________________
૩૮૦
જ્ઞાયક સ્વરૂપ પ્રકાશન અભેદપણે ન જણાણો. માનસિક જ્ઞાનમાં જ્ઞાયક તો જણાય ગયો પણ માનસિક જ્ઞાનમાં અનુભૂતિ થતી નથી. તેમ માનસિક જ્ઞાનમાં જણાયો તો ત્યાં જ્ઞાન રોકાતું પણ નથી, આગળ વધે છે. જોયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયક જણાયો એ પરોક્ષ અનુભૂતિ થઈ ગઈ.
સ્વસંવેદન જ્ઞાનમાં જણાય છે ઈ. એ સ્વસંવેદન જ્ઞાનમાં જણાણો, તે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ, જે જણાયો તે તો તે જ છે, એમાં અનુભવ થઈ ગયો. ઈ નિર્વિકલ્પ સ્વસંવેદન કહેવાય. સવિકલ્પ સ્વસંવેદન કરણલબ્ધિના પરિણામમાં થાય છે, કરણલબ્ધિના પરિણામ પહેલાં નહીં. પહેલાં એની પહેલાંના કાળમાં નિર્ણય આવે છે. પણ સવિકલ્પ સ્વસંવેદન નથી થતું ન્યાં. સમજાણું? અપૂર્વ નિર્ણય આવી જાય જેને સમ્યગ્દર્શન થવાનું હોય તેને થોડા કાળ પહેલાં અપૂર્વ નિર્ણય આવી જાય કે હું જ્ઞાયક જ છું બસ. પણ એને એ પક્ષ આવી ગયો છે. સ્વભાવનો પક્ષ આવ્યો, વિભાવનો પક્ષ છટ્યો. પણ એમાં આનંદનો અનુભવ નથી. નિર્ણય છે પણ અનુભવ નથી. સવિકલ્પ સ્વસંવેદન પણ એમાં નથી. એ પછી એ જીવને ચોક્કસ સમ્યગ્દર્શન થવાનું છે, ડેફીનેટ.
શુદ્ધનયનો પક્ષ જેને આવે એ પક્ષીતિક્રાંત થયા વિના રહેતો નથી. એવી જ કોઈ પ્રક્રિયા ભજી જાય છે. આહાહા ! અને એ અંતર્મુખ થઈને જ્યારે પ્રયોગ કરે છે ત્યારે ઉપયોગ ઠેઠ અભેદ ન થાય જ્ઞાયક સુધી, ત્યાં સુધી વચલા ગાળામાં આ એક સ્ટેજ આવે છે કરણલબ્ધિના પરિણામ જ્ઞાયક જણાય છે એને. આહાહા ! જ્ઞાયક જ્યાં જણાય છે ત્યાં તો એણે અભેદ થઈને જાણી લીધો એમ વાર લાગતી નથી. એક સેકન્ડેય લાગતી નથી સેકન્ડ કરતાંય ઓછા કાળમાં મિનિટ તો નહીં. સેકન્ડ પણ નહીં પણ સેકન્ડ કરતાંય ઓછા કાળમાં, એટલો અંદરમાં વેગ જાય છે શુદ્ધ ઉપયોગનો કે શુદ્ધ ઉપયોગ અને શુદ્ધાત્માનો ભેદ પણ જ્યાં દેખાતો નથી. ભેદ છે પણ અભેદમાં ભેદ દેખાતો નથી. ભેદ તો છે. પહેલાં પારામાં અપરિણામી લીધો. અકારક અવેદક લીધો.
હવે બીજા પારામાં શું કહે છે કે પરિણામી આત્મા થયો. પરિણામી પોતાને જાણવારૂપે પરિણમે છે જુઓ ઈ આમાં લખ્યું છે. શેયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો તે સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ દીવાની જેમ કર્તાકર્મનું અનન્યપણું હોવાથી જ્ઞાયક જ છે. અકર્તા પ્લસ કર્તાકર્મનું અનન્યપણું ઈઝ ઈકવલ ટુ અનુભૂતિ. અકર્તા-ધ્યેય, પ્લસ કર્તાકર્મનું અનન્યપણું ઈઝ ઈકવલ ટુ અનુભૂતિ, આ તો ઇંગ્લીશ. હવે ગુજરાતીમાં, આત્મા ત્રિકાળ અકર્તા છે એમ જ્યાં દૃષ્ટિમાં ને જ્ઞાનમાં ઘોળાય છે, ને ઘોળાતા ઘોળાતા ઉપયોગ અંદરમાં પોતાના નાથને ભેટવા જાય છે. અનંતકાળથી એ જ્ઞાન આત્માને ભેચ્યું નહોતું. એ ભેટવા જ્યારે જાય છે અને ભેટી જાય છે ત્યારે એ આનંદનો કોઈ અચિંત્ય અનુભવ થાય છે.
