________________
૩૮
સમ્યગુદર્શન
સમકિત પ્રાપ્તિ માટે કાળની પરિપક્વતા :--
અનંતાકાળના ભવભ્રમણમાં જીવને સમક્તિ પામવા ગ્ય કાળની – કાળની પરિપકવતાની મર્યાદા શાસ્ત્રકારોએ બતાવેલ છે, કાળની આ મર્યાદા મેક્ષે જવાના કાળને અનુલક્ષી સમજવી, જે ભવી જી પલટણ ભાવ પામીને અકામ નિજારાના ગે નિગોદમાંથી નીકળી સંસારચકની વ્યવહાર રાશીમાં આવે છે. તેમને જ્યારે વિવેક સહિત સ્વભાવે ( સ્વેચ્છાથી) ધર્મ સાંભળવાની જે કાળે ઇચ્છા થાય તે કાળને (૧) “શ્રવણ સંમુખી કાળ” કહ્યો છે, તેનું માન અર્થાત્ માપ” બે પુદગી પરાવર્ત કાળ” છે, તેમાંથી ઘટતાં ઘટતાં “દેઢ પુદ્ગલ પરાવર્ત કાળ” જે જીવને મોક્ષે જવા બાકી રહે છે, ત્યારે તે જીવની પરિણામ ધારા નિર્મળ થતી જાય છે. તે સમયે “ધર્મના રસ્તે દેરનારા માર્ગાનુસારી ગુણે પ્રાપ્ત કરવાની જીવને ઈચ્છા થાય છે. આ વખતે આ જીવાત્મા (૨) બીજા” માર્ગ સંમુખી કાળમાં પ્રવેશે કહેવાય. (૩) ત્યારબાદ એક પુલ પરાવર્તન જેટલું ભવભ્રમણ બાકી રહે ત્યારે ત્રીજા
ધર્મયૌવન કાળમાં પ્રવેશ કરે ત્યારે જીવ ચરમાવતી * કહેવાય, અને ત્યારે જીવાત્મા અનાદિકાળને કાણુંપક્ષી જે હતો તે મટને “શુકલપક્ષી થાય ત્યારે જીવને માર્ગાનુસારીપણું પ્રાપ્ત થયું કહેવાય. ધર્મયૌવનકાળમાં રહેલે જીવ “યથાપ્રવૃતિ કરણ” કરી કમની લાંબી સ્થિતિને (૪) દેશે ઉણું “અર્ધપુદ્ગલ
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
