Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 04
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४५२
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३२ प्रमादस्थानवर्णनम् रागद्वेषौ गृह्येत । पूर्वत्र तथोक्तत्वात् । रागान्तर्गतत्वेऽपि तस्य पृथग्ग्रहणं तत्प्राधान्य ख्यापनार्थ, लोभक्षये सति रागद्वेषयोरुभयोः सर्वथैवाभावात् । यस्य किञ्चनापि= स्वल्पमपिद्रव्यमितिशेषः, नास्ति तस्य लोभः हतः विनष्टः। परिग्रहो लोभस्य कारणं, द्रव्ये सति हि लोभो भवत्येव, तस्मात् परिग्रहः संसारमूलं स सर्वथा त्याज्य इति भावः ॥८॥
मोक्षाभिलाषिणो जन्ममरणात्मकदुःखजनकानां रागद्वेषमोहादीनां निराकरचुका है उसकी तृष्णा नष्ट हुई जान लेनी चाहिये क्यों कि तृष्णा का कारण लोभ कहा गया है। यहां तृष्णा शब्द से राग एवं देष ये दो पदण किये गये हैं । यद्यपि लोभ राग के अन्तर्गत हो जाता है तो भी यहां उसका जो पृथकरूप से ग्रहण किया गया है वह उसकी प्रधानता निर्दिष्ट करने के लिये किया गया है। लोभके क्षय होनेपर रागद्वेष दोनों का सर्वथा अभाव हो जाता है। (जस्स न किंचणाइ तस्स लोहो हओ-यस्य न किश्चनापि तस्य लोमो हतः) तथा जिसके पास कुछ भी नहीं है उसका लोभ नष्ट हुआ जानना चाहिये । परिग्रह लोभका कारण कहा गया है । द्रव्यके होने पर लोभ अवश्य होता ही है । इसलिये परिग्रह संसार का मूल है और वह मोक्षाभिलाषियोंको सर्वथा त्यज्य कहा है। इस प्रकार खूनकारने मोक्षाभिलाषी जावों को यह समझाया है कि जन्म और मरण के दुःखोंको उत्पन्न करनेवाले इन राग, द्वेष एवं मोहको दूर करनेके लिये अकिञ्चनता आश्रयणीय है ॥८॥ જાણી લેવી જોઈએ. કેમકે, તૃષ્ણાનું કારણ તે બતાવવામાં આવેલ છે. અહીં તૃષ્ણ શબ્દથી રાગ અને દ્વેષ એ બન્ને ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. જે લેભ રાગના અંતર્ગત બની જાય છે તે પણ અહીં તેનું જે પૃથરૂપથી ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે એ તેની પ્રધાનતા બતાવવા માટે કરવામાં આવેલ છે. सामना क्षय थपाथी रागद्वेष अन्नना सर्वथा ममा मनी नय छे. जस्स न किंचणाइ तस्स लोहो हओ-यस्य न किञ्चनााप तस्य लोभो हतः तथा नी पासे કાંઈ પણ નથી એને લોભ નષ્ટ થયેલે જાણવું જોઈએ. પરિગ્રહ લેભનું કારણ બતાવેલ છે. દ્રવ્ય હોવાથી લાભ અવશ્ય થાય જ છે. આ માટે પરિગ્રહ સ સારનું મૂળ છે. અને તે મોક્ષાભિલાષીયો માટે સર્વથા ત્યાજ્ય બતાવેલ છે. આ પ્રમાણે સૂત્રકારે મેક્ષાભિલાષી છને એ સમજાવેલ છે કે, જન્મ અને મરણના દુઃખને ઉત્પન્ન કરનાર આ રાગ, દ્વેષ અને મહિને દૂર કરવા માટે मयिनता माश्रयणीय छे. ॥ ८ ॥
