Book Title: Bhagavatno Sandesh
Author(s): Bhanuvijay
Publisher: Sarvamangalam Ashram Sagodiya
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004651/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAzALInI zA : pravaktA : pa.pU. gurujI munizrI bhAnavijayajI mahArAja : saMkalana : madhusUdana kR. sonI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha . amon00000 announ, . in000000000omoso, ka woo o kA bhAgavatano saMdeza che - pravaktA - papU gurujI munizrI bhAnavijayajI mahArAja - - - 0 adhiSThAtA 0 yoga 1. EAjikala samasAmA * *de mamaMgalA sarvamaMgalam Azrama-sAgoDiyA sthApanA : 1966 sarvamaMasam pariyAra aAyAma.] pATaNa - ww) sarvamaMgalam parivAra Azrama-pATaNa sthApanA : 1968 * saMkalana : madhusUdana ku. sonI "gokula' sonIvADo, pATaNa (u.gu.) - 384 25 phonaH (02006) 220558 mo. 9510198601, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 'bhAgavatano saMdeza' pa.pU. gurujI munizrI bhAnavijayajI mahArAjanAM pravacano prakAzaka : sarvamaMgalama Azrama-sAgoDiyA, samyaga jJAna prasAraNa yojanA vatI * madhusUdana kR. sonI gokula' sonIvADo, pATaNa. (u.gu.) phonaH (0286) 220558 * rAIbahena I. paTela paMcamukhI sosA., DIsA roDa, pATaNa. (u.gu.) phonaH (0286) 220820 * zaradabhAI pI. zAha (eDavokTa) pa/6, aNamola vIlA-2, senTa jhevIyarsa skUla pAse, satyama baMglojha najIka, ! rAmosaNa roDa, mahesANA - 384 002. prakAzata sthaLaH sarvamaMgalam pasviAra Azrama sAgoDiyA, tA. ji. pATaNa (u.gu.) 384265. : 4 pahelI AvRti : 21, DIsembara 2009 (vItarAga vijJAna kendra udghATana dina) : prata : 5000 I: ka mUlya : 100 rUpiyA 1 . prAptisthAta : * prakAzako * sarvamaMgalama parivAra Azrama baTuka bhairavanI vADI, verAI cakalA, pATaNa (u.gu.) 384265. phona : (0286) 22023 * sarvamaMgalam Azrama rAgoDiyA, tA. ji. pATaNa (u.gu.) 384265. phonaH (02749) 200594 harSadabhAI pI. khamAra vinoda prinTarI' (ophaseTa) traNa daravAjA pAse, pATaNa (u.gu.) phonaH (02766) 230111/230112 (mo.) 98253 90004/98985 06011! - - - - - - - 1 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pU. gurujI munizrI bhAnuvijayajI mahArAjanI jIvana jharamara janma; dIkSA ane abhyAsa A mahApuruSano janma tA. 6 - 7-1931nA roja mahArASTra rAjyanA puNe (punA) zaheramAM eka mahArASTrIyana jena kuTuMbamAM thayo hato. marAThI che dhoraNano abhyAsa karyA pachI mAtra 12 varSanI nAnI vaye temaNe mAtA-pitAnI sAthe pa.pU. prabhavacaMdrasUrIjI mahArAjanA haste dIkSA grahaNa karI hatI. jena samAja dhaNA prema ane zraddhAthI potAnA sAdhu samAjane jJAnopAsanAnI sagavaDa Ape che evI sagavaDa pUjya munizrIne paNa maLI hatI. temaNe mAgadhI ane saMskRta bhASAnA abhyAsa sAthe nyAyazAstra, jaina dharmazAstro ane vividha darzanazAstrono UMDo abhyAsa karyo ane temAM pAraMgata thayA. anokhuM darzana mAtra 17 varSanI nAnI uMmarathI temaNe dharmazAstro upara jAhera pravacano ApavA mAMDyAM ane jotajotAmAM bAlamuni tarIke te vakhatanA muMbaI rAjyamAM prasiddha thayA ane mahArASTramAM janmela A saMte gujarAtane potAnI karmabhUmi banAvI. jene paraMparAmAM uchera ane jaina tattva-darzana pratye pUrNa zraddhA hovA chatAM, anya darzanazAstro pratyeno temano daSTikoNa anekAntavAdanA pAyA para hovAthI teozrI sAMpradAyika saMkucitatAthI mukta rahyA. pU. munizrInI daSTie paribhASAnA bheda sivAya koI paNa bhAratIya darzanamAM jhAjho bheda nathI. paraMtu 'dharma ane saMpradAya vacce jhAjhuM aMtara che. dharma svayaMbhU che, jyAre saMpradAya vyakti nirmita che. tethI saMpradAya vinA cAle, paNa dharma vinA na cAle. mAnava jIvanamAM nIti ane zIlanAM mUlyonI pUrepUrI jALavaNI sAthe AdhyAtmiktAno raMga lAge te mATe temano saghaLo puruSArtha che. karmakSetraH sarvamaMgalam AzramaH sAgoDiyA AjathI 43 varSa pahelAM munizrInA aMtaramAM maMthana niraMtara cAlatuM hatuM ke potAne lAdhela jJAnano upayoga bahujana hitAya kevI rIte karavo? A vakhate uttara gujarAtanA keTalAka agraNIoe pU. munizrIne vinaMtI karI ke teo zikSaNakAryamAM rasa le. AmAMthI jUna-1966mAM sarvamaMgama Azrama . Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza sAgoDiyAno uddabhava thayo. pATaNa-DIsA roDa upara pATaNathI sAta kilomITara dUra sAgoDiyA gAma AveluM che. tyAMnI grAma paMcAyate AzramanI pravRtti mATe 68 ekara jamIna ApI. A jamIna kSArayukta, sUkI, vRkSa vinAnI hatI. paramAtmakRpAthI, AzramanA kAryakaro ane zubhecchakonA sahakArathI, dUdha sAgara DerI ane gujarAta yunivarsiTInA prayogonA kAraNe tathA ghaNA bhAI-bahenonI Arthika sahAyane lIdhe lagabhaga A badhI jamIna phaLadrupa banI che, temAMthI kSAra dUra thayo che ane jamIna atyAre naMdanavana samI banI che. sarvamaMgalam Azrama, gauzALA je Aje adyatana svarUpe navIna banI che te tathA buniyAdI zALA ane chAtrAlaya calAve che. mahArAjazrI mAne che ke vidyArthI phakta DIgrI meLave te pUratuM nathI. paraMtu zikSaNanI sAthe sAthe tene evA saMskAra maLavA joie ke jenAthI te sAco mAnava bane. A dhyeya pUrNa karavA mATe ahIM je pravRttio AraMbhI te kharekhara karmayoganI dhArA banI gaI. ahIM sAdhanA kuTIro bAMdhavAmAM AvI. mahArAjazrInI sAdhanA mATe vItarAga ArAdhanA kendra-dhyAna maMdira-banAvyuM. 16 rUmonuM "vAnaprastha ArAdhanA kendra" taiyAra karyuM. A kendramAM rahenAra bhAI-bahenone pU. gurujInA sAMnidhyano ane svAdhyAyano lAbha maLavA mAMDyo. A kendramAM uparamALa banAvI dhyAna sAdhako mATe 8 rUmonuM saMkula banAvyuM. ahIM varSamAM cha vAra saghana dhyAna sAdhanA zibiranuM Ayojana paNa thAya che, teno lAbha aneka mumukSu bhAI-baheno laI rahyA che. e ja rIte ujajaina, Indora, zAjApura ane bhopAlamAM paNa dhyAna zibiranuM Ayojana thAya che. ahIM zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika dhyAna kendrataiiyAra kyuM che. tyAM dararoja svAdhyAya thAya che. ane dara ravivAre savAre 7-00 thI 11-00 vAgyA sudhI dhyAna zibira thAya che, teno lAbha aneka mumukSu bhAI-baheno niyamita laI rahyA che. tema ja ahIM vItarAga vijJAna kendra ane zrImad rAjacaMdra jIvanadarzana myujhIyama tathA oDITarIyama paNa banyuM che. A uparAMta sarvamaMgalam Azrama, sAgoDiyA dvArA aneka gAmomAM duSkALa rAhatanAM, pUra rAhatanAM ane varasAda tathA pUramAM paDI gayelAM hajAro makAno rAhatathI bAMdhI ApavAnA kAmo mahArAjazrInA mArgadarzana nIce thayAM hatAM. A rIte sAgoDiyA AzramamAM aviratapaNe karmayoga cAlI rahyo che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza - - - jJAnakSetraH sarvamaMgalam parivAra Azrama, pATaNa | sarvamaMgalam AzramanI sthApanA thaI tyArathI pa.pU. gurujInI daSTimAM eka dhyeya tarta spaSTa hatuM ke bahujana samAjane AdhyAtmiktAnA mArge vALavo ane te mATe sahelAithI adhyAtma jJAna maLe tevI vyavasthA goThavavI. A hetuthI sane 1968nA cAturmAsamAM dhArmika pravacano karyA te sarva komomAM khUba ja lokapriya thayAM. A cAturmAsanI pUrNAhuti prasaMge badhAe bhegA maLIne pATaNamAM verAI cakalAmAM AvelI baTukabhairavanI vADImAM sarvamaMgalam parivAra AzramanI sthApanA karI. Ama, pATaNamAM A rIte jJAnayajJonI zarUAta thaI. chellA 40 varSathI hajAro mANaso satata 40thI 65 divasa vividha viSayo upara cAlatI A vyAkhyAna mALAono lAbha le che. Aja sudhImAM cAturmAsanA AvA 33 jJAnayajJo thayA che, ane 40 graMtho upara svAdhyAya thayo che. A uparAMta pATaNa tAlukAnA gAmaDAMomAM jyAre paNa duSkALa paDyo che ke nadImAM pUra AvyAM che tyAre mahArAjazrIe sarvamaMgalam parivAra Azrama pATaNanA kAryakaro mAraphata anAja, vAsaNa, davA, pAvaDaranuM dUdha, kapaDAM, bhojana ane anya jIvana jarUriyAtanI cIjonI vaheMcaNI karAvI hatI. I.sa. 1973nI ativRSTi vakhate pATaNa tAlukAnuM rUganAthapurA gAma AkhuM naSTa thaI gayuM hatuM, tyAre mahArAjazrIe te gAmane dattaka laIne lAyansa kalaba opha muMbaI tema ja pATaNa Azrama dvArA navesarathI baMdhAvI ApyuM hatuM. cAturmAsanI saLaMga-pravacanamALA uparAMta dara zukravAre sAMje pATaNa AzramamAM pustaka vAMcana-vivecana tathA dhArmika graMtha uparAMta svAdhyAya cAle che, tema ja dara ravivAre sAMje mahArAjazrI jAhera pravacana Ape che. pATaNa uparAMta mahesANA, DIsA, pAlanapura, joTANA, kheravA, kobA, amadAvAda, rAjakoTa, morabI, sAyalA, vaDavA, vavANIyA, muMbai, beMglora, dharamapura, ujajaina, zAhajApura, Indara ane bhopAlamAM paNa teozrInAM pravacano yojAya che. Aje 79 varSanI uMmare paNa mahArAjazrInuM A jJAna-kArya satata cAlu che. A jJAna, bhakti ane karmanA triveNI saMgamamAM aneka mumukSu bhAI-baheno snAna karIne pavitra bane che ane potAnA jIvanane dhanya banAve che. pU. gurujInA A yajJakAryano lAbha aneka varSo sudhI janatAne maLato rahe te mATe paramAtmA temane nirAmaya, dIrdhASya arpe tevI amArI parama kRpALu paramAtmAne prArthanA che. 21/12/2009 - - - -- -- - -- -- - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza AvanAra - parama kRpALu paramAtmAno- jemanA anugrahanA kAraNe A. graMtha lakhavAnI zakti maLI. * pa. pU. gurujIno - je manI amRta vANI ane atyaMta kRpAnA kAraNe ja A graMtha lakhI zakAyo. - pa.pU. sAdhvIjI priyadarzanAthIjI mahArAja sAhebano jemaNe A graMthanI mULa prata sudhArI pariijana karI ApyuM, graMthanA sArarUpa mukha pRSThanuM chelluM pAnuM lakhI ApyuM, prapha sudhArI ApyuM ane jarUrI mArgadarzana ApyuM. zrI kanubhAI rAvala ane zrI vipulabhAi prajApatino jemaNe, keTalAka sudhArA karI ApyA, upayogI sUcano karyA ane praka sudhArI ApyuM. * e dAtAono jemaNe A pustaka mATe dAna ApyuM. - + zrI harSadabhAI khamArano je maNe A graMtha suMdara rIte, sughaDatAthI chApIne tamAma pustako AzramamAM pahoMcADavAnI cIvaTa bharI kALajI rAkhI. zrI manISabhAi khamArano jemaNe potAnA dainika patra 'hamaloga mAM A graMthanA tamAma 56 prakaraNo tA.2-80 7 thI tA.5-2 - 09 sudhImAM kALajIpUrvaka chApyA. da madhusUdana kR. sonI - Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza - pa000-00 pa001-00 5001-00 5001-00 5001-00 001-00 10000-00 . ApustakanA dAtAzrIo 1 zrI pUjAbhAI aMbAlAla paTela (amecchiAvALA) paTelavAsa, IsanDa. tA. kalola, ji. gAMdhInagara 2 zrI velajIbhAI narasaMgabhAI caudharI ha. zrI lavajIbhAI narasaMgabhAI caudharI brAhmaNavADA, tA. cANasmA, ji. pATaNa- 384220 3 zrImatI lakSmIbena zaMkaralAla solaMkI AMbeDakara bhavana pAse, jaLacoka, pATaNa- 384265 4 zrImatI motIbahena kAnajIbhAI prajApati 92-bI, zrInagara sosAyaTI, gAyatrI maMdira pAse, pATaNa- 384265 5 zrImatI mItAbahena haribhAI paTela koleja TIcarsa sosAyaTI, rAjamahela roDa, pATaNa- 384265 6 zrImatI zAradAbahena prahalAdabhAI sonI aMbikA sosAyaTI, guMgaDI taLAva pAse, pATaNa- 384265 zrI niraMjanabhAI ke. vyAsa - vyAsa sabhAgRha, verAI cakalA, pATaNa-38425 8 me. amRtalAla azokakumAra enDa kaMpanI 438, ema. je. mArkeTa, gopAla galI, muMbaI- 400002 9 zrImatI vINAbahena vipInacaMdra zAha navA vADaja, amadAvAda, 380013 10 zrI avanIzarAya madhusUdanarAya majamudAra daveno pADo, nAgaravADA roDa, pATaNa-384265 11 zrI aruNabhAI nyAlacaMdabhAI vorA "amI', prANanagara, ravApara roDa, morabI, ji. rAjakoTa-363641 12 zrI mULacaMdabhAI nAgaradAsa paTela (aghAravALA) 5, saradAranagara, DIsA-cANasmA roDa, pATaNa- 384265 13 gaM. sva. rUkSmaNIbahena bhANAbhAI paTela gAmaH machADa tA. karADI, ji. navasArI- 36440 14 bhAgavata saptAha TrasTa C/o zrI mANekalAla vi. zAha (bAlIsANAvALA) 10- DIlakSa sosAyaTI, nijhAmapurA, vaDodarA- 390002 5000-00 5000-00 5001-00 5000-00 5000-00 5000-00 pao00-00 navAgata mAsama A sodAnA atakaraNapUvaka AbhAra mAne che -- -- - - Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza 5000-00 5000-00 - A pustakanA dAtAzrIo o 15 zrImatI menAbahena kAnajIbhAI memorIyala TrasTa 5000-00 - 16-samarpaNa mArkeTa, ketula cembarsa pAse, hAIve, mahesANA-384002 16 zrI amRtalAla ema. zAha 5000-00 herisa barga, amerikA 10 zrI rDo. vipulakumAra popaTalAla prajApati 5001-00 38, zrI kumArapALa sosAyaTI, pATaNa- 38425 18 zrI IzvaralAla zivarAmadAsa paTela pa000-00 - madhu kuMja sosAyaTIM relve sTezana sAme, pATaNa- 38425 19 zrImatI indirAbena ramezacaMdra ThAkara sva. ramezacaMdra cunIlAla ThAkaranA smarNArthe, 13- viranagara sosAyaTI, bhImajIpurA, amadAvAda 20 gaM. sva. gaMgAbahena hIrAbhAI paTela da-e, raLiyAtanagara, pATaNa. C/o lakSmI meDikala sTorsa, zrI zaMkarabhAI hI. paTela hiMgaLAcAcara, pATaNa- 384265 21 zrI goviMdabhAI rAmabhAI Thakakara 30, jaza baMgalojha, Teliphona ekSacenja roDa, pATaNa- 384265 ha. zrI prazAMta goviMdabhAI Thakakara prasAda sIkayurITIjha, 35- devadarzana kompalekasa, pATaNa- 384265 22 zrImatI zAradAbahena amRtalAla Thakkara jIvaMtIkA bhuvana', zakita pArka sosAyaTI, rAjamahela roDa, - pATaNa- 38425 23 zrI hasamukhabhAI babaladAsa paTela 14/bI, madhukuMja sosAyaTI, relve sTezana sAme, pATaNa - 38425 24 zrI zAMtilAla vAlajIbhAI desAI 5000-00 bI/4, sadaguru TAvarsa- cotho mALa, kAlAvaDa roDa, vIkahArDara hospiTala sAme, rAjakoTa- 360005 25 zrImatI damayaMtibena praviNacaMdra gAMdhI bahucarAjI mAtAno pADo, madArasA, pATaNa- 384265 eka lAkha ekatrIsa hajAra purA 131ooo-oo 5000-00 5000-00 5000-00 5000-00 A sodAtAono AtakaraNapUrvaka vAra tamAma Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che che ke zake jematI zubhecchAthI A pustaka chapAI rahyuM che... zrImad bhAgavata saptAha TrasTanA TrasTIo (sthApanA : 1995) karI che A kAma | nikuMja pI. zAha DaoN. pI. ema. zAha 0 mANekalAla vI. zAha 0 DaoN. navIna Ara zAha mInAbahena ena. zAha ane samagra parivAranA 'bhAgavatano saMdeza' pustakanA sau vAcakone premapUrvaka jya zrI kRSNa , ' * Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad bhAgavata saptAha drano hetu ane pravRtti chAtrAlayamAM rahelo vidyArthI teno abhyAsa pUro thatAM svagRhe javAnI taiyArImAM je AnaMda anubhave che te kholIne, lakhIne varNavI zakAto nathI, tevI ja rIte bhavATavInA musAphare tenI jIvanayAtrA pUrI thavAnA samaye, jIvanane sArthaka banAvavAnI taiyArI karavAmAM, tenA hRdayamAM AnaMdanI choLo UchaLatI rahe te mATe bhagavad nAma smaraNa, AdhyAtmika, dhArmika vAMcana, satsaMga, kathAzravaNa vagere sAdhanono Azraya karavo Avazyaka che. A mATe 'bhAgavata kathA zravaNa' ati uttama sAdhana jaNAyuM che. A hetune sidhdha karavA mATe amoe tIrtha sthaLamAM dara varSe eka vAra AThathI dasa divasa rahI tyAM 'bhAgavata' ke 'rAmAyaNa'nI kathA zravaNa karavI ane karAvavI evuM paMdara varSa pahelAM nakkI karyuM. ane sane 1995thI A sapravRtti kyAreya rokAyA vinA satata cAlu rahI che. tene ame amArA upara varasI rahelI izvara kRpA samajIe chIe. A pravRttimAM adhiktama vAnaprasthAzramamAM pravezelI, siniyara siTIjhana vyaktio joDAya che. Ama dara varSe 250thI 300 vaiSNavajano Ano lAbha le che. ane sauno sAtha-sahakAra maLavAthI A pravRttimAM vega maLato rahe che. A dhyeyane bhAgavatanA zlokanA eka sUtranuM samarthana maLe che, je A pramANe che : 'smarantaH smArayantazra mithoDaghoghahara haris' (11-331no ardhozloka)teno artha che ke H 'paramAtmA pAponA samUhane eka kSaNamAM bhasma karI de che. tethI temanuM smaraNa satata karavuM ane anyane karAvavuM.' vaLI bhAgavata mahAtmyaH4 - 8/9mAM lakhyuM che ke ''kaLiyuga rUpI grAha (magara)thI grasta jIvanA uddhAra mATe zrImad bhAgavatanuM rasAsvAdana karavuM e eka mAtra AdhAra che.'' : eTale ja bhAgavata saptAha, kathA Ayojana pratyeka mumukSu zrotAone zAMtino tema ja bhagavad prAptino anubhava karAvavA paryAsa che, sakSama che. saMparka : DaoN. navInabhAI Ara. zAha 193, zrIpAdanagara, vI.Ai.pI. roDa, kArelI bAga, vaDodarA- 390018 zrImah lAgavata saptAha TrasTe yA pustaGa bhATe za. 5,000/- no sahayoga Apyo che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza - A pustaka viSe) sana 2006nA juna mAsamAM eka divasa pa.pU. gurujIe kahyuM: 'A varSe cAturmAsa jJAnayajJamAM 'bhAgavatano saMdeza' e viSaya upara pravacano thaze." e sAMbhaLI sau mumukSu bhAI-bahenonA hRdaya AnaMdathI jhUmI UThayA. kema ke pU. gurujIe sana 1996nA cAturmAsamAM dararoja ane e pachI dara ravivAre sAMje 6-00 thI 7-00 vAgyA sudhI rAmAyaNane 100 kalAkanA pravacanamAM kahIne zrotAone DolAvI dIdhA hatA. e pravacanomAMthI e nAmanuM pustaka (bhAga1) paNa julAI 1998mAM pragaTa thayeluM. teno lAbha ghaNA mumukSu bhAIbahenoe khUba AnaMdathI lIdho hato. e smRti saunI tAjI thai. pariNAme 'bhAgavatano saMdeza' e viSaya upara 5.pU. gurajIe tA. 7 - 7-06thI tA.6-8-06 sudhI cAturmAsa jJAnayajJamAM roja sAMje ane tyAra pachI tA.13-8-0 thI tA. 21-7-07 sudhI dara ravivAre temanI rasALa zailImAM bhakti rasa ane tattvajJAnathI mumukSuonAM mana DolI UThayA hatA. A pravacano pustaka svarUpe pragaTa thavuM joie tevo temano premAgraha paNa hato. pU. gurujI bolatA gayA huM lakhato gayo ane e dareka prakaraNa pATaNanA agragaNyadainika hamalogamAM tA. 2-8-17 thI tA.5- 2 -09 sudhI 56 prakaraNomAM dara guruvAre chapAyuM. jeno lAbha aneka mumukSuoe lIdho hato. tenA suMdara pratibhAvo paNa sAMpaDayA hatA. A lakhAyuM tenA zreyano moTo phALo mArA be yuvAna mitro zrI naTubhAi. prajApati jemaNe mane satata protsAhita karyo hato ane zrI vinodabhAI paraDavA jeoe jarUra paDI tyAre keseTamAMthI A pravacana lakhI ApyAM hatAM. e banneno huM ahIM AbhAra mAnuM chuM. pa.pU. sAdhvIjI priyadarzanA zrIjI ma.sA.e A pustakanI pratane jhINavaTathI vAMcIne tenuM parimArjana karI, sudhArI ApI bhUla vagaranuM banAvI ApyuM temano upakAra mAnuM teTalo ocho che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) bhAgavato saMdeza huM mumukSu vAMcakone vinaMtI karuM chuM ke A pustaka vAMcatA pahelAM mArA mitra zrI kanubhAI rAvale lakhela Acamana' je A pustakamAM ja sAmela che te jarUra vAMce emAM A AkhA pustakano sAra che. temaNe A pustaka vAMcI je sudhArA sUcavyA te karavAthI pustaka suMdara banyuM che. | mArA murabbI mitra zrI gajendraprasAda vyAsano sahakAra mane sarvamaMgalam parivAra Azrama pATaNanA saMcAlanamAM maLyo tethI huM A pustakamAM vadhu samaya ApI zakyo chuM. e mATe temano huM AbhAra mAnuM chuM. A pustaka vAMcIne teno pratibhAva mokalI ApavA huM saune vinaMtI karuM chuM. chelle pa.pU. gurujInA anaMta upakAro mAthe caDAvI temane zata-zatakoTi praNAma karIne viramuM chuM. madhusUdana sonI gokula varakhaDIpoLa sAme, sonIvADo, pATaNa (u.gu.) phonaH (02766) 220558 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (11 'Acamana sukha maLe ane duHkhaTaLe e mATe mANasa dharma tarapha vaLe che. paNa jene e dharma samaje che e dharmanahIM paNa saMpradAya che enI ene khabara nathI. vaLI pUjApATha karIne dharmanuM AcaraNa karyAnuM mAnI levAmAM Ave che, paNa te dharma nahIM mAtra karmakAMDa ja che. icchita vastu, vyakti ke paristhitinI prAptimAM sukha mAnI levAmAM Ave che. AvI prAptino AnaMda pAcho lAMbo Takato nathI, eTale pharI pAchI bIjI prAptinI tAlAvelI ke gaDamathala zarU thaI jAya che. sukhanuM kendra bahAra nahIM paNa enI potAnI aMdara che enI ene khabara nathI, eTale e kasturI mRganI mAphaka bhaTakayA kare che, AthaDyA kare che. "sukhanuM kendra aMdara rahelA AtmAmAM che. AtmAnA kendramAM kevI rIte javuM enI khabara paDatI nathI. e mATe jene AtmAnubhUti thaI che evA satpaSa, jJAnI puruSa ke sadguru pAse javuM paDe. paNa emane zodhavA kayAM ane kevI rIte enI samaja nathI paDatI eTale game eno hAtha pakaDI le che. pariNAme je jANavAnuM che te to jANavA maLatuM nathI ane aMdhArAmAM aTavAyA kare che. pa.pU. gurujI munizrI bhAnuvijayajI mahArAja dara varSe aSADha-zrAvaNa mAsa daramiyAna koi eka dhArmika graMthano AdhAra laine pravacano Ape che. aneka dharmo-graMthonA saMdarbhe TAMkIne, vyAvahArika daSTAMto ApIne dharmanI kaThina vAtone saraLa karI samajAve che. karuNAthI prerAIne apAtA A pravacanonI zrotAonA mana para bhAre asara paDe che. 7mI julAI 0 7thI 6 ThI ogasTa 07 daramiyAna pU. gurujIe 'bhAgavatano saMdeza" upara pravacano ApelAM. A pravacanonI sIDI/ keseTa bane che eno ane potAnI noMdhono AdhAra laine zrI madhusUdanabhAi kRSNAlAla sonIe sAra-saMkalana karIne A pustaka taiyAra karyuM che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) bhAgavatano saMdeza - - - - - A pustaka viSe kaMI kahevuM e moranA iMDAne cItaravAno mithyA prayAsa gaNAya. pustaka pote ja bole e paryApta che. chatAM thoDuMka Acamana, pU.gurujInA potAnA zabdomAM ja karIe. bhAgavata che to bhaktino graMtha, paNa emAM tattvanI vAtoya che. mAnava zarIra cetana-tattva dvArA ja jhaLake che. cetana tattva e mULabhUta tattva che. jenI cetanA pUrNa paNe khIle te "tIrthakara', 'avatAra kahevAya. pratyeka vyaktimAM "tIrthaMkara', 'avatAra' banavAnI kSamatA paDI che." " pUjA, pATha, mALA, japa, tapa e cetana tattvane khIlavavA mATe ja karavAnAM che. mATe mANase potAnA astitvane-cetana tattvane e rIte akhilAImAM jovAnuM che. bhagavAna kRSNa gItAmAM e ja kAntikArI vAta karI che, "tArA AtmAno udhdhAra tuM ja kara." bhagavAna mahAvIre paNa kahyuM che, "AtmA ja karmano kartA che ane te ja karma-mukta banI zake che. bhAgavate paNa kahyuM che. AtmA ja AtmAno mitra che, tema dumana paNa che, tethI sukha ke duHkha mATe tame pote ja javAbadAra cho." 'bhAgavate ema paNa kahyuM che ke "mANasa jyAM Ubho che tyAM ja saMvAditA UbhI kare. cAra Azrama-brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyastAzrama pramANe jIve ane chelle vanamAM jai dhyAnavasthAmAM ja dehano tyAga kare." A cAra AzramonI vAta mAtra bhAratanA ja dharmagraMthoe karI che, bIjA koI dharmazAstroe karI nathI." "vaLI kahyuM che, "mANasa potAne jarUrI eTalA ja anna, vastra, raheThANa, osaDanI vyavasthA kare. dharatI anAja Ape, varSa pANI Ape, sUrya prakAza Ape paNa mANasa potAnI AvazyaktA jeTaluM ja le. saMnyAsI to Ama ja jIve che. gRhastha paNa Ama ja jIvavuM hoya to virakta banavuM paDe." "anyanI tulanAe tame game eTalA UMcA sthAne ho paNa sAmAnya mANasa sAthenA vartAvamAM ahane vaccelAvazo nahIM, paNa prema ane snehaneja vacce lAvajo. emanI sAthe madhuratAthI vartajo ane emanA jevA nAnA banI jajo." bhAgavata kahe che, 'tamArI pAse aDhaLaka dhana bhale hoya, paNa kyAreya tochaDAI, avinaya ke rukSatA na batAvazo. namratA, vinaya, vivake ane premathI Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (13) vartajo.' tamArAmAM mamatvake mArA paNAno bhAva haze to bIjA sAthenA premamAM avarodha Avaze. A bhAva sAmAnya vyavahAramAM jeTalo naDe che enA karatAM sAdhanA karavAmAM vizeSa naDe che." pRthvI para tamane je kaMI maLe che te tamArI AvaDatathI nahIM, paNa bhagavata kRpAthI maLe che tema mAnajo. tame je kaMi prApta kyuM che te meLavavA mATe paramAtmAe tamane nimitta banAvyA che. ema mAnajo. tamArI jarUriyAta karatAM vadhu rAkhavuM e corI che. ghaNuM vAMcIne-sAMbhaLIne paNa mANasamAM parivartana AvatuM nathI, kAraNake vicAra sAthe zudhdhAcAra, jJAna sAthe vicAra ane tattvajJAna sAthe adhyAtma A kama pramANe e cAlato nathI. vicAra vagarano AcAra ane AcAra vagarano vicAra-bane adhUrAM che. vicAra ebIja che ane AcAra e khAtara ane parizrama che. zudhdha jamIna zodhI, samataLa karI, tenA upara UnanuM Asana bichAvI tenA para sthira bano. evA sthira bano ke jevA vAlmikI tapa karavA beThA hatA. sthira besI zAMta thaI javuM. zarIrane aMdarathI jarA paNa taMga na karavuM. e rIte besIne zAMtipUrvaka 3 kArano japa karavo. OM kAra zabda paramAtmAne saMbodhI karavAno, bolavAno, pokAravAno che. 34mAM lIna bano. sAdhanAnI aneka prakriyAo che. dareke potAnI prakRti pramANe emAMthI pasaMdagI karavAnI. sAdhanAnI pUrva zarata ahaMkAra kADhavAnI che. jagata pAsethI ghaNuM lIdhuM che. janmathI letA ja AvyA chIe. kuTuMba, samAja, zikSaka, zALA, kaoNleja, dharatI, AkAza, sUrya, caMdra, vRkSa, nadI, sAgara, badhA pAsethI ghaNuM lIdhuM che. roTalI upara ghI copaDIne khAie chIe e ghauM banAvavA kheDUte tanatoDa mahenata karI che. dUdhamAMthI aneka prakyiA karyA pachI dhI bane che. A jagatamAM AvIne ApaNe basa lIdhA ja karyuM che. have samAjanuM e RNa cUkvavA basa ApyA ja karo, je rIte ApI zakAya e rIte ApyA ja karo. kanubhAI mULazaMkara rAvala 19/ 20, rAdhAkRSNa sosAyaTI, I.bI. hospiTala pAse DIsAroDa, pATaNa (u.gu) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) bhAgavatato sadeza sakhyam jJAna prasAraNa yojanA chellA 40 varSathI pU. gurujIe vividha viSayo para pravacano ApyAM che. tenA AdhAre 20jeTalA pustako prakAzita thayA che ane temAMnA keTalAka aprApya che. A pustakonI yAdI joie to viSayonuM vaividhya najare caDe che. dareke dareka pustaka mananIya che ane pU. gurujInI saraLa vANI ane viSayanA uMDANane kAraNe vAraMvAra vAMcavA game tevAM che. chatAM darakenI ruci pramANe darekane judA judA pustako vadhAre gamI jAya che. ghaNAne izAvAsya upaniSada' zreSTha lAge che to ghaNAne "nArada bhakita sUtra' ghaNA "gItAno bhakitayoga'nA cAhaka che to ghaNA 'sthitaprajJa'nA, ghaNAne "dharmabiMdu game che, to ghaNAne mIrAMnI vANI'. paraMtu dareke dareka pustaka UMcI koTInAM banyAM che. pU. gurujInI amRtavANIno lAbha vadhune vadhu vyaktione maLe te mATe samyam jJAna prasAraNa yojanA ghaDavAmAM AvI che. yojanAnuM nAma ja sUcaka che. sama ane jJAna banne zabdone dhyAnamAM rAkhIne ja pustakanuM prakAzana thAya che. A yojanAno lAbha be rIte prApta thAya che. A yojanAmAM rUA. 1000/jeTalI rakama ApI sabhya banI zakAya che. A sabhyane AjIvana sabhya tarIke gaNI A yojanA nIce prakAzita thatA tamAma pustako bheTa ApavAmAM Ave che. jyAre koI vyakti sabhya bane tyAre atyAre prApta hoya te paikI be pustako bheTa ApavAmAM Ave che. tyAra bAda je je pustako prakAzita thAya te bheTa ApavAmAM Ave che. ApanA hAthamAM AveluM A suMdara pustaka paNa 2009nI sAlamAM prakAzita thayeluM navIna pustaka che. evo saMkalpa karyo che ke dara varSe eka pustaka prakAzita karavuM. A yojanAmAM joDAnAra samAjanA anya lokone madadarUpa thAya che. A yojanAnA phaMDane kAraNe pustakanI kiMmata najIvI rAkhavAmAM Ave che ane samAjamAM vadhune vadhu lokone teno lAbha prApta thAya che. pU.gurujInA pravacano daramiyAna A pustako 50% nA dare ApavAmAM Ave che. te rIte paNa A yojanAno lAbha lai zakAya che. A pustaka Apane jarUra gamyuM haze. Apa ApanA mitravartuLamAM jarUrathI A yojanAnI vAta karI eka samAja upayogI pravRttimAM sahabhAgI thavA vinaMtI karazo. zaradabhAI zAha Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (15 arpaNa :: :: : : : pa.pU. gurujI munizrI bhAnuvijayajI mahArAjanA vacanAmRtonuM pAna karI jIvana vyavahAra samyagu banAvI, parabrahmane prApta karavAno puruSArtha karanArA, sarvamaMgalam Azrama-sAgoDiyA tathA sarvamaMgalam parivAra Azrama-pATaNanAM mumukSu bhAI/bahenone atyaMta premapUrvaka arpaNa.. * prakAzako e * TrasTImaMDaLa sarvamaMgalama Azrama mu, sAgoDiyA, tA. ji. pATaNa (u.gu.) - 384265. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) 1 2 3 4 5 to 9 17 11 12 13 14 15 1 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 20 20 bhAgavatano saMdeza H anukrama : traNa graMthonuM zikSaNa bhaktimArga sauthI zreSTha jIvanano samagrapaNe svIkAra karo uttama che paramAtma guNa zravaNa dhRtarASTrano putra moha parIkSitano pazcAtApa parIkSitanA prazno bhaktiyoganI prApti manane prabhumAM lIna karo nirapekSa mana sAcuM sukha pAme paramacetanA karuNAvaza thaI avataraNa kare che prakRtino kSaya karavAnI rIta zraddhA ane ciMtana brahma pAmavA vikAro choDo kapila muninuM prAgaTya devahutinI jijJAsA mana baMdhana ane mokSanuM kAraNa satsaMga karo jo huvA so ThIka huvA to sadguru maLaze ja parahita sama dharma nahi bhAI ola lAIpha Ijha yoga manane nirmaLa banAvo jAku jJAna kaLA ghaTa bhAsI averanesa prApta karo jAgRta rahIne ja jIvo Asakti choDo asaMganA saMgathI Asakti kApo 18 22 26 30 33 39 40 x x 44 48 para 56 59 kara 5 Fe 02 of toe 82 6 9 93 CG 103 105 110 113 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (10) [:: anukama :: 29 116 120 123 10. 129 34 133 136 36 139 143 30 38 146 3 150 153 150 160. samatAvAna bharatajI jaDa bharatajIno mokSa jaDa bharatajInI avasthA rAjAno pazcAtApa mana upara kAbu meLavo mana zuddhinI prakriyA samatva keLavo mAnavatA mANasano dhamI yudhiSThira nAradajI saMvAda sarva bhUta hite rataH bhagavad parAyaNa ja raho prApya karma prabhune arpaNa karo ghaNuM lIdhuM, have Apo bhAgavata kahe che... koNa bhagavad bhakti karI zake? omakAranI sAdhanA-(1) omakAranI sAdhanA-(2) maratAM pahelAM maro mUke te jJAna pAme sakaLa sukha hari zaraNamAM A vizva prabhunI kAyA AtmAne AtmA vaDe jANo guru" zaraNa mAyAnuM haraNa evo mANasa brahma tarapha ja jAya saraLane paramAtmA maLe AjJA pALe te kRpA pAme mana zAMta karo. sakaLa sukha zrI harinA caraNe 163 160 101 104 107 180 183 18e 11 para 195 53 198 201 54 papa pada 205 209 - Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) traNa graMthonuM zikSaNa traNa adbhuta graMtho hiMdustAnanI dharatI upara keTalAka alaukki graMtho che, temAM keTalAka dArzanika che, keTalAka tArkika ane keTalAka dhArmika che. emAM traNa graMtho evA che ke jemAM samagra jIvananI pUrepUrI vigato ApI che. eTale ke mANasa kevI rIte jIvana jIve ? ane jIvana jIvavA mATe tenI pAse kai ane kevI sAmagrI hovI joie ? jIvana eTale mAtra 'khAnA, pInA, ronA, dhonA, kaccA-baccA paidA karanA aura phIra mara jAnA' evuM nahi, paNa vicArAtmaka, bhAvanAtmaka, kriyAtmaka ane karmAtmaka jIvana jIvavuM ene cIlA cAlu nahi jIvavuM. A traNa graMtho che, rAmAyaNa, mahAbhArata ane bhAgavata. A jagatamAM mANasa potAnI zaktino upayoga 'kAma' mATe kare che. kAma eTale mAtra kAmavAsanA-seksa-nahi, paNa 'kAmanA' eTale ke indriyonA anukULa viSayonI prApti mATenI mathAmaNa. e viSayomAM ja sukha che evI bhrAMti mANasane daDha thai che. takalIpha e che ke e bhrAMti, e bhramaNAne mANasa jANato nathI eTale ene satya mAne che ane bhramaNA tarIke tene svIkArato nathI. e sukha che raNamAM dekhAtA jhAMjhavAnA jaLa jevuM. raNamAM dUra-dUra moTI nadI vahetI dekhAya, dhasamasatuM pANI vahI jatuM dekhAya kharuM. paNa tarasyo mANasa e pANI pIvA AgaLa DagalA mAMDato jAya tema tema e nadI, e pANI AgaLa jatAM jAya. kAraNa tyAM pANI ja nathI. che mAtra AbhAsa, mATe ja tene jhAMjhavA-mRgajaLa-bhramaNA kahevAya che. evI ja rIte saMsAramAM sukha dekhAya che ane mANasa ene bharose beTho che chatAM e sukha nathI paNa bhrAMti che. bhrAMti thavAnuM mULa kAraNa che astitva (AtmA) viSenI ajJAnatA kharekharato sukhanuM mULa kendra che AtmA, je aMdara che. chatAM mANasa bahAra vastumAM, vyaktimAM sukha zodhe che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza parivartanano prAraMbha vastu eTale padArtha. jaina paraMparA tene pudgala dravya kahe che. jagatamAM je kAMI AMkhathI dekhAya che, jIbhathI svAda levAya che, kAnathI saMbhaLAya che, nAkathI suMdhAya che, zarIrathI sparza karI zakAya che te padArtha che, pugala che. tene raMga che, rUpa che, kada che, vajana che. tenI racanA thAya che ane vikherAya che. sAMkhya darzana pulane 'prakRti' kahe che, vedAMta tene "mAyA kahe che, aMgrejImAM tene meTara' kahevAya che. mANasa AmAM sukha zodhe che. sukha meLavavAnuM dabANa mANasane potAnI aMdarathI Ave che. paNa sukha kyAkendramAMthI maLe che te viSe mANasa kazuM jANato nathI. eTale to e kendra potAnI aMdara hovA chatAM te bahAra zodhe che, padArthamAM zodhe che. A bhramaNA che. tene vedAMta bhrAMti kahe che. e bhrAMti dUra na thAya tyAM (kAyamI) sukha meLavavAnI aMtarayAtrAno prAraMbha thaI zakato nathI. jyAre tene puruSa maLaze, temanI sAthe yoga thaze, oLakhANa ane bhakti thaze, vinamratA Avaze tyAre temanA caraNe besIne emanI anubhUtinI vAto dhyAnapUrvaka sAMbhaLaze te pachI tene pratIti thaze ke sukhanuM kendra tenI mAnyatA pramANe padArtha ke vyakti je bahAra che te nathI paNa potAnI bhItara rahelo AtmA che. mATe AtmAnA kendra upara javuM joie tevo nirNaya te kare che. e mANasanuM parivartana biMdu che, tyAMthI enAmAM sAco pheraphAra thavAnI zarUAta thAya che. sagurunI jarUra jJAnI puruSo pAse bhautika padArtho jarUra pUratAM ja hoya che ke nathI hotAM, chatAM teo sAmAnya sukhAnubhava nahi paNa parama sukhAnubhava kare che. sAmAnya mANasane AnI navAI lAge tevuM che. te mAne che ke vadhu padArtho pAse hoya to vadhu sukha maLe. eTale ja Aje lagnonA jamaNavAramAM be cAra vAnagI nahi paNa aneka vAnagI hoya che. koI-koI amIrane tyAMnA lagnamAM so-doDha so vAnagI hovI te navAI jevuM nathI. sukhanI A bhramaNA bhAMge tevuM parivartana biMdu AvyA pachI mANasane eka anubhavI sadgurunI, sat zAstranI ane sadharmanI jarUra jaNAya che. A tattvo sAthe pahelAM tene levA-devA nahotI. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) bhAgavatato sadeza - - aMtayAtrAnuM mukhya sAdhana che "dharma mANasa Aje dharmanA nAme je kAMI kare che te sAruM che chatAM e che to karmakAMDa ja. mANasa maMdiramAM jAya, sevA-pUjA kare e karmakAMDa ja che. dharma to cetanAnI eka AMtarika avasthA che. paNa enI sAcI khabara to tyAre ja paDe jyAre AtmajJAnI sadguru prApta thAya ane sat zAstro tenA mAdhyama bane. Ama thAya tyAre ja khyAla Ave ke A dharma nathI ane padArthamAM kAyamI sukha nathI, kemake sukhanuM kendra to aMdara che. e kendra mAre zodhavuM che. prApta karavuM che ane kAyamI sukha mANavuM che. e zAnAthI maLaze? evI jIjJAsA sAdhakane thAya che tyAre saru kahe che, e sadharmathI jaDaze. ApaNane ahIM Azcarya thAya che ke keTalAka mANaso bUmo pADe che ke dharma kI ye ho, adharmakA nAza ho.' paNa dharma ane adharma kone kahevAyatenI emane khabara nathI hotI. dharma e aMtarayAtrAnuM mukhya sAdhana che. judI judI bhUmikAethI dharma mANasamAM kAma kare che. vicAraciMtana pradhAna mANasane aMtaryAtrA karavA sadguru "jJAna"no mArga Ape che karma pradhAna jIvane sevAnuM sAdhana Ape che ane bhAva pradhAna, prema pradhAna vyaktine bhaktino mArga Ape che. A tamAma yAtrAo to aMdaranuM kendrazodhavA ja karavAnI che. Ane kabIrajI khoja kahe che. ane "khoja pIMDa to brahmAMDakA patA laga jAya ema kahe che. A khoja mATe ja AdhyAtmika zAstro, upaniSado, vedo, Agamo ane tripITako racAyAM. e sAdhanoupayogamAM letAM pahelAM. tenI prAthamikataiyArI karavAnI che tenI jANa ApaNA bhAratIya RSi-munioe racelAM rAmAyaNa, mahAbhArata ane bhAgavatamAM ApaNane maLI zakaze. rAmAyaNa ane tenA pAtro temAM paNa rAmAyaNa graMtha mATe to mArI daDha mAnyatA che ke lagna karanAra chokarI ane chokaro lagna karatAM pahelAM AkhuM rAmAyaNa rasapUrvaka vAMcI jAya toM ene khabara paDe ke jIvana kevI rIte jIvAya? jarA vicAro ke paraNyAne cAra mahinA paNa thayA nathI tyAM sItAjIne vanamAM javuM paDe che. lagna pachI e AjanA rIvAja pramANe hanImuna ujavavA gayA nahotA. koI jAtano jhaghaDo nahoto thayo, chatAM koI vAMdho vacako pADayA vinA hasate mukhe pati sAthe Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (21) vanamAM gayAM. eka kavie eTale ja gAyuM ke koNe re lakhyA tArA lekha rAdhavanI rANI, koNe re lakhyA tArA lekha?' AnI sAme Aje pheMkI devA jevA kAraNamAM chUTA-cheDA levAya che tene sarakhAvo. bharata jevo bhAI moTAbhAI mATe rAjagAdI cauda varSa sudhI rAjyano TrasTI thaIne sAcave. rAma jevo moTobhAi nAnA bhAI bharatI mATe kSaNanI paNa DhIla vinA gAdI tyAga kare. lakSmaNa jevA nAnA bhAie moTAbhAI rAma ane bhAbhI sItAnI cauda varSa sudhI sevA karI. eTalA samaya sudhI tenI patnI paNa pati virahanI koI phariyAda nathI karatI. eTale ja maithIlI zaraNa gupta jevA mahAna lekhake kahyuM che ke "UrmilA (lakSmaNanI patnI) rAmAyaNanuM zreSTha pAtra che. kemake sItA pAse to vanamAM paNa rAma hatA. A bAI cauda varSa sudhI pati vinA ekalI rahe che. AvuM che adbhuta rAmAyaNa ane tenA adbhuta pAtro. A traNe graMtho zuM zIkhave che? mahAbhAratanA racayitA veda vyAsajI kahe che ke: 'jyAre lobha vakarI jAya, sthULa padArtho upara mamatva jAgI UThe tyAre kuTuMbamAM phaleza pesI jAya che. kauravo-pAMDavone laDavAnI jarUra ja kyAM hatI? Aje ApaNane mahAbhArata yuddha artha vagaranuM lAge. Aje nathI duryodhana ke koI kaurava. nathI koI pAMDava ke temanI virATa senA. rahI che mAtra dharatI. mahAbhAratano saMdeza che ke lobha ane ahaMkAra hoya to kuTuMbamAM phaleza pesI jAya che. mahAbhArata phaleza TALavAno upAya batAve che, saMpa zIkhave che. rAmAyaNa jIvana jIvavAnI kaLA zIkhave che. ane bhAgavata paramAtmA pratye prema pragaTAvavAnI rIta zIkhave che. bhagavat eTale paramAtmA ane temanA mATe je jhaMkhI rahyo che te che bhAgavata. mane lAge che ke prema, saMpa ane bhaktinA A traNeya tattvo jo mANasanA jIvanamAM AvI jAya to e vaMdana karavA lAyaka banI jAya. bhAgavatamAM 12 skaMdho che, ghaNA pATha che, hajAro zloko che, saMvAdo che. temAMthI mahattvanA keTalAka saMvAdonI vAto je jIvanamAM apanAvavA jevI che te karavI che. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () bhakitamArga sauthI zreSTha vyAsajIno viSAda bhAgavatamAM rAjA parIkSitanI vAta samajavA jevI che. rAjAe AvakAra nahi maLavAnI lAgaNIthI samAdhistha RSinA gaLAmAM marelo sApa paherAvyo. Si putre A joI rAjAne zApa Apyo ke AjathI sAtamA divase A kRtya karanAranuM takSaka nAganA daMza ApavAthI mRtyu thaze. have rAjAne mATe e prazna Ubho thayo ke sAta divasamAM teno uddhAra thAya evuM zuM karavuM? zukadevajInA mukhethI bhAgavata' bodha sAMbhaLavAnI salAha maLI. rAjA zukadevajIne maLyA. zukadevajIe sAta divasa sudhI bhAgavatanI tattva vArtA rAjAne kahI. rAjAe paNa evI sAMbhaLI ke emano mokSa thayo. zukadevajI mahAjJAnI, zrotriya ane brahmaniSTha hatA. ane jJAnanI abhivyakti bahu suMdara rIte karI zake tevA uttama prakAranA vakatA hatA. teo mahAbhArata, bhAgavata jevA purANo tathA aneka upaniSadonA racayitA maharSi vedavyAsanA putra hatA. saMsAranI asAratA jaNAtAM ja zukadevajI saMsAra choDIne cAlI nIkaLyA. tyAre putra mohathI grasta vyAsajI temanI pAchaLa he putra, he putra' ema bolatA doDyA. rastAmAM eka sarovara AvyuM temAM strIo nirvastra nahAtI hatI. temane kAmamukta zukadevajIthI saMkocana thayo. paNa pAchaLa doDatA AvatA vyAsajIne joI saMkoca thayo. ane kapaDAM paherI lIdhAM. kAraNa vyAsajI kAma yukta hatA. vyAsajIne potAnI AvI avasthAne kAraNe duHkha hatuM. zokavaza vyAsajIne jJAnI nAradajI maLyA. vyAsajInI sthiti joinAradajIe kahyuM brahma sUtro ane mahAbhAratanI racanA karI chatAM tamane kRtArtha thayAno AnaMda thayo hoya tevuM jaNAtuM nathI, kema ke tame viSAdagrasta cho. vyAsajI bolyA :" mahArAja, Ape sAva sAcuM ja kahyuM che. mAruM hRdaya Aje saMtuSTa nathI. tamAruM jJAna agAdha che, mATe tame mArI A sthiti badalAya ane mane prasannatA prApta thAya tevo upAya batAvo." - - Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza nAradajInuM tapa nAradajIe kahyuM : ' zarIra nahi paNa AtmAne lakSamAM letAM tame ajanmA cho. mATe nirArA thayA vinA, prasannatA meLavavA tame bhagavad lIlAnuM varNana lakho. paNa e pahelAM tame mArA pUrva-janmanI vAta sAMbhaLo. mArI mA brAhmaNanA ghare ThAsI tarIke kAma karatI hatI. brAhmaNanA ghare saMto, sAdhuo, yogIo AvatA. huM temanI sevA karato hato. A mahApuruSonI satata sevA karavAnA pariNAme mArAmAM caMcaLatA na rahI. temanA vacano sivAya bIjuM huM kAMi sAMbhaLato na hato tethI huM jItendriya banyo. mArI indriyo kAMi paNa mAgatI baMdha thai gai. huM saMtonI anumati laine temanA jamyA pachI temanA pAtramAMnuM vadheluM anna Arogato. enAthI mArAmAM jJAna UtaratuM gayuM. satata saMta sevA karavAthI mArI vRttio zAMta thatI gai. saMto paramAtma kathA kahetA, te sAMbhaLI mAruM rome roma nAcI UThatuM. paramAtmA pratye mane agAdha prema thavA mAMDayo. enAthI mArI buddhi saMzaya vagaranI, vikalpa vinAnI thatI gai. saMtonA mArgadarzana pramANe huM nitya dhyAna karato hato. eka divasa dhyAna karatAM karatAM dhyAnanA UMDANamAM javAyuM. ane tyAM sthira thavAyuM, tenAthI mane prajJA prApta thai. tene pariNAme mArAmAMthI rahyuM sahyuM asatya, aMza mAtra vikAra paNa cAlyo gayo. mane sarvatra, dase dizAmAM paramAtmA ja dekhAvA lAgyA. tema ja mArAmAMthI tamo guNa tathA rajo guNano nArA thai gayo ane huM sattva guNathI bharAi gayo, bhaktithI chalakAi gayo. e sthitimAM huM jaMgalamAM gayo. tyAM eka citte paramAtma sAdhanA zarU karI. sAdhanA karatAM karatAM ja mAro deha chUTayo. pachI paramAtmAe mArA upara parama kRpA karI traNe lokamAM pharavAnI mane rajA ApI. AvI mArI vAta che mATe tame jarA paNa nirAza thayA vinA bhagavAnanA guNAnuvAda jemAM hoya evA bhAgavatanI racanA karo. bhAgavatanI khUbI (23) vyAsajIe bhAgavata racyuM ane bhAramukta thai gayA, prasanna banI gayA. emaNe putra zukadevajIne bhAgavata saMbhaLAvyuM. bhagavAnanA guNo evA to madhura Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) bhAgavatano saMdeza che ke tene gAyA vinA rahI zakAtuM nathI. zukadevajIe paNa atyaMta bhaktithI pitA vyAsajInA caraNe besIne bhAgavatanuM zravaNa karyuM. pachI emaNe rAjA parIkSitane saMbhaLAvyuM. rAjAnuM sAta ja divasamAM mRtyu nizcita hatuM. bhAgavata sAMbhaLavAthI temanAmAM rahelo bojo cAlyo gayo. e bhAramukta thai gayA. have zuM thaze evo ucATa temanAmAM rahyo nahi. bhAgavatamAM rahelI khUbIonA kAraNe ja Ama banI zakyuM. bhaktimArga sauthI kaThina bhAgavata kahe che ke H 'thoDAMka pUjA, pATha, japa, smaraNa ke dhyAna karavAthI sAdhanA thatI nathI. paramAtmAne pAmavAnI sAdhanAmAM jJAna mArga sauthI adharo ane karmamArga thoDoka ocho adharo tathA bhaktimArgane sugama gaNyo che. paraMtu bhAgavata kahe che ke : bhakti mArga sauthI kaThina che kAraNa temAM kartApaNAno ahaMkAra choDavAno che. bhAgavatanI mULa sAdhanA pUrNa paNe bhakti yoganI che. A bhakti yoga kahe che ke : ' vyaktigata mAlikIpaNuM choDI paramAtmAnI mAlikIno svIkAra karavo joie. aham choDIne paramAtmAnuM zaraNa lai kahevuM joie ke : 'nAtha jevo tevo huM tAro chuM. A vAta bhAre kaThina che. paramAtmAmAM lIna bano bhAgavatanI upAsanA nirguNanI nathI paNa saguNanI che, zukadevajI nirguNanA upAsaka che chatAM emane sAkAra bhagavAna zrIkRSNanA jIvananI madhura ghaTanAo bahu priya lAge che. zrI kRSNanA guNAnuvAda karatAM ane sAMbhaLatAM emane ghaNo AnaMda thAya che. eTale ja temane bhAgavata saMbhaLAvavAnuM bahu game che. teo rAjA parIkSitane kahe che ke : 'mAtra be ghaDI eTale 48 miniTanuM ja AyuSya' hatuM evA paNa aMdarathI Asakti choDIne, paramAtmAmAM lIna banIne jagata tarI gayA che. tyAre tamArI pAse to sAta divasa che. e tamArA kalyANa mATe pUrato samaya che. tema karazo to jema sApa zarIra uparathI kAMcaLI utAre che tema tame zarIra choDI zakazo ane tame janma- maraNanA cakramAMthI chUTazo. paNa emane ema maravAthI 'punaripa jananam punaHripa maraNam' cAlu raheze.' Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) bhAgavatato sadeza sAkAra paramAtmAmAM mana joDo maraNano bhaya tyajIne mana zuddha karo. zuddha thayelA manane tame paramAtmAmAM evuM to lIna karo ke saMsAra tarapha pAchuM na Ave. jema AkAzamAMthI varasAdanuM pANI paDatuM ApaNane dekhAya che. paNa e samudramAM paDatAM ja evuM to vilIna thaI jAya che ke e dekhAtuM ja nathI, mAtra samudra ja dekhAya che. e ja rIte tame paramAtmAmAM DUbI jAva." manamAM saMgraha, mamatva ane Asakti AvIne avarodha kare che. rajo guNa-tamoguNa jAgIne manane vikSubdha kare che. mATe zairya dhAraNa karIne aMdaranI zaktino upayoga karIne, paramAtmAnI dhAraNA karIne temanAmAM sthira banavuM. A rIte paramAtmAnA sAkAra svarUpamAM manane joDavAnuM che. - anAmI arUpI caitanyadevane oLakhavA aneka nAmo jagamAM prasidhdha che, temAM huM sarvadarzanane mAnya sohAmaNuM nAma che. "saccidAnaMda' che. saccidAnaMdasvarUpanI prApti 'NI]"" mATe, anubhUti mATe saMtono yoga thavo jarUrI che. sUripuraMdara 1444 graMthanA praNetA haribhadrasUri mahArAjayogadaSTi samuccaya graMthamAM jaNAve che ke phaLanI prApti mATe bIja anivArya che temaja paramAtmAnI prApti mATe yoga bIjo anivArya che. yogIonA nAtha paramAtmA tathA bhAvayogI gurudevo pratye prItivALuM citta, chacanathI namaskAra tathA kAyAthI praNAma e yoganA uttama bIjo che, rAgadveSarUpa mALa jemano ghasyo hoya tevA jIvone caramAvartakALamAM A bIjonI prApti thAya che. duHkhI pratye atyaMta dayA, vighAdiguNayukta guNIpuruSo pratye adveSa-amatsarane sarvatra aucityanuM pAlana karanAra bhadramUrti mahAtmAone sadyogAdinI prApti thAya che. muni zrI bhAnuvijayajI Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) jIvanano samagra paNe svIkAra karo jIvanane pUrNapaNe svIkAro aneka purANo ane zAstro jemaNe racyAM che tevA vyAsajIne viSAda thayo che. temano viSAda dUra karavAnAradajI AvyA che. nAradajI vyAsajIne kahe che: " jIvana paramAtmAnI kRpA hoya tyAre ja maLe che. temAM je Ave te nirarthaka nathI hotuM, bhale te muzkela hoya. mATe jIvanano samagrapaNe svIkAra karo.' jemanA jIvanamAM duHkhonA pahADa tUTI paDyA chatAM jeo hasatAM hasatAM AvyA che tevA pAMDavonA tera varSanA vanavAsa tathA zrI rAmacaMdrajInA cauda varSanA vanavAsane yAda karo. jIvanamAM sAme AvatA banAvono gamo ke aNagamo na karavo. temAM AvatA mRtyuno bhaya ke mUMjhavaNa nahIM. paNa basasaMpUrNapaNe hakArAtmaka valaNa rAkhavuM. jo Ama thaze to jIvana premamaya ane jIvavA jevuM lAgaze. ahIM prema eTale kAmavAsanA nahi paNa nirapekSa prema, nihetuka prema jenuM kendra AtmA che. kAmanuM kendra che zarIra. anivArya kAma nahIM, paNa prema che. prema hoya tyAM aNagamo ke abhAva AvatAM nathI. izAvAsya upaniSadanA RSie kahyuM che ke: AtmajJAna thayuM che tevo mANasa, izvara darzana thayuM che tevo mANasa koi pratye dhRNA karato nathI.' ramaNa maharSi kahe che : "Atmadarzana thatAM ja aMdarathI prema pragaTe che. athavA to aMdarathI prema pragaTe che te AtmadarzananuM lakSaNa che." paramAtmAne karma arpaNa karo je AtmajJAna pAme tenA janma-maraNanuM cakkara baMdha thAya che. e karavAno upAya e che ke je karma karo tenuM baMdhana nahi thavuM joie. ema karavAnI rIta eka ja che. te che 'jIvananuM pratyeka karmabhagavAna zrIkRSNanA caraNamAM arpaNa karavuM. paramAtmAnA caraNamAM arpaNa karavuM. Ama karavAthI be bAbato- eka Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (20) paramAtmA ane bIjo paramAtmA pratyenA parama premano svIkAra thAya che. have kaho A jenAmAM hoya te bUruM karavAno vicAra to kare ja nahi ne. e satkarmano ja, paropakArano ja vicAra kare ane evAM kArya kare. ane je karma karAya te paramAtmAne ja arpaNa karavAnuM. mATe e kArya zreSTha thAya ane pUrI zaktithI thAya chatAM karmanI mAlikI jAya. karanAranI saheja paNa mAlikI na rahe. paramAtma IcchAnusAra jIvo potAnI icchAthI, potAnA mATe, potAne game te mATe nahi jIvavAnuM paNa bhagavAnanI AjJAnusAra, bhagavAna mATe, bhagavAnane game tevI rIte bhagavAnanA pratinidhi tarIke ja jIvavAnuM. jema patnI patine rAjI rAkhavA ghaNAM kAma kare che, tema bhagavadbhakta bhagavAnane rAjI rAkhavA ja pratyeka kArya kare. jo ema ja karavuM hoya to pachI tenAthI kaTu vacana, khoTuM ke asatya vacana na bolAya. mIThuM ane satya vacana ja bolAya. bhagavAna mATe ja jIvAya eTale e je jue temAM bhagavAnane ja jue. satata temanuM kIrtana-bhajana kare, guNAnuvAda kare, smaraNa kare che vyAsajI, meM AvuM aviratapaNe karyuM. bhagavAna nArAyaNanekRSNane-khAtara ja jIvyo ane temanI ja AjJAnuM pAlana karyuM, tethI bhagavAne mArA upara kRpA karIne mane potAnA hAthe bhakti ApI. pachI AtmAne oLakhAvyo ane AtmajJAna ApyuM. bhagavAna mokSa sahelAithI Ape tevo udAra che, paNa bhakti ApavAmAM kRpaNa che. bhaktane barAbara tAvI lIdhA pachI ja bhakti Ape che. mane bhakti maLI eTale huM bhikhArI maTI gayo. bahu moTuM dhana meM prApta karyuM. mArI tamAma prakAranI jijJAsA zAMta thaI gaI. he vyAsajI, tamAruM jJAna vipula che. teno upayoga karIne tame bhagavAnanI judIjudI lIlAonuM varNana lakho. je vAMcIne bhaktanI jijJAsA zAMta thAya." vyAsajInA prazno vyAsajI kahe che : he nAradajI, mane ahIM keTalAka prazno uThyA che teno javAba Apo. (1) tamane jJAna ApanArA mahAtmAo gayA pachI tame e Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) bhAgavatano saMdeza jJAnano anubhava prApta karavA zuM karyuM? (2) paramAtma jJAna maLyAnI samaja tamane zI rIte paDI? (3) tame jJAna maLyA pachI zI rIte jIvyA? (4) kai rIte tame mRtyu pAmyA? (5) mRtyu pachI paNa tamane AgaLanA janmanuM jJAna kevI rIte rahyuM?" saMsAra mAyAnI kaThapUtaLI che nAradajI kahe che: "he vyAsajI, te vakhate mArI uMmara phakta pAMca varSanI ja hatI. huM mArI mAtAno ekano eka dIkaro hato. mA dAsI hatI. tenA sivAya mAre bIjo kazo AdhAra nahoto. mane prema karavA te aneka vicAro karatI paNa teno amala karavAmAM vikSepa Avato. mane heta kare tyAM mAlika AvIne tene bIjuM kAma batAvato. mA mAlikanI kaTha pUtaLI ja hatI. jema saMsAra mAyAnI kaThapUtaLI che." bhaktane duHkhamAM prabhu yAda Ave che eka divasa mAne sApe DaMkha Apyo. te tatkSaNa mRtyu pAmI. mane thayuM AmAM sarpano zo doSa? kALanuM vidhAna AvuM hatuM. AmAM paNa paramAtmAno anugraha mAnavo. kema ke bhaktane ja duHkha paDe che. duHkhamAM prabhu sArI rIte yAda Ave che mATe kuMtA mAtA duHkha mAgatA hatA. kabIrajIne kAMTo vAgato tyAre rAma' bolAi jatuM tethI te kahetA prabhu kRpA karIne vAraMvAra kAMTA vagADe." nAradajI upara prabhukRpA he vyAsajI, have mane prabhu meLavavAnI raDha lAgI. ghara tyAga karIne huM vanamAM cAlyo. thAkyo-bhUkha paNa lAgI hatI. paNa khAvuM zuM? pAse ja nadI hatI. temAMthI jaLa-pAna karyuM pachI eka vizALa pIpaLAnA vRkSa nIce Asana jamAvIne beTho. meM je varNana sAMbhaLyuM hatuM tevAtejomaya paramAtmAnI AkRtinA dhyAnamAM huM gayo. dhyAnamAM lIna thatAM mAruM mana dhIre dhIre zAMta thatuM gayuM. dhIre dhIre huM evo to DUbI gayo ke mArI jAtanuM ane je paramAtmAnuM dhyAna karato Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato saMdeza (29) hato te bhUlAI gayuM. mane kazuM ja bhAna na rahyuM. ane tyAM ja paramAtmAnuM anirvacanIya svarUpa pragaTayuM. te joi mAruM mana sAva zAMta thaI gayuM. tyAM ja eka avAja AvyoH he bALaka, tuM A janmamAM mAruM darzana karI zakIza nahi. tuM teno kheda paNa karIza nahi. tArI jhaMkhanA jagADavA ja meM tane mArI jhAMkhI ApI hatI. tuM dhIre dhIre tArA hRdayamAM rahelI vAsanAo kADhato rahe. saMtonI sevA karato rahe. ema karatAM karatAM, tuM tAro A deha choDI bIjo deha prApta karIza. te dehamAM tuM mane prApta karIza.' pachI paramAtmAe temanA guNa gAvAbhakti karavA-mane vINA ApI. traNe lokamAM pharavAnI zakti ane adhikAra Apyo. vINA laI prabhuguNa gAto huM traNe lokamAM pharavA lAgyo. te avasthAmAM mRtyu thayuM. deha chUTyo. he vyAsajI, ATalI vAtamAM tamArA badhA praznonA javAba che.'' "sadibhiH kalyANasaMpane darzanAdapipAvane tathA darzana to yoga yogAvaMzvaka ucyatA'' satanI prApti mATe kalyANa svarUpa, darzana mAtrathI pAvana karanArA saMto sAthe sAdhakanuM aMtaraMga joDANa thavuM, yoga thavo te pahelo avaMcaka (saphaLa) yoga che. saMtone praNAma vagere karavAno niyama te kriyAvaMcaka yoga mahApApano kSaya kare che. saMto pAsethI sadupadezAdi prApta karI, temanI AjJA pramANe sAdhano karato sAdhaka saccidAnaMda padanI prAptidarUpa phaLa na pAme te phalAvaMcaka yoga che. zrI rAjacaMdrajI patra naM. 76mAM lakhe che ke "bIjuM kaMIka zodha mA mAtra eka sapuruSane zodhIne tenAM caraNakamaLamAM sarvabhAva arpaNa karI daI varyo jA pachI mokSa na maLe to mArI pAsethI leje." muni zrI bhAnavijayajI | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) uttama che paramAtma guNazravaNa bhAgavata kathA nahi cetanAnI avasthA che bhAgavatamAM Theka ThekANe lakhyuM che ke paramahaMsa e saMnyAsInI UMcAmAM UMcI avasthA che. paramahaMsane siddhAMta ke zAstranI jarUra nathI. e tarka, vicAra, vAda, paraMparA, zAstra ane zravaNa e tamAmano pAra pAmI gayA che. ApaNe e avasthAne samajIe. haMsa vicakSaNa pakSI che. te dUdhamAMthI pANI ane dUdhane chUTAM pADI zake che. evI ja rIte zarIra-cetana, prakRti-puruSa, jaDa-cetana bhegAM hovA chatAM judAM che. AtmAne tame mAno ke na mAno paNa e che ja. ajJAnanA kAraNe avidyA-mithyAtvathI AtmAne dehAdi sAthe ekatA buddhi thai che tethI te bannene judAM joi zakto nathI. paraMtu je vyaktinI ekatA buddhi tUTI che ene judAM dekhAyA che. jJAnInI A avasthAne haMsa avasthA kahevAya che. AvI vyakti AtmAmAM ramamANa rahe to te "paramahaMsakahevAya che. e paramajJAnInI avasthA che. A avasthA prApta saMtane zAstranI jarUra nathI. A arthamAM 'bhAgavata' e kathA nathI paNa cetanAnI avasthA che, temAM banatI ghaTanA che. paramahaMsanI avasthA nAradajIe vyAsajIne kahyuM: deha ane AtmAne chUTAM jovAM tene bheda jJAna kahevAya che. e jJAna maLyuM che tevo mANasa mAyAmAM mUMjhAyelo hoi zakto nathI. kAraNa eNe bheda jJAnathI ja e be tattvone chUTAM pADyAM hoya che. A mANasanA rAga-dveSa moLA paDayA hoya che. te satata jAgRtimAM ja rahe che. e mRtyu vakhate paNa jAgRta rahe che. zarIrane jyAre sakhata pIDA thAya che tyAre kudarate behozInI vyavasthA karI che. mANasa behozImAM hoya che tyAre paNa jAgRta hoya che. ane jAgRta hoya tyAre zarIrane sakhata pIDA thatI hoya to paNa zarIra ne AtmA judAM che tevo anubhava ene satata raheto hoya che. A akhaMDa smRti che. AvI che paramahaMsanI avasthA." Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza nAradajInI akhaMDa smRti mANasane anaMta janmo maLyA che. e dareka janmomAM tene zarIra sAthe tAdAmyabuddhi thaI che. Aje paNa enI evI ja hAlata che. paramahaMse zarIra, AtmA ane paramAtmA e traNe tattvone chUTAM pADyAM che. ethI ene mRtyu Ave to paNa kaMpana thatuM nathI. nAradajI AgaLanA janmamAM evI avasthAmAM hatA tethI pUrvanA koi paNa janmanI temanI smRti kSINa nahotI thaI. kapaDAM paheratAM ghaNo samaya jAya to paNa tene utAratA eTalo samaya jato nathI. kapaDAM zarIra uparathI utAravAnI jema ja zarIrane AtmAthI juduM paDatuM teo jotA hatA. emaNe mRtyune e nimittathI joyuM. A sAkSI bhAva che, taTasthatA bhAva che. mRtyu enuM kAma kare che tyAre pote ene evI rIte joI rahyA che, jANe eka mANasa kAma karato hoya tene bIjo mANasa joI rahyo hoya. mRtyune tenuM kAma karavA devuM evI adbhuta sthitimAM smRti tAjI rahe che. evo mANasa e smRtinI mUDI laIne bIjA janmamAM (bIjA dehamAM) jAya che. AvI hatI nAradajInI avasthA. saMtonI sevAnI mUDInA kAraNe paramAtmAnI kRpAthI teo vagara takalIphe traNe lokamAM pharI zakatA hatA. AvA jJAnI nAradajIe vyAsajInA mananuM samAdhAna karyuM che. vyAsajIno paramAtma anubhava nAradajIno upadeza pAmelAvyAsajI sarasvatI nadInA pazcima kAMThA upara jyAM RSio bhegA thai jJAna carcA karatA hatA tyAM gayA. tyAM ekAMtamAM potAnA manane samAdhistha karIne bhaktiyoga vaDe potAnA manane nirmaLa karIne paramAtmAnuM dhyAna karavA lAgyA. temane kALanuM paNa dhyAna na rahyuM. ane temane paramAtma svarUpanAM darzana thayAM. A anubhava AMkha, mana ane buddhithI to thAya ja. paNa jo e AtmAthI paNa anubhavAya to e parAkASTAnI avasthA che, nirvikalpa avasthA che. vyAsajIne A anubhava paNa thayo, uparAMta emaNe paramAtmAnA Azare rahelI mAyAne paNa joI. emaNe e paNa anubhavyuM ke mANasamAyAthI judo che, atIta che chatAM tenAthI mohita thaIne tenAmAM potAne aTavAyelo mAne che. jo mANasane A bhAna thAya to emAMthI ja ene traNe Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) bhAgavatato sadeza guNonuM zamana karavAno upAya dekhAya. janma-maraNa TALavAno upAya jaNAya. ekaMdare to nAradajIe ja vyAsajIne A anubhava karAvyo gaNAya. kAraNa vyAsajI nAradajIe ApelA bodha pramANe ja AgaLa vadhyA hatA. nAradajIe sutajIne eka praznanA javAbamAM kahyuM hatuM ke : " mananI zuddhatA thayA pachI paramAtma bhakti karavAthI triguNAtIta thavAya che, janma-maraNa TaLe che. zravaNathI traNa doSo jAya jaina paraMparAmAM kahyuM che ke : 'zrAvaka eTale jJAnI puruSonA mukhethI vidhipUrvaka je zravaNa kare che te.' sAMbhaLavuM ane zravaNa e banne judAM che. zravaNathI paramAtmA pratye prema upaje che. ane premathI zravaNa karanAra jIvanA zoka, bhaya ane moha naSTa thaI jAya che. je mANasa AvI rIte bhAgavata sAMbhaLe che tenAmAMthI A traNa doSo jAya che. AtmaramaNatA mATe zravaNa uttama sAdhana vyAsajIe bhAgavatanI racanA karyA pachI sau prathama potAnA putra zukadevajIne tenI kathA kahI. eka ja vakatA ane eka ja zrotA. nirapekSa zukadevajI paramAtma parAyaNa che. emane bhAgavata sAMbhaLavAnI zI jarUra? ApaNane Avo prazna thAya ja. eno javAba e che ke AvI sAdhaka vyaktio niraMtara AtmAmAM ja ramaNa karatI hoya che. jyAre e ramaNatA na hoya tyAre aMdaranI vRttio jAgI UThe te vakhate tene viSayo tarapha nahi javA daI teo paramAtmAnuM ciMtana-manana kare che. ane ema karatAM karatAM phera pAchA AtmAmAM ramaNatA karavA mAMDe che. paramAtmAnA guNo gAyA vinA nathI rahevAtuM A jJAnIo paramAtmAnI nihetuka bhakti kare che. emane kazuM paNa pAmavAnI IcchA nathI hotI chatAM. tenuM kAraNa e che ke paramAtmAnA guNo evA to madhura che ke ene gAyA sivAya temanAthI rahI zakAtuM ja nathI. paramAtmAnuM ati priya pAtra evA zukadevajI pitA vyAsajInA caraNamAM besIne bhAgavatanuM zravaNa kevaLa Aja kAraNe kare che." Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pa) ( dhRtarASTrano putramoha ) pUrNAvatAra zrIkRSNa ekalA ja hatA jamInanA eka TUkaDA mATe mahAbhArata yuddha thayuM. jo kauravoe nyAyane samajIne pAMDavone ardha rAjya athavA thoDAka paNa gAmaDAM ApyA hota to A bhayAnaka saMhAra na thayo hota. pAMDavono Agraha hakanuM adhuM rAjya levAno nahato. emane to phakta nyAya ja joito hato. anyAyano sAmano karavo hato. veda vyAsajI bolelAke " je rASTramAM nyAyane sanmAna na hoya te rASTra mareluM che." A mahAbhArata yuddhamAM 18 akSauhiNI senAno ghANa vaLI gayo, naMdanavana jevI dharatI smazAna thaI gaI hatI. keTalAka lokonuM evuM kahevuM che ke arjuna yuddha karavA taiyAra na hato. te icchato nahato paNa zrIkRSNa tene uzkerIne yuddhakarAvyuM. paNa e vAta sAva khoTI che. kemake bhagavAna zrIkRSNa yuddhana thAya te mATe bhAre prayAsa karyo hato. samAdhAnano je nirNaya Ave te svIkAravA emaNe pAMDavone taiyAraryA hatA. pAMDavoe kahyuM hatuM keH "amane jIvananirvAha mATe pUratI thai paDe eTalI jamIna-eTalAM gAmaDAM Apo.' A muddo laIne ja bhagavAna zrIkRSNa kauravo pAse gayA hatA. sulehanI A vAta cAlatI hatI tyAre bhagavAne duryodhanane tyAM bhojana eTalA mATe nahotuM lIdhuM ke e bhojananyAyamAM AvuM na Ave. paNa duryodhana nahoto mAnyo. tethI mahAbhArata yuddha thayuM. temAM zreSTha yoddhAo khatama thaI gayA. 14 bhuvananA ghaNI, pUrNAvatAra bhagavAna zrIkRSNa A duHkhada ghaTanA TALI nahotA zakyA. e ekalA ja hatA, emane samaja nAra koI ja nahotuM. jyAre yAdavo madirA pAnanI late caDI, bhAna gumAvI, aMdaroaMdara laDIne kapAI mUA te vakhate paNa bhagavAna zrIkRSNanI vAta yAdavoe nahotI mAnI. yAdavo je temanA kuTuMbIo paNa hatA temane bhagavAna samajAvI nahotA zakyA. temanA jIvanamAM AvuM aneka vAra banyuM hovA chatAM teo pratyeka paLe prasanna hatA. emane koinI pratye roSa na hato. teo kyAre paNa viSAda grasta thayA nahotA. paNa pratyeka paLe parama prasanna hatA. ane khUbI to juo A parama puruSe jyAre deha choDyo tyAre paNa te ekalA ja hatA, chatAM teo . .. : - - - - Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34) bhAgavatano saMdeza zAMta ane prasanna hatA. pAMDavonI viraha vyathA yuddha pachI parIkSitano rAjayAbhiSeka karIne pAMDavo himAlayamAM hADa gALI deha visarjana mATe nIkaLavAnA hatA. tethI temane bhagavAna zrI kRSNano viraha thavAno hato. bhagavAnanI AMkhothI aLagA thavAnI dareka pAMDavane vyathA hatI. pANI vinA taDapatI mAchalInI jema teo taDapatA hatA. prabhunA virahanI emane bahu ja vedanA hatI. arjunano ratha hAMkatI vakhate, tenI sAthe pharatI vakhate, sAthe koI paNa kAma karatI vakhate bhagavAna najIka hovAM chatAM temane arjuna pUre pUrA oLakhI zakyo na hato. chatAM bhagavAne tenI sAthe abhinna hRdaya rAkhIne atyaMta prema bharyo vyavahAra rAkhyo hato. rakSaNa karavAvALA zaktimAna rakSaka paNa hatA. AvA zrIkRSNano viraha thavAno hato tenI vyathA pAMce pAMDavone hatI. AvA daye teoe parIkSitano rAjyAbhiSeka karIne hADa gALavA javAnuM hatuM. dhRtarASTrano daMbha prakRtine adhIna thavuM te parataMtratA che. ane prakRti jene svAdhIna che te tenI svataMtratA che. mahAbhArata kALamAM bhautika vikAsa hato paNa pariNAma yuddhanuM AvyuM tethI bhAre nirAzA AvelI hatI. vidurajI ane uddhavajIe A citra spaSTa joyeluM. emaNe dhRtarASTrane, duryodhanane kaheluM paNa kharuM. paraMtu emanI vAta duryodhane tonamAnI, ane dhRtarASTra putramohamAM aMdha-badhIra banIne nahotI mAnI. jo eNe mAnI hota. to mahAbhArata juduM ja hota. A bhayaMkara mANasa jabarajasta hiMsA mATe, mahA anyAya mATe sauthI moTo gunegAra hato. e mohagrasta hato ne abhinetA paNa hato. e palAyanavAdI hato ne daMbhI paNa hato. jema muMbaimAM saMkhyA baMdha visphoTo karIne ghaNA mAnavIonI hatyA karIne AtaMkavAdIo chaTakI gayA te palAyanavAda hato tema pAMDavonuM duHkha joIne dhRtarASTranuM raDavuM e teno palAyanavAda hato, daMbha hato. kAraNa e pAMDavone soya jeTalI jamIna paNa ApavAnA matano na hato. eka bAju, potAnA duSTa putronuM, anyAyathI pacAvI pADelA pAMDavonA rAjyanA dhanathI rAjavI rItathI pAlanapoSaNa karato hato to, bIjI bAju pAMDavonA pakSe nyAya hato ne kAtila Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (35) garIbI hatI. pAMDavone lAkSAgRhamAM bALI mUkavAnuM kAvataruM paNa teNe kareluM. satya parAyaNa yudhiSThiranuM rAjya temane ghRtamAM ThagIne, chetarIne tenA putroe lai lIdhuM tyAre te rAjI thayo hato. vidurajIno bodha pAMDavoe jyAre potAnI saMpattino bhAga kauravo pAse mAgyo ane emaNe inkAra karyo tyAre dhRtarASTre putrone anyAyamAM sAtha Apyo. bharI sabhAmAM bhagavAna zrIkRSNe duryodhanane samAdhAna karavA nyAyI salAha ApI te sabhAmAM sau sAMbhaLatA ane jotA hatA paNa duryodhana mAnyo na hato, tyAre vidurajI e rAjabhavanamAM jai dhRtarASTrane sadbodha Apyo ane tenA putrone koi paNa rIte vAravA kaheluM. e paNa kaheluM ke : ' pAMDavone temano bhAga Apo ane jaza tame meLavo. tame bhIma- arjunane jagADo nahi. e phUMphADo mAravA taiyAra beThA che. vaLI bhagavAna zrIkRSNe pAMDavone apanAvI lIdhA che. ane tame jene putra mAnIne poSo cho te duryodhananA nAme narka che, bhagavAnano inkAra karanAro che. tame tamAruM ane kuTuMbanuM bhaluM karavA icchatA hoto duryodhanano tyAga karo.' paNa dhRtarASTra na mAnyo. asahiSNu duryo dhana sAcI vAta kahevAnI hiMmata koikamAM ja hoya che. ane te vAta sAMbhaLavAnI taiyArI paNa ko'kanI ja hoya che. dhRtarASTra na mAnyo chatAM vidurajI rAjasabhAmAM duryodhanane samajAvavA AvyA. pAMDavone nyAya ApavA emaNe kahyuM. tyAM ja duryodhana krodhathI bolyo H 'A dAsI putrane ahIM koNe bolAvyo ? e hastinApura nagaramAM na joie.' vidurajI A zabdo sAMbhaLI krodhathI bolI zakayA hota paNa e samabhAvI mANasa zAMta rahyA. ane potAnAM zastro, dhanuSa-bANa, rAjasabhAnA daravAje mUkIne hastinApura choDI cAlI nIkaLyA. jJAnI vidurajIne ahaMkArI kauravo jIravI na zakyA, eTale temane kADhayA. ane pariNAme vAMsanuM vana jema aMdaro aMdara dhasAi, agni utpanna karI jAtane bALI nAkhe che, tema teo mAMhomAMhe laDIne nAza pAmyA. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parIkSitano pazcAtApa saMtanuM samAdhi svarUpa parIkSitano rAjayAbhiSeka karIne pAMDavo himAlayamAM hADagALavA (dehano tyAga karavA) cAlI nIkaLyA. rAjA banyA pachI parIkSitane rAjya vadhAravAno moha thayo. aham, mamatva, mUcha ane Asaktino vistAra che moha. eka divasa rAjA zikAra karavA nIkaLyA. je rAjA durAcAra, madirApAnathI bacyA te zikArathI na bacyA. A pravRttikUra che, duSTa che. temAMthI AnaMda levAne badale jIva rakSaNanA kAryamAM paDavA jevuM che. sukha meLavavuM paNa bIjAne pIDAna ApavItevo siddhAMta apanAvavA jevo che. kAraNa tulasI hAya garIbakI kabhIna khAlI jAya' garIba eTale ke nabaLAne pIDA ApavI eTale enI hAya levI. "hAya" pIDA ApanAranuM moTuM nukasAna kare che. jo ATalo ja khyAla mANasa kAyama rAkhe to baLavAna mANasa nabaLAne, sAsu vahune trAsa nahi Ape. rAjA jaMgalamAM ghaNe dUra pahoMcyA tyAM temane tarasa lAgI. Aju bAju najara nAkhatAM thoDe dUra eka kuTIra dekhAI. tyAM jaI joyuM to AMgaNAmAM ja eka muni Asana lagAvI, ekAgra banIne dhyAnamAM evA sthira thai gayA hatA ke tyAre jo koi haraNa tyAM Ave to emane jhADanuM dUThuM samajIne potAnI pITha temanA zarIra sAthe ghase. RSi iMdriyo, prANa, mana ane buddhino nirodha karIne nidrA, svapna ane jAgRta avasthAthI para thaIne paramAtmAmAM sthira thayA hatA. paramAtmA sAthe emano tAra evo to joDAI gayo ke e sthitimAM divaso pasAra thaI gayelA - ane temanuM zarIra paNa poSaNa vinA kRza thaI gayuM hatuM. evA muni pAse rAjAe pANI mAMgyuM. potAnA svarUpamAM lIna munie rAjAno avAja na sAMbhaLyo, na temaNe AMkho kholI, na temaNe rAjAno satkAra karyo ke na rAjAne Asana ApyuM. rAjA muninI avasthAne na samajI zakyA. kharekhara to sAdhu dhyAnamAM na hoya to AvanArane AvakAra Ape, paNa temanI pAse janAra evI apekSA na rAkhe, kema ke sAdhu potAnAmAM lIna hoya che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza rAjAnuM avivekI kRtya rUpa, sattA, jJAna, buddhi, dhana jeTalAM vadhAre hoya teTalo mANasa vadhu ALo bane che. e mANasa gera samajaNamAM jIve che. tethI satata vAMdhA pADIne jIve che. sahaja sthitimAM e nathI hoto mATe dareka banAvane e rAino parvata banAvI de che. bIjAnI nAnI bhUla tene DuMgara jevaDI moTI dekhAya che. potAnI pahADa jevaDI bhUla tene nathI dekhAtI. A sthitimAM keTalAka mANaso abolA le che, keTalAka laDe che to keTalAka manomana saLage che. rAjAne krodha pragaTaco AvakAra na maLyo te mATe sAthe muninI zAMta avasthA joi irSA paNa thai. krodhamAMthI saMmoha pragaTo. temAMthI Ubho thayo aviveka. zuM karavuM ane zuM na karavuM tenuM bhAna gayuM. eNe rastAmAM eka marelo sApa joyo tene lai muninA gaLAmAM nAkhI vIMTALyo. nAnA bALaka jevI rIsa rAjAe karI. teNe vicAryuM ke zuM A RSie manano nirodha karyo che ke mane batAvI devA DhoMga karyo che? RSito zAMta ja hatA, temanI AMkho baMdha ja hatI. paNa temano putra jalada hato. eNe AvIne joyuM ke pitAne rAjAe pIDA ApI che, tethI krodha caDayo. tene e vicAra Avyo ke 'zuM rAjA pAse sattA che tethI te phAve tema karI zake ?' saMtalakSaNa (30) trAsa ApanAra pratye prema ocho na thAya, badalo levAnI icchA na thAya e saMta lakSaNa che. vairano agni olavavA premanuM jaLa chAMTavuM paDe. prema kare tene ja prema karavo, prema na kare tenuM nAma hRdayamAMthI rada karavuM te aMdara vairabhAva paDayo che tenuM lakSaNa che. aparAdhInuM paNa ahita na thAya tevuM ciMtavavuM e samyak bhAva che. ''zaThaM prati zAThayaM'' nahi paNa dareka paristhitimAM jenAmAM prema rahe che te mAro bhakta che. ane jenAmAMthI vairabhAva jAya e mAro bhakta che.'' tevuM bhagavAna zrIkRSNe gItAmAM arjunane kahyuM che. RSiputrano zApa pratikramaNa karanAre eka gAthA kholavI ja paDe che jeno arthae thAya che Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) bhAgavato saMdeza ke " jagatanA jIvo pAse kSamA mAguM chuM ane mana, buddhi, daya, zuddha karIne sarva jIvone kSamA ApuM chuM. mAro maitrI bhAva sarva pratye rahe." RSi putra samatvavAna nahotA. e to gusse thaI gayA ane hAthamAM jaLa laIne bolyAH " mArA pitAne pIDA ApanAra rAjA parIkSitane huM zApa ApuM chuM ke AjathI sAtame divase takSaka nAga AvIne tene karaDe, tethI te mare.' RSinI mahAnatA RSie dhyAnamAMthI dhIre dhIre AMkho kholI potAnA gaLAmAM marelo sApa joyo. e UThayA ane sApane dUra mUkI AvyA. RSi putra sAmyaka raDato hato. RSie pUchayuM. "zA mATe raDe che ?" putre pitAne badhI vAta karI. te sAMbhaLIRSie tenA vakhANa karyA paNa Thapako Apyo. emaNe kahyuM: 'putra te bahu moTuM pApa kyuM che. nAnakaDI bhUla mATe bahu moTo daMDa karyo che. kharekhara to tAre akrodhamAM rahevuM joituM hatuM. rAjA parIkSitane tAre sAmAnya mANasa samajavo joito nahoto. A rAjAe prajAnuM putravat pAlana karyuM che. Avo rAjA jaze pachI bIjo rAjA kevo Avaze te kone khabara? bhale teNe mArA gaLAmAM sApa mUkyo. paNa e ApaNA AzramamAM AvelA hatA mATe ApaNA e Azrita hatA. ane bhagavad bhakto zaktimAna hovA chatAM badalo letA nathI paNa kSamA Ape che. ahIM eka adbhuta vAta e hatI ke RSi pitAne putre rAjAnuM kareluM apamAna kheMcyuM paNa rAjAe potAnuM kareluM dhora apamAna rAjAnuM adhama kRtya kSamA karavA jevuM lAgyuM. rAjAno pazcAtApa rAjamahelamAM gayA pachI rAjAne bhAna thayuM ke : 'pote munino moTo aparAdha karyo che. munie pANI na ApyuM te temano aparAdha nahato paNa meM dhyAnI muni pAse pANI mAMgyuM te mAro aparAdha hato." ane emanA gaLAmAM sApanAkhyo te bahu moTo aparAdha hato.' rAjA mULamAM ucca prakRtinA mANasa hatA tethI AvuM vicAratA hatA. emaNe vicAryuM: 'AvA mahAna RSi sAthe meM dAnava jevuM kRtya karyuM. che, tethI mArA upara koI viSatti Avaze ja, mATe huM - - --------- ----- -------- - ---- - Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavato sadeza (39) -- - --- karelA kRtyanuM prAyazcita karIza ane AvuM duSTa kArya kyAre paNa nahi karuM? abhuta banAva pachI rAjAne khabara paDI ke RSi putre temane takSaka nAga karaDe tevo zApa Apyo che. rAjAe vicAryuM. mane takSaka karaDe ke mRtyu karaDe e sAruM che. kAraNa atyAra sudhI huM saMsAramAM ja Asakta rahyo chuM. have virakata thavA mane A zreSTha nimitte maLyuM che. mATe mAre saMsAranA sukho tyAgavA che. huM anazana vrata laI bhagavAna zrIkRSNanA caraNa kamaLanI sugaMdha dhAraNa karI tenA dhyAnamAM lIna thAuM pachI teo ananya bhAvathI zrIkRSNa zaraNaM mama" japavA lAgyA. pachI samagra rAjya putrane soMpI gaMgA kinAre bhakti karavA gayA. tyAM eka adbhuta ghaTanA e ghaTI ke kazA paNa Ayojana vinA cAre bAjuthI RSi-munio AvavA lAgyA. A prabhukRpA joI rAjA AnaMda vibhora thaI gayA. traSionA caraNe paDI AzIrvAda mAMgyA ke : "mane paramAtmAmAM anurAga thAya tevuM karo." tyAM ja devo AvyA. emaNe kahyuM : "rAjA tamAro deha chUTavAno che mATe tamArA kalyANa mATe ame bhagavasmaraNa karIzuM ane eTalAmAM ja vyAsa putradigaMbara zukadevajI tyAM padhAryA.. huM koNa chuM? svarUpa smRtimaMtra - parama guruH sarvanA guru paramaguru paramAtmA che, je rAga, dveSa, mohathI mukta che. : pUjya jeo svayaM moha mukata banyAne sAthe jagatanA jIvone ? jevA paramaguru paramAtmA che tevo ja mAro AtmA che. A bhAvapUrvaka svarUpanI smRti e kartavya che. muni zrI bhAnuvijayajI ahaM soDahaM Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) - parIkSitanA prazno bhAratIya zAstronI abhivyakti traNa rIte bhAgavate mULa siddhAMtonI vAta kathA svarUpe kahI che. bhAratIya zAstronI rIta evI rahI che ke tattvano parAmarza kathAmAMthI thaI zake. tAttvika jIvana kevI rIte jIvavuM teno AdhAra kathA batAve che. keTalAka mahApuruSoe bhAgavatamAMthI mAtra tattvanI ja vAto karI che, to keTalAke mAtra kathA ja kahI che. paNa trIjA prakAranA mahApuruSoe kathA ane tattvane vaNIne, sAthe rAkhIne jagatane kahyuM che. mANasa potAnA jIvana mATe je vyavasthA kare che, temAM aham, ajJAna, mAnyatA, lAlasA, icchA vagere bhaLatAM hoya che. A vyavasthAne mANasa jANI zake che, paNa e jANInazake chatAM tenA jIvanamAM anubhavI zake evI vyavasthA paNa hoya che. jemake rAjAe ahane vaza thaI RSinA gaLAmAM sApa vIMTALyo, te joi RSi putre rAjAne zApa Apyo. ahIM rAjA ane RSiputra baMne vikAravaza che tethI AvezamAM AvI gayA. paNa RSi vikAravaza nathI mATe zAMta che. rAjAnuM AdhyAtmika parivartana mANasamAM nirNaya zaktino abhAva hoya che. jo mANasa yogya samaye yogya nirNaya levAnI kSamatA dAkhave to zreSTha pariNAma laI zake che. RSinA gaLAmAM sApa vITALavo e ayogya nirNaya hato, Avezamaya nirNaya hato. paNa ema kya pachI rAjAne potAnA e kAryano pastAvo thayo tethI temanuM citta sAMsArika padArtho, vyaktio ane bhogomAMthI UThavA lAgyuM mATe badhuM choDIne virakata banavAno emaNe nirNaya karyo, te zreSTha hato. pariNAme e saMta caraNe javAne pAtra banI zakyA. vizALa bhautika sAmrAjya choDI, ati vizALa AdhyAtmika kSetra prApta karavA tarapha vaLI zakayA. mahattvanI vAta to Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (41) e banI ke e evA saddabhAgI hatA ke mahAna sadguru evA zukadevajI emane sAmethI maLyA. zukadevajI AvyAnI jANa thatAM rAjA temane maLavA gayA. zreSTha RSi-munio beThA che tyAM soLa varSanA digaMbara zukadevajI padhAryA che. dhIme dhIme cAlIne AvatA zukadevajInA mukha upara apAra prasannatA chavAI che. punamanA caMdra jevA e zobhI rahyA che. temanI AjubAju tAralA jevA RSimunio UbhA che. rAjA parIkSita UbhA thayA, AgaLa vadhyA ane zukadevajI pAse AvI temanA caraNamAM mAthuM mUkyuM. pachI bolyA : 'he brahma svarUpa bhagavAna"-khUbI juo zukadevajIne jotAM ja rAjAe temane oLakhI lIdhA, 'gunegAra chuM. eka RSine meM duHkha ApyuM che. huM evo adhama hovA chatAM Ape ahIM padhArIne mArA upara bahu moTo upakAra karyo che." jJAnI saMtane rAjAnA prazno 'huM jANuM chuM ke mArA upara bhagavAna zrIkRSNanI ananya kRpA che. teno sauthI moTo pUrAvo e che ke mane Ape potAno gaNI ApanA caraNomAM sthAna ApavA Apa jAte ja padhAryA cho. paramAtma-kRpA vinA saMta maLatA nathI. ane Apane joyA pachI mane have saMsAra kaDavo jhera lAge che. ekAMtamAM rahenArA he siddha prabhu, jemanA jIvanamAM kazuM ja karavApaNuM nathI evA Apa mArA mRtyu TANe, mArA jevA nabaLA mANasa pAse padhAryA te mArAM parama sadbhAgya che. he prabhu, Apa AjJA Apo to mArI mUMjhavaNa kahuM.' munie AjJA ApI rAjAe pUchyuM: "mArA upara kRpA karIne e kaho ke maraNAsanna mANase zuM karavuM joie? eNe konuM tapa, konuM smaraNa, bhajana karavuM ane kono tyAga karavo? uttama puruSonA hRdayamAM jAgatA prazno 'kAyA kAca jevI che, koI paNa kSaNe tUTa-nAza pAme tevI che. jema mATalAne jarAka Takakara vAge to e tUTI jAya che. evI mAnava kAyA paramAtmAe kRpA karIne ApI che to mAnave zuM karavuM joie? e kAyAnA kalyANa mATe konA mukhethI zravaNa karavuM joie? rAjAbadhuM choDIne beThA hovA chatAM choDavAnI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) bhAgavato sadeza vAta kare che. 'vaLI e prazna che ke he mahAtmana, Apa vadhu samaya to rokAvAnA nahi kema ke paramahaMsa munio gAya dohavA jeTalA ja samaya sudhI eka jagyAe rokAya che. mATe mane e kaho ke mAre zuM karavuM joie?" - zukadevajIe kahyuM he rAjA, te je je prazno pUchayA che te kevaLa tArA ja nahi paNa sarvalokanA kalyANa mATe pUchayA che. ane te rAjA, AvA prazno to uttama puruSonA hRdayamAM ja udbhave che. te zreSThamAM zreSTha vAto karI che. mANasa jhAMjhavAne satya mAnI jIvana veDaphe che gRhastho kAma dhaMdhAmAM aTavAyelA che. emane bina jarUrI vAto sAMbhaLavAno ane evI kriyAo jovAno rasa che. emano divasa bIjAne rAjI rAkhavAmAM ane rAta vyasana, bhoga, baLApA karavA, paDakhAM pheravavAmAM ane nidrAmAM jAya che. emane bhajana-dhyAna karavAno samaya nathI maLato. AvA mANasonAdhaniSTa saMbaMdhamAM sauthI prathama emanuM zarIra che, pachI patnI, saMtAno, mAtA-pitA, ghara ane dhaMdho hoya che. kharekharato je dekhAya che chatAM nathI evA asatu, jhAMjhavAnA jaLa jevo A saMsAra che, evuM jovA ane jANavA chatAM gRhastha emAM aTavAyo che. ochuM ajavALuM hoya ane mANasa rastA upara jato hoya tyAre jhADanuM ThuM ke jAherAtanA borDa mATenuM lAkaDuM jamInamAM khoDeluM hoya tene jotAM tene koI mANasa Ubhelo dekhAya che tethI e paDakAra kare che, "Adho khasa.' paNa e raste cAlato bIjo mANasa ene kahe che : bhAI, Ato lAkaDAnuM ThuMThuM chejAherAtanA paDadA mATeno thAMbhalo che, koI mANasa nathI.' AnA jevuM ja badhA padArthonuM che. padArtha dekhAya che kharA, paNa vaparAze khatama thanArA, ke svayaM nAza pAmanArA. padArthonA mohamAM mANasa eTalo badho ghAMgho thAya che ke te AvA kAmamAM potAnAM amUlya AyuSyanAM varSo ochAM kare che, tenuM bhAna rahetuM nathI. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (43) amRta sama bhAgavata mANasa evA jIvana-vRkSanI DALa upara beTho che jenI uparanI DALa upara madhapUDo che temAMthI madha Tapake che. mANasa A TIpuM cATavAnA mohamAM DALa choDato nathI. vaLI te beTho che te DALane uMdara kotare che tethI DALa kSINa thaI kyAreka tUTI paDaze ane nIce pharatAM hiMsaka prANIo tene mArI khAze. AvuM te joto hovA chatAM DALa choDI bIjI salAmata jagyAe jato nathI. (AvI- AvI aneka vAto bhAgavata graMthamAM bharelI che te amRta jevI che. 16 varSanA digaMbara zukadevajI saune kahI rahyA che A bhAgavatanA amRta vacano) karI lIdhI che. adhikArI huM eka akhaMDa, adreta, avinAzI, - avikArI, anAdi, ajanmA, akartA, = abhoktA, aparirvanazIla, ekarUpa, ekarasa, - ajara, amara, parabrahma, nirmaLa, nirbhaya, - nirguNa, nirlepa, niraMjana, nirAkAra, nirvikAra, nirvikalpa, sarvajJa, sarvatra, sarvarUpa, sarvavyApaka, sarva zaktimAna, sarvasattAdhiza, sarvezvara, sarvAtmA, vizvAtmA, satya, zuddha, nitya, mukata, tejasvI, caitanya, kAra svarUpa, jJAna svarUpa, brahma svarUpa, jyoti svarUpa, zakti svarUpa, zAMta svarUpa, svayaM prakAra, saccidAnaMda AtmA ja chuM. e sivAya huM bIjuM kaMi ja nathI. sahajAtma svarUpa paramaguru. Atama bhAvanA bhAvamAM jIva lahe kevaLa jJAna re. parama guru nigraMtha sarvaladeva muni zrI bhAnavijayajI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (8) bhakti yoganI prApti prakRti mANasane naDe che pratyeka vyaktinI alaga alaga prakRti hoya che. je vyaktine saMsAra taravAne bhagavada kRpA joie che teNe prakRtinI pelI pAra javuM paDe che. pataMjali e yoga sUtramAM lakhyuM che ke "yogaH cita vRtti nirodha:' eTale ke yoga cittamAMthI vRttine dUra kare che, kADhe che. vRttio cittamAMthI nIkaLI gayA pachI ja paramAtma milana thAya che, cetanAno, AtmAno sAkSAtkAra thAya che. prakRti kADhavI eTale aMdara rahelA kAma, krodha, lobha, moha, mada, matsara kADhavA. prakRti mANasane saMsAramAM sarakho rahevA detI nathI. e bhAi-bhAi, pitA-putra, mitra-mitra, pati-patnI vacce naDe che. lagnane 30 varSa thayAM chatAM prakRtinA kAraNe saMvAda thato nathI. bahAra nimitta maLatAM aMdara prakRti jAgI UThe che, kema ke caitanya hozamAM nahi hovAthI vRttine vaza thAya che. bhAgavata pUrNa yoganI vAta kare che bhAgavata kahe che, "thoDAM anuSThAna, pUjA-pATha-bhajana karavAthI prakRti jItI zakAtI nathI. tene jItavA prathama to tenAthI para thavAnuM che, tenI sAthe jarA paNa laDavAnuM nathI. tema tene AdhIna paNa thavAnuM nathI.' maharSi pataMjali kahe che. 'tadA dUThuM svarUpe avasthAnam prakRtithI para thavAthI ja svarUpamAM caitanyamAM sthira thavAya che, TharI javAya che. bhAgavata paNa AvI pUrNa yoganI ja vAta kare che. kartAbhAva choDavAno che bhAgavata kahe che ke jJAna, bhakti ane karma e traNa mArge paramAtmA pAse javAya che. jJAnamArgathI siddhine pAmelA jJAnIono anubhava che ke jJAna mArga sauthI kaThina che. paraMtu bhAgavata kahe che bhakti mArga saraLa, sulabha dekhAto Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza' (45) hovA chatAM atyaMta kaThina che, kemake kartApaNAno ahaMkAra sau prathama choDavAno che. mANase sAdhAraNa kAma karyuM hoya to paNa meM karyuM evuM kahyA vinA rahI zakto nathI. khUbI juo sUrya-caMdra samayasara Uge ane Athame che. jagatane lAbha Ape che, vRkSa phaLa phUla Ape che, nadI pANI Ape che, vAyu ThaMDaka ane jIvana Ape che, chatAM temanAmAM kartA bhAva nathI. Ama sauthI prathamaibhAva choDavAno che, sAthe mAlikI bhAva paNa choDavAno che. ane paramAtmAnuM mAlikI paNuM svIkAravAnuM che. eTale ke Asaktino pUrNa tyAga karavAno che. pachI kevaLa eka ja vAra kahevAnuM che ke "nAtha jevo tevo paNa tAro.' huM pApI chuM, gamAra chuM ajJAnI chuM paNa tAro chuM. Ama bhAgavatanI upAsanA nirguNa brahmanI nahi paNa saguNa brahmanI che. nirguNa che nirAkAra, nirvicAra. tenAmAM prakRtino koI guNa nathI, deha, prANa, mana paNa nathI chatAM e che. evA dazya nathI te nirguNa joI zakAtA nathI, to saguNa joI zakAya che. evA nirguNa jyAre dehamAM Ave che tyAre saguNa-sAkAra-brahma bane che. zraddhAvAna jIvana TUMku hoya to paNa uttama - nirguNanA upAsako ochA che, saguNanA ghaNA che. zukadevajI nirguNanA upAsaka che. paNa bhagavAna zrIkRSNanA jIvananI madhura ghaTanAonA guNAnuvAda emane bahu ja game che. eTale ja emane bhAgavata game che. tethI teo rAjA parIkSitane bhAgavata kahevAnA che. sAMbhaLanAra pAtra paramAtmA pratye maMgaLazraddhAvAna hoya, zuddha hoya to ja bhAgavatano sAco lAbha je saguNa darzanano che, mokSano che te pAmI zake che. evuM jIvana TUMku hoya to paNa mahattvanuM che, yathArtha che. jIvana lAMbu paNa ajJAna, vAsanA, arthopArjana mATe ja hoya to e zA kAmanuM? mAnava jIvanamAM satata jAgRti hovI joie. e hoya to ja saceta rahIne sAdhanA karI zakAya. sAvadhAnIpUrvakanI be ghaDI uttama che ane asAvadhAnIthI varSo vitAvyAM hoya to paNa te vyartha che. vairAgyathI zarIrano mohakADho zukadevajI rAjA parIkSitane kahe che ke : he rAjA mAtra be ghaDI (48 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) bhAgavatato sadeza miniTa)nuM ja AyuSya bAkI hatuM tevA aMdarathI Asakti-mArApaNuM choDI paramAtmAmAM lIna banI zakyA, tarI gayA, mokSa prApta karI zakyA to tamArI pAse to pUrA sAta divasa che. e samaye tamArI sAdhanA mATe pUrato che. tame mane pUcheluM ke "mRtyu samaye mANase kevI rIte vartavuM? to sAMbhaLo sauthI pahelAM to maraNano bhaya na rAkhavo. e bhAva daDha hoya ke "jagata maraNa se Darata hai, mo mana baDo AnaMda. mRtyuthI bhayabhIta thavAnuM nahi paNa ene velakama kaho. je ghaTanA banavAnI ja che teno vaLI Dara zo? vicAro ke tame satata A jagatamAM darzanIya rahI zakazo kharA? nA jo rAma, kRSNa, mahAvIra, buddha nathI dekhAtA to tame kevI rIte dekhAzo ? mATe mRtyuthI gabharAvA jevuM nathI. zarIranI Asakti, saMbaMdha rAkhanArA pratye mamatA game teTalI hoya chatAM zarIra to javAnuM ja. zarIra pratyeno moha vairAgyathI kADho. ane vicAro ke : vahAlAre vahAlAzkaro, vahAlA voLAvIvaLaze vahAlA te vananA lAkaDAM te to sAthe ja baLaze. bhogamAM janmo paNa yogamAM maro he rAjA, pachI dhIraja paNa joie. kema ke ATaluM ryA pachI tarata ja marI javAze tevuM paNa bane. kavi kAlidAse kahyuM che ke bhAratIya paraMparA evI che ke janmavuM gharamAM paNa maravAnuM vanamAM eTale ke yogamAM maravAnuM. mATe maraNa samaye ghara tyajavAnuM 'bhogamAM janmo, paNa yogamAM maro.' vanamAM koI saMtanA caraNamAM jaI beso. pachI a.u.ma akSaronA saMyojanathI thatA praNavanuM dhyAna karo, OM japo. enAthI prANa zAMta thaze. sadgurue Apelo maMtra paNa japI zakAya. pachI buddhine viSayomAMthI pAchI kheMco ane manane dhyAnathI zAMta karo. Ama karavA mATe paramAtmAnA sAkAra svarUpanuM dhyAna karo. bhagavAna zrIkRSNanA svarUpanuM dhyAna ekAgratAthI karo. maMdiramAM prabhumAM DUbo maMdiramAM jAva tyAre mauna raho. Aje maMdire janAro jorazorathI ghaMTa vagADe che, jANe bhagavAnane jagADato hoya. bhagavAnanA madhura svarUpamAM AMkha, nAka, Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavato saMdeza (40) oTha, kAna, samagra mukhAraviMdanuM nirIkSaNa karI dhyAna karo. ane vicAro ke kevAM suMdara A aMgo. prabhu tame nirvikArI ane huM vikArI. tame zAMta ane huM ugra. tame suMdara, tamArA aMgo madhura. basa A rIte satata enA smaraNamAM DUbelA ja raho. dhIme dhIme tamAruM mana zAMta thaI jaze. aMdarathI AnaMda pragaTato jaze. AnaMda bhaktimAMthI pragaTe che tethI e AnaMda tamane bhaktimAM lai jaze. parama bhaktiyoganI prApti kadAca koI vAra rajo guNa pragaTe, tamo guNa pragaTe ne mana khaLabhaLI UThe to paNa gabharAvuM nahi. tene kaho ke tane phAve te kara, huM to mArA vahAlAne smaruM chuM. e evo zaktizALI che ke tuM mAruM kazuM bagADI nahi zake. Ama karatAMkaratAM mana bhaktimAM DUbe che, paramAtmAmAM DUbe che. enA pariNAme 'parama bhaktiyoga'nI prApti thAya che. buddhinuM paripakta svarUpa prajJA che. te vicAra dvArA prApya thAya. paNa te pahelAM - puruSano yoga thavo joie, emanI che oLakhANa thavI joie, mata, mAnyatA ane AgrahathI bahAra nIkaLI gayelA hovA joIe, padArthone viSayonI Asakti ochI thavI joie, vairAgya joie te zAMta avasthA joie. te hoya to ja vicAra karI zakAya. jema niSNAta DaoNkTara oparezana karatAM pahelAM ja badhI taiyArI karI rAkhe che. oparezana karatAM karatAM bIjA sAdhano levA jAya to oparezana niSphaLa jAya temasapuruSa maLatAM pahelAM ja sAdhake mumukSutA, mArgAnusArIpaNuM, saraLatA, jijJAsA ane namratA Adi taiyArI karelI hovI joIe. Agraho, matone kuLadharmamAMthI mukta thavuM joIe. ethI paNa vadhAre naDe che abhimAna, viSayonI pragADha Asakita, A badhAmAMthI paNa mukta banavuM joie. muni zrI bhAnavijayajI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) (90 manane prabhumAM lIna karo) samajyA vinA mANasa anaMtavAra maryo che UMcuM AI kyu levala dharAvanAra mANasanI AMtarika zuddhi thayelI na hoya to te adhyAtma jJAna pAmI zakato nathI. AMtarika zuddhi pAmela vyakti sUkSma buddhi dharAvato hoya to ja adhyAtma jJAna pAmI zake che. A be vAnAM hoya te ja vyaktinuM aMdarathI parivartana thai zake che. bhAgavata kathA kahetAM kahetAM zukadevajI rAjA parIkSitane sAdhanAnI, aMtaHkaraNa zuddhinI vAta kare che. vaLI kahe che : "rAjA, tame mRtyuno bhaya choDI, zravaNa karIne e jJAna pAmo ane mRtyune AvakAro. pachI jema zarIra uparathI sApa kAMcaLI choDe che, ane choDyA pachI pAchuM vaLIne joto nathI tema tame tamArA zarIrane choDajo ane zarIra tarapha, saMsAra tarapha jozo nahi.' AnaMdadhanajI kahe che: "ApaNe anaMtavAra maryA chIe. e paNa samajyA vinA, zarIra ane AtmAne chUTA pADyA vinA, prakRti ane puruSane alaga karyA sivAya maryA chIe.' eTale ja punarapi janmam punarapi maraNam thayA ja karyuM che. e cakamAMthI chUTavuM ja hoya to jJAnanI prApti karavI paDe. prabhumAM lIna thayeluM mana rahetuM ja nathI zuddha thayelA manane paramAtmAmAM evuM to tallIna karo ke te saMsAra tarapha saheja paNa pAchuM na Ave, na vaLIne juve basa e akhaMDa paNe temAM ja rahe. jJAna vArtA sAMbhaLatAM-sAMbhaLatAM, sAdhanA karatAM-karatAM kyAreka teno dora tUTe che, ane viSayonuM ciMtana thAya che tyAre bhagavAna bhUlAya che. Ama na thAya te mATe satata jAgRta rahevuM joie. jema AkAzamAMthI varSAnuM pANI nadI ke sAgaramAM paDatAM ja vilIna thaI jAya che, tema tamArA manane paramAtmAmAM lIna karazo to te pAchuM nahi Ave. kAraNa pachI to mana ja nathI rahetuM. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza sAdhake prayAsa karavo joIe zukadevajI kahe che : "rAjA, tame moTuM sAhasa karyuM che. rAjya ane tamAma bhautika vastuo choDI kevaLa tame ekalA ja gaMgA kinAre AvyA cho. sAthe ahIM saMtono meLo thayo che. A rIte prakRtie tamane anukULatA karI ApI che. have tamAre prayAsa karavo joie." paramAtmAmAM tallInatA thAya che tene be anubhava thAya che. (1) paramAtmA tarapha parama prema jAge. (2) viSayothI para evA paramAtmAno te vyakti tarapha prema thAya che. A pUrNa avasthAnI vAta che. paNa jyAre sAdhaka sAdhanAnI zarUAta kare che tyAre eNe saMcita karelA pUrva saMskAro, potAnuM tamAma baLa vAparIne sAdhakane sAdhanAmAMthI pAcho laI javA mAge che. saMgraha, mamatva, Asakti ADA Ave che, avarodha utpanna kare che. prathama to rajoguNa vacce AvIne cittane vikSubdha kare che, caMcaLa kare che, Itara pravRttimAM nAkhe che, lobha-mohamAM DUbADavA prayAsa kare che. mana A prayAsamAM DahoLAya nahi te mATe pUrNa tAkAtathI prayAsa karavo joie. kALajI levAvI joIe.' saMskArone haTAvo aneka varSo sudhI sAdhanA karI hatI chatAM saMskAro vizvAmitrane, durvAsAne tANI gayA hatA, lobha kaheze mUDI saMgharo, te kAmamAM Avaze. ghaDapaNamAM chokarAM kahyAmAM na rahyAM to e dhana uttama nIvaDaze. zukadevajI vaLI kahe che ke : Avo pravega Ave to paNa tame hiMmata hArazo nahi. sAdhanA choDazo nahi, paNa kALajIpUrvaka pUrI zaktithI e saMskArone haTAvajo.' saMskAro majabUta hoya to paNa jaI zake che - tamoguNa niMdrA lAve che. sAdhanA karatAM karatAM vadhu AhAra karAve che. pachI sAdhanA Aje nahi kAle karIzuM evuM thAya che. ALasa, taMdrA e tamo guNanuM lakSaNa che. kSubdha avasthA che. evuM thAya tyAre gabharAvuM nahi. paNa dhIrajathI yoga dhAraNA baLapUrvaka karavI. tamArAmAM vizeSa zakti paDI che teno upayoga karavo. tame mathyA ja rahezo to te sAmarthya bahAra AvI ne tamane madada Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) bhAgavatato saMdeza karaze ja. e saMskAro game teTalA majabUta hoya to paNa tame majabUta dhAraNA karI zakazo. vAraMvAranA AvA prayatno pachI e thai zakaze. potAnA cittane zubha kendramAM sthira karavuM tene dhAraNA kahevAya che. dhyAnamAM levAnI cAra bAbato tame cAra bAbato dhyAnamAM lezo. (1) sthira Asana (2) sama zvAsochavAsa (3) Asakti choDavI (4) pAMce iMdriyo upara kAbU rAkhavo. dhyAnamAM jatAM ja zarIre khaMjavALa Avaze, khAlI caDaze. mATe AsanamAM sthiratA joie. dhyAnamAM DUbAze eTalI sthiratA Avaze. hAlatA ghaDAmAM pANI sthira nathI rahetuM tema hAlatuM zarIra manane dhyAnamAM javA nathI detuM. ochAmAM ochuM 48 miniTa zarIrane sthira rAkhavuM. zvAsa sama banAvo zvAsocchavAsa 'sama' eTale sthira hovo joie. bhaya lAgyo hoya to hAMpha caDe che, gusso Ave to moM udhADuM rahI jAya che, kAma jAge che tyAre hAMphaLA thavAya che. AnA pariNAme zvAsa asamatola thai jAya che, tethI Asana asthira thAya che. tevuM mana dhyAnamAM jAya nahi. AMkha nAkanA TeravA para sthira karavI. Ama Asana ane zvAsa eka ja kendra upara tyAre hoya. vyakti ane padArtho choDo vicAro, vikAro AsaktinA kAraNe Ave che. padArtho AdhA- pAchA nathI karavAnA, paNa manane eka kendramAM sthira karavAnuM che. e kendra che prabhunuM emAM sthira thatAM Asakti jaze. e jaze eTale vicAro jaze ane dhyAnamAM DUbAro. Asakti haze to vikalpo AvyA ja karaze. ghaDAmAM rahelI vastu levA hAtha temAM nAkhyo, vastu muThThImAM pakaDI, hAtha bahAra kADhavA prayAsa karyo paNa vaLelI mukI sAMkaDA moMnA ghaDAmAMthI bahAra nathI nIkaLatI. muThThI choDo, vastu choDo to hAtha ghaDAmAMthI bahAra nIkaLe. e ja rIte vyakti ane padArtho tamane paDatA nathI tame temane pakaDayA che. mATe tame tene choDo. A che Asakti choDavAno upAya. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (51) - - bhAgavatato sadeza iMdriyo para kAbU meLavo pAMca iMdriyo upara vivekapUrvakano tamAro kAbU hovo joie. jo breka vagaranI sAyakala upara tame pravAsa karo to akasmAta karI beso. kAraNa e tamArA kAbUmAM na rahe. lagAma vinAno ghoDo vaza na rahe. aMkuza vagarano hAthI moTI toDaphoDa karI bese, tema iMdriya kAbU vagarano mANasa moTuM nukasAna karI bese. tame tamArA manamAM jeTaluMnAkhazo teTaluM ADuM Avaze. mATe AMkha, nAka, kAna, jIbha, sparzathI tame aMdara nAkhavuM baMdha karo to iMdriyo upara kAbU Avaze. sthira Asana, zvAsa, Asakti choDavI, iMdriyo upara kAbU meLavavo e bhagavAnanA sAkAra svarUpamAM manane joDavA mATenuM uttama sAdhana che. / sapuruSanA yoga pachI je zravaNa thAya te jAgRta thaine sAMbhaLavuM. vacce mata, mAnyatA, - na AvavA joie. zravaNamAM buddhinI bahu jarUra che. jJAnI puruSo kahe che ke atIndriya sRSTimAM javAnuM che tethI mAtra hAilI Ai kyu levala ja nahi paNa tattvanuM vivecana karI zake tevI sUkSmabuddhi joize, kAraNa zravaNa pachI ciMtana, manana, vizleSaNa, parizIlana, maMthana to ja karI zakAya. ciMtana karatA jAva ne AtmAthI zarIrane judA pADatA jAva. zarIrane Ama eka nathI paNa buddhimAM ekatA thai che. banne che paNa banne judA che. e bannene judA na mAno, AtmAne na mAno, bannenuM tAdAtma che mAno. ema mAnavAthI ekameka thatA nathI. banne judA che tema nathI mAnatA te vakhate paNa banne judA che. paNa judA nathI mAnatA te abhigama te adharma che. banne judA che tevuM mAno cho, samajo cho te vakhate je abhigama che te dharma che. pravAsamAM mArI bega tamArI pAse AvI gai, tame tamArI che ema mAnIne sAcavo cho. paNa meM kahyuM. A bega mArI che ane tame bega tarata mane ApI do cho e vyavahAra dharma che. muni zrI bhAnuvijayajI Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) (10) nirapekSa mana sAcuM sukha pAme) saMta ane bhagavAnanA hRdayamAM bhakta ja hoya che mAnavajAtanA kalyANa mATe avatAroe, tIrthakaroe, paramAtmA prApta thayA che tevA saMtoe ghaNuM kahyuM che. emaNe emanA priya ziSyo- sakhAone potAnA hRdayamAM rAkhyA. bhagavAna mahAvIranI niTa rAjA, rANI, zeThIyAo na hatA paNa bhakta sulasA hatI. bhagavAna kRSNanA hRdayamAM uddhavajI hatA. mAtra pAMca varSanI vaye uddhavajI (odhavajI)e bhagavAna sAthe jIvana jIvavAnI zarUAta karI. tenI sukha smRti uddhavajInA manamAM hatI. paNa paramadhAmamAM sAthe laI javA nA kahI tenuM duHkha paNa temanA hRdayamAM hatuM. bhakta bhagavAnane yAda kare te karatAM paNa bhagavAna bhakatane yAda kare te avasthA bhakta mATe ghaNI UMcI che. A che bhagavAnanA hRdayamAM hovuM te. AvA bhaktanA hRdayamAM be dhArAo sAthe cAle che eka bhagavAne temane yAda ryA che ane bIjI bhagavAnanA virahanI. namratAthI prazno puchAya vidurajI, bhagavAna zrIkRSNanI bhaktithI zuddha thayelA paramabhakta hatAM. bhagavAna zrIkRSNa deha choDyo tyAre A dharatI upara potAnuM koi na rahyuM tevI vyathA laIne teo gaMgA nadInA kAMThe haridvAra kSetramAM maitreyIjInA AzramamAM AvyA. temane joI maitreyI UbhA thayAM. vidurajI temanA caraNamAM praNAma kare che, pachI hAtha joDe che ane pUche cheH 'Apane keTalAka prazno pUchavAnI icchA varSothI A hRdayamAM paDI che, jo Apa AjJA Apo to prazno pUchuM." guru mahArAja pAse AvI ziSya namratAthI vaMdana karavAnI AjJA mAge, e namratA che, viveka che, premanI abhivyakti che. dIla kholIne vAta saMta pAse karI zakAya che. te moTo lhAvo paNa che. maitreyIjIe rajA ApI, Asana ApyuM. vidurajI Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (53) bhAgavatato saMdeza nIce beThA. mANasa sukha meLavavA karma kare che vidurajI pUche che : "mANasa maraNa pAme tyAM sudhI jAta jAtanA karmo karato ja rahe che. e karmo te sukha meLavavA mATe, artha ane kAma meLavavA mATe kare che. tene evI kalpanA che ke te Dhagalo sukha meLavaze ane tene te bhogavyA ja karaze. e mAne che ke sukhanA sAdhano ane pote zAzvata raheze. paNa evuM nathI banatuM. A sAdhano ane mANasa banne nazvara che mATe cAlyA jAya che. zuM Ano upAya nathI?' sukha che duHkhanI davA maitreyIjI kahe che : " jagatanA padArtho pAsethI sukha meLavavuM hoya to vacce vyakti ane tenI prakRti Avaze. temAM goThavaNI paNa haze. A tamAma nazvara che. kSaNika sukhane duHkhanuM auSadha mAne che, paNa te bahAranuM che, nazvara che. AthI e meLavavAthI paNa, sAcuM sukha mANasane maLatuM nathI. sAcuM sukha aMdara che vidurajI, sAcuM sukha bhItaramAM che. tenuM mANasane vismaraNa thayuM che. A smaraNa pAchuM thAya ane sAcA sukha tarapha javAya tenI eka mAtra padhdhati dharma che. dharmathI chavAya to dhyAna tarapha javAya. dhyAna AtmA tarapha laI jAya, tenI sAthe milana karAve, temAM lIna karAve pachI temAMthI ja sAcuM sukha maLe che. sukha, duHkha sAthe ja hoya che sukha-duHkha sAthe ja hoya che. banne anubhavo sAthe ja thAya che. tethI ja sukhIdekhAto mANasa paNa duHkhI hoya che. jemake patnI anukULa nathI, paravALI kaheze pati anukULa nathI. gADI, baMgalo, nokara-cAkara, dhana e mANasane anukULatA Ape che. paNa anukULatAnI sAthe ja pratikULatA che. jenA upara Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) bhAgavatano saMdeza vyaktino kAbU nathI. tethI ja "na jANyuM jAnakInAthe savAre zuM thavAnuM che.' AvaDA moTA puruSa rAmanA rAjayAbhiSekanA mUhUrta upara temano kAbU nahi e kevuM che? rAjyanA badale vanavAsa maLe che, e radhunAtha paNa TALI zakatA nathI. sukha-duHkha mANasa sAthe jaDAyAM che saMyogo upara karyataMtranI sattA che. e taMtra upara mANasanI sattA nathI cAlatI. narasiMha mahetA kahe che: "sukha duHkha manamAM na ANIe re ghaTa sAthe re ghaDIyAM, TALyA te koInAM nava TaLe radhunAthanA jaDIyAM.' to kabIrajI kahe che : garbhamAM mANasanA zarIranI racanA thatAM nava-nava mAsa lAge che. tenI sAthe ja sukha-duHkha jaDAIne Ave che. e sattA radhunAthanI kaho ke karmanI kaho paNa e TaLe tevI nathI. karma jIvane zodhI sukha-duHkha Ape che atyAre, bhAratanA bhUtakAlIna rAjAoe vidhi AdhIna have hoTelano dhaMdho zarU karyo che. mahAbhAratamAM maharSi veda vyAse kahyuM che ke hajAra gAyomAMthI potAnI mAne vAcharaDuM zodhI kADhe che, tema karma jIvane zodhI kADhI tenI karaNI pramANe tene sukha-duHkha Ape che. jJAnI caMda bAroTa kahe cheH 'caMcala nArI kA nana chUpe nahi, karma chUpe nahi bhabhUta lagAyo.' Ama saMyogo upara, mANasa upara karmanI sattA cAle che. hakIkata AvI hovA chatAM mANasa saMyogo badala vAnI koziza kare che. ane kadAca saMyogo badalAya to e mANasa veta UMco cAle che, saMyogo vAMkA cAlyA to te dIna banI vAMko vaLI jAya che. anukULatA sukha nathI anukULajIvana e sukha che tevuM mAnavuM e bhramaNA che. kampharTebala lAiphane sukhInamAnazo. erakaMDIzanDa rUmamAM beThelo mANasa potAnA haiyAnI baLatarAne dUra nathI karI zakto, zAMti nathI meLavI zakato, kAraNa tenuM mana zAMta nathI. AvuM cAre tarapha jovA chatAM mANasanI mathAmaNa anukULa saMyogo rAkhavAnI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza - - - ane pratikULa saMyogo kADhavAnI che. svAdhInatA e kharuM sukha vidurajI pUche keH "he maitreyIjI jo AvuM ja jagatamAM che to teno upAya zuM che te batAvo." megeyIjI kahe che: "sAcuM sukha, kharekharuM sukha to svAdhInatAnuM che. svavathI sukha jANo ane paravazathI duHkha mAno. sukha-duHkha upara mANasano kAbU nathI." saMpUrNa svAdhInatA eTale svataMtratA. je nirapekSa che, temAM ja sAcuM sukha che. ane ethI ja eka anubhavI saMta kahe che ke nirapakSa viralA koi." zrAvastI nagarIno rAjA vanamAMthI pasAra thato hato. eka vRkSa nIce bhagavAna buddha dhyAnamAM beThA hatA. temanA mukha upara addabhuta prasannatA hatI, sukha hatuM. te joI rAjA potAnA maMtrIne pUche che: 'A kyA dezanA rAjA che?" maMtrI kahe che: "mahArAja, rAjapATa, mahela, strI-kuTuMba badhuM ja jeoe choDayuM che evA A bhagavAna buddha che. nirapekSa mana sAcuM sukha pAme che apekSA hoya tenI pUrti karavAnuM mana thAya che. paraMtu jo apekSA nathI hotI to tevuM mane bhagavAna zrIkRSNanA caraNamAM sthira thAya che. e mANasa saMpUrNa sukha, zAzvata sukha meLave che. eTale ke jeo paramAtmAnI sanmukha che te kharuM sukha, zAzvata sukha, paramAtmA sukha meLave che. ane je paramAtmAthI vimukha che teo duHkhI ja rahe che. AvA duHkhI mANaso upara kRpA karI A dharatI upara saMto Ave che. e saMtonuM koI kartavya karma bAkI nathI rahyuM, chatAM karuNAvaza thaI sakaLa jIvone paratmAbhimukha karavA, hari caraNamAM vALavA teo Ave che. A saMtonI AjJAnusAra upAsanA je jIva kare che te paramAtmAnA hRdayamAM birAjamAna thaI zAzvata sukhane pAme che. pachI te kyAre paNa duHkhI thato nathI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) (parama cetanA karuNAvaza thaI avataraNa kare che) sAcI samaja nathI tethI jIvaduHkhI che mitreyIjI ane vidurajIno jJAnamaya vArtAlApa cAlI rahyo che. gaMbhIra ane AdhyAtmika vAto emaNe karI che. emaNe A vizvamAM moTA pramANamAM jIvone dukhI ja joyA che. mANaso to ThIka paNa kalpavRkSa jemanI pAse che te devo paNa sukhI nathI. rAjA-mahArAjao ane moTA saMpattivAno paNa sukhI nathI. tenuM mukhya kAraNa e jaNAyuM che ke sukha-duHkha viSenI temanI samajaNa kAcI che. jo temane sAcI samaja maLe to temanA duHkhanAM kAraNo dUra thAya ane sukhanAM kAraNo maLe jagatanA jIvonuM ajJAna dUra karavA teo AvyA che - 16 varSanA rAmajI-viziSTajI sAthe gahanatattva carcA kare che. tenA uparathI 'yogavAziSTha' e nAmano amUlya graMtha taiyAra thayo. emAM sukha-duHkhanI vAto paNa che. rAmajI avatArI puruSa che ane vaziSThajI paramAtmAnubhavI jJAnI puruSa che. emaNe karavAnuM kazuM bAkI nathI rahyuM. vAsanAo mATe, mAyA, Asakti, moha mATe temano janma nathI thayo. paNa karuNAno eka pravAha temanA hRdayamAM vahI rahyo che, je jIva mAtranA kalyANa mATe, temanA upara koi dabANa nahIM hovA chatAM jagatamAM svecchAe AvyA che. temanAmAM moha nathI ane ajJAna paNa nathI. jagatanA prANIonuM ajJAna-duHkha-dUra karavA te AvyA che. jIva mAtranuM kalyANa teo Icche che 'paramArtha vyasana temane che. vyasana mATe mANasa badhuM ja karI chUTe che. e arthamAM teo prANI mAtranA kalyANa-hita mATe badhI ja rItano prayAsa kare che. parahita karavAno parama utkRSTa rasatemanAmAM che. bhagavad gItAmAM bhagavAna zrIkRSNe kahyuM: 'sarva bhUta hite ratA pramANe sarvanuM hita teo icche che ane te mATe prayatna kare che. mATe ja "parama cetanAmAM 'parama vItarAgatA sarva kALe che. jyAM saMpUrNa vItarAgatA hoya che tyAM 'sarvajJatA Ave che. temane jJAna Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) bhAgavatato sadeza meLavavAnuM kazuM bAkI nathI rahetuM, jANavAnuM bAkI nathI rahetuM. teo badhuM ja jANe che. temanAmAMthI moha ane ajJAna saMpUrNapaNe cAlyAM gayAM che. pariNAme kazuM ja temanAthI gupta nathI rahetuM. AvI temanI cetanA che. karoDo vyaktiomAMthI A paramacetanA covIsI thaI. aneka yugo sudhI jaMgalanA vRkSo je jamInamAM daTAyAM. temAMthI khanIja kolaso thayo. vaLI e kolaso pRthvInA bhArathI daTAyo ane aneka prakriyA thaI tethI teno hIro banyo. e ja rIte A paramacetanA" ghaDAIne parama divya zarIra laIne A pRthvI upara mAnava kalyANa mATe AvI. parama AnaMdamAM ja satata rahetI A cetanAo mAnava mAtrane emAM laI javAnA bhAvamAM rahe che. e che karuNAno prakarSa bhAvakaruNA." mULa roga janma che mANasa mAne che ke duHkha dUra karavA mATe bhojana, kapaDAM ane auSadha maLavAM joie. e mAnyatAnA kAraNe "dAna" apAya che. karoDo mANaso bhUkhyAM ane kapaDAM vinAnA che. emane A be sAdhano maLavAthI sukhI nathI thaI jatAM. ema karavAthI A viSama samasyA hala nathI thaI jatI. kAraNa ke, e maLyA pachI paNa emane kAma, krodha, lobha, moha, mada ane matsara paDe che. kahevAtuM sukha paNa temane pIDA Ape che. parama cetanAne evo vicAra Ave che ke jagatanA jIvono mULa roga janma che. tene kApavAthI A duHkha dUra thai amane maLyo che tevo AnaMda teo meLavaze. mRtyu dUra nahi thAya, kAraNa te ApaNA vazamAM nathI. janma TALo to mRtyu jaze mATe to jJAnI puruSo mRtyu pahelAM mamatva choDavAnI vAta kare che. saMta tukArAma mRtyunI paLe kahe che: "AmI jAto AmacA gAvA, mAjhA, rAma, rAma, rAma rAma.' eTale ke ame amArA mULa sthAnamAM jaie chIe ane rAma-rAma kahI rAma pAmavAnuM tamane AmaMtraNa ApIe chIe. ametreyIjI kahe che ke e mRtyuna hoya tevuM jIvana che tyAM kevaLa astitva ja che, janma nathI mATe tyAM mRtyu nathI, sukha ke duHkha nathI, che kevaLa "parama AnaMda,' AvuM jIvana paNa che te zaMkA kya vagara svIkAro. maitreyIjI kahe che ke "maravuM kone paDe? jene janma hoya tene. jo janma ja na hoya to mRtyukone Ave? mATe janmaTALo to mRtyunuM duHkha jaze." Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (58) janmanuM kAraNa karmabaMdha janmAvanAra paribaLane karma kahevAya che. karma ema ne ema thatAM nathI paNa kriyA sahaja rIte- sahajabhAve- nahi thatAM moha vaza thai rAga-dveSa thAya to te karatAM ja tenI noMdha thai karanArane vaLage che. pachI e karma eTale vidhinA lekha lakhAi jAya che. samajavA jevuM e che ke manamAM moha paDayo hoya to ja rAga-dveSa thAya che. e na hoya to rAga-dveSa nathI thatAM. mohanA be bhAga che ( 1 ) huM A zarIra chuM ane ( 2 ) zarIrane vaLageluM badhuM ja mAruM che e mAnyatA. ghaNA loko kahetA hoya che ke 'amane moha nathI- paNa- pachI kahe che : 'jIvyA karatAM joyuM- mANyuM sAruM.' vaLI kahe che : ' mAro chokaro sAro che paNa vahu jabarI che eNe chokarAne vaza karI lIdho che.' moha AvuM bolAve che. vaMdana ekane, thAya badhAne : bhAgavatano saMdeza ajJAnamAMthI utpanna thAya che 'moha.' temAMthI pragaTe che rAga-dveSa. ane temAM utpanna thAya che karma. e janma Ape che. zarIra che tyAM mRtyu avazya Ave ja. A sAMkaLa che. mATe ja parama cetanA kahe che ke jagatanA jIvo prathama to ajJAnamAMthI mukta thavA joie. teo jIvone ajJAnamAMthI dUra karI zake che mATe dharatI upara avataraNa kare che. emane arjun, avatAra, tIrthaMkara, buddha ke payagaMbara kahe che. e 'pUrNAvatAra' hoya che. jema badhI nadIo sAgarane maLe che tema AmAMthI koipaNa ekane namaskAra, vaMdana, ke temanI upAsanA karavAthI A sarvane thAya che. AvI karuNAvAna parama cetanA sthULa dehamAM Ave che mATe ja bhAratIya saMskRti emanI pUjA kare che. paramacetanA mAyApati che Aje roje roja bhagavAno pedA thAya che temanI A vAta nathI. deha mAyAnA kAraNe maLe che. mANasa mAyAne vA che. A paramacetanA mAyAnI madada lai dehamAM Ave che kharI paNa e mAyA vaza nathI rahetI, paNa mAyApati hoya che, mAyAnI mAlika hoya che. emanuM mIzana eka ja ane te 'tamaso mA jayotirgamaya', jagatane ajJAnanA aMdhakAramAMthI prakArAmAM lai javAnuM. vidurajI kahe che H 'he maitreyI Aje ame ApanA dvArA parama cetanAnAM darzana karI sadbhAgI banyA. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) prakRtino kSaya karavAnI rIta prakRtinA kAraNe paramAtmA maLatA nathI bhAgavate alaga alaga dRSTikoNathI saMdeza Apyo che. ciMtana, dhyAna, bhakti, karma evA asaMkhya prakArothI saMdeza Apyo che. ema karavAnuM e kAraNa hatuM ke pratyeka vyaktinI prakRti judI judI che. A prakRti eTale kudarata nahi, svabhAva paNa nahi paNa sattva, raja ane tama e prakRti che. tamasanA vazamAM rahI, mana vacana ane kAyAthI mANasa je je kiyAo kare te azubha hoya che. melA vicAro tyAre hoya che. e vicAro sAthe asaMkhya kriyAo karI te Teva banI aMtaramAM jAmI gaI, saMskAra banI gaI che. jemake brahmanI vAta karatAM karatAM sIgareTa, calama, bIDI pIvAya che. A TevanuM jAmI paDeluM svarUpa che. nAnA bALakane hAtha-paga halAvatAM, khAtAM-pItAM koI zIkhavatuM nathI paraMtu vAraMvAra ekanI eka yiA karavAnA kAraNe te kare che. evI ja rIte mANase kAma, krodha, lobha, moha, mada, matsara, rAga-dveSa karIne potAnA mana upara tenA saMskAra pADyA che. mANase prakRtine evI to daDha karI che ke te AtmAnuM eka aMga banI gaI che. ane A prakRti mRtyu pachI paNa mANasa sAthe laI jAya che. pachI bIjuM zarIra tene maLe che temAM paNa tenI sAthe ja rahe che. ane paramAtma prAptimAM satata avarodha karatI rahe che. kharekhara to paramAtmA maLavAmAM koI avarodha nathI. e eTalo najIka che ke saraLatAthI maLI zake che. paNa prakRti ADe Ave che tethI te meLavI zakAtA nathI. prakRti AtmA upara chavAI jAya che bhAgavata kahe che tamAruM tamAma baLa vAparIne tame prakRtinI upara UTho. mANasa thoDIka sAdhanA karIne prakRtinI upara to UThe che paNa jema gurutvAkarSaNa tamAma vastuone pRthvI tarapha kheMce che tema prakRti mANasane potAnA tarapha kheMce che. mANasa aDhaLaka karmakAMDa to kare che, tenAthI tene puNya maLe che paNa prakRti badalAtI nathI. prakRti badalavA e kazuM nathI karato. jema vela vRkSano sahAro Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (0) bhAgavatano saMdeza lai, tenAmAMthI poSaNa meLavI, vRkSa upara caDI chavAI jAya che. jambara khIle che tyAre vela ja dekhAya che vRkSamAM. paNa vRkSanA TekA vagara te TakI zakatI nathI. evI ja rIte prakRti AtmAno Teko le che pachI tenA upara chavAI jAya che, AtmAne DhAMkI de che. jema vAdaLa sUryane DhAMkI de che tethI prakAza-taDako nathI maLato, lAITanA balba upara AvaraNa caDhAvo to teno prakAza nathI maLato evI ja rIte prakRtinuM AvaraNa hovAthI AtmA nathI dekhAto. teno prakAza-prabhAva nathI jaNAto. prakRtinuM jora cidAnaMdajI mahArAje eka sarasa vAta karI che ke : "bakarI vAghane dhamakAve ane vAgha thara thara dhruje.' A bakarI eTale prakRti ane vAgha eTale AtmA. prakRtinuM jora AtmA upara jabaruM cAle che. jema ke zaheramAM javA tamAre savAre cAra vAgye UThI TrenamAM javuM che. tame elArma mUkyuM. elArma vAgyuM paNa kharuM, paNa tame to UMghatA ja rahyA, tamane dhyAna ja na rahyuM. A che prakRtinuM jora sAdhanA prakRtino kSaya karavA mATe che kharekhara to caitanya- AtmAnI sattA taLe prakRti hovI joie, paNa che UlaTuM. prakRtinA tAbe AtmA che. mATe ja samagra sAdhanA prakRtino kSaya karavA mATe che. sAdhanA mokSa, AtmA, paramAtmA meLavavA mATe nathI. mANase A noMdha karI levAnI che. narasiMha mahetA kahe che : "akhila brahmAMDamAM eka tuM zrI hari' A vAta emaNe anubhavIne karI. pachI emaNe ApaNA mATe kahyuM : "meM to harine na nirakhyA nayaNAnI ALasa.' A ALasa eTale prakRtino kSaya karavAnI ALasa. prakRti AtmA upara ropha kare che mANasa game teTalI kathAo sAMbhaLe, enAthI prakRti DhIlI nahi paDe. e nabaLI paDe tevI prakriyA jo eNe thoDI thoDI paNa karI hota to, te Aje svataMtra hota. puruSa eTale AtmA, caitanya ane prakRti eTale avidyA, mAyA, meTara. A baMnenA saMyojanathI jagatanI racanA thAya che. jema gAmamAM koI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato saMdeza (1) jabaro mANasa dAdAgIrI karI ropha jamAve che tema prakRti AtmA upara ropha kare che. vikAro haTAvI Atmadevane pAmo Atma-deva pUrNa zakti sAthe aMdara taiyAra ja beTho che. mANase prakRtidatta vikArone dUra karI enI pAse javAnuM che. taLAvamAM puSkaLa pANI hoya paNa te vaparAtuM na hoya to tenA upara lIla (zevALa) jAme che. khUbI e che ke zevALanI nIce cokakhuM pANI che. jo zevALa haTAvo to nirmaLa pANI pIvA maLe. evI ja rIte vibhAvo-vikAronI nIce AtmA DhaMkAyelo rahelo che. jo vibhAvone dUra karo to nirmaLa ane pUrNa zaktivAna AtmA jevo che tevo tamane maLe. prakRti ADI Ave che 75 varSanI DosI yAtrA karIne gAma pAchI AvI. sTezane te UtarI tyAre tenI cAra vahuomAMnI eka vahu mAMDI hatI eTale sTezane tene levA na AvI tethI DosIne mAThuM lAgyuM. juo yAtrA prabhunA dhAmonI karI paNa prakRtine nakADhI eTale e ADI AvI. prakRti kSayano upAya saMta zaraNa AvI prakRtino kSaya karavAnA aneka sAdhano che. temAM sapuruSonA caraNe besI temanI vANInuM zravaNa karavuM te paheluM sAdhana che. sapuruSa kahe tema sAdhanA, karavAthI prakRtinuM rUpAMtara thAya che. jJAnI maitreyI kahe che : " sadgurunI sevA, temanA mukhethI sat zAstronuM zravaNa, temaNe ApelA maMtranuM satata raTaNa karavAthI prakRtinuM rUpAMtara thAya che. aneka puNya karavAthI mAnavadeha maLe che, uttama kuLamAM janma maLe che. aneka janmonA puNya bhegAM thavAthI satparuSano saMga maLe che. bhAgavata kathAmAM ruci thAya che. aMdarathI gamo thAya che. jo ruci thAya to zravaNa karatI vakhate mananA vikalpono kolAhala zAMta thAya che. pariNAme zravaNa asara kare che ane pachI puruSa batAve te rIte sAdhanA karavAthI prakRtino kSaya thAya che. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) zraddhA ane ciMtana adhyAtmalakSI bano AdhyAtmika vikAsa thayA vagara bhautika vikAsa thAya e mANasa mATe maMgaLamaya tattva nathI paNa vinAzI che. evo vikAsa pAmelA mANasanA vyavahAramAM karuNA nathI hotI, AMkhamAM amI nathI hotuM. mATe ja jJAnI puruSo adhyAtma tarapha vaLavA kahe che. mANaso adhyAtma tarapha na thAya tyAM sudhI jJAnI puruSone tenI vedanA rahetI hoya che. satyane anukULa mana eTale dharma bhagavad kathAmAM ruci thAya e adhyAtma vikAsanI zarUAta che. bhagavAnanI kathA sAMbhaLavI game, kathA thatI hoya tyAM besavuM game, kathA sAMbhaLI te pramANe karavAnI icchA thAya, sAMbhaLIne dhanya thayA tevuM lAge e ruci che. ruci AdhyAtmika vikAsa kare che ane bhagavAna pratye prema che te darzAve che. zukadevajImAM e prema mukhya hato. paNa vyAsajImAM evuM nahotuM tethI temane bhagavad kathAmAM, bhagavAnamAM ruci nahotI. premathI prabhuguNa gAvA e rasanA (jIbha)no lhAvo che. ruci thAya to ja zraddhA utpanna thAya che. zraddhA e AMtarika avasthA che. mANasane zAmAM rasa che, tenI zuM mAnyatA che, tenI samaja zuM che te mahattvanuM nathI paNa satya zuM che te jANavuM mahattvanuM che. saMpradAya manane anukULa satya banAve che, tethI satya maTI jAya che. satyane anukULa mana e ja dharma che. satyane jyAre alaMkAra paherAvavAmAM Ave che tyAre te asatya thaI jAya che. zraddhAnuM baLa mIrAne jhera bharelo pyAlo rANAe dAsa sAthe mokalAvyo. dAse mIrAne kahyuM: 'bhagavAnanA abhiSekanuM jaLarANAjIe mokalyuM che. paramAtmA uparanA aTala vizvAsathI mIrA e jhera pI gaI. tenA gaLAnI nIce e jhera UtaratAM ja amRta banI gayuM. A koi kalpanA nathI paNa prabhu uparanI zraddhAnA kAraNe jhera kharekhara abhiSeka jaLa-amRta-banI gayuM. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (63) bhInevAna (zAmaLI) strI patine (rAjAne) gamatI na hatI. rAjAe ghaDAmAM jherI nAga mUkAvyo ane rANIne bolAvIne kahyuM : ' mane mArI bhUla samajAi che. tane nahi bolAvyAno mane pastAvo che. e ghaDAmAM hAra mUkyo che te tane bheTa ApuM chuM. tuM e hAra lai Ava, huM tane paherAvuM.' rANI gai ghaDo ughADayo ane gulAbanA phUlanI maheMka phelAi gai. rANIe ghaDAmAM hAtha nAkhI gulAba letAM ja moTo hAra jaNAyo. te lai pati pAse gai. A joi rAjA bhAre AzcaryamAM paDI gayo. tenuM moM paDI gayuM. te joi rANIe kahyuM : "AnaMdanA prasaMge tame udAsa kema cho? ' rAjAne jaNAyuM ke devI jevI strIne meM dubhavI che. e raDI paDayo. UThIne patnIne page paDayo. ane kahyuM keH 'devI mane kSamA kara' Ane tame gappAM na mAnazo. zraddhAnuM mahAna baLa A karAve che. zraddhA aMdarathI jAge che jUThI jubAnI apAvIne vakIla gunegArane choDAvI zake che ane nANA kamAi zake che. DaoNkaTara pANInAM iMjekzano daradIne ApI nANAM pedA karI zake, paNa teo zraddhA utpanna na karI zake. zraddhA aMdarathI jAge che e prabhu pratye prema utpanna kare che. prema bajAranI koi dukAnamAMthI nathI maLato. jo kyAMka maLato hoya to cetajo. e prema nahi. paNa bIjuM kAMika haraze. zraddhAmAMthI pragaTela prema Asakti kADhe che zraddhAmAMthI pragaTelo prema prabhu pratye thAya to anya tamAmamAMthI Asakti chUTI jAya che. koi vidvAne kahyuM che ke jJAnathI Asakti chUTe che. paNa ema karavAmAM thoDIka Asakti aMdara rahI jAya che, je pAchaLathI vadhI jAya che. paraMtu jo prema pragaTe to Asakti samULagI jAya che. prema Apo Apa thAya che prema bIjA pratye thAya tyAre temAM bheda hoya che. paNa jo baMne vacce prema hoya to aMtarano, saMjogono bheda maTI jAya che. banne vacce jo prema hoya ane baMne pAtra eka bIjAthI hajAro mAila dUra hoya to paNa emane eka bIjAnuM dhyAna lAgatAM vAra nathI lAgatI. prema thai jAya che, karavo paDato nathI. cakravAkane Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (64) bhAgavatano saMdeza cakavADI mATe, morane mATe, sArasane sArasI mATe prema karavAnuM koie kahyuM nathI. yoga kSemaM vahAmyaham - jyAre prabhu pratye prema thAya, pachI tenuM dhyAna thAya tyAre vikSepa thayA vinA prabhu ciMtana thAya che. jo AvI avasthA prApta thAya to jIvananirvAhanI ciMtA karazo nahi. kAraNa ke bhagavad gItAmAM bhagavAna zrIkRSNe kahyuM che ke yoga kSema vAcana tArA yoga kSemanI javAbadArI mArI che. ciMtana ane ciMtA baMne judA che. rucimAMthI prema pragaTe che, premamAMthI dhyAna pragaTe che ane dhyAnamAM ja milana thAya che. e jANatI gopI kahe che: "jaLa jamanAmAM pANI re jAtAM zira para maTakI dharI, aMtaramAMthI nahi re visAruM hari." satata ciMtanathI paramAnaMdamAM DUbAya bhakta bhagavAnane kahe che : he priyatama! huM mAruM koI paNa kAma karatAM khAtAM, pItAM, haratAM-pharatAM paNa tane nathI bhUlavAno. A niraMtara ciMtana dhyAnamAMthI Ave che. premIe premikAne ke premikAe premIne yAda karavA nathI paDatA, kema ke e bhUlAtAM ja nathI. niraMtara ciMtanathI AtmA paramAtmAmAM, parama AnaMdamAM DUbI jAya che. eka vakhata AvA AnaMdamAM nimagna thanArane kyAre ya duHkha nahi jaNAya. AnaMda hoya tyAM duHkhanI gera hAjarI Apo Apa thai jAya. tyAM sukha paNa na hoya. sukha e lAgaNI che. kSaNika uttejanA che. paNa AnaMda to caitanyano mULa svabhAva che, sthira che. bhAgavatano saMdeza puNya mAnavadeha Ape che. paNa tenI sAthe ajJAna to hoya che te adhogamana karAve che. ajJAna jJAna vaDe jAya. jJAna sapuruSa dvArA ja maLe. sapuruSa bhaktithI maLe. mATe sau prathama bhaktithI puruSa pAse jaI ajJAnane kADho. ajJAna eTale svarUpanuM bhAna na hoya te ane zAna eTale svarUpanuM bhAna hoya te avasthA. ajJAna dUra karavuM ane jJAna prApta karavuM e bhAgavatano mULa saMdeza che. ajJAna bhoga pAse laI jAya, paramAtmavimukha kare. mATe ajJAna vadhe tevuM vyartha ciMtana na karo. jJAna vadhe tevuM paramAtma ciMtana satata karo. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) brahma pAmavA vikAro choDo mAtra vAMcana-zravaNathI nirNaya nathI thaI zakato tattvajJAnanA aneka zAstro che. vividha rIte temAM lakheluM che. tenA artha paNa aneka nIkaLe che. badhuM sAMbhaLo, vAMco to cokkasa nirNaya-eka nirNaya uparanA avAya. pariNAme je karavA jevuM che tena thAya. vedo, purANo, Agamo, tripiTako badhA ja judI judI vAto kare che. tene vAMcanArA, zravaNa karanArAmAMthI jeo vAMcana-zravaNamAM ja rahyA teo nirNaya na karI zakyA. prazna ahIM ApaNane e thAya ke jene Atma tattvane jANavuM che te zuM kare? sapuruSa ziSyane ghaDe che jo kuzaLa zilpakAranI pAse TAMkaNuM, hathoDI ane paththara AvI jAya to suMdara zilpanuM, nayana manohara pratimAnuM nirmANa thai jAya che. tema RSi pAse gayelo ziSya ghaDAya che. paMDita pAse zabdo che, pAMDitya che te ziSyane e ja Ape che. zabdanuM maMthana karIne, tenuM sattva kADhIne pIvAnuM ane pachI pAvAnuM kAmato anubhavI viralA saMta-muni-RSi-puruSa ja karI zake che. A sattva agamya ane agocara che, tethI zabdanI, mananI pelI pAra javAthI ja A kArya thaI zake che. brahma puruSa dvArA ja maLe kharekhara to paramAtmAne jANavA mATe ja zAstro anubhavInA zabdo uparathI racAyAM che. zabdo mAtra saMketa Ape che. tethI vadhu tAkAta tenAmAM nathI. jemake ziSya pUche che: 'gurudeva, A brahma che?" anubhavI guru kahe cheH netiA nahi."- brahma A nathI. brahma to indriya, mana, prANa ane zarIrathI para che. e nirAkAra che eTale annamaya, vijJAna maya, prANamaya koSa e paNa brahma nathI. mATe vRtti, vicAra ane vikalpa brahmane jANI zake nahi. e to brahma ane tamArA vacce eka dhUMdhaLAza UbhI kare che. jema dhULanA goTA UDatA hoya tyAre Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (66) bhAgavatano saMdeza tyAM je vastu vyakti hoya te spaSTa dekhAtAM nathI, tema ja vikalpanA goTAnI ArapAra brahma nathI dekhAto. brahma to anubhavI satpuruSanI AjJAnusAra sAdhanA karavAthI maLe che, teno anubhava thAya che. satpuruSa pAse tyAre ja javAya che jyAre saMsAra brahma karatAM phIko lAge brahma prApta karavAnI jhaMkhanA-tAlAvelI-jAge. mumukSunA vicAro mokSane pAmavAnI, brahmane prApta karavAnI tAlAvelI jAge che tene mumukSu kahevAya che. emane saMsAra akAro lAge che. suradAsajI kahe che : 'aba maiM nAcyo bahuta gopAla-lAkha corAsI paheryA colanA' saMsAramAM 84 lAkha pAtro bhajavyAM. have navo veza nathI bhajavavo. brahmane pAmI janma TaLe tevI sthiti pAmavI che. mumukSunA manamAM AvA vicAro satata Ave che. mumukSu ja brahmane pAmI zake paramAtma kRpA badhe ja sarakhI varase che. anubhavI- jJAnI saMta badhA ja ziSyone eka sarakhuM ja kahe che. paNa je mumukSu ziSya che, jene brahmane pAmavAnI jhaMkhanA che e ja sadgurunA zabdo jhIlI, sAdhanAmAM UtarI brahmane prApta kare che. jema ovara-heDa TAMkImAMthI naLa to badhe ja ApyA hoya paNa pANI meLavavuM che teNe naLa kholavo paDe, UMdhI Dolane sIdhI karIne naLa nIce mUkavI paDe, vaLI Dola kANI hoya to rIpera karAvavI paDe, Ama karAya to ja pANI maLe che. mumukSu jJAna prApti mATe AvuM mathe che. mumukSu sAra pAmI sAdhanA kare 'jema bhamaro phUlamAMthI rasa kADhI madha banAve che, jema gAya ghAsa khAi dUdha Ape che, jema aneka phUlomAMthI arka kADhI temAMthI attara banAvAya che, tema mumukSu paNa jJAnI ta pAse jai arka rUpa sAdhanAnA zabdo sAMbhaLI e pramANe sAdhanA karI brahmane pAme che. aneka thAomAMthI mAtra sAra rUpa, parama klyANakArI hoya eTaluM ja he maitreyI! amane Apo.' Ama vidurajIe jJAnI maitreyIne kahyuM. maitreyIjInAM vacano maitreyIjI e kahyuM : 'he vidurajI, tame amane atyaMta priya cho. kAraNa Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (60) tame tamArA nayanothI paramAtmA zrIkRSNane nIrakhyA che. temanI sevA tamArA zarIrathI karI che. zrIkRSNa jyAre nija dhAmamAM padhAryA te pahelAM mane emaNe kaheluM ke thoDIvAta tame sAMbhaLo ane te vidurajIne kahejo. e vAta mArA aMtaramAM meM chUpAvIne Aja sudhI rAkhI che, te have tamane kahuM chuM te kRpA karIne sAMbhaLo; * 'tamArI buddhi, mana, prANa, hRdaya, zarIrathI paramAtmAne pAmavAno puruSArtha karo. tamArI tamAma asmitAne A kAmamAM joDo. saMga-AsaktithI tame virAma pAmo. vyakti, vastu, saMyoga pratyenI Asakti choDavAnI che. pAMca indriyonA viSayo- prapaMca choDo. jema kAcabo potAnAM aMgo saMkocI le che, te rIte viSayomAMthI manane kheMcI lo. moha choDo. sarpanA DaMza karatAM paNa moha kharAba che. tamArI vRtti padArtha, vyakti, saMyoga tarapha jAya che tene tyAMthI vALIne tamArA AtmA-paramAtmA tarapha vALo, tyAM tamArA mULa svarUpane joI temAM virAma pAmo." A sAMbhaLIne vidurajI nAcI uThyA. janmaTALavA doSa choDo jJAnIo-AtmAnubhavI saMto-je agAu thaI gayA, je Aje che ane bhaviSyamAM thaze te tamAme A ja vAta karI che, kare che ane karavAnA che. mANasa mAtra Aja karavAnuM che. ane bhavabaMdhanamAMthI chUTavAnuM che. padArtho nAza pAmIne jaze, vyakti AyuSya pUruM thayethI jaze, saMyogo badalAtA raheze, e emanA pakSe banaze paNa sAdhake A tamAma potAnA pakSe samajapUrvaka, paramAtmA prApti arthe, janma TALavA mATe choDavAnA che. anaMta janmomAM aneka koThAro bharAya eTaluM mANase choDyuM che ane A navA bhavamAM e Avyo che. A bhavamAM paNa te choDIne bhava bhramaNa dUra karavAnuM che. . Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) kapila muninuM prAgaTya AtmAno svabhAva che jJAna darzana eTale jovuM. jJAnIne jeTalA jJAnano ughADa (anubhava) thAya teTaluM joyuM kahevAya che. e ughADa thayeluM jJAna emaNe jagatane kahyuM. koi paNa jJAnI puruSa pUruM kahI zakyA nathI. moTAbhAganA jJAnI puruSoe jANyuM tethI thoDuM ja kahyuM. jema khaTAza lIMbuno, uSNatA agnino, zItaLatA pANIno ane gaLapaNa zeraDIno svabhAva che. tema jJAna AtmAno svabhAva che. goLane gaLyo karavA anya padArthanAkhavo paDe. e ja rIte AtmAno svabhAva jJAna che tene bahArathI lAvavo na paDe. eno udhADa thavo joie. e thavAthI jJAna aMdarathI ja pragaTa che. AtmAnA svabhAvarUpa che cetanya. sat, cit ane AnaMda e traNe AtmAmAM che. sat eTale je traNe kALa che te, cit eTale jJAna ane AnaMda eTale je kazI paNa apekSA vinA, sAdhana ke saMyoga vinA pragaTatI UMDI ane kAyama rahetI prasannatA che. mULa vAta AvI hovA chatAM, mANasa jaDa padArtho ane vyaktio pAse AnaMda meLavavA jAya che. e sagavaDa ane anukULatA jarUra Ape paNa AnaMda ApI zaktAM nathI. jJAnanuM jeTaluM darzana thAya che eTalo teno ughADa thAya che. cArvAka nAstika darzana che jaina, bauddha, naiyAyika, vaizeSika, sAMkhya, vedAMta, cArvAka e vividha darzano che. cArvAka darzana bhogavAdI che. tenI vANI lokone game tevI che tethI cAkanA koI pracAraka nathI chatAM prasAra ghaNo che. cArvAka kahe che ke : "are mAnavo! mAtmA, paraloka, svarga, narka ke mokSa che ja nahi. e joIne koNa, tamane kahevA pAchuM AvyuM? are bhamI bhUsyadehasya punarAgamana kataH bhasmI bhUta thayeluM zarIra tene thayelA anubhavo kahevA pAchuM kevI rIte AvI zake? mATe tame khAva, pIo, bhoga bhogavo ane majA karo. 'traNa kRtvA dhRtaM pibeta'= devuM karIne paNa ghI pIo. tamArA hAthamAM kAma, bhogo ane padArtho AvyA che - -- - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato saMdeza (69) e kAle raheze ke nahi tenI zaMkA che. vaLI paralokanI koine paNa khabara nathI mATe AvI mAthAkUTa mUkIne bhoga bhogavo.'' kArla mArkase kahyuMH 'dharma jhera che. kapilajIe sAMkhyadarzananI racanA karI che sAMkhya darzananA racayitA kapila muni che. sAMkhya eTale saMkhyA. prakRtinAM covIsa tattvo ane eka puruSa (AtmA) maLI 25 ( pacIsa) tattvothI jagata cAlI rahyuM che. bhAgavata mahAsAgara che, tene samajavA mATe ghaNA UMDANamAM DUbakI mAravI paDaze. kapilajIe bhAgavata kathA sau prathama temanA mAtAjI devahutine kahI. prakRti ane puruSa judAM che te kahyuM. prakRti tarapha jatA cittane puruSa (AtmA) tarapha vALavAnI vAta paNa karI. mAtA devahutie kahyuM : 'A vAta mane barAbara samajAtI nathI.' te sAMbhaLI munikapilajIe bhAgavatamAMnA bhaktiyoganI vAta karI. zukadevajI mahArAja samAdhimAM ghaNuM rahetA hatA. emaNe samAdhi bhASAmAM bhAgavat kathA kahI che. mohano aMza hoya tyAM sudhI janma cAlu rahe che kardama RSi kapilamuninA pitA hatA. emaNe ghora tapa varSo sudhI karyuM. AvuM tapa thayA pachI mokSa maLavo joie, janma maraNamAMthI mukti maLavI joie, rAga-dveSa vigere tamAma vikAro javA joie paraMtu thoDoka mohano vikAra aMdara vaLagI rahyo hato. temAMthI eka icchA bahAra AvI che. jo vRkSa jamInamAMthI kApatAM thoDuM paNa tenuM mULa rahI gayuM hoya to temAMthI navuM vRkSa pragaTa thAya che. khIla thayo hoya tene kADhI nAkho chatAM aMdara bIyuM (dANo) rahI gayo hoya to khIla vakarIne moTuM gUmaDuM thAya che. eja rIte aMdarathI moha samULago gayo na hoya, aMza paNa teno rahyo hoya to jIvana phera Ave che. janma - maraNanuM cakkara cAlu ja rahe che. kardama RSie gRhasthAzramano svAda eka vakhata lIdho che have, saMtatino moha emane thayo che. tapa karavAM chatAM Asakti thAya to narka maLe kardama RSinA tapanA kAraNe paramAtmAnuM sAkAra svarUpa pragaTa thayuM. RSie Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (70) bhAgavatano saMdeza praNAma karyA ane kahyuM : he prabhu, ApanA caraNa samasta manorathone pUrNa karanArA che. mAruM hRdaya kAma-vAsanAthI yukta che, te paNa ATaluM badhuM tapa kya chatAM, huM mArI prakRtine jANuM chuM, mArI icchA koi kanyA sAthe lagna karavAnI che. mohanA kAraNe AvI viSayAsakta avasthA temanI che to he prabhu mAruM mRtyu thAya te pahelAM mArI A vAsanA pUrI thAya ane mane brahmanAM darzana thAya." bhagavAne kahyuM: "svayaMbhU manu potAnI putrIdevahutine laI tamArI pAse AvavA nIkaLyA che. tamane e temanI putrI paraNAvaze.' kahevata che. tapezvarI so rAjezvarI ane rAjezvarI so narakezvarI bane che. tapa karIne puNyathI vaibhava meLavo tyAM sudhI barAbara, paNa jo temAM Asakti janmato narakezvarI banAya che. mAtA-pitAnA uddhAraka kapilamuni betraNa divasa pachI manu mahArAjA putrI devahutine laIne AvyA. emaNe kardama RSi pAse koI paNa zarata vinA vinaMtI karI ke : "A mArI kanyA devahutine lagna karIne tame tene svIkAro. ahIM karyataMtranI khUbI juo kaIma RSi biMdu sarovaranA kinAre (siddhapuramAM) che manu ane devahuti tyAMthI hajAro mAila dUra hovA chatAM bhegAM thayAM. prabaLa jhaMkhanAe kardama RSine tapa karAvyuM ane devahutine pAmyA. temanA dvArA teo kapilamunine prApta karI zakyA. je temanA uddhAraka banyA. saMsAramAM aTavAzo nahi bhaktivAna kardamajIe ane zIlavAna devahutie potAno gRhasthAzrama bahu ja ucca rIte, dharma siddhAMta pramANe bhogavyo. putra kapilajIne prApta karIne temanA manamAM evo ucca bhAva jamyo ke: 'have mAyAmAM, icchAmAM, mohamAM, bhogamAM aTavAvuM nathI." saMyamathI jIvana jIvatA, putra kapila yogya umarano thatAM, e jJAnI jIva pitA-mAtAnI manasthiti pArakhI gayo ane kahyuM: 'tamAruM devuM mArA upara che. tame mArI ciMtA choDI daDha mana karIne vanamAM jAva. saMnyAsa svIkArIne tyAM Atma kalyANanI sAdhanA karo. have tame saMsAramAM aTavAzo nahi." Avo putra pAmI kaImajIe dhanyatA anubhavI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza kapilajInuM pitAne vacana kardamajI saMnyAsa patnI ane rAjapATa, vaibhava tathA dhana choDI vanamAM cAlI nIkaLyA. tyAre kapilajIe kahyuM hatuM ke : " vanamAM tapa karIne tamAruM zarIra to choDI zakazo paNa pharI janma ja na levo hoya to tamArI aMdaranA kAraNa zarIra ane liMga zarIrathI paNa tame mukti pAmo. AtmAnA kalyANa mATe atyaMta puruSArtha karI, jJAnAgni utpanna karI, tenAthI tamArA tamAma karmo baLI jAya tevI zraddhA huM vyakta karuM chuM. mArI mAtAnI tame ciMtA karazo nahi. sadhaLA karmothI mukti apAvanAra AtmajJAna huM temane ApIza. jethI teo saMsArane pAra karaze ja. saMsAra asara che ema bUmo pADIne bolavAthI jIvanamAM parivartana AvatuM nathI.' paNa padArtha, vyaktine saMyoga yathArtha samajAyA te pachI abhigama badalAya che, e vairAgya che. mATe ene yathArtha samajavAnI taiyArI buddhi kare. budhdhi sAthe je tAdAtma che tene mithyAtva kahevAya che. e tAdAtma toDavAnuM kAma prajJA kare che. prajJAnA baLathI tAdAtma tUTavAthI prakriyA pUrI thayA pachI, eTale ke bheda vijJAna thavA chatAM paNa kAma pUruM thatuM nathI. svAnubhUti karavA dhyAna karavuM paDe. jJAna buddhinI dhArA badalAve. ane dhyAna svAnubhava karAve. svAnubhavanI prakriyAmAM jJAna vinA javAthI anubhava khoTo thAya che. je buddhi haze paNa abhyAsa nahi hoya, svAnubhava nahi hoya to zuSkatA Avaze. buddhinuM paripaktava svarUpa prajJA che. dhyAnanuM paripakva svarUpa svAnubhava che. prajJA ane svAnubhavano saravALo che sAkSAtkAra, enuM nAma kalyANa, ziva, mokSa. evo jJAnI dehamAM hoya ke na hoya te mahatvanuM nathI. jJAnI puruSomAM deha chUTI jAya evo vikalpa paNa hoto nathI, teo dehamAM che chatAM mukata che. muni zrI bhAnavijayajI Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) devahutinI jijJAsA AtmajJAnane pAtra devahuti" jemaNe dhora tapasyA karI che tevA kardamajInAM patnI che devahuti. temanAmAM tattvane jANavAnI adbhuta tAlAvelI pragaTI che ane lezamAtra paNa aham temanAmAM rahyo nathI. tethI ja sAme gurusthAne temano putra hovA chatAM temanA manamAM koI vikalpa UThato nathI. ziSyamAM mata-matAMtara, mAnyatA, khyAlo, zravaNa karelAno saMgraha paDelo hoya, tyAM sudhI teno ahaMkAra tene jJAna prApti karavAmAM avarodha kare che. ahaMkAra guru-ziSya vacce tAlamela (TyunIMga) thavA deto nathI. ahIM mAtA devahutimAM saheje paNa ahaMkAra rahyo nathI. emaNe jJAnI putra AgaLa potAnI jAta jevI che tevI khullI karI dIdhI che. e atyAra sudhI bhale AtmajJAna pAmyAM na hatA. paNa saMtakardama RSi (temanA pati) pAse teo rahyAM hatAM tethI jJAna prApti mATenI agAunI bhUmikA pasAra karI gayA hatAM. sadguru pAse Atmanivedana karo - "he prabhu, mArAthI mana, vacana ane zarIrathI pApo-thayAM hoya temAMthI huM pAcho pharuM chuM ane sadguru pAse e tamAmanuM Atmanivedana karuM chuM.'' pratikramaNa karatAM pahelAM jaina paraMparAmAM zrAvaka upara pramANe bole che, pachI tene anusare che ane zuddha thAya che. ne te jJAna pAme che. ziSya-sAdhakane jevuM bolatAM AvaDe tevI bhASAmAM sadguru pAse Atmanivedana kare to sAdhanAmAM pragati sAdhI zake. pachI sadguru paNa ziSyanI vartamAna avasthA jANIne tenA mATe je upayogI hoya te ja kahe che. pariNAme ziSyane mATe guruvacana hitakartA bane che. kapilajIe mAtAnI avasthA jANI temane yogya bodha Apyo hato. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano sadeza. (63) devahutuiM Atmanivedana mAdevahutinuM kalyANa karavAnI kapilajInIvRtti hatI. eka divasa tattvane pragaTapaNe jonArA bhagavAna kapila potAnA Asana upara beThA hatA tyAre emaNe mAne potAnI pAse bolAvyAM. putra bhagavAna hoya ke rASTrapati, mA mATe to e dIkaro che ane dIkarA mATe mA te mA ja che. Aje ahIM vAtsalya ane adhyAtmaTocanI kakSAe bhegAM thayAM che. mAdevahuti jJAnI putrakapilamunine kahe che: 'mane have mArI iMdriyonI atRptalAlasAthI kaMTALo Ave che. iMdriyono viSayo sAthe saMbaMdha thayA pachI teno pratyAghAta manamAM thatAM saMkalpa-vikalpa pragaTe, tene bhogavavAnI icchA thAya, meLavavAnI icchA thAya evuM satata thayA ja karyuM che tethI te punarAvRttie kaMTALo utpanna ryo che. adhyAtma prati javAno vaLAMka che "kaMTALo arjunane viSAdano kaMTALo Avyo hato. teNe bhagavAna zrIkRSNa AgaLa pragaTa karyo tene pariNAme jagatane bhagavadgItA maLI. Ama kaMTALAne adhyAtma tarapha vaLavAno TarnIMga poInTa samajavo. mANasane jyAre kaMTALo Ave che tyAre te DIprezanamAM DUbe che. teNe A vAta samajavA jevI che. adhyAtmanI anukULatA mAtA devahuti kahe che: "mArAmAMthI lAlasA nathI gaI paNa huM kaMTALI gaI chuM. viSayone pUrA karavAmAM huM ghanaghora aMdhArAmAM DUbI gai chuM. avidyAnA A khADAmAMthI mAre bahAra nIkaLavuM che. have tame mane temAMthI bahAra kADho. he putra, mane evA saMyogo maLyA che je anukULa che. AdhyAtmika sAdhanA thai zake tevuM zarIra maLyuM che, AvI sAdhanA thai zake tevuM anukULasthaLa biMdusarovara (AjanuM siddhapura) maLyuM che. sAdhanAne anukULa thAya tevA pati maLyA che. ane jenA vaDe sAdhanA ane tenI siddhi maLe tevo jJAnI putra maLyo che. mATe mAre have ajJAnanA aMdhArA kADhavA che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (04) bhAgavatako sadeza gurukRpAe jJAna maLe sUryano ujAsa AvatAM. aMdhakAra dUra thAya tema he putra! tamArI kRpA thAya to mAro aMdhakAra jAya. viSayonA kAraNe A zarIra te ja huM ema anubhavI rahI chuM. zarIrathI huM eka juduM ja tattva chuM te mane nathI pakaDAyuM. jema talavAra myAna, phUla-sugaMdha judAM che tema zarIra-AtmA paNa judAM che e meM jANyuM che, paNa zarIra sAthe mAruM tAdAbhya thayuM che tethI zarIra e ja huM ema mAnuM chuM. e kAraNe zarIrathI huM eTaleke AtmA judo che te anubhavAyuM nathI. dehane vaLagIne je rahyAM che te mArAM che tevuM mamatva mane baMdhAyuM che. tethI mane teno durAgraha thayo che. jhADa game teTaluM moTuM, jUnuM hoya to paNa kuhADAthI ene kApIne dUra karI zakAya che, ema tamArA jJAnanA dhAradAra kuhADAthI mArA ajJAnarUpI aMdhakArane chedIne tame dUra karI zako cho. cita jaDa graMthi tamArA racelA "sakhya darzana'mAM tame kahyuM che ke puruSa (AtmA) ane prakRti (deha) e banne judAM che. jo te judAM ja che to chUTAM paDe ja ne. aMdarano AtmA ane zarIra eka ja che evI bhramaNA mane thaI che. tethI he putra! mArAthI dharma-dhyAna thatAM nathI. AtmA ane zarIra eka ja che evuM mAnanArI buddhine he kapilajI! tame cita-jaDa-graMthi kaho cho. AvuM mAnanAro mANasa maravAnI kSaNa sudhI potAnuM vera choDI zakto nathI.' dharatI uparanuM Azcarya dharmarAjane yakSe pUchyuM: 'A dharatI uparanuM Azcarya karyuM? dharmarAje kahyuM 'kALa jIvone satata mArI rahyo che tevuM jovA chatAM huM nathI maravAno evuM mANasa mAne che e moTuM Azcarya che." he jJAnI putrI zarIra-AtmA banne judAM che tevuM jJAna zravaNa karavAthI, vAMcana ke raTaNa karavAthI nathI thatuM. paraMtu he kapila muni!mane tamekRpA karIne e jJAna Apo.' Amadevahutie potAno zaraNAgata bhAva kapilajI AgaLa vyakta karyo. jJAnI kapilajI mAnI avasthA joi mano Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (05) mana rAjI thayA. jenAmAM AtmajJAna pAmavAnI rome romamAM icchA pragaTI che. tevuM pAtra maLe tyAre jJAnI puruSa rAjI thAya che. vaLI Ato mAtA che. jagatamAM kapilajIne emaNe ja pragaTa karyA che te upakArane vALavAno avasara kapilajIne maLyo che adhyAtma kapilajI kahe che: "adhyAtma manuSyanuM kalyANa kare che. adhyAtma dvArA ja AtmAno svAnubhava thAya che. te mATenI prakriyAne adhyAtma kahevAya che. AtmAmAM ruci thavI, pachI teno anubhava karavA dhyAnamAM javuM, temAM karavuM ane teno anubhava karavo e prakyiAne adhyAtma kahevAya che. sukha-duHkhamAMthI mukta thavAnuM AvA adhyAtma-yoganI sAdhanA karavAthI AtmA sukha ane duHkhamAMthI mukta thAya che. duHkhamAMthI mukti meLavavAnI vAta barAbara paNa sukhamAMthI ya mukta ja thavAnuM che, kAraNa ke sukha ane duHkha banne joDiyA bhAio che. e satata joDAelA ja rahe che. tene koi chUTA pADI zakatuM nathI. Ane kaMTha kahevAya che. sAdhanA dvArA A kaMTha dUra karavAthI mokSa (mukti) rUpI paramAnaMda prApta thAya che. jJAna pIrasavAno AnaMda he mA AtmAne sukha-duHkhamAMthI mukta karavo paDaze ane bhAgavatane jIvanamAM jIvavuM paDaze. he mAtAjI ! nArada jevA RSione paNa satata sAMbhaLavAnI IcchA thaI tyAre A AdhyAtmika varNana meM temane kahyuM hatuM. e jJAnameM Aje tamane pIrasyuM che. jema tamane bhUkhyAmANasane bhojana pIrasavAno AnaMda Ave che tema he mA ! mane paNa jenAmAM jijJAsA jAgI UThI che temane jJAna pIrasavAno AnaMda Ave che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) mana baMdhana ane mokSanuM kAraNa paramAtmazaraNa mokSanuM kAraNa kapilajI mAtA devahutine kahe che: baMdhana ane mokSanuM kAraNa mana che. iMdriyonA viSayomAM Asakta thayela mana baMdhana UbhuM kare che, jayAre bhagavad pratye parama anurAga karatuM mana mokSanuM kAraNa bane che. Ama mana be tarapha kAma kare che. zarIra ane iMdriyo upara mananI sattA cAle che. mana upara AtmAnI sattA cAle che ane AtmA upara paramAtmAnI sattA cAle che. e sarvazreSTha sattA che. temanuM zaraNa levAthI nIcenI tamAma sattAo sAdhana thaI paDe che. e zaraNa mokSanuM kAraNa che. mana IndriyonuM sarvoparI che mANasane negendriya, rasanendriya, dhrANendriya, sparzendriya ane zravaNendriya ema pAMca indriyo maLI che. tenA pAMca viSayo rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zravaNa che. keTalAka mANasone kAna nathI hotA to keTalAkane jIbha nathI hotI. A indriyo saMpUrNa kAma nathI karatI. tenAmAM vicAra, bhAva, pRthakakaraNa ke nirNaya karavAnI kSamatA nathI. tethI AMkhane rUpanuM kSetra maLyuM, kAnane zravaNanuM, jIbhane rasanuM-svAdanuM, nAkane gaMdhanuM, cAmaDIne sparzanuM kAma maLyuM. eka indriya bIjI indriyane potAnuM kAma soMpI na zake ke bIjAnuM kAma lai na zake. indriyane mAtra nija viSayanuM ja bhAna hoya che. paNa mana A pAMce indriyonuM sarvoparI che, cAlaka che. ene pAMce indriyonuM bhAna che. e pAMcenuM saMkalanakAra che. mana AMkhathI juve che, kAnathI sAMbhaLe che,nAkathI suMdhe che, cAmaDIthI sparza anubhave che, jIbhathI svAda le che. tethI ja mIThAi, pharasANa joi moMmAMthI lALa Tapake che ane e khAvuM ke na khAvuM te mana nakkI kare che. mana ane Indriyo vacce tAlamela hovo joIe bhautika, vaijJAnika ke AdhyAtmika vikAsa mana dvArA ja thai zake. dharmano - - . ... - Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza mArmika, AdhyAtmika vikAsa manathI ja thaI zake. mana na hoya to A na thAya, dhyAna ane yoga paNa na thAya. mana AvuM mahattvanuM upakaraNa che. vedAnta kahe che ke mana aMtaHkaraNa che e aMdaranuM che. ane indriyo bahiSkaraNa che, e bahAranI che. indriyo ane mana vacce tAlamela hoya toja koI paNa kAma thaI zake che. AtmA ane dehane joDanAra baLa mana che sAdhanA indriya pradhAna hoya ke zarIra pradhAna paNa jo tene manano sahAro na hoya to sAdhanA thai zakatI nathI. paNa mAtra mananI sattAthI kAma thatuM hoya, ja emAM AtmA bhaLato na hoya to sAdhanA ajJAna dazAmAM ja thAya che. mANase anaMta janmomAM aneka sAdhanAo karI che, paraMtu tenuM pariNAma zUnyaja AvyuM che kAraNake mananI AtmA upara sattA thaI gaI che. Ama to AtmA ane dehane joDI ApanAra baLa mana che. mana AtmAnIvAta dehane ane dehanI vAta AtmAne kare che. jo mana ajJAna vaza thaI AtmAne mIsa gAIDa-khoTI doravaNI-kare to moTo goTALo thaI jAya. jemake saMsAra ja sukhanuM mULa che tevuM ThasAve to sAdhanAnA kAmamAM e na Ave. paNa mana sahakAra Ape to Atmika sAdhanA thaI zake. dhyAnathI ja AtmAnI sattA Ave jagatanI tamAma prakAranI sAdhanAo manathI thAya che. vizvAmitre 60 hajAra varSa tapa kyuM paNa menakA AvI pachI tapa niSphaLa gayuM. jo te vakhate mana jAgRta hota ane AtmAne sahakAra Apyo hota to ema na thAta. pahelAM loko kAzIe jaI karavata mukAvI prANa tyAga karatA Ama karavAthI mokSa maLaze tevI mAnyatA hatI. paNa ema karavAthI mokSa nathI maLato. nadImAM snAna karavAthI paNa mokSa nathI maLato. e rIte mokSa maLato hota to mAchalAM ane jaLacara prANIo mokSa pAmyAM hota. mana ane AtmAno tAlamela maLe to ja mokSa maLe ane janma-maraNa TaLe. AtmAnI sattA Ave to ja A thAya. e sthiti dhyAnathI ja maLI zake che. - - Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - (78) bhAgavatato sadeza manamAM vRttionuM pUra moTuM che manano nirodha karavAthI AtmajJAna thAya che. paNa mana pramAdI hovAthI jhaTa vazamAM AvatuM nathI. manamAM vAraMvAra vRtti ane vAsanA UDyA ja kare che tethI aMdara pratyakSa AtmA hovA chatAM dekhAto nathI, anubhavato nathI. nadImAM pUra Ave to aneka gAmono nAza karI nAkhe che, vRkSonuM nikaMdana karI nAkhe che. paNa nadInA pUra karatAM paNa mananI vRttionuM pUra moTuM che. jema ke krodhanuM pUra Ave to bolavAnuM bhAna nathI rahetuM. kAmanuM pUra Ave to sArA narasAnuM bhAna nathI rahetuM. evuM ja ahaMkAra, lobha, kadAgrahanAveganuM che. A pUra-vegane rokavAnuM kAma kevaLa dhyAna karI zake che. mokSa ane baMdhananuM kAraNa che mana Ama mokSa ane baMdhananuM kAraNa mana che. viSayomAM AsaktamanabaMdhananuM kAraNa, paramAtmAmAM anurakta mana mokSanuM kAraNa. AtmAno-brahmano sAkSAtkAra karavo che paNa mana viSayomAM che mATe pahelAM manane viSayonI bahAra lAvavuM paDe. jeTalA pramANamAM mana viSayonI bahAra hoya teTalA pramANamAM dhyAna, yoga, mokSa prApta thAya. viSayothI mukta nahi thanAra mana baMdhananuM kAraNa kahe che. khUbI e che ke manane tenuM kAraNa pUcho to e kaheze ke tame mane jyAM mokalo cho tyAM huM jAuM chuM. prazna e che ke koNa tene mokale che? ane baMdhana toDI mokSa prApta karavA zuM karavAnuM? anurAgI tare ane tAre rAga eTale Asakti. viSayo tarapha kheMcANa che mATe te mUkI paramAtmA tarapha manane vALo, bhagavAnane prema karo e anurAga che. ema karavAthI mana viSayo tarapha jaze nahi. ane mokSa tarapha vaLaze. jema relveno sAMdhAvALo eka henDalapheravIne Treinane bIjA pATA tarapha vALe che tema ajJAnanA-viSayonA pATA uparathI manane jJAnanA eTale ke paramAtmAnA pATA upara pheravo. e che bhagavad prema. e karatAM jene AvaDe te mokSa meLave. tetare anetAre. Avo che 'anurAga.' Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) satsaMga karo anubhavane vANImAM varNavI zakAto nathI kapilajI ane mAtA devahutinA saMvAdamAM kapilajI kahe che ke H "huM je tamane kahuM chuM e sAva zuddha che. e zAstrAdhArathI nahi paNa anubhava-gamya vAto che. je indriyonA anubhava bahAranI che. te agama ane agocara che. meM e trIjI AMkhathI joyuM che, anubhavyuM che chatAM huM zabdomAM pUre pUruM kahI zakato nathI. e zabdanI nyUnatA che chatAM enA sivAya bIjo koi zreSTha rasto nathI. baMdhana AsaktinuM che 'vivekI mANaso padArtha ke vyaktine baMdhana nathI mAnatA. baMdhana to AsaktinuM che. ene dUra karyA sivAya vyakti ke padArtha choDavA chatAM kazuM maLaro nahi." mANasa jANato hoya che ke saMsAra baMdhananuM kAraNa che chatAM te paraNIne navo saMsAra Ubho kare che. chokarIne khabara che ke paraNIne sAsare ja javAnuM che chatAM e sAsare jatAM raDe che. tyAre jamAi nathI raDato. paNa sagAM kahe che ke e pachI raDaze. Ama baMdhana aMdara che tethI ja bahAra baMdhana UbhuM thAya che. mANasa pahelAM dhana bheguM kare che pachI tenuM rakSaNa kevI rIte karavuM tenI ciMtA kare che. AvI mANasane Teva paDI che, jema nAnakaDA vAcharaDAne khIle baMdhAvuM gamatuM nathI. cAra-pAMca mANaso mathIne tene khIle bAMdhe che. paNa e ja vAcharaDo moTo thAya, baLada thAya tyAre khIle baMdhAvAthI evo TevAi jAya che ke enI meLe ja khIlA AgaLa AvI jAya che. saMga eTale paricaya karavo vivekI mANaso kahe che ke saMga eTale paricaya karavo, sAthe jIvavuM. tethI konI sAthe jIvavuM-besavuM te sUkSma vicAra karIne ja nakkI karavA jevuM che. eka Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (80) bhAgavatato sadeza saMte kahyuM che ke "kiMcit saMge re bodha bagaDe ghaNo jIre ajJAnInA saMgathI ghaNI khoTI Tevo ghUsI jAya che. kusaMga, satsaMga ane asaMga evItraNa avasthAo che. asaMgano anubhava je kare che te paramatattvano anubhava karI zake che. asaMgano anubhava na thAya tyAM sudhI satsaMga karavo jarUrI he mA ! tamane to mArA pitA je mahAna yogI che temano saMga thayo che, kusaMga nathI thayo, tame sugamatAthI asaMgamAM jaI zakazo. mumukSutA saMta zravaNa karAve paramAtmAnA caraNamAM daDha vizvAsa na jAge tyAM sudhI moha jato nathI. bhAgavatamAM bhagavAnanA guNAnuvAda che, temanI bhaktinI vAto che ane tenuM zravaNa mahApuruSonA dvArA thAya che. tethI temAM AvatI hari kathA, jJAna, vairAgya, bhakti jevI tAttvika vAto mANasa upara suMdara asara kare che. jyAre mANasamAM aMdarathI mumukSutA jAge che tyAre AvuM zravaNa karavAnI icchA thAya che. Asakti bAMdhI rAkhe che Asakti e cikAza che. Asakti ane padArtha judA hovA chatAM sUkSma tAMtaNo baMne vacce baMdhAyelo hoya che. mANasa potAnA gharane covisa kalAka potAnI sAthe bAMdhIne nathI pharato, chatAM mana gharamAM hoya che. dIkaro bhale 2000 mAila dUra hoya paNa tenI sAthe sUkSmatAMtaNo baMdhAyo che. tethI ghara ane saMtAna tarapha lagAva rahe che ane mANasanuM mana tenI tarapha kheMcAya che. satsaMga karo ahIM prazna e che ke jyAM jAva tyAM mANasa ane padArtha to hovAnA ja, to Asakti choDavA zuM karavAnuM? tamAre musApharI be-cAra kalAkanI karavAnI hoya to paNa tyAM mANaso, Trena ke basamAM sAthe hoya che. sTezana Ave tyAre ja te chUTe che. saMta, jJAnI, mahaMta, ciMtaka evA purUSonA saMgamAM raho. e satsaMga che. jema kAMTo vAgyo hoya tene bIjA kAMTAthI dUra karI zakAya che tema satsaMgathI kusaMga nIkaLaze. satsaMgamAM saMtanA AMdolano madada kare che. temanA jIvanamAM vahetI dhArA madada kare che. ethavAthI saMgaTaLaze. kusaMgathI utpanna thayela jhera ochuM thaze ane jaze. - - - - - Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza satsaMgathI kusaMga jaze sApa ane noLiyo duzmana che. e banne laDe che. laDatAM laDatAM sApa karaDe tyAre noLiyo-noLavela- sUdhe che. pachI pAcho AvIne sApa joDe laDe che ane jIta meLave che. eja rIte tame satsaMga rUpI noLavelanI madada lyo. karazo to saMga raheze ane kusaMga jaze. vaLI e satsaMga tamane asaMgamAM javA madada karaze. mATejJAnInuM hasatuM moMjuo, temanI madhuravANI sAMbhaLo, temanA jIvananuM nirIkSaNa karo. Ama karazo temAM saMga choDavAnI vAta nathI paNa saMga badalavAnI vAta che. saMta kalpavRkSa jevA che saMtane tamArI sAthe koI levAdevA nathI. temanAmAM samAjanuM bhaluM thAya, prANI mAtranuM bhaluM thAya te sivAyanI koI IcchA nathI. jema kalpavRkSanI nIce besIne je iccho te tame mANI zako cho ane e maLe che tema saMta puruSa kalpavRkSa jevA che. e tamane bhakti Apaze, jJAna Avaze, mokSa pAmavA madada karaze, paramAtmAno bheTo karAvaze-AvA saMpuruSa pratyakSa ane jIvaMta kalpavRkSa che. paramAtmA taraphanI Asakti karo vaLI Asakti paNa kADhavAnI nathI paNa tenI dizA badalavAnI che. he mA ! tame khUba Asakti karo. paNa e paramAtmA taraphanI hovI joie. jema nAradajI bhagavAna pratye khUba Asakta che. Asakti eka jhATake nathI tUTatI mATe A rasto uttama che. paramAtmA tarapha rahetI Asakti parAbhakti bane che. mokSa pAmavAno e maMgalamaya upAya che. eTale to AvI avasthA pAmelo. bhakta gAya che ke kAgA saba tana khAIyo, cUna cUna khAIo mAMsa donayanAmata khAIyo, mo he piyu milanakI Asa." mArA prabhu mArI pAse Avaze tyAre huM temane dharAIne joiza." jo AvI tIvra pratikSA haze to mokSano daravAjo khulI jaze. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) je duvAsoThIkaThuvA ( ) paramAtmAne dhAraNa karavA jevo che daihika saMbaMdhe devahuti ane kapilajI mAtA-putra che. AdhyAtmika saMbaMdha teo ziSyA-guru che. mANasa daihika saMbaMdhomAM ja DUbI gayo che tethI AdhyAtmika saMbaMdhane vicArI zakto nathI. dehika saMbaMdha chAza jevo ane AdhyAtmika mAkhaNa jevo che, dhI jevo che. have kaho tame kone vadhu mahattva Apazo? chAzane ke dhIne?dhIne ja mahattva ApavAnA. eja rIte adhyAtmane mahattva ApavA jevuM che. bhagavAna mahAvIre kahyuM: 'mANasa pAse sAta mALano mahela hoya temAM dareka dizAethI Aga lAgI jAya to aMdarano mANasa mahelamAMthI bahAra AvatAM mahelamAMthI zuM lAve ?" zuM pharanIcara, gAdalAMgodaDAM, vAsaNa-kusaNa lAve? nA, tyAre to e jhaverAta ja lAve. vajanamAM halakuM, ochI jagyA roke ane bhAre kImatI e che. evI ja rIte ja A saMsAramAM Adhi, vyAdhi ane upAdhinI Aga sarvatra lAgI che. emAMthI jo bacAvavA jevuM hoya to te kevaLa eka ja che, ane te AtmA che. ane AtmAne bacAvavo hoya to hRdayamAMthI badhuM kADhIne kevaLa eka ja paramAtmAne dhAraNa karavA jevo che. mANase cokhA thavAnuM che jema mANasa zarIrane svaccha rAkhe che tema teNe AtmAne cokakho karavo paDaze. khUbIjuo mANasa gharanI pUjAmAM rAkhelA bhagavAnanI mUrtine, maMdiramAM garbhagRhanI bhagavAnanI mUrtine niyamita navarAve che. tyAre bhagavAna kahetA hoya che ke 'bhAI, kyAM melo chuM ke tuM mane navarAve che ! melo to tuM cho, mATe tuM cokhkho thA. pachI huM to tane bheTavA Atura evo Ubho chuM. paramAtmA pratye prema thavo, ane temane pAmavA sugama che paNa e pahelAM mANase cokhkhA thavuM, paDe." devahuti pUche che : bhagavan! AtmAne zuddha karavA zuM karavAnuM? kapilajI Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (83) kahe che: "mAtAjI, e vAta pratyeka manuSya jANavA jevI che. Aje huM tamane je vAta karIza te prakriyA karavAthI AtmA zuddha thaI paramAtmAne prApta karaze ja." bhakti zuddhi mATenI zreSTha prakriyA ahIM ziSya pAse zraddhA ane sadguru pAse premanI mUDI che. kapilajI kahe che: "mAtAjI, jemavanamAM pragaTa thayelo dAvAgni jema samagra vanane bhasmIbhUta karI nAkhe che tema je mANasa potAnAmAM bhaktirUpI agni pragaTAve che te agni tenA anaMta janmonA karmo bALI nAkhe che, pariNAme teno AtmA paripUrNa zuddha thaI jAya che. jJAna, bhakti, karma, dhyAna ane yoga ema pAMca prakAre paramAtma prAptinI sAdhanA thAya che. je mANasa ciMtana, vicAra ane jJAna pradhAna che te jJAna ane te vATe yogamArganI sAdhanA kare. paNa je mANasa bhAvanA pradhAna che tenA mATe bhaktimArga uttama che. roke jIva svachaMdata pAme avazya mokSa evuM paNa nathI ke vicAra pradhAna mANasa bhakti na kare. paNa bhakti mukhya mArga ane bAkInA tamAma tenAmAM gauNa svarUpe hoya ja. premamAMthI vAsanA, Asakti, mamatva, mArApaNuM jatAM tenAmAM kevaLa zuddha prema ja bAkI rahe che. zuddha premathI bhakti pragaTe che. ane A bhakti paramAtmAnA mahelamAM praveza karavAnuM pAvana dvAra che. mIrA, narasiMha, kabIra bhAvanA pradhAna hatAM sAthe UMDA vicAra-ciMtaka-paNa hatA. sAdhanAnA bIjA mArga temane sAdhya hatA. jo sAdhakane potAnI prakRtinI anusAra sAdhanA mArga levAnI samajaNa na paDe to te sadgurune, koI AtmajJAnI puruSane pUche. paNa mataguru ke kula gurune nahi. zrImad rAjacaMdrajI kahetA ke 'roke jIva svaccheda to pAme avazya mokSa." siddhimAM je nathI aTavAto e Atmonnati pAme che kharekhara to "yoga' zabdamAM ja jJAna, dhyAna, samAdhi ane anubhava samAviSTa che. to bhaktimAM niSkAma karma, pUjA, nAma-japa ane parAbhakti samAyelA che. kapilajI kahe che : "mA, yogathI cittanI zuddhi thAya che. manano Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) bhAgavatato saMdeza tamAma prakArano mela nIkaLI jAya che. rAga, dveSa, moha, lobha, mada ane matsara e badhA vikAro dUra thAya che. pachI bhagavAna kRSNe gItAmAM gAyelI ''vItarAga bhayakrodhaH sthitadhIrmunirucyate''nI sthiti prApta thAya che. gADha tattva- ciMtana ane dhyAna, zuddha mana sivAya thai na zake. yoga karavAthI mana pUrNapaNe cokhkhuM thai zake che. vaLI yoga karatAM karatAM keTalIka siddhio paNa prApta thAya che. siddhionI mAyAmAM keTalAka sAdhako phasAya che. e siddhio mAyA Ape che. sAdhakane sAdhanAmAMthI aTakAvavAnuM e mAyAnuM prabaLa sAdhana che. siddhimAM sAdhaka aTavAya to lokeSaNAmAM phasAi jAya che. evo sAdhaka-yogI AtmAparamAtmA khoi bese che. je sAdhaka siddhimAM nathI phasAto te saMsAra cakramAM aTavAto nathI, bhogamAM nathI bheravAto. e ja 'mANasa paramArtha mArgane prApta karIne Atmonnati sAdhe che. AtmAne pAme che. sadguru che paramAtmA svarUpa yoganA ATha aMgo che. temAM dhyAna e sAtamuM aMga che ne samAdhi e AThamuM aMga che. te samAdhinA be bheda che. ( 1 ) sabIja samAdhi. ( 2 ) nirbIja samAdhi. sabIja samAdhimAM aMdara ajJAnanuM bIja rahI jAya che ne nirbIja samAdhimAM ajJAnanuM bIja baLI gayuM che. sAdhaka koine koi AdhAra lai dhyAna kare tene sAlaMbana dhyAna kahevAya che, te sAkAra dhyAna che. paramAtmA to nirAkAra che tethI A AdhAra kevI rIte kAmamAM Ave? jo sadehe sAkSAta paramAtmA hAjara che to e moTuM sAdhana ane e ja AdhAra. paNa te nathI to sadguru che AdhAra. kabIrajI kahe cheH 'AtmajJAnI saddaguru e sAhIba (paramAtmA)nuM sAkAra svarUpa che. sahajAnaMda svAmI kahetA hatA ke sa ane paramAtmAmAM bheda mAne e mAro upAsaka nathI. chatAM e sAdhana paNa na maLe to sAdhaka potAnA kendro upara dhyAna kare. ane kadAca e paNa na phAve to koi maMtrano japa kare praNavaomakAra- e bIja maMtra che. paNa ema karIne manane anekamAMthI ekamAM lAve. eka kendramAM AveluM mana ja zuddha thai zake che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (85) snAnam manomalabhya tyAgam mahAbhAratamAM vyAsajIe kahyuM che : snAnam manomalasya tyAga.... mananA melano tyAga karavo e moTAmAM moTuM snAna che. jema kheDUta vAvetara karatAM pahelAM jamInane kheDIne, pocI kare che tethI jamIna bIjane sahakAra ApI khIlave che, te ja rIte manane nirmaLa karIne sAdhanA yogya banAvavAnuM che. AvI taiyArI kya vinA bhakti ke yoga kaLato nathI. dharmazAstro pUrva taiyArI mATe sevA, pUjA, dAna, tIrthayAtrA, mAtA-pitAnI sevA ane kartavya karmamAM AvatuM pharajanuM karma jeno dharmazAstroe niSedha nathI karyo te karavAnAM che. dAru, jugAra, mAMsAhAra, parastrIgamana, corIno niSedha che enakarI zakAya. satkarmo karavAthI mana zuddha ane prasanna thAya che, haLavuM thAya che. niSiddha karma karavAthI manamAM vyagratA, vyAkuLatA, mUMjhavaNa anubhavAya che te sAdhanAmAM ADuM Ave che. Tenzana-ciMtA dhyAnane kApe manamAM mAtra dhyAna joie. Tenzana na joie, Tenzana (taNAva) ane ciMtA dhyAnane kApanArA che. zrImad vallabhAcAryajI kahe che ke: viSNava kyAre paNa anna, vastra ane auSadhanI ciMtA na kare, e to prabhu pUrAM pADaze ja. prabhue kahyuM che ke yogakSemaM vahAmyaham paramAtmA upara zraddhA haze to Ama thaze ja." manamAM AvatA vikalpa, vAsanA ane vikArothI dhyAna tUTe che. prArabdhavazAt mANasane je maLe che temAM te saMtuSTa rahe. mANasa vivekathI je zrama kare tenA pariNAme bhAgyathI vadhAre nahi, paNa pUratuM to maLe ja che. jo huvA so ThIka huvA ALasa, nirAzA, palAyanavAda-bhAgI chUTavuM nahi, je maLe temAM AnaMda mAnavo. ema karavAthI mUMjhavaNa nahi thAya, vikalpa nahi satAve ane dhyAna thaze ja. dhyAna dhArA je je kAraNothI maLe che te sAcavo ane je je kAraNothI tUTe che tene baMdha karo. phariyAda kyAre paNa na karo ane jo huvA so ThIka huvAno svIkAra karo. prArabdha anusAra jeTaluM ane je maLe che temAM saMtoSa mAnavAthI jIvanamAM eka majhA Ave che, prasannatA maLe che. - Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to (20) sadguru maLaze ja manano laya karo mANasa ghaNA varSothI sAdhanA karato hoya chatAM tenuM mana sthira na thayuM hoya tevuM thayuM che. kAraNa mANase viSayo, vikAro, manuSyo, padArtho ane saMyogonuM dhyAna karyuM che. mana emAM TevAyuM hovAthI paramAtmAM sthira thatuM nathI. paNa je mANasanI pUrva taiyArI sArI hoya, vyavasthita hoya tenuM kAma sArI rIte pAra paDe che. vIjaLI game tyAre jAya paNa phAnasa taiyAra hoya tene aMdhArAmAM aTavAvuM paDatuM nathI. pilajI kahe che : "dhyAna prakriyAthI mana zuddha thAya che, pachI mana paramAtmAmAM ekAgra thAya che ane tyAM teno laya thAya che. 'jema mIThAnI pUtaLI dariyo mApavA gai te pachI na dekhAi tevuM thAya che. svastha mana sadA prasanna kabIrajI kahe che : 'mana che to mAyA che ane mana mayuM to mAyA gai. mana gayuM eTale temAMthI vAsanA, vikAra, mela gayo.' kabIrajI, saMta tukArAmajI, ekanAthajI ane narasiMhajI badhA ja saMsArI hatA. chatAM sasArano laya karI zakayA hatA. teo jIvanamAM harahAlatamAM khurA rahI zakatA hatA, jema phUla sugaMdha ApatuM rahe che, nadI vahetI rahe che, vRkSa chAMyo ApatuM rahe che, koyala Tahuko karatI rahe che.vyakti ane saMyoga badalAtA raheze, gamatuM- aNagamatuM thatuM raheze to paNa jenuM mana svastha che, maTI gayuM che te paramAtmAmAM ogaLI zake che. svastha mana koi paNa hetu vagara sadA prasanna rahI zake che. rASTra mana tenI buddhi sthira sItAjIne vanamAM javAnuM nahotuM paNa e patine pagale vanamAM cAlyA. to AjanI karATe zIkhanArI patnI patine pATha zIkhavavAnI vAta kare che. jaMgalamAM kAMTA, jhAMkharA, khADA ane TekarA bhale hoya sAthe pati zrI rAma chene evI sItAjInI samaja hatI. sItAjInA lagna thaye phakta cha ja mahinA thayA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (80) hatA. chatAM vaibhava choDavAnuM duH kha nahotuM. raDayA nahotAM, aprasanna thayA nahotAM. AvI mUDI mANasa pAse haze to viparIta saMjogomAM paNa sarasa, suMdara, svastha jIvana te jIvI zakaze. mana zuddha thAya to prasannatA Apo Apa Ave che ane tevA manavALAnI buddhi sthira thAya che. ane e yoga mArganI sauthI pahelI rArata paNa che. aMtaramAM nahire visAruM hari : gopI yamunAmAMthI pANI bharI maTakI mastaka upara mUke che, jhaDapathI, cAle che chatAM tenA aMtaramAM to zrI hari-zrIkRSNa evA sthira che ke e kSaNa mATe temane visArI zakatI nathI, to kabIrajI kahe che H 'eka divasa evo hato jyAre kabIra 'hari' 'hari' karato hato. have hari 'kabIra', 'kabIra' kare che. kabIrajInA zuddha mananuM ja A kAraNa che. AvuM zuddha mana dhyAnanA uMDANamAM jai zake che. have kaho AvuM mana jemAM vikAra na hoya, cokhkhuM ja hoya te aprasanna kevI rIte hoya ? ane tethI ja rAma, kRSNa, mahAvIra, buddha ke koi paNa AtmajJAnI saMtano cahero kyAreya, caDhelo nathI hoto. gopI to kahe che : 'aMtaramAM nahi re visAruM hari.' zuM hoya to dhyAna lAge ? dhyAnamAM javuM che to prasanna raho. jo paramAtmanAmamAM lIna rahezo to tamAruM mana avazya enAmAM lIna thai jaze. ane tamArAmAMthI mAyA cAlI jaze. zuddhamana, laya pAmelA mana pachI Ave che. te mananA samAi javAnI chellI avasthA. e thayA pachI mana rahetuM ja nathI. e pachI to tene mAyA lAgavAno saMbhava ja kayAM rahe che ? je maLe temAM saMtoSa pAmo. A che pUrva taiyArI. e haze to paramAtma dhyAna jarUra lAgaze. viSayomAM lubdhatA AtmajJAnI saMtanA caraNonI niraMtara bhakti karo. A dharatI upara ziSya janme che tyAre ane tenI pahelAM sadguru janma letA ja hoya che. evA sadguru Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (88) bhAgavatano saMdeza maLe to temane sarva samarpaNa karajo. emanI sevA, zuzruSA karajo. viSayo, vAsanA vadhe tevA sAdhanothI dUra rahejo. vAsanAone mANase khUba poSI che tethI te emane ema chUTatI nathI. sUrya vikAsI kamaLarasano rasIyo bhramara kamaLa upara besI teno rasa cUse che. sUryAsta thayethI kamaLa khIDAro, sAthe bhramara paNa bIDAro. e vAta jANato chatAM bhramara kamaLane choDato nathI. kamaLa bIDAya che, chatAM temAM lapaTAyelo bhramara tene korIne bahAra Avato nathI. AvuM ja vAsanAmAM lapeTAyelA mAnavInuM thAya che. viSayo dIpaka jevA che ane temAM lubdha mANasa pataMgiyA jevo che. to sadguru avazya maLaze ja jJAnI puruSo eTalA mATe ja kahe che ke vAsanA vadhe tevI, temAM lapaTAi javAya tevI vAtacIta, prasaMgathI dUra raho. AgharazaMkarAcAryajI kahe che H 'mANasanA dAMta paDI jAya, vALadhoLA thAya, cAlavAmAM tene takalIpha thAya, khorAka pace nahi, ochuM dekhAya, ochuM saMbhaLAya te pahelAM cetI jaine te prabhu maya bane, dhyAna kare, viSayothI dUra rahevAya tevA sAdhanono upayoga kare, sevA, pUjA, kIrtana, japa, dhyAna, maMdira, tIrthayAtrA karato rahe ane sAthe sAthe sadguru, satpuruSanI zodha karato rahe.' ATaluM karaze to tene sadguru, AtmajJAnI satpuruSa avazya maLaze ja. . deha upara sattA prArabdhanI che. prArabdhanA niyama pramANe deha maLe che. jJAnI puruSo jyAre prArabdhanI vAta kare che tyAre teo sAkSI hoya che. ajJAnI puruSo prArabdhanI vAta kare che tyAre teomAM Asakti hoya che. muni zrI bhAnuvijayajI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) parahita sama dharma nahi bhAI kartAbhAvathI saMsAra utpanna thAya che maharSi kapile sAMkhyadarzananI racanA karI hatI. saMkhyA eTale samyag jJAna (saM=samyag, khyA=jJAna), prakRti ane puruSanA viveka jJAnane saMkhyA kahe che. saMkhyA jemAM pradhAna che te darzana eTale sAMkhya darzana temAM mukhya be tattvo che. 1. puruSa ane 2. prakRti prakRtinA 3. guNo che. 1. satva 2. raja ane 3. tama prakRtimAMthI 23 tattvo utpanna thAya che. prakRtimAMthI buddhi utpanna thAya che. tene mahat tattva kahe che. mahAnamAMthI ahaMkAra janme che. ahaMkAramAMthI pAMca jJAnendriya, pAMca karmendriya (malasthAna, jananendriya mukha, hAtha, paga) zabda, sparza, rUpa rasa, gaMdha A pAMca tanmAtra ane mana Ama soLa tattvo upanna thAya che. rUpa tanmAtrathI teja (agni), rasa tanmAtrathI jala, gaMdha tanmAtrathI pRthvI, zabda tanmAtrathI AkArA ane sparza tanmAtrathI vAyu Am pAMca tanmAtro pAMca bhUtone utpanna kare che. Ama sAMkhya darzanamAM kula 25 tattvo che. prakRti ekalI hoya to kAma karI zakatI nathI. sAthe puruSa (AtmA) hoya to ja e kAma karI zake. puruSa eTale zarIra rUpI nagaramAM rahenAro AtmA. e kazuM karato nathI paNa huM karuM chuM tema mAne che tethI saMsAra utpanna thAya che. e kartA bhAva che. huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA huM kartA chuM evuM mAnavuM vAstavika nathI. pAgala khAnAmAM eka pAgala pote javAharalAla naheru che tevuM mAnato hato. koi e vAtano virodha kare to e uzkerAto hato. evI ja rIte mANasa puruSa, strI, vepArI, vakIla ke ophisara nathI paNa, te teja che ema mAne che. jema 'gAya-gAya' bolo to gAya ane 'tu-tu' kholo to kUtaruM tamArI pAse Ave che. hovuM ane mAnavuM baMne judAM che. narasiMha mahetAe kahyuM che ke H Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90) bhAgavatato sadeza "huM karuM, huM karuM e ja ajJAnatA, zakaTano bhAra jema zvAna tANe." gADA nIce zvAna cAlI rahyo che te mAne che ke gADAno bhAra te tANe che. evI ja rIte mANasa mAne che ke e ja badhuM karI rahyo che. ema karIne e prakRtine vaza thAya che ane potAne bhUle che. pote maTato nathI paNa bhUlyo che ke pote AtmA che ane AtmA marato nathI, maTavAno nathI, e nitya che, traNe kALa che. astitvanuM bhAna prakRtithI svataMtra kare AtmAne agni bALI zakato nathI, zastra cheThI zakyuM nathI, pANI DUbADI zakatuM nathI, vAyu uDADI nathI zakato. Amaja hovA chatAM AtmA-puruSa-potAne bhUlIne prakRti sAthe bhaLI gayo che, ekamekathai gayo che. prakRti sAthe tenuM tAdAbhya thayuM che. A avasthAne citta-jaDa-graMthi kahevAya che. mANase tapa, vrata, japa, pUjA ane anuSThAna to ghaNAM karyA paNa A graMthi tenAmAMthI nathI gaI. "sAMkhya darzana'mAM kapila muni kahe che: "puruSa ane prakRti e banne bhinna tattvo che. puruSa to brahma che, e brahmamAM parabrahma che, mATe jJAnamaya che. tenI anubhUti karavI e tenuM mukhya kAma che. paraMtu puruSa atyAre komAmAM (bebhAna) che tethI prakRtine vaza che. A dizAmAM puruSe (AtmAe) anaMtakALa kADhayo che. sAMkhya darzana kahe che mANase astitvanuM bhAna thAya tevo mArga levo ja paDaze. eka vAra astitvanuM bhAna thaze to pachI te kyAre paNa prakRtine vazanahi thAya. jema pArasamaNi eka vAra lokhaMDane sparze to loDhAnuM rUpAMtara thaI sonuM banI jAya che, pachI te sonAnuM loDhuM kyAre paNa banatuM nathI. sadguru ziSyanI kSamatA pramANe mArga batAve che prakRtinA traNa guNomaya thayelA puruSane potAnuM bhAna thAya e sAMkhyadarzanano hetu che. kapila munie mAtA devahutine temanI kSamatA jANIne ja yoga, karma ane bhaktinI sAdhanAnI vAta karI che. pAtranI kSamatA joIne ja te pramANe tene sAdhanAno mArga batAvAya. ema thAya to ja teno vikAsa thAya. yoga mArgI bhakti ane karmamArganI upAsanA na karI zake. tema bhakti mArgI yoga, dhyAna, karmanI saMdhanA na karI zake. AtmajJAnI saMta to hita thAya evo Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato saMdeza (1) upadeza ja Ape che. jema mA potAnA tamAma saMtAno pacAvI zake tevo ja khorAka Ape che. e pakSapAta nathI karatI. evI ja rIte sadguru ziSyane viparIta upadeza kyAre paNa nathI ApatA. gharamAM vyavahAra sAro rAkho jema vAMdarAnA hAthamAM talavAra na apAya tema brahma to sau che. chatAMya vAsanA ane vikArothI chavAyelAne e brahma che tema nahi, paNa te bhramamAM che tema kahI tene pahelAM tapa, vrata, karavAnuM kahevAya. pAtra jIvane brahmanI vAta kahevAya. aSTAMga yoganI vAta karatA pahelAM. dhyAna-yoganI pUrva taiyArInI vAta karavI paDe. potAnA gharamAM mANaso pratyeno vyavahAra sudhAravo paDe. gItAupaniSada vAMcyA hoya chatAM gharamAM sau pratye vyavahAra sAro na hoya to vAMceluM vyartha gaNAya. koIne duHkha ApIe, pachI dhyAna karavA bese to dhyAna lAge nahi. sarvadA sau sukha thAo jene Atma sAdhanA karavI che e sau prathama sarva jIvonI kSamA mAMge. tenI vANImAM kaDavAza na hoya, cAlavAthI koI sUkSma jIva na mare, vartanathI koi jIva dubhAya nahi tevuM dhyAna rAkhe. dhyAna ene kahevAya ke jemAM satata dhyAna rAkhavAnuM hoya. saMyogothI bIjAne sukha ApI na zakAya te haju ThIka paNa bIjAnuM sukha joI rAjI to thavAyane ! mana, vANI ane zarIrathI bIjAne duHkha na apAya tevuM karo. duHkha vAvIne dharmanuM phaLa meLavI ja na zakAya. gharamAM saunI AMkhamAM prema hoya paNa krodhanI lAlAza kyAreya na hoya te mahattvanuM che. je gharamAM phaleza che te gharamAM saMpatti nathI rahetI. jJAnI saMtoe kahyuM : "sarvatra sukhinaH saMtu' eTale ke sarvadA sau sukhI thAo." koi bAkI na rahyuM. sau koI eTale ke prANI mAtra AvI gayA. AmanAthI dhyAna thaI zake nahi mANasanI jIbha talavAranI dhAra jevI che, e kaDavuM, kaThora ane jherIluM bole che. evuM nahi paNa sAMbhaLanAranuM priya ane hita thAya tevuM satya bolo. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (92) bhAgavatano saMdeza eka sarasa kahevata cheH 'kANAne kANo nava kahIe, kahIe mIThA veNa dhIre rahIne pUchIe zIda gumAvyA neNa.' e paNa vicAro ke koyala kone Ape che ane kAgaDo konuM le che mIThA bolI koyala koIne kAMI ApatI nathI chatAM priya che. karkaza vANI bolato kAgaDo koInuM leto nathI chatAM apriya che. zarIrathI paNa koIne trAsa na Apo. cAvI TAiTa karavI eTale bIjAne uzkeravAnuM kAma e ghaNuM thAya che. kaikeyIne uzkeranArI maMtharA mAtra rAmAyaNa kALamAM ja hatI tevuM nathI. e Aje paNa ghara gharamAM che. patnI patine sAsu viruddha, paDozI paDozInI ane mitra mitranI viruddha caDAve che. Ane lokabhASAmAM saLagAvavAnuM kAma kahevAya che. AvuM karanAra mANaso dhyAna kare te nATaka che. temanAthI dhyAna thaI zake ja nahi. parahita sama dharma nahi bhAI zuM hiMdu, muslIma, jaina, bauddha, khristI e dharma che?nA e dharma nathI. dharma to eka avasthA che. saMta tulasIdAse kahyuM : " parahita sama dharma nahi bhAI.' bIjAnuM bhaluM karavuM, zAtA ApavI e dharma che. vaLI e emaNe kahyuM: 'para pIDana sama nahi adhamAI.' pArakAne pIDA ApavI enA jevo bIjo koI adharma nathI. je mANasa uttama jIvana jIvavA icche che, Atma sAdhanA jene karavI che e bIjAne pIDA ApavAno vicAra paNa na kare AtmA sAkSAtkAra prApta karavA ApaNI Aju bAjunI prANIsRSTi, jIvasRSTi, vanaspati sRSTi pratye tAlamela karo. eTale ke temanA pratye ahiMsA, prema, karuNA, dayA, sevA, paropakAra, sahakAra ane sahAnubhUti hoya. muni zrI bhAnavijayajI Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 2) ola lAIpha Ijha yoga jANavA ane jIvavA vacce aMtara na rAkho jANavuM pachI te pramANe jIvavuM e che anubhava. jema ke namratAne, premane prathama jANo pachI te pramANe jIvo. Ama jANavA pachInuM pagathiyuM AtmasAt karavuM te pramANe jIvavuM) te che. ema karavAthI jIvanamAM teno samAveza prAkRtikanaisargikapaNe thai jAya. sAcI rIta A che, paNa Aje jyAM joie che tyAM jANavuM (jJAna) ane jIvavuM (anubhava) vacce ghaNuM moTuM aMtara paDeluM dekhAya che. jema ke samaDI AkAzamAM UMce UMce UDe che kharI, paNa tenI najara dharatI uparanA zikAra tarapha che. eja rIte mANasa sevA, pUjA, maMdira, tIrthayAtrA kare che, zAstro vAMce che, mokSanI vAto jANe che chatAM tenI najara to vAsanA, bhoga tarapha ja che. mAtra jANavuM ane karmakAMDarUpI dharma karavAthI mokSa tarapha prayANa thaI zakatuM nathI to mokSa zAno maLe? ola lAIpha Ijha yoga karmakAMDa kyAM vinA paNa mokSa maLI zake che. maharSi aravide eka sarasa vAkya kahyuM mokSa mATe : "ola lAipha ijha yoga." eTale ke samagra jIvanane yogamaya banAvavuM joie. jIvana jIvavAnI eka zailI bhoganI che tene mATe indriyo, viSayo ane bhoga che. to bIjI zailI che yoganI tene mATe yama, niyama, Asana, prANAyama, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhi che. A yoganI vyAkhyAmaharSi pataMjalie ApI. yoga eTale samagra jIvananA judAjudA vibhAgonuM saMvAdita rIte milana thavuM te. zarIra sthaLa ane sAkAra che. sAme vastu che, vyakti che te jovA mATe AMkha joie sAMbhaLavA mATe kAna joie suMdhavA mATe nAka joie, sparzavA cAmaDI joie. paNa e sauno upayoga karavA zakti joie, e che prANa. jema vIjaLInA upakaraNo tamArI pAse DhagalA baMdha hoya paNa vIjaLIno pravAha ja cAlu na hoya to e upakaraNono upayoga nathI karI zaktA, tema prANa na - - Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (94) bhAgavatano saMdeza hoya to koI paNa iMdriya kAma karI zake nahi. paNa AnuM saMcAlana karanAra paNa joie, e che AtmA. e aMdaranA upakaraNa mana vaDe saMcAlana kare che. A tamAmanuM saMyojana thavuM joIe, temanAmAM saMvAditA sadhAvI joie, tAlamela maLavo joie. ema thAya to AtmAnuM saMcAlana rahe. na thAya to AtmAnA pratinidhi, AtmAnA anucara evA mananuM saMcAlana rahe mana mAlika thaI jAya ane tene pariNAme deha, mana, prANa juduM juduM kAma kare je vyavasthita hoI zake nahi. Aje mAnava jIvana A rIte vyatIta thaI rahyuM che. yoga-saMvAditA-jIvanamAM lAvavI paDaze kapilajI mA devahutijIne kahe che : "mA, yoganI paddhati mANase akhatyAra karavI joie, to saMvAditA sadhAya ane Atma kalyANanA mArga tarapha prayANa thAya. mANasanI sAme vastu, vyakti, saMyoga ane vikalpa hoya che. jeTalI vastu teTalA vicAro Ave che. paDozInA gharamAM je jozo te meLavavAnA vicAro Avaze. dhyAna karavA besIe tyAre A vicAro ADA Ave che. A bahAranA AdhAta ane pratyAghAtone TALavA saMvAditA sAdhavI paDaze. parapIDana yoga upara mAThI asara kare che bIjAne pIDA ApavIte, jyAM jAva tyAM ADuM AvIne avarodha utpanna kare che. bagIcAmAM jyAre mALI kuhADo ke dhArIyuM laIne Ave che tyAre choDavRkSa pUje che, duHkhI thAya che. paNa jyAre te khAtara ane pANI laIne Ave che tyAre choDa-vRkSarAjIpo anubhave che. evI ja rIte mANasa potAnA jIvanamAM je kAMI karaze tenI asara paDatI hoya che. ane tethI ja koIne kaTu vacana kahyAM, pIDA ApI tenI asara dhyAna karatI vakhate ADI Ave che. mATe mana, vacana, zarIrathI koIne duHkha na Apazo, kaTuvacana koIne kahezo nahi, koIne chetarazo nahi. jene duHkha thAya che, chetarAya che tenA taraphathI virodhanA AMdolano vahetA thAya che, te karanArane avarodha kare che. ane pIDA bhogavanAra, chetarAI janAra te karanArane tevI ja rIte satata yAda karato rahe che. tenI asara karanAranA mana upara paDe che ane mananI asara indriyo tathA zarIra upara Utare che. A pratyAghAta jIvana upara, dhyAna-yoga upara mAThI asara kare che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza visaMvAda bIjAnuM sAruM joI na zake manamAM paNa koi upara gusso karyo hoya te vyakta na karI zako paNa tenI baLatarA thAya che. Avo moTo varga che. AvA mANaso bIjAnuM sAruM thatuM joI zakatA nathI. jo rAvaNe karelI bhUla svIkArI sItAjIne rAmajIne pAchAM soMpyA hota to moTo narasaMhAra bacI gayo hota. visaMvAda AvuM kare che. sItAjImAM saMvAditA hatI tethI teo temane levA AvanAra hanumAnajIne kahe cheH 'hanumaMta tuM mArA putravatuM hovA chatAM para puruSa hovAthI huM tAro sparza na karI zakuM.' jyAre Aje kaoNlejomAM regIMga thAya che tyAre koI maryAdA rahetI nathI. AvazyakatAthI vadhu saMgraha na karavo kapilajI kahe che : "mAtAjI, yoga sAdhavo che teNe AvazyaktAthI vadhu saMgraha na karavo. vadhu sagavaDa, vadhu padArtho, vadhu sevako vadhu ciMtA UbhI kare che. jo AvazyakatA jeTaluM ja A hoya to mane ciMtA mukta rahe che. mana evuM che jemAM satata icchAo UgatI ja rahe che. emANasane samyagRjIvana jIvavAmAM, yogamAM avarodha rUpa thAya che. vaLI icchA evI che ke dharatI uparano koI mANasa evuM kahI zake tema nathI ke tenI badhI icchAo pUrI thaI che. kArnegIno bahu moTo vyavasAya, hajAro mANaso ene tyAM kAma kare. emANaso to emanI nokarInA samaye Ave ane samaye tyAMthI pAchA jAya che. paNa kArnegI to vahelI savAre Ave che ane moDI rAtre ghera jAya che. e satata kAmamAM ja rokAyelA rahe che. jJAna sAdhana vaDe IcchAo kADho jema khetaramAM UgeluM niMdAmaNa-nakAmuM ghAsa-kheDUta kADhI nAkhe che tethI tenuM vAveluM anAja, pAka sAro Uge che, tema manamAM uThelI icchAo, vikalpo kADhI nakhAze to dhyAna-yogano choDa bahu sArI rIte Ugaze jIvanamAM tethI samAdhAna, zAMti, prasannatA, AnaMda ane nRtya Avaze. bhagavAna mahAvIra kahe che : "icchAo AkAza jeTalI anaMta che. jema AkAza mApI zakAtuM nathI tema icchAo pUrI karI zakAtI nathI, mATe jJAnanA sAdhana vaDe icchAonI kApaNI karIne kADho. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) manane nirmaLa banAvo hAlyA vinA besavuM e sthiratA che bahuja vivekapUrvaka vANIno saMyama keLavo. A kAma mana vaDe thaze. dhyAna karavA zarIrane sthira karavuM paDe. dhyAna beThA-beThA karI zakAya tema UbhA UbhA paNa karI zakAya. besIne dhyAna karavuM vadhu anukULa rahe, paNa sthira besavuM paDe. dhyAnamAM beThA pachI zarIrane jarA paNa halAvAya nahi. paNa tyAre macchara karaDe ke khaMjavALa Ave to zarIra hAlI jAya che. zarIranahAle te mATe 'Asana jaye karavo paDe, Asana jaya karavA mATe AhAra jaya' karavo paDe ane AhAra jaya karavA mATe icchA jaya' karavo paDe. A jaya ryA pachI ja mana upara kAma thaI zake, mananI sAdhanA thaI zake. eka glAsamAM pANI bharI Tebala upara mUko to glAsamAM pANI sthira thaI jAya che. ahIM zarIra vAsaNa che ane mane pANI che. tethI zarIra sthira thaze to mana sthira thaze ja. sukhapUrvaka jarA paNa hAlyA vinA besavuM te ja che sthiratA. vikArathI zarIranI, mananI rIdhama tUTe che zAMta ane sthira beThA pachI dhIre dhIre zvAsa levo ane dhIre dhIre zvAsa mUkyo. jo aMdara manamAM bhaya, krodha, gabharAmaNa ke koi paNa vikAra hoya to zvAsa teja cAle che ane jo mana samatola hoya- vikAra na hoya to zvAsa paNa samatola hoya che. vikArathI, ati AhArathI zvAsanI jhaDapa vadhe che. pariNAme zarIranI, mananI rIdhama-laya-tUTe che. jyAM mana hoya che tyAM pavana hoya che ane pavana hoya che tyAM mana hoya che. mana jItAya to pavana (prANa) jItAya ane prANa (pavana) jIto to mana jItAya. Indriyone AtmA tarapha vALavI e che "pratyAhAra" indriyo vAre vAre viSayo tarapha javA TevAyelI che. jema jayAM gaLyo khorAka- hoya tyAM kIDIo hArabaMdha jatI hoya che. tema jyAM viSayo hoya che Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (90) tyAM indriyo jAya che. indriyone rokavI hoya to manane viSayo taraphathI vALavuM paDe. mANasa maMdire jAya tyAre bhagavAnanA darzana mATe dasa-vIsa sekaMDa Ape che ane DAphoLIA paMdara-vIsa miniTa mATe che. A Adatane dUra karavAnI sAdhanA 'pratyAhArI che. viSayo tarapha jatI indriyone rokI AtmA tarapha vALavAnI prakriyAne pratyAhAra kahevAya che. A prayAsa vAraMvAra karavo paDe. abhyAsathI e thaI zake che. jyAre e thAya che tyAre zarIra ane mana baMnemAM zAMti phelAI jAya che. pachI manane sagurue Apela maMtramAM, omAM, navakAramAM, paramAtmAnA koI paNa nAmamAM ke bhagavAnanA phoTA ke mUrtimAM sthira karo. athavA to manane kapALa vacce-be AMkho vacce, nAkanA Terave athavA hRdayamAM sthira karo.thoDAka abhyAsathI A thaze. A sthiratA maLyA pachI mana zAMta thaI jaze pachI e manamAM vikalpo UThaze nahi. ane mana zAMta thatAnI sAthe ja zarIra paNa sthira thai jaze. dhyAnAgni vikArone bALe AtmA upara janmo janmathI mANase mela caDhAvyo che. tene dhyAna vaDe dUra karavAno che. te mATe sAdhake dhyAnAgni utpanna karavAno che. jema agnimAM sonuM nAkho to temAM rahelI bIjI dhAtu baLI jAya che ane pachI zuddha kuMdana svarUpe sonuM rahe che tema manamAMthI kAma, krodha, lobha, moha, mada, mAyA, matsara baLI jaI khatama thaI jaI mana zuddha thaI jAya che. ethI AtmA paNa zuddha thaI jAya che. pachI mana AtmAmAM lIna thai jAya che, paramAtmAmAM teno laya thai jAya che. Ane samAdhi avasthA kahevAya che. Avo che kama svarUpAnubhUtino vikalpa na karo to mana nirmaLa nadI ke taLAvanuM pANI che to nirmaLa paNa temAM Dhora paDyA tethI te DahoLuM thayuM che. jo nadI-taLAvamAM eka paNa pazuna Utare to pANImAM rahelo kacaro dhIme dhIme nIce besI jAya che ane upara nItaryuM pANI-nirmaLa pANI rahe che. jema khANamAMthI nIkaLela sonuM azuddha hoya che tenA upara prakyiA thayA pachI te zuddha thAya che, tevuM ja mananuM che: Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (98) jJAnadaSTi saMtakRpAthI maLe jJAnadaSTi lupta thavAthI dehAbhimAna thAya che. te buddhine paNa asara kare che. buddhi karma karavA tarapha hoya che ane karmamAM Asakti hoya che. tethI temAM vyagratA utpanna thAya che. kapilajI mAtAne kahe che H mA, jIvAtmAne jJAnadiSTa saMtakRpAthI ja maLe che. paNa eno koi purAvo dekhAto nathI, jema kerImAM rasa ane phUlamAM sugaMdha kevI rIte praveze che teno koi javAba nathI. he mA, paramAtmA tarapha paramabhakti thavAthI jJAna utpanna thAya che. e jJAnanI aMdara anubhUmi thAya che. vAMcIne, sAMbhaLIne thatuM jJAna uchInuM-udhAranuM- gaNAya, te tamArI potAnI saMpatti nathI. te jJAnathI vAsanA-vikalpo jatAM nathI, bhaya- mUMjhavaNa ogaLatAM nathI, paraMtu saMtakRpA ke bhaktithI pragaTelA jJAnanI hAjarImAM vAsanA, vikalpo, bhaya, mUMjhavaNa rahI zakatAM nathI. akhila brahmAMDamAM eka tuM zrI hari ahIM kapilajI koi cokkasa avatAra ke tIrthaMkaranuM nAma nathI kahetA paNa paramAtmAnuM koi paNa nAma levAnuM kahe che, omno japa karavA kahe che. jema narasiMha mahetA kahe che ke : 'akhila brahmAMDamAM eka tuM zrI hari, jUjave rUpe anaMta bhAse.' eTale ke paramAtmAnA anaMta rUpo che temAMthI koi paNa ekane bhaje che te harine paramAtmAne ja bhaje che ane e bhaktithI jJAna pragaTe che. bhAgavatano saMdeza aMte to hemanuM hema hoye lAotse kahe che, 'anAma che tenuM nAma, arUpa che tenuM rUpa Avo te paramAtmA vicitra che. jema 'ghATa ghaDIyA pachI nAma rUpa jUjavAM aMte to hemanuM hema hoya.' ema narasiMha mahetA kahe che. pitA bALakone lai meLAmA gayAM. tyAM sAkaranA banAvelAM hAthI, ghoDo, kUkaDo, popaTa, vAMdaro, vagere prANIonAM ramakaDAM hatAM. badhuM ghare to lAvyA paNa chokarAM to mAre A joie te joie kahI jhaghaDavA mAMDayA. pitAe badhA ja ramakaDAM eka tapelAmAM nAkhI temAM pANI nAkhI ogALI nAkhyAM, pachI badhAM ja bALakone pyAlAmAM te zarabata pAyuM. e ja rIte 'hari tArAM nAma che hajAra kyA nAme lakhavI kaMkotarI' jevuM thAya tyAre tenuM koi paNa nAma levAthI te harine- paramAtmAne ja maLe che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra ) ( jAku jJAna kaLA gha8 bhAsI prabhu pratye satata vaheto prema e parAbhakti che zaMkarAcAryajIe kahyuM: 'judA-judA DuMgaro parathI nIkaLI alaga alaga mArge nadIo sAgarane maLe che. sAgarane maLavA sivAyano bIjo koI vikalpa nadIone hoto nathI. evI ja rIte ja mANasanI premanI dhArA prabhu pratye satata vahe che, kyAreya khaMDita thatI nathI tene paramabhakti kahevAya che. e bhaktimAM kAmanA nathI hotI. evI jenI bhakti che tevI gopI kahe che : 'vraja vahAluM re vaikuMTha nathI jAvuM.' to mIrA kahe che : "mane cAkara rAkhojI.' AvI bhakti jene maLe che tene e sivAya bIjuM kazuM joituM nathI. duHkhane prabhu prasAda gaNI svIkAro sadA paramAtma premamAM rata rahetA narasiMha mahetA pAse aneka siddhio hovA chatAM teno upayoga emaNe nathI karyo. e mATe emaNe kahyuM ke : " prabhukRpAe je sthiti mane maLI temAM kaSTa hoya to paNa te prabhu prasAda che, mATe mane te svIkArya che. parAbhaktinI avasthA AvI hoya che. mANasa thoDIka bhakti kare, saMkirtana ke pUjA-pATha kare ane mAnIle ke eNe khUba bhakti karI nAkhI. e bhrama che, bhakti nathI. bhaktinA AMdolano vikArone kADhe kUlamAM sugaMdha che, vAyunA sahAre prasarIne e sugaMdha nAka sudhI pahoMce che. evI ja rIte bhaktimAM tanmaya banavAthI e yoga bane che, prema bane che. e bhaktinI-premanI-sugaMdha (enA AMdolano) AtmAmAM prasarI jAya che. tyAre e AMdolano rAga-dveSa vagere je vikAro AtmA upara chavAI gayA che tene samAvI de che, dUra kare che. A vAta kabIra, rAmakRSNa paramahaMsa, mA AnaMdamayI jevA saMto hajAro varSathI karI rahyA che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) bhAgavatano saMdeza prANImAtramAM paramAtmA juo paramAtmA kahe che : 'tame mane maMdira, tIrthamAM zodhavA nIkaLo cho paNa huM tyAM nathI. huM to AtmA svarUpe pratyeka prANImAM vasuM chuM. mArI mUrti banAvI mane pUje paNa bIjAmAM mane nathI joto, te mANasa bhakta nathI paNa daMbhI che, e daMbha kare che. pahelAM to jeo gharamAM che temanAmAM paramAtmAne-mane juo pachI prANI mAtramAM juo. prANIone potAnAthI judAM je juve che ane pote temanAthI zreSTha che tema je mAne che, temanI bhakti phaLatI nathI, temane huM (paramAtmA) maLato nathI. niSkAma prema ja, bhaktimaya prema ja pratyeka jIvamAM paramAtma darzana-mAsdarzana karAve che. A bhakti nathI paNa daMbha che darzanArthIo maMdiramAM prabhudarzane AvyA. paNa pUjArI kahe che : "hAla darzananahi thAya, bhagavAna zayana kare che. ghaNAM darzanArthIo nirAza thaIne pAchA gayA. paNa je darzanArthIoe pUjArIne 100 rUpiyAnI noTa ApI temane pUjArIe bhagavAnane uThADIne bIjA dvArethI darzana karAvyAM. A bhakti nathI, daMbha che. AvuM anaMtavAra karavAthI paNa dharma thato nathI. eka saMte kahyuM: "aneka yuga vItyAre tene paMthe cAlatAM re, to yunAvyo mAragaDAno aMtare. zrImadjIe kahyuM: "A sAdhana vAraMvAra karyuM che.' to eka kavie kahyuM che ke : aDasaTha tIratha pharI Ave paNa zvAnapaNuM nava jAya, mUrakhane jJAna kadI nava thAya.' jAku jJAna kaLA ghaTa bhAsI aneka saMtoe potAnI alaga-alaga bhASAmAM saMskRta, pAlI, mAgadhI ane anya prAdezika bhASAmAM aneka-aneka vAra kahyuM che keH tAMburasasiddhithI sonuM bane che. paNa sonuM baneluM tAMbu phera tAMbu banatuM nathI. evI ja rIte sAdhanAnA pariNAme zuddha thaI je ucca prakArano mAnavI bane che te mANasa pharIne nimna kakSAno, azuddha banato nathI. mohano paDado eka vAra UThI jaI moha kSaya thAya che te evone evo ja rahe che. moha jenAmAMthI jAya che tenI daSTi Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (101) samyagu thAya che, yathArtha thAya che. e Akho ne Akho parivartita thaI jAya che, badalAi jAya che. tenAmAMthI rAga-dveSa vagere vikAro cAlyA jAya che. have Ane vastu jevI che tevI dekhAya che. lakSmI anitya jaNAve che tethI te tenI pAchaLa paDato nathI. tenAmAM jJAna praveza karyo che paNa tyAre jagata to enuM e ja rahyuM che. dhobIe bhUlathI bIjAnI cAdara tamane ApI. tame ghare laI gayA joyuM to tamArI junI cAdara hatI ane A navI che. cheDe bhareluM nAma vAMcyuM to te bIjAnuM hatuM. tame cAdara dhobIne parata ApI AvyA. navI cAdara hatI chatAM duHkha na thayuM. kAraNa e kayAM tamArI hatI? daSTi badalAi tethI Ama banyuM. pachI to apane khAtara mahela banAyA, Apa hi jaMgala jAkara soyA!' A gharamAM mAre A jIvana pUratuM ja rahevAnuM che pachI bIjo raheze. A che yathArtha jJAna-rAiTa noleja-saMta AnaMdadhanajI Ane ja kahe che : 'jAdu jJAna kalA ghaTa bhAsI, mati merI Atama samaraNa lAgI.' 'daSTi badalAI ene samajAyuM ke padArtho tarapha moha hato tethI najara tenI tarapha jatI hatI. have daSTi aMdara gai, AtmA tarapha gai to padArtha zAno potAno lAge? e padArthamAMthI virAma pAmyo. ene kaMTALo kazAthI Avato nathI, paNa have tene kSullakamAM rasa nathI. dhIraja ane buddhipUrvaka vRttine te aMdaravALIne AtmAmAM Therave che. AtmA sivAya kazAnuM ciMtana e karato nathI. puruSa ane prakRti tadAkAra hatAM tyAre tene padArthanuM ciMtana thatuM hatuM. tAdAmya buddhi tUTI ane bheda buddhi prApta thai. zarIra ane AtmA judA che ema spaSTa jaNAyuM. e mAtra bolavAnI vAta na rahI paNa spaSTa dekhAyuM. vikArothI AtmAne sAcavavAno che dIkarAe khetarethI jIruM bharelo kothaLo ghare mokalyo. bapora hatI. gharamAM jamavAnuM cAlatuM hatuM tethI jIrAno kothaLobahAra mUkyo. rAta paDI DosI DosAne kahe che kothaLo aMdara mUko. ane baMnee maLIne e kothaLo gharamAM mUkyo. bIje divase savAre jIruM vecANuM eTale kothaLo khAlI thayo. have ene aMdara mUkavAnI jarUra nathI bhale e bahAra ja rahyo. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) bhAgavato saMdeza trijorI banAvanAranA kArakhAnAmAM to bahAra ja hatI. te kharIdI lenAre gharanA oraDAmAM mUkI temAM sonuM-cAMdI, dAgInA ane jhaverAta mUkyA. trijorI baMdha karI cAvIthI kaLo vAsI, e rUmane paNa tALuM mAryuM. Ama eTale karyuM ke aMdara je mAla che tene sAcavavAno che. e ja rIte deha ane AtmAno pharaka samajIne paDozI sAthe rahetA hova te rIte tame tamArA zarIramAM raho. have navo janma na levo paDe e rIte AjIvaze - talavAra ane myAna judAM che, tema zarIra ane AtmA judAM che tevuM spaSTa dekhAyA pachI zarIramAM bhAgya pramANe jeTalo samaya rahevAnuM haze eTalo samaya rahevAze paNa moha vagara, Asakti vagara. have A mANasa sadAcArathI ja jIvaze. nAriyeLanI kAcalIthI goLo judo tema zarIrathI pote (AtmA) judo che e rIte A jIvaze. tene have navo janma na levo paDe e rIte jIvaze. bhagavAna mahAvIre sADAbAra varSa sAdhanA jI karIne kevaLa jJAna prApta karyuM. AvI kSaNa ApavA mATe varSonI sAdhanA joie. evI ghaTanA ghaTe to che. jIvana praznAtItI bane, sAruM jIvana parivartana thai jAya. A vAstavika samAdhi che. haThayoga jJAnayoganI samAdhi e bannene bhegAM karo to paNa AnI tole na Ave. evI A paramasamAdhi che. jyAM prazna nathI, duHkha ke AnaMda nathI tevI che e. prajJAne svAnubhUti thAya te AtmA sAkSAtkAra kahevAya. te prAprata karavAnA vividha upAyoga che. "prANIonI rakSA" - "prANIonI rakSA nathI karI mATe jIvanamAM visaMvAda che, vikhavAda ane vera jhera che. kalezane kaMkAsa che. he prabhu, amArI A mAgaNI che ke jIvasRSTi sAthe amane tAlamela thAya. anubhavano e prema maLe ane AnaMda anubhavAya.' tIrthakaromAM avatArI puruSomAM A saMgIta gUMjI uThayuM. muni zrI bhAnuvijayajI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) averanesa prApta karo bodhathI moha jAya moha jAya to daSTi badalAya, prakRti ane puruSa, zarIra ane AtmA judA dekhAya. tethI Asakti-mamatva jAya ane jema nAriyeLanI kAcalIthI goLo judo tema zarIrathI AtmA judo dekhAya. jJAna prApti bAda devahutino moha gayo che. te kAraNe devahutine kapilajI dIkaro nahi uddhAraka puruSa dekhAya che. teo kahe che: kapilajI, tamArI kRpAthI mane mahAmUlyavAna siddhi maLI che, moha zUnya avasthA maLI che. mAruM sthULa zarIra jaze ane aMdaranuM kAraNa zarIra paNa jaze, have mAre phera navo janma nathI levo.' mohanathI to janma nathI kapilajI kahe che: 'mA, meM tamane je sugama, saraLa bodha Apyo che tenuM avalaMbana karavAthI tamane avazya mokSa maLavAno. meM tamane kahelA pratyeka zabdamAM tame parama vizvAsa rAkhyo che. tethI tamAre have koinI mA nahi banavuM paDe. tamAre koinA dIkarA banavuM nahi paDe. tame janma, jarA, mRtyu nahi evI avasthA prApta karI che. he, mA! nAradajIne ane aneka saMtone meM A ja vAto kahI che. tame ekAgratA, samatA, prasannatA, karuNA, dhyAna ane bhaktine lUMTyA che. dhora tapa karyA pachI ja pitA kardamajInuM kalyANa thayuM paNa, tamane to sugama bodhathI ja e maLyuM.' ATaluM kahI kapilajI mauna thaI gayA. jJAna ane jJAnI pAse moha rahI zakato nathI kapilajI UbhA thayA, mA devahutine vaMdana karIne bolyA: "mA, mane have rajA Apo. mArA pitA kardamajI jyAM gayA che tyAM jaI huM tapa karavA icchuM chuM." bhagavadgItA pUrI thatAM arjunano moha gayo. ane mohanA sAthIdAro Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (104) bhAgavatano saMdeza tattvajJAna taraMgiNI - - paNa gayA. moha jJAna ane jIvaMta jJAnI puruSa sAthe jIvI zakato nathI, tethI te A bemAMthI eka AvatAM ja cAlyo jAya che. loko kahe che : 'gaMgA snAna karavAthI moha jAya che, pApo jAya che. kharI vAta to e che ke gaMgAmAM snAna karavA mANasa Utare te vakhate moha ane pApa kinAre Ubho rahe che. snAna karIne bahAra nIkaLatAM mANasamAM moha pApa pAchAM praveza kare che. kAraNa e che ke tame zrAvaNa mAsamAM eka vAra jamo, bAre mAsa agiyArasa karo pachI jarA jojo to kharA manamAM ke moha gayo che kharo? nathI gayo to vicAro ke tame kareluM anuSThAna zA kAmanuM? kSaNano viSAda kapilajI mAnI AjJA lai vanamAM tapa karavA gayA. mA devahuti vicAre che. prathama to pati RSi kardamajI gayA, temano viyoga thayo hato. have putra kapilajI gayA temano viyoga thayo tethI thoDIka vyAkuLatA thaI. AtmajJAna sampanna thayA hovA chatAM devahutijIne AvuM thayuM, jema vAcharaDuM chUTuM paDayA pachI gAyane thAya che. paraMtu bIjI ja kSaNe A AtmajJAnI mAtAne vicAra Avyo ke pratyekane javAnuM che, Ama ja chUTA paDavAnuM ja che to viSAda zA mATe? ane e svastha banI gayAM. pachI biMdu sarovaranA kAMThe besIne emaNe aMtima sAdhanA evI karI ke emane siddha pada maLyuM. Ane pariNAme biMdu sarovaranuM mahAmya evuM vadhyuM ke "saMsAramAMthI mukta thavA mATe mANasoe biMdu sarovara (siddhapura) upara javA mAMDyuM che. no kamIMga parsanAlITI zreSTha koTInA, parama avasthA prApta thayelA puruSomAM paNa utkarSapatana, ArohaNa-avarohaNa hoya che. paraMtu e pachI eka bhUmikA evI Ave che tyAMthI have AgaLa javAnuM nathI, tyAM sthiratA che, ArohaNa- avarohaNa tyAM nathI. tyAM jarA paNa punarAvRtti nathI. e jagatamAM pAchA nathI AvavAnA. emane saMto no kamIMga parsanAlITI' 'paripUrNa siddha avasthA kahe che. e 100 TakA saMpUrNa emane maLI che. jo temane 99.99 TakA e siddhi maLI hota Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (105) to jagatamAM pAchA AvavAno saMbhava rahyo hota. jyAMthI pAchA vaLavAnuM nathI dareka saMpradAyamAM darzanamAM, alaga-alaga rIte AvI bhUmikAonuM varNana kareluM che. pAtaMjala yoga sUtramAM ATha bhUmikAo che, pAzupatamAM sAta che, jaina darzanamAM cauda bhUmikAo che. temAM agiyAranI bhUmikA sudhI janArane pAchA pharavAnuM jokhama che. jo sAdhaka bAramI bhUmikAmAM praveza karI jAya to e jokhama nathI rahetuM. je. kRSNamUrti kahe che ke : "jo jIvananI pratyeka kriyAmAM ToTala averanesa AvI jAya, ekazana-riekazanamAM paNa jAgRta rahevAya to e jAgRta puruSa e yAtrA pAra karI zake che jyAMthI pAchA vaLavAnuM nathI. sAdhake potAnI sAdhanAnI tulanA A avasthA prApta karelAM sAthe karavAnI che. jIvananI pratyeka kriyAo jAgRtithI karo bhagavAna mahAvIrane emanA ziSya pUchayuM : "bhagavan! ame kevI rIte karma karIe, cAlIe, besIe, UThIe, khAie, pIe, UMdhIe ke jethI pApakarma na baMdhAya te kaho." bhagavAne kahyuM : jIvananI hareka kriyAo tame jAgRtithI karo, jayaNApUrvaka-yatanApUrvaka karo ane jAgIne ja jIvo. mANasane saMpUrNa mukta avasthAna maLe tyAM sudhI temaNe jAgRta ja rahevuM joie. prathama to tenAmAMthI rAga, dveSa, moha, lobha, kAma, krodha saMpUrNapaNe jAya tyAM sudhI te jAgRta rahe. sarva doSono sarvathA kSaya thAya. e teNe dhyAnamAM rAkhavAnuM che. prabhune prArthanA moha rUpI madirA mAnave tRSNAnA pAtramAM pIdhI che tethI tene chAka caDhayo che. mATe prabhune evI prArthanA karo ke : mAtrane mAtra mane tuM jAgRta kara, sadA hozamAM ja rAkha, temAM ja jIvADa. jo e rIte jIvAze to gusso nahi thAya, vikAro nahi pajave. mANasa satata e yAda rAkhe ke ToTala averanesara maLe tyAre ja patana thavAnI zakyatA nathI rahetI tethI jarAka ochI avasthAmAM patananI zakyatA che ja, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) jAgRta rahIne ja jIvo jAgRta raho aMdhAruM dhora hatuM, vagaDAnI vAta hatI. rasto dekhAto na hato. sAmethI phAnasa lai eka bhAI AvyA. temane rasto pUchyo. e kahe : "AgaLa jatAM A TekarInI baMne bAju khINa AvelI che, vacce che eka mAIla (doDha kilo mITara) lAMbI sAMkaDI pagathI. tenA uparathI tamAre pasAra thavAnuM che. jarAka cUko, paga ADI-avaLo paDaze to UMDI khINamAM paDazo ane marazo. ane nahi cUko to AgaLa moTo pahoLo rasto Avaze. ane joDe gAma Avaze. have kaho rAtrinA A aMdhakAramAM e pagathI upara kevI rIte cAlavuM joIe? pUrNa jAgRtithI calAyatoja bacI zakAya. evI ja rIte ghaNA janmonA puNyanA kAraNe mAnava zarIra maLe tyAre jAgRtipUrvaka jIvana jIvI, viSayopabhogavinAnuM saMyamI jIvana jIvI, AtmajJAnI saMtanA zaraNe jaI, temanA mArgadarzana pramANe sAdhanA karIne brahmAnaMda prApta karI mokSa meLavavAno puruSArtha ja karavAno hoya. vAsanA sAthe ramato mANasa gaLAmAM paherelo hAra karoDo rUpiyAno hoI zake paNa jeNe e hAra paheryo che te mAnava dehanI kiMmata AMkI zakAya tevI nathI. A mAnava dehathI ja AtmopAsanA thaI zake, brahma darzana thaI zake, phera janma na levo paDe tevI mokSa sthiti prApta thaI zake. jhASabhadeva jemane bhagavAna AdinAtha paNa kahevAya che temane so putro hatA. so putrone judA judA rAjyo ApI teo saMyama mArga grahaNa karyo. moTA putra bharatane Ayuddha zALAmAM cakaratna utpanna thayuM. tenA baLe teNe bharata kSetranA cha khaMDa jItyA, chatAM cakaratna Ayudha zALAmAM praveza na karyo. senApatie kahyuM ke tamArA navANu bhAio upara tame vijya nathI meLavyo. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (100) bharate bAhubali sivAyanA 98 bhAione samAcAra mokalyA ke tame mArI AjJAmAM raho athavA yuddha karavA taiyAra thAva. 98 bhAione thayuM ke amane rAjya to pitAzrIe ApyuM che, amAre zuM karavuM? bharata sAthe yuddha karavuM ke emanI AjJAmAM rahevuM. teo AdinAtha bhagavAna pAse gayA. ne pUchyuM ke amAre zuM karavuM? bhagavAne kahyuM ke jo tamAre yuddha karavuM hoya to aMtaraMga kAma, krodha Adi zatruo sAthe yuddha karI tenA upara vijaya meLavIne tamArI aMtaraMga rAjya lakSmIne bhogavo. AvA upadezanA pariNAme aThThANuM putro je yuddhanA vicAramAM ramatA hatA teo tyAMthI vaLIne sAdhanAnA paMthe vaLyA. bhagavAnanI AjJA pramANe sAdhanA karI mokSa meLavyo. ajJAnane kAraNe aTavAto mANasa mANasamAM AtmAne jANavAnI jijJAsA jAgatI nathI tyAM sudhI tenAmAM ajJAna ja rahe che. tethI te potAnA mULa svarUpa vize kAMI jANI zakto nathI. e tenA duHkhanuM mULa kAraNa che. kema ke ajJAnanA kAraNe te vikAro, azubha vicAro ane duSkarmathI dherAyelo rahe che. tenA upara kaSAyo savAra thayelA ja rahe che tethI te bhoga-vilAsa karavA ja A jagatamAM Avyo che tevuM mAne che. avidyA Atma svarUpane DhAMke che ramaNa maharSie jIvyA tyAM sudhI eka ja vAta kahyA karI ke: 'huM koNa chuM, kyAMthI Avyo chuM ane kyAM javAno chuM eno vicAra karIne e vAta jANo.' mANasa jayAM sudhI AtmakarmanathI jANato tyAM sudhI laukika karmamAM aTavAyelo rahe che. e karma che AhAra, nidrA, bhaya, maithuna vagere. te uparAMta dharmanA nAme karmakAMDa je kAMi kare che tenAthI tenAmAM rahelI vAsanAmAM umero thAya che, karmanuM navuM baMdhana UbhuM thAya che. karma sAMkaLathI e jakaDAto jAya che. A che avidyA, jenAthI Atma svarUpa DhaMkAi jAya che. AtmA hAjara che jema vIjaLInA goLA upara kapaDuM lapeTo to prakAza bahAra relAto nathI, Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) bhAgavatano saMdeza -- sUrya AgaLa dhana dhora vAdaLAM AvI javAthI sUrya DhaMkAya che, tethI pRthvIne sUrya prakAza maLato nathI paNa jo vAdaLAM haTe to sUrya prakAza maLe che. evI ja rIte AtmA upara chavAyeluM karmanuM, kaSAyonuM, phleza-kaMkAsanuM AvaraNa haTe to jevo che tevo AtmA prakAzita thAya che. Ama AtmA eTale tame pote hAjara ja cho. paNa vikArothI vyAkuLa baneluM citta vAsanA pUrti karavA jyAM tyAM jhAvAM nAkhatuM ja rahe che tethI tene paramArtha kArya mATe-sAdhanA mATe samaya nathI maLato. mANasa sadAya Ama ja karato raheze to tenA dehanA baMdhana kyAre ya tUTaze nahi. huM AtmA chuM e bhAva Apo RSabhadevajI putrone kahe che : he putro, saunA dehamAM AtmA rahelo che. e AtmAmAM paramAtmA chUpAyelo che. tene tamAre -mANase-jovAno che. mANasane to zarIra ja dekhAya che, aMdara rahelo AtmA nathI dekhAto. jo mANasa zarIrathI para jAya to ja tene AtmA dekhAya. 'nahi hama puruSA, nahi hama nArI.' mArI AvI jAti nathI paNa huM to AtmA chuM. AvuM bhAna thatAM sadgurunuM zaraNa levAya to ja samaja paDaze ke dehamAM AtmA che ane e AtmAmAM paramAtmA che. Ama thatAM paramAtmA pratye bhakti pragaTe che, prANI mAtra pratye prema pragaTa che. evuM na thAya tyAM sudhI mANasa bhramaNAmAM ja gherAyelo rahe che. khUbI e che ke A premAmRta, bhaktAmRtamAM phaleza, jhera, nirAzA ke hatAzA nathI temAM to che phakata prema, prema no prema ja. tRSNA eTale satata joIe te jIvananI A moTAmAM moTI anubhUti che. A avasthA tRSNAno tyAga ryA pachI ja maLe che. tRSNA eTale satata kAMIka ne kAMika joie che evI vRtti. garIba evA bhikSuke tapa karyuM deva prasanna thayA kahyuM: "mAge te ApuM! pelo kahe : 'mane dhana ApIne garIbI kADho. deva kahe tArI jhoLI pahoLI kara, huM emAM sonAmahoronAkhIza. jeTalI temAM samAya eTalI tArI. paNa mahoronA vajanathI jhoLI phATI jaine jamIna upara paDaze to badhI mahoro gAyaba Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (109) adazya thaI jaze to tane kazuM nahi maLe. deve pelAnI jhoLImAM mahoro nAkhI. pelo kahe haju nAkho. deve to nAkhI paNa tenA vajanathI jhoLI phATI ane mahoro jamIna upara paDatAM ja adazya thaI gaI. deva paNa gayA. tRSNAne kAraNe bhikSuke sonAmahoro khoI. evI ja rIte mANasa paNa AtmA ane paramAtmA rUpI dhana tRSNAmAM DUbIne gumAve che. samatvathI Atma raste javAya je ghara nobata vAgatI thAtAM chatrIsa rAga, khaMDera thaI khAlI paDyAM beThana lAgA che kAga. jIvanamAM sukha ane duHkha AvyA ja karaze. sukhamAM DUbe nahi duHkhamAM viSAda na pAme to AtmAnA raste javAya. sukha vakhate ahaMkAra nahi, duHkha vakhate udvega nahi, paNa e baMnemAMthI samatvapUrvaka pasAra thavAthI AtmAnubhavanA raste javAya. jeoe samagra jIvasRSTi sAthe tAlamela sAdhyo che, jemanA jIvanamAM saMvAditA prApta thai che temane jIneza kaho, prabhu kaho, vItarAga 'kaho, paramAtmA karo emanI pUjA bhakita karavI. bahumAna karavuM. jyAM lAlamela hoya che tyAM paramazAMti hoya che. temanA koi virodhI hoya paNa temane koino paNa virodha hoto nathI. bhagavAna mahAvIrane govALe khIlA ThokyA, bhagavAna buddhane devadatte jhera ApyuM chatAM teo uga na pAmyA. udvega na pAmavo e jIvananI abhUta avasthA che. emanA mATe "aha" pUjya zabda vAparyo. AvI paristhitimAM teo sthita hatA tethI temane paramakI kahyA. AvA jinezvara devajI pUjA-bhakti karavI. muni zrI bhAnuvijyajI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9) Asakti choDo Atmatattva kevI rIte jaNAya jo AtmatattvajANavAnI prabaLa jijJAsA jAgI UThI hoya tevA manathI tattva vicAra karAya to Atma-tattva jANI zakAya che. vaLI icchA nirodha karI paramatattvanuM tapa karavuM e paNa ene prApta karavAno upAya che. satkarma paNa kAmanA vinA thatuM rahe to tenAthI citta zuddhi thAya che ane tevI avasthAmAM Atma tattva jANI zakAya. bhagavAna zrIkRSNa bhagadgItAmAM kahyuM che ke mAro bhakta ke bhakto je mArAmAM DUbelA che, mArAmaya banelA che te bhaktono saMga karavAthI Atma tattva maLe che. verabhAva tyajI saunI sAthe zAMtithI jIvAya to parama tattvanI prApti thaI zake. ekAMtamAM besI adhyAtma zAstronuM vAMcana vAraMvAra karI, anuzIlana karavAthI paNa Atma tattva jaNAya che. indriyo ane manano saMyama karavAthI Atma tattvano saMyoga thAya che. AtmajJAnI sadguru upara parama zraddhA rAkhI, temanI AjJAnuM pAlana karavAthI paNa e tatva prApta thAya che. avidyAnA kAraNe je je graMthio utpanna thaI, baMdhana karI rahI che tene dUra karavAnA upAyo zAstromAM lakhelA che te upAyothI graMthione chedInAkhavAthI paNa A tattva maLe che. nirAlaMbana avasthA prApta karo uparano koI paNa upAya karyA pachI pratyeka sAdhanano tyAga karIne nirAlaMbana (akarma) avasthAmAM jIvana jIvavAthI paNa A tattvanI prApti thAya che. mANase A avasthAmAM javuM ja paDe. kema ke nAnuM bALaka cUsaNIyuM moDhAmAM le che tenAthI rame che paNa eja bALaka moTuM thatAM cUsaNIyuM choDe che. ene e have gamatuM nathI. e che nirAlaMbana avasthA. jema varasAda paDato hoya ane bahAra javuM hoya to chatrI oDhavI paDe paNa gharamAM chatrI na oDhAya, tyAM to khIMTIe ja vaLagADavAnI hoya. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (111) mAtA-pitAe saMtAnane tattvanI vAta karavI potAnuM sAcuM kalyANa zAmAM che te mANasa nathI jANato. vaLI potAnI prakRtine paNa nathI oLakhato. tene dUra karavAnA upAyanI paNa tene khabara nathI. paNa sadgurune tenI khabara che. mATe sadguru pAse rahI, tattvano nirNaya karI, sadgurunI sUcanA pramANe sAdhanA karavI. je mANasa potAnA priyAne tattvanI vAta nathI karato e pati, pitA, baMdhu, bhaginI ke mAtA e potAnA dharmanuM pharajanuM barAbara pAlana karatA nathI. evo guru paNa gurunuM lakSaNa dharAvato nathI. guru to e che je potAnA ziSyane paramAtma tattvanI, bhaktinI samaja jarUrathI Ape. sAthe sukha-duHkhamAM bhagavAnane nahi bhUlavAnI zIkha paNa avazya Ape. mAtA-pitAe saMtAnane durguNothI bacAvavA hoya, saNo meLavavA jevA che tevI samajaNa ApavI. aneka mANaso sarvasva tyAgI tapa mArge gayA che - bharata rAjAe aneka varSo sudhI rAjya calAvyuM pachI temanAmAM vairAgya Avyo. ene pariNAme teo tyAganA, vItarAganA raste gayA. A pramANe ghaNA rAjAo rAjya choDI, paMDito- vidvAno vidyAno aham choDI, dhanavaMto dhana ane parivAra choDI, saMsAra choDI, tapanA mArage gayA che. bharatajInI Asakti bharatajI bharapUra sAhyabI choDI vanamAM gayA. durgama tapasyA, sAdhanA emaNe karI. digaMbara avasthAmAM rahyA. maLyo te ja AhAra temaNe lIdho. rAta-divasa satata brahmaciMtanamAM DUbelA rahyA. satata dhyAnamAM rahevAthI temanI graMthio chedAtI rahI, rAga-dveSa-mAyA-moha temanAmAMthI ogaLatA gayA ane aMdarathI AnaMdano sAgara umaTato rahyo. paNa haju chellI avasthA AvI nahotI. teo gaMDakI nadInA kinAre gayA. tyAM tAjuM ja janmeluM haraNanuM eka baccuM joyuM. tenI mA maraNa pAmI hatI. jo AnI saMbhALatatkALanalevAya to te marI jaze tevuM lAgyuM. e baccAne emaNe lIdhuM ane ucheravA mAMDayuM. dhIre dhIre tenAmAM bharatajIne Asakti thatI gaI. rAjapATa, kuTuMba parivAra choDyAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (112) bhAgavatano saMdeza te sAdhanA mATe uttama hatuM paNa haraNanA baccA uparanI Asakti thavI te - nimna dazA hatI. A baccA pratye karuNA bhAva thayo, sAthe kheMcANa paNa thayuM. e jyAM jAya tyAM baccAne sAthe rAkhavA mAMDayA. tapa, svAdhyAya, dhyAna kare tyAre paNa sAthe baccuM to hoya ja. jema vRkSane vela viMTaLAi vaLe che tema bharatajIne baccAnI mAyA viMTaLAi vaLI. tyAga vinA Asakti jatI nathI ghaNA mANaso evuM kahe che ke ame saMsAramAM chIe kharA paNa amane saMsAra pratye Asakti nathI. evA mANaso gharamAM rahI bALako ramADe che, gharakAma kare che, saMsAranI kriyAo kare che mAyAne kAraNe temanAM pUjA, japa, maMdira, dhyAna vizeSa phaLadAyI thatA nathI. AvuM bharatajInuM thayuM. e haraNamAM DUbI gayA. eka divasa e haraNa bALa mRtyu pAmyuM, teno temane bhAre viSAda thayo tethI teo bimAra paDayA. mRtyunI sthiti AvI paDI. mRtyu vakhate haraNanI ja smRti satata rahevAthI emane bIjo janma haraNano maLyo. vizALa rAjaya, anargaLa saMpatti ane bharyuM kuTuMba choDanAra rAjA haraNanI Asakti na choDI zakyA. pariNAme aMta vakhate jevo bhAva hoya che tevuM svarUpa-tevI gati-maLe che tevA niyamathI te haraNa rUpe janmyA. eka sukhada vAta : bhagavAna veda vyAsajI kahe che H 'AvI sthitimAM paNa eka sukhada vAta e banI ke temane ( haraNane) jAti smaraNa jJAna, potAnA pUrva janmonI smRti thai tethI pote mULa koNa hatA, kayAM hatA, zuM zuM banyuM hatuM tenI smRti jAgavAthI te haraNonA ToLAM vacce paNa ekalA hatA. temane e vicAra Avato hato ke H 'AsaktinA kAraNe mAnava deha chUTI mane pazu- haraNano-deha maLyo che' A ciMtanathI Asakti chUTI gai, jAgRti AvI ane dhIre dhIre kayAreya paNa Asakti phera na coMTe tevI avasthA paNa maLI.. Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) asaMganA zastrathI Asakti kApo viveka Asakti na thavA bharatajInI AvI avasthAnuM kAraNa haraNanA baccA uparanI temanI Asakti hatI. moha ane ajJAna ahIM kAma karatAM hatAM. zarIra paMcamahAbhUta, pRthvI, jaLa, teja, vAyu ane AkAzanuM baneluM che. tenI sAthe mana, prANa ane buddhi che eTale ene paMcamahAbhUtanA ja sAdhano joie. annane brahma mAnyuM. te dvArA parabrahmanI pUjA thAya. sAmAnya mANasa hoya ke moTo yogI hoya mAnava mAtrano saMbaMdha padArtho ane vyaktio sAthe ja che. teno saMyoga thAya tyAM sudhI barAbara che paNa upayoga thatAM thatAM tenI sAthe Asakti thaI jAya te barAbara nathI. jo viveka jAgRta hoya to Asakti na thAya. saMsAranuM mULa Asakti che - bhojanamAM roTalo-kaDhI ane dUdha pAka-purI hoya te baMne sAtheno abhigama judo hoya te Asakti che. padArthone vyakti tarapha Asakti na hoya, vyaktine padArtha tarapha Asakti hoya che. mANasa potAnA ghoDAne alaMkArathI sajAve tethI ghoDo khuza nathI thato ane alaMkAra na paherAve to te nAkhuza paNa thato nathI. khuza-nAkhuza to mANasa thAya che. Asakti viSama bhAva che. jo saMnyAsIne paNa viSama bhAva Ave to tenuM paNa patana thAya che. vikalpo jeTalA vadhAre hoya che teTalI Asakti vadhu hoya che. saMsAranuM mULa padArtha, vyakti ane saMyoga taraphanI Asakti che. Asakti eTale mamatva, mArApaNuM. asaMganA zastrathI Asaktine kApo Asakti thavA mATenuM nimitta moTuM rAjya, sattA, khUba dhana ja hoya tevuM nathI. mAmulI cIMtharA mATe paNa thAya. suMdara vyakti tarapha ja Asakti thAya tevuM nahi. kubaDA pratye paNa thAya. padArtha sthira che vyakti AsaktinA kAraNe sthira rahI zakatI nathI. bhagavAna zrIkRSNa bhagavadgItAmAM eTale ja kahyuM che ke : Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (114) bhAgavatano saMdeza 'asaMganA dhAradAra zastrathI AsaktinA tAMtaNAne kApI nAkho. paNa tevuM karavAmAM moTuM sAhasa joie. je A tAMtaNAne kApI zakyA te pAra pAmI gayA. AsaktinI jALamAM mANasa mare che. rAvaNa duHkhI hato sItAjI taraphanI tenI AsaktinA kAraNe paNa sItAjI duHkhI nahotA kema ke temane rAvaNa tarapha Asakti nahotI. vastu mANasane nathI bolAvatI, mANasa vastu tarapha jAya che. dhareNAM jovA baheno jAya che. dhareNAM sAmAM baheno pAse nathI Avato. baheno dhareNAM, navAM kapaDAM paherIne sukhamAM rAce che. koI tene e dhareNAM-kapaDAM mATe pUche tevuM Icche che. jo koi e viSe pUche to te kUlAya che. napUche to te manamAMbaLe che. Asakti AvuM karAve che. karoLIyAnI jALa banAvavAnI phekaTarI tenA moMmAM ja hoya che. tene koi bahAranI dherInI jarUra nathI paDatI. jALa e ja banAve ane e ja jALamAM chevaTe e ja mare che. evI ja rIte AsaktinI jALa mANasa UbhI kare che ane emAM phasAIne emAM mare che. AsaktimAMthI bhavapIDA janme che bharatajIne haraNa taraphanI Asakti khUba hatI tethI e nitya-niyama cUkyA. dhyAnamAM besatAM ja peluM haraNanuM baccuM yAda Ave. ane dhyAna tUTe. khUbIjuo emaNe vizALa rAjya, mahelo, vaibhava patnIo, saMtAnone choDyAM paNa haraNanuM eka nAnuM baccuM e na choDI zakyA. Ama thavAnuM kAraNa zukadevajI rAjA parikSItane kahe che ke : "bharatajI zAstrajJAnI hatA, tapasvI hatA paNa temanI Atma zuddhi nahotI thaI, AtmajJAna emane prApta thayuM nahotuM. eTale ja teo AsaktimAM phasAyA. pariNAme jyAre haraNanA baccAno deha chUTyo tyAre bharatajIne tenI asahya pIDA thai. AsaktimAMthI mAyA, temAMthI moha jamyo. mAMthI thaI janma maraNanI pIDA-bhavapIDA.' jIvananI pratyeka paLe paramAtma ciMtana karo samudranAM joradAra mojAmAM lAkho TananI sTImara taNAI jAya che, tUTI jAya che, DUbI jAya che. evI ja rIte AsaktinuM jambara mojuM Ave che tyAre moTAmoTA tapasvIo, zAstrotaNAI jAya che. ane tethI ja bhagavAna zrIkRSNa Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (115) Asakti kADhavAnuM baLavAna sAdhana arjunane batAvatAM kahe che : 'arjuna pratyeka karma karatAM karatAM mAruM smaraNa kara.' kevI addabhuta vAta thai. jIvananI pratyeka paLe jo paramAtma ciMtana thAya to Asakti na satAvI zake. AsaktimAM ja deha chUTavAthI bharatajIne haraNanuM zarIra maLyuM. jIvanabhara paramAtmAnuM smaraNa karyuM hoya paNa maratI vakhate e cUkAi javAya to durgatimAM javAya. eka nAnakaDI bhUlanuM AvuM gaMbhIra pariNAma Ave che. puNyanA kAraNe jAti smaraNa rahyuM paNa jo Aja Asakti paramAtmA pratye thAya, AtmajJAnI puruSa sAthe thAya to bhava pAra thavAya. kema ke paramAtmA taraphanI Asakti e bhaktino, anurAgano kAco mAla che. mANasane karyataMtranA niyama pramANe ja zarIra maLe che. aMtima kSaNe jevuM vicArAyuM haze, jevuM jIvAyuM haze tevo deha maLe che. A niyama pramANe bharata rAjAne haraNanuM zarIra maLyuM. Ama AsaktimAM emaNe ghaNuM khoyuM paNa temane jAti smaraNa jJAna rahyuM. bharatajIne samajAyelI bhUla e haraNa ekAMtamAM besIne vicAre che kevuM Azcarya che ke bhAre dhIrajathI, badhA prakAranI Asakti choDI, mAruM mana mevAsudevamAM joyuM hatuM. paNa ociMtu ja A haraNa baccuM sAme AvyuM ane tenI tarapha mArI Asakti thaI gaI. A vicAra daDha thatAM ja teo haraNanA ToLAmAMthI dUra gayA ane pUlaka RSinA Azrama tarapha gayA. tyAM RSio dhyAna, svAdhyAya karatA te jotA ane zravaNa karatA. potAnI bhUla potAne samajAya te jJAna che ane na samajAya e ajJAna che. bharatajIno-haraNano-pazcAtApa jIvahiMsA na thAya te mATe e haraNa sUkA pAMdaDAM, sUkuM ghAsa ja khAya che. RSi munionA vacano sAMbhaLI tallIna thaI jAya che. emane e paNa vicAra Ave che ke pUrve moTo tyAga karyo hato te eka nAnakaDI bhUlane kAraNe eLe gayo. emane pazcAtApa, vyathA, vedanA thAya che. paraMtu A zarIra to karyataMtranA niyama pramANe jeTalo kALa rahevAnuM haze teTalo kALa raheze ja. . Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) samatAvAna bharatajI duHkha samatAthI bhogavI levA jevuM che game teTaluM duHkha paDe te bhogavI levA jevuM che. kAraNa je karmo kya che. eTaluM sukha-duHkha A zarIrathI bhogavavuM ja paDaze, temAM kazo pheraphAra nahi thAya. je kSaNe nakkI karela sukha-duHkha pUrAM thaze, leNa deNa pUrI thaze, te ja kSaNe mANase enuM zarIra choDavAnuM che. samaya maryAdA pUrI thatAM karma-taMtra eka kSaNa paNa vadhu ahIM rahevA detuM nathI. ane tyAre koI paNa kALa hoya- savAra, bapora ke sAMja hoya, koI paNa Rtu hoya-ziyALo, unALo ke comAsu hoya mRtyu kizAnI rAha nahi jue. e to e ja kSaNe lai jaze. kharI vAta AvI che mATe mANase sukha chakI gayA vinA bhogavavuM ane duHkha samatAthI bhogavavuM. ApaghAta karavAthI paNa duHkhathI chUTAtuM nathI. vaLI tema karavAthI navo deha ane jUnAM karmo, evuM ja thaze. e dehathI bAkI rahelAM karmo bhogavavAM ja paDaze emAM koI paNa rIte chUTakAro thavAno nathI. mATe to kudarata kahe che ke saMyogo sAme, duHkho sAme laDavA jevuM nathI. pUruM laDI zakAze nahi ane laDatAM, laDatAM marI javAze to kUtarAno avatAra maLavA saMbhava che. aMdarathI mahAjJAnI bharatajI bharatajI gaMDakI nadInA pANImAM zarIra DUbADI paramAtmAnuM smaraNa karatAM karatAM vicAre che ke have A dehane javuM hoya to jAya, ane jIvAya to bhale . je thavAnuM hoya te bhale thAya. teo maraNa pAmIne bIjA janmamAM brAhmaNanatyAM janmyA. brAhmaNa zarIramAM paNa jAtismaraNa to rahyuM ja. harakSaNe temane haraNanA baccA uparanI Asakti yAda AvatI. tethI teo mauna thaI jaI paramAtma smaraNamAM DUbI jatA. e bolatA nahi tethI lokoe temanuM nAma 'jaDabharata' pADyuM. uparathI te jaDa jevA, pAgala jevA, baherA jevA dekhAtA hatA paNa aMdarathI mahAjJAnI hatA. temanA pitAe emane bhaNAvavAno Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (110) prayAsa karyo, paNa e vyartha nIvaDyo kemake emane to AgaLanA janmomAM bhaNeluM jANeluM badhuM ja yAda hatuM. Asakti kyAMkathI humalo karI potAnI mokSa taraphanI yAtrA bagADI na nAkhe te mATe te mauna hatA, jaDa dekhAtA hatA, pAgala jaNAtA hatA, sauthI ataDA rahetA hatA. AvI sthiti hatI bharatajInI. bharatajI akaLAtA nahotA mIrA kahetI ke : bAI ame ghelA thayA, pelAmAM sukha mAnyuM, koI gheluM banyuM tanane ghenamAM, koi rUpa garvamAM banyuM gheluM. ame ghelA banyA eka goviMdamAM emAM ame sukha mAnyuM. mA paNa bharatajIne TALe, bIjI chokarAne vahAlA gaNe. temane khAvA ThaMDu osAmaNa-dALa, baLI gayelo bhAta, loDhI uparathI parANe ukhADelI roTalI evuM khAvA Ape, chatAM bharatajI bolatA nathI paNa cUpacApa khAI le che. chatAM gharanAM badhAM temane kahe che ke khAI-pIne zarIra vadhAryuM che. pitAne khetI hatI, ziyALAnI rAte khetaramAM pANI pAvAnuM hoya to bharatajIne mokalatA. ema mAnatA ke Amane kayAM ThaMDI lAge che? AvuM banatuM chatAM bharatajI kyAre paNa akaLAyA nahotA. bharatajI prabhusmaraNa karatA rahe che bharatajIne jarAka AsaktinA kAraNe saMsAramAM pharIthI AvavuM paDyuM. tattva ciMtakoe AsaktinI niMdA nathI karI paNa tenuM parivartana karavAnuM kahyuM che. saMsAra taraphanI Asaktine prabhumAM vALavAnI kahI che. AvI Asakti mokSanuM kAraNa che. A samajaNa bharatajImAM AvI gaI hatI ane tyArathI ja temanI sAdhanAnI zarUAta thaI gaI hatI. kuTuMbIjano gharamAM temano anAdara, tiraskAra kare che. eka bhikhArIne Ape e rIte temane khAvA Ape che. chatAM bharatajI vicalita thatA nathI, akaLAtA nathI. paNa satata bhakti karatA rahe che. prabhu smaraNa karatA rahe che. . Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (118) bharatajIne balidAna mATe lai gayA eka divasa khetaramAM padmAsana vALIne beThA, UMDA dhyAnamAM DUbI gayA. khetarathI thoDeka dUra koLI loko rahetA hatA, temano dhaMdho corI karavAno hato. corInA sthaLo vadhu maLe te mATe kuLadevIne dara varSe eka mANasanuM balidAna ApatA. teo ajJAnatAne kAraNe AvI khoTI mAnyatA dharAvatA hatA. mA to vAtsalyanI mUrti hoya, prema pratimA hoya e kAMi bIjAnI bila na mAMge bIjAnuM lohI nA pIve. e to jAte bhUkhI rahIne bIjAne khavarAve. paNa A koLI lokone AvI ghelachA hatI. teo bali zodhavA AvyA. tyAM jaDa bharatajIne joyA. temane lAgyuM ke A hRSTa puSTa mANasa bali mATe sAro che. temane doraDAthI bAMdhIne kheMcI gayA. chatAM bharatajI kazuM ja bolatA nathI. khaline-jaDa bharatajIne pUjana karIne, jamADIne pachI varaghoDo kADhayo. chatAM temaNe pratikAra na karyo. bhAgavatano saMdeza samatAvAna bharatajI bharatajI to je paristhiti Ave temAMthI hasatA-hasatA pasAra thatA hatA. na aNagamo, na dveSa. zarIra- mananuM je thavAnuM hoya te thAya. eka janmanI Asaktie mane pIDayo che, have koi vikAra nathI karavo evo temano nirNaya hato. vAjate-gAjate temane balidAna sthaLe lAvyA. pelA coro kahe : 'bali Apavo kAve mATe Doka nIcI kara.' bharatajI to gharamAM jema badhAnuM vacana mAnatA tema AmanuM mAnI Doka nIcI karI. emanuM mana maTI gayuM hatuM, vilIna thai gayuM hatuM. hamaNAM ja dhA paDaze ane DokuM juduM thai jaze te spaSTa hovA chatAM AmanA eka paNa ruMvADe bhaya na hato, kaMpa na hato. manamAM kazo bojo na hato. hatI mAtra svasthatA, samatA, zAMta mana hatuM. palAyana thavAno leza mAtra vicAra na hato. mA pragaTayAM maMtroccAra thatA hatA. temanI pUjA karI A te kevuM karmakAMDa devIne tRpta karavA, hatyA karavA mATenuM ! e mATe maMtroccAra ! AmAM dharma nAmanI cIja kyAM che ? bharatajI bacAvavA mATe mAne vinavaNI nathI karatA, koi prArthanA nathI karatA, eto zAMta beThA che. ane tyAM to eka bhAre AzcaryakAraka vAta Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (119) banI. mAtA bhadrakALInI mUrtimAMthI sAkSAta devI pragaTa thayAM. Ane camatkAra ke je kahevuM hoya te kaho paNa A vAta kahenAra zukadevajI che ane A bhAgavatanuM zAstra racanAra maharSi vyAsajI che. mA kahe che : "mane rAjI karavA AvuM adhama kRtya karo cho, jIvatI vyaktine kApI tenA lohIthI mane navaDAvo cho to zuM huM enAthI rAjI thAuM chuM? zuM A dharma che? ' koie dhAryuM na hatuM. mUrti saumya svarUpanI hatI ane mAM vikarALa svarUpe pragaTa thayAM hatAM. yajJa-kartAoe, brAhmaNoe bharatajInI kSamA mAMgI. paNa bharatajIto dareka avasthAmAM sama dazAmAM hatA. temanAmAMthI dehagraMthi cAlI gaI che. prANI mAtra pratye temane mitratA che. e jarA paNa vyAkuLa thayA nathI. evI addabhuta avasthA temanI hatI. teo UbhA thayA ane tyAMthI cAlIne khetaramAM gayA. A vItarAga paramAtmAone je anubhava thayo te mATe teo je bolyA te vANIne jhIlanArAne gaNadhara bhagavaMta kahevAya che. emaNe sAMbhaLIne zabdabaddha karyuM. e sAMbhaLelA zAstranI racanA - - gaNadharoe nathI karI. vItarAga bhagavAna pAsethI zakti meLavIne Amane je zAstro racyAM. tene 'Agamo' kahevAya che. A AgamonuM, dharmazAstronuM zravaNa karavuM. Agamo e mokSanuM saranAmuM che. tenAthI mokSa mArganI prApti thaI zake che. jJAnI puruSoe kahyuM che ke mAtra zAstro mokSa mATe kAmamAM nathI AvatA kAraNa mANasanI buddhi vacce Ave che. mATe jIvaMta jJAnI puruSa joie. temanI bhakti, namaskAra, sevA, suzruSA atyaMta jarUrI che. paNa Ama karavuM hoya to vacce eka muzkelI che tene dUra karavI paDe. te che amArI ahaMkAra, Asakti, lAlasA che. temAM e ahaMkAra sauthI moTo che. tethI amAre ahaMkArano, madano tyAga karavAmAM AvanI kRpA joie. prabhune, jJAnI puruSane namaskAra karIne A vinaMtI karavAnI che. muni zrI bhAnuvijayajI Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30) jaDa bharatajIno mokSa jIvo ane jIvavA do siMdhu savirano rAjA tyAMthI pasAra thato hato. enI pAlakhI. ucakanArA cAra majUromAMthI eka nAsI gayo hato. ethI rAja sevako koI majUrane zodhavA nIkaLyA hatA. emaNe jaDabharatane joyA. emanAmAM sevakone majUra dekhAyo. emaNe bharatajIne kahyuM: 'ubho thA, ane amArI sAthe cAla.' bharatajI kAmakAraNa kazuM pUchatA nathI ane sevako sAthe cAlavA mAMDyA. sevakoe rAjAnI pAlakhI upADavAnuM kahyuM to emaNe pAlakhI upADIne bIjA majUro sAthe cAlavA mAMDyuM. paNa tyAre teo potAnA paga nIce koi jaMtu dabAi na mare tenI kALajI rAkhatA hatA. jIvavuM ane jIvavA devuM tema ja bIjAne pIDA nathI ApavI, evo siddhAMta emano hato. tethI jamIna upara jaMtu dekhAtA tyAre kUdIne cAlatA. ethI pAlakhImAM beThelA rAjAne AMcako Avato. dekhAya che te huM nathI huM chuM te dekhAto nathI vAraMvAra AvuM banavAthI rAjAne gusso Avyo. e bolyo : "are, tame cAra cho chatAM tane ekalAne mAro bhAra lAge che?" bharatajI kahe che : rAjA, nIce pRthvI che tenA upara huM chuM. mArA upara pAlakhImAM paMcamahAbhUtanuM pUtaLuM che, tenAmAM je ahaMkAra bharelo che teno mane bhAra lAge che.' jJAnanA AvA vacano sAMbhaLI rAjAne acaraja thayuM. pAlakhI thobhAvI. nIce UtarIne jaDa bharatajIne joyA. rAjA supAtra hato. ene khyAla AvI gayo ke Ato koI jJAnI puruSa che. teNe bharatajInA caraNomAM mAthuM namAvyuM ane kahyuM : 'mahAtmanuM! mane ApanI oLakha Apo.' bharatajI kahe che: "konI oLakha ApuM? je dekhAya che te huM nathI ane huM chuM te dekhAto nathI. ajJAnane jJAnathI kApo "he rAjana, zubha karma karavAthI puNya maLe che. te bhogavavA devalokamAM javuM paDe che. e puNya pUruM thayethI pharI pAchA mRtyu lokamAM AvavuM paDe che. mAre Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (121) have janma-maraNanA cakramAM paDavuM nathI. A chello janma che. tethI koI paNa azubha karma to karavuM ja nathI, paNa zubhakarma paNa nathI karavuM. rAjAne bharatajInI mahAjJAnInI avasthA jaNAi AvI. mAtra graMtha vAMcanathI jJAna nathI AvatuM. jJAna to aMdarathI pragaTe che. AvuM jJAna thavAthI manamAM rahelI tamAma graMthio naSTa thAya che. prakRtithI banelA A ajJAnanA jhUmakhAne jJAnathI kApIne pheMkI devAthI e naSTa thAya che. graMthio gayA pachI mokSanA raste javAze. ane mAyA jaze tyAre graMthio jaze. mATe manane mAyAmAMthI mukta kara. rAjA rahUgaNe jaDabharatajIne praNAma karIne vidAya lIdhI. pachI tamAma karmo, vaLagaNomAMthI jaDa bharatajI mukta thayA ane mokSane pAmyA. tame brahma cho bIjuM kAMI nathI aneka prakAranA duHkhothI saLagatA A saMsAramAM satata, sadhaLA samaye, paramAtmakRpA varasatI rahe che. pAtra jIva tene pAmI zake che. mANase pazu jevI daSTimAMthI mukta banIne, bhogecchAmAMthI chUTIne, e ja vicAravA jevuM che, ciMtana karavA jevuM che ke pote eTale ke AtmA janmato nathI, marato nathI. eto hato, che ane haze. eto phakta jonAro ja che, draSTI ja che. sauthI judo che. mRtyu to deha-zarIranuM thAya che, AtmAnuM nathI thatuM. ane tame (mANasa) deha, mana, vicAra, indriya, strI, puruSa ke mAyA nathI paNa eka mAtra "brahma' cho. A dhAraNA daDha karIne temAM DUbajo. e sthitimAM zarIra choDajo. AvA vacano zukadevajI rAjA parIkSitane kahe che. e sAMbhaLI rAjA parIkSita kahe che : mahArAja, huM ApanA ja kAraNe bacyo chuM. have takSaka (nAga) bhale Ave ane mane se. huM tenuM svAgata karuM chuM. huM ApanI (zukadevajInI) kRpAthI kRtakRtya banyo chuM. ApanI AkRpAno badalo huM anaMta janmomAM paNa vALI zakvAno nathI. bhautika vastuo upara mANasano kAbU nathI bhAgavatanA pAtro alaukki che. temAM sArA ane nabaLA banne prakAranA pAtro che. nabaLA pAtrono bhAgavate ke koI paNa adhyAtma zAstra tiraskAra nathI ryo. kemake nabaLuM pAtra nabaLAI khaMkherI, badalAI, sAruM pAtra banI zake tenI pUrI zakyatA che. mANasa moTo adhikArI, dezano rAjA ke vahIvaTadAra Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (122) bhAgavatano saMdeza banI zake ke na paNa banI zake, e cokkasa nathI. paNa e dhAre to 'sthita prajJa' jarUra thai zake. saMta tulasIdAsajIe kahyuM che ke : 'sakala padAratha hai jaga mAMhi, bhAgya binA nara pAvata nA~hi. ' cAra copaDI bhaNelo mANasa lAkho kamAto hoya ane moTI DIgrI pAmelo, bhaNelo mANasa bekAra hoya, nirdhana hoya. Ama thavAnuM kAraNa e che ke bhautika cIja-vastuo, dhana ke vyakti upara tamAro kAbU nathI. na jANyuM jAnakInAthe savAre zuM thavAnuM che mATe tamane je zarIra maLyuM che te game ke na game, saMyogo, ochI vastu ke ochuM dhana maLavuM te tamane na paNa anukULa hoya, na gamatuM hoya paNa tamane e ja maLyuM che je maLavAnuM hatuM, je tamArA nasIbamAM hatuM. tamArI zakti, buddhi ane tamAro parivAra sAthe hovA chatAM eka ajJAta aNajANItuM paribaLa paNa che jenA upara tamAro kAbU nathI. tethI to saMta tulasIdAsajIe kahyuM che ke : 'na jANyuM jAnakInAthe savAre zuM thavAnuM che.' bhaviSya tamArA hAthamAM che Ama hovA chatAM, bhaviSya tamArA hAthamAM che. tamAruM bhaviSya tame ghaDI zako cho. bhUtakALamAM tame je kAMi karyuM tenuM phaLa tamAre vartamAnamAM bhogavavAnuM che. ane tenI sAthe bhaviSyanuM ghaDatara paNa tame vartamAnamAM karIne eka cokkasa nakazo tame banAvI zako cho. ghUMTelo bhAva AgaLa Ave : haraNInA baccA upara moha thavo te bharatajInI bhUla hatI. je tarapha tamArI Asakti hoya tevuM zarIra tamane maLe te karmataMtrano aphara niyama che. bhagavadgItA kahe che ke 'tamArA haiyAmAM je bhAvo UThayA hoya tevuM kalevara tamane maLe che.' paNa maraNa vakhate, jIvananA chellA divasomAM ekAeka sAro bhAva emane ema na Ave, paNa tame e bhAva satata, avirata ghUMTyA ja karyo hoya to ja Ave. jema bharatajIne gata jIvananuM jJAna pragaTayuM hatuM tevI ja rIte tamane paNa, mANasa mAtrane paNa, tevuM jJAna pragaTI zake che. paraMtu tenA upara Aje vikAronuM AvaraNa che tene kADhavuM paDe. e kADho to ja aMdarathI jJAna pragaTa thaze. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) jaDa bharajInI avasthA mATInA korA goLA jevA bano mahApuruSone koIpaNa vAta samajatAM vAra nahi, samajayA pachI svIkAratAM vAra nahi, svIkAryA pachI AcaraNamAM mUkatAM vAra nahi. ApaNane AmanAthI UlaTuM che, dareka bAbatamAM vAra lAge che. bhagavAna mahAvIra mATInA be goLAno dAkhalo ApatA. eka goLo bhInI mATIno ane bIjo tana pANI vagarano koro. A goLA divAla upara pachADo to je bhIno che te coMTI jaze ane koro che te bhAMgIne bhUko thaze paNa coMTaze nahi. mANase korA goLA jevA anAsakta banavAnuM che nahi ke bhInA goLA jevA Asakta-coMTI paDe tevA. mANasa kAraNa zarIra laIne Ave che zarIramAM raheluM caitanya, zarIra gayA pachI paNa enuM e ja rahe che. zarIra badalAya che. mANasa jyAMthI Avyo tyAM jUnuM zarIra mUkIne Avyo. niyama pramANe tene navuM zarIra maLyuM. sukha-duHkha je Avaze te AtmAe bhogavavAnA che. AtmA yAtrA kare che tyAre sthULa zarIra mUkIne jAya che paraMtu sAthe kAraNakArmaNa zarIra laIne jAya che. e zarIramAM teNe karelAM karma, saMskAro bharelA che. te navA zarIramAM bhogavavAnA che. mANasa karmataMtrano virodha na kare phekaTarImAM eka sarakho mAla bane che tema mANasa eka sarakhA nathI banatA. pratyeka mAnavamAM kaMikane kaMika pharaka che ja. zarIramAM topharaka che ja, paNa prakRtimAM ye pharaka che. are khUbI to juo. eka vRkSa upara lAkho-karoDo pAMdaDA hoya paNa koi be pAMdaDA eka sarakhAM rUpe raMge, guNe nathI hotAM. e ja pramANe mANasanI DIjhAIna paNa sarakhI nathI hotI. koI paNa aMgamAM pharaka hoya ja che. A hakIkta samajIne svIkArIne mANase jIvana jIvavAnuM che. ane eTale ja jIvanamAM kaMTALo Ave evuM satata banatuM ja hoya, tyAre kaMTALavAnuM nathI. e Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (124) bhAgavato saMdeza dhIrajathI bhogavavAnuM che. je bhogavavAnuM che, jyAre bhogavavAnuM che je saMyogomAM bhogavavAnuM che. temAM kazo ja pheraphAra thato nathI. tenI pasaMdagI mANasa karI zakto nathI. eTale ke jenI sAthe jIvana jIvavAnuM che tenI sAthe ja jIvavuM paDe. temAM mANasanI AnAkAnI cAle nahi. mANasa kahe ke AnI sAthe meLa nahi paDe e vAta cAle nahi kharI vAta AvI che. mATe mANasa dhAre te karI zake tevuM vicArI tAnamAM AvavuM nahi, paNa temAM meLa pADe, karma taMtrano virodha na kare. samatvathI jIve. Asakti coMTe nahi tema bharatajI jIvatA hatA bharatajIne haraNanuM zarIra choDI bIjo janma, mAnava deha maLyo. bahu UMcI samaja, buddhi hatI, AgaLanA janmonuM jJAna hatuM paraMtu saheje paNa, aMza mAtra paNa Asakti coTe nahi tevI jAgRtithI jIvavA te jaDanI jema jIvatA hatA. kuTuMba, ghara, gAma, khAvuM, pIvuM e tamAmathI e alipta rahIne jIvatA hatA. gharanI strIo temane Dhagalo kAma soMpatI, temanA patione paNa Amane kAma ApavA kahetI. A jaDane kAma soMpo ema kahetI. are, rAtre paNa, kaDakaDatI ThaMDImAM paNa khetaramAM kAme bharatajIne javuM paDatuM. svIkAra tyAM samAdhAna che rAjA rahUgaNane sattAno, baLano, dhanano aham thayo hato. e madamAM ene bharatajI jevA jJAnI puruSanI oLakhana thaI ane potAnI pAlakhI emanI pAse upaDAvI, tyAre bharatajI je sahaja avasthAmAM jIvatA hatA te pramANe pratikAra karyA vinA pAlakhI upADI. nadInA pANInI jema vahetA hatA-vartatA hatA. thoDIvAra pachI mastaka kapAvAnuM che te jANIne paNa teoDaratA nathI, thara tharatA nathI paNa teno svIkAra kare che. svIkAra che tyAM samAdhAna che ane samAdhAna che tyAM zAMti che. paraMtu pratikAra che tyAM virodha che, saMgharSa che, asamAdhAna che, azAMti che. bhAvataMtrapheravI zakAya che caitanyamAM zubha ane azubha bhAvo che. bemAMthI eka satata vaheto rahe - - - Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (125) che. karmataMtrane kAma kare che temAM mANasapheraphAra karI zakto nathI. paNa bhAvataMtramAM pheraphAra thavo zakaya che. mATe mANase tenA upara kAma karavA jevuM che. zubha bhAva zubha pariNAma lAve che ane azubha bhAva azubha pariNAma lAve che. azubha bhAva nahi AvavA daI zubha bhAva AvatA rahe tevuM mANase karavA jevuM che. trIjI eka avasthAne bhAva rahita thavAnI che. tene ja gItA triguNAtIta avasthA kahe che. tamoguNa, rajoguNa ane satvaguNathI rahita e avasthA che. e avasthA pAmyA pachI ja caitanyano anubhava thAya che. kAraNa e avasthAmAM akarma che, koI karma ja tyAM nathI. jema peTrola nathI to kAra na cAle, tema bhAvataMtra kAma na kare to karmabaMdha na thAya. eTale ke karma thatuM hovA chatAM temAM rAga-dveSa na hoya. tethI tevI vyakti mAtra jUnAM karma khapAve, navAM karma bAMdhe nahi. jaDa bharatajInI AvI ucca avasthA che. saMpUrNa gerahAjara che jJAnI jyAre bhoga ApavA mATe devInI pratimA pAse temane laI gayA. devIe pragaTa thaI bhoga levA nA kahI tyAre paNa jaDa bharatajI "sAruM thayuM eTaluM paNa nathI kahetA ke manamAM evo bhAva nathI lAvatA. kAraNa teo koI paNa sthitithI para thaI gayA che. devIe vadha karavAvALAne zikSA ApI, vadha karavAvALA narama thai gayA ane bharatajInI kSamA mAgI to paNa bharatajIto zAMta ja che. temanA manamAM kazo paNa bhAva nathI. jaDa bharatajI 'ToTala ebasanTa -'saMpUrNa gerahAjara' - che. teo mAtra tIvra buddhizALI ja nahotA, e 'prAjJa' paNa hatA. jJAnI bhAramukta che jyAre pAlakhI upADelI hatI tyAre majUrone koI samasyA nahotI paNa jaDa bharatajIto jIva jALavIne bacAvIne cAlatA hatA. tethI cAlatA cAlatAM jyAre koI jIva vacce AvI jato to teo kUdIne tene bacAvatA. tethI rAjA rahUgaNane takalIpha paDatI mATe te krodhAviSTa banyA. rAjA hovAnA Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) bhAgavatano saMdeza abhimAnane kAraNe tenI pAse adhikAra ane daMDanI bhASA hatI, aviveka hato. e paramajJAnI evA jaDa bharatajIne oLakhI nahoto zakyo. enA apazabdothI, tiraskArathI paNa bharatajI guse nathI thatA. e to maMda-maMda hAsya karIne kahe che : "rAjA, tame mane Thapako Apo cho kaho cho ke tuM bhAra nathI sahana karato paNa bhAra to e vahana kare che je UMcake che. bhAra tamArA mAthe che. mArA mAthe nathI. huM to bhAramukta chuM. jJAnI aviratapaNe AtmAmAM che 'tame kSetranI vAta karI paNa huM to kSetra hIna chuM. rAjA A zarIra e huM nathI. mATe huM cAlanAro nathI, bhAra UMcakanAro nathI. je mANasa deha e huM tema mAne che, deha ane AtmA eka che tema mAne che tene kAmanAnA, bhAvanAnA, dehanA dharmo khAya che. mArAmAM te nathI tethI mane te mArI zakatA nathI. "jagatanA tamAma padArtho vikAravALA che. te bhegA thAya che ane vikharAya che. vaLI Adi ane aMtavALA che. tame paNa Adi-aMtane vaza cho. e huM jANuM chuM, paNa tame nathI jANatA. kAraNa ke tamArI rAjA ane sevako evI bheda buddhinA kAraNe svAmI ane nokara tevo bheda Avyo." paNa to mArA brahma svarUpamAM, AtmAmAM, jJAnamAM sthita chuM. paramAtmAno bhakta chuM. tame mane zikSA karazo tema kaho cho. kadAca e nyAya haze paNa zikSA karavI e nakAmI paNa che kAraNa huM jaDa chuM." eTaluM bolIne e mauna thaI gayA. tamAma sAdhanAnuM pariNAma A che vijJAna sagavaDo ApI zake paNa te mANasamAMthI gusso dUra na karI zake. eTale ke vijJAna ajJAnane dUra na karI zake. ajJAna dUra thAya tenI parama zAMta avasthA hoya che. kAraNa ke e brahmamAM sthira hoya che. je parama zAMta avasthA che. tamAma sAdhanAonuM e pariNAma che. AvA bharatajIe rAjAne vicAra karato karI mUkyo. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32) rAjAno pazcAtApa brAhnI sthitimAM jaDabharatajI jaDabharatajInI dehAtmabuddhi chUTI gai hatI. ajJAna gayuM hatuM. e brAhmI sthitimAM satata rahetA hatA. anubhUtimAM ja ejIvatA hatA. bhagavAna zrIkRSNabhagavad gItAnA bIjA adhyAyanI samAptimAM arjunane kahe che ke H ' arjuna, brAhmI sthitimAM gayA pachI bIjA kazAmAM rahevApaNuM rahetuM nathI.' AvI UMcI sthitimAM rahetA bharatajIne prArabdha khapAvavA mATe rAjAnI pAlakhI upADavI paDI che. teo karma karatAM karatAM prArabdhano kSaya kare che. rAjAno pazcAtApa rAjAne bharatajInuM jJAna jANIne bhAre Azcarya thayuM. tene ema paNa thayuM keH 'A mahApuruSane huM ela-phela bolyo. meM emano aparAdha karyo che.' pAlakhI nIce mukAvI. rAjAe pAlakhImAMthI UtarI jaDa bharatajInA caraNomAM mastaka mUkI potAnA aparAdhanI kSamA mAgI. ane e bolyo H he mahAtmana, brAhmaNo pahere che tevuM yajJopavita tame paheryuM nathI. bIjAne tamArI avasthAnI khabara na paDe ema vicaravAvALA tame koNa cho? zuM tame mAruM kalyANa karavA AvyA cho? huM tamArA zaraNe Avyo chuM. kRpA karIne mane tame tamAruM mULa svarUpa jaNAvo. meM tamane ghaNo trAsa Apyo che. mAro deha tamArI pAse uMcakAvyo che. A aparAdhanA kAraNe mAruM mana asta vyasta thai gayuM che. mArA aparAdhanI tame kSamA Apo ane tamArI sevA Apo. saMtanI avajJA na karo koi paNa sAdhu, saMta, jJAnInI avajJA karavA jevI nathI. jo avajJA karazo to tamAro adhyAtma yAtrAno mArga baMdha thai jaze. nAnaka sAhebanI paraMparAmAM mUrti pUjA nathI. paNa 'graMtha sAheba'nI pUjAvidhi mUrtipUjAnI jema ja che. graMtha guru pAsethI maLyo, jJAna paNa guru mAraphate maLavAnuM ethI Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (128) bhAgavatano saMdeza gurunAnakajInuM amRtasaranuM suvarNa maMdira ane graMthasAheba jayAMrakhAya tenuM vAMcana thAya e sthaLane 'gurudvArA kahe che. zAstro kahe che: "sadguru pAse jAva tyAre e na bole to paNa zAMtithI emanI najara sAme besajo. temanI jhaLakatI mUrtine zAMtithI joyA karajo. ATaluM karazo to paNa tamane AMdolano maLyA karaze. jAgI UThelo rAjA rAjA have jAgI UThayo che. bhale tene tattvajJAna pacyuM na hoya paNa tene te jANe che kharo. e bharatajIne oLakhI gayo che. e kahe che: "mahArAja, mane e pratIti thaI gaI che ke Apa dehAbhimAnathI para thaI gayA cho. zarIra e huM chuM. evo sUkSma bhAva paNa ApanAmAM rahyo nathI. mane eka bIjo anubhava e paNa thayo ke Apa zrI hari paramAtmAnA ananya bhakta cho. bhaktanA tamAma lakSaNo tamArAmAM daDha thayelA che. mAruM uddhata vartana hovA chatAM Apane mArA pratye dveSana thayo. niMdA ke stuti tamane sparyA nathI. harSa-zoka vacce tame DolAyamAna thayA nathI. tamane anukULa-pratikULa thatuM nathI ane mAna-apamAna paNa nathI sparzatAM. vikAra vagaranI zAMta samatvavALI tamArI avasthA che.' karmakAMDathI mokSa na maLe jaDa bharatajI kahe che : he rAjA, tamArI AMtarika avasthA jANIne huM kahuM chuM ke tame ajJAnI hovA chatAM paMDitonI jema tarka-vitarka karatA nathI ane zAMta rahI zako cho. Ane lIdhe tame jJAna (AtmajJAna) meLavI mahAjJAnI, zreSTha jJAnInI gaNanAmAM AvI zako cho. ane paramAtma jJAna meLavI zako cho. e jJAna sadguru dvArA maLe che. Amato gRhastho, rAjavIo moTA yajJo kare che. paNa temAM bAhya karmakAMDo ja che. koI tattva jJAnanI vAta, rAga-dveSa vagaranI vAta, rAga-dveSa ane vikAro jItavAnI vAta temAM hotI nathI tethI evA yajJothI, karmakAMDothI svarga prApti thAya paNa mokSa na maLe. e zubha karma jarUra che paNa zuddha karma nathI, tenAthI aMtaranI zuddhi thatI nathI. tochaDo ane avivekI rAjA have namra ane vivekI banIne bharatajInI vAto zAMtithI sAMbhaLI rahyo ane hRdayamAM utArato rahyo. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33) mana upara kAbU meLavo jJAna namratA lAve rAjA rahugaNa ane bharatajIno saMvAda cAle che. bharatajIe rAjAne bahu UMDANathI jJAnanI vAto karI. rahugaNa evI tattva vArtA sAMbhaLavA mATe yogya AtmA hato. pahelAM tenAmAM sattAno garva hato tethI e tochaDo ane avinayI hato. paNa bharatajI sAthenA vArtAlApathI e avaguNa enAmAMthI gayo ane te namra ane vivekI banyo. eka ja mANasamAM AvA ghaNA svarUpo hoya che. saMta samAgama ane vyaktinA puruSArthathI sAcuM svarUpa khIle che. rAjAmAM e banyuM che. mane sUkSma sAdhana che - bharatajI kahe che: "rAjana, mananI zaktino khyAla mANasane Avyo nathI. vicAra karavAnuM sAdhana mana che. ema kahevAya che ke vicAra karavAnI kSamatA jenAmAM che te mana che. mana mANasanuM sUkSma sAdhana che. pAMca iMdriyo sthaLabahAranAM-sAdhano che. AMkha rUpa joI zake che, jIbha svAda mANI zake che, kAna sAMbhaLI zake che, nAka sUdhI zake che, cAmaDI sparza karI zake che, ema mana vicAra karI zake che. mANasamAM prakRtinA traNa guNo hoya che. tamoguNa, rajoguNa ane sattvaguNa. A traNe tenAmAM vyApta hoya che. tamoguNanuM kAryakSetra tamo guNa-jaDatA, ati AhAra, ati nidrA, ALasa, pramAda ati kAmanA lakSaNo dharAve che. sAdhake A guNa sarva prathama jItavo ja paDaze. bhakti, tapa ane dhyAna zarIra dvArA thAya che, mATe sArI rIte karI zakAya tevI sthitimAM zarIra hovuM joie. jo AsananI sthiratA na keLavI hoya to dhyAna thaI zake nahi. mANasanuM so varSanuM AyuSya hoya temAMthI te pacAsa varSa UMghamAM gALe che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - (130) bhAgavatato sadeza bAra varSa bALapaNamAM gALI pachInA bAra varSa kumArAvasthAmAM gALe che. pachI Ave che tenAmAM yuvAvasthAnuM mAdakapaNuM. e avasthAmAM paNa tene dharma yAda nathI Avato. e pachI Ave vRddhAvasthA, tyAre enA badhAM ja aMgo zithila thaI gayA hoya tyAre tene dharma karavAno vicAra Ave che. have kaho e tyAre kevo dharma kare? tyAre enAmAM AsananI sthiratA na hoya tethI sUtA sUtA dhyAna kare to UMdhe ja ne. tyAre cAlavAnI zakti na hoya tethI maMdira, tIrtha, AzramamAM paNa jaI na zake eTale gharamAM ja paDyo rahe ne! rajoguNanAM lakSaNo rajoguNI mANasa kaLakarIne bese ja nahi. e kaMikane kaMika pravRtti kya ja karato hoya. e amasto paNa potAnuM zarIra halAvyA ja karato hoya che. kazuMka karavuM tevo tenAmAM bhAva hoya che. Avo caMcaLa mANasa dhyAnamAM sthira besI zakato nathI. aDatAlIsa miniTanuM dhyAna ene aDatAlIsa divasa jevaDuM lAMbu lAge che. hiMsA, lobha e tenAM lakSaNo che. sattvaguNathI dhyAnamAM javAya sattvaguNa pahelAM be guNa karatAM uttama che. ahIM jJAna che, dAna, kSamA ane udAratA paNa temAM che. A guNathI dhyAnamAM jaI zake. ane dhyAnamAM gayA pachI A guNa paNa jAya tyAre prakRtinI sattA cAlI jAya ane AtmAnI (tamArI) sattA AvI jAya. kharI vAta AvI che mATe ja mana upara kAbU hovo joie. jenA upara aMkuza hoya e ja sAdhana barAbara sArI rIte vAparI zakAya. jemake kAra calAvatA hoto sTIyarIMga, ekasI leTara, breka upara tamAro kAbU hovo to ja kAra sArI rIte calAvI zakAya. mana eka zaktizALI sAdhana mana pracaMDa zaktivALuM sAdhana che. AtmA karatAM ochI paNa bIjA krame tenAmAM zakti che. mana baMdhana ane mokSanuM kAraNa che. naraka, svarga ke mokSamAM laI javAnI tenAmAM kSamatA che. AtmA, mana, prANa, indriyo, zarIra ekame temanAmAM ghaTatI zakti hoya che. mana upara kAbU AvatAM e zakti uttarottara Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (131) -- - bhAgavatato sadeza vadhatI jatI hoya che. mana vagara dhyAna, bhakti, ciMtana thaI zake nahi. eTalA mATe ja sAdhakano mana upara kAbU hoya to teno e yathAyogya upayoga karI zake. mana jJAnendriya ane karmendriyanI pAchaLa che. AMkhathI rUpa to dekhAya paNa surUpa che ke kurUpate AMkha nahi paNa mana jANI zake che. kAnathI zabda saMbhaLAya nAkathI gaMdhanuM bhAna thAya, jIbha dvArA rasanuM jJAna maLe. jagatanA bhautika sukhaduHkhanuM jJAna paNa maLe. e ja rIte karmendriyo na hoya to paNa na cAle. jemake paga na hoya to cAlI na zakAya. hAtha na hoya to kAma na thaI zake. maLa-mUtra kADhavA mATenI karmendriyona hoya to zarIrano kacaro koNa kADhe? paNa A indriyo upara manano kAbU che. che to AtmA sauthI prabaLa paNa manavacce UbhuM che tethI tenI sattA cAle che. tenI sattA UThIne, cAlI jaIne AtmA pAse jAya to sAdhanA supere thAya ane mana paNa sudhare. sudhareluM mana sArAM kAma kare, ane bagaDeluM mana kharAba kAma kare. eTale ke azubha tarapha mANasa jAya to te azubha karmo karavAno ane zubha tarapha jAya to zubha karmo karavAno. agrima sattA AtmAnI che indriyo, zarIra, prANa eka bAju che, bIjI bAju che. AtmA ane vacce che mana khUbI e che ke mana AtmAnI zaktithI ja kAma kare che, tenI ja zakti mana vApare che. A vAta sAdhake jANI levI jarUrI che. pachI mana upara aMkuza karavo te che. mana kAbUmAM AvatuM nathI, Ave to rahetuM nathI tevuM to nathI ja. kharI vAta e che ke mANasa manane kAbUmAM rAkhato nathI. ane jema chokaro bephAma thato hoya tyAre mA-bApa tenuM dhyAna na rAkhe to e chokaro mAbApane paNa paDe che. evI ja rIte AtmA manane kAbUmAM na le to mana AtmAne paNa pIDe che. mATe manane kAbUmAM levuM e sarva prathama kArya che. mana agrima sattAsuprIma sattA nathI. suprIma to AtmA ja che e vAta sAdhaka satata yAda rAkhe. mana vAsanAmaya che - mana vAsanAmaya che, badhI ja vAsanAo tenAmAM che ane prasaMge-prasaMge e vAsanAo manamAM pragaTa thAya che. mana viSayomAM Asakta che. e viSayo bhogave che ane tenuM mAThuM pariNAma paNa bhogave che. A manamAM guNono pravAha Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) bhAgavatano saMdeza cAlato ja rahe che. kyAreka kyAreka 'sattvaguNa to tenAthI vadhu rajoguNa'no pravAha vahe che. tethI paNa vadhu 'tamoguNa vahe che. A guNo satata vahyA ja kare che, badalAyA kare che. temAMthI rAga-dveSano pravAha vahe che, te atyaMta agatyanI bAbata che. mana upara kAbU meLavo mAlikanI gerahAjarImAM ane nokaronA bharose thatAM kAmamAM kAMI bhalIvAra nathI Avato. nokaro svachaMda banI jAya che. tema AtmArUpI mAlikanI hAjarImAM ja mana, karmendriyo, jJAnendriyo ane anya tamAma aMgo yogya rIte kArya kare che. AthI mana upara kAbU meLavavA mATe sAdhake saghana prayAsa karavo joie. sadgurune prApta karI evI zaraNAgati svIkArI emanI AjJAe tame cAlyA jAva to tamArI | ahaMkAra TaLI jaze te temane mokSa maLaze. A mATe II huM tamAro jamIna chuM." ema zrImadajI kahe che. vaLI kahe che: "sadguru pAse jAva cho tyAre khulluM hRdaya nathI karI zakatA. paNa ekSare mazInanI jema sadguru A joi zake che. chatAM bolatA nathI paNa sAmI vyaktine bolavA de che, khullI thavA de che. Ama che mATe mAyAno tyAga karIne jJAnI sadguru pAse hRdaya pragaTa karavuM atyaMta Avazyaka che." vaLI zAMta avasthA rahe te sAdhaka mATe jarUrI che, koipaNa nimitta maLatAM uttejita thavAya che. te na thavA devuM ane gussAnuM zamana karavuM. paraMtu gusso thAya che tethI jaDa thai, mULa kayuM? vRkSanI DALAM, pAMdaDA, phUla, phaLa dekhAya che paNa vRkSane TakAvanAra jaDa dekhAtI nathI. e che mULa je jamInamAM che tethI dekhAtI nathI. eja rIte gussAnI jaDa che lobha bahAramAM ja tamAruM saudarya, saMpatti, sattA, vaibhava, mAna ane moTAi che ema mAnIne tene meLavavAnI icchA rAkhavI te lobha che. A lobharUpI vRkSanuM umUlana karavA prabhune, sadgurune prArthanA karo. | muni zrI bhAnuvijayajI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) mana zuddhinI prakriyA ahaMkAra jAya to jJAna kAma kare rAjA rahUgaNamAM abhimAna ane ahaMkAra hatAM to bIjA saddaguNo paNa hatAM. dhana, sattA ane rUpanA kAraNe Avato ahaMkAra jJAnathI nirmaLa thAya che, paNa jJAnanA kAraNe Avato ahaMkAra vadhu cIkaNo hoI ene kADhavo ati kaThina hoya che. ahaMkAra mANasamAM unmatatA lAve che, e jJAnI pAse javA deto nathI temano meLApa thavA deto nathI. meLApa thAya to zAnI sAthe vivekathI rahevA deto nathI. jJAna prApta karavA mATe jJAnI pAse ja javuM paDe. ahavALI vyaktine jJAnI pAsethI lIdheluM jJAna pacatuM nathI. jJAna ja jJAnane pacAve che mATe jJAnI pAse janAra mANasa mumukSu hovo joie. mumukSu eTale jJAna prApta karavA mATe sadgurunI AjJA ane mArgadarzana pramANe vartavAno jeno nizcaya che tevo. jJAnI pAse janAra mANasane jJAnI pratye Adara hovo joie. Adara haze to jJAnI kaheze te vAtano svIkAra thaze, te namratA lAvaze ane tene pariNAme tenAmAM rahelo sUkSma ahaMkAra paNa jaze, tethI tene jJAna pacaze. satpaSa pAse janAra mANase A vAta avazya jANavI joie. mana zuddha thAya to jJAna pace zAstro vaMdana-namana ne sAdhanAnI prathama bhUmikA kahe che. kAraNa vaMdana ahamene gALe che. ane eTale ja namaskAra mahAmaMtrane aham gALavA mATe uttama gaNyo che. e maMtramAM paramAtmAne, siddhone, jJAnIne, sAdhune namaskAra karavAmAM AvyA che. AtmAnI sAthe mana to che ja. AtmA che mATe sAthe jJAna paNa Ave che ane navA jJAnanI prApti paNa thAya che. paraMtu e jJAna azuddha che kAraNa ke manane aham vaLage che, je jJAnane zuddha thavA detuM nathI. mana zuddha thAya, aham jAya to ja jJAna pace. kharekhara to mananI ekAgratA thAya, mana zuddha thAya to paNa mana Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134) bhAgavato sadeza to rahe ja che. mULa vAta to mana maTe, manano laya thAya ema thavuM joie. kema ke manano mAyA sAthe saMbaMdha che. e saMbaMdha jAya AtmA sAthe e so TakA joDAya to amana (unmanI) avasthA Ave. eTale ke vRtti ane vikalpa vinAnI avasthA maLe. manamAMnI vRttio zAMta thavI joIe vRttione ApaNe zAMta karatA nathI tene kAraNe mana rahe che. mananuM maTI javuM eTale vRttionuM zAMta thavuM, vRttio javI. jyAM sudhI mana rahe che tyAM sudhI teno prAraMcika vyavahAra nirmaLa thato nathI. mANasa saMsAra choDI sAdhu thAya, vastro badale, zahera choDI vanamAM jAya to tyAM paNa sAthe (vRtti sAthenuM) mana haze to Akho saMsAra tyAM Avaze. zAnI bharatajI kahe che : 'rAjA, tame prapaMcathI bhAgazo to paNa sAthe mana haze to mAyA e prapaMcane pAcho lAvaze. varSo sudhI sAdhanA karanAranA manamAM aMdarathI navA navA prapaMca Ave che. jema karoLiyo potAnI ja lALamAMthI jALuM gUMthe che, tema mana prapaMcano mALo gUMthe che. Akhara avasthA AvI hoya, mRtyunajIka hoya, suratamAM ja A saMsAramAMthI vidAya thavAnuM hoya chatAM mANasathI mAyAno sathavAro chUTato nathI. mana jaMjALa UbhI kare che mANase janma pachI bAlyAvasthA, pachI kumArAvasthA, pachI yuvAvasthA, pachI vRddhAvasthAmAM manavaDe jAta-jAtanI imArato racI hoya che. ene pariNAme mAyAne mANasamAM kAma karavAnuM moTuM kSetra maLI rahe che. mANasane konA tarapha mAyA thaze e nakkI nahi. e jaDa padArtha hoya, pazu hoya ke mANasa hoya. mAyA thayA pachI mana jaMjALa UbhI kare che. jAgRta ane svapna avasthAmAM mana pUrI zaktithI kAma kare che. ahIM prazna e thAya che ke A cakramAMthI chUTavA zuM karavuM joie? aham rahita jJAna thavuM joIe dazya sAthe dRSTA ektAno anubhava mAyAnA kAraNe kare che. dazyathI chUTI adazya evA kSetrajJa (caitanya-AtmA) je aMdara beTho che, je jANanAro che teno anubhava thAya to mana maTe ane prapaMcathI chUTAya. e anubhava dhyAnathI thAya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (135) paNa dhyAnamAM mANasa eka lo paDe che, tethI tene tyAM Dara lAge che. ane maMdiramAM tenI sAthe ghaNA mANaso che tethI tyAM tene bIka lAgatI nathI paNa ema ToLAmAM rahIne paNa mana sAthe hoya to kSetrajJano anabhava thato nathI. vaLI je manamAM phleza hoya te vaLI pAcho - saMsAra- prapaMca-mAyA-UbhAM kare che. to sau prathama to phleza jAya to sAdhanA thAya. mANasamAM jJAna hoya to jANakArIno ane ajJAna hoya to vAsanAno phleza thAya che. mATe aham rahita jJAna thavuM joie. manano vyApAra zarIra dvArA karma thAya che. temAM mana bhaLe che tethI vRttio pragaTe che. mATe mana vRttithI dUra thavuM joie. pAMca karmendriyo, pAMca jJAnendriyo ane ahamA agiyAra sAdhano vaDe mana potAno vyApAra kare che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza ane zabda e pAMca viSayo karmendriyo dvArA viSaya bhogavavA vRttine UbhI kare che. A vRttio viSaya tarapha jai saMskAro UbhA kare che. temAMthI thatuM karma navo saMsAra Ubho kare che. A cakramAMthI chUTavA mATe ja mANase sAdhanA vaDe dhyAnamAM jaine kSetramAM DUbavAnuM che. OM mANasane sAdhakane e vimAsaNa che ke tene mokSano mArga jaDato nathI. paNa ema nathI mArga to jaDaco che, maLyo che. tame mAMsa nathI khAtA, madirA nathI pItA, durAcAra nathI karatA, strI hoto puruSa sAme nathI jotA, puruSa hoto parastrI sAme nathI jotA A badhA ja vidheyAtmaka muddA che ene ja najara samakSa rAkho niSedhAtmakane na juo. ane koipaNa jAtanA kaleza, kaMkAza, saMtapa ane kaSAyo ugra na thAya tenI kALajI rAkho. apekSA virudhdha banI gayelA prasaMge UbhI thayelI akaLAmaNa ghaNA samaya sudhI mana upara kabajo jamAvI rAkhe che. tethI samatA prApta karavAnI che. koinA paNa dozo na joi dveSa na karavo. jagatamAM je je dekhAya che teno svIkAra karavo. kaMika banavuM che tethI duHkha thAva cho. paNa je cho te ja raho. muni zrI bhAnuvijayajI Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) samatva keLavo mArgadarzana ApanAra pAse ja sAco mArga nathI saMsAranA viSayo, bhoga ane parigrahamAM saMsAranA mANaso Asakta che. emAM eka Tako evA mANaso che jeo saMsAramAM hovA chatAM, bhogamAM hovA chatAM, sAcA mArganI, saMsAramAMthI ane janma-maraNanA cakramAMthI muktinI khojamAM che. muktino mArga ane enuM mArgadarzana ApanAra emane maLyAnathI e emanI muzkelI che. vaLI e jagatamAM jue che ke keTalAka mANaso mArgadarzana ApavAno dAvo kare che. ane jhanUnathI kahe che ke amArI pAse ja Avo kema ke amArI pAse ja sAco mArga che.' paNa A loko sAco mArga jANatA nathI, chatAM temanI jALamAM ghaNA mANaso phasAtA hoya che. sukha muktimArgano avarodhaka che bharatajI jJAnI che, sAcA mArgadarzaka che. teo rAjA rahUgaNane kahe che : muktinA mArgamAM ghaNA avarodho che, vighno che. temAMthI pasAra thavAnuM che. temAM sauthI paheluM vina sukha che. mANasa sukha meLavavA doDe che. ene sukha ja joie che. duHkha nathI joituM tethI e sukha mATe mathe che. kharekhara to sukha paramArtha mArgamAM mukhya aMtarAya che, kema ke moTA bhAganA mANasomAM viveka nathI hoto tethI sukhanA samaye Asakti, mamatva, rAga, pramAda, darpa ane ahaMkAra vadhe che. mANasane duHkhamAM paramAtmA yAda Ave che paNa sukhamAM to ene sonI ja yAda Ave che. paisA pAtra mANaso dhareNAM zodhe che. dhareNuM meLave che, maLyathI tenA taraphanI tenI Asakti vadhe che. e sAdhanAmAM bAdhaka che. dhareNAMmAM takalIpha nathI paNa tene sukhanuM sAdhana banAvyuM temAM takalIpha che. jema raste cAlatAM kAdava Ave to temAM pagaluM mUkIne cAlavuM takalIphavALuM bane che. UMDe sudhI kAdava hoya to temAM khUMpI javAya che. evI ja rIte mANasa sukhamAM UMDo khUMpI jAya che, tethI tenuM mana sukhamAM ja rokAya che. ane mana to koI Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (13) ekamAM khUMcI zake, kAMto paramAtmAmAM kAMto sAMsArika viSayonA sukhamAM. tethI mANasa paramAtmAne bhUle che. bIjAnuM sukha jovAtuM nathI sukhI mANasa, dhanavAna mANasa bIjAnuM sukha premathI joi zakato nathI. e mAne che ke bIjo koi paNa mANasa potAnAthI vadhu sukha meLavI jAya nahi. moTA bhAgano varga evo che ke potAnAthI bIjo AgaLa vadhavo na joie ane vadhe to tene kema karIne aTakAvavo. AvI vRttine lIdhe thAya che evuM ke mANasa bIjAne sukhI karI zakto nathI ke bIjAnA sukhane joi rAjI paNa thato nathI, tethI tenAmAM dveSa utpanna thAya che. dveSayukta mana dhyAna karI zakatuM nathI, paramAtma bhajana tene gamatuM nathI, tethI te paramArtha mArgamAM jai zakato nathI. duHkhamAM DUbe te harSa na pAme mANasa nAnakaDA duHkhathI zokamAM DUbI jAya che. tethI harSano prasaMga tene sukha ApI zakato nathI. maharSi vyAsajI mahAbhAratamAM kahe che ke : 'harSanA prasaMgo so hoya to zoka nA prasaMgo hajAro hoya che.' Dagalene pagale e prasaMgo Ave che. saMsAranI vyavasthA evI che ke priya vyakti cAlI jAya che ane apriya vyakti jIvanamAMthI khasatI nathI. A banne kAraNo jIvanamAM zoka utpanna kare che. te cittane vyAkULa kare che. jeTaluM prApta hoya teTalAmAM manane samAdhAna thatuM nathI ane aprApya mATe vyakti jyAM tyAM jhAMvA nAkhe che. A vyAkuLa thavAnuM moTAmAM moTuM kAraNa che. tame navuM ghara banAvyuM temAM suMdara leTesTa DIjhAinanI TAilsa naMkhAvI paNa pachI paDozInuM ghara banyuM temAM enAthI navI DIjhAinanI TAilsa naMkhAvI emAM tamane irSA thavAnuM kAraNa kayAM banyuM? chatAM irSA thAya che, vAMdho Ave che ane e duHkha UbhuM kare che. mANasanI mAnasika bhUmikA eka bIjI vAta e che ke tame koinuM apamAna na karo e tamArA hAthanI vAta che paNa koi tamAruM apamAna kare temAM tamAruM mana zA mATe DahoLAi jAya che ? kharekhara to koi apamAna kare tyAre tame duH khI na thavuM e tamArA hAthanI Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (138) bhAgavatato saMdeza vAta che. tame koine maLavA gayA paNa yajamAna tamane AvakAra na Ape to tamane duHkha thAya che. e vAta tame bIjAne karo cho tyAre e duHkha vadhe che. ane koika bIjo tamArI e vAta tamane ja kare che tyAre tamAruM duHkha ora vadhe che. A che mANasanI mAnasika bhUmikA. bhUkhe bhajana na hoI gopAlA zArIrika bhUmikAmAM che bhUkha ane tRSA zarIra che eTale e AvavAnAM ja. paNa bhUkha lAge che tyAre vyAkuLatA Ave che. tene vaza thayA to manaDahoLAze, paNa tame zAMta rahyA to te tapa' banI jAya che. Ama mANasa hAthe karIne pIDA UbhI kare che. uttara pradezamAM khAsa kahevAya che ke : bhUkhe bhajana na hoI gopAlA, le lo apanI kaMThI mAlA. Ama zarIra pratye jeTalI vadhAre Asakti hoya che teTalI vadhAre pIDA thAya che. e ja pramANe tRSAnI pIDA paNa che. ethI ja vratomAM bhUkha-taraMsanI pIDA puruSo karatA baheno vadhu sahana kare che. samatva keLavo Adhi' eTale mAnasika pIDA ane 'vyAdhi' eTale zArIrika roga. vyAdhi hoya teno ilAja karavo, sAravAra karavI, auSadha levAM paNa rahevuM to samatvamAM ja. Adhi ane vyAdhi phleza Ubho kare che. te na thavA devo te ja samatva che. te na thavA devo hoya to sahanazIla bano. paramAtmAmAM mana lagADo puruSa strImAM ke strI puruSamAM Asakta bane to sAdhanAmAM harakata Ave che. mATe sAvadha rahIne, jAgRta rahIne manane paramAtma sAdhanAmAM lagADavuM. te paNa kALa koLiyo karI jAya te pahelAM ja, eTale ke atyAre ja. kemake kyAre mRtyu Avaze tenI mANasane khabara nathI. mRtyu mANasane gaNatuM nathI, gaNakAratuM nathI kete Ave che tenI jANa karatuM nathI. ane Ave che tyAre tene koI paNa rokI zakyuM nathI. - Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) mAnavatA mANasano dharma mRtyuno bhaya na rAkho mRtyu nizcita samaye ja Ave che. teno bhaya rAkhavAthI tenAthI bacI zakAtuM nathI. mATe he rAjA rahugaNa ! mRtyuno vicAra karyA vinA, tene svIkArIne izvarAbhimukha banavuM e manuSya mAtra mATe mokSa pAmavAno eka mAtra rasto che. ATaluM kahI jaDa bharatajI mauna thaI gayA. pAkhaMDIo chetare che pAkhaMDI mANaso jAte ja chetarAyA che. AthI apramANika zAstro ja sAcA che tema samajAvIne bIjAone chetare che. mANasa chetarAya che tenuM kAraNa tene koI paNa takalIpha vinA, rokaToka vinA sAdhanA karavI che. ane tethI ja tene sadguru kahe te gamatuM nathI. sadguru kahe tema te karato nathI pariNAme saMsAramAM vadhune vadhu phasAto jAya che, ane mokSathI te dUra thato jAya che. AtmajJAnIne anusaro karmakAMDa karavAthI puNya maLe che, paramAtmA nahi. moTA moTA rAjAo, dhanikoe moTA moTA yajJo kya chatAM temano A saMsAramAMthI chUTakAro thayo nathI. emane mArgadarzana ApanAra paMDita hoya che, koI AtmajJAnI nahi. jagatamAM paMDito ghaNA che, jJAnI ochA che. mokSa prApti icchuka mumukSu AtmAnubhavI jJAnIne oLakhI, temanuM zaraNa laI, temanA mArgadarzana pramANe anusare to mokSa mArge jaI zakAya. ahIM rAjA rahugaNa ane bharatajIno saMvAda pUro thayo. mAnavatA ja mANasano dharma jo mANasa potapotAnA dharmonuM AcaraNa kare to kyAreya viSamatA UbhI na thAya. mANasane janmatAM ja zarIramaLe che, mAtA-pitA ane temanA saMskAro maLe che, zikSaNa maLe che. A tamAma bIjAo pAsethI tene maLe che. koI tene Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) bhAgavatano saMdeza : pUche ke tame kyA dharmanA cho? to te hiMdu, muslima, jaina, baugha, khristI evuM kahe che. paNa e kyAreya evuM nathI kaheto ke H 'mAnavatA' e ja amAro prathama dharma che. mANasa A vAta nathI samajato tethI te svadharma bhUle che, mATe ja prazno UbhA thAya che. jema ke chokaro paraNAvyo, vahu ghare AvI. paNa daheja ochuM lAvI tenI takarAra gharanAM kare, tene pariNAme kyAreka vahu saLagI mare. to kaho AmAM dharma kayAM Avyo ? mANasa je kAMi dharmanA nAme kare che temAM mAnava dharma ja nathI, pachI mokSanA vAta dUra rahI? mANasa paramAtmA thai zake A ja zarIramAM izvaranI prApti-brahmadarzana-mokSa thai zake che. paNa A sthULa dehamAM pragaTatI vRttione poSavAmAM ja mANasanuM jIvana pUruM thai jAya che. mAnavatA AcaravAnI rahI jAya che. mANasane vakIla, DokaTara, vyApArI, netA, pradhAna banavuM che, paNa mokSa pAmavo nathI. e nathI vicArato ke pote keTalI moTI hesiyata laine ja janmyo che. te paramAtmA thavAnI kSamatA dharAve che. have kaho AnI AgaLa jagatanuM koi paNa pada barAbarI karI zake kharuM? dharmanuM koi pratIka nathI jagatamAM je kAMi maLe che te anitya ja che. vaLI e tamAma ahIM mUkIne mANase javAnuM che. aDhaLaka milakta bhegI karanAre potAne e pUchavA jevuM che keH 'zuM teNe sadguNo meLavyA che kharA ? adhyAtmamAM te AgaLa vadhyo che kharo ? eNe bhakti karI che kharI ?' jo A karyuM haze to tene e sAthe lai jai zakaze. A dharmanuM bIja che. pachI tene je mAnava zarIra maLaze, temAM A bIja vaDe potAnI sAdhanA AgaLa vadhArI zakaze. jema kheDUta bIja kharIdIne gharamAM ja rahevA de to e bIja saDI jAya. e zA kAmamAM Ave nahi. athavA kheDUta bIjane khAi jAya to tenI kSudhA TaLe. tethI vadhu tene maLe nahi. paraMtu kheDa, khAtara, pANI ane kheDUtanI mahenata sAthe maLe to e bIjamAMthI anekagaNuM utpanna te karI zake. paNa te mATe mahenata karavI paDe. A samajaNa keLavavA upayogI evA dharmanA 30 lakSaNonuM varNana zukadevajI rAjA parIkSitane kare che. A varNanamAM teo koi cihna ke pratIkanI vAta dharma mATe nathI karatA e khUba Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavato saMdeza (141) samajavA jevuM che. saMtazreSTha yudhiSThira yudhiSThira ane nAradajIno saMvAda bhAgavatanA sAtamA skaMdhamAM che. yudhiSThire vizALa vAMcana ane zravaNa kareluM che. emaNe ghaNAM duHkha ane sukha anubhavyAM che. temanuM karma dharmamaya hatuM tethI te dharmarAja kahevAyA. A dharmarAje adharmanuM paheluM kAma jugAra ramavAnuM karyuM. temAMye jayAre patnI draupadIne hoDamAM mUkI e nimna pagaluM hatuM. temanA A pagalAMthI cAra bhAio ane patnI draupadIne khUba sahana karavuM paDyuM. paNa sAthe sAthe emane bhagavAna zrIkRSNanuM sAnidhya paNa maLyuM. AvA aneka anubhavo temane thayA hatA. emane saMsAra, nIti, dharma ane vyAkaraNano paNa anubhava hato. AvuM vividhatA bhareluM jIvana hovA chatAM teo karuNA ane dayAne pAtra rahyA. emanA jIvanamAM agaNita duHkho eka sAthe AvI paDyA. chatAM e khUbI rahI hatI ke e duHkhomAM teo nirAza thavAne badale vizeSa protsAhita thayA hatA. temAMthI sArI vAta zIkhIne potAnA jIvanamAM teno amala karyo. tethI ja zukadevajIe yudhiSThirane saMta zreSTha kahyA hatA. AvA saMta zreSTha yudhiSThira ane muni nAradajIno saMvAda jANIe. dharma mANasane ajavALe che yudhiSThira nAradajIne pUche che : "mahArAja, huM dharma viSe ApanI pAsethI sAMbhaLavA icchuM . sAthe mAnavanuM AcaraNa kevuM hovuM joie te paNa jANavA mAguM chuM.nAradajI kahe che : "dharmathI mANasane samyapha jJAna prApta thAya che. dharma kAMI karmakAMDa nathI. dharma to mANasane ajavALe che. tenuM paheluM kAma parama tattvane yathArthapaNe jANavuM te che. mANasanI samaja evI che ke svarga prApti sukha meLavI Ape che. paNa samyapha jJAna mANasane jJAna ane bodha Ape che, suMdara jIvana jIvavAnI samajaNa Ape che. ajJAnanA aMdhakAramAMthI jJAnanA ajavALAmAM lai jAya che. tamaso jayotirgamaya' avasthA maLe che. jo aMdhAruM hoya to paga nIce zuM che tenI khabara nathI paDatI. prakAza thAya to ja vastu dekhAya che. evI ja rIte samyapha jJAna maLe to sAruM khoTuM, pApa-puNya, mAnavatA-duSTatA, svarga-mokSa vaccenA bheda samaja paDe che. vaLI jJAna prApta Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (142) bhAgavatako sadeza thavAthI paramAtmA pratye parama prema pragaTe che. jema varSo pahelAM khovAyelo dIkaro najara sAme ja Ubho hoya to paNa mA-bApa tene oLakhI zakatA nathI. paNa oLakha paDe to paraspara prema jAgyA vinA raheto nathI tema jIva-mANasa jyAre jANe ke paramAtmA ja tenA mAbApa che, tenuM sarvasva che. tyAre temanA pratye mANasane prema jAge ke nahi? emane maLavAnI icchA thAya ke nahi? ane he yudhiSThira, paramAtmA prApta thayA pachI icchAne AkAMkSA nathI rahetI. bhagavAna maLatAM e sadhaLuM prApta karI le che. ane tethI ja gopIoe gAyuM che ke "premano paMtha che nyAro-prema ane kRSNa paryAya che. temanA paMthe ame ghaNuM mAryuM.' yudhiSThira kahe che : he nAradajI! tame mahAna bhakta cho, paramajJAnI cho, tame ja vyAsajIne sUcaveluM ke aDhAra purANo racyA pachI paNa tamArA moM upara je viSAda che, te dUra karavA bhaktinuM zAstra raco. bIjAnuM bhaluM thAya te mATe prayAsa karavo te dayA che tema bIjAnuM kaSTa dUra karavuM e paNa dayA che. tame e karo cho. he muni! tame guptamAM paNa gupta rahasya jANo cho, tethI ja ame tamArI pAse AvyA chIe. amAre dharma viSe jANavuM che.' kartavya jANavuM ane vartavuM te dharma nAradajI kahe che : 'tame mArA mATe je kahyuM te mane maLe to mane ghaNo AnaMda thaze. samasta dharmanuM mULa kAraNa ajanmA evA paramAtmA che. tamAma dharmanI utpati paramAtmAnA caraNomAM che. temanA caraNomAM vaMdana karIne tamArA praznonuM nirAkaraNa karavAno prayatna karIza. have dharma viSe sAMbhaLo. jenAthI tamAruM aMtaHkaraNa prasanna thAya te dharmanuM mULa che. krodha karavAthI prasannatA jAya che. paNa krodha zAMta karavAthI prasannatA maLe che. jo mANasanuM mana prasanna thaze to bIjAnuM sukha joI tene AnaMda thaze. patnI pati parAyaNa uparAMta, sneha parAyaNa bahena ane vahAlasoI mA bane. pati patnI pratye sneha rAkhe. pitA putra-putrIo upara prema rAkhe. Ama pratyeka mANasa pota-potAnuM kartavya samaje ane te pramANe varte e dharma che. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) yudhiSThira nAradajIno saMvAda yudhiSThiranI vyagratA janmathI mRtyu sudhInI jIvananI ghaNI avasthAmAM kaDavA mIThA anubhavo mANasane thAya che. yudhiSThirane paNa AvA anubhavo thayA. mAna-sanmAna ghaNA maLyAM, to ghaNAM apamAna paNa sahana karavA paDayAM. temanA manamAM e maMthana cAlatuM hatuM ke zuM temaNe jIvanamAM je karyuM te badhuM barAbara hatuM, ThakahatuM? pote jugAra ramyA, bhAio ane patnIne jugAramAM hAryA te barAbara hatuM? AvA praznonA kAraNe ane aMdarathI teno spaSTa javAba nahi maLavAnA kAraNe teo vyagra hatA. tethI jJAnI saMtano samAgama teo icchatA hatA. kemake saMto ja samasyAno ukela ane samAdhAna ApIne zItaLatA, zAMti Ape che. temanA mananI AvI viSama sthitimAM temane nAradajI maLyA che. yudhiSThiranuM maMthana yudhiSThiranA manamAM maMthana cAlatuM hatuM ke je karma dharmanA nAme thatuM dekhAya che te dharma che kharuM? prakRti ane svabhAva e banne che to judA chatAM prakRti ane prANa sAthe ja jAya tema kahevAya che. kharekhara to prakRti eTale saMskAro jAya tema kahevAvuM joItuM hatuM. svabhAva kadI jato nathI. tene prApta karavo na paDe. temAM kazuM umerI ke bAda karI zakAya nahi. tene kadI naSTa karI zakAya nahi. kema ke svabhAva to trikALa rahe che. jema sAkarano svabhAva gaLapaNa che, tethI kadI paNa gaLapaNa sAkaramAMthI na jAya. temAM kyAre paNa gaLapaNa umeravuM na paDe. sAkara jemAM bhaLe te vastu gaLI banI jAya. e ja rIte jeno svabhAva gaLapaNa nathI te gaLyuM na thai zake temAM gaLapaNa umero to ja te gaLyuM thAya. nAradajIe temane A vAta supere samajAvI. jeTalA rAga-dveSa jAya teTalo dharma thAya vaLI kahyuM : dharmanA marmane pragaTa karanArA lakSaNo hoI zake che. paNa ene Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144) bhAgavatano saMdeza tame dharmanA lakSaNo na kahI zako. je prakriyAthI jeTalA aMze mana svaccha thAya, zuddha thAya teTalA aMze dharma thayo ema kahI zakAya. kapaDuM melavALuM hatuM, sAbuthI mela gayo. kapaDuM svaccha banyuM. khUbI juo ahIM javAnI ghaTanA melamAM thaI chatAM prakiyA kapaDAM upara thAya che. A ja rIte jeTalA aMze rAga-dveSa jAya teTalA aMze dharma thayo gaNAya, teTalA aMze mana ane AtmA svaccha thAya che. vikArone dUra karavAnA che bahArathI AvIne vaLagelAne upAdhika kahevAya che. ane jene kazuM aMdarathI vaLagatuM nathI tene nirupAdhika kahevAya che. bahArathI je upAdhi vaLage che tene dUra karavI paDe. AtmA nirupAdhika che tene vaLagelAM rAga-dveSa bahArathI AvelAM che tene dUra karavAM paDe. mULa AtmAmAM kazuM thatuM nathI. jema AkAzamAM vAdaLo chavAI jAya to sUrya DhaMkAi jAya che, aMdhAruM thai jAya che, chatAM vAdaLAM pAchaLa sUrya to che ja, tyAM prakAzato che ja. jo vAdaLAM khase to sUrya ane prakAza dekhAya ja. TAMkImAM pANI hoya paNa cakalI baMdha hoya to pANI Ave nahi. evI ja rIte AtmA upara rAga-dveSanuM AvaraNa chavAi gayuM che. tene dUra karo to AtmA jevo che tevo dekhAya. jema sUrya prakAza meLavavA sUryamAM kazuM karavAnuM nathI mAtra vAdaLAM ja dUra karavAnA che, tema AtmA upara paNa kazuM karavAnuM nathI mAtra tenA upara chavAyelA vikArone dUra karavAnA che. vikAra sahathatI kiyA dharma nathI kAma, krodha, lobha, moha, mada, matsara e vikAro che. tene kADhavA e dharma che. jeTale aMze A vikAro dUra thAya teTale aMze dharmathayo kahevAya. mANasanI potAnI bhUlathI e vikAro tenAmAM praveza kare che. krodha karavo te vikAra che. krodhI mANasa maMdiramAM jAya to tyAM paNa krodha kare che. krodharyA pachI bhagavAnanI mUrtine page lAgI prArthanA paNa kare che. teNe je prArthanA karI te vAstavika dharmanA kahevAya. sahaja jIvAya te dharma upAdhi-vikAro-saMpUrNa dUra thaI jAya tene nirAvaraNa thayuM kahevAya. e Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (145) nivAraNa dharma vaDe thAya che. prazna e che ke evo dharma jIvavA zuM karavuM ? dharma AMtarika cetanAmAM parivartana lAvanAruM paribaLa che mATe mANasa sahaja jIve, svAbhAvika jIve, svabhAvamAM jIve-e ja dharma che. jemake kSamA svabhAva che tethI temAM rahevuM te dharma che. vaLI khUbI e che ke svabhAvamAM satata-jIvana paryaMta rahI zakAya. to irSA, krodha, lobha e vikAra che, vibhAva che- svabhAva nathI, dharma nathI. mATe temAM javuM te dharma nathI, paNa adharma che. vaLI e bhAvamAM satata rahI zakAtuM paNa nathI. e karavAthI paramAtmA prasanna thatA nathI, AtmA prasanna raheto nathI. mATe dharma nathI. je karavAthI AtmA ane paramAtmA prasanna thAya te dharma mANasa svabhAvamAM rahe to paramAtmA prasanna jagatane rAjI karavA mANase jAtajAtanA prayatno karyA che paNa jagata rAjI nathI thayuM. paramAtmAne rAjI karanAra sarvAtmAne rAjI kare te 'yajJa che. A sAcI thIyarI che. pUjA, dIvA, karavAthI paramAtmA prasanna thatA nathI. paNa mANasa svabhAvamAM rahe to paramAtmA ane AtmA prasanna thAya che. paramAtmA rIsamAM nathI hotA e to satata parama AnaMdamAM ja hoya che. rAjI karavAnI, thavAnI vAta to sAdhakanA pakSe che. laghutAbhAva aham ogALe AtmAne, paramAtmAne prasanna karavA mATenuM sau prathama kAma to Atma samarpaNa karavuM te che. tenA mATe AtmA upara caDI beThelA ahaMkAre UbhuM kareluM vyaktitva dUra karavuM paDe. pachI je zeSa rahe te paramAtmAne arpaNa karavuM paDe. AtmA ane paramAtmA nathI dekhAtA paraMtu AtmajJAnI puruSa to dekhAya che. temane samarpaNa karavuM te upAya che. paNa e samarpaNa emane ema nahi thAya. prathama ahamUne kADho. te mATe prANI mAtranI sevA karo ane te paNa dAsa chuM tevA bhAvathI karo. e kaThina che chatAM temAM rahelo laghutA bhAva aham ogALI sapuruSa pAse laI jAya. zaraNa apAve pachI teonA mArgadarzana pramANe vartavAthI AtmA ane paramAtmA prasanna thAya ja. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (38) sarvabhUta hite rata ) ted tta vastunA zreSTha upayoganI kaLA adhyAtma pAse che bhAratIya praNAlikA pramANenI pratyeka avasthA jIvana jIvavA mATe suMdara sAdhana che. jene praNAlikA saMskAra kahe che. bAlyAvasthAmAM susaMskAra, yuvAvasthAmAM vidyA ane gRhasthI, vAnaprastha avasthAmAM yoga. ane chellI avasthAmAM paramAtmamilana. A vividha avasthAo che. mANase vastu, saMyoga ane paristhiti sarvenuM A avasthA pramANe mUlyAMkana karavuM joie. AdhyAtmika rIte A avasthAonI goThavaNI thai che. mANase vivethI te pramANe jIvavA jevuM che. paramANu zaktinI zodha thaI to vivekI pAsAMoe vIjaLI zaktinuM nirmANa karI bhAre zakti meLavI ane avivekI pAsAMoe bhAre saMhAranuM kAma karyuM. vijJAna to pRththakaraNa kare che. teno sadupayoga ane durupayoga mANasa kare che. zAstro kahe che ke vastuno zreSTha upayoga karavAnI kaLA adhyAtma pAse che. adhyAtma mANasa badalavAnuM kahe che tamAma dharmazAstro A vAta kare che. jo mANasa adhyAtmanI rIte jIvana jIve to vastuno sadupayoga ja thAya. mANasa padArtha. paristhiti ane saMyoga badalavAnI vAta kare che. jyAre adhyAtma mANasane badalavAnI vAta kare che. kuzaLa vaidane jhera maLe to temAMthI jIvana upayogI rasAyaNa te banAve che, to mANasa uttama rasAyaNane jhera banAve che. jagatane koI jaDa kahe che. sAMkhyA darzana prakRti kahe che , vedAMta mAyA kahe che ane jainadarzana pugala kahe che. A prakRti-pudgala-e AtmAnA caraNomAM che. e vAta puruSe (AtmAe) vivethI jANavI paDaze. khAvuM (bhojana karavuM ) te prakRtinI mAMga che, paNa zarIrane hAnI na thAya te prakAre khAvuM te kAma viveka kare che. bhagavadgItA kahe che: sAttvika AhAra karavo te saMskRti che. ane saMskRtino AdhAra che vivekA Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (140) bhAgavata kahe che : 'jagatanI tamAma vyavasthAno vivekathI sadupayoga karI zakAya to jIvana suMdara bane zaizavakALamAM ja adhyAtma prApta karo bhAratIya paraMparAoe e joyuM ke adhyAtma vaDe zaizava, yuvAnI, proDhAvasthA, vRddhatva ane mRtyune uttama karI zakAya. ane te mATe zaizavakALamAM ja adhyAtmane hastagata karavuM joie. yauvanakALamAM zakti hoya che. tenA upayogathI adhyAtma mATe puruSArtha karI zakAya to bhoga vilAsa paNa karI zakAya. mANasa yuvAna hoya tyAre evuM na vicAre ke ghaDapaNamAM adhyAtma mATe Ayojana karIzuM. kemake pahelAM (yuvAnImAM) nathI karyuM tethI te vaNAyuM nathI, tenI Teva nathI paDI mATe gharaDA ane azakta zarIrathI nahi thaI zake. yuvAnImAM vaNAya to vRddhatvamAM thaI zake. chelle mRtyu najIka hoya tyAre viSaya-vRtti badalAvI muni vRtti dhAraNa karo. ane pachI yoga sAdhanA karatAM karatAM yogAgnimAM zarIrane tyajajo. adhyAtma A zakya banAve che. dhana ApavA sAthe viveka zIkhavo mANasane jIvanamAM je je vastuo maLe che teno adhyAtmalakSI upayoga karI zake che. AMkhanuM mahattva AMdhaLAne vadhu samajAya che. eka aMdhane bhagavAna isue joyo. AMkha maLe to A mANasa sukhI thaze tevA vicArathI isue e aMdhane AMkha ApIne kahyuM: 'paramAtma mArge jaje.' varSa pachI isu tyAM AvyA emaNe joyuM ke eka yuvatInI pAchaLa pelo AMkha Apelo mANasa durAzayathI doDato hato. temane samajAI gayuM ke A mANasane AMkhanI sAthe ja viveka ApavA jevo hato. vivekahIna mANasa vilAsamAM dhana vApare mANasane vastu, dhana, aMga-upAMga puNyanA kAraNe maLe che. jIvananI pratyeka avasthA ane vastu paNa tene puNyanA kAraNe ja maLe che. jo mANasa vastu ane avasthA sAthe ja viveka prApta kare che to tene maLatuM dhana adhyAtma mArge vApare, samAja sevAmAM vApare viveka hoya to ja koI bhAmAzA rANA Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - (148) bhAgavatano saMdeza pratApane deza mATe dhana Ape. paNa viveka na hoya to dhana vilAsamAM vApare. badalAnI apekSA vinA je dhana, vastu, madada apAya tene pariNAme tene puNya maLe che. A vAta mANase kayAre paNa bhUlavA jevI nathI. parahita sama puNya nahIM bhAI nAradajI yudhiSThirane kahe che: 'vicAra ane ciMtana vAtothI judA che. je mANasanI jAgRtinA kAraNe thAya che. vicAra Ave tyAre mANasamAM jo viveka hoya to ekAMtamAM jaI brahma vicAra kare. tyAre adhyAtmathI alaga evA saMyogono tyAga karavo, saMga tyAga karIne have sarva prANIonA hitamAM ja kArya karavuM che tevo nirNaya karavo. koinA ahitamAM kArya karavuM nahi, bIjAne parezAna karavA nahi. mAtra bIjAne sukha ApavA ja jIvavuM. saMta tulasIdAse kahyuM che ke: 'parahita sama puNya nahi bhAI, 'para duHkha sama nahi adhamAI." sarva bhUta hite rataH bIjAnA astitvano inkAra-asvIkAra karavo te hiMsA che thAya che. mANasamAM bIjAno svIkAra haze to bIjA-koIpaNa pratye dhRNA, tiraskAra, aNagamo nahIM thAya. te avasthA che ahiMsAnI. svIkAra che tevo mANasa ahiMsAmaya jIvaze. mATe ja samasta prANIonA hitamAM ja jIvavuM. bhagavAna zrIkRSNane arjunane pUchyuM "bhaktanuM lakSaNa zuM che?" bhagavAne kahyuM: 'sarvabhUta hite rata." je mANasa badhA ja prANIonA hitamAM rata che te mAro bhakta che." sevA e sauthI moTo yajJa e sUtra AmAMthI AvyuM. je mANasa saunA hitamAM rata rahIne ja jIve che te zAMta ane jAgRta rahIne ja jIve to sukha ane duHkha baMnemAMthI samatApUrvaka pasAra thAya. aMtaramA hetano bhAva rAkho bahAranI paristhiti, vyakti ane saMyoga anukULa hoya ja tevuM nathI banatuM koipaNa vyaktine satata anukULatA maLavAno anubhava nathI. tethI jAgRta rahI sarva saMyogomAM sarva prANIonA hitamAM tatpara rahevuM. hita keTaluM karI zakAya e vAta gauNa che. paNa aMtaramAM A hitano bhAva satata hovo joie. - - - - - - Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza Avo mANasa ja UMDANathI sAdhanA karI zake che. karuNAne mukhya sthAna Apo 'sarvatra sukhinaH santu' e sUtra A 'sarva bhUta hite rataH' sUtranI sAthe ja che. evuM paNa bane ke bIjAne sukha ApavAmAM ApanAranuM sukha ochuM thAya ke tene duHkha AvI paDe. 'tema thAya to paNa bhale.' tevo bhAva paNa manamAM agrasthAne hovo joie. paNa moTe bhAge mANasamAM A bhAvo hotA nathI. mATe A bhAva manamAM sthira karavA mATe dilane vizALa banAvavuM paDe. ane sauthI mahattvanI vAta e che ke karuNAne hRdayamAM manamAM mukhya sthAna ApavuM paDe. je mANasa Ama karI zake che te bIjA mATe potAnuM badhuM ja nyocchAvara karavAnI taiyArI rAkhe che. ane jarUre evuM kare che paNa kharo. tamArA guNothI, tamArA bhAvothI tamane ja lAbha che. bIjo tamArA tamArA pratye zuM kare che te jovA jevuM nathI. * tame eTalA kaDavA na bano jethI loka tamane phUMkI nAkhI. tema eTalA mIThA na banazo ke loko tamane cAvI jAya. paristhiti bhale pratikULa UbhI thAya tame mana upara na lyo to duHkhI nahi ja thAva. * duHkha ApanArA roja tamArI pAse Ave to bhale Ave. tame e saune hasatAM hasatAM kahI do ke Aja sudhI ame duHkhonI kharIdI khUba karI che paNa havethI ame duHkho kharIdavAnuM baMdha karyuM che. * mArI prasannatAnuM rahasya e che ke meM duHkhI thavAnuM baMdha karyuM che. * dharma thato nathI ema na kaho paNa dharma karavo nathI evuM kaho. kAraNa bIjuM kAma to tame karo ja cho ne? mATe dharmamAM rasa nathI ema kaho. jema zvAsa levo anivArya che tema dharma karavo anivArya che evo nirNaya thAya to dharma thAya. * dharmanA mArge jatAM AvatI takalIphothI bacavA adharmano mArga svIkAravo emAM to janamojanamanI barabAdI che mATe evI bhUla karazo nahi. muni zrI bhAnuvijayajI (149) Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) bhagavaduparAyaNa ja raho sAdhanA koNa karI zake? jIvavAno bhAva sau mANasone che. paraMtu keTaluM jIvI zakAze te nakkI nathI. kevI rIte jIvavuM che e nakkI karI zakAya. emasAdhanAmAdevananA ekAMtamAM javuM sAruM che, paNa vananI takalIpho joi AnA karatAM zahera-gAma-sAruM hatuM tyAM AvI takalIpha to nahotIne, evuM thAya te barAbara nathI. Ato saMjogo badalAya to mana badalAya evuM thayuM. kharekharato anukULa sthitimAM chakI na jAya. pratikULa sthitimAM Dare nahi ane baMnemAMthI pasAra thavAnI kaLA jene AvaDe te ja suMdara jIvana jIvI zake, sAdhanA sArI rIte karI zake. jIvanamAM jAta jAtanA saMyogo Ave che judA judA saMyogo, banAvo to banatA ja rahevAnA. sthiti eka sarakhI kyAre paNa rahetI nathI. rAtre sUtA pachI savAre uThAze ke nahi e paNa nakkI nathI. tethI ja ApaNe kahIe chIe ke 'na jANyuM jAnakI nAthe savAre zuM thavAnuM che. chatra palaMga upara sunArA rAmajIne savAre vanavAsa AvI paDayo ane te rAtre pAMdaDAnI pathArImAM sUvAnuM banyuM. Ama jAtajAtanA saMyogo jIvanamAM AvatA ja rahe che. emAM samyagU rIte rahevuM e eka sAdhanA che. emAM viveka nahi ahaMkAra che paherelAM kapaDAM paNa tamArAM nathI mRtyu pachI tamAre ekalAe ja AgaLa javAnuM che. tyAM sagAM, mitro, saMtAna, pati ke patnI sAtha ApI zakatAM nathI. tIrthayAtrA ane vanavAsa dvArA je vastu anitya che, pArakI che, tamArI nathI tene thoDo samaya, thoDA divasa choDatAM zIkho. kuTuMba saha tamAro nirvAha svastha rIte thAya eTaluM ja kamAvAno prayAsa karo. vadhu meLavavA doDadhAma na karo. mANasa moTe bhAge evuM vicAre che ke pote jema doDadhAma karIne jIve che tema ja jIvAya. kema ke mobhA pramANe jIvavA mATe amuka kharca to karavo ja paDe che. paNa A Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (151) vicAramAM viveka nathI dekhAto. jo viveka hota to A prazna ja na Ubho thAta eka vAta e dhyAnamAM rAkho ke dhana kamAvuM saheluM nathI. ane kamAyA pachI jALavavuM te paNa saheluM nathI. e pachI teno vAjabI kharca ja karavo te ghaNuM adharuM che. dhana maLe che tyAre ahaMkAra Ave che. jethI mANasanI cAla-rItabhAta badalAi jAya che. enAmAM aham Ave che. e ja rIte sattA paNa mANasane pheravI nAkhe che. Ama, dhana ane sattA-baMne meLavanArane pote koI viziSTatA meLavI che tevuM lAge che. paNa e jIvana jIvavAnI sAcI rIta nathI kAraNa temAM viveka nathI paNa ahaMkAra che. saMyogo svataMtra che " mANasa jyAre dhana ane sattAnI pAchaLa doDe che tyAre tenuM mana astavyasta thatuM rahe che. temAM aneka taraMgo UThe che. evA manathI dhyAna thaI zakatuM nathI kAraNa tyAre vikalpo tenA manane DahoLe che. paNa e vAta mANasa samajI zakto nathI. bhAgavata kahe che ke saMyogo svataMtra che, tema mANasa paNa svataMtra che. mANasa saMyogone na rokI zake paNa samatA rAkhI zake. cauda brahmAMDanA svAmI bhagavAna zrIkRSNa mahAbhArata yuddha rokavAnA prayAso karyA hatA chatAM e yuddha rokAyuM nahotuM, aMte yuddha thaIne ja rahyuM hatuM. zuM bhagavAnano prabhAva tyAre ocho paDyo hato ? tyAre bhagavAne duryodhanane mAtra pAMca gAmaDAM pAMDavone ApavA kahyuM hatuM chatAM duryodhana mAnyo na hato. te vakhate bhagavAna rIsAyA nahotA ke gusse thaI sudarzana caka upADyuM nahotuM. paNa emaNe e saMyogono svIkAra karyo hato. kema ke e samatAvAna hatA. bhagava parAyaNa raho anukULa-pratikULa saMjogomAM sAdhake zAMta rahI potAnI dhyAna dhArA tUTavA na devI. haratAM, pharatA, UThatAM, besatAM, sUtAM ke koI paNa kArya karatAM e dhArA cAlu rAkhavA koziza karavI. azAMta banavAthI mana vyAkuLa, vyagra bane che tethI dhyAnadhArA tUTe che. saMyogo viparIta hoya tyAre zAMta rahevA koIne koI AdhAra joie che. tyAre prazna thAya ke kono Teko levo ? bhAgavata kahe che ke Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) bhAgavatano saMdeza tyAre "bhagavad parAyaNa rahevuM. saMjogo game tevA hoya paNa tyAre cittamana- bhagavAnamAM ja ramamANa rAkhavuM. apekSA vinA jIvana jIvo paramAtmA sivAya bIjA koIno paNa AdhAra na levo kAraNa evo AdhAra levAthI tamArA upara tenI sattA cAlaze. mATe sau prathama to samatAthI jIvo koI paNa prakAranI apekSA vinA jIvo. ane vivekapUrvakanuM ja vartana rAkho. jo A traNa vAnAM siddha kyAM haze to ekAntamAM rahevAnI kSamatA tamArAmAM Avaze ja. eka bIjI vAta e dhyAnamAM lyo ke tame bALaka jevA sahaja bano. bALaka kyAre ya paNa asAmAnya, asahaja nathI banatuM e sahaja ja hoya che. brahmavicAra karo khaMDita ane vibhAvagrasta mana vikSipta hoya che. e vicArazakti gumAve che. evA mananI zarIra upara paNa viparIta asara thAya che. manane khaMDita nahi thavA devA mATe hara sthitimAM zAMta rahIne brahma vicAra karavo. sarva prANIonA hitano ja vicAra karavo ane evuM jIvavuM. azAMta mana, khaMDita mana hoya tyAre jIvanamAM maLatAM sukho eTalA samaya mATe mANasa khoI nAkhe che. jema ke gharamAM sAro prasaMga hoya jamaNavAra rAkhyo hoya paNa tyAre koi azAMta banI jhaghaDo kare to suMdara bhojana rakhaDI paDe che. azAMta banelA pappA pAse teno vahAlo bALaka paNa nathI jato. AthI ja veda vyAsajIe mahAbhAratamAM kahyuM che tema azAMtasyakutaH sukham.' azAMta mANasane sukha kevI rIte maLe? ja bhakita mArganA jIvo mATe maMtra, japa, 5)) stotra pATha ane nAma saMkIrtana e AlaMbano ja che. vidhi-niSedho je dharmazAstramAM varNavyA che te sAva kharA che. jo tene na svIkArAya to svacchaMdatA poSAya. muni zrI bhAnuvijayajI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) prApya karmaprabhune arpaNa karo cAra Azramo pramANe gRhastha jIvana jIve samagra jagatanA mANaso saMsAra choDI dhyAna sAdhanAmAM DUbe tevuM na bane paNa dharmasAdhanA jarUra karI zake. te dvArA e tattvajJAnamAM jarUra praveza karI zake. saMsAramAM rahIne brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyastAzramae cAra AzramomAM jaI zake, te pramANe rahI zake. paraMtu chelle maraNa to yogamAM ja thAya, vanamAM ja thAya. evuM te jarUra karI zake. brahmacaryAzramamAM jIvana jIvatAM jIvatAM adhyAtma kevI rIte Ave te tene sadguru samajAvI zake. tenI sAthe sAthe ja gRhastha dharma ane tenA kartavyakarmo jANI zake, "gRhasthAzramamAM vijAtIya vyakti sAthe dharmamaya jIvana jIvatAM jIvatAM adhyAtmamAM vizeSa praveza karIne AtmajJAnanA paMthe javAnuM zIkhe. maryAdA ane vivekathI saMsAra vyavahAra karatAM karatAM AtmajJAna sAdhanAmAM AgaLa vadhe, tyAre te vRttione maryAdAmAM rAkhe. vAsanA sImita rAkhe. jo vAsanA jaze nahi, to tenI pUrtatA potAne maLelA pAtramAM ja kare. paraMtu tenA kendramAM tyAre AdhyAtmika sAdhanA ja, AtmajJAnanI sAdhanA ja hoya ane bIjuM tamAma paridhimAM hoya. zreSTha satkarma karI paramAtmAne arpaNa karI nAradajI kahe che : mANasanA nAka, kAna, AMkha, dAMta, vALa jyAre rUpa badale tyAre teNe vanamAM jai AtmajJAnanI sAdhanAmAM, adhyAtma sRSTimAM javuM joie. gRhasthAzramamAM tenA dharma pramANe badhAM kAma karavAM paNa e tamAma kAma paramAtmAne samarpita karIne karavAM, temanA mATe ja karavAM. jema gharamAM koI mAnavaMta mahemAna Ave temane rUma, palaMga, gAdalAM ozikA, cAdara, rajAI ane bhojana zreSTha ja Apo cho, te ja rIte tame je kAMI kAma karo te zreSTha karIne Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (154) bhAgavatato saMdeza paramAtmAne Apo. prabhune kAMI anyAya, anIti, juThANuM, dArU, jugAra, corI, vyabhicAra na apAya. ravindranAtha TAgorajI kahetA ke choDa uparanuM kula khIlyuM hoya tene toDonahi, toDo to te paramAtmAne arpaNa karo. e paramAtmAnuM ja hatuM. evI ja rIte gAye dhI ApyuM teno dIvo karo, kheDUte pakavela pAkamAMthI prasAda, naivedya gharo temAM tamAruM kazuM nathI. je che te paramAtmAnuM che. paraMtu tame je kArya karo cho te tamAruM che, te paramAtmAne Apo to tame ApyuM kahevAya. te pApa karma to hoya ja nahi ane satkarma karo te zreSTha rIte karo. tamArI bhUmikAnuM kAma uttama karo tame je sTenDa upara, je bhUmikA upara UbhA cho tyAnuM kAma zreSTha rIte karIne paramAtmAne arpaNa karo. jemake tame pati, patnI, putra, putrI, mAtA, pitA, vakIla, DokaTara, vyApArI, udyogapati ke majura cho to tyAMnuM tamAruM kAma zreSTha karo. tamane maLelAM saMtAno prabhunI bheTa che. temane ucheravAnuM kartavya tamAruM che. mATe temano suMdara uchera karo. tame je koi varNa ke jAtinA ho paNa kAma uttara karo. zreSTha karma e zreSTha pUjA puMDarika durAcArI hato mAta-pitAne te kaSTa Apato. paNa tene saMta maLyA. temanI pAsethI bodha maLyo. ane hRdaya badalAyuM. pachI to e mAtA-pitAnI sarasa sevA karavA lAgyo. enI sevAnI vAta sAMbhaLI bhagavAna vikabAviThThalanAtha-zrIkRSNane tenI pAse javAnuM mana thayuM. teo gayA tyAre puMDarika mAtA-pitAnI sevA karato hato. bhagavAne kahyuM: 'puMDarika huM Avyo chuM." puMDarika kahe che: "prabhu tame AvyA. kharA paNa mane samaya nathI. tame ema karo A Asana upara UbhA raho.' ane ema kahI teNe be iMTo bhagavAna pAse nAkhI. khUbI e thaI ke e iMTo upara UbhA rahI bhagavAne puMDarikane mAtApitAnI sevA karato joyA karyo. ane e uparathI mahArASTramAM kahevAyuM ke : "ITa varI UbhA kaTa varI hAtha.' Ama zreSTha rIte potAnuM kartavya karma karavuM tenA jevI moTI pUjA koI nathI. Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (1papa) namratAthI, hRdayanA bhAvathI dAna Apo jagatamAM tamane je niyatakarma maLe te sAruM karavuM te ja pUjA che, bhakti che. e tyAre bane jyAre tame karma paramAtmAne samarpita karIne pachI karo cho. Ama karavAthI tenI pAchaLano bhAva zubha thaI jaze pachI to tame sAruM kAma, satkarmaja karavAnA. koIne paNa dAna Apo te satkArathI, hRdayanA bhAvathI Apo. jemake koI karmakAMDa karAvyA pachI brAhmaNane tame kaMika ApavA iccho to pahelAM temano satkAra karo, pachI bhojana premathI Apo. chelle be hAtha joDIne dakSiNA ApI te : "svIkAravAnI kRpA karo" tema kaho. te paNa namratAthI ane temano upakAra mAnIne Apo. e rIte karAveluM karmakAMDa phaLaze. prApya karma satkarma ja che saMgItakAra premathI madhura gAya, majUra, AtmIya bhAvathI majUrI kare, e ja pramANe sarva mANaso potapotAno dhaMdho yogya rIte kare. bhojana karatAM pahelAM bhagavAnane thALa dharAvAya. e thALanuM bhojana sAduM hoya ke miSTAna paNa svaccha, pavitra, sAruM ja hoya. e ja rIte koI paNa karma karavAnuM hoya te paramAtmAne arpaNa karIne ja tame karo. rAtre sUtI vakhate paramAtma smaraNa karIne, temane vaMdana karIne, pachI temanI AjJA mAgIne UMdho. satkarma zodhavA javAnI jarUra ja nathI. je karma prApya thayuM che tene uttama rIte karavuM te satkarma ja che. sarasa satkarmanI rIta zivAjIno eka vaphAdAra aMgarakSaka hato. mahelanA dvAre te cokI karato. zivAjI bahArathI veza badalIne AvyA ane avAja badalIne kahyuM: 'huM zivAjI chuM mane mahelamAM javAde. pelo kahe : huM tamane oLakhatA nathI. mahelamAM tamane nahi javA dauM.' ghaNI rakajhaka thaI paNa pelo makkama rahyo. chevaTe zivAjIe veza utArI potAnI oLakha ApI ane tenI pITha thAbaDI zAbAzI ApI. Ama kartavya sarasa karI zakAya. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) bhAgavatato sadeza saMta mANasane jagADavA ja AvyA che AtmajJAnI saMta, sadgurune zodhI teo kahe te pramANe jIvana jIvo. bhagavAna (mUrti) tamane AjJAnathI karavAnA. paNa saMtanI pAse jazo to satsaMga thaze, svAdhyAya thaze. athavA saMta mauna rahe to temanA AMdolanono lAbha maLaze. saMto satata jAgIne jIvavAno bodha Ape che. e saune jagADe che. tamArAmAM je kAMI doSa e joze te kADhavA kaheze, kADhavAnI rIta kaheze. e mANasane jagADavA ja AvyA che. temane kazuM nathI joItuM. mAtra e kahe che: "jIvo, tame pramAdamAM UMdho nahIM paNa jAgo, UThIne satkarma karo. saMto virakata che temanAmAM Asakti, vAsanA ochAM che mATe temanI sAthe rahevuM, besavuM mANasa mATe lAbhakAraka che. saMta na maLe to bhagavAnanA caritro vAMco. bhagavAnI sAttvika lIlAne samajo. avatArI puruSoe je zreSThatama kAmo karyA che te temanI lIlA che. tenuM varNana bhAgavatamAM lakheluM che. te vAMcavuM e amRtapAna che. C000 jJAnI puruSo vidhi-niSedhothI para hoya che paNa ame jJAnI chIe ema mAnI vidhi niSedhane na svIkAranAra mANasa potAnI jAtane ja nukazAna kare che. * dharmane gamyuM te kharuM, A kudaratane gamyuM te kharuM, bhagavAnane gamyuM te kharu tuM kaSAya mukta, saMkalezamukta rAkhI zakato hoya to e vicArasaraNI tuM apanAvI leje.dharma jo anukULa hoya to mAmUlI puruSArthathI saphaLatA maLe che. paNa jo karma pratikULa hoya to jaMgI puruSArtha karavA chatAM niSphaLatA maLe che. jIvana dharmamaya hovA chatAM duHkhonuM AkramaNa thatuM hoya e batAve che ke AtmAe kyAMka AgaLa pramAdanuM sevana karyuM ja che. * bIna jarUrI vikalpomAM samaya jAya te pramAda che. * bIjAnA jIvanamAM pheraphAra na thAya tenI prakRtinuM parivartana na thAya e mokSamAM na jAya enAthI sAdhake saMkalezana karavo. muni zrI bhAnuvijayajI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) ghaNuM lIdhuM have Apo ( ). adhyAtmika jIvananI zarUAta kayAre karavI? 'adhyAtmika jIvana jIvavAnI kyArathI, kyAMthI zarUAta karavI tevo prazna yudhiSThira nAradajIne kare che. nAradajI kahe che : mANasanI kartavya zakti, prakRti ane aMdarano bhAva kevo che tenA upara AdhAra che ke te kyA raste jaI zake ane kevI gatithI jaI zake. AdhyAtmika jIvana jIvavAnI zarUAta to tatkSaNa karavI. saMnyAsa e virakata avasthA che. e prApta thAya to AnaMda. paraMtu saMnyAsI AgaLa vadhI zake ane gRhastha pAchaLa rahe tevuM nathI banyuM. saMnyAsI laghumatimAM ja rahyA che. eTale gRhastha paNa "mokSa e ja hetuthI gRhastha jIvana jIvavAnuM che. rAga-dveSathI mukti eTale mokSa mokSa eTale AtmAnI svataMtratA. deha, karma ane vAsanAthI AtmA mukta bane te che mokSa. mokSa mATenI koI bIjI jagyA ke avasthA nathI. ghaNA saMpradAyoe judA judA loka'nI vAta karI che. paNa kharekhara tevuM nathI. rAgacheSathI mukti te mokSa che. te dharmathI prApta karI zakAya. gRhastha e sthiti na maLe tyAM sudhI zarIranI vyAjabI jarUrIyAta jeTaluM arthopArjana dharmane harakta na Ave te rIte karavAnuM ane eja rIte jIvana jIvavuM joie. kAma mAMsadAcArane arthopArjanamAM nIti ane saMtoSa rAkhavAnAM. eTale ke dharma avirodhI kAma ane arthopArjana karavA. ghaNuM lIdhuM have Apa jagata pAsethI ApaNe ghaNuM lIdhuM. Aje paNa laI rahyA chIe. janma thatAM ja janma ApanAranA devAdAra. pachI Aju bAjunI vyaktioe ApaNA mATe je kAMI karyuM temanuM RNa. pachI kuTuMba, samAja, zikSaka, zALA, koleja vagerenuM RNa ApaNI upara che. evI ja rIte dharatI, AkAza, sUrya, caMdra, vRkSa ane nadI pAsethI ApaNe ghaNuM lIdhuM che. roTalI upara ghI copaDIne khAie chIe te emane ema nahotuM banyuM e jeNe banAvyuM tenuM RNa ApaNA upara che. roTalI ghaunI bane che, Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (158) bhAgavatato saMdeza ghauM kheta utpanna kyatenuM leNuM ApaNI pAse che. gAya-bheMsa dUdha Ape che. ane temanuM poSaNa kare che kheDUta, e kheDUtane ApaNe mahenatANuM ApIe chIe te pUratuM nathI. mATe tenuM paNa traNa che. eka rIte to A jagatamAM AvIne ApaNe satata lIdhA ja che. have Apo, ApyA ja karo, je rIte apAya te rIte Apo. Ama svArtha tyAga karIne jIvo to, tamArA upara koIno bojo nahIM rahe. satsaMgathI Asakti jAya jema svapnabhaMga thatA mANasane svapna saMbaMdhI vastuomAM Asakti nathI rahetI evI ja rIte sAdhanA ane svAdhyAyathI jema jema mana zuddha thatuM jAya tema tema patnI, pati, putra, putrI ema gharanAM badhAM sAthe, dhana sAthe sattA sAthe Asakti choDatA rahevuM. tame bhUkhyA hatA, jarAka sUtA AMkha maLI gaI, svapna AvyuM. patnIe tamane garamA garama sukhaDI banAvIne khavarAvI. peTa bharAI gayuM. paNa AMkha UghaDI tyAre to bhUkha evIne evI ja hatI. jema svapnamAM meLavela vastu ke dhanamAM tame Asakta nathI rahetA temaja tame jIvanamAM je je meLavyuM temAM paNa Asakta na raho. Asakti choDavAno sarasa upAya che 'satsaMga. te vaDe buddhi zuddha thatI jAya che. ane Asakti ochI thatI jAya che. ethI ja saMta tulasIdAse kahyuM che ke : eka ghaDI, AdhI ghaDI, AdhI meM punI Adha, - tulasI saMgata saMtakI, kaTakoTI aparAdha. satsaMga buddhi zuddha kare zarIra karavA sAbu joie tema buddhi zuddha karavA satsaMga joie. jema sAbu vaDe kapaDuM gho jAya tema temAMthI mela jato jAya ane kapaDuM ujaLuM banatuM jAya che. temaja satsaMga buddhimAMthI mela- kacaro-vAsanA kADhatuM jAya che tema tema buddhi zuddha thatI jAya che, Asakti ane bIjA vikAro cAlyA jAya che. A jJAnIono anubhave che. je dekhAya che te svapna jevuM che Asakti jhaTa chUTatI nathI. mATe pahelI zarUAta karo pati-patnImAM, Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (159) pachI putra-parivAra ghara, rAcaracIluM ema krame krame, dhIre dhIre Asakti choDatA raho. chelle je Asakti bAkI rahe te chUTe ke na chuTe paNa tyAre eka divasa A jagatamAMthI chUTavAno samaya AvI jaze. ane tyAre 80 varSa je gharamAM rahyA hazo e ja gharamAMthI have Ane kADho ema gharanAM badhAM ja kaheze. paNa tame kAMI A eka ja ghara nathI choDyuM. AvA to aneka ghara choDyA che. ane bIje gayA cho. vaLI tamane choDIne paNa ghaNA loko gayA che. tame paNa A jANo cho. have kaho A badhuM svapna jevuM ja che ne! mATe tame satsaMga karo ane Asakti choDatA jAva. Asakti vadhAre to pIDA vadhAre jeTalI Asakti vadhAre teTalI pIDA vadhAre jagatamAM cAre tarapha najara nAkhazo to tamane spaSTa dekhAze ke A badhuM ja choDIne javAnuM che. ane tame jAgRtithI atyAre ja badhu choDavA mAMDazo te pachI ja tamane jIvana jIvavA jevuM, bojA vagaranuM ane AnaMdamaya lAgaze buddhimAna mANasa jarUra jeTalo ja saMgraha kare che.' e zarIrane sAcave che, kemake zarIra pAsethI ghaNuM kAma levAnuM che. e sAruM haze to ja bhajana, dhyAna sArAM thaze. kuTuMbanI svajanonI sevA sArI thaze. paNa svajanonI sevA kya pachI e jaza na Ape to manamAM ne manamAM duHkha lagADatA nahi. je eNe kahyuM te RNa cUkavyuM tema mAne che. evuM tame paNa karo. gharamAM raho cho to gharanAMnI sevA karo. tame mAMdA paDyA tyAre tamArI sevA koie karelI. to gharanuM koI mAMdu paDe to tame sevA karo ja ne. anAsakta ja raho bahAra tame dhaMdho karo, kamAva paNa manamAM to anAsakta ja raho. bIjA kAmaDhA mANaso jema Asakta kahIne kAma kare che te ja rIte paNa anAsakta rahIne tame kAma karo. bahAra mANasa moTo vepArI, jaja, ophisara hoya paNa gharamAM to e sAdhAraNa mANasa ja hoya che. e putra ke putrInA bALakano ghoDo paNa bane. kemake te e bALakano dAdo che. A vartana sahaja che, sAmAnya che, sAdhAraNa che. e moTo mANasa gharamAM gharanAM kAma karato hoya te khUba jarUrI che kemake A rIte jIvato pitA sAco pitA bane che ane evo sasaro pitA jevo, sAsu mA jevI lAge che. e vAta bhUlavA jevI nathI." Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (42) bhAgavata kahe che... bhAgavatamAM tattvanI vAto che bhAgavata che to bhaktino graMtha paNa emAM tattvanI vAto paNa che. mAnava zarIra cetana tattva dvArA ja jhaLake che. e cetana tattva e mULabhUta tattva che. ene pUrNapaNe vikasita karavAnI, khIlavavAnI kaLA paNa emAM darzAvI che. pUrNapaNe e cetanA jenI khIle te 'vItarAga' hevAya che pratyeka mAnavamAM A banavAnI kSamatA paDI che. sukha-duHkha mATe pote ja javAbadAra : maMdira, pUjA, pATha, mALA, japa, tapa e cetana tattvane khIlavavAM mATe ja karavAnAM che. mATe mANasa potAnA astitvane (cetana tattva) akhilAimAM jue. bhagavAna zrIkRSNe krAMtikArI vAta gItAmAM e karI ke H 'tArA AtmAno uddhAra tuM ja kara, AtmA dvArA AtmAno uddhAra kare.' to bhagavAna mahAvIre kahyuMH 'AtmA ja karmano kartA che, te ja karmamukta paNa banI zake che. AtmAnI baMne bAjue javAnI kSamatA che. jema sIDI upara caDhI zakAya che to nIce paNa utarI zakAya che.'bhAgavate kahyuMH AtmA ja AtmAno mitra che tema duzmana paNa che tethI sukha-duHkha mATe tame pote ja javAbadAra che.' koi paNa nimitta javAbadAra nathI. mATe tene doSa na devAya. jJAna, bhakti, karma ane dhyAna-yoga dvArA AtmAne anubhavavAnI vAta paNa bhAgavate karI. ja kai rIte jIvavuM ane maravuM ? : bhAgavate ema paNa kIdhuM ke : 'mANasa jyAM Ubho che tyAM ja susaMvAditA UbhI kare. e cAra Azrama brahmacaryAzrama, gRhasthAzrama, vAnaprasthAzrama ane saMnyastAzrama pramANe jIve ane chelle vanamAM jai dhyAnAvasthAmAM ja mare. A cAra AzramonI vAta kevaLa bhAratanA ja dharmazAstro kare che. jagatanAM bIjA koi dharmazAstroe A vAta karI nathI. gRhastha virakata rahe buddhimAna mANasa potAnA jIvanane jarUrI eTaluM ja anna, vastra, raheThANa, Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (11) osaDanI vyavasthA kare. dharatI anAja Ape che. varSo pANI Ape, sUrya prakAza Ape che. e to apekSA vinA ApatAM ja rahevAnA che. paNa mANasa potAnI AvazyakatA maryAdita rAkhe. to ene e avazya maLI rahevAnuM. mATe AvazyakatA eNe vadhAravI nahi. saMnyAsI to Ama ja jIve che. paNa jo gRhastha paNa Ama jIvavuM hoya to e virakta rahe. zreSTha mAkhI jevA bano (1) paththara upara besanArI mAkhIne kazo svAda na maLe. ene besavuM hoya tyAre bese ane UDavuM hoya tyAre UDI zake. (2) zleSma eTalekapha, cIkAza. eno svAda levA mAkhI tenA para bese tevI coTa ane mare. paNa (3) sAkaranA ThA upara besatI mAkhI sAkarano svAda paNa le ane UDavuM hoya tyAre UDe. traNeya mAkhImAM sAkara upara besavArI mAkhI zreSTha che. gRhastha Avo bane. enI bhojananI thALImAM e jarUra karatAM vadhu leto nathI, vadhu khAto nathI. jarUra karatAM vadhAre e koI paNa vastu vAparato nathI. A Asakti vinAnI avasthA che. e saMnyAsa karatAM paNa adharI che. viveka keLavo to ja A avasthA prApta thAya mATe sAkaranI mAkhI jevA bano. mANasa sAthe premathI varto rUpa, dhana, sattAno nazo to dArUnA nazA karatAMya lAMbo samaya TakanAro ane vadhu ahaMkAra pedA karanAro che. sattAno nazo vyaktine dhamaMDI ena tochaDo banAvI de che. tame tame teTalI UMcI padavI ke sattA upara hova, paNa sAmAnya janasAdhAraNa sAthenA vartAvamAM ahamne vacce na lAvazo. prema ane saujanyapUrvakanA vyavahArathI paraspara prema vadhe che. sattA mATe Aje mANaso bIjAnuM bUruM karatAMya vicAra nathI karatAM- pracaMca, payaMtra ane nakArAtmaka yojanA dvArA sattA bIjA pAsethI kheMcI levAnI hariphAI cAle che. A nazAthI tame baco. ahaMkAra ane madamAM jhUmato mANasa avivekI ane niraMkuza banI jAya che tethI te apriya bane che. sAdhake premapUrvaka vyavahAra karavo joie. mUlya dhananuM nahi paNa premanuM siddharAja pATaNanA nareza hatA tyAre pATaNamAM 1800 koTayAdhi Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) bhAgavatano saMdeza patio hatA. eTale karoDa rUpiyA nahi paNa karoDo sonA-mahoro temanI pAse hatI. evA koI karoDa patie kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryane kiMmatI cAdara vahoravA kahyuM : paNa AcAryazrIne eka vRddhamAe potAnA hAthe sutara kAMtIne banAvelI cAdara ApelI te oDhatA hatA. bhale e cAdara jADI hoya. kharabacaDI hoya paNa tenA tAMtaNe tAMtaNe pelI mAtAno prema bharelo hato. emane mana pelA karoDapatinI ati kiMmatI cAdara karatAM mAjInI ApelI A jADI-kharabacaDI cAdara atyaMta mUlyavAna hatI. tethI pote oDhatA hatA e ja cAdara rAkhI. dhanavAnanI bIjI cAdara emaNe na svIkArI. sarvamitra bano bhAgavata kahe che : tamArI pAse aDhaLaka dhana bhale hoya paNa tame kyAre paNa tochaDAI, avinaya, rukSatAthI na varto. paNa namratAthI, vinayathI, viveka ane premathI varto. gharamAM vaDIlo, bahAranA koI sajajano zubhabhAvanA vaza koI vAta tamane kahe te premathI sAMbhaLo. emanI duHkha-sukhanI vAta paNa tame sAMbhaLo-zravaNe jema mAtA-pitAnI sevA karI tema tame bIjAnI sevA karo. sarvanA mitra bano. tamArA manamAM mamatva ke mArApaNAno bhAva na rAkho. A bhAva jeTalo aMdara hoya teTalo bIjA pratye premamAM avarodha kare che. e sAmAnya vyavahAramAM jeTalo naDe che enA karatAM paNa sAdhanA karavAmAM vizeSa naDe che. samAja mATe ghana vAparo - pRthvI upara utpanna thatuM anAja, khanIja, pANI, auSadha, acAnaka prApta thatuM dhana tamane maLe che te tamArI AvaDatathI nahi paNa bhagavata kRpAthI maLe che tema mAno. ane tethI te vastuo tamArI nahi paNa paramAtmAnI che tema mAne ane teno upayoga paNa tamArA mATe maryAdita rIte karI bAkI raheluM ghana-vastuo samAja mATe, sAdhu-saMta mATe, dIna-duHkhI mATe, atithi mATe tame kharco. kyAreka tamane ema thAya ke meM prApta karela A dhana mAruM che. to pharI e vicAra Apajoke dhana meLavavA mATe paramAtmAe tamane nimitta banAvyA. tamane tamArI jAta mATe e dhana vAparavAno hakka mAtra tamArI deha bhUkha (jarUra) jeTalo ja tenAthI vadhu saMpattine potAnI mAnavI te corI che. Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) ( koNa bhagavad bhakita karI zake...? gRhastha jIvananI paripakvatA gRhasthanA jIvanamAM adhyAtma vaNI levAnuM che ane sAdhanA dvArA tenI TocanI avasthA prApta karavAnI che. e je gRhastha jIvananI paripakavatA che, gRhastha kevaLa sthULakarmakAMDa ja na kare paNa tethI vizeSa sadga prApta karI temanA mArgadarzana nIce sAdhanA karIne Atmadarzana karavAnuM che. jema karoLiyo jALa gUMthe che pachI temAM ja phasAIne mare che. tema mANasa vikalponI jALa gUMthI temAM ja aTavAya che, phasAya che ane mare che. paraMtu je gRhastha sajAga che te sadguru pAse satsaMga karI, mumukSuono saMga karIne samyapha jJAna meLave che pachI sAdhanAmAM AgaLa vadhato-vadhato AtmajJAna meLave che. ajJAnane dUra karavAnuM che karmonA kAraNe vAraMvAra zarIramAM AvavuM paDe che. karmo ajJAnane kAraNe thAya che. jema bhUlathI paNa guno karanArane korTa sajA kare che tema ajJAnathI karelA karmanuM paNa baMdhana thAya che ane te bhogavavuM ja paDe che. mATe karmanuM mULa evA ajJAnane dUra karavAnuM che. zAstromAM karma saMbaMdhI Adezita niyamo che. A karavA jevuM che ane A karavA jevuM nathI tevA vidhi ane niSedha paNa spaSTa che. A vAto che AcAra saMhitAnI, enuM tAtparya e che ke vikAro upara vijaya meLavavAno che. mATe ja pApa che akartavya che te nathI karavAnAM, zubha kAryo karavA lAyaka che. kAma, krodha, lobha, moha, mada ane matsara upara vijaya meLavavAno che. A cha vikAro ja bhUla bharelAM kAmo karAve che. rajo guNa pApa karAve che bhagavadgItAmAM arjuna bhagavAna zrIkRSNane pUche che. "konI preraNAthI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (164). bhAgavatano saMdeza A puruSa (AtmA) pApa karavA tarapha vaLe che? 'bhagavAna zrIkRSNa kahe che : rajoguNa nAmanI prakRtimAMthI utpanna thayelA kAma ane krodhathI prerita thaI jIvAtmA pApa kare che.' gItAe lobhano samAveza kAmamAM ane ahaMkArano samAveza krodhamAM karyo. mANasa pApa kare ke puNya temAM bhagavAna saheje paNa vacce nathI AvatA. jema TAMkImAMthI pANI AvatuM baMdha karavuM hoya to cakalI (naLa) baMdha karavI paDe. e ja rIte jenAthI melA banAya che te pApa karma (duSkarma)nuM preraka paribaLo kAma-krodha. e baMdha karazo to duSkarmothatA aTakaze. tethI melA nahi thavAya ane je karmo aMdara paDyA che te dhIme dhIme dhasAtAdhovAtA jaze, svaccha banatA javAze, melA thatAM aTakAze. che zatruone jItavAnA che jema khetaramAM kheDUta vAvato nathI to paNa niMdAmaNa Uge che. tema duSkarmo thayA kare che. pelA cha zatruo (vikAro) e karAvyA kare che. A zatruone jItavA mATe, e na paDe te mATe keTalAka AnuSaMgika niyamo jJAnIoe batAvyA che. paNa mANasane kUtarAne roTalA nAkhavA ke kabUtarane caNa nAkhavuM game che, paNa A cha zatruone jItavA puruSArtha karavo na game. pAMca Indriyo ane chaThuM mana jItavA mATe hiMduonI ekAdazI che ane jenonA upavAsa che. ekAdazI ane upavAsa e tapa che. upavAsamAM annano eka kaNa paNa nahi khAvAno ane ekAdazImAM tulasIpatra upara samAya eTalo ja prasAda khAvAno paNa jo keLanA pAna upara samAya eTaluM khAI ekAdazI thAya to iMdriyo-mana kAbUmAM na ja Ave paNa uparathI bagaDe, bekAbU bane. mANasa preka vagarano che. AMkha, kAna, nAka, sparza ane rasanA ApaNA kAbUmAM hovAM joie. jo khAvuM nathI to na ja khavAya. ane te tapa bane. paNa jo khavAI jAya e khAnAranI bhUla, e vRttine vaza thayo kahevAya. sAyakala upara kAbU meLavavA gavarnara ane breka baMne vAnAM che. paNa mANasa mATe koI breka nathI. e breka vagara Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato saMdeza (15) cAle che, jIve che. khUbI to juo, breka vagaranI sAyakala, skUTara ke kAra koI calAve nahi, calAvAya paNa nahi. paNa breka vagarano mANasa cAle che. e potAnI jAtane ane bIjAne paDe che. mATe ja judA-judA saMpradAyoe indriyone vaza karavA mATe zuM karavuM ane zuM nakaravuM, tema ja zA mATe karavAnuM tenI vAto bahu ja spaSTa rIte karI che. napho thAya e vepAra ja kAmano koI mANase lAkho rUpiyAnuM vecANa karyuM temAM teNe abhimAna levA jevuM nathI. paNa eNe keTalo napho karyo te vAta agatyanI che. napho maLe e ja vecANa kAmanuM che. e ja rIte upavAsa ane bIjAM tapa indriyo jItavAnA naphA mATe che. tapa, vrata A mATe ja karavAnAM che. mATe ja je tapa thAya, vrata thAya te sAcAM thAya e mahattvanuM che. paNa e kAma ghaNuM AkaruM che, duH sAdhya che. tethI to eka saMte gAyuM che ke aneka yuga vityAre tene paMthe cAlatAM re.' tapathI vikAro jItAyA e juo mANase Atma nirIkSaNa karavAnuM che ke eNe je tapa kyuM tene pariNAme tenAmAM rahelA vikAro thoDA aMze paNa jItAyA kharA? nathI jItAyA to kAyama mATe mitAhAra ja karo. bhojana karavA beso tyAre sarva prathama peTanI sthiti cakAso-peTa sAmuM juo. tyAre bhANAmAM paDelI vastuo ane svAda sAmuM najara na rAkho. jo rogI parejI pALavA na icche ane vicAre ke atyAre A khAI lauM pachI te hajama karavA goLI laiza to enI tabiyata vadhu bagaDe. AvA vicAra ke karmathI vikAro jItI na zakAya. eNe kareluM tapa vyartha jAya. vikAro zAMta thAya to ja bhagavAnanuM dhyAna thAya jamIna 10 vighA hatI. vAvyuM hatuM jIruM. thavuM joyatuM hatuM 150 maNa paNa thayuM dasamaNa. have kaho bIja, vAvetara, khAtara, pANI, mAvajata, majUrI badhuM ja vyartha gayuMne ! e ja rIte DhagalA baMdha tapa ryA pachI paNa vikAro thoDA paNa zAMta thAya e zA kAmanuM? vikAro zAMta thAya to vikSepa vinA bhagavAnanuM dhyAna thAya. jo ema na thAya to tapamAM khAmI gaNavI. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (166) koNa bhagavadbhakti karI zake ? mANasa dukAne dhaMdho kare che tyAre, nATaka - phIlma jovA jAya che tyAre aMdarathI tene vikSepa nathI Avato. paNa bhagavAnanA bhajanamAM tene vikSepa Ave che. te dhyAnamAM jai zakto nathI. sAdhanAnuM phaLa che bhagavad prApti. paNa vikArono kSaya thAya to ja e prApti thAya. vikArone jItavAnI prakriyA che. padArtha ane vyakti taraphanI Asakti tathA saMgraha vRtti choDavAnI. e kADhIne, nyAyapUrvaka, prAmANiktAthI arthopArjana je kare che tevo mANasa bhagavad bhaktimAM saphaLa thaze. dhyAnanA UMDANamAM jai samAdhi prApta karI Atmadarzana karI zakaze. bhAgavatano saMdeza * kSamApanAno patra lakho paNa aMdara zAMti na hoya, AMkhamAM amI na hoya to pharIthI saMkaleza thAya che. * zAMti lAvavAnI nathI. zAMta avasthA che. mANasa nimitta tarapha bhAra Ape che, nimittane mUlya sAra Ape che paNa kharekhara to mUlya to avasthAne ApavA jevuM che. * jagatamAM nimitto rahevAnA, tame tenAthI dUra raho eTale ke tene tame tamArI aMdara na lyo. * nimitto asara kare che tyAre tame jAgRta rahI tema na thavA do. saMsAra choDIne jaMgalamAM janAro mANasa cakalA-cakalInI kAmakrIDA joi vicalita thAya, tenAmAM vikAra utpanna thAya che mATe sarva paLe potAne ja jAgRta rahevuMpaDe. * nimittanI asara thAya te mANasanI nabaLAi che. rogapratikAraka zakti ochI hoya to zaradI thAya, zvAsa caDhe, ugharasa thAya paNa jo e zakti hoya to roga na thAya. mananI nabaLAi dUra karavA satata ciMtana, manana, japa, bhakti ane dhyAna karo. * bIjAnA vicAravANI ne vartananuM kyAreya pRthakkaraNa na karo. * bIjAnI bInajarUrI vAta na karo. kadAca karavI ja paDe to tenAthI tamArI aMdaranAM bhAvo poSAya che te jarUra juo. muni zrI bhAnuvijayajI Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (44) omakAranI sAdhanA-(1) vRtti adhyAtmamAM bAdhaka mAtra ghaNuM vAMcI, sAMbhaLIne mANasamAM parivartana thatuM nathI. paNa vicAra sAthe zuddhAcAra, jJAna sAthe vicAra, ane tattvajJAna sAthe adhyAtma e kame mANasa cAle toja tenAmAM AdhyAtmika parivartana Ave. maharSi pataMjali kahe che. yoga dvArA cita vRtti nirodha thAya che. tethI prathama manano virodha karavo joie. manamAM nAnA moTA aneka mojAM Ave che. te manane DahoLe che. ghaNI vAra buddhithI mananA UMDANamAM jotAM paNa vRttio pakaDamAM nathI AvatI chatAM te aMdara kAma karatI ja hoya che. ane dhyAna, adhyAtmamAM bAdhaka nIvaDatI ja hoya che. vRtti vikhero vicAra ane vRttimAM ramato mANasa svadeza choDI paradeza nathI jato chatAM te vartamAnamAM hAjara nathI hoto paNa vRttimAM hoya che. jo aMdara rahelI vAsanAno kSaya thAya to tenI vRttino kSaya thAya. A kArya vinaya ane vairAgyanI madadathI, tattva jJAnathI samajIne satata abhyAsa karavAthI ja thAya. jema vAdaLAM AkAzamAM chavAyelAM hoya to AkAza dhUMdhaLuM dekhAya che ane tethI sUryadekhAto nathI e ja rIte aneka vRttiothI gherAyeluM mana dhUMdhaLuM banyuM che tethI aMdara rahelo saccidAnaMda, nirvikAra AtmAdekhAto nathI. eTale ja AtmajJAnI saMto kahe che ke AtmajJAna-AtmAnubhava-mATe koI mahenata karavAnI jarUra nathI mAtra tame tamArA manamAM rahelI vRttine vikhero. e mATe ja mahenata karo. dhyAnAbhyAsa karo, tattvajJAnanuM ciMtana karo. mANasane zuSka karmakAMDa game jema eka tapelImAM cokhA, dALa, pANI bheLavIne mUkI rAkho to khIcaDI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (168) bhAgavatano saMdeza pAke nahi. e pakAvavA to tapelIne agni upara mUkIe to ja khIcaDI pADe che. prakArA joito hoya to dIvo, tela, vATa taiyAra karIne vATane dIvAsaLIthI saLagAvavI paDe che. e ja rIte vRtti vikheravA kramabadgha ciMtana ane dhyAnAbhyAsa thavo jarUrI che. e zuSka karmakAMDa nathI. vicAra, ciMtanane kriyAnvita karavA mATe zuddhAcAra joie. kemake vicAra vagarano AcAra ane AcAra vagarano vicAra e banne adhUrAM che. paNa mANasane dharmanA nAme mAtra karmakAMDa ja karavuM game che tethI ja jyAM juo tyAM AvA karmakAMDI mANaso DhagalA baMdha dekhAya che. dhyAna pahelAMnI taiyArI e zuddhAcAranI prathama zarata mAMsAhAra ane vyasano choDavAM paDe, prAmANika banavuM paDe, nyAyathI ja dhana meLavavuM paDe. zarIrane samyak jarUrIyAta jeTalAM ja khorAka, kapaDAM ane jIvana jarUrI sagavaDo ApavI joie. vicAra e khIja che ane AcAra e khAtara, parizrama siMcAi che. e badhA maLe to ja e yoga banI jIvana samyak bane ne jIvanano bAga khIlI uThe. evA zarIra ane mana vaDe dhyAnAbhyAsa thAya to AtmajJAna jarUra maLe. ATalI taiyArI karIne dhyAnamAM beso. dhyAna sthaLa jema sArI nipaja levA mATe jamInane samataLa karavI paDe che. tema sArA ane zuddha AMdolano, prAkRtika AMdolano jayAM hoya tevI jagyA dhyAna mATe pasaMda karo. yogIo, tapasvIo, dhyAnIoe jyAM abhyAsa karyo hoya, dhyAna karyuM hoya tevI jagyA uttama gaNAya. e pavitra jagyA che tethI ja tIrtha sthaLonuM mahattva gaNAyuM che. jo ke Aje ApaNe tIrtha sthaLo paNa pavitra nathI rAkhyAM. kema ke ApaNe tene meLAmAM, pikanIka senTaromAM pheravI nAkhyAM che. have dhyAna mATe tIrtha sthaLomAM besAya tevuM nathI rahyuM. khANI- pINInA dhAma tene banAvI nAkhyA che. pahelAM gaMgA, jamanA, narmadA e nadIo zuddha- pavitra hatI tenuM jaLa taddana nirmaLa hatuM. Aje e nadIonuM pANI nahAvA mATe paNa upayoganuM rahyuM nathI. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (19) dhyAnAsana zuddha jamIna zodhI, samataLa karI, besatAM khUMce nahIM evI banAvI te upara UnanuM garama Asana bichAvI tenA upara besI sthira bano. evA sthira bano ke jema vAlmikI RSi tapa karavA beThA hatA tyAre temanA zarIra upara mATInA udhaInA) rAphaDA thaI gayA to paNa te hAlyA nahotA. ramaNa maharSie tapa karavA je sthaLa pasaMda karyuM tyAM madhapUDo hato temanA besavAthI mAkhIo UDIne temane vaLagI karaDI chatAM te taddana sthira rahyA. tyAM sthira besI zAMta thaI javuM zarIrane aMdarathI jarA paNa taMga na karavuM. sukhAsanamAM ja beso. jethI pagamAM kaLatara na thAya. omAM lIna bano e rIte besIne atyaMta zAMtipUrvaka "omakArano japa karo. "om zabda sarva mAnya che. mATe ja vyAsajIe gAyatrI ke anya koI bIjo maMtra karavAno na kahyo paNa cAra vedo ane cauda Agamono sAra 'oskAra" zabda je paramAtmAne saMbodhita karI bolAvavAno, pukAravAno zabda che te kahyo. e 'ommAM lIna bano. vRtti, vicAra, vikalpanI upekSA karo japa karAze tyAre paNa manamAM vikalpo to cAlu ja rahevAnA ane navA navA UThatA ja rahevAnA. enuM kAraNa e che ke mANase mananA komyuTaramAM AvuM ghaNuM jamA karyuM che. te pAchuM Avaze ja. paNa tenI upekSA karIne omakAramAM tame lIna bano. paNa tyAre tame bhUtakALamAM karelA vicAro sAmA-ADAAvaze. jo tenI paNa tame upekSA karazo to oskAramAM lIna banIne zAMta banI zakazo. tyAre UThatA saMkalpo vikalpo sAthe paNa laDavAnuM nathI mAtra upekSA ja karavAnI che. pariNAme jema tame kAra calAvatA ho temAMthI eka paiDuM (TAyara) nIkaLI jAya to tamAre kAra thobhAvavI ja paDe che. tema vikalponI upekSA karazo to tenI jhaDapa ochI thai jaze, te aTakaze. pachI tame AsanamAM sthira thazo. ane jyAM omakAra haze tyAM, mananA te vibhAgamAM sthira thavAze. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - (100) bhAgavatano saMdeza eka bIjo upAya eka bIjo upAya- sthira thavAno- e paNa che ke tame saMkalpa-vikalpa ane omakAranA be bhAga pADo ane dhIre dhIre tame omakArano bhAga vadhAro ane saMkalpa vikalpano bhAga ghaTADatA jAva. tyAre nAsikAgre daSTi sthira karIne tame omkAranA jApa cAlu rAkho. vRttinI upekSA karo. pachI pUraka karI (zvAsa dhIme dhIme lyo) pUrepUro zvAsa aMdara lezo tyAre jema pANImAM ghaDo nAkho te pANIthI pUro bharAya tyAre temAMthI avAja Avato baMdha thAya che. tema tamArA aMdaranA avAja baMdha thaze. tyAre tame kuMbhaka karo (zvAsa aMdara roko) pachI dhIme dhIme zvAsane bahAra kADho. pariNAme mananA saMkalpo- vikalpo paNa tenI sAthe bahAra nIkaLaze. bahu dhIrajathI A prayoga satata karo. mahino be mahinA nahi paNa satata varasa-be-varasa A prakriyA karavAthI siddhi maLaze. e vAta dhyAnamAM rAkho. manane pAchuM vALo mana saMkalpa-vikalpa na kare tyAM sudhI A prakriyA cAlu rAkhavAnI che. e thavAthI prANa ane apAnanI gati rokAze. tenAthI aMdarathI zAMti pamAze. paNa mana kAmanA lAlasA-UbhI karaze, manane e vaza karIne bhaTakAve che. paNa tame mana jAya tyAM jAva ane tene samajAvIne pAchuM vALI omAM sthira karo. kAmanAnuM iMdhaNa na nAkho to mana zAMta jo mANasa niraMtara A sAdhanA aviratapaNe karaze to jema lAkaDAM, kolasA vagere iMdhaNa cUlAmAM nahi nAkhavAthI cUlAnI Aga olavAI jAya che tema ja tamArA taraphathI manamAM kAmanA-lAlasAnuM iMdhaNa nahi nAkhavAthI citta enI meLe zAMta thatuM jAya che. pachI to dhIre dhIre badhI ja kAmanAo zAMta thayA pachI mana, vRttio, kAmanA, vAsanA, vikalpo vagaranuM banavAne kAraNe brahmAnaMdano anubhava thAya che. e ja AtmajJAna che, brahmajJAna che, paramAtma jJAna che. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) omakAranI sAdhanA-() ) ( bhagavAna hRdayamAM che. aMtarAtmA, paramAtmA, zuddha jIvAtmA ane omakAra e cAra zabdomAM tamAma sAdhanAo samAi jAya che. bhale sAdhanAnA aneka zAstro hoya. aMtarAtmA eTale aMdara (zarIranI) rahelo AtmA. jene tame jovA iccho cho paNa joi zakatA nathI. tenuM kAraNa e che ke tame tene bahAra zodho cho paNa e to aMdara che. arjune bhagavAna zrIkRSNane pUchayuM: prabhu, tame kayAM raho cho?" zrIkRSNe kahyuM: 'arjuna huM tArA hRdayamAM rahuM chuM. mANasa prabhune bahAra zodhe che mahetAjIe musApharane dharmazALAno oraDo Apyo ane kahyuM tamAro mAla-sAmAna, kiMmatI vastu, kALajIthI sAcavajo. musAphara pAse nAnakaDI kapaDAMnI poTalI sivAya kazuM nahotuM. rAtre cora AvyA khAMkhAM khoLA karyA paNa kAMI na maLyuM. corone pAchA javuM paDyuM. savAre mahetAjIne vAta karI. e kahe tamArI pAse kAMi dhana ja nathI? pelo kahe chene e ratno svarUpe che ane e mArA moMmAM rAkhIne huM sUI gayelo. ethI dhana javAno mane bhaya ja nahoto. e ja rIte AtmA-paramAtmArUpI dhana aMdara che. e meLavavo sAva sahelo che paNa mAyAmAM aTavAyelo jIva tene bahAra zodhe che tethI te maLato nathI. tenAmaya thAva to maLe paramAtmAnuM AtmA-aMtarAtmAmAM lIna thavuM e sAdhanAno prakarSa che. paNa mANasa mAyAmAM DUbyo che tethI tene paramAtmA dekhAto nathI, maLato nathI. kharI vAta to e che ke tame tenAmAM lIna thAva athavA tamArAmAM (aMtarAtmAmAM) tene lIna karo. to te prApta thavo ati sugama che. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - (12) bhAgavato sadeza o Iti ekAkSaraM brahma mIrA, caitanya nAcatAM ane gAtAM gAtAM prabhumAM magana thaI jatAM hatAM. mANasa paramAtmAmAM nahi paNa viSayomAM bhogomAM magana che tethI tene paramAtmA maLato nathI. saMsAranA bhoga-vilAsamAM, rUpiyA raLavAmAM, vAnagIo khAvAmAM mANasa evo to lIna thaI jAya che ke ene bIjuM kazuM dekhAtuM nathI. eTale paramAtmA dekhAto nathI. ene bhoga sivAya kazAnuM bhAna rahetuM nathI. AmAMthI ene bahAra nIkaLavAno rastonAradajI e batAve che ke : omkAra dvArA paramAtmAmAM lIna thAva "omUkAra" vedo, upaniSado, AgamAM tripITa evAM badhAM ja zAstrono sAra che. to bhagavadgItA kahe che keH "om iti ekAkSaraM brahma.' oskArathI paramAtmAmAM lIna thAva okAra' vaDe aMtarAtmAne paramAtmAmAM lIna karo. paraMtu tema karatAM pahelAM AtmA je Aje vikAra yukta che, azuddha che tene zuddha karavo paDaze. jo sonAnA dAgIno gaTaramAM paDe to tene dhovAthI zuddha thAya, kapaDuM meluM hoya tene sAbuthI zuddha karI zakAya che. paththara ghATaghUTa vagarano kharabacaDo hoya tene TAMkaNA, sarANa evAM sAdhanothI sApha karIne ujaLo banAvI ghATa ApI zakAya jemAM pratibiMba dekhAI zake. e ja rIte paramAtmAe jevI svaccha cAdara-zarIraApyuM hatuM tevuM ja svaccha banAvIne tene pAchuM ApavAnuM. satkarmo ane dhyAna aMtarAtmAne zuddha karavA mATe che. satkarma karIne aMtarAtmA zuddha karavAno che. rAga, dveSa, moha, mada, bhaya, asUyA, mAyA, tRSNA, bhogecchA, krodha, mAyA e azuddhi che, tene kADhavAnI che. A paribaLo jIvAtmAne azuddha kare che. e rajoguNa ane tamoguNa pradhAna che. sattvaguNamAMthI zubha vRtti Ave che. eno AdhAra laI azubha vRtti kADhavAnI che. rAgane kADho 'rAga' eTale viSayo-vikArothI bhogathI viMTaLAI vaLavuM te, rAga eTale Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (103) mUcha, rAga eTale saMsAra pratyenuM AkarSaNa, kheMcANa ane jeTalo rAga eTaluM duHkha rAgajAyatovRttiojAya. potAnA bALako derANI-jeThANInA bALako karatAM vadhu vahAlAM e che rAga. je kAMi dhana, padArtha, vyakti, saMyoga maLe te ocho lAge te che rAga. jamavA bese tyAre jame tethI vadhu joienuM dabANa aMdarathI Ave. jema jema lAbha thato jAya tema tema lobha thato jAya. roga hoya ethI na khavAya to khAnArane baLato baLato joI rahe. Avo che rAga. tene kADhavAno che. moha kADho to abhaya maLe jyAM lobha che tyAM "zoka" avazya che. lobha dUra karo to zoka Apa meLe jAya. "moha jagata AkhAne vazamAM rAkhe che. paNa moha che tyAM bhaya che. moha kADho to bhaya jAya. abhaya avasthA prApta thAya. guru-ziSya musApharImAM gayArastAmAM sonAno hAra paDelo joyo. gurue ziSya na jue tema laIne khalecImAM nAkhyo. AgaLa gayA. thoDuM aMdhAruM thayuM. guru ziSyane pUche che. rastAmAM koI bhaya kharo? ziSyane Azcarya thayuM ke guru AvuM kema pUche che. banne eka vRkSa nIce sUtA. UMdhyA. ziSya UbhA thaI gurunI khalecI joI to temAM pelo sonAno hAra dekhAyo. eNe e laIne pAsenA kUvAmAM nAkhI dIdho. guru jAgyA eTale eNe kahyuM: 'meM bhayane kUvAmAM nAkhI dIdho.' dveSa, bhUkha, pramAda kADhI sAdhanA pAmo potAnI dIkarI sAsare jeTalI sukhI hoya tethI vadhu sukhI paDozInI dIkarI hoya to zreSa' thAya che. jIva baLe che. bIjAnI unnati joi kharekhara to rAjI thavuM joie paNa Ato baLe che. bhUkha ane UMdha' sthAna ke samaya joyA vinA mANasane kAbUmAM laI le che. A tamAma paribaLo AtmAne azuddha karanAra che. temane dUra karAya to ja Atma sAdhanA thai zake che. Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) maratAM pahelAM maro 1 ) ahaMkAra kADhavo e sAdhanAnI mukhya zarata nAradajI Atma sAdhanAnA mULabhUta siddhAMto kahI rahyA che : "sAdhanA mATe mata-matAMtaro ghaNA che. A vizALa - mAM sAdhanAnI aneka prakriyAo amalamAM che. paraMtu e tamAma prakyiA eka ja vyakti mATe nathI. paNa alagaalaga vyaktio mATe che. kema ke vyaktie vyaktie prakRti judI che. e prakRti anusAra sAdhanA pasaMda karI zakAya.' 'sAdhanAnI mukhya zarata ahaMkAra kADhavo te che. chevADAnA, taddana garIba mANaso jemanI pAse sAdhano nahotAM, samRddhi nahotI temanuM AMgaNuM mArA mAthAnA lAMbA vALathI sApha karavAnuM kAma mArA sadgurue soMpyuM. mAro aham toDavA soMpeluM A kAma sAdhanA samajIne meMryuM ane mArAmAM rahelA ahamene toDayo." prakRti pramANe sAdhanA judI darda hajAro prakAranA hoya che tema davAo paNa hajAro prakAranI hoya che. e ja rIte vyakti karoDo, temanI prakRti judI-judI, mATe temanI sAdhanA paNa judI judI. jema ke koI kaMjusa mANasa sAdhanA mATe saMta pAse Ave to teno kaMjusAino avaguNa toDavA saMta annakSetranI sevA Ape." AtmAno mana ane iMdriyo upara kAbU rAkho 'sAdhanA jAta jAtanI hoya paNa eka sAdhana evuM che je dareka mATe eka sarakhuM che, tenI vAta Aje karavI che. bhUtakALamAM rAjAo pAse aneka prakAranA ratha hatA. sonA, cAMdI, pittaLa, lokhaMDanA. paNa sauthI suMdara, sauthI uttama ratha che zarIra. tenA ghoDA che indriyo. tenI lagAma che mane. e ghoDAne bAMdhavA citta nAmanI dorI. ane e rathanI dhUMsarI che dharma. tenA paiDAM che zubha ane azubha. A rathamAM bhagavAna AtmA beThA che. jema DrAivarano gADI upara kAbU hoya che tema mANase tenA ghoDA (iMdriyo). upara potAno (AtmAno) Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato saMdeza (15) kAbU rAkhavo joie ane rathanA sArathI mana upara paNa kAbU rAkhavo joie. sadguru zaraNa laI tapa karatA raho A sAdhano (ghoDAo-iMdriyo) aneka rIte vaparAya che tethI te azakatA thayAM che. evI sthitimAM tamAre-mANase-sAdhanA karavAnI che. sthiti AvI che te jANo paNa nirAza na thAva. chatAM jANI lyo ke tame saMsAranA moha ane Asakti rUpI madirA pIne rathamAM ArUDha thayelA cho. mATe tamAre tamArA ghoDAne dUrasta karavA paDe lagAma sudhAravI paDe. moha-Asakti choDavA paDe. pahelAM tame ekalA hatA tyAre jAta pratye moha hato. paraNyA pachI patnI pratye paNa moha thayo. pachI bALaka thayuM to traNe pratye moha thayo Ama mohano vistAra vadhato gayo. jo tamane yuvAnImAM ja jJAnI puruSa maLe, tamane temanA pratye bhAva thAya ane tame sAdhanAnA mArge vaLo to uttama. paNa tema na thayuM to nirAza thayA vinA zarIrane nirogI-taMdurasta banAvI mana upara saMyama karaze. A kAma tapathI thaI zakaze. guru bodha dvArA tame te jANI zakazo. mATe AtmajJAnI sadguru caraNanI satata sevA karatA rahI jJAna talavArane sajaja karatA raho. sAthe bhagavad daDha Azraya karatA raho. ema karazo to dhIre dhIre sudhAro thato raheze. bhagavad AdhAra laI vikAro kADho bhagavad AdhAra laI rAga, dveSa, moha, lobha, bhaya, mAyA, hiMsA, IrSAne kADhavAnAM che. mANasane savAre aham, bapore krodha, sAMje lobha, rAtre kAma e zatruo pIDe che. tene jJAna talavArathI kADhavAnAM che. e mATe prathama Azraya sazno ane mULa AdhAra paramAtmAno che. bhagavAna zrIkRSNa kahe che: 'arjuna, tuM mAruM smaraNa karatAM karatAM yuddha kara." A AdhAro laI tamArA rathamAM birAjamAna thAva je tamAruM siMhAsana che. ema karazo to zAMti pAmazo. maratA pahelAM maro AvA zAMta bhAvamAM rahI aMdaranI vRtti, vAsanA ane vikArone zAMta karatA raho. tethI tamArA zarIra, mana, buddhi zAMta thaze. A prApta karIne tame jIvana jIvazo to jema sApa kAMcaLI choDIne pachI pAchuM vaLIne joto nathI. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) bhAgavato saMdeza tema tame paNa kALa Avaze tyAre tamAruM zarIra choDIne zAMta bhAve jazo. A sthitie javA tame maratAM pahelAM maro. jema Treina Ave te pahelAM DabbAmAM caDavA tame taiyAra raho cho ema ja zarIra choDavA taiyAra raho. vRttine paramAtmA tarapha vALo zIrAno koLIyo khAine na maro paNa izvara smaraNa karatAM maro. kevaLa bhagavAnanuM nAma ja tamArA haiyAmAM hoya. vRttio ane tenA viSayo tarapha laI janArA paribaLo jagatamAM ghaNAM che. viSayo dvArA vRtti pravRtti tarapha jAya che. mATe viSayomAMthI nivRtta karIne vRttine paramAtmA tarapha vALo. vRttine viSayo taraphathI vALIne paramAtmA tarapha jAva to 'bhakti maLe che. brahma (tattva) tarapha vALo to jJAna maLe che. A bhUla sudhAro parama caitanyanA utthAnathI vAta vAraMvAra kahevAya che. e caitanya eTale AtmA je tame cho. chatAM tame tene bhUlyA ho tevuM thayuM che. AdhyAtmika kSetramAM A eka ja bhUla che tevuM lAge che. A pAyAnI bhUlane sudhAravI paDaze. jo eka ja janmamAM tame mokSamAM jAva to tamAruM kAma pUruM thayuM gaNAya. paNa Atma sAdhanAnA paMthe na gayA to kAma na thAya. aneka janmothI tame AtmAne bhUlyA cho tethI tame mokSa meMLavI zakyA nathI. A r * sAmenI vyaktinI prakRtino svIkAra _karo. aMdara samatA rAkho. bahAra jarA paNa uttejita na thAva. * nakArAtmaka valaNa karAkhavAvALI vyakti sAthe tame hakArAtmaka valaNa -rAkhI AgaLa vadhavAnI keDI kaMDAro. have prema, sneha, maitrI, kSamatA, namratAnI ja dhArAmAM jIvavuM che evo nirNaya karI evI jIvananI zailI nakkI karIne jIvo. - RNAnuM baMdha evA" mATe Ama banyuM, evuM na vicAro. mAtra AnaMdathI ja jIvo. muni zrI bhAnuvijayajI Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) ( muke te jJAna pAme ) ahaMkAra sAdhune paNa paDa che AtmajJAna jene prApta karavuM che tene ahaMkAra upara jIta meLavavI paDe. ahaMkAra temAM bAdhaka che. RSabhadevajInA aThThANu putroe dIkSA lIdhI hatI. temanA eka putra bAhubalIe yuddhamAM bhAi bharata upara muThThI ugAmI. cAra cAra yuddha jItIne te AvyA hatA. acAnaka temanA aMtaramAM avAja UThyo "are konA upara A muThI ugAmuM chuM? jo muThThI mArIza to bharata Akho ne Akho jamInamAM daTAI jaze. mAre evI hiMsA to rAjya mATe ja karavAnI ne ? paNa chevaTe to rAjya jaze, huM jaIza pachI zuM thaze? huM kSatriya chuM. muThThI ugAmI che teno upayoga karavo ja paDe. to konA upara karavo? potAnI jAta upara ja karavAnuM nakkI karyuM. pariNAme temaNe ugAmelI muThThIthI potAnA mastakanA vALano loca karI sAdhu banyA pachI manamAM vicAra Avyo ke mArA nAnA 98 bhAio mArI pahelAM sAdhu banyA che ne sarvajJa banyA che. huM prabhu pAse jauM to mAre temane vaMdana karavA paDe mATe huM tapa karI, dhyAna karI sarvaza banIne pachI ja prabhu pAse jauM to mAre temane vaMdana na karavA paDe. AvuM vicArI teoe jaMgalamAM eka varSa sudhI dhora tapa karyuM. Ama ahaMkAra sAdhune paNa pIDe che. bhaktimAMthI jJAna pragaTe che jIvana kSaNa bhaMgura hovA chatAM mAnava jIvanamAM ja para brahmanI prApti thaI zake che. e jIvana meLavavuM durlabha che. aDadhI kSaNano satsaMga paNa saMsAra taravA sakSama che. je mAnava jIvanamAM ja zakya che. paramArthanA, bhAgavatanA rahasyo, parama kalyANanI prApti kevaLa paramAtmAnI ananya zaraNA gati sivAya nathI thatI. A zaraNA gati eTale ja bhakti che. evI bhaktimAMthI ja jJAna pragaTe che. bhaktithI aMtaHkaraNanI zuddhi thAya che. e nirmaLa thAya che. tethI aMdarathI ja jJAnano strota khullo thAya che. jJAna jayoti pragaTIne bahAra Ave che. AmAM pustakanuM jJAna kAmamAM nathI AvatuM. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) bhAgavatano saMdeza bhakti ahaMkAra ane bhayane naSTa kare che saMpUrNapaNe ahaMkAra ane bhayarahita thayA pachI ja jJAna pragaTe che. bhakti ahaMkAra ane bhayano nArA kare che. ahaMkAra paramAtmAnI mAphaka sarvavyApaka che. maMdiramAM paramAtmAnI pUjA karanAro, AratI utAranAro paNa ahaMkAra-yukta hoya che. te evuM mAnato hoya che ke tenA jevI pUjA-AratI koi karI zake nahi. eja rIte dhana, rUpa, baLa ane tapano paNa ahaMkAra thAya che. ajJAna vadhe tema bhaya-ahaMkAra vadhe che AvuM ja bhayanuM che. mANasa padArtha ane vyaktimAM sukha jue che. tethI e jAya teno bhaya mANasane satAve che. zarIrathI ja sukha bhogavAya tethI mRtyuno paNa bhaya tene hoya che. AvI samajavALA mANaso paramAtmazaraNa lai zaktA nathI. pariNAme temanAmAM ajJAna daDha thatuM jAya che. vaLI AvuM karavAthI paNa tene sukha to maLatuM ja nathI. ane tenI pAse je sukha che te paNa kalpanAnuM ja che vAstavika to nathI ja. paNa te samaja tenAmAM nathI. tethI jema jema ajJAna vadhatuM jAya che tema tema tenAmAM bhaya vadhato jAya che. AmAMthI evo ja mANasa chUTI zake che je padArtha ane zarIranI nazvaratAne oLakhI zAzvata sukhanI zodha mATe satpuruSane jhaMkhato hoya. saMto pAse tattvanI vAto hoya saMsArInA meLAmAM dhana ane rUpanI vAto hoya. saMtonA meLAmAM tattvanI vAto hoya. zudevajI saMta hatA, AtmajJAnI hatA. taddana nagna rahetA hatA. teo jaDane paNa cetana svarUpa nahi paNa bhagavad svarUpa jotA hatA. ane potAne temanAthI alaga jotA hatA. gItAmAM jene bhagavad bhAva rahyo che te bhAva-yukta zukadevajI hatA. paramAtmA sarvatra chavAyelA temane dekhAtA hatA. temane satata AtmabhAva raheto hato. emaNe rAjA parIkSitanA yajJamaMDapamAM praveza karyo. rAjA sthAnethI UThI AgaLa AvyA ane parama namra bhAve namIne saMtano satkAra karyo. jJAna pAmavA saMta pAse jAva bhagavadagItAmAM kahyA pramANe rAjAe 'taddaviSThi praNipAtena, pari praznena Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (179) sevAya pramANe. saMtane praNipAta karI satkAra karI, Asana apani Atma jJAna saMbaMdhamAM prazna ryo. je vyaktie Atma anubhava karyo che tevA jJAnI pAse ajJAnIjai zake tema zAstrajJAnI paNa jai zake. A baMnene AtmajJAnInI jarUra che. zAstrajJAnIne jANakArIno garva hoya che. harapaLe tene potAnAmAM jJAna che te dekhAtuM hoya che. tethI tene te pradarzita karato hoya che. kavivara ravindranAtha TAgorajIe gItAMjalinA cha hajAra pado lakhyA pachI paNa kahetA ke mAre haju ghaNuM jANavAnuM bAkI che. ajJAnI ajJAnane kADhavA, jJAna pAmavA anubhavI jJAnI saMta pAse jAya. moTebhAge AtmAnubhavI jJAnI saMto nirakSara hatA. tethI ja koI kavie gAyuM cheH "abhaNane vahelA maLe bhagavAna." jhUke te jJAna pAme praNipAta eTale vaMdana, praNAma, jhUkI javuM, namI javuM. Ama karavuM bhAre AkaruM che. rUpa, sattA, dhana, baLa ane tapano ahaMkAra e karavA deto nathI. sAmAnya hoddo maLe to paNa mANasanuM mAthuM UMcu thaI jAya che. huM paisAdAra, . amaladAra, mahaMta, tapasvI, dhyAnI evo ahaMkAra hoya che. e ahaMkAra vaMdana karavA nathI deto. gItAe je praNipAta' zabda vAparyo che te praNipAta karavo eTale aham rahita thaI praNAma karavA te che. e rIte mUkanArane ja jJAna maLe che. jhUkyA pachI ja je jijJAsA utpanna thaI che te jANavA mATe prazna karavAnI. ahaMkAra gayA pachI ja A thaI zake che. sarvamakSaNikam 'aham" sahelAIthI jato nathI. tene dUra karavA prathama to "sarvam kSaNikanno bhAva samajavo paDe. savAre choDanA pAna upara jhAkaLanA biMdu motInI jema caLatAM dekhAI adazya thaI jAya che. jhADa uparanA pAna pILAM thaI kharI paDe che, phUla khIlyuM ke karamAI jAya che. mANasa janamyo jarAka moTo thayo, saMsAra mAMDyo, ghaDapaNa AvyuM ane gayo. Ama pragaTa thavuM ane nAza pAmavuM e satata thatI prakriyA che. AvI samaja thaI che tevA rAjAnamie navA saMta mahAtmAone praNAma karIne kahyuM: 'bhagavad jo Apa mane yogya adhikArI mAnatA hoto kRpA karIne mane bhAgavata dharma viSe, tene siddhAMto kaho.' Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) sakaLa sukha harazaraNamAM sakaLa sukha harizaraNamAM rAjA namie nava mahAtmAone mUkIne, praNAma karIne kahyuM jo Apa mane adhikArI, lAyaka gaNatA ho to bhAgavata dharma vize ane tenA siddhAMto kaho." kavi eTale kAvya racanAra nahi paNa AtmajJAnI, evA saMtanemahAtmAone sAMbhaLavA darabAramAM beThelA paMDito paNa utsuka hatA. saMta kavi bolyA "rAjana, tame ghaNo suMdara prazna amArI sAme mUkyo. bhAgavata dharmanuM paheluM sUtra che. "ananya zaraNAgati.A zabda sahelo jaNAya che paNa aMdarathI aham jAya to ja te sugama che. nazvara evA sAMsArika saMbaMdhomAM mArApaNuM hoya te mamatva che. narasiMha mahetA kahe che : "sakaLa sukha mArA hari zaraNamAM.' je karo te prabhune arpaNa saMsAranA bhogomAM sukha buddhi hoya ane e sukhamAM ja Atmabuddhi hoya tevA mANaso paNa jo bhagavAnanA zaraNe jAya to temanuM ajJAna nAza pAme che. ane huM jene sukha mAnuM chuM te sAcuM sukha nathI e samaja Ave che. te thatAM ja tenI Asakti tUTe che, tRSNA vidAya le che ane AdhyAtmika prasannatA tenAmAM Ave che. ane pachI to e potAnA zarIra ane manathI je kaMI kAma kare che te paramAtmAne arpaNa kare che. potAnuM je che te bhagavanuM che, paramAtmAnuM che. pUjAkarI paramAtmAne arpaNa, japa ryA prabhune arpaNa, tapa ke dAna karyA te paramAtmAne arpaNa evo bhAva Ave ane te amalamAM mUkAya te paramAtmAne samarpaNa che. sadguru saMge buddhi zuddha thAya bhAgavata saMvAditA dharAvato graMtha che. sahetuka mahApuruSo eka sAthe eka jagyAe ekaThA thAya tyAre je vArtAlApa thAya temAMthI zAstra sarjAya che. arjunabhagavAna zrIkRSNa saMvAdamAMthI bhagavad gItA racAI. bhagavAna mahAvIra-gautama svAmInA saMvAdamAMthI bhagavatI sUtra racAyuM. ane bhagavAna buddha-AnaMdanA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (181) saMvAdamAMthI tripITaka utpanna thayAM. AvAM zAstro vAMcyA pachI paNa je samasyAno ukela na Ave te jIvaMta AtmajJAnI satpuruSathI AvI zake che. mANasa vAsanA, vikAro ane matAgrahathI yukta che tethI tenI buddhi azuddha che. satpuruSa saMge jema jema tenI buddhi zuddha thatI jAya che tema tema tenuM aMtaHkaraNa zuddha thatuM jAya che ane Atma sattAne jANanArI prajJAne pAmato jAya che. ahaMkAra choDo prabhune pAmo : rAjana, mumukSunA netro mahAtmAne ane mahAtmA mumukSune oLakhI le che. rAjAnA praznanA javAbamAM nava mahAtmAomAMnA kavi nAmanA mahAtmAe kahyuM ananya zaraNAgati e bhAgavata dharmano adbhuta upAya che. A bhAva jIvanamAM Utare e mumukSunI avasthA che. draupadInAM vastro duzAsana utArato hato. e vastrane jALavavA draupadI mathatI hatI tyAM sudhI bhagavAna zrIkRSNa vastra pUravA prayAsa nahotA karatA, mathavuM te ahaMkAra che. ahaMkAra paDato mUkAya, jAya tyAre ja zrIkRSNanI sahAya maLe. kAraNa ahaMkAramAM rDA bhAva che. rtAbhAvamAMphaLAA che. te hoya tyAM AzA ane nirAra hoya che. jevI dropadIe mathAmaNa choDI ke kRSNe vastro pUryAM, lAja bacAvI. padArtha-vyakti sAthenuM tAdAtmya choDo khUba saraLa ane sArA mANasanA jIvanamAM duHkhada ghaTanA ghaTe tethI jo te bhagavAna kAmamAM na Ave tema mAnIne mUrti, zAstro dariyAmAM padharAve e zaraNAgati nathI. bhagavAna mahAvIre kahyuM : 'jagatamAM je kAMi che, dekhAya che te anitya che.' upaniSade kahyuM : 'sarvam khalu idam brahma' je kAMi che te brahma che. padArtha ke vyaktine mANasa mRtyu pachI sAthe lai jai zakato nathI. padArtha e jIvana jIvavA mATe upayogI che. janma samaye mANasanA rArIra upara sutarano tAMtaNo paNa hoto nathI. ane maratI vakhate koi paNa kiMmatI kapaDuM kAmamAM AvatuM nathI. tyAre to sapheda kaphana oDhIne ja aMtima saphara karavAnI che. AvuM najare jovA chatAM mANasane padArtha ane vyakti sAthe tAdAtmya buddhi thai che. mANasa e jANI le ke jema lokhaMDano TUkaDo hAthe thI pakaDIne bhaThThImAM mUkI zakAya paNa bhaThThImAM e tapIne agnimaya banI jAya tyAre tene hAthamAM pakaDI zakAto nathI. e ja rIte padArtha-vyakti amuka ja hada sudhI upayoganA che. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (182) bhAgavatano saMdeza ciraMtana sukha pAmavA te kAmanAM nathI. paramAtma sanmukha sAthe saMbaMdha joDo padArtho kAyama Take tevA nathI. navA vastra lAvyA. paryA, phATyA, gAbhA thayA, potAM thayAM, masotAM thayAM. Ama, padArtha satata parivartana pAmato rahe che. phUla suMdara hatuM tenA upara kavie kAvyaracyuM paNa acAnaka kharI paDayuM. vastulAvyA pachI tenI sAthe tAdAmya thaI jAya che. kAcano glAsa bahu ja kiMmatI hato. vahunA hAthe tUTyo to sAsue Thapako Apyo. paNa kAcano pyAlo tUTavAno ja, bhale te suMdara hoya, kapaDuM phATavAnuM ja bhale tenuM sutaramajabUta hoya. padArtha mAtra asat che. enI sAthe Asakti rAkhavAthI mANasanuM cita paramAtmAthI vimukha thAya che. paramAtmA sAme ja che paNa mANasa temanAthI moDhuM pheravIne Ubho che. paramAtmAthI joDAyelo mANasa tenI sanmukha che. ane padArthasAthe joDAyelo mANasa paramAtmAthI vimukha che. e vimukhano saMga anAtmatarapha laI jaze. je tamArA nathI e padArtha ane vyakti anAtmA che. ane je paramAtma sanmukha che tenI sAthe saMbaMdha joDajo. paramAtmAnA guNAnuvAda gAtA raho kavi mahAzaya kahe che: rAjana, paramAtmA nirAkAra che, sAkAra nathI. emanuM sAkAra svarUpa AtmajJAnI sadguru che. temanI sAthe tame saMvAditA karajo. paramAtmAnuM ciMtana karatAM karatAM paNa vacce bAhya vastu-vyakti AvI jAya che. ane temanuM ciMtana thaI jAya che. mANasa tyAre satarka na hoya to paramAtma ciMtana bhUlAya che. ane padArtha vyaktimAM ja sukha che tema manAya che. paNa sadguru dvArA bodha maLatAM adhyAtma-samaja maLe che. jJAna maLe che tyAre e mAnyatA kharI paDe che. e bhramaNA lAge che. mATe manane padArtha-vyaktimAM javA dezo nahi. paramAtmAmAM ja mana parovavuM hoya to niraMtara paramAtmAnA guNAnuvAda gAtA raho, temanI kathA sAMbhaLatA raho, temanuM saMkIrtana karatA raho. satata ema karatA raho temAM saMkoca na rAkhazo. ane koIpaNa vyakti, vastu, saMyoga pratye Asakti rAkhazo nahi. AsaktithI mukta thazo to ja tame vinA saMkoca jema mIrAM, narasI, caitanya jhUmyA tema nAcI-jhUmI zakazo. mahArASTramAM vAra karI saMpradAya che. temAM moTA moTA mANaso paNa viThThala-viThThala karatAM tAlI pADIne nAce che. | Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) A vizva prabhunI kAyA zAstro judA judApaNa artha eka nimI rAjA pAsenava AtmajJAnI mahAtmAo AvyA che. aneka RSimunio, sAdhako ahIM ekaThA thayA che. jJAna, bhakti ane karma e traNe mArganA aneka jJAtAo, sAdhako ane jijJAsuo ahIM AvyA che. sau pota potAnA anubhavanI vAto karI rahyA che. sAdhanA mArganA AvA sUtro avAra navAra ahIM sAta, nava, agiyAra, eka visa divaso sudhI ke ekathI cAra mAsa sudhI cAle. Ane jJAna satra nahi paNa sAdhanA satra kahetA. nirdoSa bALako bhegA thaIne vAto karatA hoya tevuM suMdara vAtAvaraNa hatuM. pharaka eTalo ja hato ke bALakomAM zAna nathI hotuM paNa ahIM to jJAna hAjarA hajUra hatuM. hajAro mANaso ahIM AvIne jJAnanI Apa-le karatA hatA. ahIM AvatA jJAnIo pAse anubhava hato ane sAMbhaLanAra jijJAsuo pAse vairAgya hato, tene pariNAme jijJAsumumukSu pAmIne jatA. ane e pAmyA pramANe sAdhanA karIne pote anubhava meLavatA. ahIM judA judA zAstronI carcA thatI. tethI e spaSTa samajAtuM ke zAstro bhale judA hoya, zabdo alaga hoya paNa artha eka ja che, daSTi eka ja che. daSTi eTale jemAM vyakti kendrita thaI zake tevI avasthA. brahma satya jagata mithyA satya e satya che tene bIjA abhiprAyanI jarUra rahetI nathI. tamAma asatyo temAMthI nIkaLI gayA hoya che. jyAre vyaktimAMthI jagata zabdanIkaLI jAya che tyAre rahe che eka mAtra brahma.' jJAnIne, anubhavIne brahma sivAya bIjuM kazuM dekhAtuM nathI bhale te koI paNa mArganI daSTi dharAvatA hoya. vedAMte kahyuM : brahma satya jagata mithyA,' 'sarvama khalu idam brahma.' jaDa ane jIva banne brahma che. jo A rIte vicAre to pachI mithyA zuM? sAMkhyadarzana kahe che puruSa (AtmA) ane prakRti' (jaDa-pudagala) banne che. paNa temAM kevaLa puruSa ja Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (184) bhAgavatano saMdeza dekhAya che. kavi nAmanA mahAtmA kahe che : "prANI mAtramAM bhagavAna che tevuM bolAya che paNa tevuM dekhAvuM, anubhavAvuM joie. vizva prabhunI kAyA tulasIdAsajIe anubhava karyA pachI kahyuM: 'sIyArAma maya saba jaga jAnI." strI nahi-puruSa nahi, pazu nahi-pakSI nahIM, pahADa nahi, nadI nahi, je che te bhagavAna ja che. mIrAMne eka mAtra zrIkRSNa ja puruSa dekhAtA bAkI saumAM gopIo ja dekhAtI hatI. mahAtmA kavie kahyuM: 'tamane padArtho, ane vyaktio dekhAya che paNa amane to sarvatra bhagavAna ja dekhAya che. vaLI kahyuM : A vizva nathI re mAyA, vizva prabhunI kAyA.' A bhagavad bhAva che, parA bhakti che. A bhAva AvyA pachI sAdhaka jemane jue che emane vaMde che. narasiMha mahetA e kahyuM : "sakaLa lokamAM sahune vaMde.' A anubhava pUrNa che. prANI mAtramAM paramAtmA che e adhUrI vAta che paNa je che te e ja che, je che te brahma che- bhagavAna che paramAtmA che e pUrI vAta che. A mAtra bolavAnuM nahi paNa anubhavavAnuM che. sarvamAM bhagavAna juo - saMta nAmadeva thALImAM roTalI mUkI jamavA besavAnI taiyAra karatA hatA. tyAM ja bahArathI eka kUtaruM AvyuM ane thALImAM paDelI roTalI momAM laIne bahAra doDyuM. nAmadeve joyuM. e ghInI vATakI laIne pAchaLa doDyA. ane bolavA mAMDyA ke "prabhu UbhA raho roTalI lUkhI che. e khAzo to peTamAM duHkhaze mATe mane ghI copaDavA do." pratyekamAM bhagavAna jovA te AnuM nAma. tuSTi, puSTi ane sudhA-nivRtti traNe pariNAma sAthe Ave che A avasthAmAM. bhagavAnanA pUjArI bano bhagavAnanA zaraNe javAya e bhakti thai gaNAya. evAne to kSaNe kSaNe bhagavAna pratye prema vadhato ja rahe che. e kharekhara bhagavAnano sAco pUjArI che. pUjArIne prabhu pratye prema hoya ja ane paramAtmAnA prema-svarUpano anubhava Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (185) paNa hoya, sAthe ja anya padArtho-vyaktio pratye vairAgya hoya. A badhuM ja eka sAthe pragaTe che te bhagavAna pratyenI zaraNAgatinI avasthA che. bhagavAna sAthe ekatva e pratikSaNa paramAtmAnI bhakti kare che ene saMsAra pratye vairAgya jAgyo che. tenAmAM bhagavAna pratye parAbhakti jAgI UThI che. A dvaitanI avasthA che, ahIM bhakta ane bhagavAna banne che. te anubhavatAM-anubhavatAM te svayaM bhagavad (bhagavAna) bane che. bhajana karatAM karatAM tukArAma, pAMDuraMga (bhagavAna zrIkRSNa) thaI gayA tema. e che abheda-advaita avasthA. tyAM be nathI eka ja che. ane te eka e paramAtmA ja che. bhakta bhagavAnamAM samAI gayA che. 'viThobA viThavale-pAMDuraMga AThavale viThobA visarAya nahine pAMDuraMga bhUlAya nahi-yAda ja rahe evI ekatvanI avasthA. mahAtmA AnaMda dhanajI AvI avasthA prApta karIne bole che: "aho, aho huM mujane namuM.' eTale ke huM jene namaskAra karuM chuM te bhagavAna ane je namaskAra kare che te huM baMne eka ja chIe. A sthiti AvI eTale ke badhuM ja prApta thaI gayuM have mAre kazuM nathI joituM. jJAnapipAsu bano A jJAna satra-sAdhanA satramAM hajAro mANaso bhegA thayA che. jJAna satra zarU thayuM che. parama tattvane samajavA mATe bhegA thayelA A mahAjJAnIo hovA chatAM potAne jJAnI nahi paNa jJAna pipAsu kahetA hatA. tattvane samajavA teo satata prayatnazIla-udyamazIla rahetA. mumukSu ziSyo prazno pUche ane anubhavI jJAnI sadga samAdhAna kare e praznotarImAMthI zAstra-racanA thatI. paNa ahIM koI jJAnI graMtha vAMcIta nahotA bolatA. ahIM lakhavuM, vAMcavuM ane phADI nAkhavuM tevuM thatuM nahotuM. paraMtu jJAnanA niSkarSanI noMdha ahIM smRtimAM levAtI hatI. e noMdha pachI paNa upayogamAM levAtI. sadgurukRpA kare che jijJAsu jJAnIne kaheto : he prabhu, have Apa kRpA karIne Apo.' eTale ke ziSyanA arpaNa bhAva ane sadgurunA AlAdane kAraNe guru ziSyane Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) bhAgavatato sadeza je Ape che. te kRpA che. sadguru zuM Ape, kevI rIte Ape te jaNAya nahi paNa saMta ApatA ane ziSyamAM e jatuM e nizcita hatuM. jema koi choDano ropa eka jagyAethI laI bIje ropavo hoya to mATInA pIMDa sAthe choDane lai jai, bIjI jagyAe karelA khADAmAM te choDane ropI, pANI pAvuM paDe che. tema Atma-anubhavI jJAnI sadgurunA hRdayamAMthI ziSyanA hRdayamAM jJAna ropita thatuM. e kArya kevaLa kRpAthI ja thatuM. dhana ahIM kAmamAM nahotuM AvatuM. ahIM sadguru kRpA tathA ziSyanI pAtratA, namratA ane samarpaNa bhegAM thaI kAma karatAM hatAM. jJAnI sadguru tyAre mumukSu ziSyanA mAthe hAtha mUke, vacanathI kahe, kapALe sparza kare, ziSyane dhao ke TapalI mAre ke mAtra ziSyamAM nayana ekAgra kare tyAre ziSyamAM-mumukSumAM-jJAna TrAnsaphara sthaLAMtara thatuM. sadgurumAMthI ziSyamAM jJAna-zakti pravezatI. A kRpA hatI. saMtano AlAda hato ane ziSyanI pUrI pAtratA hatI. *"jIva lAgI rahyo parabhAvameM, saha svabhAva - lakhe nahIM apano, paDIyo moha ke dAvameM." * paramAM na javuM hoya to bhakita, svAdhyAya, (maMtrajapa, dhyAna AdimAM rahevuM. sukha aMdarathI Ave che. * prabhumAM pUrA DUbo tene sarvatobhAvathI AdhIna banIne jIvo. * tamArA ane paramAtmAnA spaMdanonuM aMtara jeTaluM ochuM eTalo abheda. mananA aneka prakAranA vicitra svabhAvamAno e paNa eka vicitra svabhAva che ke e potAnI vAtane potAnA nAme rajU kare che. majabuta puruSArtha, dhAradAra budhdhi, gaNataripUrvakanI pravRtti, pUratI sAvadhAnI hoya chatAM dhArI saphaLatA na maLe paNa niSphaLatA maLe tevuM zA mATe bane che? kAraNa saMpattinA kSetre karma mukhya che, puruSArtha gauNa che ane bhaktinA kSetre puruSArtha mukhya che karma gauNa che. muni zrI bhAnavijayajI Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) AtmAne AtmA vaDe jANo bhagavadIya paramAtmAne je sattA gaNe bhagavadIya eTale bhagavAnano banelo. evA mANasanuM lakSaNa zuM hoya? teno dharma zuM hoya ? loko sAthenuM tenuM vyavahArika AcaraNa kevuM hoya? e kyA lakSaNonA kAraNe bhagavAnane priya banyo che ? A prazno nimI rAjAe nava yogIzvarone pUchaLyA che. navamAMthI zrIhari nAmanA yogI kahe che : 'rAjana, ekAgratAthI, sAvadhAnapaNAthI ane bhAre dhIrajathI sAMbhaLo. pachI tene jIvanamAM dhAraNa karIne evuM jIvana jIvo. bhagavadIya e che je sarva prANI mAtramAM eka ja AtmA birAjamAna che evo nirNaya karIne paramAtmAne ja sattArUpagaNe che. ane e ja rIte e jIvana jIve che. e lokothI uThega pAmato nathI ane enAthI koIne paNa udvega thato nathI. pratyeka mANasanI prakRti judI - rAjana, jJAnIne prazna pUchavAthI e kaMTALatA nathI. paNa koi vAdavivAda kare te e cUpa thaI jAya che, athavA kahe che : "ame jANatA nathI. mANasa jIvanamAM je kAMi kare che tenAthI utpanna thatuM karma, kAryakama, ane saMskAra laIne e jagatamAM Ave che. pratyeka mANasanuM karma juduM hoya che tethI temano kAryakrama paNa judo judo hoya che. ane tethI ja darekanI jAta judI hoya che, prakRti judI hoya che. koI rUpALo to koI kadarUpo, koi amIra to koI garIba hoya che. karmanA kAraNe tene A upAdhi vaLagelI che. darekamAM paramAtmA juo - A upAdhine bAda karIne potAne ane prANI mAtrane jue to ene sarva brahmarUpa ja dekhAya. bhinna-bhinna AtmA nahi paNa eka rUpa AtmA dekhAya. jema eka hajAra kUMDA pANI bharI medAnamAM mUko to e tamAmamAM caMdranuM pratibiMba -. . Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (188) bhAgavatano saMdeza dekhAze. paNa ekAda kUMDAmAMnu pANI DhoLAI jAya to temAM pratibiMba nathI dekhAtuM. e ja rIte kahevAya che ke tArAmAM rAma ane mArAmAM paNa rAma ane jarAka vizeSa dhyAnathI jovAthI e ja AtmAmAM birAjela paramAtmA paNa dekhAze. jayAM sudhI Amana dekhAya tyAM sudhI mANasa evI bhAvanA kare. mANase A prayoga potAnA gharamAMthI zarU karavo. darekamAM eka ja AtmA ane temAM paramAtmAnI sattA juo, pachI tamArA potAnAmAM juo. to temAM paNa AtmA-paramAtmA dekhAze basa AvuM banatAM ja jagata paramAtmAmaya jaNAze- dekhAze. AvuM je mANasane dekhAya che te uttama mAnava che. bhagavadIya mAnava che pratyeka mANase AvA banavAnuM che. ane jo mANase maratAM pahelAM A avasthA prApta karavI hoya to te mATe AjathI ja prayAsa karavA jevo che. saMtanI tattvavAtano amala karo jJAna sabhAmAM tattvanI vAta samajAvavA aneka daSTAMto apAtA. bIjI paNa ghaNI vAto thatI. DAhyA-samaju mANasa mATe A badhI ja vAto upayoganI na hoya. tene to jJAnI pAsethI muddAnI vAta sAMbhaLI teno amala karavAno hoya. koI vAra vAta karavAmAM viSayAMtara thAya to anya jJAnI puruSa kahetA A badhuM bolavAnuM choDIne muddAnI vAta karo. Ama ahIM aneka rIte jJAna pAmavAno ane pamADavAno prayAsa thato hato. jJAna, bhakti ane karma mArga A jJAna sabhAmAM jJAna, karma ane bhaktimArganA jJAnIo potAnA mArgathI thatAM anubhava ane te mArge upAsanA karavAnuM mArgadarzana ApatAM hatAM. jJAna mArgIo paramatattva, pragaTa brahmanA svarUpa ane tenI anUbhUtinI bAbata samajAvatAM hatAM. sevA-pUjA, vrata-tapa ane svAdhyAya dvArA ahaMkArane gALavAnI prakriyA karmamArgI samajAvatAM hatAM. to paramAtmA paratve ananya prema, zraddhA ane samarpaNanI bhAvanAnI parama vAto bhaktimArgIo samajAvI rahyAM hatAM. Ama, jJAna, karma ane bhakti ema upAsanA padhdhatinA traNeya mArgonA samanvaya dvArA parama tattvane kaI rIte prApta karI zakAya tenI carcA jJAnIo karI rahyAM hatAM. jJAna mArgamAM kyAreka jJAnano ahaMkAra AvavAno ,, Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (189) bhaya che to bhakti mArgamAM ahaMkArane ogaLavAnI bAbata kendrasthAne hoI ahaMkAra ahIM ADo Avato nathI. jyAre karmayogamAM niSkAma karma karavAnI kaLA jANI laIne kartApaNuM maTADavAnI sAdhanA thAya che. kuguru goLa pheravaze saMpradAyomAM mULa tattvanI nizcita vAta nathI. tethI vAtano pAra nathI Avato. ghANIno baLada jema goLa goLa pharato ja rahe che chatAM mULa sthAnathI jarApaNa AgaLa vadhato nathI. baLadanI AMkhe DAbalA paherAvyA che tethI tene to dekhAtuM ja nathI. evI ja rIte kuguruo ziSyone gera samajanA pATA bAMdhI satata goLa goLa pheravatA rahe che. pariNAme teo satata bhramaNAmAM ja rahe che. tattvane-AtmAne jANI zakatA nathI. huM koNa chuM zuM che? svarUpa mAruM? kharekharato jemAM svarUpa jJAna ane svarUpa kevuM che, tevI prayojana bhUtavAta hovI joie. svarUpajJAna eTale mULamAM tame zuM cho tenuM jJAna ane teno nizcaya. e thatAM zarIra e huM nathI paNa zarIramAM huM chuM. huM AtmA chuM. e pachI svarUpa (AtmA) kevuM che tenI vAta thAya. A be vAto ja mANasa mATe agatyanI che. bIjI vAto ochI jaNAze to cAlaze. huM koNa chuM ane mAruM sAcuM svarUpa karyuM. che te jJAna prAptinI prakriyA che. AtmAne AtmA vaDe jaNo saMta zrIharijI kahe che. jIvanamAM je prakyiA jAgatAM thAya che tene jAgRta avasthA kahevAya che ane je prakyiA UMghamAM cAle che tene svapnAvasthA kahe che. jANanAra "AtmA che, jANo che AtmA,' tene jANavAno che. AtmA vaDe. jema cAlatI vakhate lAkaDIno Teko levo paDe che tema jIvana jIvavA mANasane indriyono Teko levo paDe che. pAMca indriyothI pAMca viSayo, rUpa, rasa, gaMdha, zabda ane sparza, bhogavAya che. indriyo kAma na kare eto nathI banatuM, paNa saMyama sadhAya eTalo samaya indriyo kAma na kare evuM banI zake. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - (10) bhAgavatato saMdeza harSa-zokanakaro indriyo dvArA viSayone grahaNa karatA rahevuM svAbhAvika che. paNa je viSayo prApta thayA hoya te cAlyA jAya ke potAnI pasaMdagI mujaba na thAya tyAre mANasa zoka kare che. ane pasaMdagInI ane anukULa viSayo prApta thAya tyAre te harSa kare che. bIjAne potAnAthI ochA viSayo maLe to harSa pAme ane bIjA pAse potAnA karatAM vadhu hoya to tenA pratye IrSA thAya che. kharekhara to AmAM sukha-duHkha thAya te vAstavikatA nathI, paNa kAlpanikatA che. lokone batAvavA mATe ja mANasa kapaDAM, dAgInA vagere pahere che. have e kaho ke potAne jarUra hoya eTalA ja upayogamAM levAya to zo vAMdho? mANasane je sAruM lAge te pasaMda kare te tene maLe to tene harSa thAya che. ene je maLe to nabaLuM lAge che tene maLe to zoka thAya che. A kaMda che. AvuM karanAra paramAtmAnI bhakti, jJAna ke karmanI sAdhanA na karI zake. "ad, * je kAMi karo te mohanA kSaya mATe ja - dhyAnapUrvaka karo. sAdhanAmAM je pratyayo thAya che huM temAM utkRSTa cetanAnAM AMdolanone jhIlavA vApI sanmukha banavuM. jJAnIno je pravAha tamane prApta thAya tene jIvanamAM sthira karavA prayatna karavo. 0 dravyadRSTi, guNadaSTi keLavo. tame devuM lakSamAM rAkho cho paNa tamArI pAse che te thApaNane jotA nathI. thApaNane lakSamAM lyo, juo. daza guNaThANA sudhI rAga (lobhI hoya paNa tenI jAta judI, samyam daSTi, deza viratine ArtadhyAna thAya. svadoSa darzana karI te doSa pratye sajAga raho. niSkapa avasthA e sAcI avasthA che. tame zubha ke zuddhamAM DUbelA raho paNa azubhamAM na jAva. zuddha ke zubhamAM rahevA prayatna karo ne udayothI tamArI jAtane alaga rAkho. vartamAnamAM ja potAnAmAM jIvo. bhUta, bhaviSya ke paramAM na jAva. muni zrI bhAnavijayajI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (51) ( sathuru zaraNa mAyAnuM haraNa ) ThaMdra karanAra sAdhanAna karI zake harSa-zoka e kaMTha che. e karanAra mANasa bhakti, dhyAna na karI zake. jJAnopAsanAna karI zake. dhyAna-bhakti-jJAnae svAbhAvika ane sahelA paNa che. kema ke jJAna e AtmAno svabhAva che. paraMtu dhyAna karavA beso tyAre, dhyAna nahotA karatA tyAre je je kyuM te sAme Ave che. tethI aneka vikalpothAya che. vikalpo mANasa satata karato hoya che. pazuomAM vikalpa karavAnI vyavasthA nathI ane dhyAna karavAnI kSamatA paNa nathI. mANasa dhyAna karatI vakhate vikalpa na paDe tevuM icche che paNa e thaI zakatuM nathI. vastune pudgala svarUpamAM ja juo vastune pugala (jaDa) svarUpamAM ja juo, e padArtha mAtra ja che. mATe rUpuM sonuM, rUpuM, pittaLa, trAMbu, lAkaDuM, vRkSa, pharanIcara, dAgInA ema najuo e mAtra pudgala-meTara-che tema ja jANo. jJAnI jagatane A rIte ja jue che. phakta cokhAmAMthI eka bahene pacIsa vAnagIo banAvI hatI. darekanA judA svAda ane raMga hatA. khAMDa eka ja temAMthI aneka vAnagIo bane che. pitA khAMDanA ghaNA ramakaDAM lAvyA, chokarAM ghaNA hatAM darekane badhI jAtanAM ramakaDAM joItAM hatAM teno jhagaDo thayo. pitAe badhAM ja ramakaDAM pANImAM nAkhI ogALI nAkhyA ane dareka bALakane eka eka pyAlo bharIne Apyo. Ama karavAthI jhaghaDo ja na rahyo. nAma-rUpanI kalpanAmAM ja badhA jhaghaDA che. mATe akhaMDa (samagratAthI) ja juo. vizvane akhaMDitatAmAM juvo samagra vizvane akhaMDitatAmAM juvo jo tema jozo to temAM mAyA, sukhaduHkha nahi jovAya. e rIte jonAro sukhI rahe che ane tene duHkhamAM rAma ane Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (192) bhAgavatano saMdeza sukhamAM sonI evo bhAva nathI Avato. ene to hareka paristhitimAM, harapaLe, dareka jagyAe rAma ja dekhAya che. enA bhajanamAM, darzanamAM, sAdhanAmAM AhalAda, saMtuSTi hoya che. mIrAM duHkhI nahotI. e gAtI hatI 'jheranA pyAlA pIdhAM ame amRta jANI.' ane pIdhAM paNa kharA. jelamAM pUrelA sokreTIsane mitro-cAhako nAsI javA kahe che paNa te nathI jatA. jelara Ape che te jherano pyAlo gaTagaTAve che ane svasthatAthI prANa choDe che. mIrAM jherane amRta gaNI pI gaI chatAM tene kazuM na thayuM te vAtane loko camatkAra gaNe che. paNa je dekhAya che tevuM hotuM nathI e samajanArane pIDA nathI thatI. bhakti duHkha hare che hajAro saMto bhegA thaI jJAna carcA kare tyAM manano meLo hoya che. tyAM maunanuM prAdhAnya hoya che. jyAre saMsArIo bhegA thAya tyAM kolAhala hoya che. mANasa duHkhanA mULa kAraNane jANavA prayAsa nathI karato tethI tene jIvanamAM duHkha ja dekhAya che, e duHkhathI pIDAya che. duHkhane haranAra che. bhakti Asakti vinAnuM jIvana. paNa tevI sthitimAM mANasa jaI zakto nathI tene mAyAno avarodha naDe che. mAyAnA anaMta svarUpa che te varNavavA kaThina che tevuM vedAMta kahe che. AkarSaNa manane thAya che aMtarikSajI nAmanA muni kahe che: paMcamahAbhUta najare dekhAya che. tenI racanA strI, puruSa, bALaka, suMdara, AkarSaka ke manohara hoI zake che. paraMtu A svarUpamAMthI AtmA nIkaLI gayA pachI tene gharamAM rAkhI na zakAya. A jagatamAM rahevAno teno eka mAtra AdhAra AtmA che. AtmA gayA pachI to tene smazAnamAM ja lai javo paDe tyAM bALavo ke dATavo paDe. A sthULa zarIra sAthe pAMca karmendriyo ane pAMca jJAnendriyo ane eka mana maLIne agiyAra sAdhano maLe che. Ane ekAdazI kahe che. A sAdhana prApta mAnavomAM prakRtidatta sattvaguNa, rajoguNa ane tamo guNa ochA vattA pramANamAM hoya che. indriyo je jANe che te mana pAse raju kare che. jemake AMkha jANe, jue che ke sAme baraphI paDI che. e saMdezo manane Ape che. mana jIbhane ane hAthane saMdezo pAThave che. Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) - - bhAgavatato sadeza jIbha rasa jherave che ane hAtha barakI momAM mUke che. vastunuM AkarSaNa to manane thAya che. mAyA mANasane vaza kare che zarIranuM abhimAna mANasane prathama thAya che. bIjAM abhimAna to pachI che. dehAbhimAnI mANasa paNa satkarmo to kare che, paNa e sakAma eTale phaLecchAthI kare che. ahane vaza thavAthI phaLAkAMkSA jAge che. tevAkarmamAM kartAbhAva Ave che tenAthI utpanna thatuM karma e mANasane azubha gatimAM ja laI jAya che. A rIte mAyAmAM vAraMvAra DhaLavAnA kAraNe te puNyanI sAthe pApa paNa meLave che. pariNAme jagatamAM tenuM AvAgamana cAlu ja rahe che. AvI rIte mAyA mANasane vaza kare che chatAM mANasa mAyAnA pAzamAMthI chUTavAno prayAsa karato nathI. mANasa guNAtIta bane mANasamAM aham dhanano lobha hoya e "rajo guNa che. saMtasamAgama, prArthanA, svAdhyAya, dhyAna, paropakAra hoya e sattva guNa che, ati bhogecchA, pramAda 'tamoguNa che. A traNe guNo anyamAM ane potAnAmAM jaNAya te chatAM mANasa mAyAmAMthI chUTavA prayAsa nathI karato. mANasamAM prakRtinA A traNe guNo mizra hoya che. eka guNa pradhAnapaNe hoya che. mANase kramazaH tamoguNamAMthI rajo guNamAM ane temAMthI satvaguNamAM praveza karavo joie. aMtima sAdhanA guNAtIta thavAnI hovI joie. mAyA patinI oLakha koNa Ape? saMta harijI kahe che: "mANasane mAyA spaSTa dekhAya che. paNa brahmane kayAreya jovo nathI. mANase e samajavAnuM che ke mAyA che to mAyA pati' paNa che. e mAyAnA svAmI che. e ja brahma che. jo mANasa mAyAnA pati brahmaparamAtmA-tarapha lakSa rAkhe to mAyAmAMthI chUTI zake. jema strInuM tamAma lakSa tenA pati tarapha hoya che. prazna thAya ke mAyA patinI samaja, tenI khabara kevI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (194) bhAgavatato saMdeza rIte paDe? e khabara guruthI paDe che. sadgurune mAdhyama banAvo mANasa upara mAyAnI sattA ane mAyA upara bhagavAnanI sattA che. mAyAmukta thavuM hoya to paramAtmAnA zaraNe jAva. mANasa jyAre paNa paramAtma sanmukha thavA, tenI pAse javA koziza kare che tyAre mAyA potAnA tamAma zastro sajIne mANasane kahe che : "mane mUkIne na javAya.' paNa jo mANasanuM mAdhyama saddaguru hoya to teo mAyAnA lakSaNo oLakhAvI mAyAthI dUra rahevAnA upAyo batAvI, mAyA pati pAse lai jAya che. jJAnAgnimAM sarva karma baLe bhagavAna zrI kRSNe kahyuM: 'mAmekaM zaraNaM vraja.' Ano artha mANaso khoTo kare che ke : badhA dharmo choDI mArA zaraNamAM Ave." kharo artha e che ke : prakRtinA traNe guNo (dharmo) choDIne mArA (bhagavAnanA) zaraNe Ave.' A rahasya sadguru jaNAve che. saddagurune svIkAro to temanI AjJA pALaje. ahIM ku guru a sadgurunI vAta nathI paNa sadguru je AtmajJAnI che temanI vAta che. jema agnimAM badhuM ja saLagI jAya che tema sadguru je je jJAna Ape che tenA agnimAM (jJAnAgnimAM) sarva karmo baLe che. sadgurunuM zaraNa mAyAnuM haraNa je AcaraNa karavAthI rAga-dveSa tUTe che te karavAnuM sadguru kahe che. jo sara zaraNa laI temanI AjJAe calAya to duSkara mAyA jarUra jItAya. kAraNa temanI kRpA evI baLavAna che. sadgurune maLatAM mANasa paramAtmA tarapha vaLe che, jagata taraphathI moM pharI jAya che ane pachI to mAyAne bhAgavuM paDe che. kAraNa mANasanA hRdayamAM ekane ja sthAna che te mAyA pati paramAtmAne grahaNa kare pachI mAyA rahI ja na zake. mAyAne kema jItavI tevAM nimarAjAnA praznanuM samAdhAna zrI harijI nAmanA saMte A pramANe samajAvIne ApyuM. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (para) ( evo mANasa brahma tarapha ja jAya ) brahma satya jagata mithyA nava yogIzvarone sAdhakoe prazna karyo che ke : "sAmAnya mANaso saraLatAthI bhava pAra Utare tevo mArga batAvo." yogIzvaroe je kahyuM e ja Adya zaMkarAcAryajIe kahyuM che ke karoDo graMthomAM je kahyuM che teno sAra huM ardhA zlokamAM kahuM chuM brahma satya jagata mithyA.' jagatamAM dara aThavADiyee dasa hajAra pustako pragaTa thAya che chatAM A pAyAnI vAta pragaTa nathI thai. brahma eTale "parama tattva" eTale ke hovApaNuM. jene prApta karavA mANaso saMsAra choDI ekAnta, dhyAnamAM jAya che. teno koI AkAra, prakAra nathI. tenAmAM vikAra nathI. anaMtakALathI e che, anaMtakALa e raheze. egaNitanI pelI pAra che. bhartRhari kahe che: "e parabrahmadeza ane kALathI para che. ApaNe kALamAM jIvIe chIe. mithyA eTale ke nahi tevuM jagata ApaNane dekhAya che kharuM paNa mithyA che. mithyA eTale ke nahi tevuM. je kAyama ja na rahevAnuM hoya tenA pratye Asakti zA mATe karavI? bahAra gAma tame mahemAna koInA thayA. yajamAnanuM ghara tamane gamI gayuM tethI zuM e tamAruM thai jAya? nA. e ghara sadAkALa tamAruM nathI. ema jagata tenI mAyAne kAraNe ApaNane potAnuM jaNAya che paraMtu jIvanuM sAcuM ghara to tenuM AtmasvarUpa brahma tattva ja che. pote ja potAne prApta karavAno che, potAnA gharamAM javAnuM che. namra bano AtmA, karma ane mokSa e traNa zabdo bI, jaina ane sAMkhya darzananA che. jo tame zarIra nahi paNa AtmA cho tevo nirNaya naryo hoya to tame adhyAtmano pAyo khodyo nathI tema kahevAya. bhagavAna kRSNa bhagavadgItAmAM arjunane kahyuM : 'taviddhi te tattvane jANa eTale ke AtmAne jANa kevI rIte tene jANavo? to kRSNa kahe che: "praNipAtana paripraznana sevayA." eTale ke AtmajJAnI saMta pAse jAva ane atyaMta namratAthI temane praNipAta (praNAma) karIne, sevA karIne, pachI Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - (16) bhAgavatato sadeza temane AtmA viSe prazna karo. ahaMkAra ogaLavo agharo che ane ahaMkAra namra thavA deto nathI. ahaMkArI mANasa saMsAra choDI sAdhu bane to paNa tenAmAMthI ahaMkAra jato nathI ane namra banato nathI, pariNAme pote AtmA che tevo nizcaya thato nathI. kAmanA pUrI thatI ja nathI - narasiMha mahetAe kahyuM: 'jyAM lagI AtmA tattva cinyo nahi tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI." cinyo eTale ciMtana thayA pachI teno anubhava thavo. AtmAno nizcaya thAya pachI vacce Ave che karma eTale mAyA. e dUra karavAno upAya karavAno che. yogIzvara kahe che : "loko kAmanAothI baMdhAyelA che. baMdhana padArthamAM ke vyaktimAM nathI paNa kAmanA eTale AkAMkSAmAM che. mANase e vicAra karavA jevo che ke eNe je pahelI kAmanA karI hatI. te kyAre pUrI thai? teno javAba e haze ke : "e kAmanA haju sudhI pUrI nathI thaI. to have kaho bIjI kAmanAno vAro kyAre Avaze? kAmanA nathI e zAMti meLave bhagavadgItA kahe che: "je mANasa pratyeka karmane bALIne bhasma kare che te zAMti meLave che. eTale ke badhI kAmanAothI mukta bane che. kAmanAothI baMdhAyelo AtmA aneka prakAranA karmo karyA kare che. temAM satkarmo hoya ane duSkarmo paNa hoya che. mANasa eTalI badhI pravRtti kare che ke tenI pAse AtmA viSe samajavAno, tenA viSe kaMI karavAno samaya ja nathI. AvA mANaso nirAMte khAtA paNa nathI. khUbI juo. khetaramAM vahelI savArathI mahenata karato kheDUta jamavAno samaya thaye mATI upara beTho-beTho 'bhAta'nI rAha jue che. tenI mA, bahena, bhAbhI ke patnI bhAta laIne Ave che. e bhAtamAMno roTalo, maracuM ane goLanA TUkaDone paNa khUba rasathI khAya che. enAmAM bIjuM khAvAnI kAmanA ja nathI ethI e AvI zAMti pAmyo che. jIvAtmA aneka kAmanAo rAkhe che ane kAma kare che. Ama karavAthI potAnuM duHkha dUra thaze ane sukha maLaze tema mAne che. paraMtu pariNAma enI mAnyatA karatAM viparIta ja Ave che. nAzavaMta sukha na ApI zake dharmazAstro, saMto to kAmanA nahi karavAnuM kahe che paNa mANasano potAno Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (17) anubhava paNa A ja vAta kare che. mATe sakAma karmamAM phasAyelA mANaso karmanuM viparIta pariNAma jANIne pharIthI vicAra kare ke : "dhana prApta karavuM saheluM nathI, maLyA pachI sAcavavuM saheluM nathI ane mRtyu pachI e dhana ane tenAthI meLavelA padArtho sAthe laI javAtA nathI. dhana, ghara, vyaktio ke anya padArtho nAzavaMta che. to e kevI rIte sukha ApI zake? ane svarganI prApti thAya to te paNa puNyano kSaya thayethI kALe karIne jAya che. mAyAmukta brahmane pAme nimI rAjAne nava yogIzvaronA bodhathI khAtrI thai gai ke parAtpara brahmane prApta karavA joie. e prApti A mAnava dehamAM ja thaI zake che. teno upAya che mAyAthI mukti meLavavI te. mAyA mukta thavAnI prakiyA eTale sAdhanA have karavAnI che. jema vAsaNa ghasIe chIe tyAre uparano mela jatAM vAsaNa UjaLuM bane che. eTale ke kharekhara to mela ghasIe chIe. e ja rIte mAyAne ghasIne kADhavAnI che. e mATe sarva prathama mananI zuddhi karavAnI che. satkarma mana zuddhi kare sakAma karmathI mana zuddhi thatI nathI. e mATe niSkAma karma karavuM joie. sAthe tattvanuM zravaNa, manana ane nididhyAsana karavuM joie. ema karavAthI citta zuddhi thAya che. bhautika apekSA rAkhIne thatuM karma kadAca saphaLa thAya paNa tenAthI aMtaHkaraNameluM thAya che. vaLI manamAM evo vicAra Ave ke jo badalAnI AzA ja na rAkhavAnI hoya to karma zA mATe karavuM ? e vicAra barAbara nathI. kemake aMtaHkaraNanI zuddhino vicAra karI satkarma karAya to aMtaHkaraNa zuddha to thAya ja, uparAMta puNyavRddhi thAya ane pApa naSTa thAya. bhale e meLavavAnI satkarma karanArane apekSA ja na hoya. jema tala, eraMDA pIlavAthI tela sAthe khoLa maLe che. evo mANasa brahma tarapha ja jAya mAnava deha, pAMce indriyonI pUrNatA ane saraLatAthI AjIvikA prApta thavI e puNyathI thAya che. zarIra, iMdriyo ane manathI ja sAdhanA karIne, niSkAma karma karIne aMtaHkaraNa zuddhi to karAya ja. mRtyu pachI svarga maLe to paNa aMtaHkaraNa zuddha hovAthI temAM Asakti thatI nathI. evo mANasa jIvanamAM durAcAra na kare ke bhogomAM na DUbe ane dhIre dhIre brahma tarapha ja jAya. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (pa3) saraLane paramAtmA maLe sukha brahma prAptithI maLe che - brahmane prApta karavA mATe zuM karavuM? e lakSya icchuka mAnava evI eka cetanAnA saMbaMdhamAM Ave jeno saMbaMdha e brahma sAthe hoya. mANase hajAro mANaso sAthe saMbaMdho joDyA paNa AvI parama cetanA sAthe saMbaMdha joDyo nathI. A cetanA joDe laukki sabaMdha na hoya chatAM atUTa saMbaMdha hoya. eTale ke jene kazuM meLavavAnI icchAnathI evA AtmajJAnI puruSa sadguru tarIke maLavA joIe. jemanI pAsethI atIndriya zaktinA saMketo-AMdolano-Ave che, e AMdolano jhIlavAnI temanAmAM zakti che evA sagurunuM teNe zaraNa levuM joie. aneka bhautika padArtho pAse hoya tethI sukha vadhatuM nathI, jIvana saraLa thatuM nathI. sukha ane saraLatA to brahma prAptithI maLe che. sadguru ziSyanA vikAse kADhe che AtmajJAnI sadguru ziSyanA doSo kADhe che paNa tenI khumArI ochI thavA detA nathI. sau prathama teno ahaMkAra tyAra pachI bIjA vikAro kADhe che. zabdabrahma, parabrahmano pragaTa nubhava karyo che tevA sadguru agAdha jJAnI che. te aneka zAstro jANe che paNa jANakArIno Agraha, matAgraha ke kadAgraha temanAmAM nathI. e kyAre paNa ame kahIe chIe tevuM nathI kahetA paNa bhagavAna pataMjali, bhagavAna buddha, bhagavAna mahAvIra, bhagavAna rAma ke bhagavAna kRSNa Ama kahyuM che ema kahe che. kema ke sarva dharma tarapha temane samabhAva che tethI temanAmAM koinI pratye pUrvagraha nathI rahyo. teo jANe che ke satya to eka ja che paNa tene kahenArA ane kahevAnI bhASA alaga-alaga che. tethI vividhatA Ave che. A kAraNe ja zabda brahmano mahimA che. zAstro vAMcIne mAhitI meLavanArane AtmajJAna maLatuM nathI. enI pAse ja che te phakata mAhitI jJAna che, anubhava jJAna nathI. tethI te zabdomAM rame che. paramAtmAnA hajAro nAma che. e jANavAthI ke bolavAthI kAMI brahmajJAnI thavAnuM nathI, paNa tenA Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (19) anubhavathI te jJAna Ave che. sadguru paramAtmAne priya che saddagurue parabrahma paramAtmAnA AzayathI pUrNatA prApta karI che ane pUrNa zAMti anubhavI che. AvA sadguru-saMta haMmezA paramAtmAnI sAthe aikyabhAvathI jIve che. AthI ja saruno Azraya zAMti ane zItaLatA Ape che. 'zAMti pamADe ene saMta kahIe,' AvA adhikArI sadguru paNa satpAtra ziSyanI zodhamAM hoya che. jIvanamAM AvAsarumaLI jAya to, temanA vacano, AzA ane bodhanuM pAlana mana vacana ane kAyAthI karavuM. niSkapaTa bhAve ane zaraNAgata bhAve temanI sevA karatAM karatAM ahaMkAra ogaLe che. sadgara karuNA siMdhu hoi, ziSya upara kRpA karIne tene paramAtmA tarapha dorI jAya che. Ama sadgurunI sevAthI ja ahaMkAra ogaLe che. saddagurukaNAnI, premanI ane satyanI jIvaMta mUrti che tethI ja te paramAtmAnA paNa priya che. saMtavyamAM UtarIne jJAna meLavavAnuM che - saMto pAse matAgraha mUkIne ja javAya. temano vadhune vadhu lAbha levA namratA sabhara, jANakArI bAjumAM mUkIne, khAlI mana karIne, mUkIne javAnuM hoya, ema karAya to ja saMtanuM jJAna meLavI zakAya. eTale ke mAyAne bAjumAM mUkIne saMta pAse javAnuM. mAyAne taravA mATe ja, jemaNe mAyA jItI che temanuM zaraNuM levuM paDe. e agharuM kAma che. sAdhu jeNe saMsAra choDayo che, tene paNa mAyA pajave che. saMta jemaNe mAyA jItI che te, satpAtra ziSyane, potAnA jIva karatAM paNa vadhAre vahAlA hovA joie. ema thAya to ja e saMtaddayamAM UtarI zake ane temanuM jJAna pAmI zake. saraLane paramAtmA maLe ziSya potAnI saraLabuddhithI ane niSkapaTabhAve pratyeka kriyAthI sadgurunI sevA karavI. temanI sUcanA pramANe pUjA, dhyAna karavuM. potAnI jarUriyAta-khAvuM, pIvuM, UMghavuM e paNa sadgurunI sevA gaNIne karavI. te ja rIte sadgurunI aMga sevA paNa daMbha, ADaMbara vinA karavI. jo e sevAmAM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (200) bhAgavato saMdeza daMbha ke bhedabhAva Avaze to ziSyanI sAdhanAmAM avarodha Avaze. mATe ziSya saraLa banavuM potAnI buddhine paNa saraLa banAvavI. je ziSya Ama kare che tenA upara paramAtmA jaldIthI prasannatA vyakta kare che, kabIrajI kahe che : saMta maLe to sAheba jarUra maLe, paNa daMbha haze to nahi maLe.' paramAtmA saMparkanI A adbhuta rIta che. duHkhI na thAva bhakto upara bhagavAna satata kRpA varasAvatA rahe che. kema ke temane saMto ane bhakto bahu ja vahAlA che. mATe bALaka jevI saraLatA dhAraNa karIne ja jIvananAM badhAM kAryo paramAtmAnAM gaNIne karo. zrImad vallabhAcAryajIe kahyuM che. paramAtmAne pIDAna Apo." AvuM kevI rIte karazo? jo tame duHkhI thazo to paramAtmAne pIDA thaze. mATe saraLa banI prasannatA meLavo. manane jagatamAMthI kheMcI paramAtmA sAthe joDo dhyAna vaDe paramAtmA maLe che mATe jene adhyAtmano AraMbha karavo che teNe badhI jagyAethI manane pUrNapaNe kheMcI levuM, anAsakta banavuM. tamane zAmAM zAmAM Asakti che tenI noMdha karazo to bahu lAMbI yAdI banaze. A mana pahelethI ja vastu, vyakti ane saMyogomAM Asakta che. AvA bhaMgAra ane malina manane paramAtmAbhimukha banAvavA, saMta ane mumukSuo upara atyaMta prema rAkho. Ama paNa A baMne pAtro prema karavA jevo ja che. cetanAne prabhumAM DUbelI rAkhavI tema karavAnI AMnada prApta thaze. jema dIvImAM rahelA ghImAM vATa DUbalI rahe che to prakAra Ape che, paNa ghI baLIne vATa upara rahe ke vATane kADhI lyo pachI prakAza maLato nathI. eja rIte prabhumAM cetanAne DUbalI rAkhIne kArya karavuM. pariNatinI komaLatA e to A jIvananI aNamola mUDI che. muni zrI bhAnuvijayajI Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (54) AjJA pALe te kRpA pAme saMto nirapekSa hoya che mAyAne vaza karavI agharI che tevuM saMto kahe che, jagata kahe che, paNa ene jItavAnI rIta jANavA mATe parabrahmanA anubhavI saMtanuM zaraNa jarUrI che. saMtane satpAtra ziSya zodhavAnI bahu mahenata nahi uThAvavI paDe, kAraNa jevA saMta pote ja sat ziSyane zodhatA Ave che. sAta varSanA eka bALakane saMta dAdue joyo. bALakanI mAne saMte kahyuM: "mA, A bALaka mAro che, mane ApI de.' mAe bALaka ApI dIdho. dAdu pAse e bALaka vikhyAta saMta thayo. satparuSa emanI pAse raheluM amRta, pAtra vyaktine ApavA icche che. saMta amRta pIe che ane jagatane pAya che. badalAnI apekSA vinA jagatane e satata ApatA rahe che. saMta nirapekSa che. parama zAMta evA saMtane vRtti pajavatI nathI. saMtoe jo emanI pAsenuM amRta ApaNane pAyuM na hota to AtmA-paramAtmAnI vAta koNa samajAvata? vedAMtano zrotriya' eTale dharmazAstrano jJAtA ane brahma niSTa eTale brahmane jANI tenAmaya rahenAra. potAne brahmano anubhava hovA chatAM, zAstrajJa hovA chatAM saMto jyAre mumukSu zrotAone kahe che tyAre pote kahe che tevuM nathI kahetA paNa A graMthamAM Ama kahyuM che, bhagavAna mahAvIre Ama kahyuM che, A saMta Ama kahetA hatA evuM kahe che. sudharmAsvAmIjakhkhasvAmIne kahe che bhagavAna mahAvIra pAsethI ame je sAMbhaLyuM che te tamane kahIe chIe. AvI ja vAta rAmAyaNa ane mahAbhAratamAM che. jJAnI saMto AvA saraLa ane nirapekSa hoya che. zabdanI maryAdA che. gaMgo mANasa goLa khAya teno svAda mANe paNa tenuM varNana na karI zake. evI ja rIta parabrahma paramAtmAmAM jeo TharyA che. teo zabdomAM temanI anubhavanI sthitinuM varNana nathI karI zakatA. emaNe je prApta karyuM che tene varNavavA zabdo TUMkA paDe che. jene kiMmatI hIro jaDe che te koIne batAvato nathI Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (202) bhAgavatano saMdeza paNa chUpAve che. tema jeNe A parabrahma ratna meLavyuM, anubhavanI tALI jene lAgI te zabdamAM nahi paNa sAnamAM samaje che ane samajAve che. temanAmAMthI pragaTa thatA AMdolano pAtra ziSya jhIlI le che, ane samajI le che, ukelI le che. ziSya gurUne A traNa arpaNa kare AvA brahmaniSTa-zrotriya sadguru prApta karIne temanA caraNamAM pAtra ziSya traNa vastuo arpaNa kare. e vastuo jagatano koI padArtha nathI, nANuM ke dazya padArtha nathI ane sadgurune te taranuM koi lakSya nathI. paNa ziSyane evo AnaMda thAya che ke sadgurunA caraNomAM huM evuM to zuM ApuM jenAthI temane AnaMda thAya ane mArA upara kRpA varasAve. je traNa vastuo arpaNa karavAnI che te A che. (1) svacchaMdatA (2) potAno mata ane (3) Agraha. sadguru ziSyonA doSa dUra kare che jaina paraMparAmAM ziSyo prabhAta- vidhi karIne saddaguru pAse Ave ane pUche ke: 'gurudeva, Aja AkhA divasamAM mAre zuM karavuM?" tyAre guru koIne zloko moDhe karavA kahe, koIne zAstra vAMcana karavA kahe, to koIne kAjo-kacaro kADhavA paNa kahe. je ziSyane jenI jevI jarUrI evuM karavA kare. ziSyo hovA chatAM paNa je kAma temane soMpAyeluM hoya te kAma temane ja karavuM paDe. tema karavAthI temanAmAM aham rahyo hoya te ogaLe ke bahAra Ave ja. AjJA pALe te kRpA pAme poMDIcerInA araviMda AzramamAM eka moTA jaja AvelA. emaNe mAtAjIne kahyuM: "mA, kAma Apo.' mA e kahyuM: je loko jamI rahyA che temanA thALI, vADakA upADI sApha karo.' emane AvuM kAma karatA joi ghaNAne Azcarya thayuM. paNa A to kAma karatA ja rahyA. ane mAnI, zrI araviMdanI kRpAne e pAmyA. paNa jeone AvuM kAma karavuM na game ane e kAmane badale bIjuM kAma mAge to temane sadguru kAma karavAnI nA nathI kahetA, bIjuM kAma paNa Ape che. paNa bIjuM kAma mAMganArano aham ogaLato nathI mATe teo jJAna pAmI zaktA nathI. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (203) svachaMdatA guru caraNe mUko atyAra sudhI jIvAtmA potAnA Ide cAlyo che. sadguru eka jIvatuM jAgatuM evuM mazIna che je ziSyanA vicAro, tenI prakRtine jANI le che. enAmAM rahelA doSone saddaguru jANI le che, te kADhavA mATe ja tene sevAnuM kAma batAve che. jemake ahaMkAra jenAmAM bharelo che ene kAjo (kacaro) kADhavAnuM ke sevAnuM kAma teo batAve che. ane te kAma karAvIne guru ziSyano aham toDe che. AdhyAtmika sAdhanAmAM sAdhakane zuM game che te mahattvanuM nathI paNa tene zuM naDe che te mahattvanuM che. ethI ja sarunA caraNamAM sau prathama mUkvA jevI vastu svacchaMdatA che. mata, mAnyatA ne Agraha choDo dharmanI ghaNI vyAkhyAo sAMbhaLI ane vAMcI paNa kharI vyAkhyA to e che ke sadgurunI AjJA pramANenuM vartana karavuM. bhAgavata kahe che tame tamArA Ide ghaNuM cAlyA cho, tame ghaNI sAdhanAo karI che, paNa te svacchede ja karI che, mATe prathama e choDo. pachI tamArA mata' ane 'mAnyatA choDo. tamAro mata satya zodhavA kAmamAM nahi Ave. satya matAdhIna nathI. satya mATe mAnyatAnuM koI cokaThuM kAmamAM nahi Ave. Ama hovA chatAM mANasa potAnA cokaThAmAM satyane phITa karavAnI koziza karIne satyane asatyamAM pherave che. AnaMdadhanajI kahe che : "jene pUcho te potAno ja mata kahe che, sanathI kaheto.' A mata ane mAnyatA satyane zodhavAmAM vaccenaDe che ane Agraha eTale potAnuM dhAryuM karavAnI Teva, e paNa choDavAno che. Asakti choDo to brahma maLe jene mAyA choDavI che, brahma meLavavo che, e Asakti choDe. jo e jaze to pUjA, japa, bhajana, dhyAna sArAM thaze. vairAgya daDha thaze. vairAgya zabda jagatathI nAsI javA mATe nathI. paNa rokAyeluM mana chUTuM thAya e mATe che. Asaktimaya mana pUjA, japa, bhajana, dhyAnamAM jai zakatuM nathI, temAM karI zakatuM nathI. mATe agAunI bharelI Asakti choDatA raho ane navIne praveza na karavA do. bharelI Asakti na chUTe to tenuM rUpAMtara karo. eTale ke padArtha ane vyakti taraphanI Asaktine paramAtmA tarapha pheravo. Ama parivartita thayelI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (204) bhAgavato sadeza Asaktine anurAga kahevAya che, eTale ke paramAtmAnA parama premamAM pheravI che ema kahevAya. bhaktimAM paramAtmA nirAkAra che mATe e parama prema, AtmajJAnI saMta, sadguru tarapha pheravo te bhakti che. ane chelle prANI mAtra tarapha pheravo. Ama paramAtmA, saMta, bhakta ane prANI mAtra tarapha Asakti javAthI tenuM baLa tUTaze. e tamane-sAdhakane pajavI zakaze nahi. pariNAme sAdhakanI AdhyAtmika yAtrA nirvighna, saraLatAthI cAlI zakaze. Atma-saMvAda pra. koI ApaNI bhUla kADhe tethI khoTuM lAge to karavuM? ja. tamArI bhUla tarapha koi dhyAna dore to namratApUrvaka svIkAra karavo joie ane bhUla zodhI kADhanArane dhanyavAda Apavo joie. khoTuM lAge che tenuM kAraNa ApaNAmAM asvIkArano bhAva che. pra. phakta ApaNI bhUlabatAvato ApaNo utsAha bhAMgIna jAya? ja. jo kharekhara bhUla hoya ane e koi samajAve to utsAha vadhe. pra. ApaNe navANuM TakA sArA kAryo karIe chatAM eka TakA mATe ApaNI bhUla ja kahyA kare to zuM karavuM? e sAmI vyaktinI bhUlache, enI kuTeva che, enAthI ApaNe uttejita nathavuM jema kutaruM bhase to ApaNe kaMi bhasavA jaie chIe? pra. aMtaramAM eka bhAva rahyA kare che ke ApaNI kadara kare, kadAca kAraNe ja duHkhI thaIe chIe. kAraNa ke tame bIjAnA AdhAre jIvo cho. apekSA ja tamAma duHkhonuM mULa che. pra. ApaNane khyAla Ave ke A bhAvanA kAraNe duHkhI thaIe chIe, azAMti anubhavIe chIe. chatAM prasaMga-ghaTanA nimitta maLatA tenI asarathI duHkhI thaie chIe. | ja. A badhA mATe tame taiyAra cho. koi nimitta maLavuM joie. muni zrI bhAnuvijayajI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (papa) mana zAMta karo ) daMbhIne anubhavano AnaMda nathI maLato nava paramahaMso ane nimI rAjA vacce saMvAda cAlI rahyo che. rAjAe prazna ryo: 'jemaNe satsaMga karyo che, parama tattvane jANe che, satyano bhaNakArA sAMbhaLyo che temane bhAge have eka ja kAma bAkI rahyuM che, te che tattvane jANIne anubhavavAnuM. paraMtu jo mAyAno aMzamAtra aMdhakAra rahI jAya to tenI anubhUti na thaI zake. ene mAyAne taravAnA mATe zuM karavuM? eka paramahaMse kahyuM mAyAnA baMdhanomAMthI pUrNa rUpe mukta na thayela hoya tevA daMbhI loko paNa tattvanI vAto karatA hoya che. temanI vAtomAM mAtra zabda jJAna ja hoya che paNa prakyiAmAM kAMI nathI hotuM. anubhavano AlAda, parama AnaMda temanI pAse nathI. dhyAnathI moha tUTe che kharekhara to manamAM rahela mohanA gaDhamAM tenI sAdhanAe, tenA tattva ciMtane keTalAM gAbaDA pADyAM te jovAnuM rahe. mohano killo emane ema rahyo hoya, aMdarathI moha tUTyo na hoya tyAM sudhI teNe karelI sAdhanA sArA pramANamAM phaLI na kahevAya. tattva ciMtana kAyAvita thayuM na kahevAya. moha aMdarathI tUTe to ja tenI zakti kSINa thAya ane te jAya. A prakriyA dhyAna dvArA ja thAya che. manane tAlamAM lAvavuM paDe sAMbhaLavuM ghaNuM saheluM che. kalAko sudhI sAMbhaLI zakAya. paNa eka ja kalAka satata dhyAna karavAnuM hoya to mana sthira nathI rahetuM. tyAre vAraMvAra ghaDiyALa sAmuM jovAI jAya che. jema vAvaNI karIne anAja barAbara utpanna karavuM hoya to samayasara khetarane kheDIne, kAMTA, kAMkarA, niMdAmaNa kADhIne tAlamAM lAvavuM paDe, tema ja paramAtma tattvanI anubhUti karavI hoya to prathama jIvanane ane manane tAlamAM lAvavAM paDe. temAM rahelA doSo vikArone vINI vINIne kADhavA paDe. tAlamAM lAvelI jamInamAM bIja vAvI, pANI pAi, vADa karIne satata Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (206) bhAgavatato sadeza jAgRta rahI cokI kare jethI harAyA Dhora khetaramAM pesI pAka bagADe nahi. e ja rIte sAdhaka doSo kADhI. satkarmanuM bIja vAvI, dhyAnanuM khAtara, pANI ApI jAgRtinI vADa karI navA koSone manamAM na AvavA de to tattvane jANI zake. manamAM rahelA vikAro kADhavA paDe bhagavAna zrIkRSNa bhagavad gItAmAM kahe che ke : "manane abhyAsa ane vairAgyathI vRtti vagaranuM banAvavuM paDe. pachI e mana dhyAna karIne tattvane pAmI zake. eTale ke tene joi, jANI, anubhavI zake. aneka dizAmAM doDatA manane eka ja dizAmAM vALavuM paDe. pUrI zaktithI badhI jagyAethI manane pUrNapaNe upADI levuM paDe. manane jyAre jyAre paramAtmAmAM vALavAno prayatna karAya che tyAre mana vaLI vaLIne jagatanA viSayomAM, mAyAmAM javAno prayatna kare che. mana vastu, vyakti ane saMyoga tarapha jAya che. tyAMthI manane vALavA mATe mamatva, mArApaNuM, mUcha manamAMthI kADhavAM paDe. A kADhavAthI mana zuddha thAya. zuddha manamAM dhyAna lAge. ane dhyAnamAM ja tattva maLe. jema vastrane raMgavuM hoya to temAM rahelo mela ane raMgakADhavAM paDe. AnaMdadhanajI kahe cheH manane, aMtaHkaraNane paramAtmabhaktithI raMgavuM hoya to manamAM rahelo kacaro (vikAro) kADhavA paDe. jema gharanA oraDAmAM lIMpaNa karavuM hoya to jUnA lIMpaNanA popaDA ukheDavA paDe che. Ama aMtaHkaraNano maLa gayA pachI ja dhyAna lAge che ane dhyAnamAM ja tattva jevuM che tevuM anubhavI zakAya che. svadharma karo svadharmanuM AcaraNa karavuM e AtmAno svabhAva che. e supere karavA mATe manane vikalpa ane vAsanAmAM javA devuM na joIe. jyAM mANasa Ubho che te bhUmikAnuM prApya kartavya karavuM te mANasano mukhya dharma che. jema ke bimAra vyakti mATe DaoNkaTara bhagavAna che ane sAravAra ApavI e DaoNkaTaranuM rtavya che, teno sva dharma che. zikSaNa ane dharmajJAna bIjAne ApavuM e brAhmaNano svadharma che. pitAno svadharma che kuTuMbanuM pAlana-poSaNa, mAno svadharma bALakono prema bharyo uchera ane temane susaMskAranuM ropaNa. Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (200) bhAgavatano sadeza sahanazIlatA moTuM tapa che jIvanamAM gamatAM-nagamatAM banAvo, prasaMgo AvyA ja karatA hoya che. harSa ane zokanA prasaMgo temAM hoya che. mahAbhArata kahe che : "zokanA prasaMgo hajAro Ave che, harSanA ochA Ave che. te vakhate mana vyAkuLa na thAya tevI samajaNa keLavavI, sahanazIlatA keLavavI. mANase e jovA jevuM che ke pRthvI keTaluM badhuM sahana kare che. tenI jema mANasa sahana kare. pachI paristhiti game tevI hoya. anukULa ke pratikULa saMyogomAM mana gamo ke aNagamona kare, udvigna nabane, harSanA AvezamAM na Ave. TIvImAM mana hatuM tethI parIkSAnA pariNAmamAM ochA TakA AvyA tethI pitAe Thapako Apyo. putra sahana karI zakyo ane teNe ApaghAta karyo. AvI vAto peparamAM ApaNe vAMcIe chIe. mANasanI sahana karavAnI kSamatA divase divase ochI thatI jAya che. tethI AvuM jovA maLe che. paNa jo samajaNa keLavAya to zAMtipUrvaka sahana karavAnI Teva paDe che. sahanazIlatAe tapa che. sukha ane duHkha, harSa ane zoka, gamo ane aNagamo, ThaMDI ane garamI, jIvana ane mRtyu e taMdra che. e sahana karavAM e tapa che. enA. jevuM moTuM tapa bIjuM nathI. tapathI mana zAMta thAya manovaijJAniko kahe che ke dharatI upara evo koI paNa mANasa nahi hoya jeNe jIvanamAM ekAda vakhata paNa maravAno vicArana Avyo hoya. mAMdo mANasa upavAsa kare e tapa nathI. svasthatA hoya, sahanazIlatA hoya, sAthe samajaNa hoya e tapa che. AvA tapathI mana zAMta bane che. koino droha na karavo, dagona karavo, vizvAsa bhaMga na karavo. thAya eTalI bIjAnI sevA karavI paNa duHkha koIne paNa na ja ApavuM. evuM jIvana jIvAya to mana zAMta bane che. prakRti niyamAnusAra kAma kare che manane uttejita na thavA devuM. jIvanamAM badhuM ja mana gamatuM thAya tevI koI paNa khAtrI bhagavAne nathI ApI. tethI sadA gamatuM ja nathI banatuM ane aNagamatuM banatuM rokI nathI zakAtuM. gamo-aNagamo, harSa-zoka e kAMI Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (208) bhAgavatato sadeza vAstavikatA nathI. prakRti potAnA niyama anusAra kAma karyA kare che. emAM mANasanuM kAMI paNa cAlatuM nathI. namra ane nirahaMkArI bano je bane che tenI khabara mANasane AgaLathI nathI maLatI. aNagamatA banAvathI duHkha thAya ane gamatA banAvathI harSa thAya e ahaMkAranI nizAnI che. ahaMkAra kADhayA pachI ja mana zAMta bane che. saMta lAotye koI jAhera prasaMgamAM jAya tyAre joDA kADhavAnI jagyAe ja besatA, jethI tyAM koI besavA Ave nahi ane temane koi UThADe nahi. AvuM nirahaMkArIpaNuM A mahAna tattvajJAnImAM hatuM. zANA mANaso kAma karatAM pahelAM ghaNA mANasone pUchI le che jethI temanA taraphathI vAMdhA na Ave. A samajapUrvakanI namratA ane nirahaMkArIpaNuM che. samajaNa keLavo harSa prasaMge chakI na jAva, viSAdanA prasaMge naMkhAi na jAva. paiso, sattA, dhana, rUpa pacAvavAM agharAM che. paNa zAMtithI manane DahoLyA vinA jIvavuM hoya to e pacAvavAM ja paDaze. harSanA prasaMgo bhagavad kRpAe maLyA che tema mAno ane viSAdanA prasaMgo karyajanita mAnI bairya dhAraNa karo. AvI samajaNathI viparIta prasaMge viSAda nahi thAya ane anukULa prasaMge Asakti nahi thAya. dhyAna mATenuM sthaLa manane AvuM taiyAra karyA pachI tattvane pAmavA dhyAna mATe yogya jagyA zodho. jayAM ekAMta hoya, zuddhatA hoya, durAcArI vyaktionI avarajavara na hoya evA zAMta, pavitra ane nirsagika sthaLanI pasaMdagI dhyAna mATe karo. mANase dharatIne svaccha nathI rAkhI, tenuM mULa svarUpa bagADI nAkhyuM che. tIrtha AdhyAtmika vAtAvaraNa maLe te mATe banyAM paNa mANase tyAM paNa vyApArIkaraNa kyuM che. paNa ekAMtamAM koI DuMgara upara, dUra koi nadI kinArA uparanuM tIrtha, jyAM jJAnI puruSoe tapa karyuM hoya, teo jamyA hoya ke tyAM deha vilaya thayo hoya te sthaLa dhyAna mATe uttama che. sAdhanAnA samaye cokhkhAM, sAdA, DhIlAM temaja Rtune yogya vastro madada kare che. sAdAI jIvanano alaMkAra che. Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) sakaLa sukha zrI harinA caraNe samarasa ane premarasa e zreSTha rasa che - yogI saMta prabuddhajI rAjAnImine bodha ApI rahyA che mAtra zarIrane jonAro jaDabuddhi che ane zarIramAM rahenArAne jonAro sUkSmabuddhi che. zarIra AtmA vaDe ja jIve che to paNa mANasane AtmAnI pratIti nathI. jagatamAM ghaNA rasa che temAM zreSThatama rasa che "samarasa' ane 'premarasa." bahAranI upAdhione eka pachI eka bAda karatAM je tattva bAkI rahe che te AtmA tamArAmAM ane prANI mAtramAM vase che, e vAta prathama buddhithI samajavAnI ane pachI svIkAravAnI che ane mAnyatAo choDavAnI che. ema karavAthI samarasa", "premarasa maLe che. bhedane bhedIne Atma tattva juvo eka ja gharamAM eka ja bApanA pAMca chokarA sAthe rahetA hoya to paNa temanI darekanI prakRti judI-judI haze. pratyeka vastumAM pharaka hoya che. eka vRkSa upara lAkho pAMdaDAmAM be sarakhAM pAna hotAM nathI. A prakRtino niyama che. pharaka joyA pachI Asakti UbhI thAya che. aneka AkAramAMthI mANase pasaMdagI karavAnI hoya che tethI kaMDha paNa thAya che. bheda thAya che. eTale ja rAga (Asakti) ane dveSa thAya che. Ane bhedIne AnAthI bhinna je Atma tattva raheluM che tene jovAnuM, jANavAnuM ane svIkAravAnuM che. A ja che yathArtha jJAna. paNa keTalAka mANaso jamIne gharethI nIkaLI bajAramAM baMdha dukAnanA pATIyA upara besIne brahmajJAnanI vAto kare, chelle pANI-pUrI khAI ghera jAya che. A che temanA jJAnanI itizrI. yathArtha jJAnanI avasthA mANasamAM je AtmA che te prANI mAtramAM che. paNa jyAM sudhI mANasa Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (210) bhAgavatano saMdeza potAnAmAM AtmAne joto nathI tyAM sudhI tene prANImAtramAM AtmA dekhAto nathI. prANImAtramAM AtmA che ema samajIne jIvanAre pachI sarvatra AtmAnI sattA che tema jovAnuM che. A samyagu jJAna-yathArthajJAnanI avasthA che. AtmAnI sattA sarvatra jovAze tyAre aMdarathI eka rasa pragaTaze te che 'samatvarasa." eTale ke AtmAthI bhinna rasane bAda karatAM karatAM potAne potAnAmAM, sarvamAM anubhavavo te. ene tame brahma kaho ke "sama.' sama eTale viSamabhAvathI rahitajo tame viSamabhAvathI bhojanane jozo to jADI roTalI, ThaMDI dALa ane kaDaka cokhAdekhAze. paNa samabhAvathI jozo to te poSaNa ApatuM bhojana dekhAze. prANImAtra mATe viSama bhAva na UThe tevI aMdaranI avasthAne samatva kahevAya che. arjunane bhagavAna zrIkRSNane pUchyuM: 'yoganA prakAro keTalA?" bhagavAne kahyuM : " samatvam yoga ucyate" samatva e ja yoga che. samatva eTale viSamabhAva, bhedabhAva vagaranI AMtarika avasthA. sabako sanmati de bhagavAna mANasa satata viSamabhAvamAM ja rahe che ane azAMta bane tevuM tenuM Ayojana hoya che. zAMta avasthA samarasamAMthI Ave che. pratyeka upAdhio bAda karatAM karatAM chelle je niravazeSa rahe che te AtmA che. tene sarvamAM jovo te samarasa che. evI avasthA prApta thaI che ke sarvamAM ane sarvatra huM ja chuM tevuM ja dekhAya, tevuM ja anubhavAya. have kaho Ama jonArane konA upara TheSa thAya? e koI upara vera-TheSa karI nahi zake. viSamabhAva paNa tenahi karI zake. enuM mana zuddha-nirmaLa thayeluM che. A avasthAne ja gAMdhIjI sanmativAna avasthA kahe che. tethI tote kahetA hatA ke "sabako sanmati de bhagavAna." A avasthA AvyA pachI te vyaktimAM viSamabhAva, sukha-duHkha, mAna-apamAna rahI zakatAM nathI. samarasa kevI rIte maLe mANasa badhuM choDIne 'samarasa -'premarasa' kevI rIte maLe teno ja vicAra kare. e mArga ane sat zAstromAMthI maLI zakaze. mULabhUta satya tarapha jonAra Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (211) sazAstra che. ane hiMsA, asatyAcaraNa karavAthI paNa mokSa maLe evuM kahenAra asazAstra che. sazAstra pratye mANasa aMtaramAM zraddhA rAkhe. jema soya hAthamAMthI nIce kacarAmAM paDI jAya to na jaDe paNa jo soyamAM doro parovelA hoya to jaDI jAya che. evI ja rIte manane sazAstramAM paroveluM rAkho. ane tenuM parama zraddhApUrvaka zravaNa, manana nididhyAsana karIne parAmarza karo. anya zAstronI niMdA, TIkA, TippaNa nahi karavI. jo karazo to mana azuddha banaze. je karo te paramAtmAne arpaNa karI je kyiA karavI ja paDe te karavI, paNa te tamAma kyiA tame paramAtmAne arpaNa karo. have vicAro ke paramAtmAne ApavAnI kyiA kevI karavI joie? uttama ja karavI joie ne? pahelAM Avo nirNaya karo pachI zreSTha rIte kriyA karIne te prabhune-paramAtmAne arpaNa karo. - gharamAM mA ekalI ja hoya to ThaMDI roTalIthI te calAvI le che paNa jo dIkarA-dIkarI, vahu, pati hoya to te saMpUrNa rasoI banAve che, zreSTha rIte sAruM bhojana banAve che. evI ja rIte paramAtmAne arpaNa karavAnI kyiA, vyavahAra paramArtha tamAma kyiA zreSTha rIte karavI. je potAne atyaMta priya hoya ane sAruM hoya te ja paramAtmAne arpaNa karAya. Ama karavA pAchaLa samarpaNano eka bhAva che. eTale ja paramAtmAne prasAda dharAvyA pachI tame ekalA nathI khAtA paNa badhAne vaheMco cho. chelle je rahe che te tame lyo che. sakaLa sukhazrIharinA caraNe paramAtmA jeno prANa che tene mana to sakaLa sukha zrI harinA caraNe evo bhAva ja hoya che. bhagavAna ja teno eka mAtra AdhAra hoya che ane bhagavAnanuM pragaTa svarUpa evA saMtano satsaMga kare che. AvA bhAvavALA mANaso sAthe ja tene mitratA hoya che. jemanA bhavano aMta AvI gayo che tevA saMta tamane maLe to temanI niraMtara sevA karajo ane paramAtmAne satata hRdayamAM rAkhI sAmAnya mANasanI sevA karajo. A ja che mAyAmuktinuM sAdhana, mokSanuM sAdhana Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (012) bhAgavato saMdeza ra014 Taoes newAjakAraNa pATaNa 'graMtha saMpAdana samiti pa.pU. sAdhvIjI priyadarzanAzrIjI mahArAja sAheba zrI narendrabhAI hIrAlAla gAMdhI eDavokeTa zrI madhusUdana kRSNalAla sonI vyApArI pATaNa zrI rAIbahena IzvaralAla paTela nivRtta AcAryA pATaNa zrI ramIlAbahena maTulAla gAMdhI nivRtta AcAryA sidhdhapura zrI zaradabhAI pI. zAha eDavokeTa mahesANA zrI mukuMdabhAI pI. brahmakSatriya nivRtta AcArya pATaNa zrI DaoN. zobharAjabhAI tArAcaMda koTaka ema.esa. (gAyaneka) DIsA zrI DaoN. mahendrabhAI caMdulAla zAha ema.bI.bI.esa. amadAvAda zrI prahalAdabhAI DAhyAbhAI sonI agragaNya vyApArI pATaNa 9 ka : ka : ka 'sarvamaMgalama Azrama - sAgaDiyAnuM mukhapatra parama tatva | tenuM koI lavAjama nathI. te nIcenI rIte maLI zake che. (1) rUA. pa01/- ApI koI paNa eka aMkanA sponsara thavAthI parama tatva'nA aMko che. ane Azrama prakAzita pustako AjIvana bheTa meLavI zakAya che. tene mATe sarvamaMgalama Azrama'e nAmano pATaNanI bekano DrAphaTa mokalavo. (2) rUA. 101/- ke tethI vadhu rakama aMkane bheTa mokalavAthI ApanAranuM nAma eka aMkamAM chapAya che ane te aMka temane bheTa mokalAya che. (3) 'sarvamaMgalam Azrama'-sAgoDiyAnI sAyaga jJAna prasAraNa yojanA'mAM rUA. 1001/ ApI sabhya thavAthI bhAratamAM ane rUA. pa001/- ApI sabhya thavAthI paradezamAM A aMko ane Azrama prakAzita pustako bheTa meLavI zakAya che. tene mATe sarvamaMgalama Azrama e nAmano pATaNanI beMkano DrAphaTa molakavo. (4) sarvamaMgalam parivAra Azrama'-pATaNamAM rUA. 1001/- ApI AjIvana sabhya thaIne bhAratamAM ane rUA. pa001/- ApI sabhya thavAthI paradezamAM A aMko tathA Azrama prakAzita pustako bheTa meLavI zakAya che. tene mATe sarvamaMgalam parivAra Azrama'e nAmano pATaNanI beMkano DrAphaTa mokalavo. khAsa : A tamAma yojanAonA lAbha levAnA pariNAme AzramanA AjIvana sabhyone Azrama prakAzita pustako ane eko vinA mUlya bheTa apAya che. uparAMta AzramamAM AvatA pratyeka mumukSuone Azrama prakAzita pustako mAtra aradhI kimate vecAtAM apAya che. : : F-35. * ::: : - ** jika : : : ::: dika kaDaka navasArInA sonAno lasoTIvAvo pANI Tapa. kona on oupara Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (213) ssssssssss r [kAma, * ** ': AzramanI pravRttio : sarvamaMgalama Azrama I. Teksa mAphI sarTI. ne, EXEMO.H9-133 190), 93/94 tA. pa-10-94 sosAyaTI ekTa raji. naM. EGUJ / MEH. che TrasTa raji. na. epha-80 mahesANA ( zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika dhyAna kendra : dhyAna, svAdhyAya ane saMzodhana * zrI vItarAga ArAdhanA kendra : (dhyAna maMdira) bhagavAna pArzvanAthanuM maMdira * vItarAga vijJAna kendra ane zrImad rAjacaMdra jIvana darzana (myujhIyama) * oDiTorIyama (thIeTara) sAdhakonA AdhyAtmika vikAsa mATe samyaga jJAna prasAraNa yojanA : AdhyAtmika pustaka prakAzana * bhAratIya tattvajJAna kendra : Azrama mukhapatra "paramatattva' prakAzana * sadbhuta abhyAsa vartuLaH pU. gurujInI vANInuM pustaka dvArA prakAzana, dhyAna zibironuM Ayojana * zrI guruvANI : pU. gurujInI vANInuM prasAraNa (oDiyo tathA vIDIyo) * buniyAdI mAdhyamika tAlIma zALA, koThura zikSaNa kendra, chAtrAlaya, pustakAlaya, pAThyapustaka bhaMDAra, svanirbhara prAthamika zALA. - nUtana kumuda gauzALA * prAthamika Arogya kendra - zrI ema. vasA parivAra mobAIla meDikala yuniTa. sAdhaka kuTIra : sAdhakone rahevAnI sagavaDa ane mArgadarzana * atithigruha * vAnaprastha ArAdhanA kendraH vRdhdho ane sAdhakone ArAdhanA karavAnI ane rahevAnI sagavaDa * pU. pitAzrI cimanalAla chaganalAla zAha ane pU. mAtuzrI nirmaLAbena cimanalAla zAha bhojanAlAya harioma sahAya yojanAH madhyama ane nirAdhArone sahAya maMda budhdhi apaMga sahAya yojanA zikSaNa vidhavA sahAya yojanA : tejasvI vidhArthIone ane nirAdhAra vidhavAone sahAya sAvamagalAma mArAma ke sAmoDiyAtA. mANe uga 34pa, kona (02erdI rahapa94 : STEES Iti | sarvamaMgalama parivAra Azrama TrasTa raji. naM. 385, mahesANA. tA. 22-9-1994 TrasTa rajI. naM. I-1230, pATaNa 0 dara ravivAre pa.pU. gurujI munizrI bhAnavijayajI mahArAja ane DaoN. mahendrabhAI zAhanA) AdhyAtmika pravacano. dara budhavAre AdhyAtmika pustaka upara DaoN. zrI mahendrabhAI zAhano svAdhyAya | aSADha suda-11thI zarU thatI pU. gurujInI AdhyAtmika cAturmAsa pravacanamALA * vividha utsavonuM Ayojana 0 AjIvana sabhyone bheTa pustakonuM Ayojana 0 saMto ane vidvAnonA pravacanonuM ane rekorDIMganuM Ayojana 0 AdhyAtmika pustaka prakAzana, vitaraNa tathA vecANa Ayojana 0 sAdhakone rahevAnI sagavaDa ane pa.pU. gurujInuM mArgadarzana. ja sapaka , chesAmAlama parivAra mAdhyama verAI cakalI, pATaNa (4 ga.) tA. 6 pATaNa. 3845, phona :(02966) rara0030) sAtavAranavAravavavavavAvALA vavavavavavavavava vavAra Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (214) bhAgavatano saMdeza 1 0 0 8 ba ba ha - mahArAjazrIe sarvAMgalaparivAraAgrA-pATaNamAM ApelI cAturmAsapravathanantml | dara varSe aSADha suda- 11 thI bhAdaravA suda-15 sudhI cAlatI dhArmika vyAkhyAnamALA. 1969 sthitaprajJA 170 kaThopaniSada 1971 izAvAsyopaniSada 172 aSTAvakra gItA. 1973 vedamaMtro. 174 yogavAziSTa mahArAmAyaNa 197pa zivasUtra 176 tAo upaniSada-tAo teha kiMga 177 thI 1979 pa.pU. munizrI sAdhanAmAM 1980 zAMDilya bhaktisUtrA 1981 baMdha 1982 bhagavadgItAno karmayoga 1983 bhAgavata - 11 mo skaMdha 1984 bhaktAmara stotrA 1985 uttarAdhyayana sUtra 1986 mahAbhArata- zAMtiparva 1987 upadezamALA. 1988 SoDazagraMtho. 1989 kabIravANI 1990 gorakhavANI. 1991 bhaktamALa 1992 | kIrtana ghoSA. 1993 bhartuhari zataka 1994 suMdaravANI . 1995 | saMtazrI jJAnezvarajInA abhaMgo. 1996 rAmAyaNamAM bhAratIya saMskRtinuM darzanA 1997 parama kRpALu deva zrImad rAjacaMdrajInAM vacanAmRto 198 parama kRpALu deva zrImAjacaMdrajInAM vacanAmRto. 19 ane 2000 | mahArAjazrInI nAdurasta tabiyatanA kAraNe baMdha 2001 puruSottama yoga-bha. gItAno 15 mo adhyAyA 2002 mahArAjazrInI nAdurasta tabiyatanA kAraNe baMdha 2003 saMta rahImanI vANI 2004 saMta cidAnaMdajI ne saMta dAdUnI vANI 2005 gaMgAsatInuM adhyAtmadarzanA 2006 bhAgavatano saMdeza 2007 mAkhana thA so vIralA pAyA 2008 jAgIne jouM to jagata dIse nahIM, UMghamAM aTapaTA bhoga bhAse che ke re va dha dha Ta 8 a 00 jAna che ? che che che te kahyuM che che ke zuM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (215) 22 mahArAjazrIe sarvamaMgalama parivAra Azrama-pADhaNamAM ApelA pravacano zrImad bhagavadgItA | jagadguru zaMkarAcAryajI kRta pAtaMjala yogasUtro 18 aSTAdazaratno nAradabhakti sUtro | umAsvAtiH prazamarati prakaraNa| jJAnezvarI gItA 20 zramaNa sUtra (jenadarzana) SoDazagraMtho 21 dhammapada (bauddha darzana) | bhartRharinA nIti ane vairAgyazataka akhegItA yogazAstra-hemacaMdrAcAryajI kRta 23 upaniSado 24 saMta bhajano zrI haribhadrasUrijI kRta AnaMdadhanajInAM pado SoDazaka prakaraNa yogavAziSTa mahArAmAyaNa yogabiMdu viSNu sahastranAmA yogadRSTi samuccayA jJAnArNava (jaina darzana) dharmabiMdu 29 aSTa prAbhRta (jena darzana) zrI umA yazovijayajI kRtA prArthanA ane dhyAna (zrImAtAjI) jJAnasAra aMtaragoSTi adhyAtmasAra bhagavAna mahAvIranA 27 janmo| kavi banArasIdAsa kRtA datta maMdira-pATaNamAM pravacano samayasAra guru lIlAmRta-raMga avadhUta kRta paMDita rAma zarmAtA bhaTTAraka jJAnabhUSaNa AcArya kRta gAyatrI mahAvijJAna tattvajJAna taraMgiNI. yogendra dave kRta cANakya nIti paramAtma prakAza gaMgAsatInuM adhyAtmadarzanA zrImad rAjacaMdrajI kRtA saMtavANI-yazovijayajI ma.nAM 17 | Atmasiddhi zAstra pado-AnaMdadhanajI ma.nAM pado] mahArAjazrIe sarvamaMgalamaAzcama-sAgoDiyAmAM ApelA pravacano samatAzataka - yazovijayajI mahArAja 10 | | adhyAtmasAra samayasAranATaka - banArasIdAsa | |11| zramaNa sUtra tattvavicAramALA - anAtha. 12 dharma saMgraha bhAga-1 prazamarati prakaraNa - umAsvAti ma. 13| samayasAra-zrI kuMdakuMdAcAryajI kRta) Atmasiddhi zAstra - zrImad rAjacaMdra14| coga zAstrA yogadaSTi samuccaya - A. haribhadrasUrI|12| yogasAra maNiratna praznottaramALA. yogazataka zrImad rAjacaMdrajInA vacanAmRto. pravacana-zrI kuMdakuMdAcAryajI kRta gaMgAsatInAM bhajano Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) bhAgavatato saMdeza 16 21 mahArAjazrIe mahesANAzAna zibiramAM ApelI pravacanamALAo gItAno bhakitayogA 12 | upadeza sAra - ramaNa maharSikRta. izAvAsya upaniSada (be varSa) 5 13 jIvana jIvatAM AvaDe to jiMdagI mahephIla che. nArada bhaktisUtra 14 hasatAM hasatAM hari maLe yakSa yudhiSThira saMvAda AMkhamAMthI amRta varase tyAre pRthvI bhaktivardhinI ane catu zlokI upara svarga varase (zrImad vallabhAcAryajI kRta) sukhanuM sAcuM saranAmuM mIrAMnI vANI. 17 harinA hoya tene hari maLe. bhartuhari zataka 18 | Arasa to maLyo-mUrti kevI ghaDazuM? kabIranI vANI. cAlo sarjana karIe sukha zAMtinuM venIzIyananAM trIsa dharmasUtro 20 gaMgAsatInuM adhyAtmadarzana, bhakatamALa. | dharatIno zaNagAra bhagavAna mahAvIra ane gautamasvAmIno saMvAda 22 |so hi sAhibaku pyArA | 23 | saMta raidAsanI vANI (2009) mahArAjazrIe pAlanapura jJAna zibiramAM ApelI pravacanamALAo 1 pAtaMjala yogadarzana 6 | mahAbhAratano marma 2 izAvAsya upaniSada | yakSa-yudhiSThira saMvAda 3 ]dharmatattva darzana (vaidika, jaina, bauddha)| praznottaramALA. viveka cUDAmaNi - zaMkarAcAryajI kRta nAradabhakti sUtra 9 devI prakRti ane AsurI prakRti mahArAjazrIe DIsA zAna zibiramAM ApelI pravacanamALAo bhagavadgItAno jJAnayoga, | 10 gautama kulaka saMvAda - 1998 bhaktiyoga-karmacoga - 1989 11 jIivana jIvatAM AvaDe to jiMdagI adhyAtma ane dharma - 1990 mahephila che adhyAtma darzana- 1991 12 |udhaDe che dvAra aMtaranA - 1999 adhyAtma darzana-1992 13]hasibA dharibA khelibA dhyAnam-2003 14 pAMca kalpavRkSo - 2004 adhyAtma darzana-1993 15] jIvana jIvavAnA cha sidhdhAMto-2005 zrImad rAjacaMdrajI vANI - 1994 16 cizovANI-yazovijayajI.ma.nA pado yakSa-yudhiSThira saMvAda - 1995 | 2006 mananI zAMtinA upAyo - 1996 17 AThe pahora AnaMdamAM rahIe 2007 | izAvAsya upaniSada - 1997 | 18|bhaja govindamUDha mate 2008 mArAjazrIe amadAvAdajJAnazibiramAM ApelIpravacanamALAo ((1) jaina dharmanA mULabhUta siddhAMto, (2) apUrva avasara evo kyAre Avaze 1 thI 6 gAthA, (3) apUrva avasara evo kyAre Avaze 7 thI 13 gAthA, (4) apUrva avasara evo kyAre Avaze 14 thI 21 gAthA, (5) bInA nayana pAme nahi (pAlaDImAM ApelA pravacano), (6) Atmasiddhi (7) mULa mAraga sAMbhaLo jinano re Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatato sadeza (210) mahArAjazrIe anya zaheromAM ApelA pravacano muMbai: (1) izvara parAyaNatA (3) atyaMtara pariNAma avalokano (2) jIvanamAM dharmanI jarUra T(4) vairAgya ane upazama (5) (3) apUrva avasara (4) mULa mAragI (zrImajIno aMtima saMdeza upadeza (6) (5) bhaktinA 20 doharA (6) aMtima zrImadjInAM vacanAmRto siMdeza (7) Atma siddhi (8) iDaranI (7) samyagadarzana ane zrAvakanAM kartavyo siddha zIlAM dravya saMgraha vivANIyA prAthamika sAdhanA indoraH (1) jIvana kA svarUpa T11 | kobA (1)jaina darzana (2) samAdhi ke I(2) dhyAna sAdhanA saptadvAra (3) gautamakulaka saMvAda (4)| 3 bhopAlaH (1) dharmakA svarUpa sAcA sukhanI prAptino mArga (5) 4 ujajainaH (1) aciMtyakA ciMtana 5 |zivapuraH (1) yoga ke dvAra samyapha dRSTinI avasthA 6 zAjApuraH (1) dhyAna sAdhanA (2)12 rAjakoTa : (1) mULamArga (2) samya mana kI zAMti (3) pAMca yogA darzana, (3) vairAgya upazama (4) 7 kheravA : (1) maNiratnamALA samAdhimaraNa (5) dhyAna kone kahevAya praznottaramALA (2) bhajagoviMdam (6) zrImadjIno jagata upara upakAra 8 joTANAH (1) nArada bhaktisUtra (2) (7) zrImadjInAM vacanAmRto (8)! zivasUtra (3) rAmAyaNa (4) bhaktimArgano sUtro bhagavarnAmakIrta (5) paramAtma- 13] dharamapuraH (1) zrImadjInAM vacanAmRto prAptinA upAyo (rAmAyaNa aMtargata) (2) jJAnasAra (3) zrImad rAjacaMdranAM (6)bhajagovindama - Adya zaMkarA- | vacanAmRto tathA AnaMdadhanajI cAryakta mahArAjanuM zAMtinAthanuM stavana (4) morabI : (1)bhakita mArganI]. hRdaya pradIpa (5) gaMgAsatInA bhajano sarvoparitA (2)apUrva avasara 14 beMgloraH zrImadjIno aMtima saMdeza. 'Azrama dvArA prakAzita thayelAM pustako 1 pAtaMjala yogasUtro [18 prima lakSaNA bhakita sthitaprajJa - traNa AvRttio [19] dhanyo gRhasthAzramaH be AvRttio prArthanA pustaka - pAMca AvRttio|20 izAvAsya upaniSada (bIjI AvRtti) nAradabhaktisUtra - nAnuM zrI kRSNa zaraNaM mama 5 |mInano mahimA jIvana eka saMgrAma 6,bhagavadgItAno bhakitayoga : rAmAyaNamAM bhAratIya saMskRtinuM darzana 7 |tattva ciMtana IuttarAdhyayana sUtra bhA. 1 8]izAvAsya upaniSada 25 dhyAna 9 nAradabhakti sUtra - moTuM ka nAradabhakti sUtra moTuM-bIjI AvRtti 10| bhagavAna zrI kRSNa caitanya yAtrA bhA.1(pU.gurujIe lakhela patro) 11) dharmabiMdu - be AvRttio cetanya yAtrA bhA.2(pU.gurujIe lakhela patro) 12jIvana ane jiMdagI AtamanuM jharaNuM. 13 zrI guru caraNe tattvajJAna taraMgiNI 14|sAdhanAnAM sUtro 31bhAgavatano saMdeza 12| mahArAjazrInI sAthe 21 varSa 32/caitanya yAtrA bhAga-3 16mIrAMnI vANI 33 mAkhaNa thA so viralA mAyA 17sAco mAnava 34 dhyAna pathA noMdha:* AnizAnavALAM pustako mahesANA roTarI kalabanA saujanyathI prakAzita thayelAM che. m 22 bm 23 bm bm bm 26 bm 27 bm bm 29 by s s s Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (218) bhAgavatano saMdeza A che sAdhakanI saMpati vizvAsa sAthe virAga, budhdhiyukta prema, zradadhAyukata sAdhanA, niSThAyukta AjJApAlana, - zaktiyukata zuddhi, gaMbhIratAyukta cakoratA, vyavasthA zaktiyukta kuzaLatA, nirbhayatAyukta samarpaNatA, - khumArI sAthe namratA, saraLatAyukta tIvra buddhimattA, sahiSNutAyukta sahAnubhUti, tarpaNa sAthe arpaNa - viSAdarahita pramoda, vihavaLatArahita AnaMda, UDI samaja, sUkSmagrAhI budhdhi, samanvaya svabhAva ramaNa karato cetanya, - maitrIyukta mana, karuNAthI chalakatI AMkho, | pramoda nItaratuM hRdaya, pavitratAyukta deha, zudhiyukta Indriyo. munizrI bhAnavijayajI mahArAja Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatano saMdeza (210) parama pUjya gurujIke caraNoM meM DaoN. ke. pI. asnANI sarva maMgalam meM - birAje nyArA, vahI deva mAnava he gurudeva hamArA / harahAla meM muskurAte haiM rahate, karuNAmaya nainoM se amRta varasAte, prabhudarzana ke khAtira jo sAdhaka tarasate, banake unake rAhabara lagAte haiM raste, niraMtara hai bahatI jidhara jJAna dhArA, vahI deva mAnava he gurudeva hamArA / uttama jJAna graMthoM kA sabako sunAe, agama gA~Tha Atama kI palameM suljAe, bhUle hae ko mAraga batAe, haTAke aMdherA ve prakAza lAe, duHkhI dIna durbala ko dete sahArA, vahI deva mAnava he gurudeva hamArA / gurujI ne Atama kA mAraga dikhAyA, huA mohamAyA ke padakA kA sakayA, bigara 'dhyAna' ke maiMne jIvana bitAyA, milA thA jo hIrA muphta meM ga~vAyA, abhI tere jIvana kA jaga gayA sitArA, vahI deva mAnava he gurudeva hamArA / parama pUjya bhAnu vijayajI munivara, jJAna aura vairAgya bhakti ke sAgara, unhIMke zaraNa meM samarpaNa kare jo. dikhAe hue rAste para cale jo, sakala usakA jIvana ho jAegA sArA, vahI deva mAnava he gurudeva hamArA / posTa osipAse, DAsA.li.nAsasisI-385535 - Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (220) bhAgavatato saMdeza parama pUjaya gurujIne koTI koTI vaMdana... AjathI barAbara 43 varSa pahelAM 196 6mAM sAgoDiyA gAmanI paMcAyate bheTa Apela 68 ekara jamInamAM munizrI bhAnuvijayajI mahArAje sarva maMgalam AzramanI sthApanA karI hatI. temano hetu zubha zikSaNa dvArA bALakane saMskAra ApIne sAco mANasa banAvavAno hato. e vakhate emanI uMmara mAtra 35 varSanI hatI. emaNe 1 2 varSanI uMmare bhagavatI dIkSA grahaNa karI hatI. pAMca varSa sudhI aneka dharmazAstrono abhyAsa karyo ane pachI jJAnabodha Apavo zarU karyo. pU. gurujIe loka-kalyANanA kAryo jevAM ke buniyAdI tAlIma zALA, chAtrAlaya, gauzALA sAthe zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika dhyAna kendranI sthApanA karI. sAthe sAthe sarva maMgalam parivAra Azrama, pATaNamAM dara ravivAre jAhera dhArmika pravacano ApavA mAMDyA ane tenA upakrame pATaNa zaheramAM cAturmAsanA pravacano paNa ApavA mAMDaDyA. 43 varSa pahelAM je sthaLa mAtra jaMgala hatuM te sthaLe maMgaLa rUpa dhAraNa karyuM che. A badhuM pU. gurujInI sAdhanA ane tapazcaryAne AbhArI che. A 'bhAgavatano saMdeza' pustakathI ApaNe eka vadhu navA varSamAM pravezI rahyA chIe. enI pAchaLa pU. gurujInI preraNA ane amidaSTi rahelI che. sarva jana hitAya apAra karuNAthI varasI rahela parama pUjya gurujInI premanI saravANIno satata lAbha maLato rahe te mATe parama kRpALu paramAtmAne ApaNI prArthanA che ke A nUtana varSe pU. gurujIne nirAmaya ane dIrgha AyuSya bakSe. li. saMpAdaka maMDaLa Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( bhAgavatano saMdeza zarIra, kapaDAM zuddha karavAM sAbu joIe tema buddhi zuddha karavA satsaMga joIe. satsaMga buddhimAMthI mela-vAsanA-kATato jAya che ne buddhi zuddha thatI jAya che. paramAtmakRpA vinA saMta maLatA nathI. bhaktimArga saraLa, sulabha dekhAto hovA chatAM atyaMta kaThina che kema ke temAM phatapaNAno ahaMkAra sau prathama choDavAno che. sAthe mAlikIbhAva paNa choDavAno che ane paramAtmAnuM mAlikIpaNuM svIkAravAnuM che. jIvana lAMbu paNa ajJAna, vAsanA, arthopArjana mATe hoya to zA kAmanuM? sthira Asana, samazvAsa, Asakti choDavI, IMdriyo upara kAbu meLavavo e bhagavAnanA sAkAra svarUpamAM manane joDavAnAM uttama sAdhana che. sAdhake tamAma sAdhanA prakRtino kSaya karavA mATe ja karavAnI che. mANase kAma, krodha, lobha, moha, mada, matsara, rAga-dveSa karIne potAnA mana upara tenA saMskAra pADayA che. te prakRtine evI to Dha karI che ke te AtmAnuM eka aMga banI gaI che ne mRtyu pachI paNa mANasa tene sAthe laI jAya che. bIjA zarIramAM paNa tenI sAthe ja rahe che ane paramAtma-prAptimAM avarodha karatI rahe che. Atmadeva pUrNa zakti sAthe aMdara ja beThA che. mANase prakRtidatta vikArone dUra karI enI pAse javAnuM che. ajJAna jJAna vaDe jAya, jJAna satpaSa dvArA ja maLe, satpaSa bhaktithI maLe. mATe sau prathama bhaktithI satpaSa pAse jaI ajJAnane kADho. ajJAna eTale abhAna. jJAna eTalo ravarUpanuM bhAna. | mANasa padArtha, paristhiti, saMyoga badalavAnI ne adhyAtma mANasane badalavAnI vAta kare che. kSamA ravabhAva che tethI temAM rahevuM te dharma che. emAM jIvana paryata rahI zakAya. IrSA, krodha, lobha e vikAra che, vibhAva che. e svabhAva nathI, dharma nathI paNa adharma che. vaLI e bhAvamAM satata rahI zakAtuM paNa nathI. mRtyu samaye zuM karavuM? maraNano bhaya na rAkhavo, yogamAM maravAnuM. omano jApa karavo. sAcuM sukha aMdara che tenuM mANasane vismaraNa thayuM che. te smaraNa thAya ane sAcA sukha tarapha javAya tenI eka mAtra paddhati dharma che. tArIkha : 21-12-2009 sAdhvI priyadarzanAzrIjI mahArAja 'vinoda prinTarI, pATaNa. mo. 9898506011 WWW.jainelibrary.org,