________________
૧૦૮
સમ્યગ્ગદર્શન (૧) ધર્મ (૨) અધમ (૩) આકાશ (૪) કાળ (૫) પુદ્ગલ (જડ-અજીવ) અને (૬) જીવ (ચેતનઆ મા) આ છ દ્રવ્ય જેમાં છે તેને “લોક” કહ્યો છે.
દ્રવ્યની સંખ્યા કહે છે – ધમે અહએ આગાસ', દવ ઇકિક માહિયે | અણુતાણિય દવાણિ, કાલે પુષ્ણવજન્ત છે ૮
અર્થ – ધર્મ અધર્મ અને આકાશ–આ ત્રણે દ્રવ્ય સંખ્યામાં અકેક છે. કાળ પુદ્ગલ અને જીવ આ ત્રણ દ્રવ્ય અનંત છે.
દરેક દ્રવ્યના લક્ષણ અર્થાત ગુણ કહે છેઃ“ગઈલકvણે ઉધો , અહમે ઠાણલખણો ભાથણું સરવદવાણું, નહ આગાહલકખણું પલા
અથ – ધર્મનું લક્ષણ ગતિ ગતિ કરવામાં સહાયક થવું તે માછલી માટે જેમ પાણી કે રેલવે ટ્રેન માટે જેમ પાટા હોય છે તેમ.) છે. અધર્મનું લક્ષણ ‘સ્થિતિ પસ્થિરતામાં નિમિત્ત થવું) છે. આકાશનું લક્ષણ બધા દ્રવ્યોને અવગાહના-આશ્રયસ્થાન આપવું તે છે. વતણાલકપણે કાલે, જીવે ઉગલકપણે નાણેલું દૂસણેણું ચ, સુહેણું ય દુહેણું ય ના
અર્થકાળનું લક્ષણ “વર્તન, પરિવર્તન (નવાનું જુનું કરવું જુનાનું નવું કરવું તે છે. જીવનું લક્ષણ “ઉપર ચેતના વ્યાપાર છે. જે જ્ઞાનથી (જાણે), દર્શન થી
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
