________________
સમ્યગ્રદર્શનના ૬૭ બેલ
૨૪
" (૪) અનુકંપા–દયા કે કરુણા ભાવ,
દિન એટલે કે રંક કે નબળા, દુઃખી અર્થાત, સંસારના ત્રિવિધ તાપ આધિ, વ્યાધિ ને ઉપાધિથી પીડાતા, તથા ધર્મવિહેણ પ્રત્યે દયા રાખવી તે “અનુકંપા કે કરુણુ” કહેવાય છે, દયા ભાવ હેયું કેમળ હોય તેને જ આવે છે. નિષ્ફર કે કઠોર પરિણામવાળાના દીલમાં દયા કદાપિ આવતી નથી.
ભૂખ્યાને ભેજન, તરસ્યાને પાણી, આશ્રયવિહોણાને આશ્રય આદિ આપી દુખિયાને દુઃખમુક્ત કરવા, રેગીની સેવા કરવી વગેરે શ્રાવકની “વ્યવહાર દયા” છે, અને માનવભવ પામીને પણ જે ધર્મને ભૂલ્યા છે, તે પરદેશી રાજા કે રોહિણીયા ચોર જેવાને દયામય અહિંસા ધર્મનું સ્વરૂપ સમજાવતા તીર્થકર ભગવંતે - કે તેમના માર્ગે વિચરતા સંતસતીજીએ અંતરની “નિષ્કારણ કરૂણા” વડે જે ધર્મોપદેશ ગામેગામ ખુલ્લા પગે વિચરીને પણ આપતા હોય છે “તે “ભાવદયા” છે. તેના પરિણામે અનેક ભવી જીવે સાધુ કે શ્રાવકોને ધર્મ અંગીકાર કરી સદ્ગતિ પામે છે.
અન્ય ધર્મોમાં પણ દયાને મહિમા અપાર બતાવ્યું છે.
હિંદુ ધર્મના મહર્ષિ વેદવ્યાસ ધર્મને સાર બતાવતાં કહે છે – “લોકાર્ધન પ્રવક્ષ્યામિ, યદુકત ગ્રન્થ કેટિભિઃ ! પાપકારઃ પુણ્યાય, પાપાય પરપીડનમ' '
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
