________________
પ્રવચન નં. ૩૩
४३७ ઉપચરિત સદ્ભુત વ્યવહાર કહે છે. એ કહે છે કે જો આના પક્ષમાં રહેશે તો શેય-જ્ઞાયકનો સંકરદોષ (થશે અને) એને ભ્રાંતિ થઈ જશે, અને આ યથાર્થ જાણશે તો ભ્રાંતિ તૂટી જશે.
નિષેધકપણાનો અભાવ હોવાથી પ્રમાણજ્ઞાન વ્યવહારનો નિષેધ કરવા અસમર્થ છે. (એ) નિશ્ચયનયને ગ્રહણ કરે છે અને વ્યવહારનયને પણ ગ્રહણ કરે છે. દ્રવ્યને પણ ગ્રહણ કરે છે-દ્રવ્ય પણ આત્મા ને પર્યાય પણ આત્મા ! સ્વને જાણે તે-પણ જ્ઞાન અને પરને જાણે તે-પણ જ્ઞાન. ઈ પ્રમાણજ્ઞાનનું વાક્ય છે.
આ આટલા વર્ષ થયા અનુભવ કેમ થતો નથી ? કહે છે કે તું પ્રમાણના પક્ષમાં છો ! | નિષેધકપણાનો અભાવ હોવાથી તે વ્યવહારરૂપ ક્રિયાને, પરને જાણું છું એવી ક્રિયાને રોકી શકતો નથી. આહાહા ! કઠિન તો છે જરાક પણ અમૃત છે.
(આહા !) નિષેધકપણાનો અભાવ હોવાથી તે વ્યવહારરૂપ ક્રિયાને રોકી શકતો નથી, પરને જાણું છું એ ક્રિયાને રોકી શકતો નથી, એ ઈન્દ્રિયજ્ઞાન પ્રગટ થાય છે, આત્મજ્ઞાન અસ્ત-રહી જાય છે એમાં. પ્રમાણના પક્ષવાળો પક્ષીતિક્રાંત થઈ શકતો નથી. નિશ્ચયના પક્ષમાં આવી જાય, અપૂર્વ પક્ષમાં તો પક્ષીતિક્રાંત થઈને અનુભવ થાય છે. નિષેધકપણાનો અભાવ હોવાથી તે વ્યવહારરૂપ ક્રિયાને રોકી શકતો નથી, તેથી પ્રમાણ આત્માને જ્ઞાનાનુભૂતિમાં સ્થાપિત કરવાને અસમર્થ છે.
સ્વ-પરપ્રકાશકના પક્ષવાળાને અનુભૂતિ નહીં થાય લાવો લખી દઉં. આહાહા ! આ વાત અદ્ધરથી નથી, સંતોએ કહેલી વાત છે. તેથી પ્રમાણ આત્માને જ્ઞાનાનુભૂતિમાં સ્થાપિત કરવાને અસમર્થ છે-ઈ જ્ઞાનાભૂતિ થવામાં અસમર્થ છે. પરંતુ નિશ્ચયનય-જ્ઞાન સ્વને જ જાણે છે પરને જાણતું નથી, નિષેધ કરને એકવાર, એમાં જ્ઞાનનો નિષેધ નથી, એમાં ઈન્દ્રિયજ્ઞાનનો નિષેધ છે, ઈન્દ્રિયજ્ઞાન તો તારું છે નહીં, તો તારો નિષેધ ક્યાં આવ્યો? આહાહા ! (પ્રમાણજ્ઞાન) જ્ઞાનાનુભૂતિ સ્થાપિત કરવામાં અસમર્થ છે પરંતુ નિશ્ચયનય એકત્વની સમીપે લાવીને, એકત્વની સમીપે લાવે છે હજી નિશ્ચયનય-સવિકલ્પ નિશ્ચયનય, એમાં અનુભવ થતો નથી, આહાહા ! જાણનાર જણાય છે એવા નિશ્ચયનયમાં જે આવે તો એ આત્માની સમીપે આવી ગયો છે. પરને જાણે છે એમાં આત્માથી દૂર છે, સ્વ-પરને જાણે છે એમાં વધારે દૂર છે.
આહાહા ! એકત્વની સમીપે લાવીને ! અહીંયા સત્નો ઢંઢેરો પીટીને કહેવાની વાત છે, કોઈ ગુપ્ત રાખવાની વાત નથી, એણે કહ્યું કાલ સવારે કે કાંઈ ગુપ્ત રાખતા નહીં, ગુપ્ત રાખવાનું શું હોય આમાં ! આહાહા ! હા, આચાર્યભગવાનનો આધાર છે મારી પાસેઆધાર લઈને આવ્યો છું, કોર્ટમાં રામજીભાઈ આધાર લઈને જાય ને! આધાર ન આપે તો
