________________
પ્રવચન નં. ૩૨
૪૧૧ રોકાણો. એ છ દ્રવ્યનું જ્ઞાન નથી. નવ તત્ત્વના ભેદનું જ્ઞાન નથી એ તો જ્ઞાન આત્માનું છે. અને એ આત્માને જાણવાનું બાકી રહી ગયું, એ જીવ ઉન્નતિ કાળ ક્રમમાં આવતાં, એનો જન્મ ભરતક્ષેત્રમાં થયો. અને એ પંચમકાળમાં જ્ઞાનીના વિરહ બહુ છે. ક્યાંક ક્યાંક વિરલ છે. આત્મજ્ઞાની પુરુષો મળવા બહુ દુર્લભ છે. એમાં પણ એના પુણ્યના પ્રકારે સંયોગ થયો જ્ઞાનીનો, અને એની કોઈ ઉપાદાનની એવી તૈયારી થઈ ગઈ કે અલ્પકાળમાં એનો મોક્ષ થવાનો છે, એવા જીવોને આ પંચમકાળમાં હીણા કાળમાં, એને જ્ઞાનીનો યોગ થયો.
એ જ્ઞાની ફરમાવે છે કે પરને જાણવું એ તારો સ્વભાવ નથી. કેમ કે જ્ઞાન તો આત્માનું છે. જ્ઞાન શેયોનું નથી અને જેનું જ્ઞાન નથી એની સન્મુખ થઈને તું અનંતકાળથી જાણતો આવ્યો, પણ પરને જાણતાં જ્ઞાનેય નથી ને સુખેય નથી.
જ્ઞાનીઓ ફરમાવે છે કળશ ટીકામાં. પહેલાં જ કળશમાં રાજમલજી, જૈન ધર્મના મર્મી, અનુભવનો રસિયો, એવો પુરુષ લખે છે. ગૃહસ્થી હતા એ, એના નિમિત્તે બનારસીદાસ પામી ગયા. એવો પુરુષ લખે છે, હે આત્મા ! સંસારી જીવ, પુદ્ગલ, ધર્મ, અધર્મ, કાળ અને આકાશ એમાં જ્ઞાન નથી ને એમાં સુખ નથી અને એને જાણતાં તને જ્ઞાન નહીં થાય. એમાં દ્રવ્યશ્રુત આવી ગયું, દ્રવ્યશ્રુતને જાણતાં જ્ઞાન નહીં થાય એ દ્રવ્યશ્રુતનો વિવેક છે, અવિવેક નથી.
એક રહી ગયું છે. બાકી. આપણા સૌના ભાગ્ય જોગે આવા ધર્માત્માનો જન્મ અહીંયા થયો. એણે શુદ્ધ આત્માનું સ્વરૂપ બતાવ્યું, અને એને જાણવાની વિધિ પણ બતાવતા ગયા. બતાવનાર તો સર્વજ્ઞ ભગવાન છે એની પરંપરામાં કુંદકુંદ પ્રભુ થયા, અમૃતચંદ્ર આચાર્ય થયા, એની પરિપાટીમાં એક પ્રખર જ્ઞાની, પૂજ્ય કાનજીસ્વામી થયા સોનગઢના સંત. એણે અવલોકન કર્યું. સ્થાનકવાસી હતા પોતે, દીક્ષા લીધી'તી. આહા! પણ ક્યાંય એને સાચું તત્ત્વ મળ્યું નહીં. ૩૨ આગમ અનેકવાર વાંચ્યા. ૪૫ આગમ અનેકવાર જોયા, પણ એને જોતું'તું એ કાંઈ મલ્યું નહીં.
એમાં યોગાનુયોગ ૭૮ ની સાલમાં દામનગરમાં દામોદર શેઠ હતા. એ વખતે મુંબઈમાં પરમશ્રુત પ્રભાવક મંડળની શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીએ સ્થાપના કરી. અને એમાં આ સમયસાર છપાઈ ગયું. આમ પાનામાં છપાયું પહેલાં. ત્યાંથી એ પુસ્તક આવ્યું ને વાચ્યું, જોયું. આહાહા ! ઝવેરીની નજર હીરા ઉપર પડતાં હીરાનો પારખુ છે ઈ, અરે આ તો અશરીરી થવાનું શાસ્ત્ર છે. આહા !
એને ૧૨-૧૨, ૧૩-૧૩ વર્ષ ગુપ્તવાસ સેવ્યો. બહાર ન પડ્યા, પણ જ્યારે શ્રદ્ધાથી પરિપક્વ સ્થિતિ થાય છે, પછી જ્ઞાનની પરિપક્વ સ્થિતિ ખુલાસા મોડા પણ થાય છે.
