________________
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન
વિશેષણવિશેષ્યપણાની ગુણભેદ, પર્યાયભેદ કાઢ્યો. પર્યાયભેદ કાઢ્યો નથી પણ પર્યાય ઉપરથી લક્ષ છૂટી, વિશેષ ઉપ૨થી લક્ષ છૂટી ને સામાન્યમાં આવ્યો, ઉપયોગ અંદરમાં. આહા ! પર્યાય તો રહી પણ પર્યાય અંતરમાં આવી ગઈ. પર્યાયનું લક્ષ છૂટ્યું ને પર્યાય આત્મા થઈ ગયો. કાલ આવ્યું’તું બાબુજીના પ્રવચનમાં પર્યાય આત્મા થઈ જાય છે. બરાબર છે.
તથા વિશેષણ વિશેષ્ટપણાની વાસનાનું અંતર્ધાન થવાથી, જેમ ધોળાશને એટલે ગુણભેદ ધોળાશને, ઓલું પર્યાયને મોતી, હારમાં અંતર્હિત કરવામાં આવે છે. ઈ ધોળાશ ગુણભેદ ઉપરથી લક્ષ છૂટી જાય છે. જ્યાં ગુણી ઉપર લક્ષ થયું ત્યાં ગુણ ઉપરથી લક્ષ છૂટી જાય છે. દ્રવ્ય ઉપર લક્ષ આવે છે, પર્યાયનું લક્ષ છૂટ્યું ગુણી ઉપર લક્ષ આવ્યું, ગુણભેદ છૂટ્યો ગુણો રહી ગયા, ગુણોનો અભાવ થતો નથી અને ગુણભેદ છે, એનો અભાવ થતો નથી પણ ગુણભેદનું લક્ષ છોડીને અભેદમાં વયો જાય છે. ત્યારે ગુણભેદના લક્ષે જે વિકલ્પ ઉઠતો’તો, એ જ્યાં ગુણીનું લક્ષ થયું પરમાત્માનું ત્યાં નિર્વિકલ્પ ધ્યાનમાં સમ્યગ્દર્શનની પ્રગટતા થાય છે.
૪૨૦
તથા વિશેષણ વિશિષ્યપણાની વાસનાનું અંતર્ધાન થવાથી, જેમ ધોળાશને હારમાં અંતર્હિત કરવામાં આવે છે તેમ ચૈતન્યને-ગુણને, ચૈતન્યમાં ગુણને ગુણીમાં એ તો ગુણી જ છે. ગુણભેદથી સમજાવીને, ગુણભેદનું લક્ષ છોડાવીને ગુણીનું લક્ષ થાય છે, ત્યાં ગુણપર્યાય જાણવામાં આવી જાય છે લક્ષ વગર, ગુણભેદનું લક્ષ ન હોય અનુભવના કાળમાં, ગુણોનું જ્ઞાન હોય. પર્યાયનું લક્ષ ન હોય પણ પર્યાયનું જ્ઞાન હોય. આનંદ આવ્યો ઈ પર્યાયને જાણે કે નહીં જ્ઞાન ? જાણે.
ચૈતન્યને ચેતનમાં જ અંતર્હિત કરીને, જેમ કેવળ હારને જાણવામાં આવતાં, દ્રવ્યગુણ પર્યાય લીધું છે ને ? આ જ્ઞેય છે આખું. ધ્યેયપૂર્વક જ્ઞેય થાય છે. જ્ઞેય ન થાય તો જૈન દર્શન રહેતું નથી અને ધ્યેય હાથમાં ન આવે તો એને અનુભવ થતો નથી. ધોળાશને એ હા૨માં અંતર્હિત કરવામાં આવે છે, તેમ ચેતનને ચૈતન્યમાં કેવળ આ હારને જાણવામાં આવે છે.
આ હાર હવે થઈ ગયો, મોતી ને સફેદને દોરો ને બધા ભેદના વિકલ્પો છૂટી ગયા. ભેદો રહી ગયા ને ભેદનું લક્ષ છૂટી ગયું. ભેદ ઉડાડીને કાંઈ બહાર નથી આપણે અલોકઆકાશમાં ગુણભેદને મોકલવા. આહા ! ગુણો રહી ગયા. ગુણના ભેદો અતદ્ભાવરૂપ છે તે રહી ગયા. ઉત્પાદવ્યયની પર્યાય રહી ગઈ. પણ જ્યારે સામાન્ય ઉપર લક્ષ જાય છે. ત્યારે ગુણભેદ કે પર્યાયનું લક્ષ રહેતું નથી. પર્યાય અભેદ થઈને અનુભવમાં આવે છે. ઈ પર્યાય આત્મા થઈ ગયો. ઈ સ્વજ્ઞેય છે.
અનંત ગુણનો પિંડ તે ધ્યેય છે અને શુદ્ધ ઉપયોગથી પરિણામી આત્મા થયો તે જ્ઞેય છે.
