Book Title: Uttaradhyayan Sutram Part 04
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३६ स्थलचरजीवनिरूपणम् पल्योपमानि व्याख्याता। जयन्यिका जघन्यैव जपन्यिका स्वार्थे कः, कायस्थितिः, अन्तर्मुहूर्तम् ॥
अन्वयार्थ-(थलयराणं कायठिई-स्थलचराणास कायस्थितिः) इसी तरह इन स्थलचर पंचेन्द्रिय तिर्यच जीवोंकी कायस्थिति (उझोलेण-उकर्षण ) उत्कृष्टले (पुवकोटिपुहत्तेणं तिणि पलियोवमाइं वियाहियापूर्वकोटिपृथक्त्वेन त्रीणी पल्योपमानि व्याख्याता) पूर्वकोटि पृथक्त्व अधिक तीनपल्यकी एवं (जहन्निया अंतोमुहुन्-जधन्यिका अन्तर्मुहूर्तम् ) जधन्यले एक अन्नमुहूर्तकी कही गई है । यहां यह विशेषता है कि गर्भजभुज परिसर्प एवं गर्भज उरःपरिसर्पकी आयुस्थिति पूर्वकोटिकी होती है तथा लच्छिम जन्मवाले भुजपरिसर्पकी आयु बयालीस हजार वर्षकी तथा उरः परिसर्पको तेपन ५३ हजार वर्षकी आयु होती हैं। संमूच्छिय स्थलचर जीवोंकी आयू सामान्यरूपसे चोरासी ८४ हजार वर्ष प्रमाणकी होती है। ३ तीन पल्योपण प्रमाण जो उत्कृष्ट आयु यहां स्थलचर तिर्यञ्चोंकी कही गई है वह भोगभूमिके तिर्थञ्चोंकी अपेक्षाले कही गई है। यह स्थिति उनकी अवस्थिति है। कायस्थितिका विचार इस प्रकार है--मनुष्य हो या तिर्यश्च हो सबकी जघन्य कायस्थिति तो भवस्थितिके समान अन्तर्मुहूर्त प्रमाण ही है। स्थलचर जीवोंकी कायस्थिति
२म-क्याथ-थलयराणं कायठिई-स्थलचराणाम् कायस्थितिः २॥ प्रमाणे २१! स्थाय२ ययन्द्रिय तिय ५ वानी यस्थिति उक्कोसेण-उत्कर्षेण या पुव्वकोटिपुहत्तेणं तिन्निपलियोवमाई वियाहिया- पूर्वकोटि पृथक्त्वेन त्रीणि पल्योपमानि व्याख्याता पूछोटी पृथइयथा मधि ३ ५८यनी मने जहन्निया अन्तोमुहुत्तंजघन्यिका अन्तमुहूर्त्तमू ४धन्यथा ४ मत इतनी मतापायल छ. मिडीया એ વિશેષતા છે કે, ગર્ભજ ભૂજગરિસર્ષ અને ઉર પરિસર્ષની આયુસ્થિતિ પૂર્વ કેટીની હોય છે તથા સંસૂચ્છિમ જમવાળા ભુજપરિસર્ષની આય मंताजीस उ१२ ( ४२००० ) वर्षनी तथा ७२:५रिसपंनी तपन हु (પ૩૦૦૦) વર્ષની આયુ હોય છે. સંમૂછિમ સ્થળચર જીવોની આપ્યું સામાન્ય રૂપથી ચોર્યાસી હજાર (૮૪૦૦૦) વર્ષ પ્રમાણની હોય છે. ત્રણ પલ્યોપમ પ્રમાણે જે ઉત્કૃષ્ટ આયુ અહીં સ્થળચર તિર્યંચોની કહેવાયેલ છે છે તે ભોગભૂમિના તિર્યંચોની અપેક્ષાથી કહેવાયેલ છે. આ સ્થિતિ તેમની ભવસ્થિતિ છે. કાયસ્થિતિનો વિચાર આ પ્રમાણે છે-મનુષ્ય હોય અગર તો તિર્થં ચ હોય, સઘળાની જઘન્ય કાયસ્થિતિ ને ભવસ્થિતિના સમાન અંતર્મુહૂર્ત