________________
પ્રવચન નં. ૩૪
૪૩૯
વિભાગ - ૮) પ્રવચન નં. ૩૪
રાજકોટ મંદિરમાં તા. ૯-૬-૮૧ - મંગળવાર
સમસયાર, સુખની શરૂઆત અને પ્રગટતા થાય તેવું અલૌકિક શાસ્ત્ર છે. તેમાં ૪૧૫ ગાથા છે ૪૧૫ ગાથામાં પણ ૧ થી જે ૧૨ ગાથા છે તે પીઠિકારૂપ છે. તે પીઠિકારૂપ ૧૨ ગાથા વાંચીને, ભણીને, સમજીને કોઈ આસન્નભવ્ય જીવ આત્મદર્શનને સમ્યગ્દર્શનને પામી જાય છે. અને કોઈ વિસ્તાર રુચિવાળો જીવ હોય તો તેને ઘણો વિસ્તાર કરવામાં આવે ત્યારે સમજાય. કોઈ કોઈ જીવ તેવા હોય છે કે ઈશારામાં સમજી જાય. જાજું સમજાવવાની જરૂર ન પડે તેવા જીવ થોડાક હોય અને બહુ ઘણો વિસ્તાર કરીને સમજાવે ત્યારે સમજી શકે એવા જીવો ઝાઝા છે.
ત્યારે અહીં ૧૨ ગાથા પછી જે આગળ જઈને ૧૩ ગાથામાં જે નતતત્ત્વના નામ અને વિસ્તાર આવે છે. ૪૧૫ ગાથા સાંભળીને પણ કોઈ જીવને સમ્યગ્દર્શન થાય. સમ્યગ્દર્શનમાં આ શાસ્ત્ર મુખ્યપણે નિમિત્ત થાય એવું એક ચમત્કારિક શાસ્ત્ર છે. બધા ચારે અનુયોગ સર્વજ્ઞ ભગવાનની વાણી તે ધર્મમાં અને સમ્યગ્દર્શનમાં નિમિત્ત થાય છે. પણ તેમાં મુખ્યપણે | વિચારવામાં આવે તો દ્રવ્યાનુયોગના શાસ્ત્ર જેમાં શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ રાગાદિથી ભિન્નપણે
સ્પષ્ટપ્રસિદ્ધ કરવામાં આવે છે. તો તેના દ્વારા-ભેદજ્ઞાન દ્વારા આત્માનો અનુભવ થઈ શકે છે. તે ભેદજ્ઞાનની ઉત્કૃષ્ટ વાત છઠ્ઠી ગાથામાં આચાર્ય ભગવાને કહી. છઠ્ઠીના લેખ-લેખ ફરે નહિ. જેમ સમાજમાં લૌકિક માન્યતામાં કહેવાય તેમ. તે છઠ્ઠી ગાથામાં પાંચ ગાથા સુધી પ્રસ્તાવના કરી સમયસાર શાસ્ત્ર લખવાની અને છઠ્ઠી ગાથામાં સમયસારનો જન્મ થયો.
સમયસાર એટલે શુદ્ધાત્મા. તેનું ‘જ્ઞાયક એવું નામ છઠ્ઠી ગાથામાં પાડ્યું. જેમછઠ્ઠીમાં નામ પાડે ને ફઈબા. તેમ અહીંયા છ8ી ગાથા શરૂ કરતાં આત્માને ““જ્ઞાયક' એવું નામ સંબોધન કર્યું. એટલે નામ પાડવાની વિધિ છઠ્ઠી ગાથામાં આવી. હવે તે જ્ઞાયક શબ્દ તેમ સૂચવે છે કે આત્માનો સ્વભાવ જ્ઞાન છે અને જ્ઞાનનો સ્વભાવ માત્ર જાણવું છે. કરવું તે જ્ઞાનનો સ્વભાવ નથી. જાણવું તે જ્ઞાનનો સ્વભાવ છે પણ કરવું તે જ્ઞાનનો સ્વભાવ નથી. જ્ઞાનનો સ્વભાવ જાણવું તો આત્માનો સ્વભાવ પણ કેવળ માત્ર જાણવું તે આત્માનો સ્વભાવ છે. તેમાં આખી કતંબુદ્ધિ ઊડાડે છે.
પહેલા પારામાં શું છે? કાલે પ્રવિણભાઈએ કહ્યું તેથી ફરીથી લઈએ ઉપરથી, મુદ્દાની
