________________
૪૫૮
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન | ઉપકારી ગુરુદેવના પ્રતાપે આ વાત બહાર આવી છે. અને ઘણા જીવોએ સાંભળી છે. કોઈ કોઈ એનો અનુભવ લઈને કેટલાક ચાલ્યા જાય છે અને હજી પણ અનુભવ કરીને જશે તેવી ગાથા છે.
એ રીત શુદ્ધ કથાય ને જે જ્ઞાત તે તો તે જ છે. ત્રણ ભાગમાં અપ્રમત્ત-પ્રમત્ત નથી એક જ્ઞાયકભાવ છે. અને એ રીત શુદ્ધ કથાય, આ રીતે આત્મા શુદ્ધ છે. શુદ્ધ થશે એમ નહીં. આત્મા શુદ્ધ છે. ત્રણેકાળ છે, છે, ને છે. ઈ છે, છે ને છે તેનું કારણ શું? કે તેમાં પ્રમત્તઅપ્રમત્ત દશાઓ નથી. ભૂતકાળની કોઈ પર્યાય એમાં નથી. અને ભાવિની સાધકની પર્યાય એમાં નથી. અને સાધ્યની જે સિદ્ધિ થાય કેવળજ્ઞાન, મોક્ષ એવા બંધ મોક્ષના પરિણામથી આત્મા રહિત છે. હવે એવો જે આત્મા કેમ જણાય? કે જે જ્ઞાત તે તો તે જ છે. જે જાણવામાં આવ્યો જાણવામાં આવ્યો તે અનુભવમાં પણ તે જ આવ્યો એમ કહેશે.
ગાથાર્થ :- જે જ્ઞાયકભાવ તે “જે છે તે'. અપ્રમત્ત પણ નથી અને પ્રમત્ત પણ નથી. એ રીતે એને શુદ્ધ કહે છે. વળી જે બીજો ભાગ. પહેલાં ભાગમાં એમ કહ્યું કે આવું આત્માનું સ્વરૂપ રહેલું છે, તે લક્ષમાં લે.પછી બીજા ભાગમાં એમ કહે છે કે જે, વળી જે જ્ઞાયકપણે જણાયો. ઈ કર્મના બંધવાળો જણાતો નથી, રાગવાળો જણાતો નથી, પર્યાયવાળો પણ જણાતો નથી, એવો શુદ્ધાત્મા પ્રથમ તારા લક્ષમાં, ધ્યેયમાં લે. અને જો ધ્યેય બરાબર તારા જ્ઞાનમાં આવી ગયું તો ધ્યાતા, ધ્યાન ને ધ્યેયની અભેદતા થઈ અનુભવ થશે. પણ ધ્યેય જેમ થાય છે તેમ જોય થાય ત્યારે અનુભવ થાય તેવું છે. એકલા ધ્યેયમાં કે ધ્યેયના વિકલ્પમાં કે ધ્યેયની ધારણામાં અનુભવ નથી. જ્ઞાયકપણે જણાયો એમ, તને જણાશે હમણાં જણાશે અને જણાય જશે. ઓલું તને જણાશે અને જે જણાયો તે જ તને પ્રત્યક્ષ થશે. તે તો તે જ છે બીજો કોઈ નથી.
અરે ભાઈ આત્માના અનુભવથી ધર્મની શરૂઆત છે. કોઈ ક્રિયાકાંડથી ધર્મની શરૂઆત નથી. આ વાત કોઈ વાડાની નથી. વસ્તુનો સ્વભાવ જ એવો છે કે જેવો સ્વભાવ છે તેવો લક્ષમાં આવે, ત્યારે અનુભવ થાય અને અનુભવ થાય ત્યારે તેને ધર્મની શરૂઆત થાય છે.
ટીકા :- જે પોતે પોતાથી સિદ્ધ હોવાથી, અનાદિ અનંત સ્વયંસિદ્ધ છે વસ્તુ. કોઈએ બનાવેલો નથી આત્મા કે કોઈનું કાર્ય નથી આ. પોતે પોતાથી જ, આપોઆપ, સ્વયંસિદ્ધ હોવાથી, કોઈથી ઉત્પન્ન થયો નહીં હોવાથી અનાદિ સત્તારૂપ છે. અનાદિનો ભગવાન પરમાત્મા ચારગતિમાં ભલે રખડે. ઈ રખડે છે તે આત્મા નથી. રખડે છે તેની જોડે જે રહેલો છે એ શુદ્ધાત્મા છે ઈ રખડપાટીથી ભિન્ન છે. રખડવું તેના સ્વભાવમાં નથી. આત્મા ચારગતિમાં રખડ્યો નથી. એની અવસ્થામાં રખડપાટ છે. એ અવસ્થાથી તો આત્મા
