________________
પ્રવચન નં. ૨૮
૩૬૩ થાય છે. ઈન્દ્રિયજ્ઞાન જ્ઞાન નથી એક પુસ્તક છે. આ બધી વાત હું આચાર્યો ને સાધકનાં આધાર આપીને વાત કરું છું. જેથી લોકોને શ્રદ્ધા દઢ થાય. હોય તો દઢ થાય. શ્રદ્ધા ન હોય તો નવી પ્રગટ થાય.
હવે એ અમિતગતિ આચાર્ય, જે સમયસારમાં દસ ગાથા છે ૩૭૩ થી ૩૮૨ એ દસ ગાથામાં વિવેચન છે. એ દસ ગાથાનું રહસ્ય એક ગાથામાં લખે છે એક જ ગાથામાં. શું લખે છે? ભિન્ન ભિન્ન જ્ઞાનોથી ઉપલબ્ધ હોવાને કારણે બે જ્ઞાન ભિન્ન છે, આત્મજ્ઞાન ભિન્ન છે અને ઈન્દ્રિયજ્ઞાન ભિન્ન છે. બે જ્ઞાન ભિન્ન છે તેથી તેના વિષય પણ ભિન્ન ભિન્ન છે. ભિન્ન ભિન્ન જ્ઞાનોથી ઉપલબ્ધ હોવાને કારણે શરીર અને આત્માનો, શરીર અને આત્માનો, રાગ અને આત્માનો “સદા, ત્રણેકાળ પરસ્પર ભેદ નામ જુદાઈ છે.” જ્ઞાન ભિન્ન અને રાગ ભિન્ન, રાગ એ શરીરનો જ ભાગ છે. નોકર્મનો ભાગ નથી પણ કર્મનો ભાગ છે પણ એ પુદ્ગલનો જ એક ભાગ છે, સ્પેરપાર્ટ છે. રાગ છે ને ઈ જીવનો સ્પેરપાર્ટ નથી. ઈ દ્રવ્યકર્મનો ભાગ છે, ટાઢી ઊની અવસ્થા છે એ નોકર્મનો સ્પેરપાર્ટ ભાગ છે. કહે છે શરીર અને આત્માનો સદા, ત્રણેકાળ પરસ્પર ભેદ નામ જુદાઈ છે.
હવે કહે છે એ બે પદાર્થ જુદા છે તો ઈ બે પદાર્થને જાણનાર, આપે બે પ્રકારના જ્ઞાન કહ્યા, ઈ બે પ્રકારના જ્ઞાન ક્યા છે? ક્યું જ્ઞાન રાગને જાણે છે? અને ક્યું જ્ઞાન આત્માને જાણે છે? એમ પ્રશ્ન થાય. તો ઉત્તર આપે છે શરીર આદિ ભાવકર્મ, દ્રવ્યકર્મ, નોકર્મ આદિ શરીરમાં જાય છે. શરીર ઈન્દ્રિયોથી, ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી જણાય છે. શરીર આત્મજ્ઞાનથી જણાતું નથી. આ શરીર છે ને ઈ આત્મજ્ઞાનનો વિષય નથી. આહાહા ! તો પછી સ્વપરપ્રકાશકનું શું થશે? કે એના ઘરમાં રહી જશે અને તેને અનુભવ થઈ જશે. આહાહા ! એના ઘરમાં રહેવા દે ને એને, તું તારું કામ કરી લે ને.
આ આત્માનું જ્ઞાન અતીન્દ્રિયજ્ઞાન તે શરીરને જાણતું નથી. આહાહા ! એનો વિષય નથી પર, એનો વિષય એકલો જ્ઞાયક જ છે. પરપદાર્થ ઈન્દ્રિયજ્ઞાનથી જણાય છે અને આત્મા ખરેખર સ્વસંવેદનજ્ઞાનથી જાણવામાં આવે છે. ખરેખર આત્માને જાણવો હોય તો અંતર્મુખ થઈને એક અતીન્દ્રિયજ્ઞાન નવું પ્રગટ થાય છે, ઈ અતીન્દ્રિયજ્ઞાન પ્રગટ થવા પહેલાં એક જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે એ જ્ઞાનમાં પણ પરોક્ષપણે આત્મા આવી જાય છે અને પછી પ્રત્યક્ષ થઈ જાય છે. આહાહા!
એ આપણે વિષય ચાલે છે કે યાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો એ પરોક્ષ છે. અને સ્વરૂપ પ્રકાશનની અવસ્થામાં પણ એ ને એ જણાણો એ પ્રત્યક્ષ થાય છે એ લેશું આપણે ધીમે ધીમે. આહાહા! ટાઈમ છે આપણી પાસે હજી ઘણો, પાંચ દિવસ બાકી છે.
