________________
૨૧ ૬
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન બાજુ ઉષ્ણ તે અગ્નિ. પણ કાંઈ અગ્નિનો અનુભવ ન થયો. આંગળી ન અડાડી એણે. આવ્યો પાછો ગુરુજી પાસે સાહેબ ત્યાં અગ્નિ નથી. કેમ જાણું અગ્નિ નથી. કે ઉષ્ણ તે અગ્નિ, ઉષ્ણ તે અગ્નિ. સમજી ગયા ગુરુ. કે આ ભેદમાં રોકાણો વ્યવહારને અનુસરવા
મંડ્યો.
વ્યવહાર દ્વારા અગ્નિનું સ્વરૂપ સમજાવવું હતું. લાકડાને બાળે તે અગ્નિ. ઉષ્ણ તે અગ્નિ. બે પ્રકારના વ્યવહાર દ્વારા એક પ્રકારનો નિશ્ચય સમજાવવો હતો. આહાહા ! બે પ્રકારનો વ્યવહાર એક જુઠો અને એક સાચો. બે પ્રકારના વ્યવહાર દ્વારા એક પ્રકારનો નિશ્ચય સમજાવવો હતો. તો બીજો પણ ફેઈલ થયો, નાપાસ થયો.
ત્રીજાને ઊભો કર્યો. એને તો શ્રદ્ધા હતી કે ઉષ્ણ તે અગ્નિ નથી, ભેદનું કથન. લાકડાને બાળે તે જુઠું કથન. લાકડાને અડતી નથી તો બાળે ક્યાંથી. તે તો ગયો ને એણે આમ આંગળી મૂકી. ગુરુજી અગ્નિ છે ત્યાં. કેમ ખબર પડી તમને? મેં આંગળી મૂકી અને અનુભવ કરીને કહું છું કે અગ્નિ છે ત્યાં. આહાહા ! ઉષ્ણ તે અગ્નિ છે. લાકડું નીકળી ગયું ભેદનું. અને લાકડાને બાળે એ લાકડું ગયું અને અનુભવ થઈ ગયો એને. આહાહા !
એમ અહીંયા દાખલો એ આપે છે, કે બળવા યોગ્ય પદાર્થના આકારે થવાથી અગ્નિને દહન કહેવાય છે. અજ્ઞાની જીવોને સમજાવવા માટે અગ્નિનું સ્વરૂપ સમજતો નથી, એને સમજાવવા માટે સમજાવવી છે અગ્નિ. લાકડું નથી સમજાવવું પણ લાકડું ગરી ગયું કે લાકડાને બાળે તે અગ્નિ. એમ જ્ઞાયક કોને કહેવાય કે પરને જાણે તે જ્ઞાયક કહેવાય. એ લાકડું ગરી ગયું હવે એ લાકડું નીકળતું નથી કોઈ સંજોગોમાં. પણ ધ્યાન રાખે તો આ ગાથાથી નીકળી જાય પરને જાણવાનું લાકડું આ પરને બાળવાનું લાકડું હતું.
અનંતકાળથી વ્યવહારનો પક્ષ જીવને છે. ક્યાંકને ક્યાંક રોકાઈ ગયો, પછી કહે કે અનુભવ થતો નથી. ક્યાંથી અનુભવ થાય? શુદ્ધનયનો ઉપદેશ પણ વિરલ આ તો એક સમયસાર આપણાં માટે રહી ગયું. અને એનો ઉકેલ કરવાવાળા ગુરુ મળ્યા માટે. આહાહા !
દાહ્યના આકારે થવાથી અગ્નિને દહન કહેવાય છે. કહેવાય તો એમ કે લાકડાને બાળે તે અગ્નિ. તો પણ, દાહ્યકૃત અશુદ્ધતા તેને નથી. એટલે કે લાકડું હોય તો અગ્નિ છે. લાકડાના સંયોગમાં હોય તો અગ્નિ છે. એ નિમિત્ત-નૈમિત્તિક સંબંધ થાય તો અગ્નિ છે. એમ છે નહીં. અગ્નિ અગ્નિથી છે ને લાકડું તો લાકડાથી છે. અગ્નિ લાકડાને અડતી નથી.
બે વચ્ચે કર્તા કર્મ સંબંધ નથી અને નિમિત્ત નૈમિત્તિક સંબંધ નથી. એ કેવી રીતે? કે અગ્નિ છે એ બીજાં દ્રવ્ય છે. લાકડુ છે એ બીજું દ્રવ્ય છે. બે દ્રવ્ય વચ્ચે કશોય કાંઈ સંબંધ ન હોય. અને જો અગ્નિ લાકડાને બાળે લાકડારૂપ થઈ જાય તો અગ્નિનો નાશ થઈ જાય. માટે
