________________
પ્રવચન નં. ૩૧
૪૦૭ અમને બધાને આંમત્રણ આપવાનું કારણ શું? કે કાલે મેં જે કાચ લીધો'તો ને સો રૂપિયામાં, ઈ ૧૦લાખમાં વેંચ્યો. આહા ! હે? હવે ભલે તમે લઈ લીધો અમને વાંધો નથી કાંઈ, પણ હવે અમને કળા બતાવો. બીજી વાર કોઈ વેંચવા આવે તો અમને ખ્યાલ આવે અમને કળા બતાવો.
વચમાં ટેબલ મૂક્યું. ઘાટીને કહે ચારે બાજુ લાલ ફૂલનો ઢગલો કરી દે. વચમાં સ્ફટિક મૂકી દો. પચાસ જણા આવ્યા'તા એક પછી એકને ઊભા કર્યા. આ કાચ કેવો લાગે છે? રાતો, રાતો. બધા રાતો કહે. સફેદ કોઈએ કહ્યું નહીં. ઘાટીને કહે ફૂલ કાઢી નાંખ. કાચા એકલો રાખ. બધાને ઊભા કર્યા, કેવો લાગે છે? સફેદ, સફેદ, સફેદ, સફેદ. પછી ત્રીજો રાઉન્ડ કર્યો. પાછા બધા ફૂલ મૂકીને, હવે કેવું લાગે છે? અરે ! હવે છેતરાઈ અને, એ તો સફેદ જ છે.
અમને ભ્રાંતિ થઈ ગઈ'તી અંદરમાં. એમ મનુષ્ય થઈ ગયો, હું દેવ થઈ ગયો, હું પૈસાવાળો થઈ ગયો, હું નારકી થઈ ગયો, હું રાગી થઈ ગયો, હું મિથ્યાષ્ટિ થઈ ગયો. નથી મિથ્યાષ્ટિ થયો, તું પરમાત્મા છો એમ લે ને. આહા ! મિથ્યાત્વ તો એક સમયની પર્યાય બહિર્મુખ છે, એનાથી ભિન્ન પરમાત્મા બિરાજમાન છે. એને જો ને મિથ્યાત્વ નહીં રહે. એમ આ કળનું કામ છે, આમાં બળ કામ નહીં આવે. કે આટલું દાન દઈ દ્યો, આટલા મંદિર બંધાવો, આટલી જાત્રા કરો, આટલા ઉપવાસ કરો, આ જ્ઞાન કળા વડે જ્ઞાનને કળી લે, જ્ઞાનથી જ્ઞાનને કળી લે. જ્ઞાનકળામાં અખંડનો પ્રતિભાસ તો છે પણ કળી લે.
પદાર્થો અરીસાને પ્રાર્થના પણ કરતા નથી, સહજ એવો સંબંધ છે કે પદાર્થોનો જેવો આકાર છે, તેવા જ આકારરૂપે અરીસામાં પ્રતિબિંબિત થાય છે. અરીસામાં પદાર્થ આવતા નથી તો જ્ઞાનમાં પદાર્થ આવી જાય? આ મકાન બંગલો કરોડ રૂપિયાનો ફલેટ આવી જાય નહીં. મારા-મારા કરે છે, મરે છે. મારું એક રજકણ થવાનું નથી. પ્રતિબિંબ પડતા અરીસો એમ માનતો નથી કે આ પદાર્થો મારા માટે ભલા છે. બહુ માલ ભર્યો છે. આમાં તો. જ્ઞાનમાં પ્રતિબિંબ થાય, કરોડ રૂપિયાનો ઢગલો દેખાય, પણ જ્ઞાનમાં એ રૂપિયા આવતા નથી, અને જ્ઞાનમાં માત્ર એનો પ્રતિભાસ થાય છે, પણ એ પદાર્થો, બહારના પદાર્થો આવતા નથી. ઘુસી જતા નથી. ઉપયોગમાં આવતા નથી.
રાગ ભિન્ન છે અને જ્ઞાન ભિન્ન છે, એમ સોગાનીજીએ એક વાત જ્યાં સાંભળી, રાતના બેસી ગયા, સમ્યગ્દર્શન લઈને ઊભા થઈ ગયા. આ સોગાનીજીની નગરી છે. મને સોગાનીજીએ કહ્યું તું કે આ કલકત્તાની અંદર ૮૦ લાખની વસ્તી છે એમાં હું એક જ સુખી છું, બાકી બધા દુઃખી છે. મને પ્રત્યક્ષ કહ્યું હતું. મારી સાથે પરિચય ઘણો હતો. એના કરતા
