________________
૩૬૯
પ્રવચન નં. ૨૮ થઈને, એકત્વરૂપે પરિણમતો અને એકત્વરૂપે જાણતો તેને સ્વસમય કહેવામાં આવે છે. આહાહાહા !
એકત્વ કરતો થકો “જાણનાર જ જણાય છે'' ઈન ટુ કોમામાં છે આ. આમાં લખ્યું છે ઈ “જાણનારો મોટા અક્ષરથી છે સ્ટેનલેસ સ્ટીસના પતરામાં આમાં લખ્યું છે જાણનારો જણાય છે. જાણનાર જ, ‘જ સમ્યક એકાંત કર્યું. કથંચિત્ જાણનાર જણાય ને કથંચિત્ પર જણાય તો અનેકાંત થાય? અરે ભાઈ! આ તને શું થઈ ગયું. તારી બુદ્ધિ ક્યાં ગઈ હજી. આહાહા ! જાણનારો જ જણાય છે તેમ નહિ માનતા, માનતો નથી. તેમ નહિં માનતાં રાગાદિક પર જણાય છે. રાગાદિ તો. રાગને જાણે જ્ઞાન એમાં શું? રાગાદિ પર જણાય છે. એમ લખ્યું એણે. રાગને જાણે છે એવો શબ્દ ન વાપર્યો. જણાય છે જ્ઞાયક અને માને છે કે રાગ જણાય છે. રાગનો પ્રતિભાસ થાય છે પણ રાગ જણાતો નથી એમ આવવું જોઈએ.
રાગાદિ પર જણાય છે એમ અજ્ઞાની પર સાથે એકત્વપૂર્વક જાણતો, માનતો હોવાથી તેને વર્તમાન અવસ્થામાં અખંડનો પ્રતિભાસ થતો નથી. પ્રતિભાસ થાય છે, જણાય છે જાણનાર, પણ એને માનતો નથી. મને રાગ જણાય છે ને રાગમાં એકત્ર કરીને સંસારમાં દુઃખી થઈને ચારગતિમાં ૮૪ લાખ યોનિમાં રખડે છે. આહાહા ! રખડપટ્ટી જાય એવા ઉપદેશ શ્રી ગુરુ આપણને આપી ગયા છે. શુદ્ધનયનો જ ઉપદેશ આપ્યો છે એણે. આહાહા ! વ્યવહારનો ઉપદેશ જ નહોતા આપતાં. મેં તો સાંભળ્યું નથી, હું જ્યારે જાઉં મેં તો એક જ સાંભળ્યું છે કે શુદ્ધાત્માનું સ્વરૂપ શું અને એનો અનુભવ કેમ થાય? બે વાત મેં તો સાંભળી છે. બીજી કાંઈ વાત મેં સાંભળી નથી.
અજ્ઞાનીને વર્તમાન અવસ્થામાં અખંડનો પ્રતિભાસ થતો નથી. અને જ્ઞાનીને તો આ જાણનાર જણાય છે તે જ હું છું. જાણનાર જણાય રહ્યો છે અને તે જ હું છું. એમ જાણનાર જ્ઞાયકને એકત્વપૂર્વક જાણતો માનતો હોવાથી તેની વર્તમાન અવસ્થામાં જ્ઞાનકળામાં અખંડનો સમ્યક્ પ્રતિભાસ થાય છે. બધાને પ્રતિભાસ થાય છે. પણ માનતો નથી અને સમ્યક શબ્દ આગળ આવતો નથી. પણ જો જ્ઞાયકને જાણે તો સમ્યક પ્રતિભાસ થાય છે. સમ્યજ્ઞાન, દર્શન થઈ જાય પ્રગટ. એટલે જોયાકાર અવસ્થામાં બે નો પ્રતિભાસ થાય છે.
હવે અહીંયા આચાર્ય ભગવાન કહે છે કે ઈ જોયાકાર અવસ્થામાં જ્ઞાયકપણે જણાયો, જાણનાર છું એમ જણાય છે. પ્રતિભાસ બેના થાય છે, પરનોય પ્રતિભાસ થાય છે અને સ્વનોય પ્રતિભાસ થાય છે. હવે એના માટે પંચાધ્યાયીમાં ૫૫૮ ગાથા છે. એમાં એમ કહ્યું ૫૫૮ ગાથામાં, આપણે કાંઈ ઉતાવળ નથી હો. આહાહા ! ભાઈ, આત્માનો અનુભવ થઈ જાય. એ જ કરવા જેવું છે, પછી બીજું શું કામ છે તમારે.
