________________
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
(આ વિષે) અમારી આગળ તો ઘણાં (પ્રશ્નો આવે છે), અત્યારે તો હું બહાર નથી જતો, પહેલાં હું બહાર જતો હતો (ત્યારે) ઘણાં પ્રશ્નો આવે કે આપ કટકા કેમ કરો છો ? ‘ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવ યુધ્વંસત્' (સ્વરૂપ) એવી સત્તા-દ્રવ્યની સત્તા તો એક છે એમાં ઉત્પાદવ્યય નથી અને ધ્રુવ (સ્વરૂપ) એકલો આત્મા છે તો (તો) કટકા થઈ જાય છે. ધ્રુવ (એક જ) ઉપાદેય છે ને ઉત્પાદ-વ્યય ઉપાદેય નથી, જે છે (ઉત્પાદ-વ્યય તો છે, સત્તા એક છે‘ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રુવયુક્ત સત્' (છે ને !) તેમાં ધ્રુવ એકલો આત્મા છે તો કટકા થઈ જાય છે ! કટકા સમજ્યા ને ? કટકા થઈ જાય છે, (કટકા એટલે)
૪૨૪
ટુકડા.
સાંભળ ! (ભાઈ !) આચાર્ય ભગવાન દષ્ટાંત આપે છે કે સાંભળ ! શાંતિથી ! (ભાઈ સાંભળ !) અત્યારે (માથા ઉપરની) પાઘડી તો ગઈ, ટોપી પણ ગઈ, (સો-) બસો રૂપિયા દેવા પડે નહીં, ઠીક છે તો અત્યારે તો એકલો ઝભ્ભો છે. તો મુંબઈમાં એક ભાઈ કુર્તા (ઝભ્ભો) સીવડાવવા ગયો તો (દરજીએ કહ્યું) બસો રૂપિયા (સીલાઈના) થશે, સારું ! બેત્રણ મીટરનું એક સફેદ કાપડ લીધું (દરજી કહે આના ટુકડા કરવા પડશે) પેલો માણસ કહે બસો રૂપિયાનું કાપડ ખરીદ્યું ને ટુકડા !) તેણે તો એ કાપડ માથે ઓઢી લીધું અને ઝવેરી બજારમાં નીકળ્યો, ચાલ્યો જાય છે ત્યાં કોઈ સામે મળ્યું (એણે પૂછ્યું) કોણ ગુજરી ગયું છે ? ક્યારે સ્મશાનયાત્રા છે ? (અરે, ભાઈ !) કાંઈ કોઈ ગુજરી ગયું નથી, કોઈ સ્મશાનયાત્રા નથી. ત્યારે પેલાએ કહ્યું કે તમે આ (માથે) ઓઢીને નીકળ્યા એટલે એમ પુછાય ને ! આગળ જતા બીજાએ પૂછ્યું, ત્રીજાએ પૂછ્યું ! ત્યારે એને થયું કે આ ચાલે એમ નથી. કે આના તો બસો રૂપિયા ખર્ચવા પડશે.
(તેથી એ ભાઈ) એ કાપડ લઈને દરજી પાસે ગયો, દરજીએ (ઝભ્ભાનું) માપ લીધું અને લીધી (હાથમાં) કાતર, ના, ના, ના કાતર અડાડશો નહીં, (દરજી કહે) કાતર તો અડાડવી પડશે અને ટુકડા (પણ) કરવા પડશે, (પરંતુ) ટુકડાને હું એવી રીતે સાંધી દઈશ કે સાંધ દેખાશે નહીં, સાંધ દેખાશે નહીં (ને સરસ ઉપયોગી થશે.) તો તો ભાઈ એવી રીતે ટુકડાને અભેદ કરી ઘો છો, તો લ્યો ! આ બસો રૂપિયા ! (હવે મને) કોઈ વાંધો નથી.
(તેવી રીતે) પહેલાં ટુકડા કર્યાં (ભેદજ્ઞાન કર્યું) ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્યમાંથી પર્યાયનું લક્ષ છોડી દીધું, પ્રવનું લક્ષ આવી ગયું ત્યારપછી ઉત્પાદ-વ્યય જે પર્યાય-શુદ્ધોપયોગ છે એ અંદરમાં ઝૂકી ગઈ તો (આત્માનો) અનુભવ થઈ ગયો, એ અભેદ થઈ ગયો ! પરિણામથી રહિત હોવા છતાં પણ એ આત્મા શુદ્ધોપયોગથી સહિત થાય છે.
એ એકીલા દૃષ્ટિના વિષયથી જ કામ નહીં બને (અનુભૂતિ નહીં થાય). દૃષ્ટિના વિષયની સાથે જ્ઞાન આવે છે અંદરમાં અને શુદ્ધાત્માનું (જ્ઞાન-દર્શન) કરે છે તો પર્યાય,
