________________
૯૮
સમ્યગદર્શન
તે જેમ આકાશમાં સેળે કળાએ ખીલીને પૂર્ણિમાને ચંદ્ર નિશ્ચયથી બનવાનું છે, તેમ જ જીવાત્માની અનાદિ અનંતકાળની જીવનયાત્રામાં એક જ વાર બેધિબીજ પ્રગટી જાય, તે તે બીજ વિકસીને તદ્દભવે કે વધુમાં વધુ અર્ધપુદ્ગલ પરાવર્ત કાળમાં પૂર્ણ ચંદ્ર રૂપી કેવળજ્ઞાનકેવળદર્શન રૂપે અવશ્ય વિકસવાની છે અને મોક્ષને અપાવવાની છે.
દષ્ટાંત – બીજરૂચિનું ઉત્તમ દષ્ટાંત છે ‘ત્રિપદિ
એવી પરંપરા છે કે અનાદિ કાળથી દરેક તીર્થકર ભગવંત જ્યારે પ્રથમ મેહનીયાદિ ચારે ઘાતી કર્મ ખપાવી સર્વજ્ઞ સર્વદશી બને ત્યારે સૌપ્રથમ ગણધર ભગવં તેને માત્ર “ત્રિપદિ ઉપજોઈ વા, વિગમેઈ વા ધુવે ઈવા (બીજી રીતે ત્રણ પદ- “ઉપને વા, વિહને વા, ધુવે વા”) સંભળાવે. સાંભળેલું જ્ઞાન તે “શ્રતજ્ઞાન” કહેવાય. આ રીતે ત્રિપદી” રૂપે શ્રતજ્ઞાનની શરૂઆત થાય. ભગવાનના આ શબ્દને જેને પરિભાષામાં “અર્થ' અર્થાત્ “વચન” કહેવાય છે. " ભગવાનના શ્રીમખે બેલાયેલા આ વચન ગણધર ભગવંતે પરમ શ્રદ્ધાથી સાંભળે, અંતરમાં અવધારે ને એકાગ્ર ચિત્તે વિચારે કે “ભગવાનના વચન, પરમ વિતરાગી; નિષ્કારણ કરૂણાના ધણી એવા જિનેશ્વરના વચન એકાંત કલ્યાણકારી અને મેક્ષના હેતુરૂપ જ હોય, જીવને અનાદિ કાળની મેહનિદ્રામાંથી જગાડી સમ્યગદર્શન–સત્યમાર્ગ સદુધર્મ પમાડનાર જ હોય, પરમ રહસ્યમય હોય.”
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
