________________
પ્રવચન નં. ૧૧
૧૩૯ છે. પણ ધર્મ નથી થતો એમ કોઈ જાણે, પણ મને પુણ્ય થાય છે, ધર્મ નથી થતો પણ પુણ્ય તો થાય ને? શુભ ભાવ તો થાય ને? પણ પાપ થાય છે અને પુણ્ય થાય છે, બે ભાવ થાય છે. શ્રદ્ધાના દોષમાં પાપ થાય છે, અધ્યવસાન અને કષાયની મંદતા છે, વીતરાગી પ્રતિમાની સામે દર્શન કરે તો પુણ્ય પણ થાય છે. પાપને પુણ્ય બે થાય છે. ધર્મ તો થતો નથી.
અને જ્ઞાની, સાધકને એકલું પુણ્ય થાય છે. પાપ થતું નથી. કેમ કે જોયાકાર અવસ્થામાં જાણનાર જણાય છે ઈ વખતે, સામો ઊભો છે ને? પ્રતિમાની સામે ખડે હોને પર ભી જાણનાર હી જણાય, એટલે એને પાપ નથી લાગતું, પુણ્ય થાય છે. પુણ્યનો દોષ છે. પરસત્તા અવલંબનશીલ છે. પણ ધર્મેય નથી ને પાપેય નથી. પુણ્યનું તત્ત્વ છે. ત્યાં ઊભું થયું પુણ્ય તત્ત્વ. આહાહા !
આ તત્ત્વ બહું ઘેરાયેલું હતું, માંડ બહાર આવ્યું છે. કોઈ વિરલા જ પહોંચી શકે. બાકી વ્યવહારમાં અટકી જાય. ભલે ધર્મ ન થાય તો કાંઈ નહીં, પણ પુણ્ય તો થાય એકલું. પણ એકલું પુણ્ય ન થાય. (શ્રોતા - પાપ થાય છે). પાપની સાથે પુણ્ય થાય. હું? પાપ થાય ? હા !હા! પાપ થાય છે. પ્રતિમાને જાણતા નહીં. તું તને નથી જાણતો એનું નામ પાપ. એમ અમે કહીએ છીએ. (શ્રોતા :- બરાબર છે એમ જ છે, એટલે જ પાપ થાય છે ને) એટલે પાપ થાય છે. જ્ઞાન તો તારું છે. તે આત્માને જાણ્યો નહીં એ મોટું પાપ થયું. અને એને જાણે છે એ પુણ્ય થયું. પોતાને ન જાણવું તે પાપ અને પ્રતિમાને જાણવું એ પુણ્ય એમ. (શ્રોતા :- બહુ સરસ). પ્રતિમાને જાણતા પાપ નહીં. (શ્રોતા :- આમ ફીટ નથી બેસતું, એને જાણતા પાપ થાય, આમ પોતાને નથી જાણતો માટે પાપ થાય છે). પાપ થાય છે સાથે તને પુણ્ય થાય છે. ધર્મ નથી થતો. (શ્રોતા પોતાને જાણતો નથી એટલા માટે પાપ થાય છે પ્રતિમાને જાણે એ પુણ્ય) અને ધર્માત્મા સાધક, પ્રતિમાના દર્શન કરે છે, પુણ્ય થાય, પાપ થતું નથી. (શ્રોતા કેમ કે પોતાને જાણે છે ને?) હા ! એટલે પાપ થતું નથી. એનું જ્ઞાન તો આત્માને જાણે જ છે. (શ્રોતા :- એકાંત પરને જાણે તે પાપ જ છે).
આ સમસ્ત અન્ય દ્રવ્યના ભાવોથી ભિન્નપણે, જુદાપણે ઉપાસવામાં આવતો શુદ્ધ કહેવાય છે. એ આત્માની સન્મુખ થઈ ગયો એ આત્મા, અહીંથી ભિન્ન પડ્યો, પરનું લક્ષ છૂટ્યું, તો સ્વનું લક્ષ પામ્યો, ભિન્નપણે ઉપાસવામાં આવતો શુદ્ધ કહેવાય છે એ અનુભવ થઈ ગયો. (શ્રોતા :- આ મૂળ સિદ્ધાંત છે) મૂળ સિદ્ધાંત છે. પર લક્ષ અભાવાતુ, એ આ. પર લક્ષ અભાવાત, ત્યારે જ્ઞાન પ્રગટ થાય છે. “પર લક્ષ અભાવાતુ, ચંચલતા રહિતમ્, અચલમ જ્ઞાનમ.'
પર લક્ષ અભાવાતુ, એ આ પરનું લક્ષ છોડી દે. પુણ્ય પાપનું લક્ષ છોડી દે. કર્મ ને
