagairAdyArakAdiSu // 4 // evaM ca sUtre ekavacana nirdezo'pi bahuvacanena vyAkhyAtaH, zrImalayagiripAdairapi zrIbRhatsaMgrahaNIvRttI-dasavAsasahassAI / samayA jAva sAgaraM kaNaM // divasamuhuttapuhuttA / zrA For Private & Personal use only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- hArussAsasesANaM // 1 // ityasyA gAthAyA vyAkhyAne kRtamastIti sarvasusthamityAdyadhikamupAdhyAyaH | ciMtA zrIzAMticaMdrIyajaMbUDhIpaprajJaptivRttI. yaddA bhAraMDapadiNAM lokakhyAtenodahanAdivatteSAM khagAnAM tA "gmidehodahanasaMnava evamuktamiti, 65. -saMkhyAtItAbdajIviteSu yugalikeSu samyaktvaM prApyate na vA? yadi labhyate tarhi dAyi. kaM vA dayopazamikamupazamikaM veti, na-yugalikeSvasaMkhyeyavarSAyuSkeSu kecit samyaktvagrahaNe'pi yogyA javaMtIta jaMbahIpaprakRtivacanAt samyaktvayogyatA labhyate, tathA prajJApanAvizeSapadavRttau tUtkRSTasthitirmanuSyasUtre- do nANA do annANA' ityutkRSTasthitikA manuSyAtripakSyopamAyuSasteSAM tAvadajhAne niyamAt, yadA punaH SaNmAsAvazeSAyuSo vaimAnikeSu baghAyuSastadA samyaktvalAmAd dve jhAne lanyete, avadhivinaMgI cAsaMkhyeyavarSAyuSAM na sta iti, tathAvazyakamalayagirIyavRttAvapyevamu. ktaM, tatrotsarpiNyavasarpiNyAM ca pratyekaM pavidhe'pi kAlavinnAge samyaktvasya zrutasya ca dayorapyana. yoH pratipattiH saMgavatIti, sa ca pratipadyamAnaH suSamaHSamAdiSu dezanyUnapUrvakoTyAyuHzeSa eva pratipadyate, nAdhikAyuHzeSa ti, tadatra matatraye tatvaM sImaMgharo vetti, asaMkhyAyustiryakSu janmato'pi Jain Education Interational For Private & Personal use only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- samyaktvaM saMcavati, tathoktaM SaSTakarmagraMthavRttau-dAyikasamyagdRSTistiryaku na saMkhyeyavarSAyuSkeSu madhye ciMtA samutpadyate, kiMtvasaMkhyeyavarSAyuSke iti, tathA yugalikanareSUpazamasamyaktvaM tanavApekSyA pratipadyamA nakaH san lanyate, paranavanizrayA tu dAyikamapi syAt , tathA yugalikAyurvaghajIvaH dayopazamaM hi 130 tvA mithyAtvIya yugalamanuSyeSUtpadyate, ataH paranavAzritadAyopazamasamyaktvaM naiva lanyate iti karmagraMthamataM, kecibachAyuHdayopazamavaMto'pi tatrotpadyate iti saighAMtikAH, yugalikatiryakSu cApyevamiti, vizeSArthinA pravacanasArochArakonapaMcAzadadhikazatatamahAravRttikhalokanIyA, 66.. pra-napadezaratnAkare'rogAH pUritAyuSaH nikAjUMjAdinirmRtvA surAlaye yugmino nijagavAyupA tulyAyuSo nyUnAyuSo vA surA navaMti, tathA jaMbUddIpaprajJaptivRttAvihAvasarpiNyAM bhAratAdikeSu prathamArake yugalikAnAmuccatvasaMsthAnasaMhananabalavIryAyuSkAdiparyavAH saMti, kramAttato hIyamAnamanaMtaguNahA pA, ko'rthaH ? guNazabdazcAtra nAgaparyAyaH. tena pratisamayamanaMtanAgahAnireva paryavAnAmityuktamanuyogadAravRttau, tarhi tRtIyArakarAMte ca saMkhyeyavarSAyuSo yugalino mRtvA divaM yAMti vAnyana ? tayA tatra yugalikakSetrotpannAstiryaco'pi mRtvA kutra gabaMti ? na-yugalinastRtIyArakAMte kAlaparihA | For Private & Personal use only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- nyAlpAyuSatvena catasRSvapi gatiSu yAMti, yamuktaM lokaprakAze-kAlakrameNa paryate / hIyamAnonU- | - yAyuSaH // alpAMtarAzanAH prema-rAgadveSasmayAdhikAH // 1 // prAktanApedayA bhUri-kAlapAlitavA. lakAH // yathArha yAMti gatiSu / catasRSvapi te mRtAH // 2 // iti. tathA tiryaMco mR vA kutrotpAta 13 // ityAha-prathamArake vA dvitIyatRtIyArake vA tAdRgguNino yugminastiryaco'pi kAlAnubhAvataH pUri. tAyuSaH kAsaabhAdinirmRtvAmarAlayaM yAMti, tatrApyayaM rahasyaM-tiryaku saMjhipadicatuSpadA yugmina syusteSAmevAsaMkhyAbdajIvitatvena niyamAta svargamaH syAt, tathA cAgamaH-naratiriyasaMkhajIvA / save niyameNa jaMti devesu // iti yeSAmutkarSato pUrvakoTiprAMtamAyusteSAM tu naiva yugmitvaM nApi sva. natiniyamaH gabhaajalayaro-nayagAnoragapuvakoDI nakosA // gajacanappayaparikasu / tipaliyapaliyA asaMkhaMso // 1 // tathA-saMmucimapaNiMdiyathalakhayarA / naraganuyagajivizkamaso // vAsasahassA culasIvi / sattaritipannabAyAlA // 2 // iti saMgrahaNIvacanAta, pUrvakoTyAyuSkAzca naiva yu| gminaH saMkhyAtAyuSkatvAditi saMjAvayAmaH. kiMca saMkhyeyAyuHpaMceMdriyANAM napuMsakatve nApi yugalitvaM For Private & Personal use only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- muHzramAnaM, napuMsakatvamapyeSAM durvAraM, ' gananaratiriyasaMkhAnyAtiveyA' iti vacanAta. kAlasaptamitikAyAM tu-avi savajIvajualA / niyasamahINAna suragaI tahA / thovakasAyA navaraM / sabo rayathalayarAnamiNaM // 1 // mnnuyaansmgyaa| canaraMsahayAdajAya adaMsA // gomahisuTTakharA yANaM / sasANAzdasamaM sA // 2 // narabhudhagapuvakoDI / paliyAsaMkhaM sveypddhmaare|| zyuktaM, tadatra tatvaM bahuzrutagamyamiti 67.. pracAdarapaMcasthAvareSu pratyekamekaikaparyAptakasya nizrayAmaMkhyeyA aparyAptakAH zrUyaMte yathA, ta. yA sAdhAraNabAdaravanaspatAvapyevamanyathA vA ? na-graMthAMtare kiMcidanyathApi dRzyate, yayA-pRthvyAdiSu caturveka-paryAptanizrayA matAH / asaMkhyeyA aparyAptA / jIvA vanaspateH punaH // 1 // paryA ptakasyai kaikasyA-'paryAptanizrayA smRtAH // asaMkhyeyAzca sNkhyeyaa| anaMtA api kutracit // 2 // tatra saMkhyAsaMkhyAstu paryApta-pratyekatarunizrayA // anaMtA eva paryApta--sAdhAraNavanAzritAH // // 3 // ityAdi lokaprakAze, sUkSmapRthvyAdikeSu caikaikAparyAptakanizrayA paryAptakA asaMkhyeyAH ka| thitAH saMtItyAcArAMgavRttI, 67. pra asanni 1 sarisiva 2parika 3 | siMha 4 jaraga ejI 6 jaM. For Private & Personal use only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ti jAhIM // ityatrotkarSato nAryo viSayAsaktacittatvena vA nirdayasaMkliSTamanasA yadi narakAyuSaM ciMtAti tadA tAH SaSTIM narakAvaniM yAvacaMti, paraM naiva saptamAvaniM kasmAt ? strIvedodayakatvAt tAdRksaptamapRthvI yogya pApakarmopArjanAya naiva zaknuvaMti nAryo navaditi cettarhi saMyamAsaktamano'nigRhI149 tacArivAzca tAH sarvArthasiddhivimAne kathaM yAMti ? prayamarthaH yadi nAryaH sarvArthasiddhavimAnasyAyurvanaMti tarhi tAH saptamanarakasyAyuH kathaM na banaMti ? - dvidhA dharmo hyAtmanazca, ekaH svajAtiraparo vijAtiH, tatra yaH svajAtiH sa caivaM paribhAvyate, ye ca rAgadveSAdayoM taraMgazatravasteSAmujvaladhyAnAnalena smIkaraNAddhAto nirAvaraNarUpaH svajAtidharmaH vijAtilakSaNamAha rAgadveSAmidamatsaramadAparigrahAsaktatvena uyiSTatarabhava saMtatiM kurveti bhavyAH, yanayormadhye yaH svajAtiH sa balavAn, kasmAt ? mithyAtvAnibhRtacaitanyatvena kRtabahula navasthiti kastapojapasaMyamajJAnAdikairanuSTAnairekAvatAramitasaMsAraM karoti jIvaH, tasmAddizeSacakataH sAmAnyacakraM balavat, tato nAryaH svajAtidharmeNa prayAsirUpeNa sarvArthasiddhivimAnasyAyurvanaMti, svajAtidharmeNa bhavasaMtatiM viekAvatArakatvena setsyatIti yAvat, tathA viSayAnaladagdhatayAta rau'dhyAnopagatA yapi nAryo Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA prazna- mithyAtvAdibaMdhahetutvena prayAsirUpeNa vijAtidharmeNa saptamanarakasyAyuY=va vanaMti, strIvedodayakatvena tathAvidhaprayAsasyAnAvAditi mahopAdhyAyazrIyazovijayagaNikRtadigaMmatakhaMDanavAlAvabodhe, tathA - dAravRttau ca, yayatAsAM saptamanarakAnAvenordhvagativaiSamyadarzanAtkaizcittanmuktigamanaMprati vipratipadyate 142 tadapyayuktaM, na hi yasyAdhaH stokA gatistasyordhvamapi stokaiva, tathAhi adhogatI japarisarpA vi. tIyAM narakapRthvI, padiNastRtIyAM, siMhAsturyAmuragAH paMcamImeva yAvadyAMti, na parataH, paraM pRthivIga manahetustathAvidhamanovIryavirahAt. atha ca sarve'pyUrvamutkarSataH sahasrAraM yAvabaMti, tannAdhogativiSayamanovIryapariNativaiSamyadarzanAdUrdhvagatAvapi tadvaiSamyaM, tathA ca sati sidhastrIpuMsAmadhogativaiSamyeapi nirvANAdi samAnamiti, tathA zrInaMdisUtravRttau zrImalayagirimA strIliMgasighAdhikAre savistareNa vyAkhyAto'yamevArthaH, tadarthinizca sa vilokanIyaH, nAtra likhyate graMthavAhubyAditi, 65. pra-tathA cAgame devAnAM kAvalikAhAro niSidhaH, punaryadA teSAmAhArasyAnilASo bhavati tadA te sArasArapumalAna sarvAgatayA gRhaMtItyuktaM cettarhi hiMsakA devA yadAntakAlikAdayo madyamAMsAdyAhUtinnirasArapurulAzanaiH kathaM saMtuSyaMti? na-vyaMtarAdayo devA api sAratarapujalAnAharaM. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ti, na cAsArAzucIniti, ye ca mAMsAdikaistuSyaMti te hi pUrvajavAnyAsAditi jhAyate, yauktaM lojA. kaprakAze hAdazamasargAte-thAhAre cittasaMkalpo-pasthitAna sArapuglAn // sarvAMgeSu pariNamaM tyete kAvalikAstu na // 1 // ye tu hiMsrAH surA vIra-caMDikAkAlikAdayaH // madyamAMsAyAhuti143 | bhi-stuSyaMti tarpitA va // 2 // te'pi pUrvabhavAnyAsAt / prAyo mithyAtvamohitAH // madyamAMsA di vIdayaiva / tuSyaMti na tu muMjate // 3 // iti jJeyaM 70. pra-aMtimatIrthakRtaH zrImahAvIrasya dAsaptativarSAyurAgame lihitaM, paraM tvASADhazuklaSaSTyAM vyava naM jAtaM, tataH paramAzvinamAsasyAmAvAsyAyAM muktiriti cyavanadinAdAranya muktidinaM yAvaddinasaMkalanAyAM mAsacatuSTayAdhikahAsaptativarSANi jAyaMte, tathA caitrazuklatrayodazyAM zrIvArajanma, tahinAdArabhya muktidinaM yAvaddinagaNanAyAM tu sAdhaikasaptativarSANi kiMcidadhikAni jAyaMte, tenAtra dAsapratipUrNavarSAyuH kayA rItyA bhavati? na-dAsaptativarSAyurmelakasyAyamAmnAyaH-tithipatreSu varSaprati paMcadazaghaTikAdhikAnyekAdazadinAni vardhate, tathaiva varSaprati navadinAni hApayaMti, tataH sapAdaikAdazaghasrenyo navadineSu hRteSu satsu zeSodhRtau sapAdayavAsarau, tena tau sapAdau do hAsaptatiguNau / For Private & Personal use only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- kriyete, tadA paMcamAsopari dvAdazadinAni jAyaMte, sarvamilane hAsaptativarSANi paripUrNAni syuH, | bhimA navaraM janmadinAdAranya muktidinaM yAvattAni gaNanIyAnIti vRkSAH, tatvaM tu sImaMdharo vetti, samavA yAMge tu sAdhikAni visaptativarSANi sarvAyurityuktamastIti jJeyaM, 71. 144 pra-pazcimavidehAMtarvatini nalinAvatIvijaye tathaiva ca pravijaye sahasrayojanAnyuMDA grAmA javaMti, tanmadhye prAptA sItodA mahAnadI, tataH paraM jaMbUddIpajagatI tu sahasrayojanocA, tataH sItodA mahAnadI kimutyutya lavaNArNavaM gatA vAnyat ? na-praznoktayorvijayayoraMtimavartinormadhye prA. sA sItodA mahAnadI sahasrayojanamitajagatItalaM nivA sahasrayojanAvagADhalavaNAdhimadhyabhAge prApteti saMbhAvyate, yauktaM-sItodApi strIsvAvA-divAghogAminI kramAt // yojanAnAM sahasre. 'bdhiM / yAti bhitvA jagatyadhaH // 1 // iti kSetralokaprakAze 12. pra-vyaMtaradevAdhikAre vyaMtaradevAzvedeva ratnapranAyAmupastinaM sahasrayojanasyAdhastanopari zataM zataM vihAya madhye'STazatayojaneSu pari vasaMti, tathA vAnamaMtarA api zrutAnusAreNa tasya bhedAH saMjAvyaMte, tena vAnamaMtarA api tatraiva va saMti vAnyatreni ? tathA vyaMtarakhAnamaMtarazabdayoH kA vyutpattiH ? na--vAnamaMtarA devAH 'aNapannI' | For Private & Personal use only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 prazna- ityAdayaH, ete'pi ratnapranAyA ratnakAMmasyoparyadhaH zataM zataM parityajyASTazatayojanamadhye vasaMti, tathA | ciMtA / coktaM prajJApanAyAM kahiNa naMte vANamaMtarANaM devANaM nomejjA nagarA paNattA? kahiNaM naMte vANamaMtarA devA parivasaMti ? goyamA! zmIse rayaNappanAe puDhavIe rayaNAmayassa kaMmassa jodhaNasahassabAhallassa navari egaM jodhaNasayaM jaMgAhettA heThAvi egaM jodhaNasayaM vaGittA mapne asu joSaNasayaesu elaNaM vANaMtiriyamasaMkheDA nagarAvAsayasahassA javaMtIti makAyaMteNaM zyAdi, tavaNaM bahave vANamaMtarA devA parivasaMti, taM jahA-pisAya yAjakA yAvat aNaMpannIya zyAdi. saMgrahaeyAM tu-3 ya paDhama joyaNasae / rayaNAe aThThavaMtarA avare // tesi zha solasi dAru-agaaho dAhiNuttaraje // 1 // tathA yogazAstracaturthaprakAzavRttI vevaM-ratnaprabhAyAmeva prathamazatasyAdha napari ca dazadaza yojanAni muktvA madhye'zItiyojaneSu aNapannIyapaNapannIyaprabhRtaya ityAdi, tatvaM tu bahuzrutA vidaMti. tathA cemau vyaMtaravAnamaMtarazabdArtho, tatra vyaMtarA bhRtyavaccakravAMdyArAvanAdikRtaH, tato vA | manuSyenyo vigatAMtarA vyaMtarA anidhIyaMte, atha vAnamaMtarAH prAyo girigahvarAdI vanAMtare caraMtIti | Jain Education Interational For Private & Personal use only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- vAnamaMtarAH, atra pRSTodarAditvAbandasidhiriti, 73. citA pra-zrIvAsupUjyapralaputramaghavAsutArauhiNyAstapaHphalodayamavabudhyAdyApi striyaH eva rauhiNItapaH kurvatyo dRzyaMte, ayamarthaH yathA rauhiNItapaH zrAvikAH kurvati tathA zrAghAH kurvati na vA? u146 rohiNIvratAdhikAre na ca kevalaM strINAmevAdhikAraH, yathA prAgjave maghavAsutArohiNIjIvena tattapaH kRtaM, tahatstrInirapi kartavyaM, tathA yathA sugaMdhinRpeNa prAgnave munisaMtApanopanuktapApazeSeNa mahAmurgadhavigrahatvena SaSTajinazrIpadmaprabhamukhAjauhiNItapaH zrutvA svayamevAcaritaM tattapaH, tena ca jAto'sau sugaMdhivigrahaH, tahadadyApi yadi zrAghAstattapaH kurvati tadA zubhaphalanAjo navaMti sudhinRpavat, tathA cAhanAya nAtha bhavAMcodheH / samughara samughara // tairmodaye'haM kathaM pApai-nivedaya nivedaya // 1 // idaM vadati dIne'smin / kRpArAzinRpAtmaje // zrIjino vRjinddohii| rohiNIvratamAdizat // 2 // jinaM natvAtha saparivAraH puramagAnnRpaH // sa cakAra kumArastu / yathoktaM rohipIvrataM // 3 // ityAdi. tathA copavAsaM kartumadamairAcAmlAdikairapi tattapaH sukhena kArya, tathA cA. ha-yAcAmlainirvikRtika-rapIdaM rohiNIvrataM // upavAsAdamaiH sevyaM / hRdyodyaapnmaatmbhiH||1|| For Private & Personal use only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 prazna- ityAdizrIvardhamAnasUriviracite zrIvAsupUjyacaritre, . pramAnuSottaraparvato hyaSTaladAyojanonmi tA. te bAhyapuSkarArdhe'sti, vA anyaMtarASTaladAmitapuSkarAdhe, vA SoDazaladayojanamadhyannAge? na-mA| nuSottaranagastu naiva SomazayojanamadhyannAge vAnyaMtare'pi, kiMtu sa bAhyapuSkarArdhe'sti, tayA cAhurmalayagirayaH-zrayaM ca mAnuSottaraparvato bAhyapuSkarAvartabhUmau pratipattavya iti bRhatkSetrasamAsavRttau 75. pra adyatanakAle jyonizcakravartArakAna kurvati paMmitAH, tatra lamacakrahorAcakrAdInAM nAva nirNayakRdayaM zlokaH-lagre nUnaM ciMtayeddehabhAvaM / horAyAM vai saMpadAdyaM sukhaM ca / / uSkANe syAnA tRja bhAvarUpaM / saptAMze syAtsaMtatiputrapautraM // 1 // atra horAcakraM vartayaMti, tatra horA iti zabdasya kA vyutpattiH? na-horA zyahorAtramucyate, tatazcAhorAtrisaMcavaM saMpadAdyaM sukhamatra kathayAmaH, zrata pUrvAparavarNalopAbabdazurvyAikaraNapravINai vanIyA, tathA coktaM bRhajjAtake-horeyahorAtra vikalpameke vAMgaMti pUrvAparavarNalopAta. yatkarma pUrvabhave samarjitaM tadAdIyate, tasya vyaktizcAsmAniH kriyate, bAyatavarNalopAt / horAsmAkaM bhavatyahorAtraM // tatpratibaMdhaH sarva-grahANAM ciMtyate yasmAt // 1 // iti sArAvalyAM 76. pra--manuSyakSetrAtparato ye caMtrasUryAsteSAM vimAnAni ki manu | Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- vyakSetrIyacaMdrasUryapramANAni vA nyUnAdhikAni? na-mAnuSottaranagAtparato ye caMdrasUryagrahAdayaste saM. | bhimA grahaNyAdyanusAreNa manuSyadotrIyacaMdrAdikenyazvArdhapramANAH, tathA yogazAstre tu tulyA vivaditAH, ta thA cAda-manuSyadotrAtparatazcaM'sUryA manuSyadakSetrIyacaMdrasUryapramANAH, zati yogazAstracaturyaprakAzavRttau 140 99. pra-caMdravimAnasya pUrvasyAM catuHsahasrapramitAH siMharUpadevA vahaMti, evaM dakSiNapazcimottareSvapi, paramatra sUryodayAMkitA pUrvadig yathA manuSyaloke tathA tavaiva yadyasti tarhi kiM nastakSetrIyaH pUrvAdya nukramo'nyakSetrIyo vA ? na-atra manuSyalokavadizAmanukramo naiva saMjavati, tannirNayakRte lokaprakAzasya paMcaviMzatitamasarge zrIvinayavijayagaNinniH proktamasti, yathA-sUryodayAMkitA praacii| yathAnyadehinAM tathA / jyotiSkANAM nizcitai / na saMbhavati yadyapi // 1 // caMdrAdInAM tathApyeSAM / yA diggaMtamannipsitA // sA prAcI syAnimittaH / kutAdau kalpyate yathA // // tatastadanusAH | reNa / dizo'nyA dakSiNAdikAH // vimAnavAhinAmeva-muktaH prAgdigvinizcayaH // 3 // SoDazaivaM sahasrANi / kRtasiMhAdimUrtayaH // vimAnAnyamRtAMzUnAM / vahaMti tridazAH sadA // 4 // ane naiva | dikrameNa jAsvatAmapi vimAnAni vahatyetAvaMta eveti, 30. pra-zakAdezAnaigameSiNA devAnaMdA. For Private & Personal use only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- yAH kudito bhagavAMtrizalAkudau muktastadahorAtramadhye kutra velAyAM saMhRtaH ? na-naigameSiNAzviH | namAsasya kRSNatrayodazIrAtrau prathamapraharadayamadhye zrIvIraH saMhRta iti pravacanasArobAravRttau, . pra-prANinAM yadi karmAyattAni sukhaHkhAni syustarhi varSamAsAgupakrame caM'sUryAdayo grahA anu. 14 kUlAH sukhaM kurvati, vA pratikUlA baDhI pIDAM prathayaMti, ataH kimu AnukUvyetaratvamAgatA apyamI karmANi vyatItya kiM dehinAM zubhAzujAni kartumIzaMte ? na-atra caMdrAryamAdayo grahAH prAyazaH prANinAM janmasamaye'bdamAsAdyupatra me zunAzujaphalaM prathayaMti, na ca kevalaM karmAyattAni sukhakuHkhAni, tathA cAha napAdhyAyazrIvinayavijayagaNI dotraloke caturdazamasarge-ete caMDAdayo nUnaM / prANinAM prasavadANe // tattatkAryopatra me vA / varSamAsAApakrame // 1 // anukUlAH sukhaM kuryu-statta. drAzimupAgatAH // pratikUlAH punaH pIDAM / prathayaMti prathIyasIM // 2 // nanu sukhaHkhAni syuH / kayittAni dehinAM // tataH kimebhizcaMjAdhe-ranukUlairutetaraiH // 3 // zrAnukUvyaM prAtikUDya-mA gatA apyamI kimu // zubhAzujAni karmANi / vyatItya kartamIzate // 4 // tato mudhaastaampre| nigraMthA niHspRhA api // jyotiHzAstrAnusAreNa / muhUrtekSaNatatparAH / / 5 // pravrAjanAdikRtyeSu / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- / pravartate zubhAzayAH // svAmI meghakumArAdi - dIkSaNe tatkimai // 6 // yatrocyate'paricita - ciMtA - zrutopaniSadAmayaM // anAghrAtaguruparaMparANAM vAkyaviplavaH // 7 // zrUyatAmava siddhAMta - rahasyAmRtazItalaM // anuttarasurArAdhya - pAraMparyAptamuttaraM // 8 // vipAka hetavaH paMca / syuH zubhAzubhakarmaNAM 150 // dravyaM datraM ca kAlazca / jAvo navazva paMcamaH // 5 // tathA coktaM-- udayakayakava--samovasamA jaM ca kammuNo gaNiyA // davaM khettaM kAlaM / nAvaM bhavaM ca saMpappa // 10 // yathA vipacyate sAtaM / 'vyaM sakcaMdanAdikaM // gRhArAmAdikaM dola- manukUlagrahAdikaM // 11 // varSAvasaMtAdikaM vA / kAlaM nAvaM sukhAvahaM // varNagaMdhAdikaM prApya / bhavaM devanarAdikaM // // 12 // vipacyate sAtamapi / dravyaM khaUviSAdikaM // deotaM kArAdikaM kAlaM / pratikUlagrahAdikaM // // 13 // nAvamaprazastavarNa - gaMdhasparzarasAdikaM / navaM ca tiryagnarakA - dikaM prApyeti dRzyate // // 14 // zujAnAM karmaNAM tatra / vyadovAdayaH zubhAH // vipAka hetavaH prAyo - 'zujAnAM ca tato'nyathA // 15 // tato yeSAM yadA janma - nakSatrAdivirodhanA || cAracaMdrAryamAdInAM / jyotiHzAstro dito bhavet / / 16 / / prAyasteSAM tadA karmA - ezubhAni tathAvidhAM // labdhvA vipAkasAmagrIM / vi Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pacyate tathA tathA // 17 // vipakkAni ca tAnyevaM / mukha dArmahIspRzAM / / AdhivyAdhidravyahAni | -kalahotpAdanAdibhiH / / 17 // yadA tu yeSAM janmA -dyanukUlo navedayaM / / grahacArastadA teSAM || zubhaM karma vipacyate // 15 // tathA vipakkaM taddatte-ginAM dhanAMganAdijaM // ArogyatuSTipuSTikRt -samAgamAdijaM sukhaM // 20 // evaM kAryAdilame'pi / tattadbhAvagatA grahAH // sukhaHkhaparipAke / prANinAM yAMti hetutAM // 21 // tathA cAha nagavAn jIvAbhigamaH-rayaNIyaradiNayarANaM / nakattANaM maggahANaM ca / / tAraviseseNa nave / sukhaukavihi maNussANaM // 22 // ata eva mahIyAMso / vivekojjvalacetasaH // prayojanaM svalpamapi / racayaMti zunadaNe // 23 // jyotiHzAstrAnusAreNa / kArya pravrAjanAdikaM // zubha muhUrte kuvaiti / tata evarSayo'pi hi // 24 // zvamevAvartatAjhA / svAminAmarhatAmapi // adhikRtya zunaM kRtyaM / pAupravrAjanAdikaM // 25 // sukSetre zunatithyAdau / pUrvottarAdisaMmukhaM // pravrAjanavatAropA-dikaM kArya vicakSaNaiH // 26 // tathoktaM paMcavastake-esa jiNANaM ANA / khettAzyAne kammuNo bhaNiyA // nadayAzkaraNaM jN| tamhA sababa | jazyatvaM // 17 // ityAdi jJeyaM 70. For Private & Personal use only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ciMtA 155 pra-vAgguptinnASAsamityormadhye kaH pRthagnAvaH ? na-sarvathA vAganirodho vA azubhavAnirodho vAgguptiH, samyagvAkpravRttireva bhASAsamitirityanayorbhedaH, samina niyamA gutto / gutte samiyattaNaMmi jayaNiotti 71. pra-paMcavidhAni caityAnyAgame'bhihitAni, tatra nakticaityaM tu gRhacaityaM 1, nizrAkRtaM tu kasyacidapi garasya satkaM , anizrAkRtaM caityaM tu sAdhAraNaM 3, zAzvatacaityaM tu prasi. haM 4, paraM yatpaMcamaM maMgalacaityaM tasya kaH paramArthaH? na-zrAghasya gRhadvAropari tiryakASTasya madhyanAge nirmitaM yaUinaviMbaM tadeva maMgalacaityamiti. tadyathA-mathurApuryA gRhe kRte sati gRhaMgRhaprati maMgalanimittamuttaraMgeSu prathamAItpatimAH pratiSTApyaMte, anyathA tadgRhaM patatIni pravacana sArobAravRttI 72. pra-jinakalpaM ke sAdhavaH samAcaraMti ? punaH kasya pArzve jinakaTapamaMgIti? na-zrAcAryopAdhyAyazvartakasthaviragaNAvacchedaka prAyaH paMcaiva janA jinakaTapamaMgIkurvati, tathA caturvevasaMghasahitA mahotsavena tIrthakarasamIpe, tadanAve caturdazapUrvadharAMtike, tadajAve yAvaddazapUrvadharAMtike ta. danAve'zokapAdapAdisamIpe jinakalpaM pratipadyate iti 73. pra-jinakalpikaH kenApi sAdhu jalpati na vA? tathA zuSmAvupavizati vA na ? -eSaNAdiviSayaM muktvA jinakalpiko na kenA Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- pi saha jalpati, punaryApavizati tadotkaTa eva, na tu niSadyAyAmiti . pra-katipUrvAdhIte . jinakalpayogyA navaMti ? na-jaghanyatastu navamapUrvasya tRtIyavastujhAne, natkRSTatazca dezonadazama pUrvajhAne sati jinakalpikatvaM pratipadyate, vA dvAdazapratimAvahanayogyatApyevaM, saMpUrNadazapUrvadharANAM 153 | jinakalpasya vA pratimAvahane naivAjhA jinezvarasyeti 75. pra-navamapUrvasyAkpritimAjinakalpA caraNe yaniSedhe tayuktaM, yato hInajhAne sati jinakalipakAnAM naiva tAdRgakAlavRSTyAdijJAnaM, jhAnaM vinA naiva tAdRgupayogaH, tathAvidhopayogaM vinA ca gocaryAdI vAkAze jhuMjamAne'kAle vRSTiyadi syAtadA mahAna doSa ti. paraM saMpUrNadazapUrviNAM kathaM naivAjhA? na-saMpUrNadazapUrvajhAne jAte sati munInAmamoghavacanazaktirutpadyate, tatprabhAvAjjagati dharmadezanAnirbapatinavyajanAn pratibodhya sa jainadarzanonnatiM karoti, ayaM nAvArthaH-jinakalpikAcaraNAdapi dharmadezanAyAM dazapUrvadharANAM mahAn lAgo dRSTastatvavediniriti hetutvAtsaMpUrNadazapUrvadharo jinakalpapratime api nAMgIkarotIti, 76. pra-vyAghrAdike sanmukhamAgate sati jinakalpadharaH pazcAilati na vA ? --jinakalpikastu vyAghAdike sanmukhaM prApte sati nanmArgagamanAdineryAsamiti na ninattIti . pra-karmabhUmiSu Sa. Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 prazna- | TasvapyArakeSu jinakalpikAH prApyate na vA? na-paMcadazakarmamiSu jinakaTipakAH saMti, tathAva | ki sarpiNyAM tRtIyacaturthArakayorjanmato bhavaMti, paMcamAre vratato navaMti paraM naiva janmataH, natsarpiNyAM hitIyArakaprAMte janmato'pi syAt , saMharaNAyAM tu Sada svapyAreSu prApyaMta iti, U. pra-eko jinakalpiko'nyaM jinakalpinaM dRSTvAnyonyaM nASate na vA? tathaikasyAM vasatau vIthyAM vA katisaMkhyA jinakalpikA milaMti ? na-jinakalpikAstvanyonyaM yadi milaMti tadotkRSTata ekasyAM vasatI sapta milaMti, paraM parasparaM naiva nAte. paramekasyAM vIthyAmeka evaM jinakalpika ityAdi, vizeSArthinniH pravacanasArokAravRttirvilokanIyeti, . pravirAdhitasaMyamAnAM jaghanyato navanapatyAdiSUtpAtaH, nakarSaNa ca saudharme kalpe iti, yauktaM-virAhiyasaMjayANaM / jahanneNaM navaNavAsIsu // nakoseNaM sohamme / iti, tarhi kathaM labdhA praupadyA sukumAlikAnave virAdhitasaMyamAyapi IzAnakalpe natpattiH? na-utkarSeNa saudharme natpAdazca pratatarasaMyamavirAdhanayA na. vatIti prajJApanAvRttau, atra sukumAlikayA cottaraguNAnAM.virAdhanA kRtA, na tu kiMcinmUlaguNAnAmityadoSa iti jagavatIvRttau, e0. pra-katipUrvAdhIte samyaktvaM nizcayato navati ? na-dezonadaH | For Private & Personal use only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- zapUrvANi yAvatsamyaktvannajanA, yadA tu dazapUrvANyadhItAni tadA tu nizcayataH samyaktvaM bhavatIti, * 1. pra-puruSasya dehe sArvatrikoToromANi, tatra mastakakezA aMtarnavaMti na vA? -atra puru | Sasya dehe zmazrumastakakezavarjitAni romANi navanavatirladANi javaMti, zmazruziraHkezasahitAni tu sArvatrikoTIromANi syuriti pravacanasAroghAravRttau, 12.. pra-panavaNAsUtrakRt zyAmAcArya namAsvAtivAcakazca kiyavarSAMtare jAto, vA kaH pUrva kaH pazvAca ? na-atra varSAMtarasya ko niyamaH? tau tu guruziSyau saMjAvyete, yathA zrIdhAryamahAgiri ziSyau bahulabalissahI yamalanAtarau, tatra balissahasya ziSya namAsvAtivAcakastatvArthAdigraMyakartA, tasya ziSyaH zyAmAcAryaH prajJApanAkRt zrIvIrAt 376 varSe svarga gataH, taviSyaH skaMdilo jinamaryAdAkRditi e3. pra-Urdhvaloke saudharmezAnakaTapau samazreNisthitI, tahat sanatkumAramAheM'kalpau, tathaivAnataprANatakalpau saMsthitI, tahadAraNAcyutakalpAvityuktaM bAgameSvapi tathApi tatvArthabhASye 5damuktaM syAdyatsaudharmakalpasyopari aizAnakalpaH, aizAnasyopari sanatkumAraH, sanatkumArasyopari mAheM dra zyevamAsarvAsighamiti kathaM ? yadyevaM tarhi paMcanavatiprastaTA navaMti, tatkathaM ? Jain Education Interational For Private & Personal use only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- -Urdhvaloke saudharmezAnavimAnAstathA tArtiyIkaturyakaTyau, tathAnatAdikalpavimAnAH sa. minA mazreNisthitAH, tathApi saudharmavimAnenya IzAnasya vimAnAH kiMcitpamANato guNairapyubUitAH syuH, yatpaMcazatocatvaM sthUlanyAyAd dvayorapi vimAnAnAmuditaM tanna virudhyate, tatvataH saudharmagatavimAne nya aizAnavimAnAH samunnatAstadadanye'pi, tathA cAhuH-sakkassa NaM naMte deviMdassa devaranno vimANehiMto IsANassa deveMdassa devaraNo vimANA siM naccayarA haMtetyAdi bhAvatIzataka 3, 1 uddezavattau, zdameva cetasi viciMtya tatvArthabhASyakArairuktaM. saudharmapyopari aizAna zyavirodhaH, prastaTAstu dASaSTiriti, 4. prasasidhavalA arihaMtA ityAdisikhacakragAthAyAmahadAdInAM zvetavarNAdyAropaH, tatrAItaH paMcavarNAH sighAstvavarNAH zAstreSu spaSTatayoktAH saMti, tadA teSu varNAdyAropaH kayaM ? na-aIdAdiSu yadadyAropaH kRtaH pUrvasUrinistattu varNakrameNa dhyAyamAneSu sidhikRtavatyeSAM dhyAnamiti, tathAIdAditattavarNopetavastumocane pratyadaM varNatayA teSu naktirAgaH samukhasati janAnAM, tena na kApyanupapattiriti, ee. pra-sudharmAdike svloke svasvavimAnenyaH paMcazatottarAzcaturdizaM catvAro vanakhaMDAH syuH, teSu | For Private & Personal use only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ciMtA - 197 prazna- puSkariNyAdiSu vA vApISu surakrIDAImaMDapAH saMti, tava vaimAnikA devA devyazca sukhamAsate, paraM te navadhAraNIyAMgenottarakhaikriyeNa vA ? u-vimAnavanakhaMDAdau vaimAnikA devA lokaprakAzagraMthAyanusAreNa prAyaH sadA jvadhAraNIyAMgena ramaMtIti jJAyate, 96. pra - devadevInAM svarloke kyA jApa yA pravartanaM syAt, u-svargaloke devA devyazca ramyavarNayA ardhamAgadhyA jAvayA jAte, tathA cAhuH - nadaMta, goyamA ! devA NaM mAgadAe bhAsAe jAsaMti, iti bhagavatIzataka 9, 0 4, loke tu saMskRtaM svargiNAM ghASetyAdi 1. pra - devAH SaNmAsAMtargata svamRtimavadhinA jAnaMti vA kaizciciH ? na-patra devA vRkSaprakaMpanAdinizcitairapi paramAsAMtargatAM svamRtiM janaMti, tathAhyAcArAMgavRttau - mAlyaglAniH kalpavRkSaprakaMpaH / strIhInAzo vAsasAM coparAgaH // dainyaM taMdrA kAmarA - gAMgabhaMgo / dRSTerdrautirvepathuzcAratizca // 1 // tathA sthAnAMgasUtre'pi - tihiM gaNehiM deve ca vissAmitti jAei, vimAlAI pippanAI pAsittA 1, kapparukagaM milAyamANaM pAsittA 2, apaNo teyalesaM paridAyamANaM jANittA 3, ityAdi, 58. pra - vijayAdicatuSka vimAnadevAH saMsAre paribhramaMti, tadA kiyadravAMtare teSAM muktiH ? -- Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- eSu catuSSu vimAneSu chirutpannAnAM hi devAnAM nRnave siviriti, naktaM ca jIvAnigamavRttI-vi. ji. jayAdiSu catuSSu vAradayaM, sarvArthasighamahAvimAne caikavAraM gamanasaMgavaH, tata Urdhva manuSyanavAsA danena muktiprAptiriti, yogazAstravRttau tu vijayAdiSu catuSSu dicaramA ityuktaM, tatvArthanASye'pi vi. 150 | jayAdiSu devA hicaramA navaMti, vicaramA iti zabdena tatathyutvA dirjanitAH sidhyaMti, etaTTIkApyevaM vicaramatvaM spaSTayati, tato vijayAdibhyazyutAH paramotkarSaNa virjanitvA manuSyeSu sidhimadhiA. baMti, tathA paMcamakarmagraMthe-tirinarayatijoyANaM / narabhavajuamacanapallatemahaM / / etamAyAsUtravRttyanusAreNa tu vimAneSu vijayAdiSu dirgato'pi saMsAre katicidbhavAn bhramati, tathA prajJApanAyAM vaimAnikamaMtareNAnyagatiniSedhitatve'pi narakatiryaggatiyogyamapi karma banAtIti dRzyate, iti lokaprakAze'pi, vijayAvimANe hiya-saMkhiUnavAna bodhavA // ityuktena caturviMzatibhavAnnAtikAmaM tIti vRdhvAdaH, eU. pra tIrthakarANAM vArSikadAnAnaMtaraM lokAMtikadevAgamanaM jAyate, anyathA vA? -zrIkalpasanetimatIrthakadAdhikAre prathama lokAMtikadevAgamanaM, pazcAdArSikadAnamiti kramo dRzyate, jhAtAdharmakathAMge tu zrImallijinAdhikAre prathamaM sAMvatsarikadAnaM, pazcAlokAMtikAgamanamiH | Jain Education Interational Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- ti kramo dRzyata iti, 100. pra-devaloke zAzvatInAM pratimAnAM lomahastakena devAH pramArjanaM vidhAya tatastA nIraiH strapayaMti, tatti tatropraloke kuMvAdijaMtavo naveyuH? tathovaloke zrImadarhaDiMbAnAM vastrapUjAsama115 | ye devA vastrayugalaM paridhApayaMti vA na? na-svargaloke yadyapi kuMvAdijaMtavo naiva naveyustathApi samyagdRSTidevAnAM lomahastakena pramArjanAdiyatanApUrvi kaiva jainakriyA navati, prAgjavakRtapramArjanapU. vakajinapratimApUjAdyanyAsAdatrApi te evameva sRjatIti, tathA devA yathA caMdanena pratimAnAM pUjanaM karoti tadvatte tAsAM pratimAnAM pratyekaM vastrayoyugmaM paridhApayaMti vizeSArthinA tu lokaprakAzarAjaprazrIyAdayo vilokanIyA, 101. iti zrIpraznaciMtAmaNAvuttarArdha samAptaM // zrIrastu // atha prazastiH-sudharmato jhAnadharA munIzA / jgdguruhiirmuniiN'kaadyaaH|| bahavo variha ta. sya paTTe-'dvaijayAdiH kila senasUriH // 1 // vijayadevamUriH suradevava-ttapagaNe'dhikabhAgya nidhirvanau // vijayasiMhamunIMdragaNAdhipa-stadanu vai jayate vijayaprabhaH // 2 // jayati vaijayaratnamu. nIzvara-stadanu sUviro vijayadamA nidhadayAkhyapaTodbhavasUrirAT / vijayadharmasudharmazrutodadhiH // | For Private & Personal use only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 prazna- // 3 // tadanu paTTapatiryupatirikha / jinamatAzritagabavikAzakaH // vijayate khalu saMprati Rtate / ta- | pagaNeMdrajineMsUrIzvaraH // 4 // tazca zvaM zrIvijayAdidevagaNabhRttatpaTTapUrvAcale / sUryo vai vijayAdisiMhamunipastaliSyarAgonitaH // satyAkhyo vijayaH kapUravijayo buTyAmarAcAryajit / taM vaMde vibudhaM damAvijayamaizvaryAdyupetaM satAM // // 5 // zugavijaya ti vai jayate bhuvi / zucipayodadhivadyazasojjvalaH // zrutamahodadhirAptamate sudhI-vizada vyajanopakRtau rataH // 6 // tadaMtiSat zujrazazAMkamartiH / zukriyopArjitazubakI. tiH // saMvegaraMge shullmnnaavo| cUyAta zriye naH zanavaijayAkhyaH // 7 // ziSyavIravijayAhvayena vai| tadgurunamakajArcanohita-budhinAgamasamujaratnava-sudhRto'yamazagama hetave // 7 // vasurasanAgeumite (1757) / varSe harSeNa rAjanagare ca // rAdhojjvalasaptamyAM / graMthaH pUrNo'yamajaniSTa / // // yadava vartate graMthe / natsUtraM tadicadaNAH // zodhayaMtu prayatnena / parakAryavidhAyinaH // 10 // zrImadyazovijayavAcakapuMgavAnAM / ziSyapraziSyavara nattamavaijayAkhyaH // saDaMgaraMgavijayo bhRgukabasaM. stha--stAnyAM suzodhita yathA kanakaM kRzAnau // 11 // praznaciMtAmaNinAmA / graMtho'yaM racito mayA | For Private & Personal use only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna- // naI nRyAttaJjena / puNyena zrutarAgiNaM // 12 // yAvaccAraM puSpadaMtau / carato jagatItale // tA- | vagraMthasya tatvajJA-zciraM naMdaMtu cottamAH // 13 // iti zrImatsaMvimapadakadIkRtodtatapagaNAzri tapaMmitottamazrIzunavijayagaNiziSyapaMDitazrIvIravijayagaNiviracite praznaciMtAmaNinAmni graMthe praza161 stiH saMpUrNA // zrIrastu // yA graMtha zrIjAmanagaranivAsI paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAje svaparanA zreyamATe potAnA zrIjananAskarodayagapakhAnAmAM bApI prasiddha ko je. // samApto'yaM graMtho guruzrImacAritravijayasuprasAdAt // Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (RA // iti zrIpraznaciMtAmaNiH samAptaH / / For Private & Personal use only