________________
६८
જ્ઞાયક સ્વરૂપપ્રકાશન બીજાને ઊભો કર્યો એ હોંશિયાર વિચિક્ષણ કે લાકડાને બાળે તે અગ્નિ ઈ તો વ્યવહાર દ્વારા સમજાવવામાં આવ્યું હતું. ઉષ્ણ તે અગ્નિ એ વ્યવહાર દ્વારા સમજાવવામાં આવ્યું તું. પણ આ ગુરુજી પરીક્ષા લ્ય છે તો મહત્ત્વની વાત ઈ છે કે, એણે તો જે અગ્નિ હતી, એના પર આંગળી મૂકી. આંગળી મૂકીને આવ્યો દોડતો ગુરુજી પાસે તેણે કહ્યું કે અગ્નિ છે ત્યાં. તમને કેમ ખબર પડી? શું તમારી પાસે પ્રમાણ છે? પ્રમાણ બતાવો. તો એણે શું પ્રમાણ બતાવ્યું કે ગુરુજી મેં તો આંગળી મૂકી અને અગ્નિ તો અગ્નિ છે. આહાહા!
ઉષ્ણ અગ્નિ નહીં, લાકડાને બાળે ઈ અગ્નિ નહીં. સમજાણું? એમ જ્ઞાનીઓ કરુણા કરીને દૃષ્ટાંત દ્વારા વ્યવહાર દ્વારા નિશ્ચયને સમજાવે છે. વ્યવહાર પરમાર્થનો પ્રતિપાદક છે પણ વ્યવહાર અનુસરવા યોગ્ય નથી. આ મહાસિદ્ધાંત છે.
ઓલો પહેલાં વિદ્યાર્થી અસભૂત વ્યવહારને ચોંટી ગ્યો, લાકડાને બાળે તે અગ્નિ એ વ્યવહારને અનુસરવા કે અગ્નિ નથી એમાં. બીજો ભેદરૂપ વ્યવહારને પકડવા મંડ્યો કે ઉષ્ણ તે અગ્નિ એ ય નાપાસ અને ત્રીજાએ આંગળી મૂકી ને અનુભવ કરી લીધો.
એમ આમાં એક આત્મા જાણનાર છે એને જાણતો નથી એવા જીવોને એમ સમજાવે છે કે જે શેયોને જાણે પદાર્થને જાણે એને જાણનાર કહેવામાં આવે છે. લાકડાને બાળે એને અગ્નિ કહેવામાં આવે છે. એની જગ્યાએ આ તો ઘર કરી ગ્યો કે આત્મા કોને કહેવાય? કે આ દુકાનને જાણે તે આત્મા, મંદિરને જાણે તે આત્મા, સમયસાર શાસ્ત્રને જાણે તે આત્મા, જાણે તે આત્મા પરને જાણે તે આત્મા, પરને જાણે તે આત્મા. આહાહા ! એવું અજ્ઞાન દૃઢ કરી લીધું વ્યવહારનો પક્ષ પકડીને. અપૂર્વ વાત છે. સમય થઈ ગયો. બેચાર મિનિટ બાકી છે. નીચે જરા સૂક્ષ્મ છે પછી કાલ લેશું. મુદ્દાની વાત છે આ જે આજની વાત છે ને તે પ્રેક્ટીકલ છે. આ જે વાત છે ને એ થીયરી નથી પણ પ્રેક્ટીકલ છે.
પ્રવચન નં. ૬ તા. ૨૯-૯-૮૮ - હિંમતનગર
ઉલ્લ
સમયસાર પરમાગમ શાસ્ત્ર એનો જીવ નામનો પ્રથમ અધિકાર, છ નંબરની ગાથા ચાલે છે.
સમયસાર એટલે શુદ્ધાત્મા. જે અનાદિ અનંત શુદ્ધ જ રહ્યો છે. ભૂતકાળમાં શુદ્ધ હતો શુદ્ધાત્મા, એટલે વર્તમાનમાં શુદ્ધ છે અને ભવિષ્યમાં પણ શુદ્ધ રહેશે. કેમ એ શુદ્ધ હતો કેમ
