________________
ભાગવતતો સદેશ'
(૪૫) હોવા છતાં અત્યંત કઠિન છે, કેમકે કર્તાપણાનો અહંકાર સૌ પ્રથમ છોડવાનો છે. માણસે સાધારણ કામ કર્યું હોય તો પણ મેં કર્યું એવું કહ્યા વિના રહી શક્તો નથી. ખૂબી જુઓ સૂર્ય-ચંદ્ર સમયસર ઊગે અને આથમે છે. જગતને લાભ આપે છે, વૃક્ષ ફળ ફૂલ આપે છે, નદી પાણી આપે છે, વાયુ ઠંડક અને જીવન આપે છે, છતાં તેમનામાં કર્તા ભાવ નથી. આમ સૌથી પ્રથમíભાવ છોડવાનો છે, સાથે માલિકી ભાવ પણ છોડવાનો છે. અને પરમાત્માનું માલિકી પણું સ્વીકારવાનું છે. એટલે કે આસક્તિનો પૂર્ણ ત્યાગ કરવાનો છે. પછી કેવળ એક જ વાર કહેવાનું છે કે “નાથ જેવો તેવો પણ તારો.’ હું પાપી છું, ગમાર છું અજ્ઞાની છું પણ તારો છું. આમ ભાગવતની ઉપાસના નિર્ગુણ બ્રહ્મની નહિ પણ સગુણ બ્રહ્મની છે. નિર્ગુણ છે નિરાકાર, નિર્વિચાર. તેનામાં પ્રકૃતિનો કોઈ ગુણ નથી, દેહ, પ્રાણ, મન પણ નથી છતાં એ છે. એવા દશ્ય નથી તે નિર્ગુણ જોઈ શકાતા નથી, તો સગુણ જોઈ શકાય છે. એવા નિર્ગુણ જ્યારે દેહમાં આવે છે ત્યારે સગુણ-સાકાર-બ્રહ્મ બને છે. શ્રદ્ધાવાન જીવન ટૂંકુ હોય તો પણ ઉત્તમ - નિર્ગુણના ઉપાસકો ઓછા છે, સગુણના ઘણા છે. શુકદેવજી નિર્ગુણના ઉપાસક છે. પણ ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના જીવનની મધુર ઘટનાઓના ગુણાનુવાદ એમને બહુ જ ગમે છે. એટલે જ એમને ભાગવત ગમે છે. તેથી તેઓ રાજા પરીક્ષિતને ભાગવત કહેવાના છે. સાંભળનાર પાત્ર પરમાત્મા પ્રત્યે મંગળશ્રદ્ધાવાન હોય, શુદ્ધ હોય તો જ ભાગવતનો સાચો લાભ જે સગુણ દર્શનનો છે, મોક્ષનો છે તે પામી શકે છે. એવું જીવન ટૂંકુ હોય તો પણ મહત્ત્વનું છે, યથાર્થ છે. જીવન લાંબુ પણ અજ્ઞાન, વાસના, અર્થોપાર્જન માટે જ હોય તો એ શા કામનું? માનવ જીવનમાં સતત જાગૃતિ હોવી જોઇએ. એ હોય તો જ સચેત રહીને સાધના કરી શકાય. સાવધાનીપૂર્વકની બે ઘડી ઉત્તમ છે અને અસાવધાનીથી વર્ષો વિતાવ્યાં હોય તો પણ તે વ્યર્થ છે. વૈરાગ્યથી શરીરનો મોહકાઢો
શુકદેવજી રાજા પરીક્ષિતને કહે છે કે : હે રાજા માત્ર બે ઘડી (૪૮
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org