________________
૪પ૦
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન કે તારામાં જ્ઞાન છે. કે જ્ઞાન છે એમ કેમ આપ કહી શકો છો. તારામાં જ્ઞાન ભરેલું છે તેમ કેમ કહો છો. કે હે ભગવાન ! કે તું મને જાણશ કે નહિ? હા, આપને જાણું તો છું, તો આપને જાણું છું તો જાણે કોણ? કે જ્ઞાનવાન. તો તારામાં જ્ઞાન તો છે. ત્યાંથી શરૂઆત કરી. કે જોયાકાર થવાથી તે ભાવને જ્ઞાયકપણું પ્રસિદ્ધ છે. જગતને આ વાત એક પ્રસિદ્ધ છે અને બીજી વાત અપ્રસિદ્ધ છે. - હવે અપ્રસિદ્ધ જે વાત છે તેની પ્રસિદ્ધિ તારા જ્ઞાનમાં કેમ થાય તે કહેવાનો અમે વ્યવસાય કર્યો છે. બરાબર તું સાંભળજે તો તને પણ અનુભવથી પ્રમાણ થશે. અપ્રસિદ્ધ પ્રસિદ્ધ થઈ જશે. અપ્રસિદ્ધ તત્વ છે જ્ઞાયક. એ તારા જ્ઞાનમાં પ્રત્યક્ષ પ્રસિદ્ધિને પામશે. પણ અમે કહીએ તો અમારી પાછળ-પાછળ તું ચાલજે. એટલે અમે જે કહેવા માગીએ છીએ તેને તું તારા જ્ઞાનમાં અપનાવીને હા પાડજે, તો હાલત થશે.
હવે અપ્રસિદ્ધ, જે અપ્રસિદ્ધને પ્રસિદ્ધ કરવું છે તો પણ તે ભાવને જ્ઞાયકપણું પ્રસિદ્ધ છે તોપણ શેયકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. ભલે જ્ઞાનીનું જ્ઞાન શેયને જાણે પણ શેયલુબ્ધ જ્ઞાની થતા નથી. વ્યવહારે શેય ને જાણે, જણાય પણ તે શેયરૂપ થતા નથી. ય મારું છે-એવી
યોમાં આત્મબુદ્ધિ થતી નથી. શુભભાવ જાણેલો પ્રયોજનવાન છે, પણ શુભભાવ પર શેય, હેય, શેય છે તેને જાણવા છતાં પણ આ રાગ મારો એમ તેમાં મમતા કેમ આવતી નથી? કારણ કે રાગને જાણતી વખતે જાણનારને જાણે છે.
કારણ કે શેયાકાર અવસ્થામાં શેયોને જાણવાની અવસ્થાના કાળમાં જ્ઞાયકપણે જે જણાયો. આહા! શું જણાયો? જાણનારપણે જણાયો. જ્ઞાયકપણે જણાયો. પણ શેયાકાર અવસ્થામાં પણ યકૃત અશુદ્ધતા કેમ લાગતી નથી ? કે શેયોના જાણવાના કાળે જાણનાર જણાય છે, જ્ઞાયકપણે જે જણાયો જાણનારપણે જે જણાયો તે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ જ્યારે ઉપયોગ બહાર છે ત્યારે પણ જાણનાર જણાય છે અને ઉપયોગ શુદ્ધઉપયોગની ભૂમિકામાં આવે ત્યારે પણ જાણનારો જ જણાય છે. ચોવીસે કલાક જાણનાર જણાય છે. સાધકને જ્ઞાનીને.
હવે જે સાધક થવાનો છે અને સાધક હમણાં થશે. તે શું કરે છે? કે શેય જણાતું નથી પણ જાણનાર જણાય છે. શેય ઉપરથી બુદ્ધિ હઠાવી અને તેના ઉપયોગને અંદરમાં લાવે છે. ત્યારે જાણનારો જણાય છે ત્યારે અકર્તા પ્લસ કર્તા-કર્મનું અનન્યપણું કેમ થાય છે તે આમાં બતાવે છે. કેવી રીતે અનન્યપણું થાય છે? કે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ દીવાની જેમ, આહાહા ! દીવાનો પ્રકાશ કેટલી ક્રિયા કરતો હશે? દીવાનો પ્રકાશ ક્રિયા તો કરેપ્રકાશ તો પ્રકાશ કોને પ્રકાશે છે ઘટ-પટને કે પ્રકાશક એવા દીવાને? કે ખરેખર તે દીવાને
