________________
પ્રવચન નં. ૩૫
૪૬૩ જ્ઞાયકમાં રાગ આવતો નથી અને જ્ઞાયકના જ્ઞાનમાં પણ રાગ આવતો નથી. આહા ! એ તો ઝળકે છે. એ તો ભિન્ન છે. તો ભિન્ન છે તો આત્મા કેનાથી ભિન્ન છે? આત્મા જ્ઞાનથી અભિન્ન છે અને રાગ પુદ્ગલથી અભિન્ન છે. તેથી આત્માથી અત્યંત ભિન્ન છે રાગ. એનાથી લોકો ધર્મ માનવા મંડ્યા છે. આહાહા !
એ પરમાત્મામાં થતા નથી શુભાશુભભાવ. તો પર્યાયમાં તો થાય છે? ઈ તો અજ્ઞાન સિદ્ધ કરવા માટે, સ્વચ્છંદી થતો હોય તો કથંચિત્ તે પ્રકારે કામચલાઉ સમજાવે છે વ્યવહારથી. પછી તો કહે છે કે ઉપયોગમાં ઉપયોગ છે. ઉપયોગમાં શુભાશુભભાવ નથી. આહા ! તે સમસ્ત અન્ય દ્રવ્યના ભાવો, જુઓ આ અન્ય દ્રવ્યના ભાવો છે રાગ-દ્વેષ સુખ દુઃખના પરિણામ તે સ્વદ્રવ્યના ભાવો નથી. અહીંયા સ્વદ્રવ્યમાં ઉત્પન્ન થઈ ગયો અજ્ઞાનીને રાગદ્વેષ. ઈ માને છે કે મારામાં ઉત્પન્ન થાય છે પણ એનામાં ઉત્પન્ન જ થતા નથી. ઈ જ એની મોટી ભૂલ છે. ભ્રાંતિ છે, ઈ જ બ્રાંતિ છે સંસાર છે. થાય છે કર્મની સત્તામાં અને કર્મના પરિણામ જણાય છે જ્ઞાનમાં. જ્યાં જ્ઞાનમાં જણાતા સ્ફટિકમણીની સામે લાલ ફુલ હોય તો તે પ્રતિભાસે છે. સ્ફટિકમણી રાતો થઈ ગયો ? રાતો થતો નથી. કે ઠીક છે એનું ત્રિકાળી દ્રવ્ય છે સ્ફટિકમણીનું, એ તો શુદ્ધ છે રાતું ન થાય. તેની પર્યાયમાં તો રાતું થાય કે નહીં? કે તું ઝવેરીને પૂછજે. ઝવેરી કહે છે કે તેના દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયમાં સ્વચ્છતા ભરેલી છે. ક્યાંય તેમાં રાતાપણાનો રંગનો છાંટો આવતો નથી. તેમ ભગવાન આત્મામાં ચેતન, ચૈતન્ય ને ચેતના ભરેલી છે. ચેતના સર્વસ્વ જેનું રૂપ છે. એમાં તો અમે બહુ તપાસ કર્યો કે એમાં રાગ દેખાતો નથી.
શિષ્ય પૂછે છે એકવાર હજી ડૂબકી મારો, મને તો જીવની પર્યાયમાં રાગ ભાસે છે. તો ગુરુ કહે લાવ એકવાર ડૂબકી મારીને ફરીથી જોઈએ. અમને તો કાંઈ શંકા નથી. પણ તારી શંકા દૂર કરવા માટે અંદરમાં જાઈએ છીએ. અને છઠ્ઠા સાતમા ગુણસ્થાનવાળા જીવને અંદરમાં જાતા વાર ન લાગે. શુદ્ધઉપયોગ પ્રગટ કરીને બહાર આવ્યા કે બહુ તપાસ્યું મેં. આ વખતે ચકાસણી બહુ કરી, દ્રવ્યના ક્યાંય ખુણે ખાંચરે, તેના ગુણમાં કે, તેની પર્યાયમાં ક્યાંય અમને રાગ દેખાતો નથી. આહા ! “ભિન્નાભાવા નો દૃષ્ટા'' પરમાત્માથી રાગ ભિન્ન છે. માટે રાગ અમને દેખાતો નથી. એકલા ચૈતન્ય ચમત્કાર પરમાત્માના દર્શન અમે કરીએ છીએ. કોઈને એમ લાગે કે આ મોટી વાત છે. અરે આ એકડાની વાત છે શરૂઆત સમ્યગ્દર્શનની.
હવે બીજો પારો સૂક્ષ્મ છે. એટલે એક પહેલો પારો ત્રણ દિ' ચાલે તેવો છે. પણ ટૂંકામાં બીજો પારો લેવો છે. કે શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ તો આપે કહ્યું પણ હવે તેનો અનુભવ કેમ
