________________
પ્રવચન નં. ૩
૩૩ સવિકલ્પ દશામાં દેવ-ગુરુ-શાસ્ત્ર પ્રત્યેની ભક્તિનો શુભભાવ આવે છે. પણ તેનાથી ભવનો અંત થતો નથી. નમોકાર મંત્રથી અનુકૂળ સામગ્રી પ્રાપ્ત થાય છે ને પ્રતિકૂળ સામગ્રીનો અભાવ પણ થાય છે. એવો પાઠ છે કષાયપાહુડમાં. સર્વજ્ઞ ભગવાનની વાણીમાં આવ્યું છે. પણ એમાં ભવનો અંત ન થાય. ભવના અંતનો મંત્ર આપ્યો ભેદજ્ઞાનનો. જે સિદ્ધ થયા અત્યાર સુધી તે ભેદજ્ઞાનથી થયા છે ““ભેદવિજ્ઞાનતઃ સિદ્ધા, સિદ્ધા યે કીલ કંચન'' શ્લોક છે મહામંત્ર.
એ ભેદજ્ઞાનનો મંત્ર આપણને અનંત ઉપકારી પૂ.ગુરુદેવશ્રીએ આપ્યો કે જે તીર્થકર કરતાં પણ અધિક આપણા માટે. તીર્થકરની તો શું વાત કરવી પણ તીર્થંકરે કહેલી વાત તીર્થકર ભગવાન પાસેથી અહિંયા પધારીને આપણને વાત કરી અને એમાં ભેદવિજ્ઞાનનો મંત્ર આવ્યો. ભેદવિજ્ઞાનનો મંત્ર આપણને ગુરુદેવે આપ્યો એ જ ભેદવિજ્ઞાનનો મંત્ર છઠ્ઠી ગાથામાં કુંદકુંદ આચાર્ય ભગવાન અને અમૃતચંદ્ર આચાર્ય ભગવાન ફરમાવે છે.
કે હે આત્મા ! હે ભવ્ય આત્મા ! તારો જે શુદ્ધ આત્મા છે તે શુદ્ધ આત્મા તારા પરિણામથી પણ ભિન્ન છે. દેહથી તો જુદો છે. આઠ કર્મથી તો તારો ભગવાન આત્મા ભિન્ન છે. પણ બહિર્મુખ લાગણી થતાં જે શુભાશુભભાવ તેનાથી પણ અસંયુક્ત આત્મા તેનાથી રહિત છે. અને શુદ્ધાત્માનું અવલંબન લેતા જે સંવર નિર્જરાના પરિણામ આવે એનાથી પણ તારો આત્મા ભિન્ન છે. એવા ભેદજ્ઞાનનો મંત્ર આપ્યો. દ્રવ્યમાં પર્યાયની નાસ્તિ છે એને ઉત્કૃષ્ટ ભેદ જ્ઞાનનો મંત્ર કહેવામાં આવે છે.
એક દ્રવ્યમાં બીજા દ્રવ્યની નાસ્તિ છે એ તો પ્રમાણથી વાત છે. પણ પ્રમાણજ્ઞાનમાં આવ્યા પછી એટલે દ્રવ્ય-પર્યાય સ્વરૂપ વસ્તુ છે અને પરદ્રવ્યથી જેની બુદ્ધિ છુટી ગઈ છે અને દ્રવ્ય પર્યાયમાં આવ્યો છે એવો જીવ પ્રવચનસાર ભણીને પછી સમયસારમાં આવ્યો છે. પ્રવચનસારની વાત કાયમ રાખીને એને ખોટી ઠરાવીને નહિ. અધ્યાત્મ શાસ્ત્ર આગમને ખોટું ઠરાવતું નથી. આહાહા! ૩૨૦ ગાથાના છેડે જયસેન આચાર્ય ભગવાન ફરમાવે છે કે અમે જે આ વાત કરી તે અધ્યાત્મ ને આગમનચંદ્વય દ્રવ્યાર્થિક ને પર્યાયાર્થિક એ બંનેના અવિરોધપણે આ વાત સિદ્ધ થાય છે. પરસ્પર આગમ ને અધ્યાત્મ તે એક બીજાને પુષ્ટિ કરનાર છે.
આગમ પણ સર્વજ્ઞ ભગવાનની વાણી છે અને અધ્યાત્મ પણ સર્વજ્ઞ ભગવાનની વાણી છે. આગમથી અધ્યાત્મમાં આવે તો કામ થાય ને આગમમાં અટકે ને સંતોષાય જાય અને પ્રવચનસારમાં રોકાય જાય પછી સમયસારમાં ન આવી શકે. તો કામ થતું નથી. (શ્રોતા :- સમયસાર વાંચીને નિયમસારમાં ન આવે તો ય કામ ન થાય) તે તો અભેદપણે.
