Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 04
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३२ प्रमादस्थानवर्णने रागापनयनस्वरूपनिरूपणम् - ५५९ निषिध्यते ? - इत्याशङ्कयाह एवं विकारे, इत्यादि एवं - सहाय्यलाभेच्छ्या शिष्यवाञ्छाकरणेन व्रताऽङ्गीकारादौ पश्चातापेन हेतुना तपः प्रभाववाच्छाकरणेन च । इन्द्रियचौरवश्यः = इन्द्रियाणि श्रोत्रादीनि चौरा इव धर्मधनापहरणांवइन्द्रियचौराः तद्वशवर्त्ती सन्, अमितप्रकारान् बहुविधान् विकरान् = रागद्वेषकषायकृतान् दोषान् आपद्यते - प्राप्नोति । शरीरसंवाहनाद्यर्थ शिष्यवाञ्छाया वर्जन, लब्ध्यादि वाञ्छावर्जनं चेतिद्वयं रागापनयनोपाय इति भावः ॥ १०४ ॥
इसलिये किया गया है कि जब साधु सहायता की इच्छा से शिष्यों की वान्छा करता है, व्रत अंगीकार कर लेने पर पश्चात्ताप करता है तथा तप के फल की चाहना रखता है उस समय इस को ( इंदियचोर वस्से-इन्द्रियचौरवश्यः ) इन्द्रपरूपीचौर अपने वशवर्ती बना लेते हैं । और इसके धर्मरूपी धनका अपहरण कर इसको निर्धन कर देते हैं । जब यह धर्मधनसे रिक्त (खाली) हो जाना है तब (अभियप्पयारे आवज्जई - अमितप्रकारान् विकारान् आपद्यते ) अनेक प्रकारके राग द्वेष एवं कपाय जन्य दोषरूप विकारों को पाता है । शारीरिक सेवा के निमित्त शिष्य की वाव्छा का वर्जन एवं लब्ध्यादि प्राप्ति की वान्छा का वर्जन ये दोनों राग को दूर करने का उपाय है ।
भावार्थ - साधु का कर्तव्य है कि वह अपनी सेवा के निमित्त शिष्यों का संग्रह न करे और न ऐसी भावना करे कि मुझे अनेकविध लब्धियां प्राप्त हो जायें। ताकि मैं आनंद से अपना समय व्यतीत करूँ । इन चीजों की अप्राप्ति में साधु को ऐसा पश्चात्ताप नहीं करना चाहिये - कि
છે કે, જ્યારે સાધુ સહાયતાની ઇચ્છાથી શિષ્યાની વાંચ્છના કરે છે, ત અલૈંગિકાર કરી લીધા પછીથી પશ્ચાત્તાપ કરે છે, તથા તપના ફળની ચાહના राधे छे, से वणते तेने इंदियचोरवस्से - इन्द्रियचौरवश्यः न्द्रिया ३थी और એને પેાતાના વશમાં કરી લ્યે છે અને તેના ધરૂપી ધનનુ તેની પાસેથી અપહરણ કરીને તેને નિન મનાવી દે છે. જ્યારે એ ધમ ધન વગરના મની लय छे. त्यारै अमियप्पयारे वियारे आवज्जई - अमितप्रकारान् विकारान् आपद्यते અનેક પ્રકારના રાગદ્વેષ અને કષાયરૂપી વિકારાને પ્રાપ્ત અને છે. શારીરિક સેવાના નિમિત્તે શિષ્યની વાંચ્છનાનું વર્જન અને લબ્ધિ આદિ વાંચ્છનાનું વન આ મને રાગને દૂર કરવાના ઉપાય છે.
ભાવા—સાધુનું કર્તવ્ય એ છે કે, પેાતાની સેવાના નિમિત્ત શિષ્યાના સંગ્રહ ન કરે અને ન તા એવી ભાવના પણ કરે કે, મને અનેકવિધ લબ્ધિી પ્રાપ્ત થઈ જાય અને એથી હું મારા સમય આનંદમાં વ્યતીત કરૂં. આ
