________________
પ્રવચન નં. ૨૫
૩૨૧ એક સમયમાં પ્રતિભાસે છે દર્પણમાં. દર્પણની સામે ગમે એટલી ચીજો હોય એ ચીજો તો દૂરવર્તી ચીજો પણ પ્રતિભાસે, તો નિકટવર્તી પર્યાયનો આધાર જે દર્પણ દળ આખું એ તો એમાં પ્રતિભાસે, અને એ પર્યાયથી એનું દળ જે છે ત્રિકાળી એ કથંચિત્ અભિન્ન છે. અને એ પર્યાયમાં બહારના પદાર્થો પ્રતિભાસે છે, એ તો સર્વથા ભિન્ન છે. કથંચિત્ ભિન્ન અભિન્ન એમાં આવતું નથી.
કોલસાની કાળપ એમાં પ્રતિભાસે છે. તો એ કાળપ કથંચિત દર્પણમાં આવે કે ના આવે? તો એ કાળપનો પ્રતિભાસ થયો એવી સ્વચ્છતા છે, એ તો દર્પણની અવસ્થા છે. અને એ દર્પણની અવસ્થા, કોલસાના પ્રતિભાસ વખતે દર્પણની સ્વચ્છ અવસ્થી કોલસાને પ્રસિદ્ધ કરતી નથી. પણ અરીસાના ત્રિકાળ સ્વચ્છ સ્વભાવને પ્રસિદ્ધ કરે છે.
આ હવે ધીમેધીમે આપણે સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર છે. એની નીચે ગુરુદેવ કહેતા'તા, ફરમાવતા'તા કે રતનના બધા પથ્થરો ટાંકેલા છે. આમ રેતી ખેતી કાંઈ નથી. એમ આ જ્ઞાનરૂપી મહાસમુદ્ર છે આત્મા, એમાં એના ઊંડાણમાં જતાં ત્રણ રતન હાથમાં આવી જાય છે. એટલે હવે આપણે થોડું સમુદ્રના કાંઠે ઉભીને ન જોતાં, થોડી ડૂબકી મારવી પડશે. ડૂબકી તો પોતાને મારવી પડશે. કોઈ એનું કામ બીજો નહીં કરી દે. એવો એક વિષય બહુ સુંદર, સરસ સમજવા જેવો અને સમજી શકાય એવો છે.
અહીંયા તો અમારે ત્યાં ઘણાં વખતથી ચાલે છે રાજકોટમાં, કે પંદર વર્ષ પહેલાં કોઈ સ્વીકારતું નહોતું. પણ છેલ્લા પંદર વરસમાં તો ઘણા ભાઈઓ બહેનો, એને આ વાત પોતાથી સમજણપૂર્વક સમજીને અવધારી છે. અવધારેલી વાતને પ્રયોગ કરશે તો એને અનુભવ પણ થાશે. એટલે અત્યારે આખા ભારતની અંદર એક સ્વપરપ્રકાશકનું શું છે, એનો વિવાદ ઊભો થઈ ગયો છે. કે જ્ઞાન સ્વપ્રકાશક છે કે સ્વપરપ્રકાશક છે. ક્યાંક ક્યાંક તો એમ કહે કે આ સ્વપરપ્રકાશકની ચર્ચા બંધ કરો. હું કહું છું કે સ્વપરપ્રકાશકની ચર્ચા ખુલ્લે આમ કરો. બધ કરવાનું શું કારણ છે. સ્વપરપ્રકાશકમાં રહસ્ય ભરેલું છે. સ્વપરપ્રતિભાસમાં ભેદજ્ઞાન છે. સ્વપરપ્રકાશકમાં ભેદજ્ઞાન નથી. સ્વપરના પ્રતિભાસમાં ભેદજ્ઞાન જીવંત છે. અને જ્ઞાન સ્વપરને જાણે છે એમાં ભેદજ્ઞાનની શક્તિ બિડાઈ જાય છે. અજમેરાભાઈ !
એમાં પુરુષાર્થ સિદ્ધિ ઉપાયમાં લખે છે આચાર્ય મહારાજ ભાવલિંગી સંત કે દર્પણમાં જેમ સ્વપર પદાર્થો પ્રતિભાસે છે એની માફક એની પેઠે, દૃષ્ટાંત. બધા પદાર્થોનો સમૂહ, બધા પદાર્થ અનંતા જીવો, અનંતા અનંત પુદ્ગણ પરમાણુંઓ, બધા પદાર્થો, એકએક પદાર્થ, ભૂત-ભવિષ્ય-વર્તમાન ત્રણ પર્યાય સહિત, ભૂતની ગઈ, વર્તમાન છે અને ભવિષ્યમાં
