Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI rAmacaMgaNI viracita. ANNAMAANAGAAANNNAANA zrI kumAravihArazataka. mUla, avacUri, nAvArtha ane vizeSArtha sahita. SuuuuuuuuuyCUYCcUCcYUE
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Park S D - - RE-35 - ane. - zrI rAmacaMdragaNI viracita. zrI kumAra vihAra zataka. munirAjazrI haMsavijayajI mahArAjanI preraNAthI zrI kaccha mAmavInA zrI saMghanI, temaja amadAvAda pAMjarApolanA japAzrayanA vahivaTakartA hastaka upajena jhAnakhAtAnI dravya sahAyathI, upAvI prasipha karanAra. zrI jaina AtmAnaMda sabhA. vIra saMvat 2536. Atma saMvat 14 vikrama saMvat 1966. - -- -- - ge-e- --- - jAvanagara, zrIAnaMda prInTIMga presa-jAvanagara, EPIt-attacan280 Mesetan31280 mmumra - Rat
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. anAdi anaMta vizvakramane vilokatAM ema to anubhava thAya che ke, A vizvanI aMdara rahelA AtmAonI zakti mAM aneka camatkAro rahelA be. te sarvamAM buddhinA camatkAro vizeSa baLavAn je. kSAyopazamathI sateja thayelI buddhi kevA kevA vANInA vijhAso pragaTa kare be, te Arya jaina sAhityamA pratyakSa dekhAya be, ane tethIja jaina sAhitya AryAvartamAM utkRSTa pada jogave be. vizva hastAmalakavat jonArA mahAtmAo - kevalI o kahe che ke, AtmAnI guphA rupa aMtaHkaraNamAM divyagAna - vAda - zabda prati sUkSma batAM digaMtagAmI zaktivALA anubhavAya be, te kAvya rupe bAhera pragaTa thai bIjAne AnaMda rasanA sAgara rUpa bane che, jenA zravaNa - mananathI dharma, nakti, nIti ane vyavahAranI zuddha jAvanAo pragaTa thAya che. A uparathI jovAmAM Ave che ke, e aMtaranuM divya gAna ko anupama ane rasamaya taraMgamAM cAlI rahuM be. temAMthI jenI jevI zaktiM te sarve grahaNa karI kahI zake be, ane te mATe pramuka
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vidA - razatakam // // 1 // kahI batAvArane kavi nAmayI oLakhavAmAM Ave che. te kavi rasa anekAranA camatkArathI potAnI vAkzaktine phorave te kavitA kahevAya be. AvI rIte kavi ne kavitAno saMbaMdha be, tene je yathArtha rIte jANe be, te sahRdaya vAcaka (vidhAn ) kahevAya be. e kAvya rasanuM divya gAna AkhA vizvamAM niraMtara cAlu be, ane dareka kSaNe ane sthaLe tenA adbhuta AnaMdano AsvAda sarva adhi kArIne maLyA kare be. " saMskRta sAhitya kAvyanA keTalA eka nedo ApalA be. temAM mahA kAvya ane khaMga kAvya evA ve neda paNa darzAvyA, ane tenA judA judA lakSaNo ApekSA be. A ' kumAra vihAra zataka eka kAvyamAM AvI zake be. yA kAvyanA karttA mahAnubhAva zrI rAmacaMdragaNIe potAnI sAdhAraNa naisargika kAvya pratinAthI A laghu kAvyane sarva rIte alaMkRta kartuM che. ane agAdha sAhitya narelI mahA saMskArI anupama deva girAmAM grathana karI tene rasabharita banAveyuM che. darake varNanIya vastune sUkSma dRSTi lokatAM jANe tenuM rahasya potAnI sUkSma buddhinA tanuM ane svAnujavanA sUkSma tattvAnuM mizraNa karI upajAvI kADhayuM hoya ema lAge che. vaLI manuSyanA svanAvanI sUkSma lAgaNIne, vidhAnonI jijJAsAne ane jaina bhaktonI AMtara jAvanAone anAyAseA mahAkavi
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnI prakRtrima vANImAM utAratA hoya athavA to tenuM pavitra hRdaya poteja potAnuM jAvanA citra khatuM hoya evo jAsa thAya che. mahAnubhAva zrI rAmacaMdragaNInI agAdha kAvya pratinA hovAthI te samayanA aneka vidhAnAe kavitemanA kAvyanI jAre prazaMsA karelI che. sUkSma avalokana karatAM ema paNa sphuraNA thA ke, saMskRta lekhanAM keTAMka mAnya zatakonA karttAo paNa yA kumAravihAra zatakanI zailI thI mohita thai evAM zatako racavA prayAsI yayA ho. keTalAMka to e mohane laine A zatakanI ava cUri, vRtti vagere karavAne tatpara paNa vanyA be. vaLa AthI sarvane savizeSa sAnaMdAzrarya thaze ke yA mahAnubhAva zrI rAmacaMdragaNI kavIzvare potAnA nirmANa kauzalyathI zaNagArelA ane sAkSaro ane prAkRto sarvanA manane raMjana karanArA bIja ekasa graMtha racellAM che. te mAM nirbhaya jImavyAyoga, raghuvilAsa nATaka, DavyAlaMkAra, rAghavAbhyudayamahAkAvya, yAdavAnyudayamahAkAvya ane nalavilAsa mahAkAvya Adi ghaNAM graMtho prakhyAta je. mahAnubhAva rAmacaMdragaNInuM jIvanavRtta jANavA jetuM hRze, paNa temanI sAMsArika
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumaarvihaarshtkm|| // 3 // sthitino itihAsa yathArtha rIte jANavAmAM AvI zakyo nathI, mAtra temanI cAritrAvasthAno keTaroeka vRttAMta A pramANe upalabdha tha' zakyo ne. mahAnunAva rAmacaMgaNI vikramanA bAramA saikAnA aMtathI te teramA saikAnA AraMja sudhImAM vidyamAna hatA. tetro kaLikALa sarvajJa zrI hemacaM. prasUrinA prakhyAta ziSya hatA. temane 'prabaMdha zataka katta' evaM biruda maLyuM hatuM. temanI vyAkhyAna karavAnI zakti sarvottama hatI ane teyI teo lokapriya thai paDyA hatA. gurjarapati jaina mahArAjA zrI kumArapAle aNahilapura pATaNamA potAnA pitAzrI trijuvanapAlanA nAmayI racAvenA prAsAdanI aMdara zrI hemacaMsUrie pratiSTita karelA zrI pArzvanAtha pranune aSTa namaskArAtmaka stavana rupa vastu svarupane uddezIne te mahAnunAve A adluta kAvya lekhanI yojanA karelI . ane tenI aMdara te kumAravihAra-caityanI adluta zojAnuM camatkArI varNana ApeTu je. jo ke keTaneka sthaLe amaryAda atizayokti darzAvenI, tathApi kavitAnA oja, prAsa vigere guNone apane ane eka uttama kavionA saMpradAyane apane te atizayokti sahRdaya vidhAnAnAM hRdayane AkarSaka ane vastu svarupanI poSaka banennI . je kumAravihAra caityanu A mahAnujAve varNana kare , tene mATe avacUrikAra paNa vIra saMvata
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1eee mAMA pramANe sakhe -"vIra saMvata 16ee nA varSamAM kArtika zukla hitIyAne divase hasta nakatrano sUrya yatAM zrI pATaNa nagaramAM jemane trIza varSa ane satyAvIza divasa rAjya karatA thayelA ," evA kumArapAle potAnA pitA trijuvanapAlanA nAmathI prAsAda karAvyo hato. te prAsAdane botera deva kulikA hatI. temAM cocIza ratnanI, covIza pitA tathA suvarNanI, ane covIza rupAnI-atIta, anAgata ane vartamAna jinezvaronI pratimAo hatI. mukhya prAsAdanI aMdara ekaso pacavIza aMgula pramANa caMkAMtamaNinI pratimA hatI. sarvatra kalazo ane stano suvarNanA hatA. ekaMdara uMnu koTI avyano vyaya karI gurjarapati kumArapAle te prAsAda karAvyo hato. te mahArAjAe moTo utsava karI zrI hemacaMprasUrinI pAse te caityamAM zrI pArzvanAtha prajunI pratiSTA karAvI hatI. A zatakanI racanA kevI rIte thai tene mATe avacUrikAra A pramANe bakhe De-eka vakhate zrI hemacaMdhasUri potAnA mukhya ziSya zrI rAmacaMgaNI ane vIjA munionA parivAra sAthe nAgapuramAM cAturmAsya rahyA hatA. te cAturmAsya nirvighne prasAra thayA paThI mahArAjA kumArapAle temane parivAra sAthe pATaNamAM AvavAne vinaMti karavAyI tezro pATaNamAM padhAryA hatA. yA vakhate AMbamade, bA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // hamade, cAhamade ane sona nAmanA cAra nAino, navANuM lAkha vyanA adhipati DAmA pramukha, aDhAraso koTIzvara vezarIo ane botera sAmaMtonA parivArathI parikRta zai sUrIzvaranI pATaNamA AvevA te trinuvanapAla prAsAdamAM padharAmaNI thA hatI. A vakhate kavIzvara rAmacaMgaNI sAye hatA. te sUrivara jyAre te prAsAdamAM vIrAjelA zrI pArzvanAtha pratune vaMdanA karatA hatA, te avasare mahArAjA kumArapAsanI pAryanAyo temaNe aSTa namaskArAtmaka ATha kAvyanI yojanA karI hata.. ane ekaso Au zlokoyI te prAsAdanuM varNana karyu hatuM." A pramANe avacUrikAra zrI vibudhottama sudhAjUSaNagaNI avacUrinA AranamA graMthakArano vRttAMta Ape ne ane A zataka kAvya upara thayenI potAnA hRdayanI prasannatA pragaTa kare . mahAnunAva zrI vibudhottama sudhAbhUSaNagaNI zrI somasuMdarasUrinA parivAramA utpanna thayenA che ane temaNe A kAvyapara avacUri vanAvI anyAsIonI napara mahAn upakAra karelo De. ekaMdara mahAnunAva rAmacaMgaNIe A zatakamAM je kavitAnuM sauMdarya darzAvyu , te AkhA | jaina sAhitya- ucca svarUpa . pada ane aryanuM lAlitya eTaLa badhU uttama De ke, tene samajanArA sahRdayane pUrNa rasa upajAve ne ane rahasyamA utaratAM cittane lIna kare je.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmAM padanI prasannatA hoya, ane navIna navIna artha uThatA hoya, evI kavitA ke mAM tAdRza citra samAna citra AlekhyaM hoya, tevI uttama kavitA yA zatakamAM AdyaMta jovAmAM Ave che. tene mATe mahAnubhAva rAmacaMdragaNIne pUrNa dhanyavAda ghaTe be. bevaTe yA prasaMge mAre jAvaM joie ke, bhAratavarSanA mahopakArI svargastha zrI vijayAnaMda sUri (AtmArAmajI mahArAja ) nA praziSya mahAmunizrI haMsa vijayajI mahArAja tathA temanA anuyAyI paMnyAsa zrI saMpat vijayajI mahArAjanI khAsa preraNAthI ne sahAyathI yA graMtha pragaTa karavAne me zaktimAn thayA bIe. te mahAnubhAve keTalI eka zuddha mato meLavI ApI hatI, eTabuMja nahIM paNa yA graMthanI zuddhine mATe pUrNa kALajI rAkhI tenA lekhane jAte tapAsI graMthanA gauravamAM sArI vRddhi yA devI yojanA karI ApI hatI. niHsvArtha upakAra vRttine dhAraNa karanArA ne jaina sAhityane khIMvAnI aMtaraMga icchA rAkhanArA e mahAnubhAva munivaro ke jeo potAnA gurunA nAmathI kita eva amArI saMsyAne pavitrakAryamA sahAya bhUta thAya be. teno me hRdayarthI AjAra mAnIe bIe. ukta muni mahArAjAmro jyAre kaccha mAMgavImAM cArtumAza rahelA te vakhate mAMgavInA zrI saMgha
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihaarshtkm|| // 4 // taraphayI jhAna khAtAnI upajelI rakama, temana amadAvAdanI pAMjarApoLanA upAzrayanA vahIvaTa karanAra zeva jesaMganAi haThIsiMga taraphathI jJAna khAte upajela rakama, mahArAja sAheba zrI haMsavijayajI mahArAjanA sada upadezathI te baMne taraphayI A pustakanI prasiddhinI sahAyamA arpaNa karavAmAM AvelI be, tene mATe te baneno AjAra mAnavAmAM Ave che. te rItirnu anukaraNa karI prAcIna jaina sAhityanA AvA AvA uttama graMtho pragaTa karAvA mATe vIjA paNa svadharma premI jaina gRhastho jo vizeSa umaMgI thaze to A saMsthA tevU kArya karavAne sadA vadhAre natsAhI raheze. A graMthanI ekeka prata munirAjane, sAdhvIone, tathA pustakamAramA mukavA mATe sanA taraphathI neTa tarIke arpaNa karavAnI . AvA saMskRta ane mAgadhI bhASAnA graMtho mULa, TIkA (avacUri) nAvArtha, vizeSArtha, sAthe aneka zuddha thapne bahAra pame evI amArI aMtaHkaraNanI icchA hovAthI, tenA prathama prayatnarupe A graMtha prasidha karavAmAM Avyo . AgraMtha khAsa karIne cakacakIta uMcA ArTipepara upara moTo kharcakarI upAvavAmAM Aveza ne. paraMta aAvA uttama kAryomAM kharcanI gaNanA karavAmAM prAvatI nathI. A graMthamAM saMpUrNa sAvadhAnI rAkhI mULa avacUri, nAvArya, ane vizeSArtha bakhavAmAM AvyA
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ | , utA matijramayarI ke pramAdayI jo kAi svAnA thA hoya to ame mithyA puSkRta pUrvaka kSamA mA gIe bIe. ane jevaTe icchIe jIe ke A zatakanA mAdhuryatuM AsvAdana karanAra gurjara vAcakone ane saMskRta anyAsakone gurjr| girAnA nASAMtararupe A zataka kaMganUSaNarupa thAo. ___ "zrI AtmAnaMda nuvana." vIra saMvata 2436 Atma saMvata 14 vikrama saMvata 1966 mArgazIrSa zukla tRtIyA.) prasijhakartA. zrI jaina AtmAnaMda sabhA. jAvanagara
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ itatsuteshinpuru.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam. tejaH puSNAtu pArtho duritavijayi vaH zAzvatAnaMdabIja saMkrAMtaH saptaratnyAM bhujagapatiphaNAcakraparyakabhAji / karmANyaSTau samaMtAttribhuvanabhavanotsaMgitAnAM janAnAM yacchettuM tulyakAlaM vahati nijatanuM kRptasaptAnyarUpAm // 1 // aMvacarNiH -sa pAdhoM mugtivijayi zAzvatAnaMdabIjaM tejo vo yuSmAkaM puSNAtu / nujagapatiphaNAcakraparyakanAji saptaratnyAM saMkrAMto yaH viluvanajanatotsaMgitAnAM janAnAM tuSyakAlaM samaMtAt aSTau karmANi uttuM kRtasaptAnyarUpAM nijatanuM vahati ityanvayaH / saptAnAM ratnAnAM samAhAraH 'DayAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihAna razatakam // asya yAMgityanena abope' saptaratnI tasyAM saptaratnyAM kiMviziSTAyAM nagapatiphaNAcakrameva paryakaH zayyA taM najatIti / jajo viNa vRddhau aprayogIditi viNalope lAj iti siddhiH / suritaM pApaM vijayata ityevaMzIyaM / ajAteH zIne Nipratyaya in / tejaH kevalajhAnaM paramabrahma vA puSNAtu vRddhi nayatu / utsaMga vAcaritA natsaMgitAH / kartuH kie avarNenyasrope te sira / trinuvanameva javanaM gRhaM tatra utsaMgitAnAM sthitAnAM janAnAM tulyakAnaM samakAnaM retuM vidArayituM tanuH zarIraM strIliMgaH / kRptAni niSpAditAni sapta anyarUpANi yasyAM sA tA tanuM vahati ya iti saMbaMdhaH // 1 // nAvArtha-sarpapatinA phaNAcakrarUpa palaMganI aMdara rahetA sAta ratnomAM pratibiMbita thayelA zrI pArzvanAtha pranu pApano vijaya karanAra ane zAzvatamodanA AnaMdanA bIjarUpa evA tamArA teja-poSaNa karo. je pranu AtraNa nuvanamA cAre tarapha rahevA lokonA ATha karmo vedavAne mATe pratibiMba rUpe bIjA sAta rUpo kaTpI potAnI mUrtine ekI kALe vahana kare re. 1 vizeSArtha-graMthakAra A prayama zlokathI AzIrvacana rUpa maMgalAcaraNa
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ kare ne tetro kahe je ke, zrI pArzvanAtha pratu tamArA tejanuM poSaNa karo. je teja pApano vijaya karanAra ane mokSanA AnaMdanuM mULa . zrI pArzvanAthapranu sarpanI sAta phaNAAnA samUhanI aMdara rahelA sAta ratnonI aMdara pratibiMbita thAya ne. te vakhate temanA sAta pratibiMbo pake De, tethI potAnA ATha svarUpa thAya . te upara kavi natprekSA kare ne ke, A jagatnI aMdara rahelA lokonA ATha karmano beda karavAne pArzvanAtha prajue ATha rUpa karelA , kAraNa ke Au karmane dedavAne mATe Au rUpa thavAM joie. 1 te vastApaM haratAM nakhamaNimukurajyotiraMbha chaTAbhidikcakraM prINayaMtaH karimakarabhRtaH pArzvanAthasya pAdAH / ..., padmanityaprabodhairadharitasarasAM maitryamAsAdya yeSAM
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 3 // 100000000000000000000000000000000000 citraM vicchinnatRSNAH kati paramamRtaM prANabhAjo na bhejuH // 2 // avaNiH -zrI pArzvanAthasya nakhamaNimukuTajyotiraMjavaTAbhiH dikcakraM prIyaMtaH karimakarabhRtaH te pAdAH vo yuSmAkaM tApa haraMtAM nityaprabodhaiH pauH adharitasarasAM yeSAM maitryaM AsAdya prApya citraM Azcarya yathAsyAttathA vicchinnatRSNAH kati prANanAjaH paraM amRtaM na jejuH / padAnAM sarasAdRzyaM kariNo gajAH makarA matsyAstAn bijratIti kie tabbope hrasvasyata iti tote ca bhRt cikcakraM dazadiksthAna prANinaH tAtsthyAttavyapadeza itinyAyAt prANino bajyaMte nattamanarapAdA api gajamakaranAMjitA navaM. ti paraM nityaprabodhaiH sadA vikasitapadakamauH adharitaM adhara va kRtaM adharitaM kartuHkipiti kipi tasope kte iti adharita jitamityarthaH / maivyaM saMgaM tRSNA tRSA para lonaH amRtaM mokSaH pake nIraM jajI| sevAyAM parokSAnasi anAdeH syAderiti ekAre hitvAnAve nejuH| AGsadaNagatau iti dhAtunA prA saadyruupsidhiH| anye puruSA vicchinnatRSNAstvamRtecchAM na kurvati / pAdapale vicinnatRSNAtve yatheccamamRtaM najaMtIti citraM // 2 // bhAvArtha-dizAonA samUhane prasanna karanArA ane hastI tathA ma
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ , gharanA cinhone dhAraNa karanArA zrI pArzvanAtha pratunA te caraNo nakharupI maNimayadarpaNanA tejarUpa jaLanA gaMTAthI tamArA tApane haraNa karo. nitya vikAzI evAM kamalothI sarovarano tiraskAra karanArA je prajunA caraNonI maitrI prApta karI kayA prANIo potAnI tRSNAne bedI parama amRtane nathI prA. pta thayA ? e AzcaryanI vAta . 5 vizeSArtha A zlokamAM zrI pArzvanAtha pratunA caraNarnu varNana karejhuM . graMthakAra kahe je ke, " te pArzvanAtha pratunA caraNa tamArA tApane haro." tApane haravAmAM jaLanI jarura , tethI graMthakAra te caraNanA nakharUpI maNidarpaNanA tejane jaLanA gaMTAnuM rUpaka Ape . sarovaranA kamalo sUryavikAzI hovAthI rAtremsAni pAmanArA ne, ane A prajunA caraNarUpa kamalo nitya vikAzI ne ; tethI te sarovarano tiraskAra karanArA je. je prANIoe, prajanA
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 4 // caraNanI maitrI prApta karelI che, te prANIonI tRSNA bedAyesI ne ane tezro parama amRta eTale mokne prApta thayelA che. 5 vizvebhyo bhUrbhuvaH svaH zatamakhamukuTazliSTamuktAmayUkhasnAtAH pArzvasya pAdAMbujanakhamaNayo maMgalAni kriyAsuH / yeSAmutsaMgavedyAM zucirucilaharItAMDavADaMbarAyAM, saMkrAman dugdhasiMdhoH smarati muhurasau yAminIkAminIzaH // 3 // avacaNiH -pArzvasya nUrbhuvaH svaH zatamukhamukuTazliSTamuktAmayUravasnAtAH pAdAMbujanaravamaNayo vizve. jyA maMganAni kriyAsuH / yeSAM zucirucisaharItAMmavAvarAyAM natsaMgavedyAM saMkrAman asau yAminIkAminIzo mugdhasiMdhoH muhuH smarati / pRthvIpAtAlasvargANAM iMzAH nRpatnavanapatideveMdhAH teSAM mukuTAH teSu zliSTA bagnA ye muktAH tAsAM mayUkhAsteSu naravapaNiSu / natsaMgavedyAM madhye ityarthaH 'vedI vitadijiraM ' iti nAmamAnAvacanAt vedIzabdaH zonArtho vA utsaMgazabdena madhyaM bajhaNayA yathAgni
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ mANavakaH / sahayaH kasolAsteSAM tAMjhavAmi vilAsAH teSAmAgaMbarANi yasyAM tasyAM / kIrArNavaM ciMtayati, 'smRtyarthadayezaH SaSThI' / yAminIkAminIzaH caMDaH prAsAdasya pUrvAbhimuravatvAt zrIvAmeyamatimAyAzcaMdrakAMtamayatvAt evamuktiH // 3 // nAvArtha-iMjonA mugaTanI sAthe maLevA muktAphasonA kiraNomAM snAna karelA zrI pArzvanAthaprajunA caraNakamaLanA nakhamaNio A traNa ja. gatanA samagrajanonuM maMgaLa karo. jemanI najvala kAMtinI raheronA tomavanA AnaMbaravALI madhyavedI upara pratibiMbita thato nizArUpI kAminIno pati caM. ja vAraMvAra dUdhanAsamuparnu smaraNa kare . 3 vizeSArtha-A zlokamAM graMthakAra zrI pArzvanAthaprajunA caraNakamaLanA nakhane AzIrmagalarUpe stavI varNave . je zrI pArzvanAtha prajunA caraNakamaLa. nA nakhamaNio iMjonA mugaTapara jamevA muktAphaLanA kiraNomAM snAna karevA -arthAt iMjo AvI potAnA mastako namAvI temanA caraNamAM name
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam / / // 5 // ve. te nakhamaNi upara caMjanuM pratibiMba pajhe che, tethI te caMne udhanA samuSanuM smaraNa thAya . A kahevAno lAvArtha evo ne ke, laukika kathAmAM kahevAya che ke caMja kIrasAgaramAMthI nIkaLenA cauda ratno mAMhevU eka ratna De ane prajunA nakhamaNi dUdhanA jevA ujvala , tethI temAM pratibiMba rupe pAtA evA caMjane potAnA utpatti sthAna rUpa kIrasamujnu smaraNa thAya e saMjavita je. ane tenuM varNana karI kavie smRti alaMkAra darzAvelo . AvA divya nakhamaNio sarva jagatanuM maMgaLa karavAne samartha thAya-e paNa niHsaMdeha vArtA . 3 devaH pArzvaH zivaM vaH prathayatu haratAM kalmaSaM zarma dattA mAdhattAM dhAma kIrti ghaTayatu dizatAM gauravaM vaibhavaM ca / bhUtastiSThan bhaviSyan saratirapatirdUrasaMsthaHpurastho
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajJAnAdarzazayyAM samamAdhivasati svecchayA vstusaarthH||4|| avaNiH sa pArtho devovaH yuSmAkaM zivaM prathayatu kaTamapaM haratAM zarma dattA dhAma AvattAM kIrti ghaTayatu gauravaM ca punalavaM dizatA / nUtastiSThan naviSyan savRtiH apavRtiH dUrasaMsthaH purastho vastusArthaH yaddvAnAdarzazathyAM svecchayA samaM adhivasati / savRtiH paTAdyAcchAditaH apavRtiH anAcchAditaH atItAnAgatavartamAnavI padAryaH kriyA sugamA / ' adheHzAGasthAsaAdhAra' iti sUtreNa yadajJAnAdaziyAM atra dvitIyA // 4 // lAvArtha-zrA jagatnA cUta naviSya ane vartamAnakALanA banAvo tayA padArthono samUha je AvaraNavALo hoya, AvaraNarahita hoya, dUra rahero hoya azravA najIka rahelo hoya te sarva jenA jJAnarUpI darpaNanI zayyAmAM svecchAthI sAtheja vAsa karIne raheno , te zrI pArzvanAthapranu tamAraM kalyANa vistAro, pApa haro, sukha Apo, teja prasAro, kIrti vadhAro ane gaurava tathA vainava Apo. 4
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // 6 // vizeSArtha - - zlokathI kavie zrI pArzvanAtha prajunI jJAnalakSmI varNavI AzIrvacana rUpa mAMgalya kahenuM che. zrI pArzvanAthanA kevaLa jJAnane darpAnI upamAM Apa be. jema darpaNamAM badhA padArtho dekhAi Ave be, tema temanA kevaLa jJAnarUpI darpaNamAM badhA padArtho dekhAi Ave be. arthAt te kevaLa jJAnathI sarva nUta, javiSya ane varttamAnanA banAvo joi zakAya be. je vastu AvaraNavALI hoya ke AvaraNarahita hoya, dUra hoya ke najIka hoya te badhI vastu kevalajJAnI joi zakebe ane jANI zake e. AvA uttama kevalajJAnadhArI bhagavaMtanI tithI kalyANa prApta thAya be, pApa dUra thAya che, sukha maLe be, teja vadhe be, satkIrtti vadhe be, ane gaurava tathA vaibhava prApta thAya be- tethI graMthakAra e uttama padArthoM prApta thavAnI AzISa Ape che. ane te sAdhe sUcache ke, nAmAM kevalajJAnanuM sAmarthya hoya, te pranu kalyANAdi vastu
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prApavAne samartha thai zake je. ane evA samartha zrIpArzvanAtha pratuja je. 4 AsthAnI maMgalAnAM jaladhiranavadhiH zarmamayyAH sudhAyAH pArtho devAdhidevaH pravitaratu ciraM zAzvatIM sa zriyaM vaH / jiSNu: kuMdAvalepaM phaNipatirasanAkoDamAsAdya sAH kAMtiryadgAtrayaTerjanayati jagataH kSIradhArAbhizaMkAm // 5 // avacarNi:-maMgalAnAmAsyAnI rAjadhAnI zarmayyAH sudhAyAH anavadhiramaryAdaH jaladhiH devAdhidevaH sa pArtho vo yuSmAkaM ciraM zAzvatI zriyaM pravitaratu / sadyaH phaNipatirasanAkromamadhyaM prAsAdya kuMdAvopaM kuMdasya dhavanapuSpasyAvakSepa ahaMkAraM jiSNuH jayanazIlA yadagAtrayaSTeH kAMtiH jagataH vIradhArAnizaMkA janayati / jiajijava 'jemsnuH' iti snupratyayaH // 5 // nAvArtha-kolaranA puSpanA garvane jItanArI jemanA gAtranI ujvala. kAMti sonI rasanAnA madhya jAgamA AvI jagatne vIranI dhArAnI zaMkA
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihAna rshtkm|| // 7 // utpanna kare , evA maMgaLonA sthAnarUpa ane sukhamaya amRtanA niravadhi samuja evA devAdhideva zrI pArzvanAtha pratu tamane cirakAla zAzvata lakSmI [ mokAdamI ] ne Apo. 5 - vizeSArtha-A zlokamAM zrI pArzvanAtha prajunA zarIranI kAMtinuM varNana karI mokalakSmInI prApti rUpa AzIrvacanano udgAra karavAmAM Avyo. zrI pArzvanAtha prajunI zvetakAMti napara graMyakAra natprekSA kare . zrI pArzvanAtha pranunI kAMti molaranA puSpa je ghaNAMja zveta , tenA garvane nAza kare . tevI zveta kAMti zvetakAMtivALA pranunI sAye rahelA sarpanI rasanAno yoga pAmelI be, tethI e kAMtinI jhAi evI prasare ne ke, te joi jagatnA lokone jANe pratu upara kIranI dhArA thatI hoya, evI zaMkA utpanna karAve . AvA zrI pArzvanAtha prabhu mokaladamI ApavAne samartha je. je mohabajhIne ApavAne sa.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ martha hoya te maMgaLanA sthAnarUpa tayA sukhanA samupa rUpa hovA jAie, tethI graMthakAra temane tevA vizeSaNo Ape ke, zrI pArzvanAtha prabhu maMgaLonA sthAna rUpa meM ane sukhamaya amRtanA niravadhi sAgararUpa . 5 nizreNirmuktidhAmnaH raphuraduruduritodanvaduttArasetuH keturvighnodayAnAM jaDimadinapatirbhUrbhuvaH svaH pradIpaH / kulyA kalyANavalyAH kaluSasurasarit puNyapIyUpavRSTidRSTiH pArzvasya tejAMsyupanayatu satAM saMharaMtI tamAMsi // 6 // avacarNiH-muktidhAmno nizreNiH sphuraphurusuritodanvattArasetuH vighrodayAnAM ketuH jamimadinapatiH nUrjuvaH svaHpradIpaH kalyANavalyAH kubyA kApasurasarit puNyapIyUSaSTiH tamAMsi saMharaMtI pArzvasya dRSTiH satAM tejAMsi upanayatu vRphi nayatu / sphuraMti ca narUNi ca sphurasurUNi tAni ca duritAnyeva nadanvAn samujaH tasyocAraH tatra seturiva setuH / jamimani jADye pate mUrkhatve dinapatiH / kuTyA nIkA / / 6 / / ,
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 7 // nAvArtha-mokSa rUpa mehelanI nisaraNI rUpa, sphuraNAyamAna evA moTA pApa rUpa samujne utaravAnI pAja (putra) rUpa, vighnonA nadayamAM dhvajA rUpa jamatAmAM sUrya rUpa, traNa lokamAM dIpaka rUpa, kalyANa rUpa satAmAM nIkarUpa ane pApa rUpI mahA nadImA pavitra amRtanI vRSTi rUpa evI zrI pArzvanAtha pranunI dRSTi satpuruSone aMdhakArano nAza karI teja Apo. 6 vizeSArtha-yA zlokamAM zrI pArzvanAtha pranunI dRSTino prastAva darzAvyo ne. je prANI upara zrI pArzvanAtha pranunI dRSTi pame tene keTalo ane kevo vAna thAya ? tene mATe te dRSTine judAM judAM rUpaka ApetAM . te dRSTi mukti rUpI mehenanI nisaraNI ne eTane je prANI napara pranunI dRSTi pake, te prANIne mokSa maLe je. tenAthI prANI pAparUpa samupane utarI jAya . tene 1 dhvajA maMgaLa rUpa hovAthI vighnano nAza karanAra che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vighno thatA nathI, jaDatA rahetI nathI, traNa lokano prakAza thAya ne, kalyANanuM poSaNa thAya ne ane pApa rUpa saritAmAM puNya rUpa amRtanI vRSTi thAya . 6 yajjanmasnAtraparvaNyanavaratacalaccAmarAlImarudbhivikSiptairaMtarIkSe vicakiladhavalairdugdhasiMdhoH payobhiH / / AkIrNa zItarazmeH kSaNamadhitavapurniSphalaMkAmavasthAM trailokyArabdhasevaH sa haratu duritaM pArzvadevazciraM vaH // 7 // avacarNiH trailokyArabdhasevaH sa pArzvadevazciraM vo yuSmAkaM duritaM haratu / yajjanmasnAtraparvaNi anavaratacanaccAmarAlImarudiH aMtarIke vikSiptaH natsAritaiH vicakilA malikA taiyavaH pugdhasiMdhoH payonirAkIrNa vyAptaM zItarazmervapuH kaNaM niSkalaMko avasthA adhita dhRtavat // 7 // lAvArtha-jemanA janma snAtranA parvamA vAraMvAra calAyamAna thayelA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam / / // e|| cAmaronI paMktinA pavanothI AkAzamAM ubaLelA kSIrasAgaranA mallikAnA vR. nA jevA dhoLA jaLathI vyApta thayenuM caMdranuM zarIra kSaNavAra niSkalaMka - sthAne prApta thAya che ane traNa loka jenI sevA kare be evA zrI pArzvanAtha prabhu cirakALa tamArA pApane daro. 7 vizeSArtha - zrI pArzvanAtha prajunA janma snAtranA utsavanuM varNana Apa graMthakAra AzImaMgaLa kare be. pArzvanAtha prabhunA janma snAtrano utsava evo moTo thAya beke, jenI aMdara hajAro devatAo cAmara vIje be ane te cAmaranA evA moTA pavano buTe be ke, jethI kSIrasAgaranA jaLa ubaLIne AkAzamAM rahelA caMdra sudhI pohoce be. kSIrasAgaranuM jaLa zveta hovAthI caMDanI aMdara rahela kalaMka DhaMkAi jAya be eTale tethI caMDanI avasthA niSkalaMka thai jAya . AvA prajAvika pArzvanAtha prajunI sevA traNa loka kare be, tethI te
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ pApane dUra karavAne samartha . 7 spaSTaM dRSTvApi kaSTaM vapuSi vigalitabhrAMtisRSTyA svadRSTyA kASTakroDAdvikarSana kamaThamaThAzakhimlAyitAMgaM bhujaMgam / yastathyAM muktivIthIM kathayati karuNAmeva devAdhinAthazreNIsaMvAhitAMghrirvighayatu ghaTAmApadAM vaH sa devH|| 8 // avacarNiH--devAdhinAthA iMzAsteSAM zreNI tayA saMvAhitau sevito aMdhI yasya sa devAdhinAthazreNIsaMvAhitAMdhiH sa devo vo yuSmAkaM ApadAM ghaTAM vighaTayatu zlathayatu vigalitabhrAMtisRSTyA svadRSTyA'vadhijhAnena vapuSi spaSTaM kaSTaM dRSTvApi kASTakromAt kASTamadhyAt kamaThamakhazikhimnAyitAMga nujaMga sarpa vikarSan yaH karuNAmeva tathyAM satyAM muktivIthIM muktimArga kathayati // 7 // ityaSTau namaskArAH pArzvasya / lAvArtha-je prakSue brAMtinI utpatti vagaranI svadRSTi ( avadhijJAna)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihAzatakam // vame spaSTa rIte potAnA zarIra upara kaSTa joi kASTanI aMdarathI sarpane kheMcI kADhyo hato ke je sarpa, aMga kamavanA dhUNInA agnithI karamAi gayuM hatuM, je dayA narelA muktinA satya mArgane kahe , ane jemanA caraNa iMjonI paMktie sevelA ne evA te zrI pArzvanAtha pratu tamArI Apattione nAza karo. 7 vizeSArtha-Apattine nAza karavA mATe graMthakAra zrI pArzvanAtha pracane AzIrvAda rUpe stave je. je puruSe kozvAra bIjA koznI Apattino nAza karyo hoya, te puruSa Apattino nAza karavAne samartha thAya ne. tethI A zlokamAM zrI pArzvanAtha prajuno kama tApasanI dhUNImAM baLatA evA kASTamAthI sarpane nagAravAno saMbaMdha darzAvyo ne ane evA paraphuHkhalaMjana pranu bIjAnI Apattine dUra karI zake . 7
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ AzcaryamaMdiramudAraguNAbhirAmaM vizvaMbharApaNavadhUtilakAyamAnam / tejAMsi yacchatu kumAravihAranAma bhUmI bhujazcalukavaMzabhavasya caityam // 9 // avacUrNi::- atha kumAra vihArasyASTottaraM zataM kAvyAni / culukavaMzajavasya bhUmibhujaH zraryamaMdiraM udAraguNAnirAmaM vizvaMjarApaNavadhU tilakAyamAnaM kumAravihAranAma caityaM tejAMsi yacchatu / vizvajarA pRthvI saiva paNavadhUH vezyA tasyAH tilaka mivAcaritaM tilakAyamAnaM ' kyaG ' iti yaH manasi pratoya itimAM tilakAyamAnaM kumAravihAra iti nAma yasya tat caityaM prAsAdaH / pRthvyAH paNavadhUpamAnaM 'puhuvI navI navela kI puruSa purANA thAi ' iti hetoH saMbhAvyate // e // nAvArtha - AzcaryanuM maMdira rUpa, udAra guNothI manohara ne pRthvI rUpI vArAMganAnuM tilaka rUpa evaM caulukya vaMzI mahArAjA kumArapALanuM kumA
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihArazatakam // // 11 // ravihAra nAme caitya tejane Apo. e vizeSArtha-ahiMthI A mahA kAvyanI vastunuM varNana zaruM thAya ne. ane te vastune AzIrvAda rUpe varNave ne-mahArAjA kumArapALe racevU caitya ke je kumAravihAranA nAmathI prakhyAta che ane te uparathIja A kAvyanaM nAma paNa kumAravihAra pamedhuM ; te caitya A kAvyanA vAcakone tathA zrotAmone teja Apo. te caityane jovAthI aneka Azcarya utpanna thAya ne, tethI te zrA zcaryana maMdira . te caityanA darzanathI aneka jAtanA guNo thAya , tethI te udAra guNothI manohara . manohara ane caMcuM evaM te caitya A pRthvI rUpI strInuM tilaka rUpa je. AvA uttama vizeSaNone baine te caitya teja ApavAne samartha . e yasminnAsthAnabhAjaH zazimaNivapuSaH pArzvanAthasya gAtram
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ snAtrAMbhaH sekamAtra praNayavighaTitAstokalokAdhizokam / saMkrAmadbhisturaMgadrumazazisurabhizrIgajairbhitticitraiH saubhAgyaM dugdhasiMdhoraviditamathanotpAtabAdhasya dhatte // 10 // avacUrNi :- yasmin prAsAde AsthAnanAH zazimaNivapuSaH pArzvanAthasya snAtrAMnaHseka - mAtrapraNaya vighaTitAstokajhokA dhizokaM gAtraM nitticitraiH saMkrAmadbhiH turNgdrum| zisuranizrIgajaiH praviditamathanotpAtavAdhasya dugdhasiMdhoH saunAgyaM dhatte / vidito'jJAto mathanameva utpAtabAdho yasya dugdhasiMdhoH tasya seka aiva sekamAtraM tasya praNayaH saMzleSaH // 10 // vArtha - je kumAravihAra nAmanA jinAlayamA sthAna karIne rahelA ane caMdrakAMta maNimaya zarIravALA zrI pArzvanAtha prabhunuM gAtra mAtra snAtra jaLanA siMcanathI namra evA ghaNAM lokonA zokane nAza karanAruM be, tenI aMdara azva, kalpavRkSa, caMdra, kAmadhenu, lakSmI ane aurAvatanA bhItapara citrelAM
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA razatakam // // 12 // citronA pratibiMba pavAthI mathana karavAnA nutpAtanI pImAne nahiM jANanArA kIrasAgaranA saunAgyane te dhAraNa kare . 10 vizeSArtha-kumAravihAra caityamA rahelA zrI pArzvanAtha prajunI pratimA caMdrakAMtamaNimaya ne te pratimAne jyAre snAna karAve , tyAre temAMyI caMgakAMta maNinA karaNAo kare . je naviprANI upara e snAtra jaLay siMcana thAya ne, te naviprANI zokayI mukta thai jAya . te caMkAMtamaya pratimAne jyAre snAna karAvavAmAM Ave , tyAre te snAtra jaLanI aMdara maMdiranI nIto upara citarelA azva, kalpavRkta, caMja, kAmadhenu, lakSmI ane arAvatanA citronA pratibiMbo pake . A dekhAva naparathI kavi kalpanA kare ne ke, samu. janA mathananI vArtA lokamAM prasiddha che. ne mathana karelA samujmAMdhI cauda ratno nIkaLenAM . te coda ratnomAM azva, kalpavRkSa, caMDa, kAmadhenu, badamI
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAvata e ratno prakhyAta be. prajunA snAtra jaLa rUpa samudramAM pratibiMCarrer azva, vagere ratno mathana karavAnI pImA vagara prApta thayelA dekhAbe. tethI A snAtrajaLano kIrasAgara pelA cIrasAgarathI vizeSa saubhAgyavAn be. hiM vyatirekAlaMkAra thAya be. 10 nirgacchatkAMtivIcInicayadhavalitAbhyarNasauvarNabhittiyasyAMtazcaMdrakAMtopalazakalamayI putrikAMbhaH kiraMtI | vaMdArUNAM trilokI prasRmarayazaso devadevasya pAdAn zaucAcAre galtIlalitamavikalaM naktamAviSkaroti // 11 // tryavacUrNiH -- yasya aMtarnirgacchatkAMtivIcI nicayadhavalitAnyarNa sauvarNanittiH aMjaH kiraMtI caMdrakAMtopalazakalamayI putrikA trilokI prasTamarayazaso devadevasya pAdAna baMdArUNAM janAnAM zaucAcAre naktaM rAtrau gatIlalitaM karakalalitaM vikalaM AviSkaroti / viSpUrvaH karotiH / ' niI
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // bahirAvimA'zcaturAM' iti sUtreNa SatvaM // 11 // nAvArtha-je kumAra vihAra caityanI aMdara nIkaLatI kAMtinA taraMgonA samUhathI pAsenI suvarNanI nItAne pravAza karatI evI caMjakAMta maNinA kaTakAnI putaLI ke jemAMthI jaLanA UraNA nIkaLe . te traNa lokamAM jenuM yaza prasarI rahyaM che evA devAdhideva zrI pArzvanAtha pratunA caraNane vaMdanA karanArA manuSyone sArI rIte temanA zaucAcArane mATe pUrNa evI lajjA pragaTa kare che. 11 vizeSArtha-kumAravihAra caityanI aMdara caMDakAMta maNinI putaLIo AvelI . tenI kAti pAsenI dIvAlo napara pake ce, tethI te dhoLI thai gayebI je ane temAMthI pANInAM-jharaNAM jharyA kare . AthI prajunA caraNane vaM. danA karavA AvelA lokone potAnA zaucAcArane mATe pUrNa evI khajA pragaTa kare . 11
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryaMtabhittiSu vicitravitAnarUpabiMbAMkitAsu zaziratnamayISu yatra / Alekhyakarma zabalaM likhato tathaiva saMtarjayaMti khalu citrakarAnniyuktAH // 12 // avacarNiH--yatra vicitravitAnarUpabiMbAMkitAsu zaziratnamayISu paryaMta jittiSu vathaiva zabalaM zrAlekhyakarma likhataH citrakarAn niyuktA adhikAriNaH khanu saMtarjayaMti / paryatanittayo bahinittayaH vitAnaM jabocazcaMjodaya iti yAvat / citrakarma zabalaM karburaM // 12 // nAvArtha-je kumAravihAra caityanA paryaMta nAgamAM caMkAMtamaNinI divAlo AvetrI ne ke, je vicitra caMdaravAnA rUpanA pratibiMbI aMkita . tenI aMdara nakAmuM kAbaracitaraM AlekhanuM kAma karanArA citrakArono tyAM naumAelA rakSakapurUSo tiraskAra kare . 15
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ravihA .. takam 14 // vizeSArtha -- kumAra vihAra caityanI aMdara AvelI divAlo caMdrakAMtamaNinI racelI be, temAM vicitra jAtanA tyAM bAMdhelA caMdaravAnA pratibiMbo pa be, tethI tenI aMdara svAbhAvika rIte citrakAma khaDuM thAya be. yA vakhate je citArA mAM kAbaracItarA raMga pUrI citro karatA hatA, temano te prayatna vRthA jANI tyAM rahelA rakkapurUSo teyono tiraskAra kare be. kAraNa ke, jyAM vicitra citro pratibiMbadhI thayelAM be, te upara bIjAM citro karavAM te vRthA be. 12 nAnAhasta kazAlinI: kvacidapi kvApi trilokIjanastutyAkAravirAjinIH kvacidatha vyAlolatADaMkinIH / dRSTvA yatra bhavaMti ratnaghaTitAH pAMcAlikAH prANinaH /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ kecinnATyavidaH smaragrahabhRtaH kocitpare zilpinaH // 13 // .. avacarNiH-yatra kacidapi nAnAhastakazAlinIH kApi kacidapi trilokIjanastutyAkAravirAjinIH atha kacid vyAlolatAmaMkinIH ratnaghaTitAH pAMcAlikA dRSTvA kecitmANinAnAvyavidaH kecita smaragrahabhRtaH pare zispinaH navaMti hastakAH hastacAlanAni / vyAlobAzca etAstAmaMkAH karNanUSaNAni yAsAM tAH / 'atain striyAM' nRtotiyAM tAmakinI // 13 // nAvArtha-je kumAravihAra caityanI aMdara koi ThekANe nAnAprakAranA hAthanA hAvanAvathI suMdara, koi ThekANe traNalokanA manuSyomA stuti karavA yogya AkRtithI virAjita ane koi ThekANe kAnanA capaLa AbhUNovALI ratlothI ghamevI putaLIo rahelI teone joi keTalAeka prANIo nATya zAstrane jANanArA thai jAya , keTalAeka kAmI thai jAya che ane keTalA. eka kArIgaro banI jAya . 13
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ravihA takam // 15 / / vizeSArtha - te kumAravihAra caityanI aMdara traNa prakAranI putaLI govelI che, teone joine mANaso paNa RNa prakAranA banI jAya be. je pu taLI hAthanA hAvabhAva karanArI be, teyAne jonArA nATaka kaLAmAM pravI thAya beje putaLI suMdara AkRtivALI be, tene jonArA puruSa kAmI jAya bene yo kAnanA capaLa AbhUSaNone dhAraNa karanArI be, tene jonArA puruSo kArIgara banI jAya be. 13 grAmyA dugdhamayAn vilAsimanasaH karpUrapUrAtmakAn vAdabhrAMtibhRto rasasthitibhavAn sauvarNikA rAjatAn / jyotsnAbhiH kaladhautajAM janayataH svarNasya kuMbhAvalIM staMbhAn yatra vikalpayaMti rabhasAdAgatavo jaMtavaH // 14 // avacUrNi:gaH yatra jyotsnAjiH kaladhautajAM svarNasya kuMjAvalIM janayataH staMjJAn rajasAt
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavaH grAmyA dugdhamayAn / vilAsimanasaH karpUrapUrAtmakAn vAdajrAMtibhRto dhAtuvAdinaH rasasthitijavAn pAradasyAnotpannAn sauvalikA rAjatAn vikalpayati / vegAt AgacchaMtI ti AgatavaH tuspratyaye / grAme javAH grAjyAH yaJpratyaye karpUrapUra AtmA yeSAM te karpUrapUrAtmakAH svarUpeke / 14 // jAvArtha - bAhera vegavaDe AvelA loko je caityanI aMdara suvarNanI kuMbhAvaLIne (kuMbhIne) caMdranI kAMtithI rupAnI karatA evA kalazone jo-, 5 judA judA tarka kare be. gAmamIcyA loko temane dudhanA banelA dhAre che. vilAsIhRdayavALA rasikapuruSo temane kapUranA pUrathI banelA mAne che. dhAtuvAdanI cAMtine dhAraNa karanArA puruSo temane pArAnA rasane sthira karI banAvelA jANe che ane sonI boko temane rupAnA banelA mAne che. 14 vizeSArtha - zlokathI te caityanI aMdara AvelA kalazonuM sauMdarya va be. kharI rIte to te thAMjalAonI kuMjIo suvarNana be, paNa
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAva kam // 16 // te upara caMpanI kAMti pavAthI tetro eTalA badhA dhoLA dekhAya che ke, jemane jonArA loko vividha jAtanI kalpanAo kare . kalpanA karanArA lokoe je je kalpanA karI che, te temanI jAtine anusarIne karelI . 14 yasminnAlokya matyairvikaTamapi kRtaM saMkaTaM raMgamadhyaM prekSotkA nAkanAryo ruciramaNizilAputrikANAM chlen| ArUDhAH kAzciduccaiH prabalarabhasayA maMDapaM kAzciduccaM * staMbhAnAM prAMtamanyAH ziravarapRthutaTImeravalAM kAzciduccAm // 15 // avacaNiH--yasmin vikaTaM vistIrNamapi raMgamadhya mattyairmanuSyaiH saMkaTaM saMkIrNa kRtaM zrAlokya ruciramaNizilAputrikANAM ubena prevotkAH vilokanIyotkaMThalAH kAzcinnAkanAryaH prabArajasayA uccaiH sthAnaM kAzciJcaM maMjhapaM anyAH staMnAnAM prAMta kAzcit uccAM zikharapRthutaTImekhalAM ArUDhAH saMtIti gamyaM ranasAzaddha AkArAMto'pipuMstrIliMgatvAt / / 15 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAvArtha - jovAne utsuka evI svarganI devIo jenI aMdara AvI te caityanA raMga maMrupano madhya bhAga vikaTa batAM paNa lokothI sAMkamo thayelo joi suMdara maNizilAnI putaLIonA bar3hAnAthI koi prabaLa vegavane uMcA inpa para AruDha thara be. koi staMnonA uMcA prAMta jAga upara AAvI gai koi zikharanI ghaNI vizALa ane uMcI mekhalA upara camI gai be. 15 vizeSArtha- - zlokathI graMthakAra te caityanA raMga maMrupanI aMdara govelI maNizikSAnI putaLIne utprekSA alaMkArathI vave be. maMrupa, tenA river mekhalA upara rahelI te putaLIo nathI paNa te caityane jovAne AvelI devIo be. lokonI jImathI sAMkamA thayelA te caityanA raMga inpane jor3ate jude jude sthAne camI gai be. te uparathI te caityanI aMdara
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ kamAravihArazatakam // ghaNI putaLIno goThavelI , ema batAvyuM . 15 sAkSepaM preryamANairapi saralapathe vainateyAgrajena jastaiISmAnanebhyaH zikharagurutaTIpIThakaMThIravebhyaH / udvalgaM nIyamAnaH prasabhamiha hayairayata: pRSTato vA yasyottuMgasya mUrdhni vrajati na taruNe'pyahni pUSNa: patAkI // 16 // avaNiH -nattuMgasya yasya mUrdhni vainateyAgrajena aruNena saralapaye AkAze sAkSepaM preryamANairapi jISmAnanebhyaH zikharagurutaTIpIThakavIravenyaH trastairhayairiha pattane taruNe'pyahni madhyAhne'pi prasanaM hagat pRSTato vAgrataH naSTagaM nIyamAnaH pUSNaH sUryasya patAko rathaH na vrajati // 16 // nAvArtha-naMcA evA je kumAravihAra caityanA mastaka upara madhyAnha kALe paNa sUryano ratha cAlI zakato nayI. kAraNake, aruNa sArathie sarala mArge AkSepathI hAMketA azvo te caityanA zikharanA moTA taTanA pITha napara
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ korIne citarelA jayaMkara mukhavALA siMhothI trAsa pAmatA hatA. ane tethI te lagAmane nahiM gaNI te rathane baLAtkAre AgaLa athavA pAbaLa lai jatA hatA. 16 vizeSArtha- - yA kAvyamAM karttAe kumAravihAra caityanI unnati ne tenI aMdara racelI kArIgarI darzAvI be. te kumAravihAra prAsAda eTalo badho cobe, sUryanoratha nI najIka Ave che. madhyAnhakALe jyAre sUryano ratenA zikhara para Ave be, te vakhate tyAM karelI siMhanI pratimAo jo5 sUryanA rathanA ghomA camakI jAya be, tethI sUryanA sArathi aruNane te ghomAne hAMkavAmAM ghI muzkenI pare be. yA varNanamAM kavie atizayokti alaMkAra darzAvya ane te sAdhe prastuta vastunuM manoraMjana varNana karI batAyuM be. 16
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihAchAtakam // 18 // tristhAnI saMnivezaprayaNasurabhiNo vallakInAdabhAjastRSNAvezAdazeSasvaralayaghaTanAsphItagItAmRtasya / utkarNa vyomni tiSThan pratipadaracanAM rAtriyAtrAsvataMdrazvAMdraH kAlatraye'pi prathayati mahatIM yatrarAkAM kuraMgaH // 17 // avacUrNiH -- gItanRtyavAditratrayamiti tristhAnI athavA nAnihRdayakaMThatrayaM yatra / rAtriyAtrA tristhAnI saMnivezamaNayasuranie: vallakInAdanAjaH zeSasvarakSayaghaTanAsphItagItAmRtasya tRSNAvegAt pratipadaracanAM utkarNa vyomni tiSThan ataMdrazcAdraH kuraMgaH kAlatraye'pi mahatIM rAkAM prathaya / tRSNAvezaH ATopaH trayANAM syAnAnAM drutavilaMvitamadhyarUpANAM teSAMsamAhAraH tristhAnI tasyAH saMnivezo racanA tatra praNaya AzleSaH tena surani manojJam // 17 // bhAvArtha- je kuimAra caityamAM rAtrinI yAtrAmAM Alasa vagarano ane caMdrana aMdara rahelo hariNa traNe kALa moTI pUrNimAne darzAve che. kAraNa ke,
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ te caityamA traNa sthAnanA snehayI manohara saMgItanA nRtya, gIta ane vAditrarUpa vINAnA nAdathI yukta ane sarva svaronA bayanI ghaTanAthI vyApta evA gAyana rUpa amRtanI tRSNAnA AvezayI te gAyananA dareka padanI racanA sAMbhaLavA jaMcA kAna karIne AkAzamA janno rahe . 17 vizeSArtha-A zlokamAM kavi kumAravihAra caityanI nannatinI sAthe temAM thatI saMgIta pUjAnuM varNana kare . te caityamAM nRtya, gIta ane vAditrayI maLelaM tathA vINAnA nAdathI yukta evaM saMgIta sadA kALa thayA kare . te saMgItane sAMgaLavAnI icchAthI caMjanI aMdara raheko mRga te sthaLe sthira rahe re eTave tyAM sadA kALa pUrNimAno dekhAva tha rahe . maga jAtine saMgIta sAMnaLavAno ghaNoja zokha hoya . e zravaNeMjiyanI Asaktine baine zIkArIonA pAzamAM sapamAya ne ane potAnA prANane paNa gumAve . ahiM ati
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA takam // zayokti alaMkAra . te alaMkArathI kumAravihAra caityanI unnati ane temAM thatI saMgIta pUjAnuM varNana karelu . 97 bibhrANairakSarAlI tribhuvanajanatAkSemarakSakapAlI maMtrai vighnekSuyaMtraiH snapanavidhibhavairnityamAhUyamAnAH / yAtAyAtAni bhUyaH prathayitumanalaMbhUSNavo yatradevyo bAhyAnAM devadhAmnAM vyadhiSata vasatiM maMDapo/gaNeSu // 18 // avaNiH --yatra tribhuvanajanatAmarakaikapAlImakarAnI vibhrANaiH snapanavidhinavaiH vighnenuyaMtraiH maMtraH AhUyamAnAH nUyaH akhaMjavaMtIti akhaMjUSNavaH nUjesnuH snupratyatyaH / yAtAyAtAni prathayituM anamaMjUSNavaH devyaH bAhyAnAM devadhAmnAM maMjhapo gaNeSu vasati vyadhiSata na madhye na bahiH kitvopcaarH||10|| nAvArtha-traNa nuvananA bokonA kuzaLanI rakSA karavAmAM mukhyapALarUpa
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ eva aharonI zreNIne dhAraNa karanArA ane vighnono nAza karavAmAM zailI pIlavAnA yaMtra jevA snAtra vidhinA maMtrothI daMmezAM bolAvavAmAM AvelI devIo vAraMvAra gamanAgamana karI zakI nahiM eTale te te caityanI bAhera AvelA devAlayonA maMrupanA uparanA yAMgaNAMmAM sthAna karIne rahelI be. 18 vizeSArtha - zlokathI graMthakAra kumAravihAra caityanI aMdara pratA nitya snAtravidhinA mahimAnuM varNana kare che. prathama te snAtra vidhinA maMtrone mATe he ke, te maMtromA rahelA akuro traNa juvananA lokonI rakSA karavA samartha be. te vaLI te maMtro sarva prakAranA aMtarAyane dUra karavAne samartha d. e maMtronI aMdara zAsanadevI ne bolAvavAmAM Ave che. te caityamAM snAtravidhi haMmezAM thavAthI te devIne nitye vakuM paDe be. haMmezAM javA AvavAthI te devIne zrama pame bre, tethI teyo kumAravihAra caityanI bAheranA
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra bihA devAlayonI aMdara AvI vAsa karIne rahebI . kahevAno Azaya evo ne ke, te caityamA hamezAM mAtravidhi thyA kare ne ane tenA pavitramaMtronA uccAra tyAM thayA kare . 10 pazyan hATakakuMbhapaMktimatulAM nirvarNayan pIThikAm / nidhyAyan vividhA vitAnavitatI vyAlokayan putrikAH / yasmin madhyamapUrvakautukazataiH kSiptAMtarAtmA cirAd dvArasthairiva dhAritaH pravizati prAyeNa sarvo janaH // 19 // ___ avaNiH -yasmin prAsAde hATakakuMjapaMktiM pazyan atujhAM pIlikAM nirvarNayan vividhA vitAnavitataH nidhyAyana putrikA vyAlokayan apUrvakautukazataiH kSitAMtarAtmA preritAtmA jhArasyairiva dhAritaH prAyeNa sarvo janaH cirAnmadhyaM pravizati // 15 // lAvArtha--jenA madhyatnAgamAM suvarNanA kuMnonI paMktine jotA, anu.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 000000000 ma pIThikAne nIrakhatA, vividha prakAranA ullecanI zreNIne ane putaLIlokatA sarva mANaso apUrva evA saikako kautukadhI hRdayamAM vikepa pAmI jAya be, tethI jANe dvArapAloe temane aTakAvyA hoya, tema prA. karI mAM ghI vilaMbe praveza kare che. 197 vizeSArtha -- jema koi rAjadvAra vageremAM praveza karavo hoya tyAre dvArapAlanA aTakAvavAthI ghaNI vilaMbe temAM praveza thAya be, tema kumAravihAra caityanI aMdara praveza karavAmAM vilaMba thAya che. kAraNa ke, temAM praveza karatAM mANaso caitnI keTalI eka zonA jovAmAM rokAya be, tethI temane aMdara praveza karatAM ghI bAra Age e. te upara kavi utprekSA kare ne ke, cai - tyanI aMdara Avela suvarNanA kaLazanI paMkti, anupama pIThikA, ulleca, ane putaLI yonI zobhA jovAmAM rokAevAM mANaso jANe dvArapALe aTakAvyAM
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10404 hoya, tema cirakAle temAM praveza kare be. te uparathI siddha thayuM ke, te caityanI aMdara suvarNa kaLazanI paMkti, pIThikA, ulleca ane putaLIo jovAM lAyaka be. 1 sarvatra nirmalatamopalabiMbitAni svAnyeva puSpabalijUMSi vapUMSi vakSyi / saMghaTTakaSTacakitAH pratipAlayaMto madhyaM cireNa khalu yasya vizaMti mugdhAH // 20 // avacUrNiH -- sarvatra nirmajhatamopavivitAni puSpajUMSi svAnyeva vapUMSi va saMkaSTaca kitAH pratipAlayataH mugdhAH khalu yasya madhyaM cireNa pravizati puSpANi balayazca puSpavalayaH puSpavalIn juSaMtIti puSpavalijUMSi juSdhAtuH kipijuS / ghaMTAlojhAnyAyena vIkSya pratipAlayataH iti za SarcasoH karma vava // 20 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAvArtha - sarva sthaLe rahelA ati nirmaLa sphATika maNinA pASA: gonI aMdara puSpA bali sAtha rahelA potAnAja zarIrane joi saMghaTTayavAnA' (jI thavAnA) kaSTathI jaya pAmI rAha joi ujmA rahelA mugdha boko te caimadhyamAM cirakAle praveza kare be. 20 vizeSArtha - te caityanI aMdara puSpanA baline bai pUjA karavA Ave A mugdha boko, potAnA zarIrane ati nirmala evA sphATika maNimAM pratibiMbita rai jo yo mugdhapaNAne laine ema samaje be ke, ahiM lokonI jIma ghaNI be, tethI jayapAmI teo jIma dUra thavAnI rAha joi ujA rahe ane te kAraNathI teyo ghaNIvAre caityanI aMdara dAkhala thAya ne uparathI ema darzAvyuM che ke, te caityamAM nirmala sphATikamaNi jaDyA hatA netyAM jina pUjA karavAne ghaNA loko AvatA hatA. 20
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 22 vizvaM nirdoSaSaTkaM kimapi vidadhato devadevasya pAdAnAzliSyan bAhyAbhittipratihativalanaprAptamadhyaiH karAyaiH / eNAMkaratyaktazaMkaH patati maNibhuvi prAMgaNasya kSapAyAm prAptaprauDhiM kalaMkaM vighaTayitumanA yatra biMbacchalena // 21 // avacUrNiH yatra rUpAyAM nirdoSapaTkaM vizvaM vidadhato devadevasya pAdAn bAhya nitimatitivalanaprAptamadhyaiH karAyaiH AzliSyan prAptamauDhiM kalaMkaM vighaTayitumanAH dUrIkartumanAH tyaktazaMkaH eNAMkaH bilena prAMgaNasya maNivi patati / kAma ? krodha 2 boja 3 mAna 4 daMja e rati 6 doSaSaTkaM doSANAM paTakaM doSapaTakaM nirgataM doSaSaTkaM yasmAttat / vighaTayituM mano yasya sa vighaTayitumanAH tuma manaHkAma iti makAralopaH // 21 // jAvArtha - jenA prAMgaNAnI maNimaya bhUmimAM caMDa potAnuM prauDha kalaMka dUra karavAnI icchAthI pratibiMbanA bhiSagrI niHzaMka thaine pake be. je caM
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ -- - a A jagatne kAma krodhAdi u doSathI rahita karanArA zrI devAdhidevanA caraNane bAheranI dIvAlone sparza karI aMdara pevesA potAnA kiraNonA ana nAgathI AliMgana kare . 11 vizeSArtha-" devAdhideva nagavate A jagatne kAmakrodhAdi u doSathI rahita karelu , tethI jo temanA caraNamAM vaMdanA karI hoyato huM paNa kalaMkanA doSathI rahita thaza" AvI icchAthI caM te caityanI dIvAsone kiraNo vo sparza karI lagavaMtanA caraNamAMpa.caityanI AMgaNAMnI sphATikamaNimaya bhUmimAM caMjanuM pratibiMba paDe , te uparathI kavie A utprekSA ka ----- relI . 1 aMtarlabdhapravezaiH karanikarabharairbhazayannaMdhakAraprAgbhAraM devamUrti bahirapi namatAM darzayan saprakAzam /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ uttuMge saMmukhAyA: pratinidadhadayaM yatra ratnAzmabhitteH sauvarNasyAMzumAlI kalayati karaNaM pratyahaM darpaNasya // 22 // avacUrNiH -yatra uttuMge aMtarsabdhapravezaiH karanikaranaraiH aMdhakAramAnjAraM bhraMzayan bahirapinamatAM narANAM sapakAzaM devamAta darzayan saMmukhAyAH ratnAzmannittarutsaMge pratinidadhat ayaM aMzumAlI sUryaH sauvarNasya darpaNasya pratyahaM karaNiM sAdRzyaM kAyati / dhAgyAtuH zatRpratyayaH tataH kRtadhitve noMtecaaMtonolugi pratinidadhat rUpam // 22 // nAvArtha-sUrya je jaMcA caityanI aMdara praveza thayelA potAnA kiraNonA samUhathI aMdhakAranA samUhane dUra kare , bAhera rahI namaskAra karatA evA puruSAne prakAza sahita darzAve che. ane caityanA AgaLa sanmukha AvelI ratnamaNinI dIvAsanA madhyamAM potAnuM pratibiMba pADe , tethI te sUrya hamezAM suvarNanA darpaNanI tulanAne prApta kare che. 22
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSArtha-A zlokamAM sUryane suvarNanA darpaNanI upamA ApelI che. je caityanI sanmukha AvelI dIvAlanI aMdara sUryanuM pratibiMba par3e che. te vakhate tenA kiraNo tenI aMdara po che tethI prajunI mUrttine bAherathI namana karatAM evA lokone prakAza majhe che. A uparathI kavie caityanI aMdara ratnamaNimaya dIvAlo che, ema darzAvedhuM che. 12 vaidUryAzmapraNAlImukhamakaratarghANapAtrakamitram yasmAnnirgacchadacchaM snapanavidhibhavaM ketakIpuSpapAthaH / diglolAnIlabhAso bahulaparimalAkRSTabhaMgaprasaMgabhrAMtyA hastaiH kiraMtyaH purahariNadRzo maulibhiH saMspRzaMti // 23 // avacUrNiH-dilomA dinucapalA nIla nAmo nIlakAMtIH karmatApannAH bahulaparimannAkRSTabhaMga /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 24 // prasaMgajAMtyA hastaiH kiraMtyaH kSipatyaH purahariNadazo nagara striyo yasmAtmAsAdAdvaidUryAramamaNAsI mukhamakarataTai rnirgacchat ghrANapAtraikamitraM strapanavidhijavaM ketakIpuSpapAthaH pAnIyaM maulijiH saMspRzaMti / nagarastriyaH kiM ketakIpuSpapAthaH kIdak puSpapAthaH nirgacchat kasmAt vaidUryAzmanAM praNAlIcyaH tAsAM mukhAni teSu makarataTAH taiH taTazaddhaH zonArthaH ghrANapAtraM nAsikA kApi vaidUryAzmamayatvAtprAsAdasya digjholAnIanAsaH prAsAdavizeSaNaM yuktaM dikku bolAvalA jAso yasya saH tasmAt // 23 // jAvArtha - vaidUryamaNinI magharanA AkAravALI khALamAMthI nIkaLatuM nAtra vidhinuM ketakInA puSpavALu nirmala jala ke sugaMdhathI nAsikArUpa pAtranuM mitrarUpa hatuM. tenI nIlakAMtimro dizAomAM capala thai prakAzatI hatI tethI nagaranI strIne evI jAMti thatI datI ke, ahiM ghaNAM sugaMdhane laine jamarA cAi AvyA be, tethI teyo potAnA hAthavame tene ubALatI ubAkatI potAnA mastaka vame sparza karatI hatI. 23 vizeSArtha - te caityanI aMdara prajune snAna karAvAnA jalane nIkaLavAnI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ khALa vaidUrya mathi racelI hattI ane te khALanA mukha upara magharanI AkRti karelI hatI temAMthI snAtra janna jyAre bAhera nikaLataM te vakhate nagaranI strI te jalane mastaka me vaMdana karavA Avato, tyAre vaidUrya maNinI nIla. kAMti te jala upara prasarIjatI. tene te strIo suMgaMdhane bai AvelA cmronejaa| tene umAvA jatI tethI jalane ubAlatI hatI. camaranI kAMti hoya, te te strIone bhrama yato hato. ahiM cAMtimAn alaMkAra varNalo . 23 pratyArAvaiH sakekAzcalacamaramahomAMsalaM pRSThapIThe vibhrANAzcitravarNa vividhamaNibhavaM kAMtivIcIkalApaM / nRtyaMto dvAravedItaTabhuvi kRtakaM barhiNaH prekSakANAM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 25 netrANyAkSipya nityaM vidadhati saruSaM yatra zailUSalokaM // 24 // avacUrNiH -yatra pRSThapIThe pratyAravaiH sakekAH cakSacamaramahomAMsalaM citravarNa vividhamaNinavaM kAMtivIcIkalApaM vijrANAH hAravedItaTanuvi kRtakaM nRtyaMtaH barhiNaH prekSakANAM netrANi A. kSipya zaikhUSalokaM nATyAcAryalokaM nityaM saruSaM vidadhati hAravedI ( koTamI ) yasya prAsAdasya pRSThaM mayUraH tatmatyArAvAH kekAH cAmarANi kalApAH // 24 // nAvArtha-je caityamAM calAyamAna evA cAmaranA tejathI puSTa citra vicitra varNavAsA ane jAtajAtanA maNinI kAMtiyonA samUhane potAnA pRSTha nAga napara dhAraNa karatA ane hAranI vedikAnI taTanUmi upara nAcatA evA mayUro potAnA zabdonA pratidhvanithI prekSakAnA netrone potAnI tarapha khecatA tethI tyAM nATaka karanArA naTasokone krodha utpanna thato hato. 24
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSArtha-e kumAravihAra caityanI aMdara ghAranI vedikA upara mayUra par3hIo AvIne nRtya kare re. ane maMdiranA madhya nAge naTa loko nRtya kare . te naTa loko, nRtya jovAne loko AvetA hoya , paNa te va. khate hAravedI upara nAca karatA mayUro ke jemanA pRSTha nAga upara vividha jAtanA maNiothI citra vicitra evI kAMtino samUha pake De ane temanA kekAdhvaninA pratidhvanio thAya , ethI te prekSakonI dRSTine kheMce , e joi naTa lokone roSa utpanna thAya , kAraNa ke, teonA nRtya ne jonArA mANasonI dRSTi mayUro kheMce . A kahevAno jAvArtha evo ne ke, te kumAravihAra caityamA vividha jAtanA maNio ghaNAM , tenI hAravedikA upara mayUra par3hIo tathA naTa loko AvIne sadA nATyAraMna kare . 24
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumA razatakam / // 26 // jAlIraMdhrapraviSTadyuticayakhacitAcaMdrakAMtAzmaklRptAdUrdhvasthA dugdhamugdhaM jinazirasi payaH pAtayaMzchatrakuMbhAt kurvannakSatrabiMbairajiramaNibhuvAM divyapuSpopahAram yatra vyomastha eva snapanavidhimaho zvetarociH karoti // 25 // yatra aho Azvarye jAjhIraMdhrama viSTadyuticayarava citAt caMdrakAMtAzmaklRptAt UrdhvasthAt chatrakuMjAt jina zirasi dugdhamugdhaM payaH pAtayan ajiramaNinuvAM nakSatravivairdivyapuSpopahAraM kurvan vyomastha eva zvetarociH svapana vidhiM karoti / mugdhaM ramyaM ajiramaNivAM 'veyuvo striyAM ' iti vikalpena Amtena bhuvo juvAM ' utrakuMjAt ghaTAt // 25 // avacUrNi: jAvArtha- mAM AkAzamAM rahebo caMdra prajune snAtravidhi kare che. jALInA bimAMthI praveza thayelI kAMtinA samUdanI sAthe jamelA evA caM
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAMtamaNinA upara rahelA batra rUpa kaLazamAMthI budhanA jevuM jaLa prajunA mastakapara pAne be. ane prAMgaNAMnI maNimaya bhUmimAM pamelA tArAyanA pra tibiMbadhI divya puSpono upahAra kare be. 25 vizeSArtha - AkAzamA rahelA caMDanuM pratibiMva prajunA mastakapara ra helA chatrakalazamAM pare be. te chatrakalaza caMdrakAMta maNino racena be tethI tenI upara caMdranI kAMti paDavAthI te kare be. te upara kavi utprekkA kare ne ke, caMdra AkAzamA rahine prajunI upara dUdhanI dhArAthI snAtravidhi kare be. snAtra vidhi karavAmAM jema kalaza vame jaladhArA karavI joie ne puSpano upahAra cAvavo joie ma ahiM caMdanA kIraNo jAlInA biSomAMthI thaine caMprakAMtamaNinA chatra upara pame be, tethI batramAthI nIkaLatA karaNA va caMdra
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra viha razatakam // // 27 // chatrarUpa kalazamAMthI prabhunA mastaka upara dUdhanA jevAM jalanI dhArA reme be.. caityanA gaNAmAM maNi jamelA be, tenI aMdara tArAonA pratibiMba paravAthI te divya puSpanA upahAra jevA lAge be tethI kavie tene puSpopahAranI upamA ApelI . A uparathI prajunA mastakapara AveluM chatra ane caityanA gaNAnI bhUmi maNimaya be, e vAta jaNAvI che. 2e yasmina vitAnagatarUpakabiMbabhAjaH staMbhAnupetya vikaTasphaTikaprakRSTAn / dauvArika bhramavazAdanukUlayaMti madhyapravezarabhasairnagarasya nAryaH // 26 // avacUrNi: - yasmin prAsAde nagarasya nAryaH madhyapravezaratnasairvitAnagata rUpakabiMbajAjaH vi
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaTasphaTikamakRSTAn stanAn upetya dauvArikannamavazAt anukUnayaMti / caMdrodayagatarUpaviMbaM najaMtIti 'joviNa ' pratyayaH aprayogIditi viNalope vRdhau ca / upetya Agatya upapUrvaka iNaj gatau ktvA kyapi tote ca upetyeti rUpaM / anukUlaM kurvatIti anukUlayaMti 'NijbahulaM ' iti Niji anukUlayaMti AvarjayaMtItyarthaH // 26 // nAvArtha-je caityamA AvezA uMcI jAtanA sphATikamaNinA utkRSTa staMnonI aMdara nabecamAM kADhevA citronA pratibiMba pake che, te joi nagaranI strIo dhArapALanA jamane sadhne caitya madhye praveza karavAnA vegathI aTakA jAya je ane tene anukUla rIte varte che. 26 vizeSArtha te caityamAM dareka staMbho sphATikamaNinA . tenI aMdara nabecanI aMdara rahelA citronA pratibiMba pake De te jo praveza karatI nagaranI strIone tenI upara ghArapALano brama pake ne ane tethI tezro aMdara prave
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 30 // za karavAnA vegayI aTakAi jAya je ane anukUlarIte varte . te caityanI aMdara sphaTikamaNinA staMnonI ane citra vicatra jalecanI nAre zonA ha. tI, ema kavie darzAvelu . 26 nIlAzmabhittivalayapratibiMbitasya paarshvprbhorvihitketkshekhrsy| zeSAprasUnakalanAya karaM kSipaMtyo grAmyA dizaMti kila yatra na kasya hAsyam // 27 // avacUrNiH--patra kima nizcaye nIlAzmannittivamayapratibiMbitasya vihitaketakazekharasya pArzvapanoH zeSAprasUnakalanAya karaM kSipatyaH grAmyAH striyaH kasya hAsyaM na dizaMti / zeSAprasUnakalanAya zeSAkusumagrahaNAya // 17 //
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAvArtha- jenA mastaka upara ketakInA puSpano mugaTa karelo be evA zrI pArzvanAtha prajunI pratimAnuM pAsenI nIlamaNinI dIvAlamAM pratibiMba par3e be, te joi, gAmamAnI strIo, prasAdInuM puSpa levAne mATe potAnA hAtha nAkhe, Ama karatI te strIo kone dAsya nayI karAvatI ? 27 vizeSArtha:- zlokamAM cAMtimAn alaMkAra darzAvI e caityanI samRddhi varNavelI be. te caityamAM ketakInA puSpanA mugaTavALI zrI pArzvanAtha pratunI pratimA tenuM pratibiMba nIlamaNinI dIvAla upara pame che, te jo darzana tathA pUjana karavA AvelI gAmamAnI strIo julathI prajunI prasAdInuM puSpa levAne hAtha nAkhe be, te hAtha dIvAla upara athamAya be, te joi dareka jonAra mANasane hasavaM Ave che. 27
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihA razatakam // // 27 // yatrAvAsamupeyuSo bhagavataH pArzvasya puNyAdbhuta prApyaiH snAtrajalormibhiH sakRdapi snAtAH kuraMgIdRzaH / kAzcitpUrNa samRddhayaH satanayAH kAzcicciraM kAzcana kSINAzeSarujo bhavaMti vilasatsaubhAgyabhAjaH parAH // 28 // avacUrNi :-- yatra AvAsaM upeyuSaH zrIpArzvasya puNyAdbhutamApyaiH snAtrajalorminiH sakRdapi snAtAH kAzcitraMgIdRzaH pUrNasamRddhayaH kAzcitsatanayAH ciraM kAzcana kSINAzeSarujaH pravilasasaubhAgyAjaH javaMti / upaiti iti upeyivAn vAvetteH kasu vas ka suSmatau ca utkRSTa tasya upeyuSaH prAptasya pravAsaM sthAnaM upapUrvaka iNagatAviti dhAtau upeyAya iti upeyivAn tatra kasakAnAviti sUtreNa pratyaye dvirdhAturitisUtreNa dvive iiti iyAdeza samAnAnAmiti dIrghatve varNastheti etve suSmAviti kvasoruSAdeze upeyuSi siddhaM ISadapi // 28 // nAvArtha - je kumAravihAra caityamAM vAsa karIne rahelA jagavAn pArzva
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAtha prajunA snAtra jalanA taraMgo ke je adbhuta puNyathI prApta karI zakAya vA be, te va eka vakhata paNa nhAelI mRganA jevA netravALI strIomAM ko pUrNa samRddhivAlI thAya be, koi putravatI thAya be, koi potAnA lAMbA vakhatanA sarva rogono daya karanArI thAya be ne koI saubhAgyanA vilAsane janArI thAya be. 20 vizeSArtha - - zlokI kavi zrI pArzvanAthaprabhunA snAtrajalano mahimA varNave be. te kumAravihAra caityanI aMdara rahelA zrI pArzvanAtha prabhunA nAtrajala vame ekajavAra snAna karanArI strIne ghaNuM phaLa maLe be. tenAthI samRddhi, putra, Arogya ane saubhAgyanI prApti thAya be. 20 jaMghAlaiH kiraNormibhiH zitimaNInAkalpagAn mauktika
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vehArazatakam // 11 3011 cchAyAn mauktikagucchakAn zitimaNicchAyAn muhuH kurvataH / devAdyatra zazAMkakAMtavapuSaH zeSaH samAlaMbate zeSAd gAruDaratnanirmitatanordevaH punastAM zriyam // 29 // avacUrNi:: yatra jaMghAlaiH kiraNormibhiH prAkalpagAn AnaragAn zitimaNIna mauktikacchAyAn muhuH mauktikacchAyAn zitimaNicchAyAn kurvataH zazAMka kAMtavapuSaH devAt zeSaH punaH gArururatna nirmitatanoH zeSAt devaH svAM zriyaM samAnaMvate / zvetamUrtteH zrI pArzvAt zeSaH svAM zriyaM zrayati zeSasya dhanatvAt punaH gArururatnAtmakatvAt zeSAt pArzvaH svAM zriyaM samAlaMbate zrIpArzvasya nIlatvAt / jaMghAlaiH prasaraNazIlaiH // 27 // bhAvArtha - je caityamAM vAraMvAra vegavALA potAnA kiraNonA taraMgo AbhUSaNomAM rahelA nIlamaNiyane motInI kAMtivALA karatA ane motImonA gucchone nIlamaNinI kAMtivALA karatA evA caMdrakAMtamaNinA race
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ bA zrI pArzvanAtha prajunI zonAne zeSanAga dhAraNa kare be ane gArunI ratnonI racelI mUrttivAlA zeSanAganI zonAne zrI pArzvanAthaprabhu dhAraNa kare be. vizeSArtha - te kumAravihAra caityamA rahelA zrI pArzvanAtha prajunI mUrtti kAMta maNinI racelI be. ane temanI pratimA upara nIlamaNinA AbhUSalo rahelA be, prabhunI pratimAnA kiraNo paDavAthI nIlamaNi motInI kAMtivALA thAya che ane motInA guccho nIlamaNinI kAMtivALA thAya be. ema paraspara ekabIjAnI kAMti ekabIjA tarapha pame be. tema vaLI te prajunI upara gArumI ratnano racelo nAga rahelo be. te nAganI zonA caMdrakAMtamaya mUrttivALA prabhune prApta thAya be ane gAruDI ratnamaya mUrttivALA nAgane te pra
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ viha rasatakam // // 31 // junI zojA prApta thAya be. ahiM kavie tadguNAlaMkAra darzAvyo be ne caityanI mahAn samRddhi varNavesI be. 20 dikcakrAkramaNapramoditajagaccetobhirAcchoTitAstejobhirbahalAMzumAMsalamaNiprAlaMbalaMbAtmabhiH / zeSAheriva devamUrddhanikRtacchatrasya saMdarzanAt yatra snehabhRtopi vibhrati sadA maMdAM zikhAM dIpakAH // 30 // avacUrNi: [: yatra devamUrdhani kRtacchatrasya zeSAheriva saMdarzanAt dikcakrAkramaNapramoditajagacce to jiH bahulAMzumAMsalamaNimAsaMbasaM vAtmaniH tejoniH prAcchoTitAH snehabhRto'pi dIpakAH sadA maMdAM zikhAM vicati / AcchoTitAH sphAlitAH / bahulA bahavaH ye aMzavaH kiraNAH tairmAsalAH puSTA ye mayaH teSAM pralaMbo mAlA // 30 //
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAvArtha - dizAonA samUhane AkramaNa karavAyI jagatnA hRdayane karArAne ghATA kiraNothI puSTa evA mayionI mALA sAthe maLaMarrier evA tejathI vyApta thayelA dIvAo telathI narelA be, tathApi jyAM sadA maMda zikhAne dhAraNa kare be. te jANe prajunA mastakapara ka rahelA zeSanAganA darzanathIja hoya tema dekhAya be. 30 vizeSArtha - zlokayI kavi caityanI aMdara AvelA dIvAnuM varNana kare be. cAre tarapha dizAomAM vyApelA mayionA tejathI vyApta thalA te dIvAnI aMdara pUrNa rIte tela narenuM be, paNa tyAM rahelA maNinA tejanene te maMda zikhAne dhAraNa kare be. arthAt maNinA tejanI AgaLa te jhAMkhA dekhAya be. te upara kavi vaLI utprekSA kare be. pArzva
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumaarvihaarshtkm|| // 33 // nAtha prajunA mastakapara utra karI rahelA zeSanAganA darzanathI tezro jhAMkhA thai gayA hoya, tema dekhAya . 30 AvezaM saMharaMtaH zazimaNivapuSaH staMbhavedIviTaMkasthAlIvizrAMtibhAjaH pratidizamanizaM tAmasaM yatra dIpAH / AtanvaMtaH pataMgaprathitamubhayamapyAtmahAsaprayAsaM muMcaMte vItarAgakramasavidhavazAdaMjanasnehamaitrIm // 31 // avacUrNiH-yatra pratidizaM anizaM tAmasamAvezaM saMharaMtaH zazimaNivapuSaH staMjavedIviTaMkasthAnI vizrAMtinAjaH staMnAnAM vedyaH ajirANi tatra yA viTaMkasthAbyo dIpasthAnAni tatra vizrAMtilAjaH AtmahAsaprayAsaM nanayamapi pataMgaprathitamAtanvaMtaH dIpAH vItarAgakramasavidhavazAt aMjanasnehamaitrI muMcaMte / tamasaH ayaM tAmasastaM / AvazaM ATopaM / pataMgaH sUryaH pate pataMgaH khadyotaH tamoharaNAt sthAnIvizrAMtinAktvena khadyotacaritaM prathitaM / staMjasya vedyaH koTamayaH tAsAM viTaMkAH sthAnAni
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000000 tatra sthAyo jAjanAni tA jarjatIti vie / aMjanaM kaphalaM pade kazmalaM snehastai pade sneho'nurAgaH / / 31 / / bhAvArtha-jyAM hamezA staMbha vedInA agra jAge vizrAMti pAmelA caMdrakAMtamaNinA dIvAo pratyeka dizAnA aMdhakAranA Avezane nAza kare be bane te pataMge darzAvelA potAnA hAsyanA prayAsane vistAre be. te sAthe vItarAga prajunA caraNAnI samIpane laine kAjaLa tathA snehanI maitrIne bode be. 31 vizeSArtha- zlokathI graMthakAra te caityanI aMdara AvelA caMdra: kAMtamapinA dIvAnuM varNana kare be. te davAo pratyeka dIzAonA aMdhakArane dUra kare . bane te pataMganA hAsyanA prayAsane vistAre be. eka te pataMgano artha pataMgIyuM ne bIjI rIte pataMgano artha sUrya thAya be. sAmAnya
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA rasatakam || / / 33 / / davAo pataMganA nAzanuM kAraNa thAya be, tyAre A dIvA mAM pataMgano nA-zato nathI. te davAo zrI vItarAga - pArzvanAtha prajunA caraNanI samIpa rahevAthI aMjana ne snehathI rahita be. bIjA sAmAnya dIvA omAM kAjaLa thAne sneha eTale tela joie chIe, tyAre yA dIvAthI kAjaLa thatuM nathI, temaja temAM sneha - telanI jarura pamatI nathI. 31 asminnasthAM sa dhattAM ciramadhimanasaM yasya sAkSAdikSA svargasvarNAdrikUTasphaTikagiritaTIrohaNAMtaH sthalISu / AruhyottuMga zrRMgAM guruzikharazikhAM yatra dezAMtarasthAnitthaM saMbodhayaMti pracalapaTamayaiH pANibhiH ketudaMDAH // 32 // avacUrNiH - asmin adhimanasaM ciraM prasthAM sa dhattAm yasya uttuMga zrRMgAM guruzikhara
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zikhAM Aruhya svargasvarNAjikUTasphaTikagiritaTIrohaNAMtaHsthanISu sAkAt divA asti yatretya dezAMtarasthAn pracatrapaTamayaiH pANiniH ketudaMmAH saMbodhayaMti dRSTumicchA divA sani Thitve cAppratyaye divA // 32 // nAvArtha-je caityane viSe AvasAdhvajadaMma jaMcAzaMgavALA moTA zikharanI zikhA napara camI potAnA capaLa vAvaTArUpa hAthavame karIne dezAMtaramA rahelA lokone saMbodhI kahe je ke, "je mANasane svarganA suvarNaparvatanA zikharane sphaTikagiri-vaitADhya parvatanA taTane ane rohaNAcana parvatanI aMdaranA sthaLone jovAnImanamA lAMbA kALanI icchA hoya, te A caitya upara AsthA karo." 33 . vizeSArtha-zrA zlokamAM te caityanA dhvajadaMga upara natprekSA karatI che. dhvajAonA vAvaTAne hAthanI upamA ApelI . jema koi mANasa jovA dAyaka vastune batAvAne potAnA hAthanI saMjJA karI bolAve , tema dhvajadaMga
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam / / // 34 // potAnA vAvaTArUpI hAthanI saMjJA karI dezAMtaranAsokone te jaMcA caityanI napara AvI suvarNagiri, vaitADhyagiri ane rAhaNagirinI zolA jovAne bolAve je. jANe te ema kahetA hoya ke, "jo meru parvata, vaitADhya parvata, ane rohaNAcaLa parvatane pratyakSa jovAnI tamArI icchA hoya to A caitya upara AsthA karo. arthAt jo tame A kumAravihAra caityamAM Avazo, to tamane meru, vaitADhya, ane rohaNagirinI zolA jovAne maLaze." arthAt te caitya eTaDaM moTuM u~cuM ne. teno bIjo artha evo paNa thAya ke, jo tame A caityanI aMdara rahetAzrI pArzvanAtha pranu napara AsthA rAkhazo, to tame svargamA javAnA adhikArI yazo. temaja meru, vaitADhya,ane rohaNagirimAM avatarI tame tene pratyakSa joza zakazo. 33 yasmin gAMgeyakuMbhavrajavamitamahaH kAMDasaMzleSadoSAd
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dikcakrAkrAMtidhIraiH zazini sahagate pItimAnaM karaugheH / nidrAlana kelikIrAMstaralajalalavAMzcaMdrakAMtaprakoSTAn jyotsnAlolAMzcakorAnnagaramagaDazo vIkSya rAtri vidaMti // 33 // avacUrNiH--yasmin prAsAde gAMgeyakuMjavajavamitamahaHkAMmasaMzleSadoSAt dikacakrAkrAMtidhIraiH karaughaiH pItimAnaM gate sati zazini kenikIrAn nidrAbUna caMdrakAMtaprakoSTAn tarakhajabalavAn jyotsnAlolAna cakorAn vIkSya nagaramRgadRzaH rAtri vidaMti / mitAni udagIrNAni mahAMsi teSAM kAM samUhaH tasyAzleSaH tasya doSAt / / 33 // nAvArtha-je caityamAM rAtre suvarNanA kalazonA samUhe bAhera kADhevA tejanA jaththAnI sAthe maLavAnA doSathI dizAonA cakrapara prasarekhA dhIra kiraNonA samUhathI caM upara pILAza thai javAthI nagaranI strIone divasano brama pame, tethI teo, potAnA krImA karavAnA zukapanIone niSA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 35 // karatA joine, caMdrakAMta maNinA proTalAmAMthI jaLanA biMDuyone TapakatA jone ne cakorIone caMdranI kAMti tarapha capala thayelA joine rAtri mI gai ema jANe be 33 vizeSArtha - te kumAravihAra caityanI upara suvarNanA kalazo eTalA dhAvelA ke manI kAMtinA kiraNo paravAthI caMdra pILo thai jAya . eTale nagaranI strIne sadA divasanoja bhrama pame be. jyAre potAnA gharamAM rAkhelA zukapIo nidrA sevA mAMge be, caMdrakAMtamaNinA proTalAmAMthI jalanAM TIpAo TapakavA mAM ne cakora pakkIo caMDanIkAMti tarapha capala thavA mAMge, tyAre teyonA jANavAmAM Ave che ke, ' yA divasa nathI, paNa rAtri mI be.' yA uparathI te caityanA zikharo ghaNAM uMcA be apara suvarNanA kalazo ghaNA be, e vAta siddha karI be. 33 te
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutvA zrutvA vahAH pulakabahalitAM gAtrayaSTiM samAjerlokAnAM varNyamAnAM guruvibhavajitasvarNasaubhAgyalekhAm / dRSTuM svAM rUpalakSmI stabakitakutukottAnanetraikapeyAM prAtaH prAtaryadaMtaH pratiphalati bahirdarpaNonAsibhitteH // 34 // avacUrNiH - pulakabahalitAM gAtrayaSTiM vahadbhi: lokAnAM samAjaiH varyamAnAM zrutvA zrutvA guruvinavajitasvargasaubhAgyararekhAM stavakitakutukottAnanetraikapeyAM svAM rUpalakSmIM dRSTaM bahirdarpaNodbhAsinitteH aMtarmadhye prAtaHprAtaH yaccaityaM pratiphalati / anyo'pi naraH lokairvarNyamAnaM svaM rUpaM dRSTaM darpaNaM vilokayati samAjaH samUhaH / pulakena romAMcena bahalitAM puSTAM // 34 // nAvArtha - je kumAravihAra caitya dareka savAre potAnI bAhera rahe darpaNa prakAzita evI bhIMtanI aMdara potAnA rUpanI lakSmI - zonA jopratibiMbita thA be. je rUpalakSmI utpanna thayelA kautukathI uMcAM kare
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // 36 // lAM netrovaDe pAna karavA yogya be, moTA vaijavathI suvarNanA saubhAgyanI bekhAne jItanArI che ane sAMbhaLI sAMjaLIne zarIra upara pulakAvaLIne dhAraNa karanArA loko varNana karelI be. 34 vizeSArtha - te kumAravihAra caityanI bAhera rahelI dIvAla mAM darpaNo jamelA be. tenI aMdara te caityanuM pratibiMba pame be. te upara kavi utprekSA kare beke, te caitya te darpaNanI dIvAlomAM potAnA rUpanI zomA juve be. te zobhA prati kautuka narelAM netrothI jovA lAyaka be ane teno vaijava elobe, je suvarNanA saubhAgyanI lekhAne jItI le be. temaja e zojAne sAMjaLI zarIra upara romAMca dhAraNa karI lokonAM ToLAM tenuM varNakare. 34 pApIyAn pratyahaM te guruzikharaziraH saMspRzAmyagrapAdaiH /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryagrAvasphuliMgairyadapi vinamatastrAsamAsAdayAmi / tanme sarva visoDhaM prabhavati bhagavAn vizvalokaikabaMdhuryatraivaM tigmabhAnurjinamanunayate biMbitaH prAMgaNoAm // 35 // avacUrNiH-te tava guruzikharaziraH agrapAdaiH pAdAGgaH pratyahaM pApIyAn ahaM saMspRzAmi / | yadapi vinamataH narasya sUryagrAvasphuliMgasvAsamAsAdayAmi tat mama sarva vizvalokaikabaMdhurjagavAn visoDhaM panavati evaM anena prakAreNa yatra prAMgaNAr2yA vivitaH tigmanAnuH jinaM anunayate / pranavati samartho navati / / 35 // nAvArtha-" ati pApI evo hu~ hamezAM tamArA moTA zikharanA mastakane mArA agrapAda ( AgaLanA kiraNo) thI sparza karUM chaM ane tamane namaskAra karanAra manuSyane sUryakAMtamaNinA taNakhAthI trAsa ApuM chaM. evA mArA sarva aparAdhane sahana karavAne vizvalokanA baMdhu evA jina nagavAn
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA rasatkam / / // 37 // samartha thAya ne." A pramANe sUrya je caityanA prAMgaNAnI nUmimAM pratibiMbita thaine pranunI prArthanA kare .' 35 . _ vizeSArtha te kumAravihAra caityanI AMgaNAnI nUmimAM sUrya, prativiMba pame che, te upara kavi natprekSA kare . te sUrya pratune vinaMti kare ne ke, " he svAmI, huM mArA kiraNarUpI caraNathI hamezAM tamArA maMdiranAM zikharano sparza karuM bu. tema vaLI tamArA caityanI aMdara rahelA sUryakAMtamaNimAMthI mArA sparzane lakSne taNakhA nokaLe , tethI aMdara darzana karavA AvelA sokone trAsa ApuM chaM. e mArA aparAdhone Apa kSamA karo cho. kAraNa ke Apa vizvajananA baMdhu ge." A naparathI te caityanA AgaNAmAM sUryanuM pratibiMba pase tevA maNio ne ane aMdaranA nAgamA sUryakAMtamaNio jamelA je, e vAta siha thAya . 35
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrImAn devAdhidevastrijagadabhayabhUvizvavizvakaimitramyatrAste tatra dausthyaM kimidamasumatAmAdhito vyAdhito vA / ityugraM haMtumaMtazcararipunikaraM pApapAthodhisetUna pratyUhavyUhaketUn vahati yadanizaM skaMdhabaMdheSu daMDAn // 36 // avacUrNiH-yatra zrImAn trijagadalayaH vizvavizvaikamitraM devAdhidevaH Aste tatra asu... maMtAM Adhito vA-athavA vyAdhitaH idaM ki dausthyamasti iti hetoH kAraNAt yaccaityaM ugraM aMtazcararipunikara haMtuM aniza skaMdhabaMdheSu pApapAthodhisetUna pratyUhavyUhaketUna daMDAn vahati // 36 // lAvArtha-je caitya skaMdhanA baMdhanI aMdara hamezA dAMmAne dhAraNa kare je. te pAparUpI samughanA seturUpa ane vighnonA samUhanA dhUmraketu rUpa evA | dAMmAo aMdaranA ugra zatru kAmakrodhAdikanA samUhane haNavAne daMgarUpa .
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumaarvihaarshtkm|| // 30 // kAraNake, traNa jagatne anaya ApavAnA sthAnarUpa ane vizvanA sarva jananA mitrarUpa evA zrImAn devAdhideva jyAM bIrAje , tyAM prANIone prAdhi ke vyAdhiyI nagarI sthiti kema thAya ? AthI te aMdaranA zatruone haNavAne daMga dhAraNa kare . 36 vizeSArtha te caityanA skaMdhanA baMdhanI aMdara dAMmA rahelA . te upara kavi utprekSAthI tarka kare ne ke, te dAMmAyo aMtaranA kAmakrodhAdi zatruone haNavAnA dama , kAraNake, je caityamAM sarva vizvajanonA mitra ane jagatne ajaya prApanAra zrI devAdhideva pArzvanAtha praju rahelA , tyAM Ava. nArA prANIone Adhi tathA vyAdhiyI nagarI sthiti na thAya eTase Adhi-mananI pImA ane vyAdhi-zarIranI pImA karanArA ugra evA kAmakrodhAdika zatruone zikSA karavAne tyAM daMga rAkhelA be, arthAt te caityamAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvanArAone aMdaranA kAmakrodhAdika zatruo pIDatA nathI. 36 caMcaccaMdrodayAvyaM saTaSamunigaNaM cArucitraM sakuMbhaM bhAsvattArAbhirAmaM samakaramithunaM dIptasiMhaM saketum / svavarmollAsitAzaM sagurukavibudhaM maMgalorodhahetuH kiM vA daSTAMtamuccaiH satulamanukarotyaMbarasya zriyaM yat // 37 // avacarNiH -caMcaccaMdrodayAvyaM sadRSamunigaNaM cArucitraM sakUna jAsvattArAnirAmaM samakara6 mithunaM dIptasiMha saketuM svarvatmonbAsitAzaM sagurukavibudhaM maMgalorodhahetuH satusaM yazcetyaM jaJcaraMvarasya : STAMta vA athavA zriyaM anukaroti / athavA yaccaityaM aMbarasya AkAzasya zriyaM kiMvA punararthe adRSTa pApaM tasya aMto yasmAt / pate adRSTaH aMtaH prAMto yasya tat / caMyodayo vitAnaM pake caMdhasya udayaH / vRSaH puNyaM / munayaH saptarSayaH / citrANi paddhe nakSatraM / kuMjo ghaTavizeSaH / tArA dRzaH ubare / makaraH matsyamithunaM / svargavartma svargamaH taphajulAsitau aMsau prAsAdaskaMdho / tulA tolanayaMtraM / pake kRSakulama
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArasatakam // karamithunasiMhatulArAzayaH / gurukavibudhamaMgalA grahAH // 37 // nAvArtha-je kumAravihAra caitya AkAzanI zobhAne dhAraNa kare . AkAza caLakatA evA caMjanA nadayathI vyApta , to A caitya caMdaravAnA jadayathI yukta . AkAzamAM savRSa eTale varSa rAzi sahita munigaNa eTale sAta RSionA tArAoge, to A caityamAM savRSa eTale dharmasahita munionA gaNa devavaMdana karavAne Ave . AkAzamAM cAru eTale suMdara citrA nakatra , to te caityamA sArAM sArAM citro che. AkAzamAM kularAzi meM, to te caitya kuMja-kalazavALu . AkAza prakAzamAna evA tArAothI suMdara be, to te caitya prakAzamAna tArAvake suMdara ne. AkAza makararAzi ane mithuna rAzithI yukta ne, to te caityamA magharanI AkRtivALAM citronAM joDalAMce. AkAzamAM siMha rAzi pradIpta , to te caityamA siMhanI pratimA pra.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dIpta je. AkAza ketunA tArAthI yukta ce, to te caitya ketu-dhvajAthI yukta je. AkAzamAM svarganA mArgathI dizAo nabAsita thayelI , to te caitya potAnI jaMcAiyI svarganA mArgane nabAsita karI dizAone prakAzita kare ne athavA tenI ArAdhanA karanArane te svargano mArga meLavavAnI AzA nasAsita karAve che. AkAza guru, kavi eTo zukra ane budhanA tArAyI yukta je, to A caitya guruo kavio ane budhajanothI yukta . AkAza maMgaLa grahanA prakAzanuM kAraNa , to A caitya maMgalika kAryonA prakAzanuM kAraNa ne. AkAzamAM tulArAzi che, to A caitya tunAsahita ( tulAnA citre yukta ) -evI rIte satutra-samAna dRSTAMtarUpa A caitya AkAzanI bamIne jaMce prakAre anusare . 37 vizeSArtha-kavie A zlokathI caityane AkAzanI sAthe sarakhAvyu
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 40 // 000000000000000000000000000000000000 je. nAvArthanI aMdaraja vizeSArtha bhAvI jAya , eTale teno judo vizeSArtha lakhavAnI jarura nathI. 37. .. unmIladRSTitejaHzamitamanasija viSTapArabdhasevaM devaM prApyorageMdrasphuTamANikiraNazreNidhautottamAMgam / aMbAM bibhratkumAravyatikarasubhagAM siMhapRSThAdhirUDhAM zobhAM dhatte himAdreryadiha zikharabhUkoTilIDhAMbarasya // 38 // avacarNi:-nanmIladRSTiteja zAmitamanasijaM viSTarArabdhaseva ureMgejasphuTamaNikiraNazreNidhautottamAMgaM devaM prApya kumAravyatikarasunagAM siMhapRSThAdhirUDhAM aMbAM bit yaccaityaM iha pRthivyAM zikharajUkoTiloDhAMbarasya himAdreH zonAM dhatte / janmIsaMtI vikasaMtI yA dRSTiH tayA zamito manasijo yena sa taM / aMbAM aMbikAM pate paarvtiiN| zikharasya nUH tasyAH koTiH agranAgaH tayAlIDhaM AzliTaM aMbaraM yena tat // 30 //
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAvArtha - je ughADelI dRSTinA tejathI kAmadevane zamAvanAra che, traNa jagatnA lokoe jenI sevA karelI che ane sapanA iMDonA sphuTa evA mayionA kiraNonI paMktithI jemanuM mastaka ujvala be evA devane prApta karIne ne kumAronA vyatikarathI suMdara tathA siMhanA pRSTha upara AruDha thayebikAne dhAraNa karIne je kumAravihAra caitya potAnA zikharonI bhUminI koTIthI AkAzane sparza karanArA evA himAlaya parvatanI zojAne dhAkare. 30 vizeSArtha- - zlokamAM be artha rahelA be. eka pakke zrI pArzvanAtha bIje himAlayane pakSe zaMkarano artha thAya che. jyA juno artha thAya ne caitya himAlayana zonAne dhAraNa kare che tyAre himAlayanI aMdara je rahela che, te yA caityanI aMdara pravavuM joie. himAlayamAM zaMkara ne pA
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA rasatkam // // 41 // rvatI bane rahe che, ema baukikamAM kahevAya che, to A caityamAM paNa ziva rUpe pArzvanAtha deva tathA aMbikA raheche. zaMkare potAnI dRSTinA tejathI kAmadevanejema bAlyo che, tema pArzvanAtha prajue paNa divya jJAna dRSTithI kAmadevane zamAvesro che. jema jagatnA mithyAtvI boko zaMkara devanI sevA kare che, tema sarva jagatnA samakitI loko zrI pArzvanAtha pranunI sevA kare che. zaMkarane sarpanA AjUSaNo hovAthI tenA maNinA kiraNonI zreNIthI tenu nattamAMga ujvala che, te vI rIte pArzvanAtha prajunA mastaka upara sarpa hovAthI temanuM mastaka paNa tevI rIte najvala che. zaMkaranI pAse siMha napara beThetI aMbikA devI potAnA kumAra eTale kArtikeya svAmI putravame yukta che, tema pArzvanAtha pranunI pAse temanI aMbikA nAme zAsanadevI kumAronA vyatikarathI suMdara che. AthI te caitya himAlaya parvanI zonAne prApta thayedhuM che. 37
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhArAnukAridhavalAzmamayUkhapAterdhArAgRhaM tadidamityavadhArya ytr| kosuMbhacInavasanAH sudRzo bahiHsthA vyAkhyAvilAsasadanazriyamApibati // 39 // avacUrNiH-dhArAnusAridhavanAimamayUkhapAtaiH tat idaM dhArAgRha ityavadhArya yatra kausunacInavasanAH striyaH bahireva sthitAH vyAkhyAvilAsasadana prApirvati pazyaMtItyarthaH // 35 // jAvArtha-jai caityamAM dhArAne anusaranArA dhavalamaNinA kiraNo 4DavAthI 'A dhArAgRha ( phuvArAnuM gRha ) , ema dhArIne kasuMbI cInAi vastrane dhAraNa karanArI strIo bAhera ekaThI thazne unI rahe , tethI tezro vyAkhyAna zALAnI zojAne dhAraNa kare che. 3e .
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihAna razatakam // // 4 // vizeSArtha- zlokathA kavi dhavanamaNi-sphaTikamaNinI zonAnuM varNana kare che. te caityamA jamelA dhavanamaNinA kiraNo evI rIte poche ke, temane joi tyAM darzana karavAne AvatI strIo tene phuvArAnuM gRhajANI janI rahe che. kAraNake temaNe cInAi kasuMbI vastro peherelA che, jo teonI napara phuvArAnA dhArAnA chAMTA pame to teonA raMgane hAni thAya. AthI phuvArAnA bramathI teo caityanI bAhera ekalI thai jannI rahe che te jANe vyAkhyAna zAnAmAM ekarI thayenI hoya tevI te dekhAya . 35 trAtastrAtavyametattribhuvanamapi te kiMtu tItraimahobhinityaM saMtapyamAne jhaTiti mayi kRpAM nAtha kartuM yatethAH / evaM devaM pravaktuM taraNimaNimayIrdIpayan dhUpapAtrI
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ ryasyAbhyaNeSu bhAnurdhamati vasubharaiH pUrayan kozadezAn // 40 // ___avacUrNiH-henAtha trAtaH te tava etat tribhuvanamapi trAtavyaM kiMtu tIH mahoniH nityaM saMtapyamAne mayi jhaTiti kRpAM kartuM yatethAH evaM anena prakAreNa devaM pravaktuM yasya anyakSu taraNimaNimayIH dhRpapAtrIH dIpayan vasunaraiH kozadezAn pUrayan nAnurdhamati / kozadezAn nidhidezAn pakke padmakozadezAn // 40 // nAvArtha-"he nAtha he rakSaka, tamAre A traNa juvananI rakSA karavI joie, . to hu~ hamezAM tIvra evA tejathI saMtApa pAmuMcha, tethI tamAre mArI upara kRpA karavAne yatna karavo joie." A pramANe zrI pArzvanAtha pratune kahevAne sUrya je caityanI najIkamAM sUryakAMtamaNionA dhUpIAne pradIpta karato bhamyA kare je. ane potAnA vasu-kiraNonA samUhathI kozanA lAgone pUre be. 40 vizeSArtha-te jaMcA caitya upara AvetA sUrya upara kavi utprekSA kare
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihAna rshtkm|| // 43 // ne. sUrya prajune vinaMti karavAne caityanA ucca pradezamA najIka Ave che. te e. vI vinaMtI kare che ke, "he svAmI, tame A traNa nuvananuM saMtApamAMthI rakSaNa karoge, tyAre mAjhaM paNa tamAre rakSaNa karavU joie, kAraNa ke, huM hamezA mArA potAnA tIvra tejathI saMtApa pAmu bu." AvI prArthanA karavAne sUrya te caityanI najIka lamyA kare che. prabhunI pAse sUryakAMtamaNinA dhUpiyA che. te dhUpizrA upara sUryanA kiraNo pamavAthI temAMthI vizeSakAMti nikaLe che. vaLI te potAnA vasu-kiraNonA samUhathI caityanA koza jAgane pUre che. ahiM evo paNa artha thAya ke, jema koi mANasa potAnuM kArya karavAne bIjA mANasane avya Ape che, tema sUrya saMtApa dUra karavAnuM potA, kArya siddha karavAne koza e. Tale khajAno temAM vasu eTale avya pUre che. vasuno artha kiraNa ane avya bane thAya che. 40
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ prekSAmaMDapamUrddhagAM zikharagAM daMDordhvagAM kUTagAM dRSTvA vigatAM tale maNizile svarNasya kuMbhAvalIm / snAnAMbhaHkalazAn bahirvinihitAn pazyan jaran yAmiko mugdhazrabhiyA niSedhati janAn yatrAdRto bhrAmyataH // 41 // avacUrNi:[: -- yatra kAmamapamUrddhagAM zikharagAM daMmordhvagAM kUTagAM svarNasya kuMnAvalIM maNizilAtale biMbagatAM dRSTvA bahirvinihitAn snAnAMnaH kalazAn pazyan mugdho jaran grAdRtaH yAmikaH cAmyato janAn caurajayAnniSedhati // 41 // nAvArtha - prajJAmapanA mastaka upara, zikharanI Toca upara, daMmanA uparanA bhAga upara, ane kUTa upara rahelA suvarNanA kalazonI zreNInA pratibiMbo maNimaya zikSAvALA taLIyAnI aMdara pamelA joi bAhera mukelA strA
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 44 // na jalanA kalazone joto evo vRSTa ane mugdha evo peheregIra coranA naya thI tyAM pharatA evA lokone AdarathI aTakAvato hato. 41 vizeSArtha-te caityanI aMdara prekSAmaMjhapa, zikhara, daMga ane kUTa upara rahelA suvarNanA kalazonA maNimaya jamIna napara pratibiMba pake , te pratibiMbone jo tyAM rahenAro vRkSa cokIdAra tene nhAvAnA kaLaza dhAre . tethI ' rakhene te corAi jAya ' evaM jANIne tyAM haratA pharatA lokone aTakAve che. zrA uparathI e caityanI suvarNanA kalazanI samRdhinuM kavie varNana kareluM . 41 staMbheSu ketakadalagrathiteSu ta bhAro mahAn kathamamISu nivezito'yam /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ itthaM savismayamanastaralAni yatra vyAkhyAgrahaM zizukulAni vilokayati // 42 // avacarNiH-yatra ketakadannagrathiteSu amISu staMneSu ayaM mahAn nAraH kathaM nivezitaH itya prakAreNa savismayamanastaralAni zizukulAni vyAkhyAgRhaM vilokayati / vyAkhyAgRhaM vyAkhyAsthAnaM // 4 // nAvArtha-" ketakInA patrothI guMthelA A staMlonI upara Avo moTo lAra kema mukyo ." ema vismaya pAmelA manathI capana evA bAbakonAM TolAMo jyAM vyAkhyAnagRhanuM avalokana kare . 42 vizeSArtha te caityamA vyAkhyAnagRhanI aMdara AvelA staMno napara ketakInA patro guMthesAM ne, te joi nAnA bAlako vismaya pAmI vicAra kareDe ke, " A staMnonI upara ATalo moTo nAra kema mukekho haze ? " A
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA razatakam // // 4 // varNanathI kavie caityanA staMnonI adyuta kArIgarI darzAvI . 42 krAmatyugrAnavApya dhvajapaTapaTalochUtavAtAbhighAtAn dikcakraM cakravAle dyumaNimaNibhuvAM jAtavedaHkaNAnAm / durvarNastaMbharociH pracayaparicayazvetitoSNAMzumUrte ryasyordhvaM caMdratArAnikaraparikarA vyomalakSmIrdivApi // 43 // avacarNiH-durvarNastaMnnarociHpacayaparicayazcetitoSNAMzumUrteH yasyoya ghumaNimaNinnuvAM divApi ugrAn dhvajapaTapaTasodntavAtAbhighAtAnavApya dikcakraM krAmati jAtavedaHkaNAnAM cakravAle samUhe sati Urdhva caMtArAnikaraparikarA vyomajhadamIH divApyasti / krAmati vApnuvAne / jAtavedaHkaNAnAM agnikaNAnAM // 3 // nAvArtha-je caityanI aMdara AvetA sUryakAMtamaNiomAMthI thayelA agninA taNakhAono samUha dhvajAonA vAvaTAnA samUhathI utpanna thayelA
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ , pavananA nagra anighAtane prApta karI dizAonA samUhamAM vyApta thavAthI rupAnA staMnonI kAMtinA samUhanA paricayathI sUryanI mUrttine zveta karanArA je caityanI upara AkAzanI lakSmI divase paNa caMja tathA tArAonA samUhavAzrI dekhAya ne. 43 vizeSArtha te caityanI aMdara sUryakAMtamaNionI racanA ghaNI , tethI divase sUryano udaya thatAM te sUryakAMtamaNimAMthI agninA taNakhA kare . teo dhvajAnA vAvaTAonA pavanathI ugrathai dizAomAM vyApI jAya , ane sUryanI mUrti ruperI staMnanI kAMti sAthe malavAthI zveta thai jAya , eTale AkAzamAM caMDa tathA tArAaonI zojA dekhAya , te uparathI kavi kalpanA kare ne, ke, divase paNa AkAzanI lakSmI caMja tathA tArAvAnI dekhAya . 43
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // 46 // atrAste devarAjaH khalu mama na tato rAjarAjasya dha lakSmIH svAsmannizAMte samucitamakhilasvargivargArghyapAdaH / ityaucityArcanIyatribhuvanajanatAmauliratnaM kuberacikSepAkSepamucairmahasi nijanidhIn yatra kuMbhacchalena // 44 // avacUrNiH -- atra prAsAde khalu nizcayena akhilasvargivarga gadaH devarAjaH Aste / tato mama svasmin nizAMte gRhe rAjarAjasya lakSmIM dha na samucitaM na yogyaM iti aucityArcanIya tribhuvanajanatAmauliratnaM kuberaH AkSepa yathA syAttathA uccairmahasi yatra prAsAde nijanidhIn kuMnacchalena cipa / devarAja iMdra: pade jina: / aucityena vivekena / arcanIyaH pUjanIyaH / tri0 jagattrayajanasamUhasya mauliH mastakaM tasya ratnAni yasya kuberasya / akhilAH saMpUrNA ye svargiNo devAH teSAM samUhaH tena cya pUjyau pAdau yasya devarAjasya // 44 // jAvArtha - " sarva devatAonA vargane pUjavA yogya be caraNa jenA evo
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ , iMDa ahiM rahe che, mATe rAjAonA rAjA rUpa evA mAre mArA gharamAM lakSmI rAkhavI yogya nathI" Aq vicArI yogyatAthI pUjavA yogya evA traNa nuvananA lokono mugaTamaNi rUpa kubere jaMcA tejavAlA evA je caityanI aMdara kalazanA miSayI potAnA nidhionI sthApaNa mukelI . 44 vizeSArtha-jema ko moTA rAjAnA rAjyamA rahenAro ghaNoM dhanADhya mANasa potAnI lakSmInI thApaNa bIjAne tyAM muke , tema kubere potAnA nava nidhAnanI thApaNa A kumAravihAra caityamAM mukelI . kubere vicAra kayoM ke, " samartha evA devatAnA rAjAnA rAjyamA rahIne mAre mArA gharanI aMdara mArI atula lakSmI rAkhavI na joie." Aq vicArI teNe potAnI lakSmInA nidhAna caityamAM AvetA suvarNa kAzanAM miSayI mukelA . kahevAno Azaya evo cha ke, e kalazanI mahAn samRddhithI kumAravihAra caitya ghaj
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 47 // suzojita . 44 zoNagrAvAMzujAlaiH kramakamalatale yAvakazrIlalATaprAMte siMdUrarekhA masRNaghusRNabhUraMgabhAge'garAgaH / kosuMbhI cInapaTTe yutiradharadale hAri tAMbUlamitthaM yasmin vaidhavyabhAjopyavidhavavanitAmaMDanAH pauranAryaH // 45 // ___ avacarNiH-yasmin zoNagrAvAMzujAH kramakamalatale yAvakazrIH lalATapAte siMdUrarekhA aMganAge mamRNadhusUNa aMgarAgaH cInapaTTe kAsunI dyutiH adharatale hAri tAMbalaM itthaM anena prakAreNa vaidhavyanAjo'pi pauranAryaH avidhavavanitAmaMjhanA lavaMtItyadhyAhArya / zoNaraktA ye grAvANaH prastarAH teSAM aMzujAlaiH / yAvakaH abaktakaH / mahaNaM sukumaalN| cInapaTTe cInadezIyavizeSadhavaavastre // 45 // nAvArtha je caityanI aMdara AvenI nagaranI vidhavA strIo saunA
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ gyavatInA jevAM AbhUSaNone dhAraNa karanArI dekhAya be. padmarAga maNinA kiraNonA jAlathI temanA caraNatala upara alatAnI zojA thAya be, balATa upara siMdUranI rekhA pare be, ghaNAM kezaranA raMganA rAgathI aMgarAga thAya che, cInAi vastra para kasuMbI raMga pame be ane adhara upara manohara tAMbUla dekhA . 4 - vizeSArtha -- te caityamAM vidhavAoM darzana karavAne Ave be, te sadhavAnA jeva dekhAve. kAraNake, tenI aMdara padmarAga maNionA kiraNo paruvAthI te vidhavAnA zarIra upara saubhAgyanA AbhUSaNo yaha jAya be. vidhavA strIne mAM akSatAno raMga, balATa upara siMdUranI pIla, zarIre aMgarAga, DhavA suMbI vastra ne tAMbUla hotA nathI, paNa yA caityamAM jamelA padmarAgamaNi ne vidhavAonA zarIra upara saubhAgyanA cinho dekhAya be.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam || // 48 // padmarAgamaNinA rAtA kiraNo pamavAthI temanA caraNamAM alatAnA jevo dekhAva thAya be, balATa upara siMDaranI rekhA pare be, aMga upara kezarIcyA raMno aMgarAga thAya be, cInAi vastra upara kasuMbI kAMti pare be ne adhara dala upara manohara tAMbUlanI zojA dekhAya ve. 4 puSpaM yasmin kanakakamalAnyaMzukaM cInavAsaH - snAnasyAMbhaH kusumarajaso dIpikAratnarociH / Akalpa zrIrvividhamaNayo rakSakAH kSetrapAlA dhUpakSodo mRgamadakaNAH pUjakAH kSmAbhujazca // 46 // avacUrNiH - yasmin puSpaM kanakakamalAni aMzukaM prastAvAd dhautavastraM cInavAsaH snAnasya aMjaH kusumajarajaH dIpikAratnaro ciH prAkalpazrIrvividhamaNa yaH rakSakAH kSetrapAlAH dhUpakodo mRgamada
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaNAH capunaH pUjakAH damAnujo rAjAno vartate ityadhyAhAraH / AkalpaH AjaraNaM / mRgamadaH kastUrI // 46 // lAvArtha-je caityanI aMdara suvarNa kamananA puSpo ce, cInAi vastro be, snAna- jala puSparaja , ratnonI kAMtirUpa dIvIo De, vividha jAtanA maNio pozAkanI AMgInI zolA , kSetrapAto tenA rakSako ne, kastUrInA kaNa te dhUparnu cUrNa ne ane rAjAo tenA pUjako ne. 46 vizeSArtha-A zlokathI kavi kumAravihAra caityanI sAdhana sAmagrI varNave . caityanI aMdara puSpa, vastra, snAtrajala, dIpikAo, pozAka (AMgI) rakSako, dhUpa ane pUjako hovA joie to A caityane viSe suvarNa kamalarUpa puSpa, cInAi vastro, snAtrajanarUpa puSparaja, ratnonI kAMtirUpa dIpikA, vividha jAtanA maNirUpa AMgI, kSetrapAlarUpa radako, kastUrIrUpa dhUpa ane rAjAorUpa
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA- razatakam // // 4 // pUjako hatA. te uparayo caityanI vizeSa samRddhi darzAvI . 46 nirmokAn manyamAnAH sarabhasamanasaH saMharate mayUrAH kIrAH karSati pAkapraNayapariNamadADimIbIjabuddhyA / jyotsnAtrAMtyA cakorAH pratinizamanizaM caMcubhirvikSipate muktAdAmAvacUlAn vividhamaNigRhadvAradezeSu yasmin // 47 // avaNiH -yasmin vividhamaNigRhadhAradezeSu muktAdAmAvacUnAn nirmokAn sarpakaMcukAn manyamAnAH saranasamanaso mayUrAH saMharaMte / kIrAH pAkamaNayapariNamadAmimIvIjabuddhyA muktAdAmAvacUmAn karSati / cakorAH pratinizaM pratirAtri anizaM jyotsnAnAMtyA caMcuniH vikSipati / saranasa0 iti sarveSAM vizeSaNaM / muktAdAmAvacUlAn mauktikagucchakAn / pAkasya praNayaH saMzleSaH tena pariNamaMtipuSTAni yAni dAmimIbIjAni // 17 // nAvArtha-caityanI aMdara vividha jAtanA maNimaya gRhanA ghAra upara
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ .0000000000000000000000000000000000. baTakAvelA motIonI mAlAonI phulone hamezAM mayUrapakSIyo sarpanI kAMcalI mAnI manamAM Aveza lAvI teno saMhAra kare che, zukapakSio pAkelA dAmImanA bIjanI buddhithI tene kheMce ne ane cakora paqIo pratyeka rAtre caMjanI kAMtinI brAMtithI tepara potAnI cAMcuthI tene ugale . 47 vizeSArtha te caityanI aMdara maNimaya gRhanA hAranI napara motInI mAlAnI jhulo baTakAvelI . te jhulo dhoLI hovAyI tyAM rahelA mora, popaTa ane cakora panIone tene viSe judo judo saMtrama thAya . mora patI o tene sarpanI kAMcanI mAnI tepara prahAra karavA jAya , zukapakkIo dAmimanA dANAnI brAMtiyI teone kheMcavA jAya ne ane cakorapanIo cAMdanInI brAMtithI tenIpara cAMco nAMkhavA jAya . A uparathI 'te caityanI aMdara motironI samRddhi ghaNI the,' ema batAvyuM je.ahiM brAMtimAn alaMkAra
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam // // 20 // thAya . 47 yasminnArabdhanIDAn yumaNimaNizilAputrikAH pANipadmaprAMtonmuktaiH sphuliMgainavakanakamayorgolikAstarjayantiH / yAtAyAtAni madhye kimapi vidadhatastrAsayaMtyaH zukAnAm potAnnirvyAjazAMtaM muninikaramapi pratyahaM hAsayaMti // 48 // avacUrNiH--yasmin madhye navakanakamayoH golikAH tarjayadbhiH pANipadmaprAMtonmuktaH sphuliMgaiH prArabdhanImAn kimapi yAtAyAtAni vidadhataH zukAnAM potAn trAsayaMtyaH ghumaNimaNizilAputrikAH nirvyAjazAMtamapi muninikaraM pratyahaM hAsayaMti / kimapi kathamapi / nirvyAja gatacchama zAMtaM upazAMta muninikara vizeSaNam // 4 // nAvArtha-je caityanI aMdara sUryakAMtamaNinI zikSAonI putalIyo
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ potAnA hastakamalanA agrabhAgamAMthI nIkaLatA taNakhAo ke jeo navIna suvarNana goLIne tiraskAra karanArA arthAt tenAthI paNa vadhAre suMdara de - khAtA- tevA takhAothI tyAM mALA bAMdhIne rahelA ane temanI bacce gamanAgamana karatA evA zukapakSIyonA baccAMyane trAsa Ape be, te sUryakAMta maNinI putalI ane svAjAvikarIte zAMta evA munionA samUhane paNa dararoja hasAve be. 48 vizeSArtha - te caityanI aMdara sUryakAMta maNinI putalIo AvelI be jyAre sUryano udaya thAya be, eTale te putaLIyomAMthI suvarNana golI thI paNa vadhAre suMdara evA takhAo pane be, tethI tyAM mAlAkarIne rahelA zukapInA baccAMo tenAthI trAsa pAme be. te joi zAMta evA paNa muniyoisa Ave dveSonmeSaM vahadbhirdviSata suhRdi ca premasImAnamanyai
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vidA - razatakam || // 51 // devaiH kArya kimebhistulitajana padAcArasaMskAravitraiH / devaH sevyo'yamekaH samasuhRdahitaH prAptasaMsArapAro yasyetthaM ketudaMDaH kathayati jagate kiMkiNInAM ninAdaiH // 49 // -- avacUrNiH - dvipati dveSonmeSaM unmeSaH prAkaTyaM capunaH suhRdi premasImAnaM vahadbhiH tukSitajanapadAcArasaMskAravitraiH anyaH eciH devaiH kiM kArya asti / samasuhRda hitaH prAptasaMsArapAraH - yaM eko devaH sevyaH itthaM yasya ketudaMruH kiMkiNInAM ninAdaiH jagate kayayati / tulitaH kRtaH janapadA grAmyAH teSAM AcAraH saMskArazca taiH visrAH durgaMdhAH taiH // 40 // jAvArtha - jeno dhvajadaM mitra ane zatru jene samAna ve ghaMTamInA nAdathI jagatne kahe Dhe ke, ane je saMsAranA pArane pAmela be, te A ekaja deva sevya be, bIjA yA devo zA kAmanA che. kAraNa ke, bIjA devo
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatrumAM keSanAva ane mitramA premanAva dhAraNa kare ne ane vaLI teo deza tathA lokAcAranA saMskAra pramANe vartI malina thayelA . pe| vizeSArtha te caityanI upara jaMco dhvajadaMga . ane temAM rahelI ghaM. TamIonA nAda thAya . te nAda upara kavi natprekSA kare ne ke, te dhvajadaMma potAnI ghaMTamIonA nAdathI lokone kahe che ke, " A caityanI aMdara rahesA ekaja deva tamAre sevya je. kAraNake, te mitra tathA zatramA samannAvathI vartanAra ane saMsAranA pArane pAmelA . bIjA devatAo tamAre zuM kAmanA ne arthAt bIjA devatAo sevavA yogya nathI kAraNa ke, te deza tathA sokonA AcAra tathA saMskArothI malina thai gayelA ne temaja tezro zatru napara ke Sa ane mitra upara premane dhAraNa karanArA ." kahevAno Azaya evo ke, A jagatmA zatru tathA mitra upara samAna rIte vartanAra arihaMta deva ekaja
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam || 11 12 11 sevavA yogya be, bIjA rAga tathA dveSane dhAraNa karanArA mithyAtvI devo seSaar yogya nathI. te devAdhideva zrI pArzvanAtha prabhu yA kumAravihAra caityamAM bIrAje . 4 yatrAbhyarNe kRtavasatayo gItavAditranRtyaprekSAkSiptAH H prathamavayasaH pauraviprAdivadhvaH / karmakuDazvasura gRhiNIvAgbhiruccAvacAbhi madyanmanyuglapitamanaso'pyApataMtyeva bhUyaH // 50 // avacUrNi:[ : - yatra anya kRtavasatayaH gN| tavAditranRtyamekSA kSiptAH uccAvacAniH karmakruddhazvasura gRhiNIvAgniH mAdyanmanyugnapitamanaso'pi prathamavayasaH paura vimAdivadhvaH nUya ApataMti / evaM karmaNA krudhAH yAH zvasuragRhieyaH 'sAsU ' itilokaprasindhAH tAsAM vAgniH mAdyan manyuH krodhaH
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ tena glapitaM saviSAdaM mano yAsAM tAH / pauraviprAdipadamiti sAbhiprAyaM yataH vimAdivadhvaH saroSAH syuH / / 50 / / jAvArtha - je caityanI najIka vAsa karIne rahenArI te nagaranA brAhmaNa vagerenI prathama vayanI vadhUya temAM thatAM gIta, vAditra ne nRtyane jovA - mAM ti thAya be, tethI kAmanI aMdara krodha pAmelI sAsUyonI uMcI nIcI vANI manAM mana utpanna ghayelA zokathI glAna thayelAM hoya be, paNa te pachI pharIthI te jovAne Ave che. 20 vizeSArtha -- kumAravihAra caityamAM hamezAM nRtya, gIta avAditrono kheDo macyo rahe be, te viSe kavi yuktithI varNana kare be. te caityanI pozamAM nagaranA brAhmaNa vagerenI prathama vayanI vadhUo rahe be. te te nRtya, gIta ne vAditrone jovAmAM evI tallIna banI rahe be, ke teyo tethI potA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vidyArazatakam || 11 223 11 nA gharanA kAmakAja cuke be. AyI temanI sAsU gussA kara temane kaThagera vANI kahe che. je sAMjaLI te vadhUonA manamAM glAni Ave be, tathApi yo pAlI pharIvAra te jovAne AvyA vagara rahetI nathI. kahevAno Azaya eva ke, te caityamAM nRtya, gIta ane vAjItrAnI kriyA evI majenI thA, jene mATe tenA pamozanI vadhUo potAnI sAsUnA kaTu vacano sAMjaLe be, te chatAM teno darakAra karatI nathI. e0 prApyAMstrItraistapobhirbhavazatavihitairdeva lokopabhogAn zraddhAnAM jinAMghristutiratamanasAM martyabhAve'pi kartum / ArUDhAn vyomapIThIM haThaharaNakRte saMpadAM svargajAnAm bAhustaMbhAnivordhvAnM vahati yadalaghUnaMsadezeSu daMDAn // 51 //
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ avacUrNiH - martyatve'pi manuSyatve'pi jinAMghristutiratamanasAM zrAnAM navazatavihitaiH tatraiH taponiH prApyAn devalo kopanogAn karttuM yaccaityaM sadezeSu svargajanAnAM saMpadA ha harate bAhustaMjAniva vyomapIvIM prArUDhAn UrdhvAn pradhUn daMmAn vahati / sadezeSu zikhareSu / / 51 / / bhAvArtha - je caitya potAnA aMsa--uparanA jAgamAM moTA daMDane dhAraNa kare be, te jANe saikamo jave karelA tIvra tapayI pAmavA yogya evA deva lokanA upajogane jinajagavaMtanA carAnI stuti karavAmAM tatpara hRdayavAlA zraddhAlu puruSone manuSya paNAmAM paNa prApta karAvavA svarganI saMpattimanuM balAtkAre haraNa karavAne AkAza pITha upara AruDha ghayelA uMcA bAhustaMna hoya tevA te dekhAya be. 21 vizeSArtha -- jema koi mANasa bIjAnI saMpatti balAtkAre daravAne khaM
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA-1 rshtkm| // 54 // nA napara dama la taiyAra thAya , tema A caityanA naparanA nAgamAM AvetA daMma napara kavi tevIja utprekSA kare . te caityanI napara uMcA rahelA daMmo jANe prajunA caraNanI stuti karanArA bhAvika naktone mATe varganI saMpattinuM balAtkAre haraNa karavAne uMcA bAhustaMna hoya tevA dekhAya che. devalokanA japaloga saikamo nave karelA tIvratapathI pAmavA yogya , tevA upanoga manuSyapaNAmAM melavavAne mATe balAtkAra karavAnI jarura . kahevAno Azaya evo ne ke, te caitye potAnI aMdara birAjamAna evA pArzvanAtha pranunA caraNanI stuti karanArA manuSyAne mATe svarganI saMpattinA napatnoganuM balAtkAre haraNa karavA potAnA khaMnA upara daMga rAkhI hAtha laMcA karelA . 51 kaMprANAM vAtaghAtairmahadapi haritAM cakravAlaM samaMtA
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ dAkrAmatyakrameNa pravaramarakatastaMbhadhAmnAM pratAne / kRcchrAdAkRSya caMdraM tRNakavalatRSA dvAravedIM prapannastrasyan kaMThIravebhyaH prathayati sudRzAM yatra hAsyaM kuraMgaH // 52 // - avacUNiH -- yatra vAtaghAtairmahadapi haritAM cakravAlaM samaMtAdakrameNa prakrAmatipravaramarakatastaM dhAmnAM pratAne tRNakavala tRSA kRcchrAcaM AkRSya dhAravedIM prapannaH kaMThIravejyaH trasyan kuraMgaH suhazAM hAsyaM prathayati / kaMmANAM kaMpanazIlAnAM / marakata0 nIlamaNistamarucInAM samUhe / haritAM nI - tRNAnAM cakravAlaM samUhaM AkrAmati vyApnuvati sati / tRNakavalatRSA haritagrAsatRpayA tRtIyA / pratibiMbacchalena caMdraM prAkRSya dvArA jiraM prAptaH / kaMThIravenyaH siMhebhyaH trasyan / kuraMgo mRgaH ||2|| jAvArtha - vAyunA AghAtathI kaMpAyamAna thayelI dizAyanA moTA samUha zreSTha evA marakatamaNinA staMjanA tejano samUha cAre tarapha kramavi
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihAna razatakam // nA AkrAMta thavAthI caMjanI aMdara rahelo mRga ghAsanA koLIyA levAnI tRhaNAthI caMpane muskelIthI kheMcI hAravedI upara Ave che, paNa tyAM rahelA siMhonI pratimAthI trAsa pAme che, tethI jyAM strIone hAsya utpanna kare che. 52 - vizeSArtha-A zlokamAM graMthakAra eka navIja kalpanA kare che. e caityanI aMdara marakatamaNio eTalAbadhA jamelA che, ke, teonuM teja pavananA AghAtathI kaMpAyamAna lAgatI evI dizAomAM cAre tarapha prasare che. marakatamaNi lIlA hovAthI caMjanI aMdara rahena mRga tene ghAsa dhArIne khAvAnI tRSNAthI caMpane kheMcI tyAM jAya che, paNa te sthaLe rahenI siMhanI pratimAthI te mRga trAsa pAme che, A dekhAva joi tyAM AvetI strIone hAsya utpanna thAya che. A uparathI te caitya caMjanA mAtra sudhI cuM che ane tenI aMdara marakatamaNio ghaNA che ema darzAvyuM che. 52
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ AkIrNA svarNakuMbhaiH zazimaNizikharodgIrNarociHsravaMtIvyAlokya vyomagaMgAmiva kanakapayojanmarAjIvibhUSAm / sthitvA sthitvA vrajadbhirjalakanakadhiyA saptibhirnIyamAno yanmUrdhni sthAnalIlAM racayati taraNeIrghakAlaM patAkI // 53 // avacUrNiH--yanmani svarNakuMnaiH AkI zazimaNizikharodgINarociHsravatI kanakapayojanmarAjIvijUSAM vyomagaMgAmiva vyAlokya jalakanakadhiyA sthitvA sthitvA vrajabhiH saptanniH nI. yamAnaH taraNeH sUryasya patAkI rayaH dIrdhakAlaM sthAnalIlAM kathayati / AkIrNa vyAptAM / caMdhakAMtazikharAudgIrNA nirgatA yA rociSaH kAtyaH tA eva savaMtI nadI taaN| kalazAnAM kamalopamAnaM kAMterjasropamAnaM / saptayasturagAH // 13 // nAvArtha-suvarNanA kamasonI zreNIrUpa AnUSaNavAlI jANe AkAza gaMgA hoya tevI suvarNanA kuMnothI vyApta evI caMkAMtamaNionA agranAga
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 56 // mAMthI nIkaLatI kAMtirUpa maNionI nadIne joi jenA ghomAo jalakanakanI buddhiyI nanA rahetA jAya . tevA ghomAaoe vahana karelo sUryano ratha je caityanA mastaka napara lAMbA vakhata sudhI sthAnanI lInA race ne arthAt ghaNo kAla unno rahe . 53 vizeSArtha te caityanI upara sUryano ratha jyAre Ave , tyAre te sthale te ghaNIvAra unno rahe , kAraNake, tenA zikhara upara suvarNanA kamazo ghaNA , ane temAM caMkAMtamaNiomAMthI kAMtinA pravAha UryA kare ne, e. Tale te dekhAva suvarNanA kamajJavAlI AkAza gaMgAnA jevo thAya che. te jo sUryanA rathanA ghoDAo jalanI buddhithI utnA rahI jAya che eTale.te ratha te sthase sAMbokAta TakI rahe . AyI paNa caityanI ati unnati darzAvI . 53
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMdhAkRSTAlijAlestridazapatiziraHzekharasrastadAmastomairabhyArcataM te padakamalamahaM nAtha nityaM didRkSuH / eNaH kiM tveSa vairI vasati harikulAndrapIThIniSaNNAdityevaM yatra devaM praNigadati zazI biMbito dvAravedyAm // 54 // avacarNiH--he nAtha gaMdhAkRSTAlijAbaH tridazapatiziraHkhekharasrastadAmastomaiH adhyacitaM te tava padakamanaM ahaM nityaM didakurasmi kiMtu eSa vairI eNaH lapIjIniSaeNAt harikulAt trasati yatra dhAravedyAM biMbitaH zazI devaM ityevaM praNigadati bravItItyarthaH / trasaiva jaye / vibhrAstrAs. umkamtrasIti sUtreNa vA zye trasati iti rUpaM / naapIvI siMhAsanaM tatra niSaegAupaviSTAt harikulAt siMhasamUhAt // 54 // nAvArtha-je kumAravihAra caityanI hAravedikAmAM pratibiMbita thayelo caMDa te pArzvanAtha prajune prArthanA kare ne ke, " henAtha, sugaMdhayI AkarSaNa tha
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumaarvihaarshtkm|| // 7 // yelA namarAonA jAsavAlA iMghonA mastakonA zekhara-mugaTamAthI kharIpamesA puSpamAlAnA samUhothI pUjAelA tamArA caraNakamalane jovAnI hu~ nitye icga rAkhuM chu, paraMtu, A mAro vairI mRga tamArA jaja pITha napara beThelA siMhanI pratimAthI trAsa pAme . 54 vizeSArtha-te caityanI kAravedikAmAM pamelA caMjanA pratibiMba upara graMthakAra kalpanA kare ne ke, caMcha prajunI pAse AvIne prArthanA kare ne ke, " he nAtha nitye tamArA caraNakamalane jovAnI mArI icchA , paNa huM zuM kasaMke, mArI pAse radelo A mRga mAre vairI thayo ne. kAraNa ke, te tamArA jana pITha upara rahenA siMhathI vhIve . jo te mRga siMhathI jaya pAmato na. hotato hu~ hamezAM tamArA caraNakamalanA darzana karata. vannI he nAtha, tamAeM te caraNakamala iMjonA mastaka upara rahena puSpamAtrAmAMyI kharIpamelA puSpo
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ e pUjAej ne. arthAt iMgho tamArA caraNakamanamAM namavAne Ave , te vakhate temanA mastakamAthI puSpo tamArA caraNa japara khare che. kahevAno Azaya evo ne ke, jemanA caraNamAM moTA iMDo name che, te caraNanA darzananI icchA kone na thAya. ? 54 yasmin zRMgasthalInAM viyati vilulite caMdrakAtAMzupuMje tiSThaMto vAravAraM praviluThanakRte saikatasya bhrameNa / sATopadhvAnazuSyanmukhakuharatalaM vyomapAraM yiyAsostIvAMzoH saptayaste kimapi phaNiriporagraja kledayati // 55 // avacUrNiH--yasmin zRMgasthalInAM viyati caMkAMtAMzupuMje vibulite prasArite saikatasya taTasya jameNa pravibugnakRte vAravAraM tiSThataH vyomapAraM yiyAsoH tIvrAMzoH te saptayaH phaNiripoH agraja
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA razatakam || // 58 // asArathiM sATopadhyAnena sakrodhazadvena zuSyat mukhakuharatalaM yathAsyAttathA kriyAvizeSaNaM yAti // 55 // bhAvArtha - je caityanA zikharanI bhUmimAM jamelA caMdrakAMta maNinA kiraNono samUha prakAzamAM vyApta thatA tene joi AkAzanI pelIpAra ja icchArA sUryanA ghomAya tene retInuM taTa dhArI tepara loTavAne mATe vAraMvAra jA rahe be. ane tethI ATopa sahita zo karavAthI jenuM mukharUpI guhAtala sArathInuM sukAi jAya be, evA garurunA moTA jAi aruNa sArathine te kAMpa kheda pe be. ee vizeSArtha -- kumAravihAra caityanA zikhara upara caMdrakAMta maNi jamelA be, tenA kiraNo AkAzamAM babAi rahe be, tene joi sUryanA rathanA ghomAyo retI Ta dhA tepara AloTavAne mATe vAraMvAra ujA rahe be, AthI
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUryanA sArathi aruNane kheda thai pake je. kAraNa ke, teone hAMkavAmAM vadhAre zrama sevo pake . A varNanayI te caityanI jaMcAi ane caMDakAMta maNinI zonA darzAvI che. 55 aMbhaHzobhAharANAM muhuratisaralaM bhrAmyatAM bhaMgajAlairAkIrNa caMdrakAMtaprabhavatalazilAdehalIkuMbhabhAsAm / mAnyebhyaH zaMkamAnAH sacakitacaraNanyAsamutkSipya vAsaHprAMtAn zroNIvilaMbAn kulakamaladRzo yasya madhyaM vizaMti // 56 // avacUrNiH-muhuH vAraMvAraM atisarakhaM bhrAmyatAM anaHzonAharANAM caMdhakAMtapanavatasazilAdehalIkuMjanAsAM naMgajAlaiH AvartajAH AkoNa yasya prAsAdasya madhyaM mAnyecyaH zaMkamAnAH zroNIvilaMbAn kaTijhanAn vAsaHmAMtAn nakSipya kulakamasadRzaH sacakitacaraNanyAsaM yathAsyAttathA vizati // 56 //
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // ee // jAvArtha - te caityamAM caMdrakAMtama ginI banelI talIyA yonI zillAyo tathA barAo ne kalazonI kAMtiyo vAraMvAra ati sarala rIte jamyA kare be, tethI te jalanI zojAne dhAraNa kare be. evI kAMtionI ghumarInA jAlathI te caityano madhya jAga vyApta be, tenI aMdara kulInakAMtAo mAnanIya puruSonI zaMkA karatI ne cakita thane pagalA mukatI potAnA kaTI jAga tathA nitaMba - para laTakatA vastronA prAMta jAgane uMcA laine te caityanA madhya jAgamAM praveza kare be. 56 trizeSArtha - kumAra vihAra caityamAM talIyAnI zilAo, umarAmro a zo caMdrakAMta maNithI banelA che, tenI kAMtio evI rIte jamyA kare che, ke yo jalanA jevI dekhAya be. tethI tyAM darzana karavAne AvatI kulIna strI te ThekA jala be evaM dhAra ' te keTaM taMmuM haze ' evI zaMkA kare
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ telaine te paga mukatAM jaya pAme be. AvI rIte jalanA mApanI zaMkA rAkhatIne tethI jaya sahita pagalA mukatI te strIo tenI aMdara praveza kare be. yA uparathI caityanA naMbarAnA kalazanI zojA kevI uttama be ? e vAta darzAva be. 26 yAminyAM yatra lokAH prtiklviglccNdrkaaNtaaNbupaatairvystnyst|tptraaH zirasi madhumayaM gItamAkarNayati / sUryAzmocchAlitebhyaH punarahani lasajjAtavedaH kaNebhyaH saMtrastAH pANipadmasthitajalakarakAstoraNaM sajjayaMti // 57 // avacUrNi:- : yatra prAsAde yAminyAM rAtrau pratikana vigalacaMdrakAMtAMbupAtaiH zirasi vyastanyastAtapatrAH lokAH madhumayaM madhutukhyaM gItaM karNayati zRevaMti / punaH ahani dine sUryAsmochAlite
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vidyArazatakam // // 60 // cyaH basajAtavedaHkaNejyaH saMtrastAH pANipadma sthitajalakarakAH lokAH toraNaM sajjayaMti sajjaM kurvati / vyastAH militAH // 57 // bhAvArtha - je caityamAM loko rAtre dareka sthAne galatA evA caMdrakAMtanA jalanA vAthI mastakapara avalI batrIyo dharIne madhura gIto sAMa. divase sUryakAMta maNimAMthI ubalatA agninA tAkhAne bane manA dastakamamAthI khasI paDelA jalanA pAtrothI toraNo race be. e vizevArtha - -A zlokathI kavi evaM darzAve be ke, te kumAravihAra cai - tyAM eTalAbadhA caMdrakAMtamayi ve ke, rAtre temAMthI jalanA biMduo gavAtha temane mAthe batrIyo rAkhI gIta sAMjanavA pame be ne temAM sUryakAMtama eTalAbadhA be ke, divase temAMthI jhagatA agninA taNakhA kharavA
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ thI lokone hAthamAM jabanA pAtro rAkhavA pake . te pAtro zreNIbaMdha dharavAthI toraNanI zonA bane . 57 yasminnIlAzmapUre timira iva puro lolahastaM bhramaMtyaH kvApi svacchAzmabhinnAM kvacidalikataTIM pANibhiH pIDayaMtyaH / AtmayiM kvApi biMbaM paramanujabhiyA dattaphAlaM vilaMdhya krAmatyaH paNyanAryoM nikaTabhavaviTAMstanvate smeravaktrAn // 58 // avacarNiH-yasmin prAsAde kApi timira zva nIlAimapUre puraH agre solahastaM jamatyaH kacitsvacchAimajinnAM alikataTIM pANiniH pImayaMtyaH masalayaMtyaH kApi paramanujadhiyA AtmIyaM biMba dattaphAlaM yayAsyAttathA vivaMdhya krAmatyaH paeyanAryo nikaTa naTaviTAn speravaktrAn tanvate vistArayati / jinnAM AsphAlitAM / nikaTajaTaviTAn AsannasunaTajArAn // 27 // nAvArtha-je caityamAM AvanArI vArAMganAo nIlamaNinA samUhamA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam // // 61 // aMdhakAra dhArI potAnA capala hastane Agala karI jame be. koi ThekANe sphaTikamayI judI patI khoTI dIvAla dhArI tene potAnA dAthathI dabAve che. koi kANe potAnuM pratibiMba pamenuM joi tene bIjuM koi mANasa be, evojaya rAkhI moTI phAla jarI tene ullaMghana karI cAle che, AthI te vArAMganApotAnI pAse rahelA vIra puruSone mukhamAM hasAve be. e8 vizeSArtha - te caityamAM nRtya karavAne vArAMganAo Ave che. te tyAM jamelA nIlamaNine joi temane aMdhakAranA jevo dekhAva lAge be, eTale teAga dAne jamAve be. koi ThekANe sphATikamaNi Ave eTale tyAM dIvAnA mI tenI sAthe te hAtha dabAve be. koi ThekANe potAnuM pra tibiMba pavAthI temane koi bIjA mANasano jaya lAge ve eTale teyo phAla Apa te jAga ullaMghana karI cAlI jAya be, te pAse rahelA vITa puruSone
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAsya utpanna kare che. A uparathI te caityamAM nIlamaNi ane sphaTikamalinI vizeSa zonA darzAvI be. e baddhAvAsasya yatra trijagadadhipateH pArzvanAthasya pAthaHkuMbhaiH zrAddhAH zazAMkopalarajatamayairmajjanaM kalpayaMtaH / pazyaMtaH kuMbhagarbhAdyutimamRtasitAM dhArayA devamaulau bhUyo bhUyaH pataMtIM na salilavirahe'pyAvahaMte virAmam // 59 // avacUrNi:: - yatra prAsAde vAsasya trijagadadhipateH zrIpArzvanAthasya zazAMkopala raja tamayaiH pAthaH kunaiH majjanaM karaparyaMtaH kuMnagarnAdamRtasitAM zrutiM devamaulau dhArayA bhUyobhUyaH pataMtIM pazyaMtaH salila rahe'pi virAmaM na AvahaMte nahaTanaM kurveti bacchAvAsasya kRtAvAsasya // 27 // jAvArtha - je caityamAM vAsa karIne rahelA evA traNa jagatnA adhipa
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ kRmaarvihaarshtkm|| // 6 // ti zrI pArzvanAtha prajune zrAvako caMdrakAMtamaNinA ane rupAnA jAnA kanazothI snAtra karAve che te vakhate te kalazanI aMdarayI amRtanA jevI ujvaba kAMti prajunA mastaka napara dhArAyI vAraMvAra paDe , te joi jasavinA paNa teo snAtra karavAyI virAma pAmatA nayI. ee vizeSArtha-te caityamA rahetA zrI pArzvanAtha prajune zrAvako caMDakAMta tathA rupAnA jana kalazothI snAtra karAve , te vakhate prajunA mastakapara teka zonI najvala kAMti paravAyI te jala vagaranA thayA hoya to paNa tenI kAMtine basne te zrAvako kAzamAMyI jana pake, evaM dhArI snAtra karatAM virAma pAmatA nathI. arthAt. kalaza khAtI thai gayA hoya topaNa teo tene mastakapara dharI rAkhe ne, kAraNa ke, kalazanI ujvala kAMtine teo jalanI dhArA pame , ema mAnI prajunA mastakapara te kAzo dharI rAkhe . te caitya
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAM hamezAM zrAvako taraphathI caMdrakAMta tathA rupAnA kalazonI prajune snAtra karAvavAmAM Ave che, ema darzAyuM be. e sUryagrAvotthitAnAM calacamaramarudvisphuraccApalAnAM khelannArcaHkaNAnAM paNahariNadRzAM bhAlaraMge samUhaH / yasmin devAnubhAvAjvalayati na paraM vallarIH kuMtalAnAM puSNAti svarNapuSpaprakaraparicitaM kiMnu zobhAkalApam // 60 // avacUrNiH - yasmin prAsAde sUryagrAvotthitAnAM cala camaramarudvisphuraccApalAnAM khelan arciHkaNAnAM samUhaH paNahariedRzAM jAlaraMge paraM kevalaM kuMtalAnAM vallarI: na jvalayati kiMtu svarNapuSpamakaraparicitaM zonAkalApaM puSNAti svarNapuSpaprakarasya zekharasya paricitaM sadRzaM / / 60 / nAvArtha - je caityanI aMdara AvatI vArAMganAoonA labATa upara sU
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam || // 63 // ryakAMta maNimAMthI umelA jvAlAonA taNakhA Ave be, ke je taNakhAo vIMjAtA cAmaranA pavanathI capalatAne sphuraNAyamAna kare be. tathApi te tAkhAyo zrI pArzvanAtha pratunA prabhAvathI vArAMganAonI kezalatAne dahana karatAM nathI, paNa ulaTA sUvarNa puSponA samUhanA jevI zojAnA kannApane poSaNa kare be. 60 vizeSArtha -- kumAra vihAra caityanI aMdara vArAMganAo nRtya karavA - be, te vakhate sUryakAMtamaNimAMthI agninA takhAo nIkalI temanA bATa upara pa be. paraMtu devAdhidevanA prabhAvathI temanA keza balIjatA nathI, pUNa tenAthI ulaTA sUvarNa puSpo tenI upara guMdhyA hoya, tevo dekhAva thAya be, yA nayara sUryakAMtama yinI samRddhi, vArAMganAnI nRtyapUjA devAdhideva zrI pArzvanAtha prajuno prabhAva varNavyA be. 60
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ yasminnAvarttayaMtyAH sahRdayahRdayAnaMdakAn dRSTibhedAn tanvaMtyAstAlagItasphuTapaTahamRdaMgAnugAM lAsyalakSmI / nRtyan biMbopanItairnavanavakaraNairhastacArIprapaMcanartakyAH staMbha ekaH spRzati rajatabhUnarttanAcAryalIlAm // 61 // avacUrNiH--yasmin prAsAde sahRdayahRdayAnaMdakAn dRSTinedAn AvarttayaMtyAH kurvatyAH tAlagItasphuTapaTahamRdaMgAnugAM sadRzI bAsyalakSmI nATakAdamI tanvaMtyAH nartakyAH biMbopanItaiH pratibiMbaprAtaiH navanavakaraNaiH aMgAdivAlanaiH hastacArIprapaMcaiH nRtyan rajatanUH ekastaMnaH nartanAcAryalIlA spRshti| "lAsyaM nATayaM ca tAMbaM " iti nAmamAlA // 61 // nAvArtha te kumAravihAra caityanI aMdara eka rupAno staMna hato. tenI aMdara sahRdaya puruSonA hRdayane AnaMda ApanArA kaTAhone darzAvatI,
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihAzatakam // / 64 // tAla, gIta, Dholaka ne mRdaMgane anusarI nAcanI zojAne vistAratI eka narttakInA navanavA dAthanA abhinaya - - laTakA pratibiMba thatA hatA, tethI te staM nRtya karato nRtyAcAryanI lIlAne dhAraNa karato hato. 61 vizeSArtha - zlokathI kavie kumAravihAra prAsAdamAM thatI nRtya zrImAne camatkArIrIte varNavI be. te prasAdamAM koi nAca karanArI strI nRtya karatI hatI. nRtyanI aMdara sahRdaya puruSonA hRdayane AnaMda ApanArA kaTAkone te darzAvatI hatI valI tAla gIta, Dholaka tathA mRdaMganA nAdaneM anusarI potAnuM nRtya calAvatI hatI. te sAthe te potAnA hAthanA abhinaya karatI hatI. Abadha telIno dekhAva te prAsAdanA eka staMnamAM pratibiMba thavAthI -- staMna jANe nRtyAcArya hoya tevo dekhAto hato. ruperI staMjanI aMdara nAca karanArInuM pratibiMba paratuM hatu, tethI te jANe nRtyanuM zikSaNa -
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ panAra nRtyAcArya hoya, tevo dekhAto hato. nRtyAcArya jevI rIte anjinaya karI batAve, tevI rIte tenI ziSyA nartakIo tene anusarIne abhinaya kare . e nRtyazikSaNanI paddhatI prakhyAta . 61 valgAmunmathya rathyaH pratihatagatinA bhAnunA niMdyamAno yuddhazraddhaiH pratIbhaprabhavaravadhiyA diggajainadyamAnaH / yasyAdvaitaM trilokyAmuparamavimukho ghoSayannuccaghoSaM zraddhAlUnAM trisaMdhyaM paTupaTaharavo dhUpavelAM bravIti // 62 // avacUrNiH-vaDhagAM janmathya troTayitvA rathyaiH rathasya yogyAzcaiH zradhA vAsanA vidyate yeSAM te ghAlavaH / zramAyA AnuH / pratihatagatinA nAnunA niMdyamAnaH pratAcapranavaravadhiyA yuddhazrayaH diggajenadyamAnaH AnaMdyamAnaH trilokyAM yasya prAsAdasya atiM ekatvaM uccaghoSaM yayAsyAttathA kathayan
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // 65 // uparamavimukhaH paTupaTaharavaH strIpuruSANAM trisaMdhyaM trikAlaM dhUpavelAM arthAt devapUjAvelAM bravIti prathayati // 62 // bhAvArtha - kumAravihAra caityanI aMdara thato moTo nagArAno avAja uMce pramANe ghoSaNA karI zraddhAvAlA lokone trakAla dhUpa karavAnI velA jAve . ne aviratapaNe traNa lokamAM te prAsAdanI advitIyatA pragaTa kare be. jyAre te dhvani pragaTa thAya be, tyAre sUryanA ghomAo lagAmane tAve, tethI sUryanI gati haNAMtA sUrya te dhvaninI niMdA kare be. ane te - sAMjalI yuddhanI zrAvAlA diggajeMDo potAnI sAme AvelA bIjA hAthIthI utpanna thayelA zabdanI buddhithI te AnaMda pAme be. 62 vizeSArtha - te kumAravihAra caityamAM jyAre dhUpa karavAnA vakhatanA nagArAno dhvani thAya be, tyAre dhUpa pUjA karavAnI icchAvAlA lokone te sama
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ yanI sUcanA thAya je. vanI te dhvani 'A prAsAda jagatmAM advitIya che' ema jaNAve che. A dhvanino avAja eTalo moTo thAya ne ke jethI AkAza mArge jatAM sUryanA ghomAo jamakI potAnI lagAma tomAve , eTane sUryanI gatimAM jaMga thavAthI sUrya tenI niMdA kare . bIjI tarapha daza dizAomAM rahetA diggajo ke jeo hamezA yuddha karavAnI icchA rAkhe che, tezro te vakhate samaje ke, potAnI sAme thayelA ko bIjA gajeMno A dhvani , tethI tezro sAme thavAne taiyAra thAya che, paNa jyAre ko prati gajeM temanA jovAmAM Avato nathI eTale teo nAkhuza thAya ne ane tethI tenI niMdA kare . A naparathI te prAsAdamAM dhUpa vAdyanA dhvaninI prauDhatA darzAvI che. 65 kUpastaMbhAnukAraM spRzati sitapaTonAsitasvarNadaMDe
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // tanvAne kAMtidRSTiM dizi dizi kalaze karNadhAre shirHsthe| lAvaNyAdvaitabhAji sphATikamaNizilArAzirociHpayodhI pUrNa ratnairanaMtairvahati yadanizaM yAnapAtrasya lakSmIm // 63 // avacUrNiH-anaMteH ratnaiH pUrNa yaccaityaM kUpasthaMnAnukAraM spRzati sati sitapaTojAsitasvarNa daM dizi dizi kAMtadRSTiM tanvAne ziraHsthe kalaza eva karNadhAre lAvaNyAtanAjaH sphaTikamaNi zilArAzirociHpayodheH yAnapAtrasya lakSmI zonA anizaM vahati kUpasthaMnaH kuArthanatipasikaH / sitapaTaH 'saDha' iti prasidhaH tena nadanAsitaH asaMkRto yaH sauvarNadaMmaH tasmin / saumyadaSTiM / karNa aritraM dhArayatIti karNadhAraH tasmin / lAvaNyaM saujAgyaM pade lAvaNyaM pAnIyaM / sphaTikamaNizilArAzInAM rociSaH kAMtayaH tA eva payodhiH samujaH tasmin yAnapAtrasya pravahaNasya // 63 // nAvArtha-je kumAravihAra caitya hamezAM vahANanI zolAne dhAraNa kare . tenA zikhara napara Avela najvA patAkAyI prakAzita evo suvarNa
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ daMDa kUpa sthaMna (mola) nItuTyatAne prApta kare ne ane mastaka napara Avejho kalaza khalAsInI jema pratyeka dizAmAM suMdara kAMtirupA dRSTine vistAre . sphaTikamaNinI zivAonA samUhanI kAMtino samupha sarvatra lAvaNyamaya banI rahyo je ane pote asaMkhya ratnothI paripUrNa ne. 63 vizeSArtha-yA zlokayI kavi kumAravihAra prAsAdane vAhANanI napamA Ape . vAhANamAM jema jaMco mona hoya , tema ahiM sapheta patAkAvAso suvarNano dhvajadaMga re. vAhANa napara agratnAge khanAsI bese ne ane te potAnI dRSTi sarva dizAomAM vistAre , tema A prAsAda upara kalaza pratyeka dizAmAM potAnI kAMtirupI dRSTine vistAre .vAhANamAMjema samujanA aneka ratno narelA hoya , tema A prAsAda aneka ratnothI paripUrNa ne. ane tenI aMdara sphATikamaNinI zilAonI kAMtino samUha rahebo . AvI
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // 67 // te te prAsAda eka suMdara vahANanI zonAne prApta kare be. 63 stutyAbhirmartyasArthairanimiSanayanAM bhoruhAbhiH samaMtAt pAMcAlIbhiH sametaiH sphuTamaNigurubhirmedhyamadhyaM vimAnaiH / unmIlabhadravedIpraNayiharihayotkRSTamaSTApadAvyaM kRtvAdhaH svargidhAmasthitamamRtasamutpattigurvyA yaduvyAm // 64 // avacUrNiH -masArthaiH stutyAniH stavanIyAniH animeSanayanAMjoruhAniH pAMcAlI - niH putrikA niHpakSe devI jiH sametaiH sahitaiH sphuTaM prakaraM pratigurujiH vimAnaiH medhyaM pavitraM madhyaM / ummIda vedIpraNayiharihayotkRSTaM aSTApadADhyaM svargidhAma surAlayaM adhaH kRtvA yaJcaityaM amRtasamutparaji pRthivyAM sthitaM asti / amRtaM mokSastasya samutpattiH samudajavastena gurvI pake amRtaM sudhA / martyAH manuSyAH / unmIsaMto vinidyAH / nasiMhAsanasthA ye harayaH siMhAH hayA prazvAstairutkRSTaM pradhAnaM // 64 //
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvArtha - je kumAravihAra caityano madhya bhAga manuSyonA samUhe prazaM sA karavA yogya ne jemanA netrakamala nimeSarahita be evI putalIo vame yukta ati moTA evA vimAnAthI pavitra be, maMgalavedI upara prakAza pAmatA sUryathI je utkRSTa ane je aSTApadayI vyApta be, te caitya amRtanI utpattithI moTI evI pRthvI upara devatAnA dhAma rUpa svargano tiraskAra karIne rahe be. 64 - vizeSArtha - zlokayI graMthakAre kumAravihAra caityane vyatirekAnaM - kArathI svargathI adhikapaNe varNavyuM che. svargana / aMdara rahenArI devI meSa dRSTivala hoya ane te vimAnamAM bezI phare be. tema yA caityanI aMdara nirnimeSadRSTivAsI putalIo vimAnamAM cItarelI be. jema svargamAM Irahe che, tema yA caityamAM sUryanuM pratibiMba paDe be, tema sUryanA citro paNa be.
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 6 // svarganA dhAma samIpa aSTApada , tema ahiM aSTApadanuM citra ne temaja aSTApada jAtanA mRgalAnA citro che. svargamAM amRtanI utpatti , tema A caityamAM amRta-mokSanI utpatti thAya ne. tethI A caitya svarga lokano tiraskAra karIne utkRSTatAthI rahevaM . 64. nItAnyatyaMtarUDheravacanaviSayaM sAtvikairviklavatvaM sAkSAdastAnuSaMgAnyapi nikaTaTahallokalajjAvazena / biMbAnyanyonyamacchasphaTikamaNizilAstaMbhayaSTipratiSTAnyAzliSyAzliSyayasmin vidadhati mithunAnyaMgakaMDavinodam // 65 // avacUrNiH-yasmin prAsAde atyaMtarUdvaiH sAtvikaiH avacanaviSayaM vacanAgocaraM viklavatvaM nItAni nikaTavRhalokamajjAvazena sAvAdastAnuSaMgANyapi anyo'nya accasphaTikamaNizilAstajaya
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ INI TipratiSTAni vivAni mithunAni anyo'nyamAzliSyAzliSya aMgakaMDU vinodaM vidadhati / atyaMtarUdvaiH atiprauH sAtvikaiH madanoddIpakanAvaiH viklavatvaM klIbatvaM sAkSAt pratyahaM / pArzvastho mahabokastasya lajjA tasyA bazAt astAnuSaMgAnyapi diptasaMgAnyapi / aMgakaDUvinodaM suratavinodaM / mithunAni puMstrIyugmAni // 65 // nAvArtha-je caityanI aMdara AvetA strI puruSonAM jomalAM ati Asakta evA sAtvika nAvavame anirvacanIya evI AturatAne pAmelA paNa pAse jatA AvatA lokonI zaramane basne paraspara sAkSAt saMgane nahiM pAmelA, tathApi nirmaLa sphaTika maNinI zilAnA stanamA pamelA paraspara potAnA pratibiMbone AliMgana karI karI potAnA zarIranI khujalIno vinoda kare . 65 vizeSArtha-te kumAravihAra caityanI aMdara AvatA strIpuruSonA jomAM sAtvikanAva natpanna yavAthI Atura thai jatAM paNa tyAM najIka jatA AvatAM
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 6 // sokonI zaramane lazne tezro paraspara sAkSAt maLatA na hatA; tathApi tyAM jaDelI sphaTikamaNinI nirmaLa zikhAnA stanamA temanA pratibiMbo pamatAM hatAM, te pratibiMbone AliMgana karI karI tezro potAnA zarIranI khujalI no-logano vinoda letA hatA. A uparathI te caityamAM sphaTikamaNionI samRddhi darzAvI . 65 bhittistaMbhaprakoSTAn sphuTarucipaTalImaitryarociSNudehAn cakSuHsAnmukhyabhAjaH pratinidhitaralAn sAdaraM vIkSamANaH / koNAdicchAditAnAmapi mudamamudaM tuSTaruSTAnanAnAM yasmin gaMdharvalokaH kalayati bahirapyAsito madhyagAnAm // 66 // avacUrNiH--yasmin prAsAde sphuTarucipaTalImaitryarociSNudehAn cakruHsAnmukhyanAjaH
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratinidhitaralAn nittistaMnaprakoSTAn sAdaraM vIkSamANaH bahirapi sito gaMdharvalokaH koNAdicchAdivAnAmapi tuSTaruTAnanAnAM madhyagAnAM puruSANAM mudaM pramudaM kalayati jAnAti / prakoSTAn koNAn / pratinidhiH pratibiMbaM / sphuTaru cipaTalyA maitryaM sUryatvaM tadrociSNudehAn / / 66 / / nAvArtha-sphuTa evI kAMtinA samUhanI tulyatAthI jemanA deha prakAzamAna thai gayelA be, jeyo netronI sagmukha rahelA be ne je pratibiMbone bane caMcala dekhAya be, evA jItonA staMnonA prakoSTane AdarathI ava lokana karato gaMdharvaloka je caityanI bAhera besAravAmAM Avelo che, topaNa caityanA madhya jAge rahelA manuSyo ke yo khUNA vigerethI DhaMkAi rahelA che, tetha manA mukha saMtoSa tathA roSathI yukta thayelA che, te temanA Azayane jANe be. 66 vizeSArtha - te kumAravihAra caityanI aMdara gaMdharvaloka tenI bAhera be
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // 70 // belA, topaNa te caityanI madhya bhAge beThelA lokonA Azayane jANe che. kAraNa ke, je caityanA khUNA vigerethI AcchAdita thayelA che, temanA mukha upara roSa utpanna thayelo be, paNa te gaMdharvalokane caityanI bAhera belo jANI mukha para saMtoSa dhAraNa kare be. vaLI te gaMdharvaloka caityanI dIvAnA staMnA prakoSTane AdarathI jove che-je prakoSTanI sphuTakAMtithI manA deha prakAzamAna thai rahyA be ane teyo temanA netronI samIpe yAvelA be, te manApratibiMbo teyonI aMdara pake be. kahevAno Azaya evo be ke, kumAravihAra prAsAdanI aMdara hamezAM gaMdharvaloka yAvI gaMmata kare be. 66 // gItajJervAryamANairapi kimapi jinasyAjJayA zrAddhalokaighaTAnAM tADitAnAM pratiravamukharastAraTaMkArapUraH /
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAMstAn klezopanItAn zrutiSu madhumuco geyavAdyaprabhedAn vyarthIkurvan sazokaM viracayati ciraM yatra gaMdharvalokam // 67 // avacarNiH-yatra gItajhaiH geyazAstrajJaiH kimapi kiMcidapi vAryamANairapi zrAddhalokaH jinasya pAjhyA jinajakyA tAmitAnAM ghaMTAnAM pratiravamukharaH zrutiSu zravaNeSu madhumucaH kvezopanItAn tAMstAn geyavAghAnedAn vyarthIkurvan tAraTakArapUraH gaMdharvalokaM ciraM sazoka racayati // 67 // nAvArtha-saMgItane jANanArA lokoe vArelA batAM paNa jinalagavaM. tanI AjJAne-nakti basne zrAvakoe vagAmetrI ghaMTAonA dIrgha TakorAno samUha keje pratidhvanithI vAgato hato. te ghaNI mehenatathI karavAmAM AvelA ane zravaNanI aMdara mAdhuryane ApanArA gIta tathA vAdyanA nedane vyartha kare , te. thI te caityanI aMdara rahelA gaMdharva lokone te ghaMTAnA TakorAno samUha cirakAla zokasahita kare . 67
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // 71 // vizeSArtha A zlokamAM graMthakAra kumAravihAra caityanA darzananA mAhAdarzAve be, te caityanI aMdara eTalAbadhA nAvika zrAvako darzane Ave , te karelA ghaMTAnA nAdono samUha tyAM gAyana karanArA gaMdharvone zokasahita ka nAkhe be. kAraNa ke, ghaMTA onA zabdothI ane temano pratidhvani saMgItanA mAdhuryano jaMga kare be. te uparathI siddha thAya be ke, te caityanI aMdara ghaNAM darzana karanArA ane gAyana karanArA gaMdharvo yAvyA kare be. 67 mutyo nIlabhAsi drutataragatayo dvAri sUryopalAnAM hRSyantyaH putrikAsu pracakitamanasaH pIThapaMcAnanebhyaH / klAmaMtyaH zrAddhabAdhaiH pulakitavapuSo vallabhAMgAnuSaMgai -
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ nRtyaMtyastUryanAdarvidadhati sudRzo yatra yUnAM pramodam // 68 // avacUrNiH-yatra prAsAde nIlanAsi muhyaMtyaH sUryopalAnAM dhAri drutataragatayaH putrikAsu hRSyaMtaH pIThapaMcAnanenyaH pracakitamanasaH zrAghavAdhaiH klAmatyaH vabanAnuSaMgaiH pulakitavapuSaH tUryanAdaiH nRtyaMtyaH sudRzaH striyaH yUnAM pramodaM vidadhati / ghAHzabdaH striyAM vyaMjanAMtaH / yUnAM taruNAnAM // 6 // jAvArtha-te kumAravihAra caityanI aMdara AvanArI suMdarIo nIlamaNinI kAMtivAlA ghAramA muMphAine utAvalI cAlatI, sUryakAMtamaNionI putalIone joi khuzI thatI, pITha upara AvelA kezarI siMhanI pratimA joi manamA laya pAmatI, zrAvakonI nImanI bAdhAthI saMkocAtI, potAnA pationA aMga sAthe manavAthI zarIre pulakAvalI dhAraNa karatI ane vAjitronA nAdothI nRtya karatI yuvAna puruSone harSa ApatI hatI. 67
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // 71 // vizeSArtha - zlokathI graMthakAra te prAsAdanA caizvaryane alaMkAri kASAyI varNave che. ane te prAsAdamAM darzana karavAne yAvatI strIyonI vividha prakAranI ceSTAo varNave che. nIlamaNi, sUryakAMtamaNi, siMhanI pratimAyo, zrAvakonI jIma, patinA aMgano sparza ne vAjitronA nAdathI te strIonI vividha ceSTAo thAya be. ane te joi tyAM AvanArA yuvAna puruSone AnaMda upaje be. 68 svAM svAM nirvarNya bhittau pratikRtiracanAM preyasIvibhrameNa bhrAMtvA bhrAMtvA prarohannavanavapulakaM yatra nRtyaMti sadyaH / ArAvaistAra maMdrervidhuritaharitAM kekipArApatAnAm vRMdAnyAlokya kaskaH kalayati na mudaM tIvrazoko'pi lokaH // 69 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ avacUrNiH-yatra prAsAde cittau preyasI vibhrameNa svAM pratikRtiracanA nirvarNya prAMtvA jrAMtvA jamarIdatvA prarohannavapulakaM yathA syAttayA sadyaH nRtyati / tArAmaMDaH ArAvaiH vidhuritaharitAM kekipArApatAnAM vadAni Alokya sazoko'pi kasko lokaH mudaM na kAyati / pratibiMbaracanAM jJAtvA udgacchannavaromAMca muravaritadizAm // 6 // lAvArtha-te kumAravihAra caityanI aMdara dIvAlonI aMdara potapotAnA pratibiMbonI racanA joza potAnI priyAonA camathI namI namI navIna romAMcane dhAraNa karI nRtya karatA ane sAMbA tathA maMda svarothI dizAone gajAvatA evA mayUra tathA pArevAnA TolAone joi kayA loko tIna zokavAlA hoya topaNa harSane nayI dhAraNa karatA ? arthAt sarve loko harSane dhAraNa kare . 6e vizeSArtha-zrA zlokamAM kumAravihAracaityanI dIvAlonI zonA da.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 73 // AvI . te dIvAlonI aMdara evA suMdara ratno jamelA hatA ke, jenI aMdara tyAM AvanArA mayUra tathA pArevA panIonA pratibiMbo pAtA hatA. jyAre te pakSIo potAnA pratibiMbone jotAM tyAre teone potAnI mAdAono cama thai Avato, tethI te zarIre romAMcane dhAraNa karI nAcatA ane potAnA sAMbA tathA maMda svarothI dizAone gajAvI mukatA hatA. A dekhAva joza zokavAlA loko paNa khuzI thai jatA hatA. 69 / yasya zrotuM guNoghaM tribhuvanamahitaM zaMsituM cArimANaM naMtuM pUjAM ca kartuM yadadhinivasato devadevasya bhuuyH| jaMbhArAtiH sadaiva spRhayati manasA locanAnAmivodyadbASpAsnAtaH sahasraM zrutirasanaziraHpANipaMkeruhANAm // 70 //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ avacUrNiH -- yadadhinivasato yasya devasya tribhuvanamahitaM guNaiaughaM zrotuM cArimANaM zaMsituM netuM pUjAM ca karttuM sadaiva jaMjArAtiH udyadvASpasnAtaH locanAnAM sahasramiva nUyaH zrutirasana ziraH pANiruhANAM spRhayati / yasminnadhi yadadhi prAsAdamadhye ityarthaH / vinaktisamIpeti sUtreNAvyayI - jAvaH / jaMjArAtiH iMdraH / nirgacchanne trasta pitaM sahasramityatra spRhervAcyaMveti dvitIyA / rasanAzabdaH strIliMgaH // 70 // bhAvArtha - je kumAravihAra caityanI aMdara vAsa karIne rahelA devAdhideva prajuno vanane pUjya evo guNono samUha vAraMvAra sAMbhalavAne, temanA sauMdarya prazaMsA karavAne, temana namavAne, ane temanI pUjA karavAne utpana thayelA premAthI nhAelo iMdra haMmezAM potAnA netronI jema hajAra kAna, jihvA, mastaka ne hasta kamalonI sadA spRhA rAkhe be 70. vizeSArtha - te kumAravihAra caityanI aMdara rahebA zrI pArzvanAtha prajunA
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam // // 74 // guNone sAMjalavAne, temanA sauMdaryanI prazaMsA karavAne, temane namavAne ane temanI pUjA karavAne iMcha eTalobadho utsuka De ke, tene mATe jema potAne hajAra netro che, tevI rIte hajAra kAna, hajAra jihvA, hajAra mastaka ane ha. jAra hAthanI icchA kare che. arthAt te manamAM evaM dhAre ne ke, "jema mAre hajAra AMkho , tema jo hajAra kAna, hajAra jibho, hajAra mastako ane hajAra hAtho hoya to vadhAre sAraM. tenAthI huM A pArzvanAtha pratunA guNonuM zravaNa, temanA sauMdaryanI prazaMsA ane temanI pUjA karI mArA AtmAne kRtArtha karu. kahevAno Azaya evo ne ke, te kumAravihAra caityanI aMdara rahelI zrI pArzvanAtha pranunI pratimA evI mahimAvaMta hatI, ke jene mATe iMdha AvI uttama spRhA rAkhato hato. 70 zrAddhAH puNyavidhitsayA gururujo rogApahArecchayA
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ dakSAH zilpadidRkSayA kuvapuSaH saubhAgyabhAgyAzayA / kSINArthI dhanakAmyayA rasajuSaH saMgItakazraddhayA bhRtyAH prAbhavalipsayA tanubhRto yatrAsate saMtatam // 71 // avacUrNi:[: yatra prAsAde saMtataM zrAddhAH tanubhRtaH puNyavidhitsayA gururujo mahogA: rAgApahArecchayA dakSAH ziSpa didRkSayA kuvapuSaH saubhAgyAnAgyAzayA dIpArthA dhanakAmyayA rasajuSaH saMgItakazraddhayA nRtyAH prAjavalipsayA Asate tiSTaMti / vidhitsA cikIrSA / didayA dRSTumicchayA / AAzayA vAMchayA / dhanakAmyayA dhanavAMgyA / rasaH zRMgArAdiH taM juSaMtIti tajjuSaH kip saMgItakaM nATakaM tasya zraddhA jAvastayA tanubhRtaH sarvatra prayojyaM / manojavaH prAbhavaM // 70 // nAvArtha - zrAvako puNya karavAnI icchAthI, mahArogIyo rogone dUra karavAnI icchAthI, catura puruSo kArIgarI jovAnI icchAthI, kurUpI loko sauMdaryanA jAgnI AzAthI, nirdhana puruSo dravyanI kAmanAthI, rasika purUSo saM
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 5 // gItanI zradhAthI ane sevako svAmIpaNuM melavavAnI icchAthI je caityanI aMdara hamezAM rahyA kare .. 71 vizeSArtha- zlokadhI graMthakAra jaNAve ke, te caitya eTaLabadhuM uttama ne ke, ghaNA lokone temAMyI vividha prakAranA AnaMda male . zrAvakone puNya mane , rogIo potAnA rogane dUra kr| zake De, catura puruSo tenI kArIgarI joi khuzI thAya , kurUpI loko tenI sevAthI sauMdaryane prApta karI zake , nirdhana puruSo vyanI kAmanA melavI zake . rasika puruSone tyAM saMgItano AnaMda male ne ane sevA vRtti karanArA puruSo te caityanI sevAthI svAmipaNAno bAna prApta karI zake che. 71 devo'yaM kaladhautajaH zazizilAstaMbhA amI putrikA
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ seyaM caMcalakaMkaNA gRhamidaM nATayasya dRzyAvadhiH / vyAkhyAsaMsadiyaM virAmamakaronnirmAya yAM sUtrakRt trailokyAdbhutamakSitAM punaramuM rAjeva citrAlayaM // 72 // etAn pazyata cInacIraracitAMzcaMdrodayAn mauktikaprAlaMbaH punareSa yasya ghaTane brahmApi jihmAyate / yajheMdrazca mahAbalaH punarayaM satyAvapAto nRNAM yatraivaM draviNAzayA viTaNute straiNAya devArcakaH // 73 // avaNiH -kaladhautajaH ayaM devaH amI zazizilAstaMnAH caMcalakaMkaNA sA iyaM putrikA dRzyAvadhi nATyasya idaM gRhaM yAM nirmAya sUtrakRd virAmamakarot sA iyaM vyAkhyAsaMsad punA rAjevAmuM citrAlayaM etAn cInacIraracitAn caMJodayAn pazyata yasya ghaTane brahmApi jihmAyate sa eSa mauktikamA
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam // saMbaH punaryakeMjo mahAvanaH punarayaM nRNAM satyAvapAtaH evaM anena prakAreNa yatra prAsAde devArcakaH strINAya strIsamUhAya praviNAzayA vikRNute vyAkhyAnayati / virAmo nivRttiH / rAjA nUpaH sa iva / citrAlayaM / citragRhaM / mauktikapAlaMbaH muktAhAraH zrIpArzvasyeti gamyaM / zrIhemAcArya guravaH tatra sanyAH kumArapAlAdayaH zrImaMta iti vyAkhyAsanA / satyAvapAtaH satyanizcayaH // 71-72 // yugmam / / lAvArtha-'A deva zrI pArzvanAtha pranu sonAnA ,''A staMno caMkAMtamaNinA , ' 'A putatI caMcana kaMkaNavAsI , ' 'A darzanIya vastunI avadhi rUpa nATayagRha , ' ' A vyAkhyAnazAlA , ke jene racIne sUtradhAra (suthAra) virAma pAmI gayo che. 'valI traNa lokamAM adajuta evaM A citrAlaya rAjAnI jema juvo, ' cInAi vastronA racetA A caMdaravA visoko, A motIonA caMdaravAnI kuna ke jene racavAmAM brahmA paNa vakra thai jAyace, ane A mahAbana nAme yateMja (pArzvayaka) ke, jene dekhI sokone te satya ,
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM jAna thAya . " A pramANe jemAM te pArzvanAtha prajunI pUjA karanAra puruSa strIone avyanI AzAthI varNana karI batAve ." 72-73 vizeSArtha te kumAra vihAra caityanI aMdara prajunI pUjA karanAra puruSa strIonI AgaLa avya levAnI AzAthI varNana kare -eTale teo. ne avya mane evI AzAthI strIone te caityanA nAga varNana karI batAve . temAM prabhunI mUrti, staMno, putalIo, nATayagRha, vyAkhyAnazAlA citragRha, cInAi vastranA caMdaravA, motIaonA caMdaravAnI jhula, ane mahAbala yaha (pArzvayaka) e vadhA padArtho batAve . 75-73 AtmIyaM vIkSya kAMtApratinidhisavidhe biMbamAkrIDamAnaM tatkAlobuddhakaMpAM parapuruSadhiyA gAtrayaSTiM vhNtH|
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam // // 7 // AghnaMtazcaMcukAMDairatha nakhakuliauratnabhittIH sacitrA bAdhate rakSakANAM gaNamaruNadRzo yatra nityaM vihaMgAH // 74 // avacarNiH-yatra prAsAde kAMtApatinidhisavidhe AkrImamAnaM AtmIyaM viMbaM vIkSya takAlobuchakaMpA gAtrayaSTiM vahataH atha punaH caMcukAMmaH nakhakutrizaiH sacitrA ratnajittIrAghnaMtaH aruNazo vihaMgAH rakSakANAM gaNaM bAdhate / kAMtA vihaMgyaH tAsAM pratinidhiH pratibiMba tasya samIpe AtmIyaM pratibiMba AkrImamAnaM vilokya ' ayaM parapuruSa' iti tatkAlobukaH utpannaH kaMpo yatra evaM vidhAM gAtrayaSTiM vahaMtaH ataeva ruSA aruNadRzaH ata eva jittIrAghnaMtaH radakANAM ArakSakANAM samUha bAdhate uccATayati / nakhAnAM tIkSNatvena vajropamAnaM / caMcukAMmaH caMcusamUhaiH // 7 // nAvArtha-je kumAravihAra caityanI aMdara pakSIo potAnI mAdAonA pratibiMbanI pAse potAnuM krImA karatuM pratibiMba jo parapuruSanI buddhithI potAnI gAtra rUpa yaSTine (lAkamIne ) tatkAla kaMpAyamAna karatA netrone
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAtA karatA, ane potAnI caMcUnothI tathA nakha rUpa vajrothI tenI citrasa hita ratnamaya dIvAlopara tAmana karatA te caityanA raktakonA gaNane herAna kare . 4 vizeSArtha-zrA kAvyathI kavi kumAravihAra caityanI ratnamaya dIvAlonuM yuktithI varNana kare . te caityanI aMdara evI suMdara ratnamaya dIvAlo A. velI ne ke, jemAM panIonA naramAdA AvI kImA kare . narapatIo te ralamaya dIvAlanI aMdara potAnA pratibiMbane mAdAonI sAthe krImA karatAM jo bIjA naranI zaMkA lAve, tethI tesro potAnA zarIrane kaMpAvI ane krodhayI rAtA netrokarI cAMcothI ane nakhothI te dIvAlo upara prahAra kare be, AthI tenA rakhavAlone ghaNI herAnagati jogavavI pajhe . 74 asti svastiprazastiH zivapurasaraNiH kArmaNaM locanAnAM
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam // || 90 || taMtra maMtro'tha lakSmyA haThaharaNavidhau nAtha caityaM pRthivyAm / evaM yasya svarUpaM sadasi nizamayan jaMbhabhedI surebhyaH pratyUhavyUhamaMtaH kalayati madhurAM tuMburorgAnakelim // 75 // avacUrNiH -- henAtha svasti kavyANAnAM prazastiH varNapaTikA zivapurasya saraNiH mArgaH locanAnAM kArmaNaM vazIkaraNaM lakSmyA haraharaNa vidhau taMtra atha vArye maMtraH pRthivyAM caityaM prAsAdo'sti evaM nena prakAreNa sadasi yasya prAsAdasya svarUpaM surebhyaH surasakAzAt nizamayan zraNvan jaMjanedI - 5 aMtarmana sitaMbugaMdharvasya gAnakeliM pratyUhavyUhaM kalayati jAnAti // 75 // vArtha - 'he nAtha, kalyANanI prazastirUpa, moha nagaranA mArga rUpa, netro kAma rUpa ne lakSmIne davathI haraNa karavAmAM taMtra tathA maMtra rUpa evaM eka caitya pRthvI upara be' A pramANe iMDa potAnI sanAmAM devatAyo
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ nI pAthI je kumAravihAra caityanuM svarUpa sAMjalI tyA cAlatI tuMburu gaMdharvamadhura gAyanakalAne paNa tenI aMdara aMtarAyanA samUha rUpa jANe be. 19 vizeSArtha - iMdra jyAre potAnI sanAmAM bezI tuMburu gAMdharvanI madhura gAyana kalA sAMjale be, te vakhate devatAo tenI Agala kumAravihAra caitya - nI yA pramANe prazaMsA kare be - "he svAmI, pRthvI upara kumAravihAra nAme eka evaM caitya be ke, te kalyANanI prazasti ( prazaMsApatra ) rUpa be, mokSamArga - mAM javAno mArga be, netronuM kAmaNa be, ane lakSmIne balAtkAre haraNa karavAno maMtra taMtra . " yA prazaMsA sAMjalI iMdra eTalobadho te sAMbhalavAne iMtejAra thA, tene pachI tuMbaru gAMdharvanuM madhura gAyana temAM aMtarAya rUpa thaipa be. 75 tAMstAn dRzyAvataMsAMstuhinagirikuberAdvihemAcalAdIn
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 7 // bhUyo bhUyo'valokya prazamamupayayau kautukaM cettadAsva / nocetkAMcidvibhUSAM kuru hRdayaharI tAM vrajAmo dharitrImitthaM svAM svAM puraMdhrImabhidadhati muhuryatra yAtrAsu devAH // 76 // avaNiH -dRzyAvataMsAn darzanIyapadArtheSvavataMsAn mukuTasamAn tAn tAn tuhinagiri kuberAdhihamAcalAdIn nUyo nUyaH punaH punaravalokya cedyadi kautukaM prazamaM upayayau tadA Asva nocet kAMcita hRdayaharI vijUSAM kuru tAM dharitrIM vrajAmaH itthaM anena prakAreNa yatra prAsAde yAtrAsu devAH svAM khAM puraMdhrI prati muhurvAraMvAra anidadhati kathayati / tuhinagiriH himAjiH / kuberAbhiH kailaashH| hemAcalo meruH // 76 // nAvArtha-je caityanI aMdara yAtrAne viSe devatAo potapotAnI strIne vAraMvAra aa pramANe kahe -darzanIya padArthomAM mugaTa rUpa evA te te tuhinagiri, kuberAji ane hemAcala vagerene vAraMvAra joDne jo tAruM kautuka zAMta thayu hoya to
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahiM devabokamAMja bezI raho athavA jo na thayu hoya to koI hRdayane haranAra AnUSaNa karo ApaNe te caityanI nUmimAM jaze. 76 vizeSArtha-A zlokayI graMthakAre devanUmimAM paNa te kumAravihAra caityanI yAtrAnuM mAhAtmya darzAvevaM . devanUmimAM devatAo potAnI strIone kahe je ke. ' jo himAlaya, kailAsa ane meru parvata vagere parvatone vAraMvAra joi tamAraM kautuka zAMta thaDe hoyato A devanUmimAM bezI raho, nahIMto koi manohara A nUSaNa dhAraNa karI te martya lokamAM AvelA te kumAravihAra caityanI yAtrA karavAne ApaNe jaie, arthAt te eTabubadhuM jovA lAyaka De ke, tamane kautuka natpanna thayAvinA raheze nahIM. je darzanIya padArthoM tame svargamA jovo ge, tenAyI te adhika darzanIya . 76 yasyAlokAdazeSAdbhutasalilanidherupamAhAtmyato vA
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 0 // nAsau prANI na yo'bhUtpramadaparamanA bhUrbhuvaHsvastraye'smin / zeSe pArzvasya pArzva satatamadhigate bhUtadhAtrImadhastAdekaH zazvaddadhAno manasi yadi paraM duHsthitaH kUrmarAjaH // 7 // avacarNiH-azeSAdjutasalilanidheH yasya prAsAdasya AlokAt vA athavA ugramAhAtmyataH asmin nUrjuvaHsvastraye prANI nAsti yaH pramadaparamanA na anUt paraM kevalaM pArthasya pArzvanAthasya pArzva samIpaM satataM niraMtaraM adhigate prApta zeSe sati nUtadhAtrI pRthvI adhastAt niraMtaraM dadhAnaH ekaH kUrmarAjaH manasi yadi sthitaH asti / adlutAni AzcaryANi teSAM salinanidhiH smuH| pramadena harSeNa paraM prakRSTaM mano yasya pANinaH // 77 // nAvArtha-samagra adlutonA samupharUpa evA je caityanA jovAthI athavA tenA moTA mAhAtmyathI A traNe lokamAM evo koi prANI na hato ke, jenuM mana te jo harSita thayuM na hoya. paraMtu te caityamA rahelA zrIpArzvanAtha
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajunI pAse satata zeSanAga raheto, tethI A pRthvI nIce tene satata dhAraNa karI rahelo kUrmarAja ( kAcabo) ekaja jo potAnA manamA phuHkhI raheto hoya to vakhate saMjave . 77 vizeSArtha-A zlokathI kavie te caitya ane tenI aMdara birAjamAna thayelA zrI pArzvanAtha pratuno adluta mahimA darzAvyo ne. te caitya evA alutano mahAsAgara hatuM, ke tene jonAra dareka mANasa hRdayamA ati AnaMda pAmyA vinA raheto nahIM. temAM kavi eka kalpanA kare ne ke, dareka mA. Nasa te caityane jo AnaMda pAmato paNa vakhate laukikamAM kahevA pramANe A pRthvI nIce raheno kUrma eka nAkhuza thato haze kAraNa ke, pRthvIne dhAraNa karavAmAM sAthe rahenAra zeSanAgane zrIpArzvanAtha pranue potAnI pAse rAkhyo be, te vAta pRthvIne ekalA dhAraNa karI rahelA kAcabAyI sahana tha zakatI
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam / / // 81 // nahIM hoya. zrIpArzvanAtha prabhunA mastakapara zeSanAga ( dharaNeM ) batra karI rahe be, e vAta sarva vidita be. te tapara kavinI yA kalpanA be. 99 yatra snAtrasya maMtraistrijagadasumatAM kSobhayaMtrakamitrebibhratkhAmakAMDe vividhamaNimayaM bhadrapIThaM nirIkSya / AyuH sImAbhizaMkI manasi sa bhagavAn pAkakAMtAlakazrIkInAzaH zekharasthairvikasitakusumairlabhyate svAsthyamiMdraH // 78 // avacUrNi:: - yatra prAsAde trijagadasumatAM donayaMtraka mitraiH strAtrasya maMtraH kAMde prastAve meMkhAM vicat dharat vividhamaNimayaM jadrapIThaM siMhAsanaM nirIkSya pAkakAMtAlaka zrI kI nAzaH sa bhagavAn Imanasi AyuHsImAbhizaMkI zekharasthaiH vikasitakusumaiH svAsthyaM labhyate prApyate / pAko daityaH tasya kAMtA kalatraM tasyA alakazrIH veNI tasyAM kInAzaH yamaH / svAsthyaM manaH samAdhiM / vikasitakusumaiH kartRniH // 78 //
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ , nAvArtha--je kumAravihAra caityanI aMdara traNa jagatnA prANIprone kona karavAmAM yaMtranA jevA snAtranA maMtrothI avasara vagara akasmAt kaMpane dhAraNa karatA potAnA vividhamaNinA siMhAsanane joi pAka nAmanA daityanI strInI kezaveNIne nAza karavAmA yamarAja jevo nagavAn iMja potAnA Ayupyano Demo AvavAnI zaMkA kare , paNa potAnA mugaTa napara rahevA vikAzo puSpothI te svasthatAne pAme che. 78 vizeSArtha-zrA kAvyamAM kavie kumAravihAra caityamA thatA snAtrosavano mahimA varNavyo ne. jyAre te caityamA rahetA zrIpArzvanAtha prajune snAtra karavAmAM Ave ne ane te vakhate tenA maMtro jaccAravAmAM Ave , te vakhate tenI asarathI iMjanuM siMhAsana kaMpAyamAna thAya -eTale iMjane zaMkA pamene ke, 'zuM mArA AyuSyano aMta Avyo? AdhI te potAnA mugaTa napara
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ ravihAna tikm|| 2 // rahelA puSpornu avalokana kare , te vakhate puSpone vikAsita joi tenA manamAM dhIraja Ave ne ke, mArA AyuSyano aMta Avyo nathI paNa snAtra maMtronA pranAvayI Asana kaMpa thayo ne. kAraNa ke, jo iMjano aMtasamaya AvavAno hoya to tenA mugaTa paranA puSpo karamAi jAya . ahiM iMjane evaM vizeSaNa Apyu ne ke, pAka nAmanA daityanI strInI kezaveNIno te yamarAja je. eTale laukikamAM evI kathA ne ke, iMje pAka nAmanA daityane mAryo hato, ane te daityanA maraNayI tenI strI- kezaveNInuM saulAgya nAza pAmyuM hatuM. vi. dhavA strIne kezaveSa dhAraNa karavo anucita che. 70 / bhrAtaH kAlaM kiyaMtaM tvamapi vaha mahIbhAramAgatya dRzyAM dRSTvA caityasya lakSmImahamapi saphalaM janma kiMcitkaromi /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ evaM zeSasya yAJcAM viracayitumanAH prAhiNotkUrmarAjaH yatra svAMtaH purastrIrjina savidhabhUtAM putrikANAM miSeNa // 79 // avacUrNiH -- henrAtaH atra pRthivyAM pAtAlarUpAyAM Agatya kiMyaMtaM kAlaM tvamapi mahInAraM vaha / dRiyAM darzanayogyAM caityannakSmIM dRSTvA ahamapi janma kiMcit saphalaM karomi / evaM anena prakAreNa yatra prAsAde zeSasya yAJcAM viracayitumanAH kUrmarAjaH jinasa vidhabhRtAM putrikANAM balena svAMtaHpustrIH prAhiNot / viracayituM mano yasyAsau viracayitumanAH / ' tumacamanaH kAme ' iti sUtreNa tumo mUlopaH // 77 // jAvArtha - " he jAI, A pAtAlanI pRthvImAM yAvI tuM keTaloka vakhata yA pRthvInA jArane vahana kara. huM paNa te kumAravihAra caityanI darzanIya lIne joi mArA janmane kAMika saphala karUM, " yA pramANenI zeSanAgane vinaMti karavAnI icchavAlA kUrmarAje ( kAcabAe ) je prAsAdamAM jagavaMtanI
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ ravihAna takam / / pAse rahelI putalIone bAne potAnA aMtaHpuranI strIone mokalI hoya, tema dekhAya . 90 vizeSArtha-A pRthvI nIce zeSanAga ane kUrma rahe . evI laukika vArtA , te upara kavi AlaMkArika nASAmAM kahe ne ke, kumAravihAra caityanI zonA jovAnI kUrmane icchA thai eTale teNe te caityamAM phaTArUpe rahetA zeSanAgane prArthanA karI ke, 'he nAi, tuM pRthvIno nAra vahana kara eTale huM kumAravihAra caityanI zolA jo mArA janmane saphala kalaM. AvI mAgaNI karavAne kAcabAe potAnA aMtaHpuranI strIone preraNA karI. te strIo prajunI pAse rahelI putalIone bahAne AvelI . ema graMthakAra natprekSA kare . te uparathI te caityanI adluta zonA , evo dhvani thAya ne. ane tyAM rahelI putatalIo aMtaHpuranI strIonA jevI dekhAya ne, ema paNa sUcavyuM . 7 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ anyonyasya praNodapralulitavasanAkalpamAlyAMgarAgaH sAbAdhaM yasya sarvo vicarati vipulAyAmavatyAM pRthivyAm / anyastrIgAtrayaSTipraNayabhayavazAddUratastyaktamArgAH zrAddhairlokairabAdhaM kuvalayanayanAH kevalaM saMcaraMti // 80 // I avacUrNi:[ : - yasya prAsAdasya vipullAyAmavatyAM pRthivyAM anyonyasya praNodapralulitasanAkalpamAvyAMgarAgaH sarvo janaH sAbAdhaM saMcarati zrAddhaiH lokairanyastrI gAtrayaSTipraNayajayavazAt dUratastyaktamArgAH kevalaM paraM kuvalayanayanAH prabAdhaM yathAsyAttayA saMcaraMti / parastrI gAtrasya prAyaH zleSastasya jayaM tasya vazo'dhInatA tasmAt anyonyasya parasparaM praNodaH saMghahaH tena pralulitAni STAni yAni vasanAni vatrANa kA AraNAni mAdhyaM srak aMgarAgo vilepanaM yasya saH / athavA apAMga go janavizeSaNaM anyonyasyeti kriyAvizeSaNaM // 80 // bhAvArtha - je kumAra vihAra caityanI vizAla vistAravAlI pRthvI upara
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihAna razatakam // // 4 // paraspara saMghadRthI jemanA vastro, AjUSaNo, mAlAo ane aMgarAga ghasAi gayA be evA sarva puruSo jImanI pImAthI saMcare ne ane zrAvaka puruSoe parastrInA zarIrane sparza thavAnA nayathI jemane mArga Apesro be, evI strIo phakata nImanI pImA vagara saMcare . 70 vizeSArtha-A zlokathI graMthakAra te caityamAM AvatA strI puruSonI kevI nIma thAya ne, e vAta darzAve che. te caityamAM puruSa vargane bhAre muzIbata paratI hatI. temanI paraspara eTalIbadhI nIma thatI hatI ke, jene lIdhe temanA vastro, AjUSaNo, mAtrAo ane aMgarAga naSTa thai jatA hatA. mAtra strI varganeja te jImanI pIDA namatI nahatI, kAraNa ke, parastrInA zarIranA sparzathI nayapAmI puruSo temane rasto karI ApatA hatA. A uparathI te sthale svadArasaMtoSa vrata vAlA ghaNAM pavitra zrAvako AvatA, e vAta paNa sU
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ cavelI . 0 nemalyazrIprabhAvaprahasitaviyatAM caMdrakAMtottaraMgaprAMtAnAM saMgamena kvacidapi nitarAmekadA bhagnamauliH / AkAze'pi prahArapratibhayataralaH kopi yatrordhvabAhuH soSNISaH kopi kazcidvicarati suciraM vAmanIkRtya netrm||81|| avacUrNiH -yatra prAsAde nairmaDhyazrIpanAvaprahasitaviyatAM caMkAMtottaraMgaprAMtAnAM saMgamena zleSaNena kacidapi nitarAM ekadA lagnamauliH ko'pi AkAze'pi prahArapratijayataralaH UrdhvabAhuH kopi soSNISaH kazcit netraM vAmanIkRtya suciraM zanaiH zanaiH vicarati / soSNISaH sATopaH / nairmadhyasya zrIH tayA mahasitAni viyaMti AkAzAni yasteSAM hAri U dArUNAM uttaraMgANAm // 71 // nAvArtha-je caityanI aMdara nirmavatAnA pratnAvayI jemaNe AkAzane paNa hasIkADhyA che evA caMDakAtamaNInA dhAra uparanA ujAMonI sAthe koi e
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // 8 // kavAra kyAMika athamAvAthI jenA mastakamAM vAgenuM che, evo koI puruSa - kAzamAM paNa jayathI capala thai uMcA hAya karI cAle be, koi mAthe pAghamI ke Topa rAkhe ve ane ko khone vAMkI karI halave halave cAle che. 81 vizeSArtha - te caityamAM prakAzathI paNa vadhAre nirmala evA caMdrakAMta maNimaya dvAranI upara te maNinA bajAM be. tenI nIce cAlatAM koi mAsanuM koivAra mastaka athamAyuM ane tethI tene ijA thai eTale pachI, te mAsa prasAra thAya be, tyAre AkAza hoya topaNa vAgavAnA jayathI uMcA hA karI cAle. koi tevAja jayazrI mAthe TopI rAkhe be ane koi ' rakhene vAgaze' evI dhAstIthI AMkho vAMkI karI halave halave cAle be. A zlokamA kavi svabhAvokti alaMkAra darzAvyo be. ane caityanA caMdra
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ ainmaNinA dvAranI nirmaLatA darzAvI be ke je nirmaLatA AkAzathI paNa dhAre be. 8 1 anyonyAzleSivakSaHsthalaniviDahatitruTyadutkRSTamuktAprAlaMbabhraSTarociH sphuTamaNipaTalI zarkarAdaMturAyAM / yadbhUmau pAdavedhavyasanaparicayAdullasaMto vrajaMtaH kurvatIvAMga bhAjaH pratipadapatanaM tAMDavADaMbarANi // 82 // avacUrNiH - anyonyAzleSivakSaHsthala nivimaha titruyya phutkRSTamuktAprAlaMba caSTaro ciHsphuTamapiTIzarkarAdaMturAyAM yaddbhUmau pAdavedhavyasanaparicayAt pratipadapatanaM yathA syAttathA usaMtaH vrajataH - : prANinaH vArANi kurveti iva / zarkarAH karkarAstaiH daMturAyAM viSapAyAM / tAM nAvyaM / muktAprAlaMbo muktAhAraH / pratipadapatanaM pAdapatanaM // 82 // bhAvArtha- - paraspara sAtA vakSasthalanA ghATA prahArathI tuTIjatA
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 6 // moTA motIonA hAromAMyI pamIgayelA ane kAMtithI spaSTa dekhAtA maNi onA samUhanA kAMkarAthI kAMkarIyALI yetI je caityanI nUmine viSe pagane vIMdhAvAnA phuHkhanA paricayathI nabalatA cAlatA evA loko pagale pagale panI jANe nRtyanA AmaMbara karatA hoya tevA dekhAya . 72 vizeSArtha te kumAra vihAra caityanA darzanAdikamAM lokonI eTalIbadhI jIma thAya ne ke, te lokonI gatIo athamAvAthI dhAraNa karekhA motIonA dAromAMthI jamelA maNio par3I jAya ane tethI tyAMnI nUmi kAMkarIyAtI thatAM te napara cAlatA bokonA paga vIMdhAya che ane hamezAnI te pImAnA paricayathI te loko nAtA cAle, eTale jANe tetro nRtya karI nATaka karatA hoya tevA dekhAya . A uparathI graMthakAre caityanA utsavonuM darzana tathA mAhAtmya darzAvyu .2
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyaM vA maMDapo vA bahirajiramatho nATyalIlAgRhaM vA yatra sthAnaM na kiMcitprasabhamasumatAM yanna ruddhaM sahasraH / tIvrAMzugrAvavedItalamanalakaNavAtasaMpAtadusthaidUrasthairvIkSyamANaM punarahani janaiH zUnyapArzva sadaiva // 83 // avacUrNiH-yatra prAsAde madhyaM vA athavA maMjhapaH atho bahirajiraM vA athavA nAvyalIlAgRhaM tat kiMcita sthAnaM nAsti yat prasanaM hagat asumatAM sahastraiH niruddhaM vyAptaM na / punaH ahani dine sadaiva analakaNavAtasaMpAta:sthitaiH su:khitaiH dUrasthaiH janaH vIkSyamANaM tIbrAMzagAvavedItalaM zUnyapArzva astItyadhyAhArya / tItrAMzuH sUryaH tasya grAvANaH // 73 // nAvArtha-je kumAra vihAra caityano madhya nAga, maMjhapa, bAheranuM AMgae' ane nATya lIlAnuM ghara-ke ko bIjaM evaM sthAna na hatuM ke je hajAro manuSyoe hathI rokeduM na hoya ? arthAt tenA badhA sthAno mANasothI
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumaarvihaarshtkm| // 7 // jarapUra hatA. mAtra sUryakAMtamaNinI vedInuM tabIyu ke je divasanA nAgamAM temAMthI nIkalatA agninA taNakhAnA samUha pavAthI chaHkhI thai dUra rahelA sokoe joyedhuM hovAthI sadAkAla zUnya raheDhuM hatuM. 73 vizeSArtha-kumAravihAra caityanI aMdara hajAro mANaso pUjana ane darzana karavAne AvatA hatA ke, jethI karIne teno madhya nAga, maMjhapa, bAheranA AMgaNAM, ane nATyagRha vagere badhAM sthAno tezronAthI narapUra thai jatAM ha. tAM. koi paNa tenuM sthAna mANasa vagaranuM na hatuM, paNa eka sUryakAMtamaNirnu racevU vedInuM tabIyuM phakata zUnya dekhAtuM hatuM. kAraNake, divasanA nAgamAM sUryanA tejazrI te talIyAmAMthI agninA taNakhA nIkalatA, eTale dAUvAnA nayathA soko tenAthI dUra rahetA hatA. A uparathI te caityamAM koi sthAne sUryakAMtamaNi paNa jamelA hatA, ema darzAvyuM . 73
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaMdhAragrAmagItadhvanibhivirataM yatra tAraM spRzaniH zraddhAvyasta vyavasthairahamahamikayA maMgalollalaghoSaiH / dhvaste'nyonyaM vizeSe zrutisadasi sudhAvarSiNi vyarthayaMtyaH kiMnaryo devatAbhyaH satatagururuSo devatAH kiMnarIbhyaH // 84 // avacUrNi:: yatra prAsAde avirataM niraMtaraM tAraM spRzadbhiH gaMdhAragrAmagItadhvanibhiH grahamahamikA zrAvastavyavasyaiH maMgaloblUla ghoSaiH sudhAvarSiNi zrutisadasi anyonyaM vizeSe dhvaste sati satatagururuSaH kiMnaryaH devatAnyaH kiMnarIjyaH satatagururuSaH devatAH vyarthayatyaH saMti / tAraM svaravizeSaM / gaMdhAragrAmau rAgau / zraddhayA vAsanayA vyastA kSiptA vyavasthA kramo yaiH / pUrvapUrvamiti ahama hamikA | DablUlo maMgaladhvaniH // 84 // nAvArtha - je kumAravihAra caityanI aMdara kiMnarIonA tAra dhvanine sparza karanArA gaMdhAra grAma rAganA avAjothI ' huM 'helI huM pahelI ' ema
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam / / || 00 || camasAcaDasIthI' vAsanAva me kramane tomI thatA evA devIyonA maMgala ghoSayI amRta varSAvanArA zruti - zravaNagRhamAM paraspara ekabIjAnA uMcA gAyananI taphAvata namI javAthI kiMnaranI strIyo devIo upara bhAre roSa karI temanA gAyanane vyartha karatI hatI ne devI kiMnaranI strIo upara jAre roSa karI manA gAyanane vyartha karatI hatI. 84 vizeSArtha - kumAra vihAra caityanI aMdara AvelA saMgItagRhamAM kiMnanatra gItadhvani ne devIo maMgaladhvani karavA Ave che. te vakhate temanI bacce ' huM pahelI gAuM, huM pahelI gAu~' evI camasAcasI zravAthI teparaspara eTalAvA dhvaniyoM kare ve ke, temanI bacce rAganI uccatAno ta. phAvata jAto nathI, tethI kiMnaranI strIo devIo tarapha moTo roSa karI temanA maMgalagItane vyartha kare be ne devIo kiMnnaranI strIonIpara roSa
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI temanA saMgItane vyartha kare . zrA naparayI te caityamA kiMnaranI strI o ane devIonA nitye jaMcA saMgIta tathA maMgaladhvanio thAya , ema darzAvyu . 4 azmAnastIvrarazmerghanatuhinabharaM saMharaMtaH sahasye kurvato yatra dhUpajvalanamuparataklezamuccaiH prazasyAH / dveSAzca cchidrayaMtaH zikhikaNanikaraizvInacIrAvacUlAn zailUSANAM kathaMcijanajanitamudaM vikSipaMtazca raMgaM // 85 // avacUrNiH-yatra prAsAde sahasye pauSamAsi ghanatuhinanara saMharaMtaH uparatakvezaM yathA syAtathA dhUpajvalanaM uccaiH kurvataH / prazasyAH tIvrarazmeH azmAnaH capunaH zikhikaNanikaraiH zailUSANAM cInacIrANAM avacUlAn vidhyataH capunaH kathaMcijanajanitamudaM raMga vidipaMtaH deSyAH saMtItyadhyAhAraH / zailUSAH naTA iti jaratanATyAcAryaH / cInacIraM videzIyavastraM tasya cUlAzcaraNAH teSAM avacUlAH
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA-8| pradezAH tAn / devyA ziSTAH etAvatA yatra prAsAda mitrANi urjanAzca saMti // 5 // rshtkm| nAvArtha--je kumAravihAra caityamAM poSamAsanI aMdara suurykaaNtmnni||ne|| o baraphanA samUhane tomI kvezane samAvAne dhUpane uMce prakAre prajvalita kare , teyI te prazaMsA karavA yogya thAya ne ane teja pAga potAnAmAMthI nIkalatA agninA taNakhAnA samUhayI naTa lokonA cInAi vastronA DAne damAmI jivAlA karavAyI lokone hAsya utpanna karAvI raMganUmimAM vikepa kare , tethI te veSa karavA lAyaka thAya . 05 vizeSArtha te kumAravihAra caityanI aMdara AvetA sUryakAMtamaNio poSa mAsamAM kevA bane ? te viSe graMyakAra camatkArI rIte varNana Ape . te sUryakAMtamaNio tyAM mitra ane zatru-banenuM kAma kare . jyAre te baraphane toDI, zItanA klezane zamAvavAne dhUpa prajvalita kare , tyAre te mitra
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA jevU kAma kare . ane jyAre temanAmAMthI agninA taNakhA nIkalavAyI tyAM nATaka karanArA pAtronA uMcI jAtanAM cInAi vastrane damAmI kANAM pAme ne ane tethI lokone hAsya Ave evI rIte raMga nUmimAM vikkepa kare , tyAre tetro zatrunA jevU kAma kare . A uparathI te caityanI aMdara sUryakAtamaNinI ane nATakanI zonA darzAvI ne. 85 gRhNIdhvaM pArijAtaprabhavasumanaso mAnasIyaiH payobhiH kuMbhAnApUrayadhvaM kuruta karipateH kalpanAM kiMcidagryAm / paulomi kSipramehi pracalata sabalA lokapAlAH purastAditthaM yasmin yiyAsorabhasavikasitAH svarganAthasya vaacaaH||86|| avacUrNiH-pArijAtaprajjavasumanasaH strIliMgaH gRhNIdhvaM, mAnasIyaiH payoniH kuMjAn kala
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // e0 // zAn krApUrayadhvaM karipaterairAvatasya kAMcit pUrvI abhyAM pradhAnAM kalpanAM racanAM kuruta, he paulomi tvaM di ehi, sabalA lokapAlA yUyaM purastAt agre pracalata itthaM anena prakAreNa yasmin prAsAde - yAsoH gaMtumicchoH svarganAthasya iMdrasya rajasavisakitA vAcA: saMti / paulomI iMdrANI / rajasA pUrvAparya vicArarAhityena vikasitA utphullAH / vAcA: vacanAni / sumanas zabdaH strIliMgo bahuvacanAMtaH // 86 // jAvArtha - je kumAra vihAra caityamAM javAnI icchA karatA evA iMDanAM vacano A pramANe pUrvApara vicAra karyA vagara pragaTa thAya be - " he devatApro, pArijAtanA puSpo grahaNa karo, mAnasa sarovaranA jalathI kalazo jaro, rAvata hAthInI upara koi apUrva uttama racanA karo. he iMdrANi, jaladI cAla. he lokapAlo, tame sainya sahita Agana cAlo. 86 vizeSArtha - zlokathI graMthakAre 'e caityamAM iMdra paNa pUjA kara
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAnI icchAthI taiyArI kare be ema darzAvyaM be. ane lokapAla ne iMdrANI sAthai Avelo iMdra te caityanAyaka zrI pArzvanAtha prajunI pArijAtanA puSpothI mAnasa sarovaranA jala kalazothI pUjA karavAnI icchA rAkhene ane tene mATe taiyArI kare be. 86 hastotsaMgopaviSTasphuTamaNimukuTajyotirudyotitAzAmAtmIyAM ratnabhittAvadhirajani tanuM biMbitAM vIkSya yasmin / etaita kSipramaMtarbhavanamabhinavaH ko'pyadRSTapraviSTaH pUtkurvannitthamucaiH kramayati nikaraM pUjako yAmikAnAm // 87 // avacUrNi:- adhirajani rajanImadhye hastotsaMgopaviSTasphuTamaNimukuTajyotirudyotitAzAM ratnanittau pratibiMbitAM AtmIyAM tanuM vIkSya aMtarbhavanaM javanamadhye abhinavaH kopi dRSTaH kimaM zI
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // // e1 // eta eta Agacchata Agacchata itthaM anena prakAreNa uccairatizayena pUtkurvan pokArayan pUjakaH pUjAkArakaH yAmikAnAM prAharikANAM nikara klamayati khedayati / hastayoH utsaMgo madhyaM tatra upaviSTAH sthA sphuTAH kaTaH ye maNayaH teSAM jyotIMSi kAMtayaH tAniH udyotitA AzA yayA tAM // 87 // . nAvArtha - je caityanI aMdara rAtre potAnA hAthanA madhya jAge rAkhelA prajunA spaSTa maNimaya mugaTa dAthanA madhyamAM pUjArIyoe dIdhelA tenI kAMtimothI dizAone udyota karanArI potAnI mUrttinuM ratnamaya dIvAlanI aMdara pratibiMba paddhuM joi te caityano pUjArI (goThI) " cAlo cAlo, A javanI aMdara koI navo mANasa (cora) adRSTa pezI gayo be " ema uMce svare pokAra karI karI peherAgIronA samUhane kaMTAlo Ape be. 9 vizeSArtha - graMthakAre A zlokathI cAMtimAn alaMkAra darzAvI te caityanI maNimaya dIvAlanI zobhA varNavI be. ane te caityanA pUjArI ( go
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ vI)nI paNa brAMti sUcavelI . caityapUjakanA hAyamA rahetA prajunA maNimaya mugaTanI kAMtithI dizAone prakAzita karatI te pUjakanI mUrti divAsamAM pamavAthI tene -- koi bIjo mANasa aMdara pezA gayo che, ' evaM jANI te peheregIrone pokAra karI bolAve . peheregIro AvI tapAsa kare ce, tyAM te vAta cAMtivAlI nIko ce. tevI rIte ghaNIvAra camayI pUjArI peherAgIrone bolAvyA kare ne ane tethI temane kaMTAlo upajAve . 7 zrRMgasthebhyo haribhyaH pratibhayavazataH kAtaraH svaHkareNunazyana daityAMganAnAM mukhakamalavanaM neSyate hAsyalakSmIm / tasmAdAroDhumuccaiHzravasi hayapatau sAMprataM sAMprataM vaH paulomI zakamevaM nigadati calitaM yasya yaatrotsvaay||88||
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 3 // avacUrNiH-zRMgasthecyaH harijyaH pratijayavazataH kAtaro nazyan svaHkareNuH airAvatagajaH daityAMganAnAM mukhakamalavanaM hAsyalakSmI neSyate prApayiSyate tasmAtkAraNAt vaH yuSmAkaM hayapatI uccaiH zravasi AroDhuM carituM sAMpratamidAnI sAMprataM yuktaM evamanena prakAreNa paulomI iMdrANI yasya mAyAdasya yAtrotsavAya calitaM zakraM prati nigadati vadati / pratItyanuktamapi grAhyaM / NIdhAtuH pAThe dhAtvAdAnInaviSyatIti Syate guNe ca neSyate hikarmakaH / naccaiHzravA iMjahayaH // 7 // nAvArtha-je kumAravihAra caitya pratye cAlelA iMjane iMzANI A pra. mANe kahe be-he svAmI, te caityanA zikhara napara pratimA rUpa rahetA siMhonA nayathI tamAro airAvata gajeMDa daityonI strIonA mukha rUpa kamalonA vanane hAsyanI zonAne pamAmaze, tethI hAta tamAre uccaiH zravA nAmanA azvapati upara camavU yogya ." G7 vizeSArtha-kumAravihAra caityanI yAtrA karavAne taiyAra thai cAlatA
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ iM iMdrANI kade ke tame airAvata hAthI upara camIne tyAM jazo nahIM, kAraNa ke, te caityanA zikhara para siMhanI pratimAo be, tethI tamAro hA thI jaya pAmI namakIne nAzI jaze, te joi daityonI strIne tamAruM dasa Avaze- arthAt te tamArI mazkarI karaze, mATe tamAre uccaiH zravA gho mA upara bezIne tyAM javuM yogya be. yA uparathI te caityanA zikhara upara celA siMho pratimArUpe be, te batAM te sAcA siMho hoya tevA dekhAya De ; ema caityanI uMcI zilpakalA kavie darzAvI be rAkAbharttarmayUkhairupacayamadhikaM laMbhite yasya caMcacaMdrAzmastaMbhabhittiprabhavanavarucAM kuhime vyogabhAji / vizrAmyaMto vihaMgA himagirizikharotsaMgavedIbhrameNa
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // e3|| kSoNIpIThe ninAdaistumulitaviyato lolapakSAH pataMti // 89 // avacUrNi:: - yasya prAsAdasya rAkArttaH pUrNimeMdoH mayUkhaiH kiraNaiH upacayaM vRddhiM adhikaM yathAsyAttathA jite prApite vyomanAji caMcacaMdrAzma staMbha nittipranavanavarucAM kuTTime himagirizikharotsaMgavedI bhrameNa vizrAmyataH bolapakSAH vihaMgAH ninAde rAvaiH tumalitaviyataH kolAha sitavyo - mAnaH koNI pITheM pataMti / caMcacaMdrAzmAnaH caMdrakAMtAH teSAM staMbhA jittayaH tAjyaH pranavA navInA rucaH tAsAM / kuTTime va bhUmike // 8 // nAvArtha- je kumAravihAra caityanI calakatA caMdrakAtamaNinA staMbho tathA dIvAla mAMthI utpanna yatI navIna kAMtimothI prakAzanA jAgamAM yebo jamInano dekhAva pUrNimAnA caMdranA kiraNothI adhika vRddhine pAme be, te upara pIo himAlaya parvatanA zikharanA madhya jAganI vedikAnA jamazrI vizrAMta thavA jAya be, tevAmAM te zabdothI AkAzane gajAvatAM ane
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAMkhone taraphamAvatAM pRthvI tata upara paphe vizeSArtha-A zlokamAM kavi cAMtimAn alaMkArathI caityanI caMjakAMtamaNimaya zojAnuM camatkArI varNana kare . te caityanI aMdara cAre tarapha caMkAMtamaNio jamelA ; jyAre pUrNacaMno prakAza tenI upara pake De, te vakhate te maNionI kAMtimAM vadhAro thAya , tene lazne AkAzamAM jamInano dekhAva thai rahe . AthI uMce namatA pakSIone himAlaya parvatanA zikharanI vedInI brAMti thAya ne, tethI tezro te upara besavA jAya , te. vAmAM tezro zabdothI AkAzane gajavatA ane potAnI pAMkho phaphamAvatA nIM ce pRthvI napara pake che. 89 pratirajani nizIthe yatra netraikalehyAn
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam / / // e4 // tridRzapurapuraMdhIrAsakAn dRSTukAmAH / satatamadhivasaMtyo yAmikAnAM kuTIre nagarahariNanetrAH preyasaH khedayaMti // 90 // avacUrNi:: - yatra prAsAde nizIthe madhyarAtre pratirajani netraikalehyAn trizapatipuraMdhrI rAsakAn dRSTukAmAH yAmikAnAM kuTIre tRNaukasi satataM adhivasaMtyaH nagara hariNa netrAH preyaso vAn khedayaMti uccATayaMti // 0 // bhAvArtha -- je kumAravihAra caityanI aMdara pratyeka ardharAtri netrothI nIrakhavA nAyaka evA iMDonI strIonA rAsamAne jovAnI icchAthI peheregIronI parNakuTImAM satata nIvAsa karI rahetI nagaranI strIo potAnA priya patine cATa karAve che. e0 vizeSArtha - te kumAra vihAra caityanI aMdara darake ardha rAtre iMDonI strI
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ - devI rAsamA levAne Ave che. te rAsaDA jovAne mATe nagaranI strIyo tyAM rahelA peherAgIronI UpamI omAM vAsa karebe, temane zodhavAne mATe manA pati ghaNAM nacATa karatAM cAre tarapha jamyA kare be. AthI graMthakAre 'te prajAvika caityamAM dararoja ardha rAtre devIo rAsamA levAne Ave be, ' emajAvyaM . 0 labdvA sAmrAjyalakSmI kimapi kalayato'haMkRtiM zItarazmerunmattaiH kAMtikAMDaiH sphaTikajayitayAchannatAM laMbhitasya / vaktrANyAzAMganAnAM kapizarucivazAtsragbhiruttaMsayadbhiH kuMbherdazca naH prathayati janatA yasya rAkAsu sattAm // 91 // avacUrNiH -- sAmrAjyalakSmIM labdhA kimapi ahaMkRti ahaMkAraM kalayataH zItarazmeH u
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumaarvihaarshtkm|| // 5 // nmattaiHkAMtikAMmaHrucisamUhaiH sphaTikajayitayA unnatAM saMjitasya yasya prAsAdasya AzAMganAnAM vaktrANi kapizarucivazAt sanniH mAlAniH uttaMsayadbhiH nUSayaGgiH hemnaH suvarNasya kunaiHcapunaH daMmaiH rAkAsu sattAM sadanAvaM janatA kathayati / unnatA AcchAditattvaM / janatA janasamUhaH / janmattaiH askhanitapracAraiH / baMjitasya prApitasyeti vizeSaNamapi prAsAdasya jJeyaM // 91 // nAvArtha-pUrNimAnI rAtriomAM sAmrAjyanI badamIne prApta karI sphaTika maNino jaya karavAthI ahaMkArane pAmelA caMjanA janmatta kAMtinA sa. mUhe AcchAdita karelA je caityanI sattAne loko dizArUpI strIonA mukhone pILI kAMtine bIdhe mAlAoyI vinUSita karatA evA suvarNanA kAzotha) ane daMmothI kahe . e1 vizeSArtha-pUrNimAnI rAtre caMDa pUrNa sAmrAjyane pAme ; ane te | potAnI kAMtithI caityanA sphaTika maNine jItI lene, eTale tenAmAM ahaMkAra
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ utpanna thAya be. tethI te potAnA unmatta eTale askhalitapaNe pracAra karanArA kiraNo caityanI dizAonA mukhone eTale agra jAgone vyApta karI cai - tyane AcchAdita karI lene. te vakhate caitya upara rahelA suvarNanA kalazo ane daMmone jo loko caityanI sattAne jANe be, eTale 'caitya haiyAta be' evaM temane jAna thAya che. A uparathI caitvanA suvarNa kalazo ne dhvajadaMDonI zonA ati uttama hatI, ema graMthakAre darzAvI ApyuM se. [1 yasmin nityaM nizIthe jinapaticaraNAMbhojapUja vidhAnazraddhAvardhiSNuharSAt kramalayavimukhAn kurvatastAMDavAni / gIrvANAn dRSTukAmAH savidhasahacarIsaMbhRtottAlamAlAn paurAH svarNopacAraiH praharakamanizaM yAmikAnarthayate // 92 // 0000000<
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 6 // avacUrNiH-yasmin prAsAde nizIthe madhyarAtre jinapaticaraNAMnojapUjAvidhAnazraddhAvarkiSNuharSAttAMravAni nATakAni kurvataH kramamayavimukhAn savidhasahacarIsaMbhRtottAnamAlAn gIrvANAn dRSTukAmAH paurAH nAgarikAH svarNopacAraiH yAmikAn praharakaM anizaM arthayaMte yAcaMte / svarNasya upacArAH satkArAH taiH / kramaH paripATI bayo dhyAnaM tayoH vimukhAH / savidhe samipe yAH sahacaryaH sakhyaH tAjiH saMtRtA nRtA uttAlAH phAlAsteSAM mAlA oghaH // e|| nAvArtha-kumAravihAra caityamAM ardharAtre pArzvanAtha prajunA caraNa kamaLanI pUjA karavAnI zraddhAthI vRddhi pAmatA harSane sazne paripATI tathA dhyAnathI vimukha tha nATaka karatA, ane potAnI samIpe rahelI sahacarIoe jemanA tALanA samUhane dhAraNa karelA be, evA devatAone jovAnI icchA rA. khatA nagarajano peheregIrone suvarNano satkAra karI jovAnA pohoranI mAgaNI kare . e
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSArtha-kumAravihAra caityanI aMdara ardharAtre devatAo nATaka karavA Ave che, te vakhate temane pUjA karavAnI eTalI badhI zraddhA vadhe ne ke, jenA harSayI tezro pUjAnI paripATI tathA dhyAnathI vimukha thai nATaka karavA maMmI jAyace, te vakhate temanI sahacarI devIo temane tALa Ape ne. A dekhAva jovAne nagaranA puruSone eTalI badhI icchA natpanna thAya De ke jethI tezro peherAgIrone suvarNa avyanI lAMca ApI temano pehero levAnI mAgaNI kare ne. kAraNake jo teo peherAgIronuM kAma kare to temane divya nATaka jovAno bAna mo. 52 yatrAlekhyasabhAsu citraracanAsaubhAgyasaMpAdanAsaMraMbhaH phalameti zilpakRtinAmekatra bhitto kvacit /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 7 // sAMmukhyaM bhajatAM punarmaNizilAvyAsaMgaraMgaviSAM biMbollAsavazena citraghaTanA bhittyaMtarANAmapi // 93 // avacarNiH-yatra prAsAde AlekhyasanAsu kacidekatra jittau ziSpakRtinAM citraracanAsaunAgyasaMpAdanAsaraMjaH phalaM eti / punaH sAMbhukhyaM najatAM maNizilAvyAsaMgaraMgatviSAM jintyaMtarANAmapi biMbobAsavazena citraghaTanA javet / zilpaM citraM tasminkRtinazcaturAH citrakarA ityarthaH / sAmukhyaM saMmukhatvaM / ratnazilAnAM vyAsaMgaH saMgaH tena raMgatyAcavaMtyaH tviSaH kAMtayo yeSAM / nityaMtarANAM anyAsAM jittInAM / anyA jittayo bhityaMtarANi // // 3 // nAvArtha--je caityanI aMdara AvelI citrazAlAone viSe koi eka jitanI aMdara citrakAronA saujAgya saMpAdanano saMraMca phalane prApta kare , tenI sanmukha AvedI bIjI nIto ke jemanI kAMtio ratnamayazilAonAsaMgane lakSne calAyamAna bhayenI , te petrI jItanA pratibiMbanA nahAsane
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ lI temanI aMdara paNa tevAja citranI ghaTanA thai jAya be. 93 vizeSArtha - graMthakAra have te caityanI citrazAlAnuM varNana kare be. te caityanI aMdara AvelI citrazAlAo mAM ko jIMta upara citrakAroe potAnI kArIgarIthI koi evAM suMdara citro racelAM be ke je tevAM citro bIjI nIMto upara thai zakyAM nathI, paraMtu ratnamaya zilAonA saMgane laine temanI kAMtimAM pelI suMdara citravAlI jItanuM pratibiMba pame be, tethI bIjI jItonI aMdara paNa tevIja citraghaTanA dekhAya be. 93 bhAMkArapUrapraNaya mukurito ghoraghoraiH prasarpan ghaMTATaMkAraghoSaiH pratinaditaghanailamito mAMsalatvam / umApUrya tUryadhvaniranavarataM smArayan tArkSyapakSa -
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // ||e // prAMtAghAtAMtrisaMdhyaM racayati cakitaM yatra pAtAlalokaM // 94 // avacUrNiH -yatra prAsAde rInAMkArapUramaNayamukuritaH ghoraghoraiH ghaMTATaMkArayopaiH pasarpan pravarSamAnaH pratinaditaghanaiH mAMsalatvaM puSTatvaM saMjitaH prApitaH aniza tAyapakSamAMtAghAtAn smArayan uvIM pRthvI ApUrya pUrayitvA tUryadhvaniH vAditradhvaniH pAtAlalokaM trisaMdhyaM cakitaM racayati / yoM vAcavizeSAH teSAM jAMkArAH zabdAH teSAM pUraH samUhaH tasya praNayaH saMzleSaH tena mukuritaH mukura AdarzaH tadvadAcaritaH pratibiMbita itayarthaH / tAdayo garumaH / pannagAstAdodvityati itinAvaH // e|| nAvArtha-je caityanI aMdara jerI nAmanA vAjAnA nAMkAra zabdonA samUhanA snehadhI darpaNanI jema pratibiMbita thayelo ane atighora ghaMTAonA TaMkArAnA ghoSadhI vRddhi pAmato ane pratidhvanipronA raNakArAthI puSTa thayeso vAjibono dhvani pRthvIne pUrI pAtAla lokane-nAgalokane garuDa pakInI pAM. khonA mAnA AghAtarnu smaraNa karAvI jayanIta kare . e4
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSArtha- - zlokI kavi kumAravihAra caityanA vAjitronI samRvarNave te caityamAM nerInA jAMkAro tathA ghaMTAonA TakorAo eTalA badhA thAya che, ke tenA pratidhvani sAthe te dhvanino avAja pRthvIne purI pAtAla sudhI pohoche. te vakhate pAtAlavAsI sarpone gahamanI pAMkhonA bemAnA ghAnuM smaraNa thAya be, eTale te jayajIta thai jAya be. sarpo garuruthI bhayapAme be, e vAta prasiddha ve. 4 parvonmIlanmahimnA gurusaralavapuHprAMtapItAMbareNa svarNavyAsarpidhAmnA kRtasatatapadaM ketudaMDena mUrdhni | advaitaM daivateSu prasabhamabhidadhat pArzvanAthasya dUrAdUrdhvabhUtAMgulIkaH kara iva yadiha kSoNivadhvA vibhAti // 95 //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihA zatakam / / / ey'|| cUrNiH - iha pattane parvonmIlanmahimnA gurusaralavapuHprAMtapItAMbareNa svarNavyAsarpidhAmnA svarNasya vyAsarpiprasaraNazIlaM dhAma tejo yasya tena ketumena mUrdhni kRtasatatapadaM yacaityaM ko zivapArzvanAthasya daivateSu dvaitaM prasanaM yathAsyAttayA abhidadhat kathayan dUrAdUrdhvAnRtAMgulI kaH kara iva viti / parva pauSe zrIpArzvanAthajanmAdikaJyANakeSu paMcapa vA unmIlan varddhamAno mahimA yasya ekatvaM / guru mahat saralaM dIrghaM yat vapuH tasya prAMtAH avayavAH taiH pItaM lakSaNayA vyAptaM varaM yena || || jAvArtha- parvane viSe jeno mahimA vRddhi pAmelo be, moTA ane sara la evA zarIranA avayavothI je AkAzane vyApta karanAro be ne jenuM teja suvarNathI prasarI rahetuM be evA dhvajadaMge jenA zikhara upara haMmezAM sthAna kareM evaM je kumAra vihAra caitya " devatAoomAM pArzvanAtha advitIya be " ema thI kaheto ane jenI eka cAMgalI uMcI karelI che, avo
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRthvIrUpI strIno hAtha hoya, tevU dekhAya . 95 vizeSArtha-te kumAravihAra caitya upara moTo dhvajadaMDa hato, te upara kavi natprekSA kare che. pauSamAsamAM jyAre pArzva prajunA janma vagere kalyANa ka Ave che, tyAre te dhvaja daMjhano mahotsava thAya je. ane te dhvajadaMganA avayavo moTA ane sarala je. tethI te AkAzamAM vyApI rahedo . vaLI tenI napara suvarNa maDhedhuM hovAthI te ghaNo tejasvI dekhAya , Avo dhvaja. daMga jenA zikhara napara le. evA te caityane uddezIne kavi nutprekSA kare ne ke, e dhvajadaMmavALu caitya pRthvIrUpI strIno hAtha De, te eka jaMcI AMgaLI karI bokone jaNAve De ke, sarva devatAomAM pArzvanAtha pratu antiIya , temanA jevo bIjo koi deva nathI.' lokomAM paNa ekanI saMkhyA batAvAne mATe hAthanI eka AMgaLI nannI karavAno pracAra me. ey
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAravihA takam // 100 // pazyaMstyaktanimeSamadbhutatamAMstAMstAnmahImadhyagAn bhUbhAgAnitaretarAMgaghaTanAdutkSipya dehaH paraiH / martyatve'pi jinaprabhAvavazataH prAptAmaratvaH kSitiM padbhyAM kazcidasaMspRzaMstata ito yasyAMgaNe bhrAmyati // 96 // avacUrNiH-yasya prAsAdasya aMgaNe tyaktanimeSa yayAsyAttayA adlutatamAna tAn tAn nUlAgAn bahiH pazyan itaretarAMgaghaTanAt paraiH nakSipya utpAditadehaH padnyAM vitiM asaMspRzan martyatve. 'pi manuSyatve'pi jinamanAvataH prAptAmaratvaH kazcitpuruSaH itastato bhrAmyati / devo'pi caturaMgulena nuvaM na spRzati vimAnAdinA utpATitadehaH syAt etAvatA tinaH patito'pi yatra na mAti evaM vidho janAnAM saMmardo yatrAstIti // e6|| nAvArtha-koI puruSa te kumAravihAra caityanA AMgaNAmAM bAherathI tenA ati adbhuta nUminA nAgane animeSa dRSTie joto hato, paraspara
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ nImamA rahelA eka bIjAnA aMganI ghaTanAthI bIjAoe tenA dehane ucakI lIdho eTale pRthvIne sparza karyA vagara Ama tema namato hato, te jANe manuSyapaNAmAM paNa jina jagavaMtanA pratnAvathI devapaNAne prApta karyu hoya, tevo dekhAto hato. e6 vizeSArtha-A zlokayI graMyakAre te caityanI aMdara thatI lokono nAre jIma darzAvI . te caityanA prAMgaNAmAM ko puruSa Avo tenI ramaNIya nUminA nAgane bAhera raho eko najare joto hato, te lokanI jIDamAM - vatAM tene bIjAoe UcakI bIdho hato, tethI pRthvIne amakyA vagara Ama tema namavA lAgyo. te napara kavi UtprekSA kare ne ke, zrI jina nagavAnnA prajAvadhI te puruSe jANe manuSyapaNAmAM paNa devapaNuM prApta kayu hoya, tevo te dekhAto. hato devatA animeSa dRSTie (maTakuMmAryA zivAya) jue , tema te
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ paarvihaashtkm|| puruSa caitya nUminA ramaNIya nAgane tevI dRSTithI joto hato devatA pRthvIthI juce cAle , eTane devatAnA caraNa pRthvone aDakatA nathI, tema te puruSa nImane laine bIjAoe UcakavAyI pRthvIne sparza karyA vagara namato hato. A japarayI kavie ema darzAvyu De ke, te caityamAM eTalI badhI nIma hatI ke, jo tAno dANo paNa nAkhyo hoya to te jamIna para pamato na hato. e6 bhAgyaprAgalbhyalabhyAM kimaparamamarairapyasAdhyAmavAcyA azraddhayAmazeSatrijagadabhinutAM yasya sauNdrylkssmii| nidhyAyAnnanimeSaM pulkghnvpulocnaanaaN shsrm| spaSTaM tuSTAva sRSTiM kSitimadhivasatAM mAnavAnAM ca zakraH // 97 // avacUrNiH-yasya prAsAdasya nAgyaprAgalbhyasanyAM avAcyA azrakhyAM azeSatrijagada
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ ninutAM aparaM kiM amarairapi asAdhyAM niSpAdayitumazakyAM sauMdarya saujAgyaM tasya lakSmI ninimeSa niAyan pulakaghanavapuH zakraH spaSTaM locanAnAM sahasraM ca punaH vitiM pRthvIM adhi madhyaM adhivasatAM mAnavAnAM sRSTiM sarjanaM tuSTAva stautisma / avAcyA vaktumazakyAM azrapheyAM zraddhAtumayogyAM // 7 // lAvArtha-moTA nAgyathI labhya thAya tevI, vacanayI na kahI zakAya tevI, zraddhA karavAne ayogya, sarva traNa jagatanA lokAe stavetrI, vadhAre guM kahevU, devatAothI paNa na karI zakAya tevI je kumAravihAra caityanA sauMdaryanI lakSmIne animeSa dRSTie nIrakhato evo Icha zarIrane romAMcita karI potAnA hajAra netrone ane pRthvIpara rahenArA manuSyonI sRSTine spaSTa rIte stavato hato. e vizeSArya-kumAravihAra caityano ghaNo lAgyayI sabhya, anirvacanIya, azraddheya ane traNa jagatanA lokoe stavetI sauMdarya lakSmI joiiMjanA zarI
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA zatakam // / 102 / / mAM romAMca thai jAya ve ane te vakhate te potAnA hajAra netronI ane mAnavasRSTinI nAre prazaMsA kare be. kAraNa ke, tenA hajAra netro AA caityanA sauMdaryane jovAmA vadhAre upayogI thAya. ane A pRthvI upara vasatA lokone paNa A caityanA darzanano lAja male be. yA uparathI graMthakAre darzAvyuM be ke, te caityanI zobhA eTalIbadhI uttama hatI ke, jene joi devatAono svAmI iMdra paNa cakita to hato. e yasya dhvajAn gaNayituM kanakAvalIDhAn UrdhvaM zirodhimadhikaM pathi kurvatInAm / kuMbhAH kuraMgakadRzAM zirasaH pataMto yUnAM ciraM vipaNinAM janayaMti hAsyam // 98 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 00000000000000000000000000000000000 avacarNiH-yasya prAsAdasya kanakAvannI DhAn dhvajAn gaNayituM saMkhyAtuM pathi mArge adhika UdhaM zirodhi kurvatInAM kuraMgakadRzAM zirasaH pataMtaH kuMnAH vipaNinAM haTavaNijAM yUnAM taruNAnAM ciraM cirakAlaM hAsyaM janayaMti / kanakAvalIDhAn kanakadamanagnAn / zirodhi grIvAM zirasaH mastakAt / kuMnAH pAnIyaghaTAH // e|| jAvArtha-je kumAravihAra caityanA suvarNayI jamevA dhvajadaMgo gaNa. vAne potAnI moka vadhAre uMcI karatI evo nagagnI strIonA mastaka uparathI rastAmAM pamI jatA evA ghamAo bajAranA taruNa vepArIone hAsya utpanna karatA hatA. 90 vizeSArtha-rastAmAM jana jarI cAlI jatI nagaranI strIyo te caityanA suvarNamaya dhvaja daMgone uMcI moka karI gaNatI hatI, te vakhate vadhAre moka uMcI avAthI temanA mastaka naparathI pANInA ghamAo pamIjatA hatA, te jo
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // 3 bajAranA juvAna puruSo hastA hatA. A naparathI kavie te caityamAM asaMkhya suvarNanA dhvajadaMko hatA, ema darzAvyu je. eG yasyottaMgaviTaMkalIDhaviyataH pAtaM zriyaM pezalAM dUrottAnitakaMdharaM nidadhatAM baddhAnubaMdhA dRzaH / paurANAmanavekSaNe miladuraHsaMghaTabaddhakrudhAmanyonyaM nRpavartmani pratikalaM kolAhalaM jAyate // 99 // avacANiH-nattuMgaviTaMkasIDhaviyataH yasya prAsAdasya pezalAM manAjJAM zriyaM pAtuM dRSTuM dUrottAnitakaMdharaM dUraM uttAnitA Urdhva kRtA kaMdharA grIvA yatra kriyAvizeSaNa metat dUrottAnitadharaM yathAsyAtathA vahAnabaMdhA dRzaH nidadhatAM dharatA minapura saMghaTTabachavAM paurANAM nAgarikANAM anavakaNe'navalokane nRpavartmani anyonyaM parasparaM pratikanaM niraMtaraM kotrA havaM kalakato jAyate varttate / vacaH anubaMdha zrAdaro yAnistAH baddhAnubaMdhA itihaga vizeSaNaM / kapotapAnI viTaMkaH tena loDaM vyAptaM viyat zrA 000000000000000000ccc0.666666800008
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAzaM yena tat / / eU // nAvArtha--nacA viTakathI AkAzane vyApta karI rahetA je. caityanI suMdara zolA jovAne jaMcI moka karI AdaravALI dRSTione dhAraNa karatA nagaranA loko eka bIjAne na joi zakavAthI ane paraspara gatImonA saMghaTTa ne sazne krodha natpanna thavAne baudhe rAjamArganI aMdara temano kolAhana niraMtara thayA kare . ee vizeSArtha-jAhera rastAnI aMdara cAlatA loko uMcI Doke karI kumAravihAra caityanI zonAne jotAM paraspara joi zakatA nathI, tema valI paraspara gatIonA dabAvAthI temane krodha utpanna thAya . tethI lokono * viTaMka zabdano artha chajAM thAya che, janI upara pArevAMo base che te. tenuM bIju nAma ' kapotapAlI' kahavAya che.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihA moTo kolAhala thai paDe che. AyI caityanI suMdara zolAno utkarSa graMyazatakam // 104 // kAre darzAvyo . ee dikcakracuMbibhirudaMzuzazAMkakAMtabhittitviSAM pihitapIThatale pratAnaiH / vyomasthametaditi buddhirudeti yatra dezAMtarAdupayataH satataM janasya // 10 // avacarNiH-nazuzazAMkakAMtanittitviSAM dikacakracubibhiH pratAnaiH samUhaiH pihitapIutane yatra prAsAde dezAMtarAt napayataH Agacchato janasya vyomasthametat AkAzastha iti budhiH satatamude|| ti utpadyate / pihitaM AcchAditaM pIutalaM thamAbaMdho yasya tasmin prAsAdavizeSaNaM // 10 // nAvArtha-prasaratA kiraNovAlA caMpakAMtamaNionI dIvAjhonI kAM
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tionA dizAonA cakrane vyApta karanArA samUha vajhe jenuM pIvatatra DhaMkAi gayesa ne evA te prAsAdane viSe hamezAM dezAMtarathI AvatA bokone " A caitya AkAzamA rahyaM ne, ' evI buddhi utpanna thAya ne. 100 vizeSArtha-A zlokathI kavie te caityanI vizvamA vikhyAti darzAvI . dezAMtaranA ghaNA soko te caityano yAtrA karavAne Ave ne ane te ajANyA loko jyAre tene prayama avaloke , te vakhate te caityamA rahelA caMprakAMtamaNionI kAMtino puMja tenI AsapAsanI dizAomAM eTasobadho vyApI jAya , ke jethI te prAsAdanuM pIutantra DhaMkA jAya ne tethI teo te caityane AkAzamA raheg jANe che. 100 zeSAheH zitayaH phaNAmANibhuvaH zoNA jinAMgodbhavAH /
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamAravihAzatakam // / 105 // zvetAH kAMcanakalpitAMgadaruhaH pItAH prabhArAzayaH / nityAn yatra vicitravarNasubhagAn netraikagamyasthitIn bAhyAbhyaMtaramaMDapeSu taralAMzcaMdrodayAn kurvate // 101 // avacarNiH-yatra prAsAde bAdyAnyaMtaramaMjhapeSu zeSAhaH zitayaH phaNimaNinuvaH zoNA jinAMgAjavAH zvetAH kAMcanakahipatAMgadaruhaH pItAH prajArAzayaH prajAsamUhAH vicitravarNasunagAn netrakagamyasthitIna netrANAM ekA gamyA dRSTuM yogyA sthitiyeSAM caMjodayAnAM tAna netrakagamyasthitIna nityAn avinazvarAna taralAn capalAn caMbodayAna kurvate / nIlaM kRSNamekamiti nyAyAt paMcavarNAH prajArAzaya iti gamyam // 101 // nAvArtha-je caityanI aMdara bAheranA ane aMdaranA maMDapone viSe nitye rahelA caMdaravAne zeSanAganI nIlI, tenI phaNAnA maNinI rAtI, pranunA aMganI dhotI ane pranue dharetA suvarNanA bAjubaMdhanI pIno evI kAMtiAnA
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ samUha nitya, vicitravarNothI suMdara, netrone darzanIya sthitivAnA ane capana kare . 101 vizeSArtha-A kAvyayI graMthakAra caityanA bAhera ane aMdaranA maMjhapone viSa bAMdhenA caMdaravAna camatkArI rIte varNana kare . pranunI pratimAne viSe paMcavI kAMti radesI , eTaTne prajunA mastakapara rahenA zeSanAganI nIlakAMti , zeSanAganI phaNAnA maNinI rAtI kAMti , prajunA aMganI zveta kAMti ne ane pratue dhAraNa karetA suvarNanA bAjubaMdhanI pIlI kAMti ne -e paMcavI kAMtine sAne tyAM bAMdhevA caMdaravAo paNa paMcavarNI thavAthI netrone jovA sAMyaka ghane be, te sAthe te capana dekhAya . AyI graMthakAre pranunI pratimAnA sauMdaryatuM digdarzana karAvyu . nIla ane zyAma eka gapAya , tethI tene jinna gaNavAthI paMcavarNa thAya re. 101
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA rshtkm|| // 106 // caMcanakSatrarAzigrahanikaraparikSiptaparyakabhUmidaMDena svarNadhAmnA parikaritavapurmuIlabdhAMbareNa / muktAdAmAvacUlasthapuTitavikaTaprAMtakoTenizIthe zvetacchatrasya lakSmI kalayati nikhilAM yatra rAkAzazAMkaH // 102 // avacUrNiH-yatra prAsAda nizIthe caMcannavatrarAzigrahanikaraparidiptaparyaMkanUmiH svarNadhAmnA UdhrvalabdhAMvareNa daMmena parikaritavapuH rAkAzazAMkaH pRrNimAcaMjaH muktAdAmAni muktAhArAH teSAM avacUnAH gucchAH taiH syapuTitA viSamonnatAH vivaTA vistIrNAH prAMtA avayavAsteSAM koTayo yasya tasya zvetaccatrasya nikhitAM lakSmI kAyati / parikSiptA vyAptA / paryakanUmiH prisrcuumiH| mUmeni mastake labdhaM prApta aMbaraM AkAzaM vastraM vA yena tena / parikaritaM viSaM vapuryasya saH // 102 // nAvArthaH-je caityanI aMdara canakatA nakSatro, rAzio ane grahonA samUhathI jeNe AsapAsanI nUmine vyApta karesI ne ane suvarNanA tejavAlA
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane mastaka upara aMbara ( AkAza pakSe vastra) ne prApta karanArA daMthI jenuM zarIra vyApta thayedhuM evo pUrNimAno caMcha motIonA hAranA gucchothI vi. Sama ane jaMcA vistAravAlA prAMta nAganI aNiovAsA zveta utranI pUrNa zonAne pAme . // 10 // vizeSArya-A zlokayI kavi caMne utranI sAthe sarakhAve che. te jaMcA caitya napara Avezo caM utranI pUrNa sakSamIne-zolAne prApta kare . utranI nIce daMga hoya che, tema caMpanI nIce te caityano caMco dhvajadaMga . uMce rahelA caMjhe nakSatra-tArA maMjhanane vyApta karelA , ane tenA mastaka napara AkAza AveI . AyI motIonA hAranA gucchavAsA utradaMmanA jevo dekhAva lAge che. ahiM aMbara zabdanA be artha thAya . dhvaja daMDanA mastaka napara aMbara-AkAza AvevaM ce ane aMbara-vastra paNa AvevaM .
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihA razatakam // // 10 // motIone ane tArA mamjhane sarakhAvI kavie pUrNopamA alaMkAra varNavyo ne. 105 divyazravyAvadhInAM dviSati madhumucAM veNuvINAravANAM tUryodgIrNe zravAMsi sthagayati ninade nidaryAsphAraghore / anyonyaM gAtragADhavyatikaranihatAzeSapANikriyANAM yAtrAyAM netranRtyairbhavati tanubhRtAM yatra kRtyopadezaH // 103 // avacUrNiH-divyazravyAvadhInAM madhumucAM veNuvINAravANAM Dipati tojINe nirdayAsphArakhore ninade zravAMsi syagayati yatra prAsAde anyonyaM gAtragADhavyatikara nihatAzepapANikriyANAM tanu~tAM netranRtyaiH kRtyopadezo javati / DipovAtaza ti veNuvINAvANAmati paSTI / tatra gADhavyatikaraNa nihatA hatA azeSapANikriyA yeSAM tanubhRtAM / ghore rauje // 103 // nAvArtha-je caityanI aMdara divya gAyanano avadhi rUpa ane mAdhuryane
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSArAve, vINAnA zabdono dveSa karanAra temaja nirdaya tAmanazrI jayaMkara evo vAjino zabda jemanI kaDiyone DhAMkI deto to ane paraspara zarIranA gADha dabANane baine jemanI hAthanI badhI kriyA halAi gai hatI; evA yAtrAne viSe velA prANIonA badhA kAryoMno upadeza netronA nacAvA thAya be. 103 vizeSArya - te kumAravihAra caityanI aMdara vAjitrono dhvani eTalo moTo to hato ke, je dhvani divya gAyananA avadhi rUpa ne mAdhurya varSanArA ve tathA vINAnA dhvaniono dveSa karato hato arthAt temane dabAvI deto hato. te dhvanine laine tyAM yAtrAne mATe AvelA lokonA kAna beherA jatA teI te eka bIjAnA zabdane sAMjaLI zakatA nahatA. valI temanA zarIra paraspara jamAM AvatAne tethI temanA hAtha baMdhAi jatA hatA.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAravihA zatakam // | 108 // jyAre vAjitronA dhvaniyI kAna ne jImane laine hAtha aTakI pamatA, tyAre te khonA isArAthI paraspara kAryanI samajUtI ApatA hatA. yA uparathI caityanA vAjitronI ne yAtrAnA utsavanI unnati darzAvI . 103 eNAMkAM nibhAM prabhAM javanikAbhrAMtyottaraMgodbhavAmutkSipya pravizati yatra saralasvAMtA janAH kecana / kecidrUpyakapATasaMpuTaparIrodhAvabodhAkulAH dvArodghATanimittamaMtikagataM yAcaMti devArcakam // 104 // avacUrNiH[: yatra mAsAde eNAMkAMzuninAM uttaraMgodbhavAM prajAM javanikAbhrAMtyA uktipya saratyastrAMtAH kecana janAH pravizati / rUpyakapATasaMpuTaparIrodhAvabodhAkulAH kecid dvArodghATanamittaM tryaMtikagataM devArcakaM yAcaMti / saranaM Rju svAMtaM mano yeSAM / kapATAnAM saMpuTaM yojanaM dAnaM vA tena parI
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ rodhaH skhalanaM tasya pravabodho jJAnaM tena prAkulAH // 104 // nAvArtha -- je caityanI aMdara keTalAeka sarala hRdaya vAlA loko caManA kiraNonA jevI dvAranA uparanA jAganA maNinI kAMtine pamadAnI jAMtithI uMcI kara temAM praveza kare be ne kelAeka tene ' rupAnAM kamAna vAsI aTakAyata kara be' ema jANI Akula vyAkula thai dvAra ughAruvAne mATe pAse rahelA pUjAra ( goThI) ne vinave be. 104 vizeSArtha- - zlokamAM graMthakAre cAMtimAn alaMkArathI caityanA dvAranI zojA varNavesI be. caityanA ghAranA uparanA nAganI caMDanA kiraNonA jevI rupe kAMti pame be, tene keTalAeka joLA dilanA loko ' Apa do be' evaM dhArI tene uMce karI aMdara praveza kare be. ane keTalAeka loko 'AdvAnAM ruperI kamAna baMdha karI aTakAyata karI be evaM jaae| "
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ ravihAtakam // 10 // aMdara javAne Akuna-vyAkuna thai kAra ughAmavAne mATe gopIne vinaMti kare je. 100 svacchedugrAvavedyAM vicakilarucayaH svarNavarNAH suvarNastaMbhAbhyarNeSu nIlopalataTanikare brhinnskNdhbhaasH| sAsrAH sUryAzmabhAbhiH kariSu ca cakitA vismitAH putrikAbhiryavyAkhyAvazmaraMge dadhati naTabhaTIpATavaM pUHpuraMdhyaH // 105 // avacUrNiH-sameM grAvavedyAM vicakinnarucayaH svarNastaMnAnyarNeSu svarNavarNAH nIlopanataTanikare bahiNaskaMdhanAsaH sUryAimanAniH sAsrAH savASyAH capunaH kariSu cakitAH putrikAniH vismitAH pRHpuraMdhyaH naTanaTIpATavaM dadhati dharaMti / mabikA syAdicikitaH / taTaM tIraM / skaMdho gamaH / pUHpuraMdhyaH nagaranAryaH // 10 //
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAvArtha-svaccha evA caMdrakAMta maNionI vedikAne viSe mallikAnAM puSpa jevI kAMtivAlI, suvarNanA staMnanI samIpa suvarNI raMgavAlI, nIlamaNinA taTa pAse mayUra patInA galAnA jevI kAMtivAlI, sUryakAMta maNinI kAMtimothI netramA azruvAtI thatI, hAthIonAM citrone sadhne laya pAmatI ane putalIyothI vismaya pAmatI nagaranI strIo je caityanI vyAkhyAnazAsAnI raMganUmi napara naTamIonA cAturyane dhAraNa karatI hatI. 105 vizeSArtha- zlokathI graMthakAra kumAra vihAra caityanI pAse AvetrI vyAkhyAnazALAnuM varNana kare . te vyAkhyAna zAstrAne raMgalUminuM ane tenI aMdara AvatI strIone naTamIonuM rUpaka Ape . naTamIo jema vividha varNanA veSa peherI rudanano, bhayano ane vismayano dekhAva kare ne tema te vyAkhyAnazAlAmAM nagaranI strIono tevo dekhAva thato hato. te strIo caMkA
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihArazatakam // // 11 // tamaNinI vedInI samIpa rahevAthI, mavikAnA puSpanA jevA dholA varNane dhAraNa karatI hatI. suvarNanA staMnonI pAse suvarNavarNI thatI hatI ane nIlamaNinI pAse mayUranI DokanA jevI dekhAtI hatI. A pramANe paMcaraMgI banatI te strIo saryakAMtayI azruvAlI thatI, hastIonAM citrothI naya pAmatI a. ne putalIone jo vismaya pAmatI hatI. A naparathI vyAkhyAnazAlAnI samRddhi paNa kavie darzAvI . 105 yatra zradAturANAmajirabhuvi paribhrAmyatAM biMbayogAt / vyAlolAM vIkSamANo haritamaNimayIM netravallIM sphaTAsu / sAkSAjJogIMdrazaMkAprabhavabhayabhavadvepathuvyastapANiH / pUjAM pArzvasya loko viracayati sadA pUjakAnAM kareNa // 106 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ avacUANiH-yatra prAsAde ajiranuvi parighrAmyatAM zraddhAturANAM pUjakAnAM kareNa sphaTAsu haritamaNimayI netravahIM biMvayogAdhIkSamANaH sAjhAdanogIzaMkAmanavajayanavopayuH vyastapANiH lokaH pArthasya pUjAM viracayati / vepathuH kaMpaH tena vyastAH pANayo yasya saH // 106 // lAvArtha-je caityanA AMgaNAmAM namatA evA zraddhAlu pUjakonA ne tronA sarpanI phaNAzromAM pratibiMba pamavAnA yogayI nIlamaNimaya netra rUpa vebane jo sAkSAt sarpanI zaMkA yatAM te vase utpanna thayelA jayane lazne jemane kaMpAro thara AvatAM hAtha DhIlo thAya ne, evA loko zrI pArzvanAtha prajunI pUjA goThIone hAthe karAve . 106 vizeSArtha-te caityanA AMgaNAmAM zraddhAlu pUjako pharatA hatA, temanA netronAM pArzvanAtha pratunA mastake rahetA sarpanI phaNAomAM pratibiMba joi, teo 'A pratyakSa sarpo ne ' ema dhArI manamAM zaMkita thatA hatA, ane te
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihAna rshtkm|| // 111 // nA nayathI kaMpAyamAna thatA hatA. tethI prajunI pUjA karavAmAM temano hAtha aTakAto hato. panI teo gopIone hAthe pranunI pUjA karAvatA hatA. A uparathI kavie pArzvanAtha prajunA mastakapara unnAkAre rahelA sonI maNimaya zonA sUcavI . 106 madhye mAmupanIya darzaya mukhAMbhoja kathaMcinmanAk bhrAtaryAmika kAmikasya mahatastIrthasya pArzvaprabhoH / itthaM yatra mahotsaveSu janatAsaMghaharuddhAdhvanAM dRddhAnAM vacanAni kasya karuNAM varSati na zrotrayoH // 107 // avacUrNiH-heyAmika jrAtaH mAM madhye upanIya kAmikasya mahataH tIrthasya pArthamanoH mukhAMnoja kathaMcit kaSTenApi manAka ISat darzaya ityaM yatra prAsAde mahotsaveSu janatAsaMghaTTarukAdhvanAM -
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAnAM vRSastrINAM vacanAni kasya zrotrayoH karuNAM na varSati / janatA janasamUhaH tasya saMghaTaH tena ruko mArgo yAsAM / upanIya prApya / kAmAn dadAtIti kAmikaH kAmada ityarthaH // 107 / / nAvArtha-" he nAi peherAgIra, mane kaSTayI vacamAM bai jai kAmane ApanArA moTA tIrtharUpa zrI pArzvanAtha pranunuM mukhakamala jarA batAva" A pramANe je caityanA mahotsavamAM lokonA samUhathI jemano mArga raMdhAelo , evI vRddha strIonA vacano konA kAnamAM karuNAne varSAvatAM nathI. ? 107 vizeSArtha-yA zlokayI graMthakAra te kumAra vihAra caityanA mahotsavamAM thatI lokonI nImanuM vizeSavarNana kare je. te nImamAM prajunA darzanane nahIM prApta karI zakatI evI mozIo peheregIrone prArthanA kare ne ke, "he nAi, amane pratunA mukhakamalanA jarA darzana karAva." A temanAM vacano
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 11 // sAMjaLI dareka puruSane karuNA utpanna thatI hatI. 100 bhUmnA dhUnayatoH ziraH pratidinaM vyAlokya lokottarAn tAMstAn yatra vicitraratnasubhagAn kuMbhAMstathA mNddpaan| sAzcarya pratitoraNaM pratizilaM pratyutsavaM tiSTatobhaidaH ko'pi na lakSyate shRdyairaagNtuvaastvyyoH|| 108 // avacANiH-yatra prAsAde pratidinaM lokottarAn vicitraratnasunagAn tAn tAn kuMnAn tathA jamapAn vinAkya jUmnA bAhuTyena ziraH dhUnayatoH sAzcarya sAdnutaM pratitoraNaM pratizilaM pratyutsavaM tiSTatoH AgaMtuvAstavyayoH sahRdayaiH kopi ledo vyaktiH na bayate / AgaMtuH prA. dhurNakaH // 17 // nAvArya-prati divasa lokottara divya ane vicitra ralothI suMdara evA te te kalazo ane te te maMDapone joi potAnA mastakane atizaya dhuNA
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ vatA ane dareka toraNe, dareka zilAe ane dareka natsave Azcarya sahita ra. hetA evA paradezI mIjamAna ane tyAMnA vatananIvacce koi jAtano neda vidhA. na puruSonA jANavAmAM Avato nahoto. 100 vizeSArtha-te caityanI aMdara bAherathI Avelo paradezI ane tyAMno vatanI-e banenI vacce koi jAtano taphAvata jovAmAM Avato nahoto; kAraNa ke tyAMnA hamezanA vatananIne te caityane joi jevaM Azcarya thatuM, tevuja paradezI navA mANasane paNa thatuM hatuM. hamezAM tyAM rahenA divya ane vicitra ratnothI suMdara evA kAzo ate maMjhapo jo videzI ane vatanI bane sarakhI rIte mastaka dhuNAvatA hatA. valI te caityanA dareka toraNe, dareka maNimaya zikhAe ane dareka natsave tetro bane sarakhI rIte Azcarya pAmatA hatA. te uparathI vijJAna puruSo paNa videzI ane vatanIno taphAvata jANI
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam / / / / 113 // zakatA na hatA. 100 gItodgAro pahUta zrutibhirabhinavotkaSTanATyaprabaMdhasnapanaparimalopArjitaghrANamaitryaiH / prAraMbhAkrAMtanetraH nityanaimitikai pratidivasabhavairutsavairevayasya bhrazyatkAmArthakRtyaH spRzati purajanaH kopi nirvedamaMtaH // 109 // avacUrNi: - yasya prAsAdasya gIto ropahUtazrutibhiH capunaH anivotkRSTanAyyamabaMdha prAraMjAkrAMtanetraiH strapana parimalopArjitaghrANamaitryaiH nityaiH naimittikaiH pratidivasannavaiH utsavaiH eva nizcayena bhrazyatkAmArthakRtyaH ko'pi purajanaH aMtarmana si nirvedaM vairAgyaM spRzati / gItasya ukArA utpattayaH teSu upahUtA maMtrAH zrutayaH karNA yairutsavaH // 107 // jAvArtha -- gAyananA udgAromAM jemaNe karNe Diyone AmaMtraNa kareM be, navIna ane utkRSTa nATakonA prabaMdhanA AraMne jemAM netrone dabAvelAM be
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane snAnA sugaMdhe mAM nAsikA iMDiyanI mitratA prApta karI be evA je caityanA nitya naimittika utsavothI jemanA kAmArthanA kAryoM nizcayathI nAza pAmelA be evo koi nagarajana hRdayamAM nirveda - vairAgyano sparza kare, eTale te vairAgya utpanna thAya be. 10 vizeSArtha - graMthakAra A kAvyathI te caityanA nitya ne naimittika utsavomAM vairAgya rasanuM darzana karAve be. jyAre mANasane vairAgya thAya che, tyAre tenAM karNepriya, nepriya ane nAsikeMdriya vagere potAnI kAma-vAsanAne bodebe ne aMtaramAM nirveda - vairAgya utpanna thAya be, tema - attrai AvelA nagara janane mATe paNa tema bane be. tyAM thatAM saMgItane laine tenuM karNepriya, navIna nATako jovAne laine netreM priya ne snAtra jalanI khuzabone laine nAseMdriya -- temAM tallIna banavAthI te iMjiyonI bIjI kAma -
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumaarvihaarshtkm|| // 114 // nA nAza pAme . tethI tenA hRdayamA nirveda-vairAgya utpanna thayelo dekhAya ne. A naparathI te caityamA utsavone viSe saMgIta, nATaka ane snAtra vidhi nAre AmaMbarayI thatA hatA, ema dAvyuM che. 10e| vyAlairbAlAnagajeMdraiH kapikarabharathairyAmyasArthAzcaritraiH zraddhAlUna devatAnAM nRpatimRgahazo vaasvaaNtHpuriibhiH| nAnAnATyairnaTaughAn marudasurabhavaiH saMgarairvIravargAn ekAkinyeva lokAMstaralayati muhuryatra citrasya saMsat // 11 // avacarNiH-yatra prAsAde citrasya ekAkinI eva saMsat sattA muhuH vAraMvAraM vyAnaiH uSTaiH gajeMH vAsAn kapikarajarathaiH grAmyasArthAn devatAnAM caritraiH aghAlUna vAsavAMtaHpurIniH iMdhANIniH nRpatimugadRzaH nAnAnATyaiH naTaughAn marudasuranavaiH saMgaraiH saMgrAmaiH vIravargAn lokAn trlyti| kapayo vAnarAH / karajA naSTrAH / // 110 //
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAvArya-je caityanI aMdara AvetrI citrazAlA ekatrIja vAraMvAra lokone capana kare . juSTa hAthIpothI bAlakone, vAnara, jaMTa ane rathothI gA. mamIyA loMkonA samUhane, devatAonAM caritroyI zraghAbu-Astika lokone, iMghANIaoyI rAjAonI rANIone, vividha jAtanAM nATakothI naTalokonA samUhane ane deva ane asuronA saMgrAmothI vIra narone capana kare che. 110 vizeSArya-A zlokamAM graMyakAre kumAravihAra caityanI citrazAlAnuM varNana karI batAvyu be. te citrazAlAmAM evAM suMdara ane cittAkarSaka citro hatAM ke je AbehUba lAgavAyI judA judA prekakonA mana napara judI judI asara karatAM hatAM. nanmata hAthInAM citro joi bAsako capana thatA hatA. vAnara, jaMTa ane rathonAM citro gAmamIyA lokone capana karatAM hatA. tevIrIte devatApronAM caritro Astikone iMzANIonAM citro rAjAonI rANIone,
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 115 // nATakonAM citro naTa lokone ane devatA tayA daityonAM yughnAM citro zUravIrone capana karatAM hatAM. 110 zubhraM caMdrAzmakAMtyA navayavaharitaM nIlaratnaprabhAmimuktAdAmAvacUlaiH pracaladalikulaM labdhamallIvilAsaiH / sarvairaSTApadasthairmukuritakutukairvIkSyamANaM jineMdraH / prAyaH sarvasya dRSTiH pravizati rataye yasya liilaanishaaNtm||111|| avacarNiH-cAimakAMtyA zubhraM nIlaratnAnAcirnavayavaharitaM babdhamatIvikAzaiH muktAdAnAvacUsaiH pracaladalikulaM aSTApadasyaiH mukuritakutukai sarvaiH jineMH vIkSyamANaM yasya prAsAdasya bInAgRhaM prAyaH sarvasya dRSTiH rataye pravizati // 111 // nAvArtha-je kumAravihAra caityanuM bInAgraha caMkAMta maNinI kAMti
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zuddha hatuM. nIlamaNinI kAMtioyI navA yava-jvArA jevuM bIluM datuM ma kAnA puSpanA jevA vikAzane prApta karanArA motIonA hAranA gucchothI calAyamAna evA camarAothI yukta hatuM. yA devalanA lIlAgRha samIpe aSTApadanI racanA hatI, temAM rahelaratnanI pratimAo mAM A devavanI kautuka racanA pratibiMbIta yete jIneoe jovAtuM tevA bIjhAgRhamAM prAye karIne sarvanI dRSTi prItine mATe praveza kare che. 111 vizeSArtha - te caityanI aMdara AveluM lIlAgRha caMdrakAMta maNinI kAMtithI ghoMne nIlaratnanI kAMtithI nIlavarNI hatuM temaja mallikAnA jevA muktAphalanA hArathI camarAyo jAMtivane temAM AvatA datA. AvuM manohara AlergRha samIpe aSTApadanI racanA datI tyAM rahelI ratnanI pratimAoomAM A devaari kautuka racanA pratibiMbIta thayelI te jIneMjhoe jovAtuM tevA jhIla
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihAna rshtkm| gRhamA prAyaH sarvanI dRSTi praveza karatI hatI. ahIM kavi arthAtara nyAsa akhaMkArathI kahe je ke, sarvanI dRSTi prItine arthe praveza kare che. tethIte aSTApada upara rahelA jineMjo tene jotA hatA. A naparathI bInAgRhanI utkRSTatA kavie darzAvI . 111 autsukyaM kAmukAnAM manasi vidadhatI tAttvikAnAM vivekaM kASTAmAropayaMtI muhurupadizatI dhArmikANAM jugupsAm / pAMcAlI yatra kAciccapalakapikarAkRSTanIvInivezA brIDAM dRddhAsu hAsyaM yuvatiSu tanute kautukaM bAlikAsu // 112 // avaNiH -yatra prAsAde kAmukAnAM manasi autsukyaM vidadhatI tAttvikAnAM viveka kASTAM nizcayaM AropayaMtI muhuH vAraMvAraM dhArmikANAM jugupsAM upadizatI capanakapikarAkaSTanIvI nivezA
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAcit pAMcAlI vRddhAsutrI mAM yuvatiSu hAsyaM vAlikAsu kautukaM tanute / capalo yaH kapiH vAnaraH ta.. sya yaH karaH tena prakRSTA yA nIvI zroNisthavastraM tasyA niveza: pravezo yasyAH sA / jugupsAM niMdAm // 112 // nAvArtha -- je caityamAM caMcala vAnaranA hAthathI jenuM kaTIvastra khecAyeM eka putalI kAmayanA manamAM utkaMThA karatI, tattvajJAnIonA manaaanat nizcaya karAvatI ne dharmI janAne vAraMvAra niMdAno upadeza karatI kI vRddha strIne bajjA, yuvatine hAsya ane bAlikAo kautuka vadhAratI hatI. 112 vizeSArtha - te caityanI aMdara koI evI putalI racelI hasI ke jenA kaTI jAga uparathI vAnare vastra khecenuM hatuM tene joi kA miyonA manamAM utkaM thatI hatI, tattvajJAnI yonA manamAM vivekano nizcaya yato hato ane
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA razatakam // / / 117 / / dharmI janone manamAM sUga caDatI hatI. temaja tethe jo ine vRddha strIyo zaramAtI hatI, yuvAna strIne hAsya yAvatuM hatuM ne bAlikAone kautuka yatuM hatuM. uparathI kavie te caityamAM citranI zilpakalAnI prauDhatA darzAvI be. 112 uSNISI laMbakUrce gurutarajaThara : pIvarorusphigaMghrinimnagrIvo'lpakAyaH pralaghumukhazironAsikAkarNanetraH / zroNIbaddhAsidhenurmRgahananacalatputrikAbhyarNavartI yasminnekaH kirAtastaTaghaTitavapurdRSTidoSaM ruNaddhi // 113 // avacUrNi: - yasmin prAsAde uSNISI laMbakUrcaH gurutarajavaraH pIvarorusphigaMghriH namragrIvaH alpakAyaH laghumukha zironA sikAkarNanetraH zroNIvA sidhenuH mRgahananacalatputrikAyarNavatI taTaghatripuH ekaH kirAto dRSTidoSaM ruddhi / uSNISaM mUrddhaveSTanaM tadvAna yA vanapuSpamayUrapicchAdimayAvataMsaH /
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zroNI kaTI tasyAM bacA sidhenuH kurikA yena saH / mRgANAM hananaM tasmin calan gacchan putrikAyA anya samIpaM tatra varttI / taTe tIre pASANaghaTitaM vapuryasya saH / pIvarau puSTau UrU sphigau yugautrI pAdau ca yasya saH / / 113 // nAvArtha - je caityanA taTa upara pASANathI jenI mUrti ghaDelI be evo eka kirAta - jilla rAkhyo be, te dRSTi doSane ( najara doSane ) aTakAve be. line mAye pAghamI be. tenI dADhI mULa lAMbI De. atizaya moTuM peTa be. sAthala, kaTInAga ane paga puSTa be. koka TukI be. kAyA ThIMgaNI be. mukha, mAyuM, nAka, kAna ne AMkho nAnA be. kaTI upara barI bAMdhelI ane te mRga mAravAne to eka putaLInI pAse rahelo be. 113 vizeSArtha - je ati suMdara padArtha hoya tene koinI najara na lAge tene mATe tenIpAse ko kaDUpI padArtha rAkhavo joie, evA irAdAthI te cai
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // // 11 // tyanI citrazAlAnI najIka eka jIbanuM putaLu nacuM karedhuM che, tenuM varNana kavie A zlokathI Apelu . 113 yugmam / karpUrAgurukalpamAnavividhasnAnaM bhramatkAminIsaMghadRtruTitAIhArarabhasabhrazyannitaMbAMbaram / vakSaHpIDanalabhyamAnasaraNi jyeSTAnuSaMgatrapAtAmyatpaurakulAMganaM navavadhUsaMprArthyamAnAtmajam // 114 // khelanmaMgalagIti dIvyadamarIsArthapaThanmAgadhaM nRtyatpaurapuraMdhri yAcakazatavyAtIryamANAMgadam /
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ snAtrAMbugrahaNAcchalatpaTucaTuvyAhAramuccairdhvanan nAnAnATakamardalaM pratikalaM yadvarttate sarvataH // 115 // avacUrNiH-karpUrAgurukaTapamAnavividhastrAtraM camatkAminIsaMghadRtruTitAmrahArarajasabhrazyanitaMbAbaraM vadApImanabanyatnAnasaraNi jyeSTAnuSaMgatrapAtAmyatpaurakulAMganaM navavadhUsaMpArthyamAnAtmajaM khelanmaganagIti dIvyadamarIsAtha paunmAgadhaM nRtyatpaurapudhri yAcakazatavyAtIryamANAMgadaM snAtrAMbugrahaNoccayatpaTucaDhavyAhAraM naccai nannAnAnATakamardavaM pratikannaM yaccaityaM sarvataH vartate / vanaH hRdayaM tasya pInaM dabanaM tena sanyamAnA saraNiH mArgo yasmin tat / karpUrAgurujyAM mizritaM yat pAnIyaM tena kaTapamAnaM ki yamANaM snAtraM yasmin / arddhahAraH catuHSaSTisaro hAraH // 114-115 // nAvArtha je kumAra vihAra caitya sarva rIte kaNe kSaNe evaM bane ne ke, jenI aMdara kapUra ane agara caMdanathI vividha jAtanAM snAtro thayAM karatAM hatA. jyAM pharatI strIonI jImane lazne cosa zeranA, aSTadaza zeranA, tathA nava
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihA-1 rshtkm|| // 11 // zeranAhAro tuTI jatA ane utAvanathI temanA kaTI nAganAM vastro khazI jatAhatAM. gatIonA davAvAyI jyAM rasto melavI zakAto hato. jemAM potAnA vamitronI sAthe athamAvAyI nagaranI kutravAn strIzro zaramAzne kheda pAmatI hatI. jyAM navI paraNevI vadhUo putrane mATe prArthanA karatI hato. jyAM maMgalika gIto gavAtAM hatAM, jyAM devIonA samUha krImA karatA hatA. jyAM cAraNa nATo kavitAnA pATha naNatA hatA. jyAM nagaranI strIo nRtya karatI hatI. jyAM saikamo yAcakone bAjubaMdhanAM dAna apAtAM hatA. mAtrajala levAne mATe jyAM caturA3 ane khuzAmatavAlA udgAro nagnatA hatA. ane jyAM vividha prakAranAM nATakanAM vAjAo jaMce svare vAgatAM hatAM. 114-115 vizeSArtha-graMyakAre A bebAM be kAvyathI kumAravihAra caityanuM sarva prakAra, upasaMhAra tarIke varNana karI batAvyuM je. ane tethI te caityamAM thatAM
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ snAtro, darzananI jImo, prArthanAo, maMgalagIto, devIonI krImAo, cAraNanATanI kavitAo, yAcakone dAno, snAtrajanane mATe mAMgaNIo ane nATakonA vAjiMtronA dhvanionuM digdarzana karAvyu . 114-115 AstAM tAvanmanuSyaH prakRtimAlinadhIH zAzvatAlokacakSuvaktuM vaktraizcaturbhirvidhirapi kimalaM tasya sauMdaryalakSmIm / kSINAzeSAbhilASaH paramalayamayaM sthAnamApto'piyasminnAsthAM zrIpArzvanAthastribhuvanakumudArAmacaMdrazcakAra // 116 // avArNaH-tAvat Adau prakRtimalinadhIH manuSyaH AstAM zAzvatAlokacakSuH vidhirapi caturniH vaktraiH tasya sauMdaryamI vaktuM kiM asaM samarthaH syAt apitu na tasya kasya yasmin trinuvanakumudArAmacaMDaH vINAzeSAnilASaH paramalayamayaM sthAna prApto'pi zrIpArzvanAthaH AsthAM AsthAnacakAra / prakRtyA svajAvena malinA samalA budhiyasya zvAzvata Aloka nyotaH sa eva cakuryasya saH
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAra vihAna razatakam // // 10 // ki kepArthaH / ayaM smrthH| noeAH dayanItAH azeSAH saMpUrNaH anilASA vAMga yasya paramaH prakRSTo bayo dhyAnaM sa prakRto yasmin paramanayamayaH / prakRte mayada / trinuvanaM svarjunuvaH tAtsthyAtvya padeza iti nyAyAt surAsuranarAH ta eva kumudArAmaH tatra caMda va caMH caMsadRza ityarthaH / pake rAmacaMdraH zrIhemAcAryasahAdhyAyI mahAsaulAgyavAn zrIrAmacaMgaNI iti kattunAma // 16 // nAvArtha-prayama svannAvathIja malina buddhivAlA mANasanIvAtato e. ka tarapha rahI, paraMtu zAzvata-hamezanA dyotarUpI netravAto vidhi-brahyA paNa potAnA cAra mukhayo te caityanA sauMdaryanI lakSmIne kahevAne zuM samartha thAya ? arthAt na thAya. kAraNake, traNavanarUpI poyaNAnA upavanamAM caMDa samAna ane jemanI sarva anivASAo kya pAmI ne evA zrI pArzvanAtha pranu parama dhyAnamaya evA sthAnane-mokne prApta thayelA che, te utAM je kumAravihAra caityamA AsthA ( sthAna ) karIne rahenA ne. 116 vizeSArya-yA zlokayI graMyakAra vaTa napasaMhAra karIne kahe je ke, te caityanuM varNana mArA jevA manuSyayI thai zake tema nathI, kAraNake, manuSya
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ nI buddhi malina hoya . tevA manuSyanI vAtato eka tarapha rahI, paNa nitya rUpI netravAsa arthAt divya dRSTine dhAraNa karanAro brahmA paNa potAnA cAra mukhI te caityanuM varNana karavAne samartha nathI. kAraNake, je caityanI aMdara niHspRha ne parama sthAnane prApta thayelA paNa pArzvanAtha prajue radevAne AsyA karelI . eTale niHspRha ane parama padane pAmelA prabhu jemAM AsthA kare tevA caityanuM varNana konAthI thai zake be ? graMthakAre bevaTanA padamAM rAmacaMdra' evaM potAnuM nAma paNa darzAvyuM be. yA graMthanA karttA ' rAmacaMdra gaNI' zrI demAcAryanA sahAdhyAyI hatA. 116 6 iti zrIrAmacaMdragaNiviracitaM zrIkumAravihArazatakam samAptam.
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ kumAravihArazatakam // zrIrAmacaMDa gaNIe raceva zrIkumAravihArazataka samApta thayu. zrImattapAgacchIyazrIsomasuMdarasUriziSyazrIvizAlarAjaziSyapamitavivekasAgara gaNiziSyapaMmitottamavibudharAjasudhAjUSaNagaNiviracitA avacUrNiH samAptA // zrI tapAgacchanA zrI somasuMdarasUrinA ziSya zrI vizAlarAja, temanA ziSya paMmita viveka sAgara gaNI ane temanA ziSya paMmitomA uttama ane vidhAnonA rAjA samAna zrI sudhAjUSaNa gaNIe racenI A avacUrNi samApta thA.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ KA6AP iti zrI rAmacaMdragaNI viracita. zrI kumAravihArazataka. MERE REMEMEERESTHA SECAYAPARHARITRAM GANA