________________
૩૫
સમ્યદર્શન છે. વિસા લે છે. તેથી આ અનિવૃત્તિકરણને જીવનું વિશ્રાંતિસ્થાન કહ્યું છે.
આ અનિવૃત્તિકરણને કાળ પણ પહેલા બે કરણની જેમ અંતમુહૂર્તને છે. અંતમુહૂર્તને પણ અસંખ્યાતા ભેદ હોય છે : -
અનિવૃત્તિકરણને જે અંતમુહૂર્ત જેટલે કાળ કહ્યો છે, તેમાંથી તેને એક સંખ્યાતમે ભાગ જેટલે કાળ બાકી રહે તે અવસરે ઉપશમ સમ્યકત્વની પ્રાપ્તિનું અનન્ય સાધનભૂત અંતરકરણ કરવામાં આવે છે. અંતરકરણ એ અગાઉના ત્રણ કરણ જેવું કરણ એટલે કે પરિણામ ધારા નથી, પણ અનિવૃત્તિકરણ પછી સમ્યગ્ગદર્શન પ્રગટ થતાં જે સમય થાય છે તેટલા સમયનું અંતર છે ને ત્યારે પણ કરણમાં તે “અનિવૃત્તિ કરણ” જ ચાલુ હોય છે. અત્યાર સુધી મિથ્યાત્વ મેહનીયની જે એકસરખી સ્થિતિ છે તેના બે વિભાગ કરી વચ્ચે અંતમુહૂર્ત જેટલું અંતર પાડવું તે “અંતરકરણ” છે. ત્યાર પછી અનંતર (અંતરરહિત) અંતકરણમાં આવી ગ્રંથીને સંપૂર્ણ ભેદી અંતરકરણના પ્રથમ સમયે જીવાત્મા “ઉપશમ સમિતિ અને પામે છે. આ વખતે અનંતાનુબંધી ચારે શત્ર સંપૂર્ણ જીતાઈ જવાથી જીવને અપૂર્વ આનંદ, અપૂર્વ ઉલ્લાસ પ્રગટે છે, આત્માને નિજ સ્વરૂપની – આત્માની અનુભૂતિ થાય છે ત્યારે સર્વ પદાર્થોમાં એક માત્ર “આત્મા જ સર્વકર્મમુક્ત બની મેક્ષ પામી શકે છે. આવી તાત્વિક
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
