________________
પ્રવચન નં. ૩૨
૪૧૭ એનો અર્થ ચાલે છે. હજી તો જ્ઞાત થયો છે, હજી તો જણાયો અનુભવ તો બાકી છે. આવશે હમણાં આવશે બધું આવશે. આ અનુભવની વિધિ ચાલે છે. અનુભવનો વિષય તો પહેલાં પારામાં આવી ગયો જ્ઞાયકભાવ, જેમાં પ્રમત્ત અપ્રમત્ત દશાઓ નથી. શેયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો.
હવે આ બાબતમાં ખુલાસો. પ્રવચનસારની એસી નંબરની ગાથા. અરિહંતના દ્રવ્ય ગુણ પર્યાયને જાણી અને જે કોઈ આત્મા પોતાના આત્માને જાણે છે એનો મોહ એટલે મિથ્યાત્વ ક્ષય થઈ જાય છે, એવી ગાથા છે. ઈ ગાથાની સંસ્કૃત ટીકાઓ છે. એના ત્રણ વ્યક્તિએ અનુવાદ હિન્દીમાં કર્યા છે. એક પહેલો અનુવાદ શીતલપ્રસાદે કર્યો, બીજો અનુવાદ એનો અજીતપ્રસાદ અને મખનલાલે કર્યો, અને ત્રીજો અનુવાદ હમણાં બ્રહ્મચારી કલ્પનાબેન જયપુર છે ત્યાંથી એક પુસ્તક બહાર પાડ્યું છે, એને કર્યો. ત્રણેયે અનુવાદ કર્યા છે, એમાં જયસેન આચાર્ય ભગવાનની ટીકામાં આનું રહસ્ય બહુ છે. જ્ઞાયકપણે જણાયો તે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં જ્ઞાયક છે. બસ એક લીટીનો એમાં ખુલાસો છે. ઈ ખુલાસો આપણે લઈ લઈએ છીએ. હવે મારે મોહની સેનાને કઈ રીતે જીતવી, તેમ તેને જીતવાનો ઉપાય વિચારે છે.
જે જાણતો અહંતને, ગુણ દ્રવ્ય ને પર્યાયપણે
તે જીવ જાણે આત્માને તસુ મોહ પામે લય ખરે. એની ટીકા : સમજાય એવું છે, ન સમજાય એવું આમાં કાંઈ લખ્યું જ નથી. કોઈ નહીં સમજે માટે શાસ્ત્ર લખ્યા છે? જે ખરેખર અહંતને દ્રવ્યપણે, ગુણપણે અને પર્યાયપણે જાણે છે. પહેલાં નિમિત્તની સાપેક્ષતાથી વાત ઉપાડી અને નિમિત્તનું લક્ષ છોડાવીને ઉપાદાન તરફ લઈ જાય છે. ઉપાદાનના ત્રણ ભેદમાંથી અભેદ તરફ લઈ જશે અને અનુભવ થઈ જશે. અનુભવ થશે નહીં, થઈ જશે. હવે થાશે થાશે ક્યાં સુધી કરવાનું. આવા ભાવલિંગી સંત આપણને અનુભવી મળ્યા, ઈ વિધિ બતાવે છે અંદર જવાની.
તે ખરેખર આત્માને જાણે છે. કારણ કે બન્નેમાં નિશ્ચયથી તફાવત નથી. ત્યાં કેવળજ્ઞાન છે અને અહીંયા મતિશ્રુતજ્ઞાન છે, માટે તફાવત છે, એમ નથી. ત્યાંય ઉપયોગ ને અહીંયા પણ ઉપયોગ છે. આહાહા ! એ ઉપયોગ અંદરમાં વળે છે તો મોહનો ક્ષય થઈ જાય છે. વળી અહંતનું સ્વરૂપ છેલ્લા તાપને પામેલા સુવર્ણના સ્વરૂપની માફક પરિસ્પષ્ટ, સર્વ પ્રકારે સ્પષ્ટ છે. તેથી તેનું જ્ઞાન થતાં, અહંતનું જ્ઞાન થતાં સર્વ આત્માનું જ્ઞાન થાય છે. બધા આત્માઓ અરિહંત જેવા છે. ત્યાં અન્વય છે તે દ્રવ્ય છે. અન્વયનું વિશેષણ તે ગુણ છે. અન્વયના વ્યતિરેકો તે પર્યાયો છે. દ્રવ્ય, ગુણ ને પર્યાય ત્રણ શાસ્ત્રની ભાષાની વાત
