________________
૨૪૪
સમ્યગદર્શન. મળતું હતું, તે મેલ મેળવવામાં બાધારૂપ લાગવાથી છેડી દઈને ભગવાન મહાવીર પાસે દીક્ષા અંગીકાર કરીને ભગવાનના સાધુ બની ગયા. આ ઉત્કૃષ્ટ પ્રકારને સંવેગ ભાવ છે- મોક્ષાભિલાષા ઉપરાંત તેમને વૈરાગ્યભાવ અર્થાત્, સમક્તિનું ત્રીજુ લક્ષણ “નિર્વેદ એટલે કે સંસાર પ્રત્યેની ઉદાસીનતા પણ એટલી જ પ્રબળ હતી. જેથી મેક્ષની ભાવના ભાવીને બેસી ન રહેતાં, મોક્ષ પ્રાપ્તિનું જે એકમાત્ર સાધન “સુધર્મ” તેની ઉત્કૃષ્ટભાવથી આરાધના કરવા માટે સંસાર તજીને સંયમને પણ અંગીકાર કરી ચારિત્ર પાલનમાં અગ્રેસર બન્યા. આમ સંવેગ, નિર્વેદ, ને પ્રભુવચનમાં સંપૂર્ણ આસ્થા – સમકિતના આ ત્રણે લક્ષણ તેમના જીવનમાં સ્પષ્ટ રીતે દેખાય છે. (૩) નિર્વેદ- વૈરાગ્યભાવ
વિષય અને કષાયથી ઉપશાંત થયેલે સંવેગી સાધક સંસારી સંબંધ અને સુખે સાચા શાશ્વતા મોક્ષ સુખના દેનારા તે નથી, પણ તે પ્રાપ્ત કરવામાં ખરેખર બાધા રૂપ છે એમ શ્રદ્ધાપૂર્વક માની સંસાર પ્રત્યે ઉદાસીનભાવ રાખે છે તેને “નિર્વેદ” કહ્યો છે. આને વ્યવહાર ભાષામાં “વૈરાગ્ય” કહે છે. આથી મુમુક્ષુ ભવી જીવ સંસારી આરંભ પરિગ્રહથી નિવૃત્તિભાવ ધારણ કરે છે. કારણ કે શ્રી સૂયગડાંગ સૂત્રની પહેલી જ ગાથામાં આરંભ ને પરિગ્રહને કર્મબંધના હેતુ જાણી તેને તેડવાને પુરૂષાર્થ વિવેકી જ કરે તે મુક્તિ પામે તેમ પરમાર્થથી કહ્યું છે –
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
