________________
પ્રવચન નં. ૩૪
૪૫૫
ચૈતન્યમાત્રભાવમાં તો કોઈ ભેદ નથી. આ અભેદ જ્ઞેયમાં ભેદ હોવા છતાં ભેદ દેખાતો નથી. કેમકે એક ભેદનું લક્ષ નથી. એક ભેદને જ્ઞેય બનાવતું નથી જ્ઞાન. કે આ કર્તા નામનો એક સ્વભાવ અને કર્મ નામનો, કરણ નામનો એક ભેદને જો જ્ઞેય બનાવવા જાય એક ભેદને જ્ઞેય, આ શેયનો ભેદ, આ શેયનો પણ એક ભેદ નિત્ય ને અનિત્યને એકને, તેને એકને જો જ્ઞેય બનાવવા જાય તો બીજા અનંતગુણો, અનંતધર્મો તેને વિષયનો પ્રતિબંધ થઈ જતાં નિર્વિકલ્પ ધ્યાન આવતું નથી.
એક સમયમાં જેમ કેવળી જાણે તેમ એક સમયમાં અનંતગુણો, અનંત અપેક્ષિત ધર્મો અને કારકો એક સમયમાં અભેદપણે જણાય ત્યારે અનુભવ થાય છે.
34
પ્રવચન નં. ૩૫
પૂ.ભાઈશ્રીની ૮૭ મી જન્મ જયંતિ - જૂનાગઢ
તા. ૨૭-૫-૯૬
આ શ્રી સમયસારજી પરમાગમ શાસ્ત્ર તેની છ નંબરની ગાથા છે. ગાથા નંબર છ કે જે ૪૧૫ ગાથાનો સાર છે. ૪૧૫ ગાથાનું રહસ્ય આમાં સમાઈ જાય છે. અને ગુરુદેવ પ્રશંસા કરે છે કે આ તો છઠ્ઠીના લેખ જેવી ગાથા છે. અફર ! ફરે નહીં તેવી આ ગાથા છે. એમાં ધ્યેયપૂર્વક જ્ઞેય કેમ થાય છે તેની વિધિ આખી આમાં બતાવે છે. એક ગાથાની અંદર આખું પૂરું સ્વરૂપ આવી જાય છે. સંક્ષેપ રુચિવાળો જીવ, કુશાગ્રબુદ્ધિવાળો જીવ, તીક્ષ્ણ બુદ્ધિવાળો જીવ એક ગાથામાં પામી જાય તેવી આ ગાથા છે. અને ન પામે તો ૧૨ ગાથામાં જરૂર પામે. બાર ગાથામાં ન પામે તો ૪૧૫ ગાથામાં તેને સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ થાય, તેવું આ સમયસાર શાસ્ત્ર છે. આખા ભારતમાં અજોડ, અદ્વિતીય છે. ૧૨ અંગનો સાર છે. તેમાં પ્રશ્નકાર પ્રશ્ન કરે છે.
હવે પ્રશ્ન ઉત્પન્ન થાય છે કે, શિષ્યનો પ્રશ્ન સમજવા જેવો છે. એમ મને પ્રશ્ન ઉત્પન્ન થાય છે કે એવો શુદ્ધાત્મા કોણ છે ? કે જે આજ સુધી મારા ખ્યાલમાં, જાણવામાં, અનુભવમાં નથી આવ્યો. એવા શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ શું છે ? વ્યવસાય-વિકલ્પ એવો ઉત્પન્ન કર્યો છે કે હું એકત્વ વિભક્ત આત્માની વાત શુદ્ધાત્માની વાત આ શાસ્ત્રમાં કહેવા માગું છું. એમાંથી શિષ્યને પ્રશ્ન થયો કે એવો શુદ્ધાત્મા કેવો છે કે જે આજ સુધી મારા જાણવામાં નથી આવ્યો, અનુભવમાં નથી આવ્યો અને ખરેખર સાંભળવામાં નથી આવ્યો તેવા આત્માનું સ્વરૂપ આપ કહેવા માંગો છો તેમ મારા ખ્યાલમાં આવ્યું છે.
