Bhagavatno Sandesh

SR No.: 004651
Original Sutra Author: N/A
Author: Bhanuvijay
Publisher: Sarvamangalam Ashram Sagodiya
Publication Year: 2009
Total Pages: 224
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati & Spiritual
File Size: 11 MB

Page 93

(૯૦)
ભાગવતતો સદેશ
“હું કરું, હું કરું એ જ અજ્ઞાનતા, શકટનો ભાર જેમ શ્વાન તાણે.” ગાડા નીચે શ્વાન ચાલી રહ્યો છે તે માને છે કે ગાડાનો ભાર તે તાણે છે. એવી જ રીતે માણસ માને છે કે એ જ બધું કરી રહ્યો છે. એમ કરીને એ પ્રકૃતિને વશ થાય છે અને પોતાને ભૂલે છે. પોતે મટતો નથી પણ ભૂલ્યો છે કે પોતે આત્મા છે અને આત્મા મરતો નથી, મટવાનો નથી, એ નિત્ય છે, ત્રણે કાળ છે. અસ્તિત્વનું ભાન પ્રકૃતિથી સ્વતંત્ર કરે
આત્માને અગ્નિ બાળી શકતો નથી, શસ્ત્ર છેઠી શક્યું નથી, પાણી ડૂબાડી શકતું નથી, વાયુ ઉડાડી નથી શકતો. આમજ હોવા છતાં આત્મા-પુરુષ-પોતાને ભૂલીને પ્રકૃતિ સાથે ભળી ગયો છે, એકમેકથઇ ગયો છે. પ્રકૃતિ સાથે તેનું તાદાભ્ય થયું છે. આ અવસ્થાને ચિત્ત-જડ-ગ્રંથિ કહેવાય છે. માણસે તપ, વ્રત, જપ, પૂજા અને અનુષ્ઠાન તો ઘણાં કર્યા પણ આ ગ્રંથિ તેનામાંથી નથી ગઈ.
“સાંખ્ય દર્શન'માં કપિલ મુનિ કહે છે: “પુરુષ અને પ્રકૃતિ એ બન્ને ભિન્ન તત્ત્વો છે. પુરુષ તો બ્રહ્મ છે, એ બ્રહ્મમાં પરબ્રહ્મ છે, માટે જ્ઞાનમય છે. તેની અનુભૂતિ કરવી એ તેનું મુખ્ય કામ છે. પરંતુ પુરુષ અત્યારે કોમામાં (બેભાન) છે તેથી પ્રકૃતિને વશ છે. આ દિશામાં પુરુષે (આત્માએ) અનંતકાળ કાઢયો છે. સાંખ્ય દર્શન કહે છે માણસે અસ્તિત્વનું ભાન થાય તેવો માર્ગ લેવો જ પડશે. એક વાર અસ્તિત્વનું ભાન થશે તો પછી તે ક્યારે પણ પ્રકૃતિને વશનહિ થાય. જેમ પારસમણિ એક વાર લોખંડને સ્પર્શે તો લોઢાનું રૂપાંતર થઈ સોનું બની જાય છે, પછી તે સોનાનું લોઢું ક્યારે પણ બનતું નથી. સદ્ગુરુ શિષ્યની ક્ષમતા પ્રમાણે માર્ગ બતાવે છે
પ્રકૃતિના ત્રણ ગુણોમય થયેલા પુરુષને પોતાનું ભાન થાય એ સાંખ્યદર્શનનો હેતુ છે. કપિલ મુનિએ માતા દેવહુતિને તેમની ક્ષમતા જાણીને જ યોગ, કર્મ અને ભક્તિની સાધનાની વાત કરી છે. પાત્રની ક્ષમતા જોઈને જ તે પ્રમાણે તેને સાધનાનો માર્ગ બતાવાય. એમ થાય તો જ તેનો વિકાસ થાય. યોગ માર્ગી ભક્તિ અને કર્મમાર્ગની ઉપાસના ન કરી શકે. તેમ ભક્તિ માર્ગી યોગ, ધ્યાન, કર્મની સંધના ન કરી શકે. આત્મજ્ઞાની સંત તો હિત થાય એવો