Book Title: Dharmni Utpatti tatha Vruddhi Vishena Bhashan
Author(s): Max Muller
Publisher: Baheramji Merwanji Malbari
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034814/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaTTa mokSa mUlara kRta dharmanI utpatti tathA vRddhiviSanAM bhASaNa gujarAtImAM bhASAntaraka beharAmajI meravAnajI mazagAthI tathA navare maracha bedachanA. sudhAravadhArI prasiddhaka baherAmajI meravAnajI malabArI mu ba che: phorTa prinTiMga presa, nA 1 lo, mApalA bilaviMga. muMbaI : sana 1881 saMvata 1838. [ savAdhikAra rAdhIna rAkhyA che.] Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PROFESSOR MAX MULLER'S HIBBERT LECTURES ON THE ORIGIN AND GROWTH OP RELIGION. TRANSLATED INTO GUJARATI BY BEHRAMJI M. MALABARI AND NAVROJI M. MOBEDJINA. EDITED AND PUBLISHED, WITH SUPPLEMENTARY CHAPTERS. BY BEHRAMJI M. MALABARI. Bombay: PRINTED AT THE "FORT PRINTING PRESS." 1881, All Rights Reserved.j Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjAdhirAja mahArAja jAmazrI vibhAjI, * saMsthAna navAnagaranA adhipati. zrI kAThiyAvADanA mArA pravAsamAM Apa mahArAja taraphathI mAre bahu uttejaka satkAra thayo hato. mahAviddhAnuM mokSamUlarabhanAM A anupama bhASaNanuM bhASAntara karavAne udeza paNa mane pahelAM ApanAja saMsthAnamAM thaze hata; ane e zubha kArya upADI levAnI Ape apekSA darzAvI hatI-e saghaLAMnuM A samaye smaraNa thAya che. evA graMtha vAMcavA-vaMcAvavAne Apane pahelAMthI niyama che. ApanA pUjaya mAtuzrInA viga ane evAM bIjA kAraNathI A abhyAsa hAla Apane anukULa lAge ema che. mATe A ladhu graMtha Apane arpaNa karyo che tene aMgIkAra karI Apa mahArAja sevakanuM prajane pAvana karaze Izvara ApanA mananuM samAdhAna kara; ApanI dAve AzA saphaLa kare; ane vijayI vikariyAnA sAmarAjayane pratApe ane sujJa maMtrI samAjanA AgrahathI prajAnI saMpattine vistAra vadhato rahe ! Apano AjJAti prasiddhakartA. muMbaI, 1881. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HIS HIGHNESS VIBHAJEE, JAM SAHIB OF NAWANAGAR. MAY IT PLEASE YOUR HIGHNESS, I received a most encouraging welcome from your Highness during my travels in Kattywar. It was in your Highness's territory that the idea first suggested itself to me of translating these incomparable Lectures of Professor Max Muller. I am now reminded of this and of your Highness's desire to see the work taken in hand. Your Highness is accustomed to read such works and to have them read. Such studies are likely to prove congenial to your Highness just now owing to separation from your venerable Mother and such other causes. Therefore, I beg your Highness to sanctify my labours by accepting this little work dedicated to you. May God restore you to peace and realise your generous expectations ! May the extent of your people's prosperity be ever increasing under the protection of the universal sway of the QueenEmpress and the endeavours of an enlightened ministry. THE PUBLISHER. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. traNa varasanI vAta upara meM mArA IgarejI pustakanI keTalIka prata laMDanavALI pApakArI bAI, misa menIMganI mAraphate tyAMnA thoDAka pramukha purUSoupara mokalI, temAM eka mahAvidvAna mAnasa maalaraupara. e nAno bheTa mokalavAne mAre kAMI kAraNa sarakhuM nahotuM ane teno svIkAra karavAne temane avakAza heya ema paNa nahotuM. te paNa ghaNAkharA sadagRhasataraphathI thoDAka saptavAriyAMmAM uttara pharIvaLyA. e saghaLA patromAM mAsa maalaranA zubha upadezathI mane bahu ja saMtoSa thayo, ane te upara Aja sudhI huM amala karato Avyo chuM -"ApaNe IgarejImAM gadya lakhiye ke pava; paNa eTaluM to kadI bhulavuM nahi ke ApaNuM dezanI uttama sevA karavI hoya to tenA sAratama vicAro darzAvavAthI ja karAze." gurUnA upadezanuM e tAtparya. upalA patro joDe keTalAka vidvAne e mAre mATe potAnAM pustako mikathA-temAM pratApI ulyama glADastananA nibaMdha, arla Apha zAphatsabarInAM bhASaNa, ane vizeSe karI mAsa maalaranAM hibarti lekacarsa, upayogI lAgyAM. A tejasvI bhASaNAviSe meM ghaNIvAra sAMbhaLyuM hatuM. e bhASaNe kevAM haze tenI jANe mane kAMIka sahaja kapanA thaI hatI. vAMcyAthI to huM dhArato te karatAM paNa vadhAre cittavedhaka lAgyAM. mAkasa maalaranA ghaNu mata mArA anukULa samabhAvane harI le tevA-mahApratApI AryaprajAviSe emanA BDha vicAra, sakalaguNa saMskRta viSe emanA subhASita abhiprAya, e prajA tathA e bhASAnA aneka parAkramaviSe emanA AnaMdamizrita AvyaryanA ubharA, e sadhaLAMnuM smaraNa thatAMja mAruM mana lIna thaI gayuM. evA mahAbhArata viSaya A jagaviSe thoDA ja samajavA; ane evA viSayanuM vivaraNa karanAra mahApurUSa paNa thoDAja. duniyAmAM vidvAne to bahu paDayA che. ApaNuM bharatakhaMDamAe temanI saMkhyA kAMI cheDI nathI. yurapanA vidvAnonI to gaNanAe kema thaI zake che temanI vidvattAnA mahatavane ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hicI zake temanA kuzaLa AgrahanI ApaNAmAM te aTakaLa karavAnI paNuzakti na maLe. paNa A saghaLI vijJAna saMcayamAM ghaNuM karI IzvarI aMzanI khUTa rahI jAya che. mArkasa maalaranI buddhi tenA vistArathI ke tenA gAMbhIryathI to eTalIbadhI pradIpta thayelI na kahevAya, paNa temAM je jIvaMta devata che tethI karI. saghaLA vidvAna jaivika jJAnanA bhaMDAro te kharA. paNa mAkasa maalara bhaTTa te jevA akhUTa bhaMDArI tevA akhaTa dAtA paNa che. teo pote samajI zake che eTaluM ja nahi, paNa bIjAne samajAvI zake che. e virala guNa emanI buddhinuM paribaLa che. khA vizvanA adrazya paNa sarvadarzI AtmA-tenuM jJAna manuSya AtmAne kema maLyuM, e siddhAMta je buddhine saphaLa thaze temAM manuSya karatAM kAMIka adhika devata hovuM joIe. evA evA taraMga, mArkasa maalaranuM pustaka vAMcatAM, mArA manamAM uchaLavA lAgyA. upakAranA AvezamAM kartAne eka patra lakhI puchayuM, ke tamArAM bhASaNo, jenI yurapamAM eTalI badhI prazaMsA thaI, te majasarakhA abhyAsI kadApI DAM ghaNAM samajI zake; paNa je lAkho Aryapu parabhApAne abhyAsa AdaratAja nathI temane te e bhASaNo agamya zAstra jevAM ja ke 1 kee premayukata uttara vALatAM jaNAvyuM - "e bhASaNa catAM mArA IgrejI tAjanakaratAM tamArA svadezI vAMcanAra te viSe zuM kaheze tenA vicAramAM huM vadhAre hato" "enuM saMskRtamAM bhASAAra thayeluM jevAne mane bahu abhilASA che." meM mArA mitramaMDaLamAM e vAta cacI jaI; paNa keIe bIDuM jhaDapyuM nahi. tyAre meM pharI puchayuM-"saMskRta to mApha karaze, paNuM hAla gujarAtImAM hoya to kema?" "e paNa ThIka che; tamArAM kAmaviSe mane atyaMta kALajI raheze. mane AzA che ke tamane saghaLI rIte Azraya maLaze. mane bharose che ke sarakAra paNa tamane sahAya karaze." ItyAdI lakhI, kartAe satvara tema karavAnA ane sarvodhikAra ApyA. emanI AturatAthI umaMga pAmI meM paNa mArA manamAM mAMDa vALI ke tanamanadhana ApI A kAma pAra pADavuM. gujarAtI to karavuM, paNa game ema karI saMsakRta bhASAntaranI e peravI karavI ; ema vicAratAM marAThI, baMgALI, hiMdI ane tAmIla bhASAntara vize paNa lAbha thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A sadhaLuM mArA sarakhA vivArthIne eka sAhasa jevuM kAma paNa nijamana vicAra karo ke A alpa AyuSane eka bhAga AvA zubha kAryane apaeNNakaravAsamAna puNya, jIvaDA, kazuM nathI. hAla te mananI AzA manamAM rAkhI gujarAtI bhASAntaranI goThavaNapAchaLa ma. mATI khaTa avakAza ane jJAnanI hatI. AthI keTalIka vArasto bahu mujhavaNa thaI. AraMbhamAM ja kAma ghaNuM vikaTa lAgyuM. lekhaNa laI besavA game nahi. e kayAre thaI raheze evA bhayabhita vikalpa thavA lAgyA. pharI vicAra karatAM e kAma koI bIjAne sAMpavA IcchA thaI-dAma ApI bhASAtara karAvI, pachI chapAvI prasiddha karavuM. paNa evaDI saMpati konI pAsenA sAre bhAgye e vAta mArA mitra, bhAI navarojajI ceracha mAbedachanAne karI. teoe dhIraja maLe evA mArga dekhADayA. baMne maLI nI karyuM ke bhASAntara karI koI mAsika pAniyAmAM chapAvavAM-pachI pisAnI jogavAI thAya te pustakAre prasiddha karavAM. bhAI navareja pahelAM be bhASaNa laI beThA. have mAsika copAniyAnI bALa karavA nikaLyA. emAM kAMI Ujana jevuM khAyuM nahi. eka mitre sarvathI maTI AzA e ApI ke tamArA bhASAntaramAMthI prasana vaDatA chuTA chavAyA utArA chApatA jaIzuM. A vAta amAre maLe kema utare? have te maja mAtrane zaraNe javuM ema nizcaya karyo. muMbaInI prajA evAM kAma pAchaLa jhAjhI khetI nathI; topaNa ene potAne abhimAna hatuM ke je prajAe pArasarakhAnA ne Azraya Apyo hato, teo mAkasa maalaranA A pradhAna pustakane anAdara karaze nahi. ema dhArI pahelAM e vAta keTalAka sujJa Igreja mitrone kahI. mi. bhAratina UDa, mi. uasavartha, mi. baMDa, mikenDI, mimikanATana, mi. gibsa, Adi vidvajanoe e kAma upADI levAnI bhalAmaNa karI. ghanya amArA pArasI ane hiMdu baMdhuone ke thoDA ja mAsamAM siAnI relamachela thaI gaI. chapAmaNuM baMdhAmaNa te sahajanikaLI AvyuM. have jIvamAM jIva AvyA, ane umaMgathI kAma Avyu. , paNa thoDI ja vAramAM zAstrIbAvAnA bhavya vicAra ApaNI garIbaDo gujarAtImAM utAratAM trAhi trAhi pikAravI paDI. baMne bhASAntarakarsa sarakhA vidvAna ! ghaNIvAra kartAnA vicAra tena tejasvI vANIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhe samajI jAye; paNa anubhavavinA gujarAtImAM evA vicArane yogya AAre ApI darzAvavAnI zakti ja kayAMthI? vANInI evaDI prasAdI ja nahi. pite samajiye; paNa vAMcanAra-sAdhAraNa buddhine vAMcanAra- ekaja vAra vAMcI samaje evI bhASA dvArA A vicAre doravA e bahuja kaThiNa thaI paDayuM. akeka vAupara bane ane traNa traNa kalAka vAMkAvaLI vimAsaNa karavI paDI. zabdakozamAM joIe to vAraMvAra bhulA paDiye ! zabdanA artha ApavAne badale temAM te ghaNIvAra anartha karelA mAlama paDe. eka zabdane mATe lakhe - eka jAtanuM phula che; bIjA mATe evuM eka phaLa Ave che. trIjA mATe aradhA gajano nakAmo khulAso. ghaNAkharA zabda ziyA maLeja nahi ! have kema karavuM paNa A pIDA TaLI nahi eTalAmAM bIjI AvI UbhI rahI. bhASAntara karatAM zAstranuM jJAna jaie-dharmazAstra ane bhASAzAstra baMnenuM. amAre te baja jeDe Adi vara. A samaye mArA parama mitra manasukharAma sUryarAma maraNa thayuM. A sujJa vedAntI amArA zramanA chelA Azrama thayA. ahiyAM amArA mananuM samAdhAna thayuM. pustakane viSaya manasukharAmabhAInA manamAM te ramI rahelA. topaNa ghaNI ghaNI vAte emane bahu pajaLyA che. amArA ziSyagurUbhAvane lAbha laI divase temaja rAtri sama, besatAM uThatAM jema phAvyuM tema, e kSAMta snehIne pakaDayA. cAra bhASaNa ullAvatAM manasukharAmabhAIne cAsaThavAra pakaDayA haze. A vAta lakSamAM letAM, pustakanA ghaNAkharA guNa bhAI manasukharAmane pratApe samajavA; Sa saghaLA amArA. thoDI sUcanAsAra amArA vidvAn mitra rArA. kAzInAtha triyaMbaka tIlaga, tathA rA. rA. maNilAla nabhulAla drivedI ne AbhArI chie; temaja mULagraMthakartAe paNa kRpA karI ghaNuka zabda vize khulAsA karyA che te mATe temano A avasare mAnasahita upakAra mAniye chiye. - pustaka vAMcI jatAM, temAM bahu dUSaNa rahI gayAM che evuM spaSTa dIse che. enA kAraNomAM mukhya eke e kAmano pAyo cAra hAthe racAya che; ane tene pUrNa karatAM, cAra zuM, paNa ATha, ke soLa hAtha kahe to cAle. A ja kAraNathI ekAkAratA (uniformity) paNa barAbara saca Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAI nathI. jeNImAM paNa kAMIka azuddhi ke vicitratA lAgaze. jema mAnasa-e zabdane manuSyane bane teTalo thoDe apabhraMza karavA hitu hatA. keTalIka vAra bhASA sAdhAraNa pArasIthI vAMcI zakAya ema karavA jatAM, ane gujarAtI chApAkaLAnI sAmagrI haja saMpUrNa nahi hovAthI, paNa duSaNo dekhAze. e saghaLAM karatAM bhASA-banatAMsudhI saraLa ane ekaja vAra vAMcave samajAya evI karavAnA sadhaLA yatna chatAM keTalIkavAra kaThiNa ane kaThora lAgaze, paNa e saghaLAM dUSaNe darzAvatAM kArIgarane Thapake ApatA pahelAM parIkSaka kArIgaranA sAdhanane dhyAnamAM leze te sArUM. mAre potAne mana sarvathI moTuM dUSaNa te e ke bhASA a-gujarAtI lAge. ema na thAya tenI yogya saMbhALa te lIdhI che; parIkSaka jeze ke emAMnA ghaNAkharA doSa kevaLa anivArya che. kharUM che ke koI vidvAnane hAthe A kAma vadhAre sAruM thAta, paNa tevA kaI zodhyA maLyA nahi. ane maLate to te amArA jevo AgRha ane amArA jevo allallAha te bhAgye ja vAparo. amAre to e priya karma (labour of ore) hatuM-bhAtI lakhanArane tevuM na hoya. bhASA kaThiNa lAge to vAMcanAra jeze ke dharma ane zAstrane lagatI bhASA ethI bahu saraLa nahi thavAnI. je vicArane mATe gujarAtImAM zabdaja na maLe tene mATe saMskRta mAtAkane gayA vinA chUTako ja nahi. ane keTalIkavAra to anArya vicArane mATe navAja zabdano upayoga karavo paDe che. pustaka ane ema karI vAMcavA yogya karatAM AkhuM varasa vahi gayuM; akeka pAnA upara aThavADiyAM vItI gayAM; akeka zabdane mATe viAna mitrone vinavavA paDayA. mAsa maalarabAvAnA kAmapAchaLa ratanuM pANI karavuM paDayuM che. mAsa maalara te, rAsta gAtAranA sujJa ane rasika taMtrInA kahevA pramANe, rASijevA che. khare ! ApaNuM avatAraviSene je mATe bheda che tene emanI-vItra daSTiye jANe vIMdhI nAkhe che. emanA vicAra devadatta lAge che, pachI temAM satya keTaluM che te te pratyeka parIkSake mAre javAnuM che. keTalAka mahAvidvAne emanA vicAra svIkAratA nathIja. te paNa emano vANuM prAsAdika che e vAta te emanA zatru Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa nA pADI zakatA nathI. emanA vacanAmRtane kAMIka masAda Arya prajAne prApta thAya e mAro mULa hetu. A viSayamAM kartAnI buddhitA tejasvI jevI che : bhASAntara kartAnI zakita jhAMkhA divAsamAna che. vANInA vistAramAM karUM te vizALa sAgarasarakhA che: bhASAntaraka eka nAnA phUpajevA che. mAsa maalaranA vicAra ane tenI vANIne gujarAtImAM utAravAM e te mahAsAgaranA apAra vistArane eka sAMkaDI khADImAM vahI javA sarakhuM che. A kAma eka prakAranuM mithyAbhimAna che--ane je te prajAne kazA upagamAM 4 Ave to mArA sAhasa mATe mane zAsana thayuM kahevAze. A prayatna mAre mana jANe eka - SirAya potAnA vicAra eka bALakane mehe prakaTa karatA hoya evo che. game tema ha-A yAnathI meM te kAMI pUNyaprApti karI hoya ema mane abhimAna Ave che. A ladhu graMtha, ane enI pAchaLa je saMskRta, mareThI, hiMdI ane tAmIla bhASAntaro mArA hastaka bahAra paDaze, e mAre mana eka prakAranuM sarmapaNa che. manuSya mAtrane kAMI lobha te che ja; mArA lAbha mAtra A eka che. je A bhASAtarathI kaI cittabhrama Ajanane saMsAranA saMtApavae kAMIka zAMti maLaze tenA pratApI pUvajanA pakamanuM tene kAMI smaraNa thaze ane A bAhya, vizvAtmAnuM avalokana karatAM tenA aMtarAtmAne te samajI zakaze-che, paramAtmA je sarvottama sata che, je anAdi, anaMta, amara che, jenI AMkhanA palakArAmAM A vizvane saghaLe vistAra kathApI rahyA che-te paramAnaMda paramAtmAne pichAnavAnuM je A a85 yatnathI mArA kei AryabaMne sAdhana maLaze ane tamArA mULa hetu pramANe) je anupama Ajaramane manuSya ItihAsanA camakArAmAMnA mukhya be, Aryadharma ane AryabhASA, e baMnene potAnuM AkhuM AyuSa arpaNa karyuM che, te mahApratApI muni mAisa maalaranA anubhavano kAMIka sparza mArA svadezI bhAIone thazete mArA pavitra Azayane huM paheo ema mAnIza. beherAmajI meravAnajI malabArI, tA. 31 mI vasembara 1881. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 7 ) dharma. dharma (Religion) eTale zuM? koI paNa viSayasaMbaMdhI vAha calAvatAM pahelAM, te viSaya temaja te vAdanA saMbaMdhamAM je je paribhASA (Terms) vAparavAmAM Ave tenA artha baMne pakSe svIkAravAIe. A te avazya che. tyAre have dharma eTale zuM ? dharma zabdanI vyutpatti tapAsatAM, teno mULa artha, je koInuM dhAraNa-udhAra kare te paDatAM ne Teko Ape che. dharmane mATe IgarejImAM Religion zabda che, te lAtIna Religio, Religere, eTale bAMdhavuM, ekaThuM karavuM, vicAravuM, manana karavuM, ItyAdI uparathI nikaLe che. dharma (Religion)nA e mULa artha thayA. paNa e arthane Aje e zabdanI vyAkhyA sAthe bhaLInAkhavA e to kALadoSa kahe. vAya. koIpaNa zabda ghaNIvAra potAne maLaarthe 2hetA nathI. jema manuSyamaMDaLamAM sudhArA vadhArA (pachI kahe kudhArA bigADA) no svAbhAvika pravAha che, temaja zabdamaMDaLamAM paNa jANavuM. te paNa dharma eTale pahelAM dharanAra, ane pachI paDatAMne hAtha ApanAra e bevacce kAMI agamya bheda nathI. ethI paNa vadhAre samajI zakAya te bheda ReligionnA hAlanA arthamAM ane Religere=vicAravuM, emAM che. dhAravuM,vicAravuM, manana karavuM, ane mAnavuM, e saghaLA ekaja mAnasika kriyAnA judA judA pravAha che. dhAravuM e eka nAnaka khuNAmAM vaheluM nALuM hatuM. vicAravuM e eka udharatI nadI thaI. manana karavuM ane mAnavuM e baMne nadInA vadhatA jatA vistAra; teoe AgaLavadhatAM sAgara ane mahAsAgaranAM rUpa lIdhAM. paNa e mahAsAgaranuM mULa juvo to peluM nAnakaDuM khuNe hatuM nALuM. A kriyAne vidvAno prasAraNa (Development) ke prakAzana (Evolution) kahe che. ene pariNAma evuM bahu-arthI nAma Ape che. dharma zabdanA mULaartha tarapha najara karyA pachI, have dharma e hAla zuM darzAve che teno vicAra karavo yogya che. dharma jevA agAdha bhedanA bhaMDAraviSe saghaLA manuSya ekaja vicAra kare, e to bane ja nahi. te paNa jeo pitAnI buddhi ane vidattAe ApaNAM mAnane yogya thayA che temAMnA thoDAka eviSe zuM dhAre che te jaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAthI ApaNe hetu kAMIka saphaLa thaze. tyAre eka dara letAM, dharma eTale zraddhA (ekIna) pUjA, nIti, AnaMda pradarzana (Extatic vision) AzA kiMvA bhaya, tarka (gumAna), ajJAta (Unknown) ne oLakhavA mATe mANasane je taNuM thAya che te. A badhA, ane ethI e bahuvadhAre dharmanA artha che, ane temAM keIpaNa be kAMIka athAMtara cheja. keTalIka prajAmAM dharma jevo koI zabdaja nathI, te paNa te prajA pelA ajJAtano pujA te kare cheja. jAna stuarTa mila kaheto ke deva ane Izvara e badhAe phekaTanA phAMphAM che te paNa e buddhino baLi eka strIne devI banAvI tenI choka pUjA karate! ene mane zreSTha manuSya teja pUjAne pAtra; devadevatA jevuM to kazuMe nahi; IzvaralIdhara e sahu nAmanA ! to paNa kema kahevAya ke jAna sturti mila dharma nahimAnato ApaNe jaNiye chiye ke ene paNa eka dharma hato ja. e paNa dharma nahito zuM ? brAhmaNe devane mAne che; buddhadharma devane anAdara kare che. zuM teuparathI buddhakane dharma nathI ema kahevAya? kharuM jotAM, dharmavinAne to karADamAM ekapaNa manuSya nahi haze. zreSTha buddhithI pradIpta thayela ane zAstra mAtramAM nipUNa evo purUSa je anaMta zaktinuM manana kare che, te dharma, temaja eka buddhihINa ane abhaNa jaMgalI, jenI sthiti vAnarathI caDhatI nathI, te je paththaranA kakaDAnI pUjA kare che, te paNa dharmaja che. kAna nAmane jarmana arthazAstrI kahe che ke dharma eTale mAtra nIti; je manuSya pitAnA AcAravyavahArane IdharAjJA karI samaje che te dharma mAne che. (A mata ApaNA ghaNAkharA pArasI sudhArAvALAne besatA Ave che.) vaLI phirate nAmane bIje vidvAna ethI virUddha mata Ape che. te kahe che ke dharma che te koI vyavahArika kAma mATe nathI; zuddha sunIti e ApaNA artha mATe basa che; bAkI dharma e to ajJAnI kiMvA bigaDI gayelA prajAmaMDaLane chAje. (A vAta ApaNuM hAlanA vaiSNava baMdhuone gaLe utaraze nahi). kirtA kahe che ke dharma eTale jJAna vidAMtiyo, jaya bele !) A be vidvAno mAMja matabhedatA khAsA paDI cukyA. tyAre have khare keNI kAnta ke phita? kartA kahe che baMne kharA paNa ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ beTA paNa. je pratyeka pakSavALa kahe ke dharma huM kahuM chuM te have joIe, te ThIka; dharma te sunIti, sunItine IzvarAjJA samajavI e dharma emaja hAvuM te joIe; paNa ema nathI eTaluM yAda rAkhavuM. kliyaramekara nAmano bIje prakhyAta vidhAnuM kahe che ke dharma eTale pUrNa parAdhInatA. temAM bIje vitA (kAIbAka) umare karI kahe che ke parAdhInatAjeDe lAbha paNa joiye. arthata, mANasa pitAnuM tanamana, mukhyatve karI mana, je zaktine te mAne che tene AdhIna rAkhe che, temaja pUjAvyavahAramAM te mAtra svArtha zodhe che. Izvara stuti karyA pachI lAgato te dAna mAgavA paDe che; pUjA karavAno artha e ja ke kAMI lAbha thAya. e paNa kharUMja che ! paNa hegala nAmane bIje vidhAnuM Tela karatAM lakhe che ke je vilayaramekara kahe che tema dharma eTale pUrNa parAdhInatA, to pachI AkhI duniyAmAM thAnasamAna dharmiSTha keI namaLe; kAraNa, kutare eTale pitAnA dhaNIne AdhIna che teTale AdhIna ke mANasa pitAnA devane haze ? paNa nA, hegala kahe che, dharma eTale pUrNa parAdhInatA nahi, paNa saMpUrNa svAdhI. natA. dharma te kAMI parataMtratA nahi, paNa svataMtratA. A be vidvAnonA matamAM kevaDe miTe bheda ! te paNa baMnenuM kahevuM te vAjabIja che. kArakhAka ane kAna lakhI gayA che ke mANasa manuSya svabhAvathI kAMI uMcAne samajI zakyAno nahi. tyAre dharma eTate manuSyamAtranI pUjA; ekeka manuSyanI nahi, paNa AkhA manuSavarganI. te bene manathI manuSatvanI samasko (The genius of humanity) e yAjJika ane deva baMne. phAIbAka AgaLa vadhI kahe che ke ahaMbhAva (self-love) vinA dharma nahi heya. ema paNa cheja. haradara kahe che ke manuSya svabhAvanI zreSTha keLavaNInuM mULa dharma saMbaMdhI daMtakathAmAM che to phAIbAka kahe che ke dharma e mULa raMga che; mANasanuM rAgISTa aMtara tenA dharmanuM, are tenI saghaLI vipattinuM mULa che. hirokalesa kahIgayo che ke dharma e eka roga che, je ke te pavitra rega che! zilara kahI jAya che ke huM te koI dharma kabula rAkha nathI; ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) te mArA dharmane lIdhe ! eTale, je kharo dharma samaje tene likika dharma svIkAravAmAM mAla nathI. e paNa khaja te. - eka kahe che ke mANasanA aMta:karaNanI gupta prArthanA te dharma bIje puche che tethI zuM vA kAMi kriyAkarma je te vinAne dharma kevo? trIje kahe che e baMne vAta beTI che---aMtaHkaraNanI gupta prArthanA kahe, ke bahAranAM yiAkarma kahe-e mAtra vahema che, dharma to nahi. - have dhamanI vyAkhyA zodhatAM ApaNe thAkayA. ane kazuMe nakkI te thayuM nahi. kharI vAta e che ke dharma eTale zuM e prazna pUchavA sarakho nathI, ane ene ekaja uttara maLyo nathI ane maLaze paNa nahi. dharma eTale A, peluM ane badhuM e-dharma eTale Ae nahi, peluMenahi, ane kazuMe nahi! vAMcanAra puchaze ke tyAre ATalI badhI paMcAtI zIdane karIe kAMI paMcAto nahoya; e to paMcamatIvicAra ekaThA karyA che. emAM bahu zikhavAnuM ane samajavAnuM che ! dharma eTale zuM e bahuja vikaTa prazna che. paNa nijadharma ke aMtaradharma (Subjective Religion, Faith) nA ApaNA kartA je artha kare che te jANavA jeiye. aMtaradharma eTale manuSya mAtramAM je evI saMbhAvya zakita (Potential Energy) che ke jethI anaMtane samajI zakAya, te zakti. mane lAge che ke kharA dharmanI A sarvithI spaSTa ane samajavAya evI vyAkhyA che. have e saMbhAvya zakita ane enA viSe vicAra karyo. ema karatAM dharmano khyAla kema ubho thayo te jaNAze. sadhaLA pakSavALA vidhAna ATaluM te svIkAraze ke mANasane Indri(Sense) ane buddhi(Reason) che; ane ene potapotAnI kriyA karI jAya che. vaLI saghaLAne eTaluM paNa svIkAravuM paDaze ke Ikti che te sahaja (ApaNI sAthe janmelI) che. ane buddhi tenuM prasAraNa che; tethI i%i je kriyA kare che tenA phaLane sAdhana karI buddhi kriyA kare che. bIjI rIte belatAM, ApaNe kAMI jAIye chiye ke sAMbhaLiye chiye, te kriyAne pasa ApaNuM mana upara paDe che, tethI have ApaNe pelI ke sAMbhaLelI vastu anubhaviSe chio. pahelI kriyAnA phaLane bhAsana (percept) kahiye bIjI kriyAnA phaLane bhAvanA (concept) kahiye. bIjIne pehalIne pariNAma kaheto cAle. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa e to aMtavAna vastunI vAta thaI; anaMtanuM kema ? kad kahe che ke hiyAM eka trIje guNa trIjI kriyA kare che. e trIjo guNa zraddhA athavA aMtaradharma (Subjective Religion) ane e trIjI kriyA te anaMtane pichAnavAnI zakita. e kriyAnuM phaLa te sarvottama pariNAma che. pahelAM, indrithI kai aMtavAnuM vastunI ApaNane jANa thAya che, pachI buddhine baLe tene anubhavI te aMtavAnuM vastunuM kalpAMtara karatAM zikhechiye, ane trIjI ane chelIvAra-e be kiyA thayA pachI, baMnenA Azraya ane sabhyatIthI, zraddhAne lIdhe, aMtavAna uparathI anaMtane vicAra karavA zikhechie. 1. indri, 2, buddhi, zraddhA zraddhA e kAMI nahi paNa iddhi ane buddhi ane pakava thayela guNa cheathavA tene mAtra pahilA sahaja karaNa (sAdhana) nI vRddhi kahe ne tema e aMtara dharma (ke zraddhA) keha vilakSaNa bheda che! e bheda mAyusathI kema samajAya? kartA kahe che ke emAM bheda che to khare, paNa vilakSaNa zene? emAM navAI jevuM kAMI nathI. bheda to sadhaLAmAM che. e zraddhA karatAM buddhimAM ke indrimAM thoDe bheda che 1 AMkhe joie chie ane kAne sAMbhaLe chiye, e kema ane zAthI ane zAmATe, e bheda kevA bhayaMkara che? e miyA kema bane che te to sarva bhedamAM moTo bheda che topaNa e bhedavi deNa vicAra karavA bese che e to rejanu lAgyuMvaLI AMkha che te joipechie ane kAna che te sAMbhaLyuMchiye-temAM navAI kevI sahu svAbhAvika ja che to ! AvA vicAra karI mana manAvavuM paDe che. ane jayAre emaja che, tyAre dharmajJAna, (zvaddhA) je indripAna ane buddhijJAnano mAtra pariNAma che, te masa moTo bheda che ema kahI vismaya pAmavAthI zuM vadhyuM? ghaNAka vidvAna buddhi che te indrino pariNAma che e vAta svIkAre che, to paNa temane e buddhi guNa samajAya nahi evuM lAge che. je buddhi (vicAravAnI zakita) ne niyamita rIte vApariye to te indrijeDe nikaTanA saMbaMdhamAMja raheze. nahi to te hAthama rahenAra nahi. temaja zraddhA ke dharmajJAnaviSe paNa samajavuM. have aMtavAna ane anaMta eTale zuM te joIe. aMtavAna vastu te evI ke je IndrittAnathI pArakhI zakAya ke buddhijJAnathI gaNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) zakAya. te mATe anaMta eTale aMtavinAnuM ema nahi samajavuM paNa aMtabahAranuM. A agatyane bheda kadI bhulo na joIe. zabdanA ca kasa artha svIkAryA pahelAM AvA moTA viSaya kadiye samajAze nahi. jeo ema kahe che ke dharma jevuM kazuM ja nahi ane havuM paNa na jeche teono mukhya vAda e che ke ApaNAmAM IndrijJAna ane buddhijJAna potapotAnI kriyA karyA jAya che ane e baMnethI manuSyazakita sadhanA kAryane purI paDe che; temaja, e baMnene lIdhe dharmajJAna (zraddhA) jevA guNanI manuSyane kazI agatya paNa nathI. ane vaLI indrijJAna ane buddhijJAna e bethIja manuSyane dharmajJAna jevA guNa maLavAne kazo saMbhava paNa nathI. enA uttaramAM kartA kahe che ke tamArAja vacana svIkArI huM siddha karI ApIzake je indri pitAnI kriyA karatI rahe ane tene AdhAre buddhi pitAnI kriyA karatI rahe, to e baMne kriyAnA pariNAma dA. khala zraddhAne AvavAno saMbhava che eTaluM ja nahi, paNa e zraddhA ApaNane avazya thaI paDaze !--jo indritAna ane buddhijJAna ApaNAmAM che, to dharmajJAna hovuM ja joIe; hevAvinA raheja nahi, tamAre joIye ema aTakAvane. dharmajJAna (badhA) jevI keI zakita manuSyamAM che evuM siddha karavAne ApaNane ekaja vAtanI agatya che-te inidrAna, jene mATe ApaNI sAmevALyA poteja hA kahe che. indrijJAna maLyuM te dharmanAna potAnI meLeja Avaze bIjuM pahelAnuM pariNAma che. e dharmajJAnanuM mULa zodhatAM keI navI zakita ke chupA bhedanI kazI jarUra nathI. temaja kAMI kRti (prakaTikaraNa) nI paNa jarUra nathI. indrittAna maLyuM ke mAtra itihAsane ja AdhAre dharmajJAna siddha thaze. AgaLa vadhatAM gurUrAya kahevA mAge che ke manuSyamAM dharmanI kAMI judI preraNuM nathI-athavA dharma kAMI eka manuSya ke eka prajAne Izvare saghaLo tAja ane tiyAra karela, uMcakIne ApI dIdhuM na hoya, ke te bhAI A dharma, dharma te mAtra indri ane buddhinI kriyAno pariNAma che. ane e guNa athavA jJAna ApaNane zuM zikhave che? saMtavAna je viSe indra ane buddhi samajAvavAne pUrNa sAmarthyavAnuM che, te aMtavAnI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) pilImara je anaMta che, tene pichAnavA zikhave che. enuja nAma dharma eja dharmanuM mULa. ApaNe joIechie, sAMbhaLyachiye, ityAdI, te saghaLI vastu aMtavAnaja chenA, netrathI juvo ke upanetrathI, paNa koI paNa saMtavAnanI pelImera kAMI anaMta che. pratyeka biMdunI pelImera aka bIjuM biMdu cheja. khare ! jene ApaNe haka athavA aMta karI kahiye chiye, te zabda ane te kalpanA poteja darzAve che ke te hada athavA aMtanI pelImara kAMI hadavinAnuM ke aMtavinAnuM cheja-nahitA e zabda ane e ka95nA kayAMthI ? tame puchaze ke manuSyane tenI pAse idrivatI aMtavAna vastunuM jJAna maLe che, tyAre anaMtanuM jJAna te kayAMthI lAvyo? paNa emAM puchavAjevuM zuM che? je inivaDe ene aMtavAnanI jANa thaI, teja veLA, te tene anaMtanuM paNa bhAna kare che. pratyeka vastu, jene aMta hajI mane nathI jaNAto evuM mAnasa samaje, te vastu tene mana anaMta. ane je ke A anaMtane jotAM karatAM ApaNe kazAne gaNI, sarakhAvI, bhApI ke nAma ApI zakatA nathI, te paNa anaMta sarakhuM kAMika che eto ApaNe jAchiye. te anaMta ApaNe jAchiye eTaluM ja nahi, paNa te ApaNane lAge che, kAraNa ApaNe badhI bAjue tenI aDeaDa ubhAchiye. kharuM kahe te ApaNe adazya (je anaMtanuM bIjuM nAma che) ne jeIchie. tame puchazo, bhAI adazya (nahi dekhAya tevAM) ne jevAya kema? paNa ema bane che. tathApi, je adazya ne jAchiye ema belavuM ayutAbhAsa (paradox) ke zakhaSa jevu lAge, to kahe ke te adrazya ApaNI AMkhamAM, kAnamAM Adi, ThokI ThokI kahe che ke, lo A rahyo. huM adrazya. AMkha, kAnAdi je ghaDIe aMtavAna ne juve che, sAMbhaLe che ityAdI, teja ghaDiye te anaMtane paNa juve che, sAMbhaLe che Adi. ane eTaluM ja nahi. dhAro ke eka mANasa eka uMcA parvata upara, ke eka viratIrNa medAnamAM, ke eka dvipaupara ubhe che, je dvipa eka apAra samudranI mAMhi che ane jene mAthe AsamAnane dherAva pharI vaLyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) che-ane nakI mAnaje ke AvI jagyAe bhalA mANasane te ane tanuM jJAna pehaluM thaze, pachI aMtavAnanuM! tenI kaMTALo Ave evI ekaraMgI jIMdagInA jhAMkhAM TipakAMvALA citra (aMtavAnanA anubhavo nI pAchaLa je paga vistAra che, te pe anaMta darzAve che. AnuM nAma aont aid (The Infinitely Great). havAM anaMta nAnA (The Infinitely Small) nI vAta. anaMta A paNane aMtavAnanI pelImera maLe che eTaluM ja nahi, paNa aMtavAnunI mAha paNa maLe che. evI nAnAmAM nAnI vastu saSTimAM koI nathI ke je tethI e nAnI nahi thaI zake. ApaNe jANe to chie ke kALo, vaLe Adi raMga Ave che. kALe te A, ane jo te pelo e paNa ApaNe samajaye chiye. paNa kALAne kALAsa utarato utarate kyAM te ghero tha; ane perAno dherAsa utarate utarato kyAM AgaLa te thaIgayo; e vAta nI AMkhathI ke kayAM yaMtrathI jaNAze 1 jAta jAtanA raMga paNa kAMI pahelAMthI na hotA. pahelAM te be haze. e to vadhatAM vadhatAM-eka mAM bIje nAkhyAthI, ekamAMthI bIje kahADayAthI-ATalAbadhA thayA. ATaluM te nakkI, ke balu (AsamAnI) raMga je ApaNe ATalo sAdhAraNa jANe , te viSe vedamAM ke avestAmAM ke yunAnI dharmazAstramAM kaze zabda paNa nathI-to je ke AsamAna tarapha te e parva majAnI najara vagara thAka TikyA karavI ! hiyAM paNa tyAre prasAraNa (Develop* ment) ane prakAzana (Evolution) nI vAta AvI. tyAre have ApaNane kahevAmAM kazI aDacaNa nahi ke anaMtavinA aMtavAna na hoya ane A anaMtanI bhAvanAmAM ApaNane manuSya dha. enA AkhA etihAsika pariNAmanuM mULa maLI Ave che. ghaNI vAra ApaNe sArA vidvAnane belatA sAMbhaLyuM chie, ke - tavAna buddhi anaMta vastuno vicAra karI na zake mATe ApaNuM dharmapustakauparaja AsthA rAkhI manamanAvavuM e ThIka che. paNa khare, AvA mata ApaNA zAstrane ke ApaNI potAnI buddhine zobhA ApanAra nathIzodha karavA jevuM bIjuM lAbhakArI zuM che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) ApaNuM dhamAM have ApaNe A Azaye AvyA ke manuSyamAM je indrittAna che tethI karIne ja dharmajJAna tene avazya che; ane e dha. mittAna (kiMvA zraddhA, ekana) eTale, anaMta, je sadhaLA aMtavAnamAM ane tenI pelImara prasarI rahyA che, te anaMtane pichAnavAnI saMbhAvya zakita. A anaMtane ApaNe pahelA vaDIloe dhAravALe aMtavAnanI pahelAM je haze. e anaMta pehalota temane pahADa ke nadI ke jhADamAM, sUrya, varasAda, vijaLI ke garjanAmAM jaNAyo haze. te anaMtanuM temanI pAse kAMI nAma nahatuM. e nAma ApatAM pahelAM to teoe tene garjanA karanAra, varasAvanAra, prakAza lAvanAra, AyuSya lAvanAra, ItyAdI karI kahyo haze. pAchaLathI teno joDe vadhAre nikaTanA saMbaMdha paDavAthI, tene ka, rAjayaka, AzrayadAtA, rAja, pitA, pati, adhipati, deva, de. vAva, kAraNa, kAraNanuM kAraNa ane jema jema jonAra ane anubhavanAranI buddhi khIlavI gaI, tema tema AgaLavadhI, te anaMtane avinAzI, ajJAta ane chele aya evAM nAma ApyAM. A saghaLuM zuM dekhADe che ke mANasamAM indri, buddhi ane zraddhA nAmanA je guNa che, tene AdhAre eka pachI eka kriyA dvArA te anaMtane pichAnavA zikhe-je anaMtane pichAnavAnI zakti kAMi akasmAta nathI, paNa uttarottara kriyAone mAtra pariNAma che ke vizvamAM jema saghaLI varatu uge che ane vadhe che, tema dharma paNa ume che ane vadhyo che. ke sarve prajAnA dharmanuM mULa te eka ja-palA anaMtane pichAnavAnI tRSNapaNa dharmanI vRddhi judI prajAmAM judI rIte thaI hatI. e dRddhi AryaprajA mAM kevI rIte thaI te kartA pite A pustakamAM samajAvaze. ApaNane jANavuM hatuM te jANyuM-ke dharma che, dharma saMbhavita che, dharma avazya che. ke e dharma eka kamaLa khIja (anaMtanI bhAvanA) mAMthI chuTI, hajAra varasa vRddhi pAmI, hAla eka bhavya vRkSa thaI ubho che. e saghaLuM kAMI eka aNuci banAva nathI. Izvare dharma strI karI vedakALa nA AryapitAne, ke jagatamasiddha jarIta ritamAnane ke hajarata musAne pehilavahelo Ape-e to manuSya buddhi racelI atiti che evuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * kartAnA matanuM lakSaNa lAge e racanAnI paNa agatya hatI. agatya vinA kazuM banatuM nathI. mATe e mahAsukhada racanAne tucchakArI kahADavI na joIe. e canAne manuSya avatAra ane manuSyano uddhAra gaNo ke nahi, enAja upara A cArayAsInA pherAmAMthI mu. kata thavAnI AzA bAMdhI besavuM ke nahi, amAro dharma khare ane tamArA be evA abhimAnathI manuSya baMdhutva teDI nAkhavuM ke nahi, e mane judAja che, ane tene vAMcanAre pitAnI buddhi ane potAnA anubhava AdhAre uttara vALavAne che. baherAmajI meravAnajI malabArI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) mokSamUlara mata sArAMza. bhASA tathA dharmanAM mULa ane vRddhiviSe karti ativilakSaNavicAraracanA race che. emano mata vAstavika che ke nahi e vAMcanAre tapAsavAnuM che. paNa emanA saMyukata vicAmATe kaithI bAdha na levAya. ApaNe jANiye chiye ke eka dakSanA bIjamAM tenI aMdagInuM mULa hoya chee nAnakaDAM bIjamAMthI meTuM jhADa thAya che, ane te upara phaLa pAnAdi uge che. A ApaNe potAnA anubhavathI jaNiye Lei. vaLI siddhapadArthazAsathI ApaNe eTaluM paNa zikhyAchiye, ke padArtha mAtra paramANu (atoms) nA banelA che. te ja pramANe, gurUrAja kahe che ke bhASA paNa Asare 400-500 (ke pachI vadhAre) dhAtu ke mULatatvanI banelI che eTale manuSya mAtra hAla je je bhASA vApare che te saghaLI, ane je je vicAra darzAvavAne e bhASA kAma Ave che te baMnenAM mULa jazo te muThIbhara nAnA dhAtu, jemAMno pratyeka koI pRthaka vicAra darzAvato nahi, paNa sAmAnya eTale eka varganA ghaNA ghaNA vicAra darzAvato. A prathamamULaupara bhASA mAtrano pAyo 2cAve che. kartA IgarejI zabda Man ane ApaNA manuSyanuM mULa majumAM kApADe che. mana eTa le vicAra karanAra. manuSyaja vicAra karI zake che, pazuthI ema thatuM nathI. hiyAM ApaNA ka gharajina matathI virUddha jAya che. mahAvidvAna dAravina kahe che ke pazusthitimAMthI mAnasa banyo-ke vAnara sudharI manuSya thayo e mane tanuM mAsa maalAranA matathI khaMDaNa thAya che. have upalA 400-500 dhAtu kayAMthI AvyA tene mATe kartA dhAre che ke eto manuSya janmathI lAvyo che. pazukaratAM manuSyamAM je janmathI vadhAre jAti guNa che temAMno e paNa eka. A dhAtuono dhIre dhIre, jema jema manuSyavANa vistAra pAmatI gaI tema tema, lepa thatuM gayo. prathama ja mAtra tenI agatya hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) vaLI kartinA dhAravA pramANe saghaLa bhASA eka ja mULamAMthI nikaLI hoya e asaMbhavita nathI, kAraNa ke Aryana, turAnI ane semetika e traNa moTA vargamAM paNa keTalAka mULa dhAtu te sAmAnya che. upalA dhAtu prathama manu (vicAra karanAra) nA upayogamAM AvyA haze; paNa e dhAtuuparathI mahAnU bhASA-saMskRta, ada, hichI, lAtinA ityAdi, kayAre thaI, e kehavuM kaThiNa che. pUrva ane pazcikhanI ghaNIka arvAcIna bhASA upalI mahAnU bhASAmAMthI nikaLI che paNa te mULabhASAnA janmakALanI kazI nI khabara paDatI nathI. jema bhASAnAM mULa ane vaddhiviSe kartA tarka bAMdhe che temaja dharmaviSe paNa. dharma mAtra eka nAnakaDA mULamAMthI utpanna thaye che-te mULa pelA anaMtane pichAnavAnI manuSyamAM je saMbhAvika zakita che te eviSe ApaNe vistArathI lakhyuM che. vAMcanArane jANavuM agatyanuM che ke padArthapajA (Fetishism) e dharmanuM Adi svarUpa che evA matasAme ka laMbANathI vAda calAve che (juve emanuM pustaka pRSTha 53 thI 128 sudhI). kartA pitAnuM nAma saMskRtamAM "mokSa mUlara bhaTTa ema lakhe che. ApaNe te emane emanAM mULa nAma "AkasamaasarathI bolAvye chiye. "mekSa mUlara" e saMsakata zabdaracanAmAM svAbhAvika lAge che, ane temAM sAruM cAturtha vApareluM dIse che. "mekSa mUlara" no artha juve -mela kehata AtmAnuM chuTApaNuM ane mUlare tenA mULa mAM vasanAra-jANe ApaNA brahmAnaMda nAmanI nakala karI hoyane! . che. me. ma. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) jIvanacaritra sAra, mahAviddhAnuM mAsa maalara sane 1823mAM jaramananA kesa nAbanA zeramAM janamyA hatA. emanA pitAnuM nAma ulahema maalara. teo prakhyAta kavi thaI gayA che. emanI mAtA taraphathI paNa eo sArA saMbaMdha dharAve che. mANasa maalara bacapaNathI ja ugI tathA capaLa hatA, ane emane gAyanaupara svAbhAvika abhirUcI hatI. sana 1847 mAM, eTake vIsa varasane vaye, emaNe lIpajhIkanI pAThazALAmAM dAkatara Apha lisaphI no padavI saMpAdana karI; ane tyAM hibrI, arabI, ane saMphatane abhyAsa Adaryo. bIje vase veliMga ane bApanAM bhASaNa sAMbaLavA bane te mATe ApaNA yuvAna paMDita jaramanInI rAjadhAnI baralina gayA. balinamAM emane pratApI vidvAn humabeDa tathA bI joDe paricaya paDe, ane tyAMja rUkahe nAmanA vidvAna pAse phArasI bhASA zikhavA mAMDI. sana 1845mAM kAnsanI pAThazALAnA prakhyAta zikSAgurU yujhana baraphanI kIrti sAMbhaLI mAsamaalara pArasa AvyA.baranu emanI buddhi sahaja samajI lIdhI, ane sAgavedasaMhitA chapAvI prasiddha karavAne emane Agraha karyo. A kAma siddha karavAnA hetuthI mAsa maalara 1846mAM IgleMDa AvyA. AkhyA keDe evI beThavaNa thaI ke nAmadAra IsTa InDiyA kaMpanIne kharace sagavedasaMhitA AksapharDamAM chApavI, ane e kAmanI dekharekha karavA ApaNe kaoNe AkasapharDamAM ja nivAsa karyo. Rgaveda chApavAnuM mahAkarma IDasivAya bIjA koI dezamAM thAya ema nahetuM. dhanya evA vidyAuttejaka dezane ! sana 1854 mAM mAkasa maalara khAlasarDanI mahAna pAThazALAmAM khAvAcIna yuropIyana bhASAnA zikSAgurU thayA. 1868 mAM e pAThazALAe kapareTiva brioNja (Comparative Philology) ne je navo varga rAkhe tenA pAka thayA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) ApaNA kAno pahelo paMtha, hitopadezanA bhASAntarane, 1840 mAM prasiddha thaze. 1843 mAM emaNe kALidAsakRta "madhadUtanuM jaramana bhASAmAM bhASAntara karyuM ke temAM mULa saMrakRta chaMda jaramana chaMdamAM bahuja caturAIthI utAryA. AthI emanI buddhivize UMca mata beTho eTaluM ja nahi, paNa saMskRta ane jaramana vacce keTalo saMbaMdha che te paNa jevAne banI AvuM. sana 1858 mAM "prAcIna saMskRta sAhityano itihAsa" e nAmanuM pustaka kenAe cI bahAra pADayuM. 1861 mAM emaNe "bhASAzAstraviSenAM bhASaNa evA nAmano graMtha AraMbhe. A pustakamALAmAM nava bhASaNa samAyelAM che. 1864 mAM bIjAM bAra bhASaNa prasiddha karI viSaya samApta kIdho. e graMthanI baha AvRti nikaLI cukI che; temaja pheMca, jaramana, itAliyana, rUziyana Adi bhASAmAM enAM bhASAntara paNa thayAM che. esivAya ApaNA kAe bIjAM ghaNAM pustake racyAM che jevi A ladhu nibaMdhamAM lakhavA banatuM nathI. mAsa maalaranA janmArAnuM sArthaka karma, sagavedasaMhitA, tenAM cha miTAM purataka thayAM che. e cha aMka 1849 thI 1875 sudhImAM prasiddha thayA. A rathala pustaka viSe vidvAna dAkatara mArUtina hAuga lakhI gayA che ke 1862mAM pune zaharamAM 700 vidvAna brAhmaNonI eka sabhA maLI e pustaka tapAsI gayA, ane te sAtaso brAhmaNane abhiprAya Apo ke amArA hastalikhita graMtho karatAM A pustakanuM mULa lakhANa vadhAre saMpUre che; ema kahI teoe A navA graMthane AdhAre pitAnuM zAstra sudhArI lIdhuM ! eja gavedasaMhitAnA saMbaMdhamAM kartAe thoDA vakhatamAM Chips from a German Workshop nAmanuM 2000 maTAM kRSNanuM pustaka chapAvyuM. AvA atAga zramane vicAra karatAM ja sAdhAraNuM vAMcanAra te hakka thaI jAya ! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) hAla gurUjI "pUrva dezanAM dharmapustaka evA nAmanA graMtha prasiddha karavAmAM gutAyalA che. emAM brAhmaNa, buddha, jarathostI, cInAI ane mahamadI dharmanAM pustako AvI jAya che. pratyeka pustaka eka ke vadhAre prakhyAta vidvAna lakhe che, tene mAnasa maalara sudhArI karI chapAvI prasiddha kare che. AnA 24 thI vadhu graMtha thaze. A paNa vAMcI gayA ke mahAgurU mAsa maalara eka kavi pitAnA putra che. eo pote paNa kavi che. kavitAnAM khAsa pustake nathI lakhyAM paNa emanA pratyeka graMtha ke nibaMdhamAM kavivazaktinI suvAsanA prasarI rahI che. game evA agamya viSayaviSe vivecana karatAM paNa emanI bhASA sadA saraLa, suzobhita, ane kavitvacamatakRttithI bharapUra lAge che. ane AvI suvRta bhASA bIjAo peThe, kAMI nyAya ke satyaviSenA pitAnA ajJAnane DhAMkavA mATe pite vAvatA nathI. kane saMvAda karavAnI rUcI nathI; kAraNa emanI prakRtti atyaMta dayAzILa ane aniSedhaka che. eo kahe che ke game evo dharma hoya temAM kAMI paNa satyano aMzato cheja. e emanA svabhAvanuM lakSaNa che. te paNa jyAre vAdavivAdamAM utaravuM paDe tyAre te koithI DaratA nathI, ane sAthI pakSavALAnA humalAne haThAvavAmAM kAMi bAkI rAkhatA nathI. ApaNuM gurU cUrapanAM saghaLA vidvAna maMDaLanA eka mAMDaLika (sabhA. sa) che. praziyA dezanA nAITa che. IgleMDane te teo eka priya putra thaI rahyA che. tyAMnA vidvAne ene choDatA nathI tyAMnA parAkramI purUSonA e pramukha maMDaLamAM che. vilAyatanA mahAbhA emane mitra kehavAmAM mAna ane zebhA mAne che. eo janma kAMI aMgareja nathI. toya aMgarejI bhASA evI te utkRSTa vApare che ke bhalA bhalA aMgareja paNa bAju rahe. hajAra vidvAna ane lAkho abhyAsI emanA prazaMsI thaI rahyA che. zabdazAstravidyAnA te emane sthaMbha kahiye to cAle; e navAM paNa atiupayogI zAstramAM emanA barAbariyA ja nathI. dharmazAstra ane bhASAzAstranA nAnaviSe emanI buddhi kevaLa anupama che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (22) hibata lekacarsa nAmanAM emanAM bhASaNa, jene A pustakamAM jistArathI arya karavAmAM Ave che, temAM emanI buddhi tathA vidvattA bahaja prakaTI rahI che. e bhASaNe kartA potAnI marahuma dIkarIne nicalI karUNujanaka vANuthI ape che - "janA priya maraNathI A bhASaNa lakhatAM mane uteor, udeza ane AdhAra maLyAM tene e paNa pitAnI gatine samaraNa, pinka khala arpaNa karyA che. beherAmajI meravAnajI malabArI. The Publisher's grateful acknowledgments are due to the Director of Public Instruction for his grant of Rs. 500 which he looks upon as a very encouraging moral support. No less encouraging has been the support accorded by other enlightened subscribers. maherabAna DAirekaTara oNpha pablika Insatrakazana sAhebe 500) nA je atyuttejaka Azraya prasiddhane Ape che tene mATe te temano bahu AbhAra mAne che; temaja bIjA su grAhakoe je Azraya Apyo che te paNa koI prakAre paDe uttejaka nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ INTRODUCTION (Translated literally from Gujarati.). About three years ago I sent a few copies of my book of English verse to some prominent Englishmen through the benevolent Miss Manning of London; among them one to Professor Max-Muller. I had no particular object in sending these little presents so far; nor had I any hope of acknowledgments, which, however, I received from most of the gentlemen a few weeks after. Of all these Max-Muller's enlightened advice gave me much satisfaction, and I have to this time acted up to it ................................................................ Whether we write English verse or English prose, let us never forget that the best service we can render is to express our truest Indian or German thoughts in English." This was the substance of the Guru's admonition. Some of these scholars sent me copies of their works along with letters of these the Essays of the renowned William Gladstone, the Speeches of the Earl of Shaftesbury, and especially the Hibbert Lectures of Prof. Max-Muller promised to prove useful. I, had often heard before of these luminous Lectures. I had an idea, by instinct, as it were, as to their value. On a perusal I found them more attractive than I had expected. Many of MaxMuller's views were such as to at once win my yielding sympathies--his sublime theories about the most-noble Aryan race, his eloquent opinions about the all-gifted Sanskrit, his outbursts of admiration for the achievements of that race and that language the remembrance of all this fascinated my Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mind. The world (of literature) can boast of few such grand old themes; and few such great men may the world hold to treat of such great topics. We certainly know of many. learned men. Our own Bharta Khanda possesses not a few. How can we even enumerate the scholars of Europe ? Who can realise the magnitude of their learning? We lack the power of even conceiving their consummate perseverance. Still, in all this wealth of erudition we generally miss the divine spark. Max-Muller's intellect does not shine so much by reason of its extent or altitude as owing to the living spark which illumines it. Philosophers are all, of course, so many custodians of knowledge. But Max-Muller Bhatta is as exhaustless a donor as he is a custodian. He not only understands a thing himself, but has the power of making others understand it. This rare quality is the crowning trait of his genius. There must be something more than human in the intellect that seems successfully to grapple with the problem-How came tho human soul to have a knowledge of the unseen but all-seeing Soul Universal ! Such wavelets of thought began to float over my mind on going through the Hibbert Lectures. In the impulse of gratitude I wrote to the author:-Your Lectures, which have acquir. ed such celebrity throughout Europe, may perhaps be studied to some purpose by students like myself; but are they to remain a sealed book for the millions of Aryans who never study a foreign language?" In reply the author lovingly said, "When writing them I was often thinking of my friends in your country more than of my audience at Westminster . . . I am anxious to see them translated into Sanskrit .... I am deeply interested in the effect they may produce in India ...' I mentioned the matter to friends, but none would take it up. I wrote again:-Excuse me for Sanskrit now; but what say you to a Gujarati translation to begin with ?" The author approved of the proposal, again expressing his anxiety and the hope that the Government and the public would assist me, as Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ they do in all such cases. He also made over to me the copy. right. Impelled by his zeal, I resolved at any sacrifice to carry the enterprise through. Gujarati would I certainly do; but I must have Sanskrit too done anyhow. At this time I also felt a desire for Marathi, Bengali, Hindi and Tamil translations. To a mere student all this appeared to be a great enterprise. But I said to myself, my soul, no merit so great as of devoting a part of this brief life to such an enterprise. Hiding this hope within mine own heart for the time, I set about arranging for the Gujarati translation. My great want was of leisure and of knowledge. This frightened me a good deal for a time. It felt to be a very hard task in the beginning. I had not the courage to take up pen and paper--oh, when will it all be, over?--I kept repeating to myself full of misgivings. On second thoughts it struck me that the best course, would be to hand over the work to another for a consideration, and to publish it afterwards. But where were the funds to come from? Fortunately, I opened my heart to my friend, Mr. Navroji Mancherji Mobedjina. He suggested reassuring means. We two arranged to have our translations published in some periodical by instalments, which we might collect for final publication when I had the means. Mr. Navroji took up the first two Lectures (IV & V.) I now sallied forth in search of a periodical, but could find no encouragement in any quarter. The best hope a friend could hold out was "We shall try to give select extracts from your translations". This concession was not sweet enough to be swallowed. * It now remained to us to fall back upon the tender mercies of the public. The Bombay public do not care much for this sort of work.; but I felt assured that the public, who had supported an author like myself, would not despise these noble dessertations of Max-Muller'8. I therefore first put the matter before a few sympathising European friends; and it soon met Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ with the approval of lovers of literature like the Hon. Mr. James Gibbs, Messrs. Martin Wood, William Wordsworth, Herbert Birdwood, Edward Candy, Chester Macnagten and others. To the credit of my Parsi and Hindu brethren I may say that in a few months we had a liberal supply of money. We could easily meet the printing and binding charges at any rate. Confidence was now restored, and work was resumed with renewed interest. But soon after we began to cry out against the all-but-hopeless task of rendering the Shastri-Bawa's transcendant thoughts into such a meagre vernacular as Gujarati. Both translators were about equally learned ! Very often, owing to his luminous expression, we could understand the author's meaning; but whence to bring the power, without experience, to clothe his thoughts in suitable vernacular? We had no such command of language. We could ourselves understand his thoughts--but we found it extremely difficult to lead these thoughts through such language as would strike the readerof ordinary intelligence--at the very first perusal. We have often had to pass two and three hours in brown study in rendering one word. If we entered into the verbiage of Dictionaries, we often lost our way. Instead of giving a meaning to words, they often seemed to make words more unmeaning. For one word a Dictiorary would say:-" It is & sort of flower". Another word it would define as "a kind of fruit;" for a third word it would offer a worthless explanation two feet long. Most of the more difficult words would be conspicuous by their absence. What to do now? But before one trouble was over, we had to confront another. We needed a knowledge of the Shastras in translating-of the Shastra (Science) of Religion and the Shastra of Language. . In this trouble I thought of my best friend, Mansukhram Suryaram Tripathi. This enlightened Vedantin was my finalashrama (asylum.) In him I found rest from my distrac Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tions. Mr. Mansukhram was quite familiar with the subject. Still, I do believe, I have worried him a good deal. Taking advantage of our relations as pupil and teacher, I besieged this most patient friend night and day, busy or at leisure, just as it suited me. I must have troubled Mr. Mansukhram at least sixty four times in reading four lectures with him. With these facts before me, I must say that most of the merits of the work are to be attributed to Mr. Mansukhram; the faults are all mine. I have to thank my friends Messrs. Manilal Nabhulal Dwivedi and Kashinath Trimbak Telang for a few suggestions, corrections, &c. My respectful thanks are also due to the author for his kindness in having supplied me with a list of technical terms. On opening the volume I find many faults reproaching me. In excuse I may urge that the foundation of the work was laid by four hands, and that in the work of superstruction were required not four nor eight, but I might say sixteen hands. To this cause again may be assigned want of uniformity here and there. There are some blemishes due to my anxiety to make the language accessible to Parsee readers, also to the imperfect state of the art of printing. Besides this the language may sound harsh or unintelligible in a few places in spite of all our efforts to make it natural and intelligible at a glance. But it would be well if the critic considered the nature of his materials before blaming the workman for his faults. The worst fault to me is that the language should anywhere read non-Gujarati. I have taken all care to avoid this blemish: if any still remains, the critic will see that it was inevitable. Possibly a scholar might have produced better execution. But I found none willing to undertake the first trial. Even if I had found someone, I doubt if he would have given the work the enthusiastic and persevering attention which we have bestowed upon it. To us it was a labour of love-no hireling could take it so. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ If the language is found difficult, the reader will see that the discussion of such subjects as Religion and Science could not be couched in simpler language. When we found no word in Gujarati to express a thought, we could not help seeking help from mother Sanskrit. Sometimes we had to use strange words for non-Gujarati thoughts. To be brief, a whole year has been devoted to making the book as readable as possible; a single page has taken weeks to be done; for a single word we have often had to seek aid from learned friends. Indeed, we have had to turn our blood into water in interpreting father Max-Muller to our people. In the words of the intelligent and appreciating Editor of Rast Goftar, Max-Muller is 'like a Prophet.' Indeed, his keen vision seems to have penetrated, as if it were, the great mystery of our life. His words feel like inspired, it is for individual critics to ascertain what truth underlies them. We know that some great thinkers do not accept his theory; still, none of them has denied that his powers of expression are divine. My first object is to give my Aryan countrymen the benefit of his lucidly argued theory. In this connection the author's genius is like the brilliant Sun--the translators' minds are like a flickering lamp. In the field of expression the author's thoughts flow into the Ocean--the translators' into a small well. To render Max-Muller's thoughts and words into Gujarati is like diverting the vast expanse of the ocean into a narrow channel. The idea may appear 'an empty boast; and if the realisation of it so far is found of no use to the public, I shall feel the result as punishment for my rash enterprise. The whole effort seems to me to be like that of a sage speaking his thoughts by the mouth of an infant. Be this what it may-I, for my part, feel as if I had acquired some merit even by this indifferent performance. This little volume, and the Sanskrit, Marathi, Bengali, Hindi and Tamil that will follow, are to my mind, a Samarpana (a pious dedication). Every man has some ambition; this is part of my Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ life's ambition. If this translation bring peace to any Aryan brother in the midst of the world's distractions; if it remind him of the exploits of his illustrious ancestors; if in contemplating the Objective Self he is led, by it, to a study of the Subjective Self-finally, if an Aryan brother find my feeble attempt a means of comprehending the Parmanada (the Highest Happiness) Parmatma (the Highest Self) who is the superlative Sata (Essence), the Unborn, the Infinite, the Immortal, in the glance of whose eye is reflected the whole extent of the Universe--and (according to my original design) if the attempt give my countrymen, by contact, some insight into the experiences of the incomparable Arya-German, the Muni(Sage) Max-Muller, who has consecrated his whole life to the interpretation of the two principal phenomena of human history, namely, the Aryan Faith and the Aryan Speech, then I may well feel satisfied that I have reached my sacred goal. BEHRAMJI M. MALABARI. Bombay, December 31st 1881. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sparyaM ardhasparya tathA aspRzya padArthonI pUjA ApaNe je jagyAethI nikaLI, je ThekANe ane je mArga javA mAgaye chiye, te jagyAnI, te ThekANAnI tathA te mArganI barAbara tapAsa kariye. dharmaviSayaka vicAranAM asala mULa je ThekANe nikaLe che te ThekANe ApaNe javA mAgiye chiye; paNa ApaNe Azaye (majale) pahoMcavA mATe ApaNe eka hAtha upara padArthapUjAviSe tathA bIjA hAthaupara molikalavaSe je je vicAro jaNAyelA che tene upayoga nathI karavo. ApaNI pAMce InidrAthI je jJAna maLe che ane jene upayoga karavAne dareka mAnasa chuTa muke che, te jJAnathI pahalo AraMbha karIne ApaNe eka evA mArganI khoLa kariye, ke je mArge sIdhA, ke kadAca dhIre jatAM, ApaNI indriyothI nahi maLelA, athavA kAMI nahita saMpUrNa rIte nahi maLelA bhAva, eTale pelA anA, adbhUta ane divya (Izvara)nAM vividha rUponAM jJAna viSe bhAva lAvavAne banI Ave * para ye mULa artha lAgaNIthI jaNAya che. paNa ke e zabdane pAMce IndithI parakhAya eve e vApare che, jema karavAmAM kazI aDacaNa jaNAtI nathI. saMtakRtamAM indriyagocara zabda che tene A jagyAe upayoga karave sugama paDatuM nathI. bhASAtara ka. * maulikati Izvare mAnasane mULathI je vANI kahI che te, bhASAntara ka. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (2) dharmanuM pramANa saghaLI ja rIte kadiye Indriya gamya hotuM nathI. saghaLA dharmo, pachI teo bIjI bAbadomAM game evA judA paDatA hoya, paNa A eka vAtamAM sadA maLatAja che te eke teonAM pramANa kadI indrine baLe saghalI ja rIte parakhAya evAM nathI hotAM. A niyama padArtha pujAne paNa lAgu paDe che; kemake jayAre eka jaMgalI pitAne bhakitapadArtha (Fetish)nI pUjA kare che, tyAre te eka sAdhAraNa paththarane ja pUje che ema nathI, paNa te paththara ke jeno sparza karI zakAya athavA jene pakaDI zakAya, te uparAMta kAMI bIjI vastune paNa pUje che, ke je vastu ApaNA hAtha, kAna, ane AMkhanI zakitathI jaNAtI nathI. AvuM zAthI bane che? evI kaI etihAsika ki. yAthI ApaNI khAtarI thAya che ke je kAMI ApaNI indriyothI mAlama paDe che te sivAya temAM bIjuM paNa kAMI adrazya che ke hiya, jene TuMka vakhatamAM ApaNe ananta, adbhUta ke divya kahevA zikhyA? bezaka kadApi ema paNa hoya ke je vastuone ApaNe aNadITha, ananta ane divya gaNiye chiye, temAM kevaLa ApaNI bhUla athavA kevaLa vehama haiya. paNa je ema hoya te ApaNane jANavAnI vadhAre jarUra che ke duniyAnA AraMbhathI te Aja sudhI je mAnaso bIjI sarva vAte dekhItI rIte sAvadha jaNAya che, teo A ekaja bAdamAM mUDha kema banyA? eno ApaNane javAba maLavo joIe che; jo nahi maLe te dharmane yathAzAsa pratipAdana mATe kevaLa ayogya TharAvavo paDaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) bAhya prakaTekaraNa - je mAtra zabdothIja ApaNA vicAra jaNAvI zakAya evuM ApaNe dhAratA hatA, te ApaNane kehavuM paData ke saghaLA dharmaviSayaka vicAro je indriya jJAnanI hada bahAra jAya che, teo koI bAhya prakaTikaraNane AdhAre hovA joIe. A pramANe bAlavuM ThIka lAge che, ane A duniyAmAM evo dharma to koI bhAgyeja hoya jevize Ama samajAvavAmAM na AvatuM hoya. paNa A takarAra jayAM jayAM ApaNane naDatI Ave tyAM tyAM tene padArthapUjanAranI bhASAmAM mAtra mukavI joIye, eTalA mATe ke dharmaviSayaka vicAronAM maLa tathA vRddhine etihAsika abhyAsa karavAmAM ApaNane je je aDacaNa naDe che, te te kADhI nAkhavAmAM e takarAra keTalI thoDI kAme lAge che te jaNAya. dhAroke ApaNe AzAnI lokanA eka dharmagurUne puchayuM heca ke "tame kema jANyuM ke tamAro bhakitapadArtha sAdhAraNa paththara nathI paNa koI bIjI vastu che ; pachI tene je tamAre game te samaja". ane dhAro ke te evo javAba che ke e bhaktipadArthe pite mane evuM kahyuM che-to te prasaMge ApaNe zuM javAba daIye? ane te paNa prathama prakaTikaraNane vicAra, pachI tamAre game te AkAramAM tene muko toya, sadA ekalI A takarAra upara AdhAra rAkhe che. mAnasanA jANavAmAM kema AvyuM ke sa STamAM devo che ? kAle eto devoe pote ja mAnasane kahyuM che. A eka evo vicAra che ke je atikaniSTa temaja atizreSTha sudhArelI jAtomAM jovAmAM Ave che. AphrikAnA lokomAM A eka cAlu kehavata che ke " hamaNA karatAM AgaLa AkAza mAnasanI vadhAre pAse hatuM, tathA sarvathI moTA deva, jagatakartA pote ja * prakaTikaraNa eTale khulluM karavuM te, mAnasane kAMI gebI athavA kudaratI bazArata thAya che te, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasa jAtane DahApaNanA pATha zikhavato hato; paNa tyAra pachI te teo pAsethI jatA rahyA, ane hamaNA teothI ghaNo dUra AkAzamAM nivAsa kare che." hiMduo paNa emaja kahe che; ane teo tathA anAnice ApaNane jaNAve che ke devo viSe teo je kAMI mAne che te teonA pUrvajonI sattA uparathI che, ke jeo devojoDe vadhu nikaTa saMbaMdhamAM rahetA hatA. paNa savAla e che ke devo viSe vicAra, athavA je kAMi ApaNA jevAmAM AvatI nathI tevI vastuno vicAra, pahalavehalo mAnasanA manamAM, vaLI ghaNAja purAtana vakhatanA ApaNA vaDIlonA manamAM paNa, zI rIte Avyo? "Izvara" evo vAgye mAnasane kema maLyo e kharuM siddhAMta che. kAraNake dekhItA athavA aNadITha koI paNa padArthane te vicAra lAgu pADe te AgaLa mAnase pote te vAcA sArI peThe samajelo joIe. aMtara prakaTikaraNa. --00 - jyAre evuM mAluma paDayuM ke bahAranI (IndriyonI) zAkSithI ananta, aNadITha athavA divya enI bhAvanA ApaNA manavize ThasAvI zakAtI nathI, tyAre evuM dhAravAmAM AvyuM ke e agavaDa koi bIjA zabdathI maTADI zakAze. keTalIka bAjuthI ApaNane jaNAvavAmAM AvyuM che ke mAnasamAM koI gharmasUcaka athavA vahemarUpI preraNA che, jethI bIjAM sarva prANiyo karatAM ekaluM mAnasaja ananta, aNadITha tathA divyaviSe vicAra bAMdhavAne zakitavAna thayuM che. have A javAbane paNa pArthapajAne anusaratI sAdI bhASAmAM pheravI nAkhiye to, huM dhAruM chuM ke ApaNI bhoLAIthI ApaNe pote ajAyaba thaIzuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 1 je ApaNane eka AzAntI ema kahe ke, mArA bhakitapadArthamAM sAdhAraNa paththara uparAMta huM kAMI bIjuM joI zakuM chuM, kAraNake te bI nuM jovAnI mArAmAM preraNAbuddhi che to te yuropIyana keLavaNInI asarathI ThAlA zabda-jJAnamAM keTalo badho AgaLa vadhe che, te joI ApaNe ghaNuM karI ajAyaba thaizuM ; paga manuSyaviSe abhyAsa karavAmAM bhaTAI karI nahi jANe evA jagaliyonI madadathI ApaNane ghaNo lAbha thAya e mAnavuM kaThaNa paDe. dharmaviSayaka vicArenuM muLa samajAvavA ApaNI sAdhAraNa manazakita karatAM dharma-preraNA vadhAre caDhatI che, ema kabula karavuM te bhASAnuM mULa samajAvavA mATe ApaNAmAM bhASAjJAnanI kAMIka preraNA che, athavA ApaNI gaNavAnI zakita kyAMthI AvI te samajAvavA ApaNAmAM gaNitazakita janmathIja che ema kabula karavA barAbara che. evo khulAso Ape e te pelI junI vAta jevuM thAya, ke phalANuM phalANA kariyANAthI uMgha Ave che kAraNa ke bhAi te kariyANumAM uMgha lAvavAno guNa che! A baMne javAbomAM satyano kAMika aMza che te huM nA nathI pADatA; paNa asatyanA AkhA DhagalAmAMthI satyanA te dANAne pehalAM cuMTI kADhavo joIe. TuMkamAM patAvavA sArU, temaja prathama prakarakaraNa eTale ApaNe zuM samajiye chiye, tathA dharmanI preraNA eTale ApaNe zuM samajiye chiye, teno sArI peThe khulAse kIdhA pachI, e zabdono AgaLa cAlatAM upayoga karavAmAM kadAca aDacaNa nathI; paNa e zabdo eTalI badhI vAra khoTe arthe vaparAyalA che, ke have pachI eono upayoga nahi ja karavo vadhAre DahApaNa bhareluM gaNAya. A pramANe ghaNIka aDacaNe, je ApaNuM mehasAme ubhI che, temAMthI ATalI sehalAIthI je mAge atyAra sudhI chaTakI zakAtuM hatuM te mArga tajI devA pachI, jyAre ApaNe dharmaviSayaka vicAronAM mULa jANavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAgiye, tyAre ApaNane mAtra eTaluM ja karavAnuM bAkI rahe che, ke prathama prakaTikaraNa athavA dharmapreraNA e be mahinA ekanI paNa madadavagara, te dharmaviSayaka vicAranAM mULanuM kAraNa zodhI kADhavAmAM ApaNI mehanata keTalI pAra paDaze. ApaNI pAse ApaNI pAMce Idriyo che, tathA ApaNI sanmukha AkhI duniyA jevI che tevI paDelI che, je vAtanI sAbitI ApaNI inidrayo Ape che. savAla e che ke, ApaNe pelImeranI (bIja) duniyAMvaSe kema jAyuM ? athavA kharUM kahie to ApaNA Arya vaDIloe kema jANyuM haze ? Indra tathA tenuM pramANa. have ApaNe pehalAthIja AraMbhiye. ApaNa pAMca indriyothI je kAMI jaNAya tene ApaNe vAstavika athavA spaSTa karIne kahiye chiye. koi nahi to asalI mAnasa to ema kahe, ane ApaNI indriya je kAMI satya jJAna che te ja vAstavika rIte jaNAve che ke nahi, evo savAla enI vacce kheMcI lAva joItA nathI. ApaNe hAla kAMi barakama ane hUma ke vaLI epIDekalIsa athavA epenIsapha sarakhA mATe paNa lakhatA nathI, paNa ethI ke kadApi trIjI utpattikALanA koI guphAmAM rehanAraviSe lakhiye chiye. tene manazuM eka hADakuM, jene te hAtha lagADI zake, jaI zake eka mahA vidvAna khristi dharmagura jeNe cAka matanuM bahu sArI rIte khaMDaNa karyuM che. + eka mahAna ItihAsa lakhanAra. # eka prAcina kALano mahA vidvAna je punarjanmaviSe sArAM lakhANa karI zake che. huM eka yunAnI vidvAna je ati matane sthApanAra kahevAya che. . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAkhI zake, suMdhI zake ane jarUra paDI to bhAMgIne sAMbhaLI zake teja bahu vAstava, jeTaluM banI zake eTaluM vAstava che. te paNa eTalI pahelI maMjaleja indrinA be vargava bheda rAkhavo joIejemake eka vargamAM lAgavAnI, suMghavAnI tathA cAkhavAnI, ke jeo koI vAra jAnI (palaioteric) indri kehavAya che te; tathA bIjA vargamAM javAnI tathA sAMbhaLavAnI indri, jeo navI (Neoteric) gaNAya che te. pehalI traNa indriyo ApaNane sAthI ghaNI naitika khAtarI Ape che, ane pAchalI bemAM koI veLA zaka rahI jAya che, ke jeonuM kAma (kAMI joyeluM ke sAMbhaLeluM) AgalI indriyonI madadathI vAraMvAra kharuM pADavuM paDe che. sparza Idri koI paNa vAstavatvanI ghaNIja cekasa sAbetI ApatI dekhAya che. e Indri sarvathI utaratI che, ane amuka upayoga mATe sarvathI thoDIja vaparAya che tathA sarvathI thoDI ja khIlavavAmAM AvelI che, ane pariNAma vAdane AdhAre jatAM sarvathI junI tarIke gaNAyalI che. enI pachI amuka upayogasara vadhAre vaparAtI indriyo vAsa tathA svAdanI che. emAMnI pehalI prANiyanA tathA bIjI bALakonA vaparAzamAM vadhAre khAtarI karavA mATe Ave che. caDhatA varganAM prANiyomAMnAM ghaNAMkane bAhya vAstavatva pArakhavA mATe vAsa Indri sarvathI agatyanI jaNAI che; ane ethI ulaTuM, mAnasanI bAhadamAM, ane mukhya karIne sudharelAM mAnasanI bAbadamAM, eno kAMI kAmasara upayoga thato ghaNuM karIne baMdha paDe che. eka bALaka koI padArthanA vAstavatvaviSe khAtarI karavAnA kAma sivAya vAsa thoDo ja upayoga kare che. te pahelAM tene hAtha lagADe che, ane banI zake to pachI tene mehamAM ghAle che. jema jema ApaNe moTA thaIye chiye tema tema A chelA rIta cheDI - * vastupaNuM # bAhya vAstavava eTale bahArathI jaNAya evuM vastupaNuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daIe chiye, paNa khAtarI karavA mATe hAtha lagADI pArakhavAnI pahelI rIta cAlu rahI che. ghaNAMka mAnase hAla paNa ema kehaze ke, je ApaNA hAthane lAgI nahi zake te vAstava nathI, te joke eTalI ja khAtarothI teo ema kehavAnI bahasa nahi karaze ke, sarva vastuo je vAstava che tene vAsa ke vAda haja joIe. spaSTa zabdano artha : -00bhASAthI paNa upalI vAta bahAla rahelI mAlama paDe che. jayAre kazAnA vAstavavAmATe vAjabI rIte zaka rAkhI zakAto nathI, evuM ApaNe kehavA mAgaye chiye, tyAre ApaNe te vastune spaSTa athavA dekhItI kahiye chiye. jyAre romana lokoe e vizeSaNa banAvyuM, tyAre eno artha zuM, ane teo tethI zuM kehavA mAgatA hatA, te teo sArI peThe jANatA hatA. teo 25STa (Manifest) zabdano artha hAthathI aDakI zakAya athavA ThekI zakAya, evI vastune karatA hatA. je " (Fendo) zabda e eka junuM lAlina kriyApada che, jeno artha "ThokavuM mAravuM" evo thAya che ke je offendo athavA defendo eTale koipAsethI dhakko mArIne dura karavuM? athavA "mAravuM" zabdomAM jaLavAi raheluM che. jema Fustis eTale lAkaDI, e zabda Fos--tis, Tons_tis, Fond-tis mATe vaparAya che. tema Festus eka junuM aniyamita kRdaMta fend ane tus ne Q HU Hill Fendo, Fustis, sya Festus 21021 false vyA che te kevaLa juduM che, ane te "dhana" (dhan) athavA "hana" (han) che jeno artha toDI pADavuM thAya che, ane je grIka zabda "thInIna mAravuM thInAra" hAthelI, saMskRta "hana" mArI nAkhavuM, "nidhanI maita, I. zabdomAM jaNAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pRthvI uparanA asalI vasanArA je padArthone spaSTa athavA vAstava gaNe te viSaya upara have ApaNe pAchA jaIe. eka paththara haTha athavA sIpa ke jhADa, pahADa athavA nadI ke vaLI jAnavara athavA mAnasa, e sarva vAstava padArtho gaNAya, kemake e sarve hAthathI aDakI zakAya che. kharuM jotAM, je sAdhAraNa padArtho teonA lAgaNI jJAnathI jaNAya te sarve teone mana te vAstava thAya. lAgaMNI-padArthonA spezya ane aspRzya vibhAga. paNa mULAnanA A junA saMgrahane ApaNe be varSamAM veMhacI zakazuM- () keTalAka padArtho, jevAke pathara, hAThaka, sIpa, kula, phaLa, jhAThanAM DAMkhaLAM, pANInAM TIpAM mATInA DhagalA jAnavaronAM cAmaDAM ane jAnavaro pote, e saghaLAM saghaLI bAjuethI jANe hAthavate aDakI zakAya che. e padArtho potAnI saMpUrNatAmAM ApaNI samakSa che, teo ApaNA hAthamAMthI chaTakI zakaze nahi. emAM nahi jaNAyeluM athavA nahi jANI zakAya evuM kAMIe nathI. e * padArtho prathama maMDaLInA ghaNAja jANItA zeragatu vaparAsanA zabda che. (2) paNa jyAre ApaNe jhADa, parvata, nadI, athavA pRthvI viSe beliye, tyAre vAta judI che. jhADe. - eka jhADa kAMI nahi te prAcina jaMgalamAMnuM eka junuM rAkSasI jhADa, jonArane chakka karI nAkhe ane gherI liye evo kAMIka aMza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 10 ) dharAve che. tenAM ghaNAM uMDAM gayelA muLiyAM ApaNane mAlama paDe evAM nathI, tathA tenuM mathALuM A paNe mAthe ghaNuM uMce gAyeluM hoya che. evAM kAThanIce ApaNe ubhA rahI tene hAtha lagADI zakiye uMcuM DekuM karIne joI zaki; chatAM eka ja palakAre te sAmaTuM ApaNA dhyAnamAM AvI zakaze nahi. e sivAya ApaNA potAnA ja havA pramANe jhADamAM chava che : jeke bhAravaTiyuM te nirjIva che. asalI loko paNa ema ja samajatAM hatAM, ane A vicAra jaNAvavA mATe "jhADa jIve che karIne nahita bIjI kaI rIte teo bolI zake? e pramANe bolyAthI teo eTaluM badhuM nahi kehavA mAgatA hatA, ke jhADamAM kAMI uphALo, dama, tathA dhaDatI nADa cAle che. paNa ATaluM to teo cokasa mAnatA hatA ke je jhADa teonI najara AgaLa ucharI AvatuM tathA ugatuM hatuM, ane je upara DAMkhaLAM, pAMdaDAM, kula tathA phaLa ugatAM hatAM, je potAnA pAMdaDAM ziyALAmAM kheravatuM, ane jene chele saravALe kApI athavA mArI nAkhavAmAM AvatuM, temAM teonAM indri jJAnathI nahi mAlama paDe evuM, nahi jaNAyeluM ane vilakSaNa, paNa jenAM astitva mATe nA kehavAya nahi evuM kAMI vAstava che; ane A nahi jaNAyelI, nahi jANI zakAya evI, topaNa nA nahi pADI zakAya evI koI vastu teomAMnA vadhAre vicAravaMta mAna. sane sadA AzcaryanuM mULa thaI paDI. eka hAthaupara teonI inidrathI te samajAtI hatI, paNa bIjA hAthaupara te teo pAsethI chaTakI jatI, paDI jatI, ane alopa thaI jatI hatI." pahADe. --00 * eja pramANenI ajAyabI pahADa, nadI, samudra ane pRthvInA avalokana sAthe bheLAi gaI je ApaNe eka pahADane taLiye ubhA rahIne tenI vAdaLAMmAM guma thatI ToMcatarapha UMce najara kariye, to jema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) eka rAkSasanI sAme vetiyAM ubhAM hoya tema ApaNe ApaNA manathI lAgiye chiye. vaLI evA paNa pahADe che ke je tadana pasAra nahi thaI zakAya evA che ke jenI khINamAM vasanArA loko teone pitAnI nAnI sarakho duniyAno cheDo samaje che. arUNodaya, sUrya, - caMdra tathA tArA e pahADomAMthI ugatA dekhAya che ; AkAza teonI upara Teke daI 5DeluM dekhAya che ? ane jayAre ApaNI najara teonI cheka uMcAmAM uMcI dekhItI ToMca sudhI jAya che, tyAre jANe ApaNe pelI gamanI bIjI duniyAnA uMbara sudhI jaI pahoMcyA hoIe ema lAge che. hiMA ApaNA potAnA sapATa ane gIca vastI vALA cUra pakhaMDano tathA baraphathI DhaMkAyelA saghaLA mahImAvALA A5sa parvatano paNa ApaNe vicAra karavAno nathI ; paNa te deza ke jyAM pahalathehalAM vedanI RcAo gavAI hatI ane jyAM dAkatara hukare eka ThekANe ubhA rahIne vIsa baraphathI DhaMkAyelI TaeNca joI hatI ke je dareka 20,000 phITa UMcI hatI, ane jeo upara 180 aMza karatAM vadhAre laMbAyalo draSTimaryAdAne AsamAnI guMbaja Teko daI ubhelo hoya evo jaNAtuM hatuM, te viSe vicAra kariye-ane tyAre ja AvAM maMdIrano dekhAva eka bahAdura dIlane paNa ananta (Izvara) nI kharI hAjarI hajura kevuM pujAvI nAkhe te ApaNe samajavA mAMDIzuM. nadiyo. --00- pahADe pachI pANInA dhodha tathA nadi Ave che. jyAre ApaNe eka nadIviSe beliye chiye tyAre (jANavuM ke) evA nAmane maLatuM kharekharUM kAMI nathI. kharI vAta che ke ApaNe roja ApaNA rehaThANa pAsethI pasAra thato eka pANIno jaththo joIye * arUNodaya, sahavAranuM pAhAra. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) chiye. paNa kadiye AkhI ke tenI teja nadI ApaNuM dIThAmAM AvatI nathI. te nado ApaNane game evI jANItI hoya, te paNa tenA bemAluma mULa ane mAluma mukha e baMne AgaLa ApaNI pAMca indriyonI najara te chaTakAvI jAya che. senekA pitAnA eka patramAM lakhe che ke "ApaNe moTI nadiponAM mathALAM athavA mULa viSe trAsathI vicAra kariye chiye.je nALuM aNathatu athavA dhasArAbaMdha aMdhArAmAMthI nikaLI Ave che tene mATe ApaNe vedI bAMdhiye chiye. garama pANInA jharAnI ApaNe pUjA kariye chiye, ane amuka sarovarane temanAM aMdhArAne lIdhe tathA agAdha uMDANane lIdhe pavitra samajiye chiye. - je sarva lAbha, nadInA kinArA upara vastAM lokone teonAM khetara kuLavaMta thayAthI, Dhorone cAro maLyAthI, athavA zatrunI sAme koI paNa kIlalA karatAM sarasa bacAva thayAthI maLe che, tene vicAra karyA vinA, tathA vaLI eka gusse thayelI nadIthI je bhayaMkara nukasAna thAya che, athavA tenA mojAmAM DubI gayAthI jeenuM ekAeka meta nipaje che, teno paNa vicAra karyA vinA, jemAM eka paradezI kayAMthI Ave che ane kyAM jAya che, tenI khabara paDatI nathI, tema tenA roha athavA jharAno dekhAvaja mAtra A duniyAnA asalI rehavAsIonA dIlamAM eka evI lAgaNI utpanna karavAne purate hatA, ke pRthvInI je nAnI rajakaNane teo potAnI, athavA pitAnAM ghara tarIke gaNatA hatA, tenI pelI pAra cAre bAjuethI aNadITha, ananta athavA divya zaktiothI teo gherAyelA che. * jANavAnI zakita. t nukasAnakAraka pura AvailI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) pRthvI. vaLI pRthvI jenI upara ApaNe ubhelA chiye te karatAM bIjuM, vadhAre vAstava ApaNane kazuM jaNAtuM nathI. paNa je ApaNe, eka AkhA paththara athavA ApalaphaLane jevuM gaNiye chiye temaja AkhI pRthvIne paNa gaNIne te mATe baliye, to tene barAbara khyAla upajAvavAne ApaNuM jJAna zakita azakata che athavA to asalI bhASA banAvanArAonI jJAnazakita azakata hatI. teo pAse eka nAma to hatuM, paNa te nAmathI je jaNAtuM hatuM te hadavALuM, athavA dekhItI draSTimaryAdAthI je cahAre bAjue gherAyeluM che te nahi, paNa tenI pelImera je phelAyeluM che, je thoDuMka dekhItuM ane khulluM paNa ghaNuM vadhAre aNadITha ane aspaSTa che, te hatuM. asalI mAnase A pahelA vicAro ghaNuM prAcina kALamAM dAThAvelA hovA joIe ke je ApaNane vagara visAtanA jaNAya, paNa e uparathI kaI tarapha ApaNane javAnuM banI Ave, tene je vicAra kariye, to te ghaNA nirNayakAra mAlama paDe che. IndrithI athavA tarkazakitathI jaNAya evA aMtavaMta (finite) padArtho jemane hAtha lagADI zakAya, teonI samaja (dhyAnamAM A vyA) uparathI A vicAro, mAnasane game ke na game te paNa, je padArtho tadana samaryAda nathI te samajavAmAM tene madada kare, ke je padArtho vahetathI mApI zakAtA nathI, athavA draSTinAM moTAmAM moTAM kuMDALAMthI jaI zakAtA nathI. A vicArarUpI pagalAM pehalAM game evAM nAnAM heya, topaNa anata ane bemAluma zakti sAtheno indrithI jaNAya e saMbaMdha je dizA mArge mAnasa uMcAmAM uMcI Taca upara pahoMcI zakavAne, eTale ke anata ane IzvarI zaktino khyAla karavAne, sarajeluM che, te mArge tene pahalavehalo vega ane sadA nI evI sUcanA eja pagalAMthI maLyAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) ardhasparya padothI. InidrApya padArthanA A bIjA vargane huM ardhaspararya kahuM chuM; eTalA mATe ke pahale varga jene ApaNe ApaNA kAraNasara sparya indriprApya tarIke gaNe che. tethI e bIjA vargane nirALa rAkhI zakAya. A bIjo varga baha maTe che; ane e vargane lagatA tare. havAra indriprApya padArtho vacce jANavAjoga bheda che. dAkhalA tarIke eka phula athavA nAnuM jhADa, e vargane lagatuM bhAgye ja jaNAya, kAraNake temAM evuM zeDuM ja che ke je indrijJAnathI nahi jaNAya. ane vaLI evI paNa vastuo che ke jemAM khullAM athavA dekhItAM karatAM gupta aMza vadhAre rahelo che. dAkhalAtarIke, ApaNe pRthvI laie, te e kharUM che ke tene ApaNe indriyathI pArakhI zakiye chiye, eTale sudhI, cAkhI, hAtha lagADI, I, tathA sAMbhaLI zakiye chiye. paNa tenA eka ghaNA nAnA bhAgathI vadhu kadie ApaNe jANavAmAM Avaze nahi, ane prathama jamAnAnuM mAnasa to AkhI pRthvI viSe sAmo vicAra kadi bhAgyeja karI zakayuM hoya. tenA jovAmAM mAtra tenA ghara AgaLanI jamIna, ke khetaramAMnuM ghAsa, kadApi ekAda jaMgala ane draSTimaryAdA uparano ekAda pahADa AvemAtra eTaluM ja. je behuda vistAra tenI draSTimaryAdAnI pelI mera paDelo che te, jo ApaNe ema kahI zakiye te, te mAtra nahi jovAthI ja juve che, eTale mAtra potAnI mane draSTithI jAve che. * ema belatAM ApaNe kAMI za leSa" karatA nathI. e vAta evI che ke je ApaNe pote ja kharI pADI zakaze. jayAre paNa ApaNe eka uMcA pahADanA mathALA para caDhIne AsapAsa joIye chiye * lesa, zabda sAthe ramata. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) tyAre ApaNI najara eka Taca uparathI bIjI upara ane eka vAdaLa uparathI bIjA upara jAya che. ApaNe have biye chiye tenuM kAraNa ema nahi ke bIjuM vadhAre kAMI javAnuM rahyuM nathI, paNa e ke, ApaNI najara vadhAre AgaLa javA nA pADe che. jema ghaNAMka loko dhAre che tema pelI pAra je anata dekhAya che te kAMI mAtra akkala deDAvyAthIja ApaNe jANiye chiye ema nathI; paNa ApaNe tenI sAthe kharekharA saMbaMdhamAM Aviye chiye, tene joie chiye tathA jANiye chiye. ApaNI indri athavA jANavAnI zaktinI hada che, evuM jANyAthI ja pelI pAra eka bIjI duniyA che ema ApaNI khAtarI thAya che; e hada jaNAthI e hadanI bahAra zuM che te paNa ApaNe jANiye chiye. A kharI vAto je ApaNI sanmukha che teno pathArtha khulAso je ekaja rIte karI zakAze, te rIte karatAM ApaNe acakAvuM joItuM nathI. ApaNI AgaLa, eTale ApaNuM Indriyo AgaLa, dekhItI ane ananta zakita che. kAraNa ke anata eTale jeno cheDo athavA aMta nathI te ja mAtra nahi, paNa jenI hada ApaNAthI temaja vaLI ApaNA sauthI pehulA pUrvajothI paNa khare kaLI zakAI nahi hoya, te paNa ApaNe manazuM anaMta che. aspRzya padArtho. paNa have ApaNe AgaLa cAliye. A sarva adhUpa kehavAtA lAgaNI padArtho ne jarUra paDI te hajI ApaNe koIka IdriyothI sAta karI zakAze. e dareka padArthane kAMI nahi to De bhAga paNa ApaNA hAthathI aDakI zakAya che. paNa have ApaNe eka trijI jAtanA padArtho bhaNI Aviye chiye, ke jemAM eTaluM paNa banI zakatuM nathI. joke A padArtho joI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) athavA sAMbhaLI zakAya che, to paNa hAthathI ThokI zakAtA nathI. e mATe ApaNe zuM vicAra dhArAviye chiye ? ApaNane navAI jevuM lAgaze ke jevAI zakAya topaNa ane ThakI nahi zakAya evA padArtho kema hoya; paNa duniyAM evA padA thI kharekhara bharapUra che. ane vadhAre navAI jevuM e che ke prAcina kALanA jaMgalIne teone lIdhe ghaNI agavaDa paDI hoya ema lAgatuM nathI. ghaNAM kharAM mAnasane vAdaLAM mAtra dekhAya che, paNa te kAMI pakaDAtAM nathI. paNa je kadI vAdaLAMne ardhasparya padArthomAM gaNiye - ane mukhya karIne pahADI dezamAM-te paNa AkAza, sUrya, caMdra ane tArA evA che ke jeomAMnA koIne kadiye hAtha lagADI zakatA nathI. A trijA vargane huM nahi marya, athavA je mane eka sAMketika zabda ghaDI kahADavAnI rajA hoya te akSaye kehavA mAguM chuM. A pramANe eka sAdA Amika pRthakkaraNa zI padAnA traNa varga ApaNe zodhI kaDhAyA che, ke jeo ApaNI IdriyothI jaNAya che, paNa jeo potAnAM vAstavatvanA traNa ghaNI judI ja jAtanA chApa ApaNAM mana upara ThasAve che. (1) sparya padArtho, jevAke, paththara, sIpa, hADakAM, ItyAdi. vidvAna maMDaLano pelo moTo bhAga je evuM dhAre che ke padArthapUjA sarva dhano pehalo AraMbha hatA, ane jeo ema khAtarI Ape che ke dharma viSe pahelavahelo vega aMtavaMta (Indri tathA kalpanAthI jaNAya evA) padArthothI ja maLyA hatA, teo A padArthone ghaNA prAcina kALamAM dharmapUjA mATe vaparAtA dhAre che. (2) ardhapazya padArtha jevAke jhADa, pahADa, nadI, samudra, pRthvI ; je vargane huM ardha devatA kehavA mAguM chuM te A padArthothI bharAya che. (3) asparya padArtho jevAke, AkAza, tArA, caMdra, sUrya tathA arUNodaya, ApaNane je padArthone AgaLa cAlatAM devatA kahevA paDaze, tenuM mULa A padArthomAM jaNAya che. * Atmika = AtmA jJAnane lagatuM. * A pRthakkaraNa = juduM pADavuM te. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (17) prAcina kALanA mAnasonI teonA devatAnAM svarUpa viSe sAkSI. asalI graMthakartao teonA vAnAM svarUpaviSe zuM dhAratA hatA teno vicAra teonI lakhelI keTalIka hakIkta uparathI pahelAM karize. epikAmasa jaNAve che ke, pavana, pANI, pRthvI, sUrya, vastava ane tArA e che. prAdikasa kahe che ke sUrya, caMdra, nadI, nALAM ane sAdhAraNa rIte belatAM, je sarva padArtho Apamane upayogI che, te sarvane asalI loko deva tarIke gaNatA hatA; . jemake mIsara dezanA loko nAila nadIne eka deva gaNatA hatA. ane eTalA mATe roTalIne dametara, vAina dArUne dAnIsesa, pANIne pesIdena, ane vaccevane hIsosa tarIke pUjatA hatA. jarmana lokonA dharma viSe sIjhara potAno evo vicAra jaNAvatAM kahI jAya che ke, teo sUrya, caMdra tathA agninI pUjA karatA hatA. haredetasa inicaviSe bolatAM ema kahI jAya che ke, sarya, caMdra, pRthvI, Ataza, pANI tathA pavanane teo bhegA ApatA hatA. selasasa Ini mATe belatAM ema jaNAve che ke, teo rIsa eTale AkAzanAM cakane DuMgaronI ToMca upara bega ApatA hatA. te vaLI vadhu ema kahe che ke, e dIsa prANIne dasa athavA ghiNeja bulaMda athavA yasa, athavA edenAi, athavA se tha, athavA emana athavA sAdhAna loko jene pAya kahe che, temAMnuM game te kahiye te tenI jhAjhI ciMtA nahi. * eka yunAnI kavI ane vidvAna. 1 eka yunAnI sukI. ? eka moTA yunAnI ItihAsa ke jene ItihAsane pitA karI kahe che. huM eka rUmada ane vidvAna. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) kivanatasa karaziyasa hiMduonA dharmanuM nice pramANe varNana kare che - je paNa padArthane teo mAna ApavA lAgyA tene teo deva kehatA, mukhya karIne jhADe, ke jene nukasAna karavuM pAtakI gaNAya che. vedanI zAkSI. hiMduono dharma ke jenuM varNana sikaMdaranA sAthI tathA anu. thAyIe ApyuM che, te kharekhara zuM hatuM te tapAsavA mATe have ApaNe vedanAM purAtana maMtrAbhaNI najara kariye. A maMtra, ke je AryakhaMDamAM manuSya kavitAnA sarvathI junA zeSa tarIke ApaNI pAse jaLavAI rahelAM che, te koNanI stuti mATe che? e nathI jhADanA thaDa ke paththarane mATe, paNa nadiyo, pahADe, vAdaLAM, pRthvI, AkAza, arUNodaya, tathA sUryane mATe eTale ke sparya athavA evA kehavAtA pUjA padArtho (Fetishes) mATe nahi, paNa je je padAthane ApaNe aspRzya athavA aspRzya gaNyA, teja padArthone mATe che. kharekhara A eka agatyanuM pratipramANa che, ane vaLI te evuM che ke jene mATe so varasanI vAta upara koI AzA nahi rAkhata. kAMke te veLA ema koNe dhAryuM hota ke sikaMdaranA ItihAsa lakhanArAonuM hiMdusthAna ane tyAMnA loko viSenuM varNana samakALika sAkSIthI ja mAtra nahi, paNa sikaMdaranI hiMdusthAna uparanI caDhAInI ochAmAM ochI 1000 varasa pUrvanAM bhaNataranI sAkSIthI koI dIvase ApaNe khoTuM pADavAnuM sAmarthavAna thaIzuM ? * eka rUmI itihAsa ka. + anuyAyI=pachI AvanAra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) paNa ApaNe ethIe AgaLa vadhI zakazuM ; kAke hiMdumAnanA Arya lokonI bhASA sAthe grIsa, tala, ane dhUrapanA bAkInA bhAganA Arya lokonI bhASAno mukAbalo karyAthI Athe prajA judA judA ToLAmAM veMhacAI gaI tenI Agamaca je bhASA belAtI hatI teno keTaloka bhAga pAcho utpanna karI zakAze. akhaMDita Arya bhASAnI sAkSI. asalI Arya loka nadI tathA pahADaviSe, thvi tathA AkAza viSe, arUNodaya tathA sUrya viSe zuM dhAratA hatA tathA e padArthomAMthI je kAMItaonA IdriyajJAnathI jANavAmAM AvatuM te viSe zuM vicAratA hatA, te hajI paNa ApaNa thoDIka hada sudhI nakkI karI zakazuM, kemake teoe A padArthone kevI rIte nAma ApelAM che te ApaNe jANiye chiye. A padArthonAM nAma teoe temanI kriyAzaktinI kAMIka rIta javA uparathI ApyAM che ke je zakitavize teo pote sArI peThe jANItA hatA; jemake mAravuM, dhakko mAravo, ghasavuM, mApavuM, jeDavuM ane jenI sAthe pehalAMthIja amuka avAje avaza (betAkAda*) thatA hatA ; A avAje bhASAvidyAmAM jene mULa kahe che te rUpe haLave haLave badalAI gayA. hAla jeTaluM mArI samajavAmAM Ave che te pramANe te saghaLI bhASA tathA saghaLA vicAronuM A mULa che, ane anumAna tathA mahAbhArata graMthakartAonA vidhavidha vAMdhAothI gucavAyA vagara predesara ne A vAta khulI rIte ApaNI AgaLa mukI temAM tenI phIlasuphInI kharekharI khubIche ema dhAruM chuM. betAkAda avaza potAnI meLe thaI jatA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) bhASAnuM mULa. bhASA pahalavehalI kAMI paNa kriyAmAM prakaTI nikaLe che. keTalAMka sAdAMmAM sAdAM kAmo jevAke mAravuM, ghasavuM, AMcako mAravo, nAkhavuM, kApavuM, jeDavuM, mApavuM, kheDavuM, vaNavuM, ItyAdi, te karatI veLA amuka betAkAda avAjo, jema ghaNI vAra hamaNAM, tema tyAre paNa thatA hatA; ke je avAje pahelAM mAgamamAM ane badalAtA rehatA hatA paNa Aste Aste vadhArene vadhAre thatA gayA. pahalavehale A avAjono saMbaMdha mAtra kriyA sAthe joDI zakAya. dAkhalA tarIke mara zabda ghasavAnA, paththara ghuMTavAnA hathiAro tikSaNa karavAnA kAme sAthe, bolanAra ghaNuM ke bIjA koine paNa hajI yAda ApavAnA kAMI paNa IrAdA vinA, joDAyelo mAlama paDaze. te paNa thoDA vakhata pachI A mara avAjathI jANe eka bApa pote kAme javAno che, eTale kAMI paththaranA ojAra ghasavA athavA ghuMTavA pote javAno che, te kAma jaNAvI zakayA hoya eTaluM ja nahi. amuka ane samajyA vinA na rehavAya evo bhAra mUkIne tathA amukacALA karIne e zabdano upacAra karyAthI, te bApa potAnAM chokarAMne tathA cAkarone jyAre pote kAma karato hoya tyAre ALasu nahi rehavAne samajAvI zake. bhara zabda tyAre jene ApaNe AjJArtha kahiye chiye te thaze. te tadana samaja paDe evo thaze, ke ApaNA dhAryA pramANe mAtra eka nahi paNa ghaNAka zakhase, jeo eka sAmAnya dhaMdhAmAM cuMTAyelA hoya, te sarva pehalethI teno upayoga karatA AvelA che thoDo vakhata rahIne vaLI eka navuM pagaluM bharavAmAM Ave. pitAne tathA bIjAone AjJArtha kehavAne mAtra mara upayogI thaI paDe ema nahi (mara, cAlo ApaNe kAma kariye !) paNa je paththaro sApha karavAnA hoya teone eka ThekANethI bIje ThekANe-samudra kinArethI eka guphAAgaLa, ke cAkanI khANathI te eka madhapuDAnAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) supaDAM AgaLa-laI javAnI jarUra jaNAya to bhara zabdathI darzAvAya eTaluM ja nahi, paNa je paththare sApha karavA mATe tathA ghasavA mATe ANelA hoya, te tathA je paththaro kApavAnA ghasavAnA, tathA sApha karavAnA kAmamAM vaparAyA hoya, te paNa darzAvAya. A pramANe mAra eka AjJArtha cinha thAya, ke je kAmaneja mATe vadhu vaparAya nahi, paNa te kAmane lagatAM judAM judAM karmone spaSTa rIte dekhADavAmAM paNa vaparAya. to paNa mara sarakhA eka avAjano A pramANe artha laMbAvyAthI turata guMcavADe uThayA vagara rahe nahi; ane e guMcavADAnI kaLaNuM maTADavAne koI yukita karavAnI marajI svAbhAvika rIte utpanna thAya. je kara eTale cAlo ApaNe paththara ghasi' ane mare eTale have tyAre ghasavAnA paththara', e benI vacce bheda rAkhavAnI jarUra jaNAya, to te judI judI rIte thaI zake. saithI sehalI ane pehalI rIte e hatI ke belatAM svara badalavo ane jIde avAja kADhavo. A ApaNe cInAI ane bIjI ekAkSara bhASAo, jemAM eka ja zabdane jAdI jadI rIte bolyAthI jAdA judA arthe thAya che, temAM ghaNI sarasa rIte joIe chie. bIjI evI ja jAtanI sAdI yUtidarzaka athavA AMgaLIthI dekhADavAnI nizAnI hatI, ke jene sAdhAraNa rIte sarvanAma maLe kahe che; tathA teone mara jevA avAja sAthe joDayAthI be vacceno bheda jaNAto hato. dAkhalA tarIke "ahI ghasavuM teno artha "mAnasa ghase che karIne thAya ane tyAM ghasavuM teno artha "je 5ththarane ghasavAmAM Ave che te thAya. A kriyA ghaNI sehalI dekhAya, paNa te eja kiyA hatI ke jethI mAnasa pahalehale kartA ane karma vacceno bheda sama, eTaluM ja nahi paNa kriyAnA karanAra ane thayelI kriyAnI samaja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (rara) . uparAMta eka kAma, ke jethI kriyAnA karanAra ane tenA karma athavA pariNAmavace bheda jANI zakAya, te vicAra tenA manamAM utpanna thayo. bhAsanA darzaka avAja uparathI asalI mAnase yAhema ane. ekI rakame bhAvanA darzaka avAja ubhe kIdhe te Aja raste, ke jene mATe Aja sudhI koI khulAse karI zakayuM nathI, paNa je nAyaranI phIlasuphI mAraphata saMpUrNa rIte samajI zakAya che. je avAje vAraMvAra banatAM kAma sAthe svAbhAvika rIte thAya che teo prathamathI ja upakramI bhAvanAnA cinha che, eTale ke vAraMvAra utpanna thayelI lAgaNi ke je sAmaTI eka tarIke ApaNe jANyAmAM Ave tenAM cinha che. jevA A avAje varathI athavA bIjI bahAranI koI nIzAnIthI judAM rUpamAM badalAI jAya, ke jethI koI kriyAnA kartA, kAraNa, sthaLa, kALa athavA tenA karma jaNAvI zakAya, tevuMja A saghaLA zabdonuM sAmAnya tatva, jene ApaNane mULa karIne kehavAnI Teva che, te banI jAya che; vadhatuM e nahi ane ghahatuM e nahi paNa svarasaMbaMdhI maLa ke je amuka rUpa dharAvanAra tathA sAdhAraNa kAma darzAvanAra, ane eTalA mATe bhAvanAdarzaka, teja thAya che. A vicAravAnuM kAma barAbara jatAM bhASAzAsane lagatu che; te paNa ahIM dharmazAsaviSe bolatAM ApaNe tene samUla choDI daI zakatA nathI. (prathama bhAvanA. dAkhalA tarIke, eka nadIviSe bolatAM prAcina kALanA loko tene mATe zuM vicAratA hatA, te ja ApaNe jANavA mAgaye te, teno javAba e che ke teo tene mATe jevuM vicAratA hatA teveja nAme tene bolAvatA hatA, ane ApaNA jANavAmamANe teoe tene judAM judAM nAma ApyAM hatAM, jemake deDanAra (sarIta); Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) ghoMghATa karenAra (nadI athavA ghunI); athavA jo te sIdhIne sIdhIja vehatI hoya te kheDanAra athavA haLa (sIrA nadI, sIrA=haLa athavA tIra); athavA khetarone je tethI puSTi maLatI jaNAya to mA (mAtara) ; athavA jo te eka dezane bIjA dezathI chuTo pADatI ane bacAva ApatI hoya te bacAvanAra (siMdhu, siMdha, sidhati=dura rAkhavuM te uparathI). A saghaLAM. nAmamAM tame jaze ke nahI jANe kAma karatI hoya ema gaNAyelI che. jema mAnasa doDe che, tema nadI paNa doDe che; jema mAnasa buma pADe che, tema te paNa buma pADe che; jema mAnasa kheDe che, tema te paNa kheDe che; jema mAnasa cokI kare che, tema te paNa kare che. peDala vehale nadIne haLa kahelI nathI, paNa kheDanAra kahelI che; eTaluM ja nahi paNa haLane pitAne paNa lAMbA vakhata sudhI eka sAdhana tarIkeja mAtra nahi paNa eka kartA tarIke gaNeluM che. haLa che te juduM pADanAra, ke cIranAra, ke varU che, ane tethI daramAM rehanAra Dukkara athavA cIrI nAkhanAra varUnuM je nAma te ja ghaNIka veLA haLane ApyAmAM Ave che.* dareka padArthane kriyAzakta tarIke oLakhavAmAM Avyo te viSe. A pramANe have ApaNe samajavA mAMDiye chiye ke, asalI mAnasanI AsapAsa je AkhI sRSTi hatI te teNe kevI rIte jeravI athavA pacAvI, eTale ke dareka jagyAe te je kriyA karato hato tene maLatI kiyA zodhI kahADI, ane je avAje AgaLa tenI potAnI phiyAsAthe karavAmAM AvatA hatA te avAje tenI AsapAsanA kriyAkArone lAgu pADayA. * va8mAM vikano a varU ane haLa baMne thAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' (24) bhASAnAM atyaMta uMDANamAM pachavADethI jaNAyelAM rUpa jene ApaNe (Figurism) (Animism) AtmA chava ane zarIranI vRddhinuM kharuM satva che e vicAra, (Anthropopathism) IzvaramAM manuSyanAja vikAre che e vicAra, (Anthropomorphism) izvaranuM rUpa manuSya jevuM che e vicAra kahichie, tenAM kharA mULa rahelAM che. teone aMhI ApaNe agatyanI vastu tarIke-bhASA tathA vicArane lagatI agatyanI vastu tarIke pichAniye chiye, nahike pAchaLathI je svataMtra kAvyarUpI bhAvanA jevA te dekhAya che te tarIke. je vakhate eka paththarane teNe pote aNithALo kIdho hato te paththarane paNa potAnA pratinidhI tarIke te gaNatA hatA, ane tene kApanAra, nahi ke eka kApavAnI vastu kehato hato; jyAre tenA mApa bharavAno saLiyo, mApanAra tarIke teno haLa, zAhanAra tarIke tathA tenuM vahANa uDanAra, athavA pakSI kehavAtuM hatuM, tyAre nadI ama pADanAra, pahADa acAvanA, caMdra mApanA karIne nahi kehavAya te bIjI kaI rIte kehavAya ? caMdra teNInI, athavA kharI rIte tenI dararojanI cAlamAM AkAza mApato hoya ema dekhAtA, ane ema karatAM dareka caMdra mAsano parivaratana eTale vakhata gaNavAmAM mAnasane upayogI thaI paDe. mAnasa tathA caMdra sAthe kAma karatA hatA, sAthe mApaNI karatA hatA, ane jema eka mAnasa khetara athavA moTuM lAkaDuM bharavAmAM madada kare te mApanAra, kaho ke mA-sa ("mA"=mApavuM, banAvavuM uparathI) kehavAyo tema caMdra paNa mAsa= mApanAra kehavA. saMsakRtamAM caMdranuM A kharekharUM nAma che ke je grIka sIsa, lAtina menasisa, aMgrejI mUna sAthe lagabhaga eka maLatuM Ave che. bhASAmAM A pagalAM sarvathI sehalAM ane je zivakAvinA ApaNane nahi cAle evAM che. AgaLa teo game evAM ulaTAM samajavAmAM AvyAM hoya, to paNa hAlatA ApaNane pUrNa samaja paDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) evAM che. mAnasanI bhASA tathA vicAranA vadhArA pAchaLa mAtra saMbhALa ane dhIrajathI ApaNe javuM joIe che eTaluM ja.. - kriyAzakta te mAnuSa nahi. caMdrane mApanAra athavA suthAra paNa kahyuM che teTalAja uparathI ema nathI karatuM ke asalI bhASAzAsine caMdra ane mAnasa vace kazo bheda mAlama paDyo nahi. kharI vAta che ke asalI mAnasanA pitAnA vicAro ApaNA potAnA vicAre karatAM ghaNA judA hatA; paNa teo murkha hatA evuM ApaNe eka kSaNavAra paNa mAnavuM na joIe. teoe potAnI kriyA, ane nadi, pahADa, caMdra, sUrya ane AkAzanI kriyA vacce kAMIka maLatApaNuM joyuM mATe, tathA je nAmathI te kiyA jaNAya te nAme temane ApyAM mATe teo mAnasane temaja caMdrane mApanAra kehatA tathA eka kharekharI mAne tathA bIne paNa mA kehatA te uparathI teo mAnasa ane cakacha mA ane nadI vace kAMIja bheda samajatA na hatA ema vicAravuM nahi joIye. - jyAre dareka jaNAyelI ane nAmavALI vastune kriyAzakata tarIke gaNavI paDatI hatI, ane je kriyAzata, te AkAravALI gaNavI paDatI hatI, jyAre eka paththara kApanAra (gaNAtA) hatA, dAMta phaLanAra athavA khAnAra ane gImaleTa, jApADanAra kehavAtA hatA, tyAre eka mApanAra ane caMdra vacce phera pArakhavAmAM tathA zabdono asala guNa kADhI nAkhavAmAM, eTale kharekharUM jatAM nAnyatara banAvavAmAM, hathiyAra ane hAtha vacce ane hAthe ane mAnasa vacce khullo phera samajavAmAM, tathA vaLI eka paththarane ApaNA paga taLe caMpAnAra vastu tarIke ja mAtra gaNavAmAM, bezaka bhAre muzkelI paDI haze. rUpa, prANarUpa, athavA manuSyarUpa ApavAmAM kazI muzkelI paDI nahatI. * kriyAkata athavA kAraNa zakata=Active, mAnu =Human, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (26) A pramANe cetanadharmaropa (personification) nuM siddhAMta jeNe dharma ane purANokata ItihAsanA AgalA vidyArthIone ATalo badhe zrama A hato, te ApaNA kAmasara kevIrIte ulaTAI gayuM che te ApaNe joiye chiye. ApaNuM siddhAMta bhASA kevI rIte cetanadhamaropa ApavA lAgI te nahi, paNa kevIrIta e 25 kADhI nAkhavAne zatimAnuM thaI te che. vyAkaraNanI jAti. sAdhAraNa rIte evuM dhAravAmAM Ave che ke vyAkaraNane lagatI jAti, nirjIva vastune jIvaMta rUpa ApavAnuM kAraNa hatuM. paNa e kAraNa to nahi paNa pariNAma che. bezaka je bhASAmAM vyAkaraNa saMbaMdhI bheda pUrNarIte nakkI thayo che temAM ane mukhyakarIne evI bhASAnA pAchalA vakhatamAM, nirjIva padArthane jIvaMta rU5 - pavuM kaviyone sugama paDe che. paNa ApaNe ahiM te ghaNA AgalA jamAnA viSe liye chiye. vaLa liMgadarzaka bhASAomAM paNa eka vakhata evo hato ke liMganAM A cinha teomAM hatAM nahi. Arya bhASA ke jemaNe pAchaLathI vyAkaraNanI jAtinI rIta ATalI badhI pUrNapaNe khIlavI, teomAM sarvathI junA zabdomAMnA keTalAka jAtirahita che. jema petara (pater) narajAti, tema metara (mater) nArIjAti nathI, temaja nadI, pahADa, jhADa, athavA AkAzanAM savathI junAM nAme vyAkaraNanI jAtinAM kaIpaNa bahAranAM cinha dekhADatAM nathI. paNa sarva junAM nAme jeke jAti cinha vagaranAM hatAM te paNa teo kriyAzata hatAM. bhASAnI AvI sthitimAM kriyAzakti athavA purUSavAcaka nahi evI vastuviSe bolavuM lagabhaga azakaya hatuM. pratyeka nAma koI paNa kriyAzata vastu dekhADatuM hatuM. je kalakasa (calx)=eDIne artha lAta mAranAra thAya te kalakasa artha para evo paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) thAya. nAma ApavAnI A sivAya bIjI rIta hatI nahi. eDI je paththarane lAta mAre te paththara eDIne mAre; teo baMne kakkasa hatAM. vedamAM vi eTale eka pakSI athavA uDanAra thAya che, paNa eja zabdano artha vaLI tIra paNa thAya che. yuddha ne artha laDanAra, hathiyAra ane laDAI ema thatA. ' te paNa jyAre ahiyAM-lAta" ane "tyAM-lAta, eTale lAta mAranAra ane lAta khAnAra ane chele jIvaMta ane nirjIva nAmo vacce bahAranI nIzAniyAthI bheda samajavAnuM banI zakyuM tyAre bhASAnI vRddhimAM te eka moTuM pagaluM bhareluM jaNAya che. ghaNIka bhASA e hadathI AgaLa vadhI zakI nathI. Arya bhASAmAM A karatAM paNa eka vadhu pagaluM bharavAmAM AvyuM hatuM, te e ke jIvavALI vastumAM nara ane nArIjAti vacce bheda rAkhavAmAM Avyo. e bheda purUSavAcaka nAma dAkhala karyAthI nahi paNa strI jAtinAM nAma dAkhala karyAthI, eTale ke strIone mATe amuka sAdhita pratyaya jAdA rAkhyAthI zarU thayo. ema thayAthI bAkInA saghaLA zabdo narajAtinA thayA. hajI vadhAre pAchaLanA vakhatamAM je vastu nAnyatara hatI, eTale nara ke nArI nahi paNa je prathama ane dvityA vibhaktimAM mAtra ghaNuM karIne hoya temane mATe amuka rUpa judAM rAkhavAmAM AvyAM. eTalA mATe vyAkaraNanI jAti joke pAchalA vakhatamAM purANa kata ItihAsa kAvyamAM racavAmAM bahu majabutapaNe sAhya kare che te paNa te kAMI kharI gati ApanAra zakti nathI. A gati ApanAra zakita te bhASA ane vicAranI jAtimAM svAbhAvika rIte bheLAyelI che. mAnasa pAse pitAnA kAma mATe vAcAnI nizAnI che. te AsapAsa duniyAmAM potAnAM kAmane maLatAM kAme jaya che; ane vAcAnAM pelAM ja cinhothI duniyAnI tarehavAra vastuone manamAM laI samaje che. kAraNake nadI bacAvanAra kehavAya, teTalA ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (28) mATe nadI pAse hAtha, paga ane bacAva karavAnAM hathiyAra che; athavA to caMdra je AkAzane juduM pADe che ane mApe che teTalA mATe te suthAra che ema te vicArato nathI. A bhula bharelA vicArano ghaNo bhAga pAchalA vakhatano che. hajI te ApaNe vicAranI ghaNI utaratI hada AgaLa chiye. sahAyakAraka kriyApade. ApaNe dhArye chiye ke vAkayo vagara bhASA, ane saMgI zabdavinA vAkya banI zake nahi. A vicAra kharo paNa che ane khoTo paNa che. je ApaNe ema samajatA hoIe ke vAkya eTale jeno kAMI artha uThe te eTale ke eka evuM uccAraNa ke jethI koi matalaba jaNAtI hoya che te samaja kharI che. paNa je ApaNe evuM samajatA hoI ke vAkya eka eva ucAraNa che ke je ghaNA zabdo, tathA eka vizeSaka, vizeSya, ane saMbaMdhaka maLIne baneluM che, to te khoTuM che. eka eka AjJAthe zabda eka vAkaya che; kriyApadanuM pratyeka rUpa evuM vAkaya thAya, jene ApaNe hamaNAM nAma kahiye chiye te asala eka jAtanuM vAkya hatuM, ke jemAM eka te tenuM mULa ane bIjuM pratyaya dAkhala gaNAyalo koI zabda Avato hato, ke je zabda pelAM mULathI jaNAyelI vastu dekhADatA hatA. emaja vaLI jayAre eka vizeSya ane vizeSaka sAthe AvayA hoya tyAre ApaNe kahI zake ke hiMyA saMbaMdhakano alepa thayo che, paNa kharI vAta to e che ke pahalavehalAM te bolavAmAM vaparAto nahato; tenI garaja nahatI eTaluM ja nahi, paNa prathama bhASAmAM saMbaMdhaka vAparavo kevaLa azaya hatuM. "vara banasa' (vir bonus= mAnasa sAruM) ne badale "vara eNrata benasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) (vir est bonus= mAnasa sAruM che) balavAne zakitavAna thavuM e manuSya vAcAnA sauthI pAchalA vakhatanAM parAkramo mahinuM eka che. ApaNe joyuM ke AgalA Aryone koI paNa vastu che e sivAya koI bIjI rIte bolavAne, eTale ke vicAravAne, bhArI paDatuM hatuM. eka vastu mAtra che athavA hatI ema bolavAmAM paNa temane evI ja aDacaNa naDatI hatI. kaI kriyA je teoe pote kIdhI hoya te phalANI vastu che paNa kIdhI ema bolIne ja te vicAra teo prathama jaNAvI zakatA hatA. have manuSya mAtranI sAmAnya kriyA jamavAnI che, mATe jayAre koI vastu che karIne ApaNe bAlya chiye tyAre tene badale teo ema bolatA hatA ke phalANI vastu dama le che. asUkadama levo. as dhAtu je hacha he is te che) zabdomAM jovAmAM Ave che, te ghaNe juno dhAtu che. Arya ToLAnA chuTA paDyA agAu e zabda bhAvArthe vaparAto hato. te paNa ApaNe jANye chiye ke (as) ano artha thavuM karIne thAya te AgaLa dama levo karIne thato hato. a uparathI nikaLato thI sAdo sAdhita, saMskRta asa-u (as -u)=dama hatuM; ane e uparathI ghaNuM karIne asara (asu-ra) eTale jeo dama le che, jeo jIve che, jeo che, teo; tathA chele saravAle hayAta ravo tathA veda mAMhenA asuranuM ati junuM nAma thayuM che.* saMskRta asu zabda chaMdane ahu che jene ardha avastAmAM aMtaHkaraNa, kAnamAM evo thAya che. (juo dArasaranuM pustaka "oramajhada eTa eharImana pAcha). je. aMdamAM ahu zabda khAvaMda, sAheba evA arthe vaparAto hoya to te uparathI ahura-majhada zabdamAMnA ahurane artha paNa sAheba, khAvaMda e thaze, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (30). bhU ugavuM jyAre A dhAtu astredamale agavaDabharelo jaNAya dAkhalA tarIke jyAre jhADapAna tathA bIjI cIje je khullI rIte dama letI nathI temane lAgu pADatAM agavaDabharyo jaNAyo, tyAre eka bIjo dhAtu sU, jeno asala artha ugavuM thatuM hatuM, grIka duo je ApaNA (To be) "tu-bI" mAM hajI jovA mAM Ave che, te levAmAM Avyo. A zabda prANImAtrane mATe ja nahi paNa sarva vanaspatI tathA dareka ugatI vastu tathA pathvone pitAne paNa lAgu pADavAmAM AvatA, ke je bhUs eTale ugatI kehavAtI hatI. va=vasavuM. chele jayAre AthI paNa vadhAre heLI bhAvanAnI jarUra ja NAI tyAre vas dhAtu, ke jeno artha vasavuM, rehavuM evo thato hata, te levAmAM Avyo. A zabda saMskRta vasa-g=ghara tathA grIka asa= zeharamAM mAlama paDe che, ane aMgrejImAM AI vaijha" (I was) mAM paNa tenI kAMIka nizAnI hajI dekhAya che. je saghaLA padArthone ugavAne athavA dama levAno vicAra lAgu pADI zakAtuM na hoya temane mATe A zabda vAparI zakAya. AkArarahita tathA eka upapratyaya dhara nI meLavaNIthI bane, ema karatuM nathI. aMdamAM ane a dama tathA sAheba evA be kadAca patA haya, jevIrIte ratune anukrama ane anAma racanAra thAya che. chaMdamAM ahu zabdano artha sAheba thAya che. teTalAmATe saMskRtamAM asurane paNa teja artha Apavo evI takarAra kabula rAkhavAmAM nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (31) athavA jaDa AtmAno vicAra kahI dekhADavAne A zabdathI pehalavehalI jogavAI maLI hatI. kharuM jotAM nara nArI ane nAnyatara nAmanI utpatti vacce tathA A traNa sahAyakAraka kriyApadanA dAkhala thavA vacce kAMIka amuka ekamaLatApaNuM jaNAya che. malika vyaktikaraNa. asalI Arya lokone sUrya, caMdra, AkAza, pRthvI, pahADe ane nadi viSe kAMI paNa bolavuM kevI rIte banI zakyuM hatuM te rIta upara A TIkA lAgu pADiye. jyAre ApaNe belve chiye ke caMdra che, pavana vAya che varasAda varase che, tyAre tene badale teo mAtra ema vicArI tathA belI zaktA hatA ke sUrya dama le che, (sUrya asti) caMdra uge che, temA bhavati), pavI vase che, (bhUru vasti) pavana athavA kukanAra kuke che, (vAyura vAti) varasAda vase che (Ika una,i athavA vRzA varzati athavA soma: suti.) mAnasanI najara AgaLa sRSTinA je je khela thatA hatA te manamAM samajavAne ane mehathI bolavAne sauthI pehalAM kevA prayatna karavAmAM AvyA hatA tevize ApaNe ahiM bo9ye chiye. saMskatanI bahu pUrve bhASAe kevI kevI rIte vaLANa lIdhI hatI te dekhADavAne mATe mAtra ApaNe saMskRta vAparva chiye. samajyA pachI meDhethI bolavuM kevI rIte nakkI thayuM ane tarehavAra balavuM daMtakathAnuM rUpa letAM kevI rIte samajazakti upara pAchI asara karatuM gayuM, ane e DyiA ane pratikriyAthI asalI purANokta itihAsa jarUra paDatAM kema utpanna thayo, e sarva savAlo pAchalA vakhatanA vicArane lagatA che, jene vAte hamaNAM ApaNe hiyAM khoTI thavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3ra) joItuM nathI. A saMbaMdhamAM ekaja evI bAbada che jene mATe jeTaluM bole eTaluM ochuM. kAraNake AgalA A tarehavAra ziyAnAM nAmathI sUryane pIchAnatA hatA, kAraNake sUryane prakAza ApanAra, garamI ApanAra, banAvanAra athavA pALanAra kehatA hatA, kAraNake caMdrane mApanAra tathA arUNAdava (uSA)ne jAgrata karanAra, garjanAne gagaDATa karanAra, varasAdane varasAvanAra, tathA devatAne azvathI denAra kehatA hatA, teTalA mATe A saghaLA padArthone teo hAtha ane pagavALA mAnasa samajatA hatA ema ApaNe vicAravuM nahi joiye. "sUrya dama le che ema vaLI jyAre teo belatA tyAre paNa temanI ema kehavAnI matalaba nahi hatI ke sUrya, phephasAM ane mohathI dama lenAruM eka mAnasa athavA prANuM che. guphAmAM rehanAra ApaNA pUrvajo jema mUrkha nahi hatA tema kavi paNa na hatA. "sUrya athavA pALanAra dama le che" ema kehavAthI sUrya gati dharAve che, ApaNe mAphaka hAlacAla karI zake che, evuM batAvA sivAya temano bIjo kAMIe hetu na hatA. asalI Ane caMdramAM be AMkha, eka nAka, athavA eka maha dekhAtuM nahi hatuM, athavA vAreghaDIe phukatA pavanane AkAzanAM cAre khuNAmAMthI bharelA gAlanAM bALako pavana phUMkatA samajatA nahi hatA. A saghaLuM atAra pachI Avaze. paNa manuSya vicAranI A pahelI sthitimAM ema na hatuM. sAdRSya (maLatApaNuM)nI kalpanA prathama niSedhArtha hatI. . je vakhataviSe hAla ApaNe bole che, te vakhate ApaNA Arya pUjA, je padArthonuM ApaNe aparya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (33). athavA asparya tarIke varNana karyuM che teone AvarUpa, ke manuSarepa ke manuSyaguNarUpa ApavAne badale, teonI ane pitAnI vacce koI paNa kalpita maLatApaNuM joyA karatAM bheda jevAthI bahu vadhAre ajAyaba thayA hatA, ema huM dhAruM chuM. - A matane maLatI eka ajAyaba jevI sAbItI vedamAM jaLavAI rahelI ApaNane maLI Ave che, tenI yAda A ThekANe tamane ApuM chuM. jene ApaNe tulanA (mukAbalo) kahiye chiye te Aje paNa vedanAM ghaNuMka mAtrAmAM nakAre che. ApaNe khaDaka jevuM makkama' beliye chiye tene badale vedanA kavi "mama eka khaDaka nahi karI bole che, eTale ke sakhApaNuM batAvavAne bInasarakhApaNuM upara bhAra mUke che. teo devane stutimaya bhajana (Hymn) arpe che te "kAMI miSTAna nahi, eTale jANe miSTAna ja heya. nadI barADatI pAse Ave che, go nahi, eTale gedhAnI peThe; ane maphata ane thavA tuphAna-devatAo teonA pUjAriyone potAnA hAthamAM letA hoya ema kehavAya che, jema eka bApa dIkarAne nahi, eTale jema eka bApa potAnA dIkarAne potAnA hAthamAM le che tema. A pramANe bezaka sUrya ane caMdra hAlacAla karatA kahevAtA hatA, paNa prANI tarIke nahi nadiyo barADa mAratI tathA marAtI hatI, paNa teo mAnasa nahi hata; pahADe teDI paDAya tevA nahi hatA, paNa teo laDavaiyA nahi hatA; vastava jaMgalane khAI jatA hatA, topaNa te kAMI siMha na hate. AvA vacanonuM vedamAMthI bhASAMtara karatAM kana=nathI no artha ApaNe "sarakhuM karIne hamezAM kariye chiye. paNa ATaluM kehavuM agatyanuM che ke kavi pote sarakhApaNuM karatAM bInasarakhApaNAMthI, je vadhAre nahi te teTalA ja prathama ajAyaba thayA hatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (34 ) sthAI guNa nAme. sRSTiviSenA A vividha padArtho, ke jeoe ghaNA purAtana vakhatathI kaviyonuM dhyAna uzkeryuM hatuM, teo viSe bolatAM svAbhAvika rIte kaviyAe bIjAM nAmo karatAM amuka guNanAmeno upayoga vadhAre karyo hoya. A sRSTinA padArtho akekathI judA hatA te paNa temAM keTalAka guNo sAmAnya hatA; tene lIdhe teo amuka sAmAnya nAmathI jaNAtA hatA, ane pAchaLathI dareka guNa nAmanAM mathALAM nIce akeka vargamAM veMhacAI jatA ; ane e rIte eka navI bhAvanA ubhI thatI. A saghaLuM banI zake evuM hatuM-kharekharuM zuM banyuM te ApaNe tapAsiye. vaidatarapha najara karatAM ApaNane jaNAya che ke je maMtra jaLavAI rahelA che te saghaLAM AgalA hiMdu vedAMtinA vicAra pramANe amuka devatAone arpaNa kIdhelAM che. A "vitA" zabda ApaNA dIlI (Deity) zabdane barAbara maLato Ave che, paNa temAM devatA rAkha A arthamAM kadI paNa vaparAyala nathI. devatA de. vane je hAla artha thAya che e arthamAM samajavA vicAra hajI sudhI utpanna thayo na hato. AgalA hiMdu TIkAkAro paNa jaNAvI jAya che ke devatA eTale mAtrAmAM je purUSanI athavA je koI padArthanI stuti karavAmAM AvatI te, eTale ke te maMtranuM karma tathA maMtrane bolanAra athavA gAnAra, eTale stutigAyanano kartA te RSi athavA siddha kehavAta. e pramANe jeno bhoga ApavAne hoya teneviSe paNa mAtrAmAM lavAmAM Ave tyAre te bhoga de. vatA kehavAya che athavA bhoga ApavAnAM kAmamAM AvatuM vAsaNa, ke eka ratha, laDAIno kuhADe, athavA hAla mATe belavAmAM Ave, tyAre paNa e padArtho devatAja kehavAya che. vedasUkatomAM maLI AvatA keTalAka saMvAda uparathI mAlama paDe che ke bolanAra zreNIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (35) RSi ane jene viSe bolAtuM hoya tene devatA kahelo che. kharaM jotAM vitA eka pAribhASika zabda thayo, jene artha dezI vedAMtiyonA mata pramANe je vastuviSe kavi bolyo hoya te sivAya bIjuM kAMIja naDa. joke RgavedanA sUkatamAM A bhAvavAcaka zabda devatA "dIitI jaNAto nathI, to paNa hiMdusthAnanA AgalA kavipoe potAnAM maMtra je sarva prANIviSe gAyAM che, temAMnA ghaNA kharA deva kehavAtA hatA. je anAnI lokone A deva zabdano pitAnI bhASAmAM athe karavo paDayo hota, to je pramANe ApaNe grIka zabda thIsa no tarajume deva zabdathI, ApaNe zuM dhAriye chiye teno ghaNo vicAra karyA vinA, deve karIne kariye tema teo ghaNuM karIne tha i zabda vAvata. paNa jyAre ApaNe ApaNA manazu pUchiyuM ke, vedakALanA kaviyo deva zabdanA upayogathI ze vicAra jaNAvatA hatA, tyAre ApaNane mAlama paDe che ke grIka, thIsa athavA aMgrejI geDa God zabadathI je vicAra jaNAya che tethI te ghaNe jude hata; ane veda, brAhmaNa, AraNiyaka, ane sUtramAM paNa vaLI A zabda "devatAne artha sadA vadhato ane badalAto jaNAze. devatAno kharo artha joze te enA mULa dhAtuthI dArU thaI cheka hAlanI e zabdanI je vyAkhyA thAya che tene mAtra itihAsa che. javano asala artha dIva dhAtu, prakAza uparathI prakAzana e thato hato. zabdakozamAM teno artha Izvara athavA IzvarI e Apelo che. paNa vedanAM sUnuM bhASAMtara karatAM jo ApaNe sadA devane artha Deus - thavA pA karIne kariye, to jANe kALagaNatrImAM 1000 varSanI ApaNe bhula karyA barAbara keTalIka vAra thAya, je vakhatano hAla ApaNe vAta kariye chiye te vakhate devatA, je artha hAla ApaNe kariye chiye tevo artha dharAvanArA hatAja nahi. teo dhIme dhIme vaparAzamAM ghusatA jatA, eTale ke devanuM nAma ane te viSenA khyAla pasAra thatAM hatAM. "pedA kIdhelI vastuone vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) karatAM karatAM mAnasamAM IzvaraviSe vicAra haLave haLave utpanna thato hato." vedanAM sUkatenI kharI kiMmata Aja che jayAre hisiyaDasa ApaNane devatAonA vaMzanI gayelA vakhatanI jANe tavArIkha Ape che, tyAre vedamAM ApaNane devatAonI vaMzAvaLIja- teonAM janma ane vRddhI-mAlama paDe che; ane vaLI ApaNane pAchalA vakhatanAM sUkatomAM-jo vakhata mAM pAchalAM nahi te rItamAM pAchalAMA izvazI bhAvanAnI vRddhinI pAchalA vakhatanI racanA jaNAya che. paNa vedamAM deva zabda mAtra ekalo ekaja nathI, ke je RSiyoe saMbodhelI sarva vastumAM je sAmAnya guNa che te pahe lAMthI dekhADatAM, chele saravALe devanAM eka sAmAnya nAma tarIke vi5 rAvA lAgyo. vasu je vedamAM amuka devatAonuM ghaNuM sAdhAraNa nAma che. tene paNa prathama arthe prakAza thato hato. AgalA kaviyone jayAre bIjuM saghaLuM marI jatuM ane khAka thai jatuM jaNAyuM, tyAre teone A padArthomAMnA keTalAka avikArI ane avinAzo lAgyA. tethI e vastune amarataka nahi marI jAya tevA, agara, nahiM gharaDA thAya evA athavA nahi nAza pAme evA kahyA - jyAre sarva vastuo, mAnasa tathA prANI paNa, badalAtI, nAza pAmatI, ane marI jatI hatI, ane e vicAra jayAre jaNAvavAnI jarUra paDatI ke sUrya athavA AkAza jevI vastuo kevaLa avikArI, avinAzI ane amaraja nathI, paNa pitAnI khAsa aMdagI dharAve che, tyAre asara zabda vaparAyo, jene mATe mane kAMIja zaka nathI ke te aca=zvAsa uparathI nikaLelo che. jayAre deva zabda sRSTinA cakacakita ane samazIla rekhAne ja mATe vaparAto hato, tyAre asurano vaparAsa karavAmAM evo kazo aTakAva na hatuM, ane teTalA mATe ghaNA asalI vakhatathI sRSTinI * nga Brown, 'Dionysiak Myth' 1, P. 00. 1 eika mApIna yunAnI vi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zubha temaja duSTa zakitane lAgu pADavAmAM Avyo hato. A asura zabdano asala artha zvAsa dharAvatuM ane pAchaLathI deva e thayo, temAM pAchalA vakhatanA dharmamAM je matane "enimisama' (eTale prANI mAtranA saghaLA camatkAra prANa zakitathI thAya che evuM mata) kahe che tenAM kAMIka prathama cInho dekhAya che. bIjuM vizeSaNa IzIra che, jeno prathama artha ghaNe kharo asaranA jevuM ja hatuM. aA eTale cIka, kAvata, jhaDapa, teja, te uparathI utpanna thayelo zIra zabda veda mAMhenA keTalAka devatAne mukhya karIne Ika, agni, avina, marUta, adiya, temaja pavana, ratha, ane mana sarakhI vastuone paNa lAgu pADavAmAM AvyuM. tene asala artha jhaDapavALuM, tejadAra, grIka zabda eNreMsa, ithasa ane arona mInAsamAM dekhAI Ave che, ane ene proka bhASAmAM sAdhAraNa artha IzvarI athavA pavitra thAya che, tenuM kAraNa, saMsakRtanA asara=davanA arthanuM jevuM kAraNa apAyuM tevuM ja samajavuM. vedanA devatAomAM sparzva padArtho padArthonA je traNa varga sparya, adha sparya, ane asparya, ApaNe kIdhA che, te tarapha pAchA AvatAM ApaNane jaNAya che ke pehelo varga RgavedamAM kehavAtA devatAomAM kavacita ja mAlama 5che. paththara, hADakAM, sIpa, vanaspatI ane bIjI saghaLI padArthapUjAmAM gaNAtI vastuo junA sUkatomAM bIlakula jaNAtI nathI, joke vadhAre pAchalA vakhatanAM maMtrAmAM, mukhya karIne atharvavedamAM teo mAlama paDe che. manuSya kaLAthI banelI je vastuonI - vedamAM stuti gAvAmAM Ave che te evI che ke uaDesvArtha athavA tenisana paNa tevI stuti gAi zake--jevIke ratha, kamAna, tIrano bhA, kahADI, paDaghama, yajJakSiAnA vAsaNo tathA evI ja bIjI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 38 ) vastu che. e vastue koIpaNa vakhate pAtAnuM juduM juduM rUpa-lakSaNa lIdhetu jaNAtuM nathI. paNa mAtra uSaaAgI, athavA kiMmatI tarIke gaNApalI che, ane Acita ghaNuM thayuM te pavitra tarIke gaNAyalI hAya* vedanA devatAomAM ardha-sparza padArtho. 00 paNa jayAre ApaNe bIjA varga tarapha Aviye chiye tyAre vAta ghaNI judIja che. je vastuonu ApaNe ardha spardha padArtha tarIke varNana kIdhu che temAMnI ghaNI kharI dareka vastu vedanA kehavAtA devatAomAM jaNAya che. ApaNe Rgaveda 1, 90, 18 mAM mA mamANe vAMciye hiye : --: satyavata manuSya upara pavata madha nAme che, nadiyA madha nAme che; ApaNA ropA mIThA thAe,' 6. rAtri ane paroDhiyu e madha thAo; pRthvI uparanuM - kAza madhathI bharelu rahe; AkAza ApaNA bApa madha thA'; 7. * evu` kehavAya che ke vAsaNA athavA hathiyAro kadI paNa pUjA pArtha thatAM nathI jummA Kapp 'Grundlinien der philosophic der Technidk' 1878. P. 104, potAna nAM lakhANanA TekAmAM te Caspari 'Urgeschichte der Menschheit' I 300 TAMke che. I Spencer on Principles of Sociology nA pehalA bhAgane 343 pAne ethI ulaTu ja ApaNe vAMciye chiye. '(he...sthAnamAM eNka sri, je TopalImAM teNInI jarUra jemI vastu rahe che ApanA Ave che, tenI pUjA kare che; ane tene bhega Ape che; temaja maiAkhAnI paTI tathA bIjAM hathiyAra je teNIne parasa`sArI kAmamAM madada kare che tene eja rIte gaNe che. aka sutAra tenA vAMsalA, kuhADA, tathA bIjAM hathiyAronI eja pramANe pUjA kare che, ane tenI AgaLa bhega Ape che. eka brAhmaNa je kalamI te lakhatA hoya te kalamanI; e sipAha je hathiyAro te laDAImAM vAparatA heAya te hathiyAranI; ekaDiyA tenI pAponI eja pramANe pUjA kare che. DubAI (Dabois) na kehavA Upara ghaNA bharosA rakhAya nahi. paNa enA karatAM vadhAre kAbela sI dhaiyala (Lyall) nI sAkSI ApaNI pAse che, ke je pAtAnA pustaH Religion of an Indian Province mAM Aja pramANe kahe che. kheDUta. tenA haLatI, mAchI tenI jALanI, vaNakara tenI sAlanI pUjA kare mehutA tenI kalamanI ane nANAvaTo tenA cepuDAnI pUjA kare che.' have ahIM savAla e che ke che.eTaluMja nahi, paNa eka pUjA karvI eTale zuM ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (39) A paNa jhADe madhathI bharapura rahe; sUrya madhathI bharapura rahe; ApaNI gAyo mIThI thAo; 8. meM zabda zabdanuM bhASAMtara karyuM che, ane madhu jeno artha madha thAya che tene tene tevo rehavA dIdho che, paNa teno artha saMsakRtamAM e karatAM ghaNo vadhAre che. madhano artha khorAka ane pAna (pIvAnuM), moThe khorAka ane mIThuM pAna thato hato. ane tethI tAjagI ApatA varasAda, pANI, dUdha ane koIpaNa chava khuza karanArI vastu madha kahavAI; AvA asalI zabdano ApaNe kadiye saMpUrNa artha karI zakazuM nahi; mAtra lAMbA vakhata sudhI ane saMbhALathI kI ghelA abhyAsathI ja AgaLA kavinAM ane vaktAonAM manamAM A zabdoe kevA kevA taraMga ubhA kIdhA hoya tenI aTakaLa karavAnuM sAmarthavAna thaIe chie. vaLI Rgaveda 10, 148 mAM A pramANe che - - "ame amArI madada traNa-sAta (ekavIsa) raDatI nadiye, te mATe pANI, jhADe, pahADe, ane agnine belAviSe chiye. Rgaveda 7, 34, 23. pahADo, pANI, rasALa ropA, ane AkAza tathA pavI, tenAM jhADapAna sAthe ane baMne duniyA (radasI) amArI dolata bacAvo". nAgaveda 7, 35, 8 dIrgha draSTivAna sUrya zubha zukana bharelo uge ? cAre dizA zubha zukana bharelI thAo; majabuta pahADa zubha zukana bharelA thAo, temaja nadiyo tathA pANa". kAgaveda 3 54, 20. "majabuta pahADe amAruM sAMbhaLo. nagada 5, 49, 1. "ghaNA vakhANelA pahADo ane caLakatI nadi amAro bacAva karo'. kAgaveda 6, para, 4 "ugatA sahavAranA prahAra mAre bacAva karo! ubharAtI nadiyo mAro bacAva kare! jyAre devone ame belAviye tyAre pelA pitAo mAro bacAva karo !" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (40) Rgaveda 10, 35, 2. "ame AkAza ane pRthvInuM saMrakSaNa mAgaye chiye; amane pApathI dura rAkhavA mATe nadi, pelI mAvataro ane ghAsavALA pahADe, sUrya, tathA sahavAranA prahAranI ame prArthanA kariye chiye. samarasa Aja amane ArogyatA ane saMpati Apo". chele nadiyo, ane mukhya karIne paMjAbanI nadiyo, jenI hada AgaLa vedakALa ItihAsanA je DAka banAve ApaNane khabara che te banAvo banyA hatA, teonuM eka bIjuM saMsArita saMbaMdhana A che. Rgaveda 10,75, e nadi aMhI jIvatanA sthabamAM tamArI ati ghaNI moTAI kavi jAhera kare ema kare. sAta sAtanA jhumakhAmAM teo traNa mA AvyAM che. paNa saghaLA musApharamAM (nadiyamAM) siMdhu tenA baLathI caDhatI che : 1 - jyAre tuM InAmane mATe sADI tyAre tane cAlavA mATe - BNe eka rasto banAvyA. saghaLA vehatA jharAomAM tuM saradAra che, tethI tuM pRthvInI eka ubhI kaDI para AgaLa vadhe che;' 2 avAja pRthvInI upara AkAza tarapha jAya che, pelI cakacakIta damAma sAthe apAra barADa mAre che. jema vAdaLamAMthI jhApaTAM gagaDATa sAthe tuTI paDe che, jyAre siMdhu godhAnI mAphaka barADatI Ave che; 3 jema pitAnA bALakanI pAse mAM jAya che tema barADatI gAyo (nadiyo) tArI pAse potAnAM dudha sAthe Ave che. jema eka rAjA laDAImAM lazkaranI baMne bAjuone laI jAya che tema, jyAre tuM A nIce dhasI jatI nadiyonI sanmukha AvI pahoMce che tyAre teone tuM calAvI laI jAya che. 4 o gaMgA, yamunA, sarasavatI, sutudrI, purANI, huM tamArI stuti karUM chuM te kabula rAkhe ! asikanI (kesIsa) sAthe sAMbhaLo e marUdavidhA ane vitastA (hAIdAsapIsa, behata) sAthe sAMbhaLo, o, arjikIyA, suma sAthe!' 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (41) tArI musApharI mATe trizatA mA sAthe hile jaDAine, e siMdhu, tuM surata, rAsA, ane svatI sAthe jAya che. kubhA (kopahena, kAbula nadI) sAthe gomatI (mala) sudhI, mehanuM sAthe kumu (kurama) sudhI, ke teonI sAthe teja raste tuM jAya; 6 cakacakIta, prakAzatI, moTA dabadabA sAthe teNe vAdaLAne medAnamAMthI laI jAya che, pelI achata siMdhu, jhaDapavALIomAM sarvathI jhaDapavALI, khubasurata gheDInA jevI, eka jovAlAyaka dekhAva 7. dhaDA, ratha, pizAka, sonu, cAro, una tathA ghAsathI bharapUra, pelI siMdhu khubasurata ane juvAna, je dezamAM madha vahe che tyAM patharAya che 8 "siMdhue potAnA halakA rathane ghaDA joDayA che; A yuddhamAM ApaNe mATe teNI luTa chata kAraNake pelA aTakAvI nahi zakAya evA prakhyAta ane pratApi rathanI kIrti mahAna zobhAne pAmI che' 8 hajAro ArAdhanAmAMthI A meM cuMTI kADhI che, kAraNa ke e pUrNa rIte samajI zakAya tevA ardhasparya padArtho, ardhadevatAone mATe che. je savAlane have ApaNane javAba ApavAno che te A che - zuM A prANiyo ne devatA ke devI kehavAM joIe? keTalAka phaka zAomAM to khacIta ApaNAthI sAmela thaI zakAze nahIM, paNa jeke ApaNe anekezvaravAdI nathI, te paNa AvA bolavAmAM vAjabIpaNe sAmela thaI zakiye ke jhADo, pahADo, nadiyo, pathavI, AkAza, arUNodaya ane sUrya ApaNA upara kRpAzILa ane khuza raho. jyAre pahADe, nadiyo ane bAkInAM saghaLAMnI ArAdhanA mAnasanuM rakSaNa karavA sArU karavAmAM AvI, tyAre eka agatyanuM pagaluM AgaLa bharavAmAM AvyuM ema samajavuM. e paNa hajI samaja paDe evuM che. naila nadIne mATe asalI misara dezanA loko Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra) zuM vicAratA hatA te ApaNe jANiye chiye, ane hAlanA vakha-. tamAM paNa koI divasa zahItakArI, pitAne ane pitAnA gharane pArakA duzamanothI bacAvavAne pitAnA pahADa ane nadiyAnI sahayatA mAge emAM kAMI khoTuM nathI. paNa eka pagalAM pachI bIjuM pagaluM bharAya che. pahADene sAMbhaLavA mATe vinaMtI karavAmAM AvI. e paNa amuka hada sudhI samaja paDe evuM che. kAraNa ke je teo sAMbhaLavAnA nahi hoya te teone belAviye ja zuM karavA ? sUryane ghaNo dura jenAra kahyo che-kAM nahi ? ugatA sUryanAM pahalAM kIraNa aMdhakAramAMthI ArapAra pasAra thatAM ane dara sahavAre ApaNAM chApaDAM AgaLa najare paDatAM zuM ApaNe jotA nathI ? zuM A kIraNe ApaNane jevAne zakitamAn karatAM nathI ? tyAre sUrya dUra rozanI ApanAra, dUra najarakaranAra, dUra jonAra, kAM nahi kehavAya ? nadiyone mA kehavAmAM AvI che-nahi kAM ? zuM teo medAna ane te uparanAM Dhorone khorAka pahacADatI nathI ? zu ApaNI aMdagI patija nadiye, jenAM pANI barAbara Rtusara meLavavAmAM ApaNe nirAza thatA nathI, teo upara AdhAra rAkhatI nathI ? ane je AkAza bApa nahi eTale bApa jevo athavA chele saravALe bApa kehavAya ta-zuM te ApaNuM saMrakSaNa, ApaNe bacAva, ane AkhI pRthvIno bacAva karatuM nathI ? AkAza jevuM gharaDuM, uMcuM, koI vakhata teTaluM mAyALu ane koI vakhata teTaluM bhayaMkAra, bIjuM kAMI che ? ApaNI bhASAmAM jene ApaNe * kudaratanI zakitao upara bhAva rAkhanAra graMthakatA ApaNane kavacita ja maLe, ke jeo pitAne bacAva eka devane mAnanArAonA humalAsA karatA hoya; eTaluM ja nahi paNa ekaja devane kharA tarIke mAnyA pabe ke prakAre judA judA svataMtra devatAvine bhAva sAcavI rakhAya, te vicAravuM ApaNane kaThaNa che. te paNa evA phakarAo ApaNI pAse che. selasasa (pachI te game te hato) je True Story nAmanI copaDIna graMthakarta, jene radI Arijane Apelo ApaNe jaNiye chiye, te khulI rIte yunAnI lokonA anekejaramatane, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (43) zakitao (beings) kahiye chiye tathA jene ApaNA pUrvajonI bhASAmAM deva athavA cakacakata loko karIne vAraMvAra kahyA che, teonI ArAdhanA ApaNane madha ApavAne eTale khuzI, khorAka, sukha ApavAne mATe je karavAmAM AvI hoya, to tethI ApaNe ajAyaba thatA nathI, kAraNa ke ApaNe paNa jANiye chiye ke teo sarvethI ApaNuM kalyANa thAya che. je pahalI vinatI ApaNane ajAyaba jevo lAge che te e. che ke jyAre deSathI ApaNane dUra rAkhavAne mATe teone araja karavAmAM Ave che. A vicAra pAchalA vakhatano che ema khulI rIte mAlama paDe che ? ane vedamAMthI e maLI Ave che, teTalA mATe ApaNe ema nahi vicAravuM ke vedamAM je che te saghaLuM ekaja vakhatanuM lakheluM che. jo ke vedanAM sUkate Asare i. sa. pU0 1000) varasa upara ekaThAM karavAmAM AvelAM che te paNa teone ekaThAM karavAmAM AvyAM tenI ghaNI AgamajanAM teo hevAM joIe. zreSTha vidhine mATe te sUkatane vakhata puSkaLa maLe hatA. vaLI ApaNe bhulavuM na joIe ke pratyeka buddhi (mAna purUSanA vicAra) je A sUkatomAM bahAra paDe che, te keTalIkavAra sadiyA AgaLathI satya jItavA mATe jatAM lakaranA mukhya bhAganA dhImA yAdI athavA prItIonA ekezvaramanI sAme bacAva kare che, te lakhe che ke "yAhuhIo AkAza tathA AkAzavAsI lekane mAna Ape che, paNa te ucA AkAzamAMnA sarvathI moTA, sathI meDha camatkArane teo mAna ApavAnA nahi. teo aMdhArAnI chAyAnI tathA UpanA khATA dekhAvAnI ArAdhanA kare che; paNa bhalAInA pelA cakacakita ane prakAzIta dUta, pelA adhikAriyA jeothI ziALAmAM varasAda varase che, hunALAmAM garamI paDe che, vAdaLAM vijaLI, tathA gagaDATa, tathA pRthvI uparanAM phaLa ane sarva jIvatAM prANiyo utpanna thayAM che tathA rakSaNa pAme che, pelI zakitayo ke jeo mAraphata Izvara pitAne jAhera kare che, palA bha0tha AkAzI kAsado, pelA pharasatA, jeo kharAja pharetA che, tene mATe kazI darakAra karatA nathI, tathA kAMI ja yAna ApatA nathI". Froude, "On Origen and Celeus in Fraser's "Magazine, 1878 P. 167.. + upanIzadomAM deva zabda zakita athavA budha e vaparAyaMlo che; Idrine paNa vAraMvAra deva kehavAmAM Ave che, temaja vaLI teone prANa paNa kehavAmAM khAve che. devatAne paNa koI vakhata zakita tarIke artha karavuM joIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa cAlu vadhArAnI pahelAMthI khabara Ape che. (buddhimAna purUSa sAdhAraNa lokonI seMkaDo varasa Agamaja satyanI zodhamAM phAvI nikaLe che.) * ApaNe ghaNA AgaLa vadhI gayA che. jo ke je pagalAM ApaNe bhayA che te sAdI ane sehalAM hatAM, paNa have ApaNe ema dhAriye ke ApaNe vedanA kaviyonI sanmukha ubhA rahyA cho, tathA vaLI je kaviyoe nadIne mA ame AkAzane bApa kahyAM che, tathA jeo pitAne pApamAMthI mokaLA karavA tathA potAnuM sAMbhaLavAne teone araja karatA hatA, teonI paNa sanmukha ubhA rahyA chie ane je ApaNe teone puchiye ke nadiyo, pahADo ane A kAza zuM teonA Izvara hatA, te teo zuM javAba de? huM dhAruM chuM ke ApaNe zuM puSei chiye te teo samajIe zakaze nahi. kemake evuM puchavuM te jema ApaNe nAnAM bALakane puchiye ke mAnasa, dhaDA, mAkha, ane mAchalIne tame prANI gaNo cho, ke ekajhADane tathA vAcaleTaropAne vanaspatI gaNo che, te pramANe thAya. teo jarUra javAba Apaze ke nahi. kAraNake hajI teomAM ucI tarkazakita AvI nathI ke jethI teone pAchalA vakhatamAM ghaNI judI judI vastuone ekaja dekhAve pArakhavAne banI. Ave che. jema jema mAno ardha-sparya tathA aspRzya padArtho tarapha vadhAre ne vadhAre cokaksa valANa dharAvatA gayA, tema tema devatA viSene khyAla bezaka teonA manavize ubhA thatA gayA. aparca ane ajANa vastu, je A saghaLI adhe sparya vastuomAM gupta hatI, temano zodha jayArathI ApaNI eka athavA vadhu IdriyomAM temane mane LatI koI vastu zodhI kADhavAmAM ApaNe niSphaLa thayA tyArathI zarU thayo. lAgaNajJAnanI saMpUrNa hAlatamAM, eTale ke ApaNI pAMce IdriyonI jANamAM je kAMi Ave temAM, je je jaNAtuM nahiM hatuM te che ema mAnI levAmAM AvatuM hatuM, athavA tenI kheLa bIje ThekANe thatI hatI. A pramANe jayAM sudhI koIpaNa IdrithI mAlama nahi paDe evI te paNa vAstavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (45) tarIke kabula rakhAyelI, eTaluM ja nahi paNa je pramANe jhADe, nadiyA, ane pahADo mAnasajatane lAbha kare che te ja pramANenA lAbhakArI vastunA varga AgaLa ApaNe AvI pahoMcyA tyAM sudhI, be athavA mAtra ekaja IdrithI mAlama paDatI vastunI eka duniyAM ApaNI AgaLa ubhI thatI gaI je pagathiyAM mAraphata ApaNe aparya uparathI aparya padArtho tarapha ane laikika uparathI alAkika padArtho upara jaIe chiye tenI vacagALenAM pagathiyAM upara ApaNe vadhAre bArIkIthI dhyAna pahacADiya-ane pahelo agni Ave che. Agna (Ataza) have agni tadana dekhIta hoya, eTaluM ja nahi, paNa spardha hoya ema lAge che; ane kharekhara tema cheja. paNa agnine hAla ApaNe jevI rIte jANiye chiye te bhulI jaIne pRthvI uparanAM asalI mAnasane manazu te kevo hato teno vicAra karI joIe. ema paNa banyuM hoya ke agni saLagAvavAno hunara jANyA vinA mAnasa bhASA ane vicAre goThavavA lAgyuM hoya, ane evI hAlatamAM keTaloka vakhata sudhI pRthvI upara te vacco hoya. te paNa agni saLagAvavAne zodha, jethI tenI jIMdagImAM eka pUrNa pheraphAra thaI gayo che, tenI AgaLa teNe vijaLInA camakAro joyelA hatA, sUryanA prakAza ane tenI huMpha tene jaNAyelAM hatAM tathA vijaLIthI athavA jhADanA ghasArAthI uhALAmAM jaMgalo saLagI uThIne nAza pAmatAM paNa kadAca teNe bhAre ghabharATathI joyelAM heya. A dekhAvamAM tathA teonA alopa thavAmAM kaMIka atyaMta gucavADe upajAve evuM hatuM. eka paLe agni ahIM hatA, to bIjI paLe jate rahele jaNAto. te A kyAMthI? ane gayo kayAM? je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (46) ApaNe jene bhUta kahiye chiye te kadI paNa duniyAmAM hatuM, te te A AgalA vakhatamAM mAnasane manazu agni hato. zuM te vAdaLo uparathI nahi Avate? zuM te dariyAmAM guma nahi thatuM? zuM te sUryamAM nahi va ? zuM te tArAomAMthI pasAra thate nahi? A saghaLA savAlo ApaNane najIvA lAge kharA, paNa mAnasa agnine pitAnA tAbAmAM rAkhavA zikhe te AgaLa e savAla kevaLa svAbhAvika hatA ane ghasArAthI agni utpanna karavA zikhyA pachI e tenuM kAraNa ane pariNAma mAnasa samajI nahi zako hatA. jene ApaNe ajavALuM ane garamI (haMpha) kahiye chiye tenA dekhAva ekAeka teonI najare paDatA hatA. A dekhAvathI teo mehita thaI jatA, ane jema chokarAM hamaNAM paNa agnithI mohita thaI A paNe game eTalAM vAriye te paNa tenI sAthe ramavAnAM, tema tenI sAthe AgaLa mAnase ramatAM hatAM, ane jyAre teo tene viSe bolavA tathA vicAravA lAgyAMtyAre teo zuM karI zakyAM vArU? agni je kAMI kare te uparathI mAtra tene nAma ApI zake ane A pramANe teoe tenuM nAma ajavALuMApanAra athavA bALanAra evuM pAna DayuM, kAraNa te vijaLInA jhaLAMmAM bALanAra athavA sUryamAM ajavALuM ApanAra che, ema teone lAgyuM. tenI utAvaLI hIlacAla tathA tenuM ANacI tu dekhAvuM ane alopa thavuM mAnasane ghaNAMja A zcarya pamADatAM hatAM, ane tethI tene utAvaLo athavA cALAka (Agnis) saMsakRtamAM avinasa ane lAtinamAM Inasa e nAma ApyuM eTalI badhI vAta agniviSe te kehavAI zakAya, jevIke lAkaDAMnA be kakaDAne te zI rIte chokaro thata; janamatA sAthe potAnA mAbApane, eTale ke je be lAkaDAMnA kakaDAmAMthI te utpanna thayo teene, kevI rIte khAI jate; pANI lAgatAM kevo guma thato athavA bujAI ja ; eka mitra tarIke pRthvI upara kevI rIte re. hata; AkhAM jaMgalo kevI rIte kApI nAkhata; pAchalA vakhatamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (47) apAtA bhogane pRthvI uparathI AkAza upara kevI rIte laI jato; ane devo ane mAnasonI vacce duta tathA vace paDanAra zI rIta thato, e saghaLuM jAye to ApaNane tenAM saMkhyAbaMdha nAmothI, pratiSThAnAmathI tathA ani viSenI atighaNuM junI vAto athavA kathAthI ajAyaba thavA jevuM kAMI nathI. ane sarva kathAomAnI junI kathA, ke agnimAM aNadITha ane bemAluma te paNa nA nahi paDAya evuM kAMIka hatuM-kadApi Izvara poteto tethI paNa ApaNe ajAyaba thavAnI kAMI jarUra nathI. agni pachI sUrya Ave che, jene keTalIka veLA agni tarIke ja oLakhavAmAM AvyuM che. mAtra jevAnI Idri sivAya sUrya bIjI saghaLI iMdira thonI zakti bahAra hovAthI hajI sudhI ApaNe upara kahelI saghaLI vastuethI judA paDe che. pRthvInA prathama rehavAsInA manamAM sUryane mATe kevA vicAra utpanna thayA haze te barAbara jANavAne ApaNe kadI paNa sAmarthavAna thaI zakazuM nahi. sUryamAM ApaNe kevI rIte vasiye chiye, pharahara kariye chiye, temAM ApaNI sattA (hayAtI) kevI rIte samAyalI che, tene kevI rIte ApaNe bALiye chiye, zvAsa sAthe zarIramAM laie chiye tathA tenI upara gujarAna kariye chiye, tenuM varNana tinadAle kharI chaTAdAra bhASAmAM chelAmAM chelI zene AdhAre kIdhuM che, te zodho paNa A prakAza ane jiMdagInAM mULa, A mauna (mUgA) musAphara, A pratApI hAkema, A rejIMdI athavA vArSika gatimAM vidAya thatA mitra athavA maraNa pAmatA vIraviSe, mAnasajAtanI pahalI samajamAM zuM AvyuM haze, tene khyAla ApaNane ApI zakatA nathI. prAcIna purANoktaItihAsa, je AryaprajAnI eka mahA vidvAna Igareja zAsa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (48) roidI vAtacItano saMgraha ho, te ATalo badhe sUryane lagato ja kAM ho ema loko ajAyaba thAya che paNa ene lagato nahi te bIjAM zAne lagate heya vArU? sUryanAM nAme jema agaNita che, tema tevizenI vArtA paNa agaNita che; paNa sUrya koNa hatA, kyAMthI Avyo ane kayAM gayo, e pehalethI te chelle sudhI eka bheda rahI gayo. je ke bIjA koI paNa padArtha karatAM vadhAre sArI rIte te jaNAyelo che te paNa temAM sadA kAMIka guhya samI rahela che. jemAM eka mAnasa bIjAnI AMkhamAM jaIne tenA aMta:karaNanI uMDI kheha mApavAnI peravI kare, ane tenA cheka guhya AtmAne poMhacavAnI AzA rAkhe-ane joke te AtmA tene jaDato nathI, dekhAto nathI, athavA hAtha lagADyAthI mAlama paDato nathI, te paNa tenI sattA te mAne che, ane te viSe kadI zaka lAvato nathI, balake tene mATe mAna tathA pyAra paNa dharAvate heya,-tema mAnasa koI bIjA AtmAna saMbhAvane mATe AturatAthI sUrya tarapha uMce jatA ane jeke te saMbhAvavacana tene kadI maLatAM nahotAM, ane je ke khamI nahi zakAya evA meTA jhaLakATathI tenI Idriyo jhAMkhavI mArI jaI athavA AMdhaLI thaI pAchI haThI jatI, to paNa peluM adraSya tyAM che te vAtane tene zaka nahi ja hato, temaja jayAM tenI iMdriyo phAvI na zakatI, jyAM tenI samajamAM athavA dhyAnamAM te tarI nahi zakatuM, tyAM paNa mAnasa AMkha baMdha karIne teupara vizvAsa rAkhe, nIce paDIne tenI pUjA kare, e banI zake ema che. hiMdusthAnamAM saMthala jAtanA ghaNA kaniSTa loka sUryanI pUjA kare che evuM kehavAya che. teo sUryane cade, eTale caLakatA, kahe che, ke je nAma vaLI caMdranuM paNa che. A nAma ghaNuM karIne saMsakRta kendra haze. teo sAthe je khristi dharmadUta (Missionaries) rahyA hatA teone te lokoe jaNAvyuM ke cadAe duniyAM pedA kIdhI che ane jyAre teone kehavAmAM AvyuM ke e cada duniyAM pedA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49) kIdhI ema kehavuM mUrkhAibharyuM che, tyAre teoe javAba vALyo ke ame kaMi dekhItA cadAne mATe nathI kehatA paNa aNadITha caMdAne mATe kahiye chiye.' prabhAta. --00prabhAta, pUrva ugatA sUrya, jhajhakaLuM, tathA asta pAmatA sUryane mATe kehavAtuM hatuM. paNa keTaloka vakhatakeDe A be dekhAva judA judA thaI gayA, ane ema thatAM puSkaLa vArtA tathA kathAno saMgraha thayo. prabhAta ane sAMjanI sAthe ja thoDA vakhatamAM divasa ane rAta tathA temanA judA judA bevaDA pratinidhiyo disakorAI, saMsaktanA beu jaDa avino, tathA vaLI AkAza ane pRthvI ane teonAM bahurUpI vaMza Ave che. kharekhara hiyAM ApaNe dharma ane prAcIna kathAnA madhya bhAgamAM AvI lAgyA chie. vedanA devatAomAM saMbhaLAya evA padArtho. atyAra sudhI ApaNe je je aspRzya padArtho vize vicAra karyA che te sarva ApaNI pAse lAvelA hatA, ane jovAnI IdrithI pArakhI zakAtA hatA. have je bIjA padArtho, jyAre bIjI sarva IdriyothI dara vase che, tyAre mAtra ApaNI sAMbhaLavAnI IdrithIja ApaNI pAse lAvI zakAya che te viSe ApaNane vicAra karavAno che.* na A pramANe kaheche (juo (Mem. IV. 3. 14) "sarva je sadhaLAMne dekhAya che te potAnI sA ma mAnasane jevA deto nathI. paNa je koI tenI sAmu TIkI TIkIne jovAnuM kare to tenI AMkha AMdhaLI karI nAkhe che. vaLI tamane mAlama paDaze ke devanA kArabhAri aNadITha che, kemake aDate dekhItuM che ke vijaLI uparathI Ave che ane tene mArgamAM je kAMi maLe che temAMthI pasAra thaI jAya che. paNa te AvatI, jatI rehatI, athavA koI upara paDatI dekhAtI nathI; temaja pavana paNa dekhAto nathI. te paNa te je kAMI kare che te to ApaNe sArI peThe jANiye chiye, tathA ApaNI pAse Avele jaNAya che." 7 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (50) garjanA. ApaNe gagaDATa sAMbhaLiye chiye, paNa joI zakatA nathI, athavA hAtha lagADI, suMghI, ke cAkhI zakatA nathI. eka AkArarahita ghoMghATa athavA gagaDATa, je ApaNe khAtarIpUrvaka samajI zakichiye, te asalI AyAnI kalpanAmAM samI zakayo nahi. jayAre teonA sAMbhaLavAmAM gagaDATa Avato, tyAre jema jagalamAMthI eka barADatA avAja sAMbhaLIne teo koI kharADanAra athavA siMha ke koI bIjAM prANI (pachI game te ho) ne mATe tarataja vicAra lAve tema gagaDATa karanAra viSe bolatA hatA. eka AkArarahita barADanI samaja teone nahi hatI. have tyAre gagaDATakaranAra athavA barADamAranAranAM nAmamAM ApaNane kazAMnuM pehalavehaluM nAma maLI Ave che ke je kadI paNa jovAmAM AvatuM na hatuM, paNa jenI sattA ke sArUM narasuM karavAnI zakita mATe kazee zaka na hato. vedamAM gagaDATa karanArane rUdra kahe che. ane eka vakhata evuM nAma prakaTa thayA pachI ka athavA barADamAranArane, vija ghumAvata, tIrakAmaThAM laI karatA, pApIne mArate tathA pUnyavAnane bacAvo, ane aMdhakAra pachI prakAza, garamI pachI tAjagI, ane mAMdagI pachI ArogyatA lAvata, kAM kehavAmAM Ave che te ApaNe sArI peThe samajI zakiye. kharekharuM jotAM, eka jhADanI pehalI pAMdaDI phuTayA pachI te game evI jhaDape vadhavA mAMDe che te joIne ApaNane ajAyabI lAgavI nahi joiye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (51) vAyu. bIja lAgaNI-padArtha je mUkhya karIne ApaNI lAgavAnI. ITrithI ja mAlama paDe che ane je ke te vAraMvAra ApaNA kAnanI madadathI tathA ADakatarI rIte AMkhathI jaNAya che, te vAyu che. jevo bheda ApaNe phukanAra ane ka vacce rAkhiye chiye te bheda asalI vicAra ane bhASAmAM ene mATe paNa nahi hato. baMne eka ja che, ane ghaDAM ghaNAM ApaNane potAne maLatAM Ave che, vAyu eTale pheMkanAra, tathA vAta eTale phUMka athavA pavananA jhapATAnI vedamo stuti karelI ApaNane maLI Ave che paNa temAe nara tarIke, vAnyatara tarIke nahi. joke vAyUnI jhAjhI vAra stuti gAvAmAM AvI nathI, paNa jyAre paNa gAvAmAM AvI che tyAre to te eka atipraDha Asana dharAvatA dIse che. tene AkhI sRSTine rAjA, prathama pedA thayelo, Tono zvAsa, duniyAnuM bIja karIne kehavAmAM Avelo che, ke jenA avAje ApaNe sAMbhaLiye chiye, jo ke tene kadI joI zakatA nathI. bharU, tuphAna-devatA. vAyU sivAya bIjA tuphAna-devatA athavA jene vedamAM maphata eTale chedanArA athavA ThokanArA kahyA che, ke jeo ghelAM mAnasanI peThe vijaLI ane gagaDATa sAthe dhULa uDAvatA, jhADone maraDI nAkhatA ke bhAMgI nAkhatA, gharono nAza karatA, ane mAnasa tathA jAnavarano jIva letA, pahADone phADI nAkhatA ane khaDakonA TukaDA karatA, dhasI Ave che, teo che. emAM paNa Ave che ane jAya che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( para ) paNa koIthI pakaDAtA nathI, ane kyAMthI AvyA ane kayAM gayA te paNa koI kahI zakatuM nathI. paNa A tuphAna-devatAonI hayAtIviSe kazuM zaka lAvaze? koNa teonI AgaLa vAMko vaLI namaze nahi? athavA to suNa, suvicAro athavA sukamathI teone prasana karaze nahi? teo ApaNo bhuko karI nAkhaze, ApaNe teono nahi karI zakazuM,' A kaLanAmAM paNa dharmavicArane lagatuM kAMIka mULa jaNAya che; eTaluM ja nahi paNa e eka dhaDe che je liyaramekaranA mata karatAM ghaNA ja ApaNA vakhatamAM paNa vadhAre sArI rIte samajI zakaze, ke je dhaNInA mata pramANe ApaNe AdhAra kevaLa eka evI vastuupara che ke je A paNuM jo ke mApa karI zake che te paNa ApaNe tenuM karI zaktA nathI. have tyAre eka bIjI asalI kathA, ke jema agnimAM tema pavanamAM paNa kAMI aNadITha, ajANya, te paNa nA nahi paDAya evuM-kadAca Izvara pita-cheto tethI ApaNane zuM ajAyaba thavuM ghaTe che ? varasAda ane varasAvanAra. chele ApaNane varasAdane vicAra karavAno rahyo che. aspRzya padArthonA vargamAM e khare bhAgye ja AvI zake ane jo ene mAtra pANI tarIke gaNavAmAM Ave tathA te nAma ApavAmAM Ave, te e para zabdanA dareka artha pramANe sparya padArtha gaNAya. paNa asalI vicAronI vaLANa maLatApaNAM karatAM judApaNa upara vadhAre gayelI jaNAya che. prAcInakALanA mAnasane manazu varasAda mAtra pANI nahi, paNa evuM pANI ke je kyAMthI Ave che te hajI tene khabara na hatI evuM * eka prakhyAta jaramana dharmajJAnI tathA bhASAjJAnI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 3 ) pANI ke je je ghaNo vakhata sudhI Ave nahi te jhADapAna, bANa, tathA mAnasanuM mota nipajAve che; ane jyAre paNa pAchuM Ave che tyAre sRSTimAM AnaMdastava karI nAkhe che. keTalAka dezamAM barADa mAranAra (garjanA karanAra) athavA phukanAra (vAyU) ne varasAda ApanAra samajyAmAM AvyA hatA. paNa bIjA deze, jyAM varasAdanuM vArSika AvavuM mAnasane manazu maraNa jIvananI vAta hatI, tyAM garjanA karanAra tathA pheMkanAra sAthe eka varasAvanAra athavA sIpanAra utpanna karyAmAM Avyo hoya, te tethI ApaNe Azcarya pAmavuM na joie. saMsakRtamAM varasAdanAM TIpAMne i-u kahe che, ke jeo pitaja nara jAtInAM che; ane je temane mokale che te ibda-2, varasAvanAra sIpanAra kehavAya che. A nAma vedamAM mukhya devatAnuM nAma che, jenI pUjA hiMdusthAna athavA sAta nadiyonI bhUmImAM AvI vaselA Arya karatA hatA. vedanuM sarvadevamaMDaLa. ApaNe e pramANe joI cukyA ke AkAza, je asala prakAza ApanAra, duniyAne prakAzita karanAra ane teTalA mATe cAsa athavA jhiyasa athavA pitara kehavAtuM, tene badale tehavAra devatAo, jeo AkAzamAMnI keTalIka mukhya zakti, je gaga- * DATa, varasAda ane tuphAna dekhADe che. temane kevI rIte gaNyAmAM AvyA. e devatAo sivAya AkhA jagatane DhAMkavAnI ane tenuM rakSaNa karavAnI je kriyA nahi paNa, zakti hatI ke je AkAzane mAtra AsamAna tarIke ja samajyAne badale eka DhAMkanAra athavA sarvasamAvasakaranAra devanI kalapanA ubhI karavAmAM vaLI madada kare. DhAMkanAra devI tarIkenI paddhi uparathI te sahaja rAtanA devamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 14 ) badalAI jAya, ke je vaLI divasanA davathI nizALe che. ane A pramANe rAta ane divasa, sahavAra ane sAMja, AkAza ane pablIdarzaka paraspara saMbaMdha dharAvatA devonI kalpanA ubhI thAya. have A pheraphAromAMhelo dareka ApaNI AMkha AgaLa vedamAM mAlama paDe che. ane e pheraphArAthI joDiyA devo utpanna thayA che jevA ke varUNa, sarvasamAvasa karanAra deva, grIka yurenasa tathA mitra divasano prakAzita sUrya; arivane sahavAra ane sAMja ; vAvA-pRthivI, AkAza ane pRthvI, I. A pramANe vedanA kaviyonuM lagabhaga AkhuM sarvadevamaMDaLa, ane AryavratanuM sarvathI purAnuM sarvadevamaMDaLa ApaNe najara sAme jANe ubhuM thatuM ApaNe joyuM. ApaNe to mAtra mULa tapAyAM che paNa je kavitAnAM kIraNa ane tarkavidyAnI garamI AgaLa A mULa mukavAmAM Ave te tenI vRddhi keTalI badhI thAya te ApaNe sahaja vicArI zakiye. devatA tathA devanA ApaNe traNa varga eLakhavA zikhyA chiye ; huM devatA (Gods) zabda vAparuM chuM, kemake bIje kaI maLato nathI; mANI (Beings), zakita (Powers) gatizakita (Forces), asura (Spirits) e saghaLA zabda vAparI nahi zakAya eTalA bhAvavAcaka athavA manogata che. (1) adevatA, jevA ke jhADe, pahADe, nadiyo, pRthvI ane samudra (ardha parya padArtho.) (2) devatA jevA ke AkAza, sUrya, caMdra, arUNadaya, agni, (aparya padArtho; vaLI gagaDATa, vijaLI, vAyu ane varasAda; je ke A chellA cAra teonA aniyamita dekhAvAne lIdhe eka judA vargamAM mukI zakAya, ane jeo atyaMta kriyAzakta ane kiyAdarzaka (Dramatic) devonA guNa dharAve che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (55) deve. A sarva padArtho mATe devo ane devatA zabdo karatAM bIje vadhAre vijeDa (kaDha) zabda jaNAto nathI. eka valanAM be madhyabIMdu viSe eNlavuM jevuM ayogya che tevuM izvarane mATeno ApaNe zabda bahuvacanamAM vAparo tarkazAstra pramANe che. paNa e vAta eka kore mukatAM devatA zabda athavA grIka dII ke lAtina pIAI vApare e vakhatanI gaNatrImAM gALe mukavA jevuM che. sarvathI sarasa rIta te e che ke saMsakRta zabda deva jALavI rAkhavo. jema ApaNe AgaLa joI gayA tema davAno asala artha prakAzanuM thAya che, ane te AkAza, agni arUNodaya, sUrya, tathA vaLI nadi, jhADe, pahADone lAgu pADavA mATe eka vizeSaNa hato. A pramANe te zabda eka sAdhAraNa nAma thayuM ane vedamAM paNa evuM junuM koI maMtra nathI ke jemAM deva zabda rAta ane ziyALAnI aMdhakAra zakita virUddha AkAzavAsI ane prakAzatA prANI viSenI prAraMbhanI sAmAnya kalpanA nahi dekhADatA hoya. teno mULAthe jema jema bhulAte gaye, tema tema deva zabda sarva prakAzatI zakitanuM nAma thayuM, ane eja zabda lAtina thIyasa ane ApaNA dIitI zabdamAM hamaNAM maLI Ave che. vedano deva ane ApaNe divaniti (IzvarI athavA AkAzI zakita) ke je ApaNA artha sAre che te benI vacce jevuM dhvanInuM tevuM ja vicAranuM paNa nairata che. * cAlupaNuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (56) dekhItuM ane aNadITha. huM je tamane dekhADavA mAMgato hato, eTale ke dekhItA padArtha uparathI aNadITha upara tathA caLakatAM prANI, devo, jemane nadInI peThe hAtha lagADI zakAya, gagaDATanI peThe sAMbhaLI zakAya, sUryanI peThe jaI zakAya, teo uparathI je dave athavA devatAo hAtha lagADI, sAMbhaLI ke joI zakAya nahI, teo upara kevI rIte AvavuM thayuM, te ApaNe joyuM che. ApaNA vaDIlo IdriyothI mAlama paDe tevI vastunA maMDaLamAMthI, IdriyothI mAlama nahI paDe evI vastunA maMDaLa tarapha vadhyA tene kharekharo pattA deva athavA diyusa - bdamAM dekhAya che. suSTie pitaja te mArga darzAvyo hata; athavA jo saSTi pote paNa vezadhAraNa karela eka devIja haiya, te tenA karatAM koI vadhAre moTI ane caDhiyAtI zaktie mArga dekhA heya. e june mArge hAla jema ApaNe jaIe chie, tema AgalA A paNa jANItA uparathI ajANa ane sRSTi uparathI suSTinA kartA AgaLa paheryA hatA. paNa tame kaheze ke "e pravAsa aghaTita hatA. e ApaNane anekezvaramata, ane ekezvaramata upara laI jaIne, chele saravAle saghaLA satyavAna vicAranArAne nAstika banAve. mAnasane kartA athavA karma mATe nahi paNa kArya ane kharAja banAvo mATe belavAnI sattA che. mAro uttara A che kharuM che ke te raste vedanA ane, anekezvarI, ekezvarI, ane nAstika mata tarapha laI gaye , paNa asalI de athavA devatAne nAkabula rAkhyA pachI teo karatAM je vadhAre caDhatuM hatuM, eTale jagatane kharekharo AtmA, temaja teone potAno kharo AtamA jyAM sudhI ja nahi tyAM sudhI teo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (57) mugA beDA nahi. ApaNe pote paNa asalI AthI A viSayamAM judA nathI. ApaNe paNa jayAre eka kAma joIe tyAre tenA kane, ane eka kharo banAva joIe tyAre tenA banAvanArane kabula rAkhavo joIe. te kartA athavA banAvanArane kADhI nAkhe, ane pachI kharI vAta kharI tarIke raheze nahi, ane kArya, kArya tarIke raheze nahi. ApaNI saghaLI bhASA, eTale ApaNe AkhA vicAra, ApaNI sattA, te upara AdhAra rAkhe che. te kADhI nAkhe to ApaNA mitranI AMkhe svAbhAvika zakita khehI deze, te AMkho jANe kAcanI thaze, kharAM tejavALI nahi. te kADhI nAkhe to ApaNo AtmA alopa thaI jaze. ApaNe paNa pachI kartA nahi, paNa mAtra kArya banI jaIzuM, kAryazakita vinAnAM yaMtra, AtmAvinAnAM prANiyo banazuM. nA, pele juno mArga, jyAMthI Arya loko dekhItAM uparathI aNudITha, ane aMtavAna uparathI anaMtabhaNI gayA, te mArga lAMbe . ane ubhA caDhAvavALe hati ; paNa te kharo mArga hatA, ane jeke tenA cheDA sudhI ApaNe ahI pRthvI uparathI poMhacI nahi zakiye, to paNa ApaNe te upara vizvAsa rAkhazuM, kAraNa ke ApaNe mATe bIje koI mArga cheja nahi. ThekANe ThekANethI mAnasa te mAge AgaLa ane AgaLa vadhyo che. jema jema ApaNe uMce jatA jaIye chiye, tema tema A jagat nAnuM thatuM jAya che, ane AkAza AgaLa AvatuM jAya che. pratyeka navI draSTimaryAdA najare paDatAM A paNI najara vadhAre behaLI thatI jAya che, ApaNuM hadaya vadhAre meTuM thatuM jAya che, ane A paNa zabdano artha vadhAre uDe thato jAya che. mArA parama mitrAmAM eka ke jeno avAja ghoDuMkanI vAta upara utamistaranA maThamAM saMbhaLAte hato, ane jenI tAdaza (Abehuba) chabI, je eka hine hAthe citarAyelI hovAthI mArA zretAjane sAMbhaLanArA)nAM manavize ubhI rehaze, tenA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) zabda huM TAMkuM: cArlasa kiMsale kahI jAya che ke - "pelA bheLAdIlanA ApaNA pUrvajo pRthvIupara AsapAsa najara pheravI jeIne pitAnAM mana sAthe belatA ke, te sarvapitA, je sarva. pitA kahIM hoya, to kayAM che? A padhdhImAM to nahi; kAraNa ke teno to nAza thaze. temaja sUrya, caMdra, tArAmAM nahi; kemake tene eno paNa nAza thanAra che te, ke je sarvadA jIve che, te kayAM che?" pachI teoe uce najara kIdhI ane sUrya, caMdra, tArA, . ane je paNa saghaLuM vikArI che ane rahaze tenI pelI pAra, jema teoe dhAryuM hatuM tema khulluM, AsamAnI AkAza, AkAzanuM apAra maMDaLa teoe dI chuM." bate kadiye badalAyuM nahi. te sadA jema hatuM temaja rahyuM. . vAdaLAM ane tuphAna tathA gAjI rahelI duniyAne sarva ghoMghATa, tenI ghaNe nIce thato rahyo. paNa te AkAza sadAnA jevuM khulluM ane . zAMta rahyuM. pelo nahi badalAya evo sarva-pitA avikArI AkAzamAM hovo joIe; AkAzanA je caLakatA, pavitra, ane anaMta, vaLI AkAzanA jevo ja mana ane atyaMta dUra ane te sarva-pitAne kaye nAme lAvatA hatA ? pAMca hajAra varasanI vAtaupara, athavA kadAca tenI paNa pUrve, AryaprajA, je hajI saMsata, grIka ke lAtina bhASA belatI na hatI, te tene dizu patara, AkAza-pitA kehatI hatI. cAra hajAra varasanI vAtaupara, athavA kadAca tenI paNa pUrve, je A paMjAbanI nadiyAnI dakSiNe AvI vasyA hatA, teo tene dipitA, AkAza-pitA keDatA hatA. traNa hajAra varasanI vAtaupara, athavA kadAca tenI paNa pUrve, halesAntanA kInArAupara vasatA Aryo tene jhiyasa-petara AkAza-pitA kehatA hatA. be hajAra varasa upara, ItalInA A pelAM caLakatAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (59) AkAza, pelA proDha prakAza tarapha joyuM ane tene jutara, AkAza-pitA karI kehatA. ane eka hajAra varasa upara eja AkAza-pitA ane sI.pitAnI prArthanA jarmanInAM ghera jaMgalomAM ApaNuM pitAnA parvaja, tenika Aryoe kIdhI hatI, ke jyAre tenuM asalI nAma ti, athavA ci kadAca chelI ja vAra sAMbhaLavAmAM AvyuM haze. paNa koI paNa vicAra athavA koI paNa nAma samUja bhulI javAtuM nathI. ane aMhI A asalI maTha, ke je eka vadhAre junA vakhatanA romana maMdIranAM khaMDera upara bAMdhavAmAM Avele che, temAM paNa pelo adazya, anaMta, je ApaNI sarva bAjue hAjara che, pelo nahi jaNAyelo pelo sRSTino khare AtmA ane je ApaNe pitAne paNa kharo AtmA che, tenuM nAma je ApaNane joItuM hoya te, ApaNe pote paNa pharI eka vAra bALakapere eka nAnI aMdhArI oraDImAM guThaNa maDiye paDI, A karatAM vadhAre sAruM nAma uccArI nahi zakavAnA keH "ApaNe pitA je AkAzamAM vase che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anaMtatA tathA niyamanA - vicAra. zraddhA e kAMIja nathI ke jenuM jJAna prathama i " nI jANamAM na Avatu heya. dararoja, dara aThavADiye, dara mAse, ane dara traNa mAse lokomAM ghaNAM baheLAM vaMcAtAM vartamAnapatro hAla ApaNane evuM samajAvAnI aneka sAthe sarasAI kare che ke, dharmano vakhata vahI gayo che ke dharmabhAva mAtra ApaNuM samajazaktinI bhUla che athavA to bAlyAvasthAmAM lAgu paDe kAMI rega che; ke devatAo aMte sapaDAI gayA che ane khoTA TharI cukyA che ke Idri mAraphata je jJAna maLe che te sivAya bIjuM kAMI saMbhavita nathI; ke ApaNe tatha- (kharekharI vAta) tathA aMtavAna (Finite, eTale IdrithI jaNAca evA) padArthothI saMtoSa pAmavuM joIe, ane anaMta, abhUta, athavA izvarI evA zabdone bhaviSyanA zabdakoza mAMhethI kADhI nAkhavA joIe. A bhASANomAM koI paNa prakAranA dharmano bacAva ke te upara humalo karavAne mAro hetu nathI. A be kAmamAMnA eka athavA bIjA mATe mAnasano kAMI To nathI, mAruM kAma, je meM pote ja getI kADhayuM che, ane je mane lAgyuM ke A bhASANonA sthApanAra*nA AtmAe mAre mATe gateluM che, te kevaLa juduM che. te kAma itihAsa tathA mAnasikuzAsane lagatuM che. amuka dhArelo dharma, saMpUrNa, asaMpUrNa, athavA kharo ke khoTo che te, paramArthajJAnI, pachI teo brAhmaNa ke zramaNa mobeda ke mullAM, rAkhI * mIra rAbarTa hibarTa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke dAktara opha divInitI" nI paddhi dharAvanAra dharmagura , temane mukarara karavA de. je ApaNe jANavA mAgaye chiye te e che ke, dharma zI rIte saMbhavita che; ApaNA sarakhAM manuSyane dharma prathama kema maLyo haze? dharma zuM che? ane hAla jevo che tevo zAthI banyo? jyAre ApaNe bhASAvidyA zikhatA haiIe tyAre ApaNo sarvathI pahelo uddeza eka bhASA bIjI karatAM vadhAre saMpUrNa che, athavA eka bhASAmAM bIjI karatAM vilakSaNa nAme ke adabhUta kriyApade vadhAre che, te zodhI kADhavAnA nathI. ApaNe evI khAtarIthI kAMI AraMbha karatA nathI ke prathamamAM mAtra eka ja bhASA hatI -ke je bhASA evAM nAmane yogya hoya--hAla che, ke bhaviSyamAM thaze. nA, ApaNe te mAtra kharI bInAone ekaThI kariye chiye; teone judAjudA vargamAM gaThaviye zvei, tenA artha samajavAnI peravI kariye chiye, ane e prakAre saghaLI bhASAnI kharekharI pUrvaga sthIti, manuSya vAcAnI vRddhi tathA nAza je niyamo upara AdhAra rAkhe che te niyamo, ane bhASA mAtra je sthaLa (Goal) tarapha javAnI valANa dharAve che te sthaLa, vadhAre ane vadhAre zodhI kADhavAnI AzA rAkhe chiye. dharmavidyAmAM paNa e ja pramANe che. ApaNAmAM dareka jana potAnI svadezI bhASA athavA potAnA svadezI dharmane mATe pitAne jude bhAva dharAvatA haze, paNa itihAsakartA tarIke ApaNe sarva tarapha ekaja sarakhI vartaNuka rAkhavI joIe. dharmanA itihAsanI je je sAbItiyo AkhI duniyA upara maLI Ave te saghaLIne ekaThI karavAnuM, bArIkIthI tapAsavAnuM, ane judA judA vargomAM gaThavavAnuM mAtra ApaNuM kAma che, ane A pramANe dharma mAtranI avazya pUrvagasthIti, manuSyadharmanI vRddhi ane vinAza je niyamo upara AdhAra rAkhe che te niyamo, temaja je Izvarane pIchAnavAnI dharma mAtra valaNa rAkhe che te Izvarane zodhI kADhavAno yatna kariye Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chie. saMsAramAM mAtra ekaja sArvajanika bhASA thaI zake ke nahi e praznano uttara ApavA jeTalo bhArI che, teTaloja bhArI ekaja saMpUrNa sArvajanika dharma thaI zake ke nahi e prazna che. je ApaNe eTaluM ja jANavA sAmarthavAna thayA ke, eka atyaMta asaMpUrNa bhASAnI peThe eka atyaMta asaMpUrNa dharma paNa ApaNI saghaLI kahapanA zaktithI samajI nahi zakAya evo kAMika vicitra che, te, e DhaDe, judI judI vedAMta zALAomAM ghaNAka kaDA zikhyA barAbara che. A eka ghaNI junI kahevata che ke, koIpaNa vastunI utpatti jANyA sivAya ApaNe tene kadI pIchAnI zakatA nathI. A paNe dharma viSe ghaNuM jANatA hoIe, ApaNe duniyAnI ghaNI kharI dharmapathiyo, paMthapothiyo, praznottarAvaLiyo, ane prArthanA vidhi vAMcI gayA hoIe, te paNa khuda dharma kAMI evuM hoya ke tene samajavuM ApaNI kalpanAnI kevaLa bAhAra haya, sivAya ke te jyAMthI pahelo nikaLyo tyAMthI tenAM uMDAmAM uMDAM mULa sudhI ApaNe pahacavAne zakitavAna thaI. e karatAM, eTale dharmanAM sajIva ane Adi maLe zodhavAno yatna karatAM, saghaLA vidvAnoe je kAMI le. vAnI chuTa ApelI chepachI te vidhivAdI (Positive) ke niSedhavAdI, (Negative) hoya, te sivAya kAMI paNa bIjuM ApaNe AgaLathI svikAravuM nahi joI. mArA peihalAM bhASANamAM meM khulAse kIdho che ke, vidvAnonI kabulAta pramANe cAlavAne huM kevo taiyAra chuM, ane mArA kAmanA cheka cheDA sudhI e kabulAtAne vaLagI rahevA mAguM chuM. ApaNane kehavAmAM AvyuM hatuM ke saghaLuM jJAna, jJAna tarIke gaNAya teTalA mATe, be ane mAtra beja dhArAe pasAra thavuM joche, IdridhArA ane tarkadArA. dharmajJAna, kharuM ke khoTuM, A be daravAjAmAMthI pasAra thayeluM hovuM joIe. eTalA mATe ApaNe A beu daravAjA AgaLa ApaNuM mathaka kariye chiye. koI paNa vastu je A be sivAya bIje dvAre dAkhala thayelI che evo dAvo karepachI te dvArA prathama prakaTikaraNa" kehavAya, ke dharma preraNA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63) kehavAya, te paNa tene vicArathI ulaTo gaNIne nAkabula kara jeI; ane je paNa kAMI pehale IdrinA daravAjAmAMthI pasAra thayAvine tarkazakitane daravAje dAkhala thayeluM che evo dAvo kare, tene paNa puratI sattA vagaranuM gaNI nAkabula rAkhavuM joIe athavA kAMi nahi te pahale daravAje jaIne pitAnI yogyatAnI pUrNa sAbItI dekhADavA tyAM pAchA javA tene AjJA karavI joie. A sarato bahAla rAkhyA pachI meM mArAM bhASaNano mukhya hatu eja rAkhyo ke, dharmane lagatA vicArone pahalavehelA ApaNI IdriyonA daravAjAmAMthI pasAra thatI veLAe pakaDavA. eTale ke je kalpanAthI dharma vicAranuM mukhya satva baneluM che te ka95nAnAM lAgaNI ke IMdrithI mAlama paDe evAM bhautika (Material) mULo jodhI kADhavAM. meM pahalavehalAM evuM dekhADavAno ne kIdhuM ke, anaMta viSeno vicAra, ke je saghaLA dharmavicAronuM mULa che, te mAtra tarka zakitae zunyatAmAMthI utpanna karyo nathI, paNa tene ApaNI Idri yoe tenAM mULarUpamAM Apelo che. je anaMta viSenA vicArane IdrithI jaNAya evA padArthano Teko na hoya te, ApaNane A paNa zarata pramANe tene nAkabula karavo paDe. sara dababhu hemi9tananI sAthe ja ekamaLatA thaine ApaNe kahiye ke, anaMta viSeno khyAla tarkazA pramANe avazya che tathA ApaNane (Izvare) evA banAvelA che ke jyAM paNa sthaLa ane kALanI hiMda TharAviye te paNa te hadanI elImera sthaLa ane kALa che ema ApaNI samajamAM Ave che te ema bolavuM pUrNa kehavAya nahi. huM nA nathI pADatA ke e sarvemAM sacAI che; paNa huM mAnuM chuM ke huM pita ema kabula karavAne baMdhAcalo chuM ke ApaNI sAmI pakSavALAe evo vAda kabula rAkhavo ja joIe ema nathI. eTalA mATe meM evuM dekhADavAno yatna karyo ke aMtavAna (Finite) nI pelI mera, pAchaLa, nIce ane aMdara, anaMta sadA ApaNI iMdriyothI dekhAya che. te ApaNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara dhasyo Ave che, ApaNI upara dareka bAjuethI vadhato jAya che. jene ApaNe sthaLamAM ane kALamAM, AkAramAM ane bhASAmAM aMtavAna (Finite) kahiye chiye, te eka burakhA athavA jALa, je A paNe pote ja anaMta (Infinite) upara nAkhI che. te sivAya bIjuM kAMI nathI. jeTaluM aMtavAnavinA anaMta kalpanAmAM nahi AvI zake teTaluM ja anaMtavinA aMtavAna khuda ekaluM ja ApaNI kalpanAmAM nahi AvI zake evuM che. je aMtarvata padArtha ApaNane iMdriya, zraddhA ke bIjuM game te kaho, tethI jaNAya che, teo sAthe je prakAre tarkazakita vasa che, te ja prakAre anaMta, ke je aMtavAnane taLiye mAlama paDe che, tenI sAthe paNa varte che. jene ApaNe Idri, tarka ane zraddhA kahiye chiye, te mAtra eka ja daSTA nAM traNa kAryo chepaNa IiivanA ApaNA sarakhAM manuSyane te samajazakita ane zraddhA baMne azakaya che. hiMdusthAnanA prAcIna dharmano ItihAsa jeTalo Aja sudhImAM ApaNe zodhavA zakitavAna thayA chie teTale ApaNane jANe aMtavAnanA paDadA pachavADe saMtAyelA anaMtane nAma ApavAnA tarehavAra - nonA varNana sarakhA che. hiMdusthAnanA asalI Ane, vedanA kaviyone, pahalavehalAM te adaya, te bemAluma athavA anaMta, jhADe, pahADe ane nadiyamAM arUNodaya ane sUryamAM agni, tu. phAna-vAyu ane garjanAmAM kevI rIte dekhAya; ane A saghaLAmAM eka AtmA, eka satva, eka izvarI Teko, athavA game te bIjuM nAma tene Ape, te che ema kevI rIte teoe mAnI lIdhuM ane ema mAnatAM dekhItA padArthonI pachavADe aNadIThanI, tathA lokika pAchaLa alikika ane aMtavaMta pAchaLa athavA mATe anaMtanI samakSatA (hAjarI) teone sadA kevI rIte jaNAtI hatI, te ApaNe joyuM che. teoe ApelAM nAma (the nomina) khoTAM hoya, paNa je nAma ApyuM (the numina) tenI pAchaLa kIdhelA dha vAstavika hatA. game tema hoya, paNa ApaNAmAMnA ghaNAkharAone Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (65) e zeAdha jeTale dUra laI gayo che, teTaleja dUra asalI Ane paNa te kevI rIte laI gayo hato, eTaleke pitA AkAzamAM che tenI pIchAna kevI rIte thaI hatI, te ApaNe joyuM che. eTaluM ja nahi, paNa ApaNe joIzuM ke e zeAdha teone e karatAM paNa vadhAre AgaLa laI gayo. izvara pitA nathI, eTale pitA samAna che. ane pAchaLathI pitA che, evo khyAla vedamAM ghaNA prAcIna kALane mAlama paDe che. RgavedanuM pehaluM ja sUkata, je agniviSe che, temAM A pramANe che jema eka pitA potAnA putraupara kRpA rAkhe che tema tuM amArI upara rAkhaje. eja vicAra pharI pharI vedanAM maMtramAM AvyA kare che. Rgaveda 1,1048mAM ApaNe A pramANe vAMciye chiye. "amane sAMbhaLa, IMdra pitA samAna." 3,48,3 mAM kavi kahe che ke Idra eka pitA pramANe chezaka Ape che ane ApaNI upara mAyA rAkhe che. 7,502 mAM eka pitA tenA putretarapha jevI mAyA rAkhe che tevo ja mAyALu thavAne tene vinatI karavAmAM AvelI che. vaLI Rgaveda, 92114 mAM A paNe vAMciye chiye ke jyAre tuM garjanA kare che, ane vAdaLAMne ekaThAM kare che, tyAre tuM pitA samAna kehavAya che. Rgaveda 10,33,3 jema uMdaro potAnI puchaDI karaDI khAya che, tema huM je te sarvazakitamAna Izvarano pUjArI chuM, tene duHkha khAI jAya che. A sarvazakitamAna iMdra, eka vakhata amArI upara kRpALu thA ! amArI upara pitA samAna thA!" Rgaveda 10,69,10 bajema eka pitA potAnA putrane khoLAmAM besADe che, tema tene teM besADo. Rgaveda 3,532 jema eka putra tenA varanI kera thI potAnA pitAne pakaDe che, tema A atimadhura gAyanathI huM tane pakaDuM chu. kharekhara evI DIja prajAo che ke jeo potAnA Izvara, athavA Izvarone pitAnuM nAma ApatI na hoya. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa jema ApaNI bAlyAvasthAnA bhAvamAM Izvarane pitA kehavAthI dIlAso maLe che tema joke asalI Ane pitAnA bhAvanI bAlyAvasthA mAM dIlAso maLyo hato, paNa teone thoDA vakhatamAM mAlama paDayuM ke pitA paNa manuSyanAma hatuM, ane saghaLAM manuSyanA peThe e nAma paNa eTaluM jaNAvavuM joie te jotAM ghaNuM ja jaNAvI zakayuM. eka bALaka je pUra bhAvathI jIve che ane marI jAya che, ke te eka gharathI bIje ghara ane eka pitA pAsethI bIjA pitA pAse jAya che, tenA jevI sthIti jema ApaNe mAgye chiye, tema ApaNA asalI vaDIlonI sthIti paNa ApaNe mAge. jema dareka bALaka moTuM thatAM jANe che ke tene pitA mAtra eka bALaka samAna che tathA bIjA pitAno putra che. jema ghaNAM bALakone je vicArothI temanA manamAM pitA guNanuM kevaLa sava utpanna thayuM hatuM, tevizenA vicAra moTapaNamAM AvatAM eka pachI eka tajI devA paDayA, tema ApaNA pUrvajo evuM jANavA zikhyA ane ApaNane zikhavAnuM che ke, je pitA zabda hajI ApaNe Izvarane lagADavA mAMgatA hoIe to temAMthI eka pachI eka saghaLA vA, khare temAM je paNa kapi zakAya, te saghaLuM kADhI nAkhavuM joie. e zabda (pitA) jeTalo mAnasane lAgu paDI zake che teTalo Izvarane lAgu paDato nathI. jeTalo Izvarane lAgu paDI zake che teTale mAnasane lAgu paDato nathI. pRthvI upara koI paNa mAnasane tArA pitA kehato nA : kArAga ke tAro pitA to eka ja che je AkAzamAM che.' upamA jema prathamamAM nidhArthathI thaI tema ghaNIka veLA teno aMta paNa niSedhArthathI A vi che. pilo anaMta, ke jenI samakSatA mAnasane sarva ThekANe jaNAI che. tene apAyelA agni tuphAnI-vAyu, AkAza, dhaNI athavA evAMja bIjAM nAme karatAM bezaka pitA nAma vadhAre sAruM che. paNa vaLI pitA paNa eka abaLa (adhuraM) manuSya nAma che ke je * bacapaNamAM je vizvAsa rAkhe che te. mAnasa vizvAsa (ekIna) rAkhavA zi te vakhata. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kadAca vedanA kaviyone maLelAM nAmamAM zreSTha . paNa jeTale dUra pUrvathI pazcima che, teTaluM dUra jene teo gotatA hatA, te e nAmathI dUra hatA. AgalA Aryoe sRSTinA dareka bhAgamAM anaMta viSe je je zAdho kIdhA te tapAsyA pachI, ane jhADe, nadiyo, ane pahADothI AraMbhIne AkAza-pitAnA nAma sAthe samApta thatAM je saghaLAM nAme tene teoe ApyAM te samajavAne catna kIdhA pachI, ApaNane have bIjA keTalAka khyAlonI utpatimATe vicAra karavAno che, ke jeo, joke pahalehele ApaNI iMdriyonI bIlakula hada bahAra gayelA jaNAya, to paNa teonAM uMDAmAMuMDAM mULa ane kharA prAraMbha pelI aMtavAna eTale drazya saSTimAM dekhADI zakAze, ane jyAre hajI e duniyAMja ekalo ekaja dhorI mArge saghaLe hato ane hajIsudhI che, ke jyAMthI ApaNe aMtavAna uparathI anaMta, laikika uparathI alokika ane sRSTi upathI sRSTinA Izvara pAse pahacI zakiye chiye, tyAre te aMtavAna sRSTine ApaNe eTalI badhI dhikkAravAne zA mATe tatpara chiye te kehavuM kaThaNa che. vedamAM Avato deva-vaMza (vaMzAvaLI). A vicItra saMsAramAM ApaNuM ekAeka AvavuM thayuM ema dhArIne A vAta jANavAno yatna kIdho ke yiA padArthoe ghaNuMkarIne ApaNA ati purAtana vakhatanA vaDavAone coMkAvyA hoya, chakka kIdhA hoya, athavA bhayabhita kIdhA hoya; tathA kiyA, padAthAe mUDha peThe khAlI nihALIne ajAyabIthI jovAne badale teomAM jANavAnI jIjJAsA utpanna kIdhI hoya; ane je je dekhAve teonI najara AgaLathI pasAra thatA te upara citta lagADI pahalavehalAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ manana karatA zAthI beThA heya. A kIdhA pachI vedanA kaviyonA vicAro sAthe ApaNI aTakaLone sarakhAvI joI, kharI khoTI sAbIta karavAne yatna kIdho; ke je kavinA gAyanomAM ghaNA prA. cIna kALanA dharma-vicAronI che, je saghaLAviSe nahito mane nuSya jAtanI je zAkhAmAM ApaNe AvelA chiye tene viSe jaLavAI rahelI che. bezaka manuSya vicAranA prAraMbhanI vacce, ane ati sapUrNa chaMdamAM ane ati saMskRta (saMskArelI) bhASAmAM pahelAM stuti bha ja racAyAM tenI vacce keTalAka vaMzano gALe paDa haze, je gALo sekaDo, balake hajAro varazAthI ja gaNI zakAya evo haze, ane haja joiye. te paNa je eka vakhata paNa bhASAnI sattA taLe manuSya-vicAra Avyo hoya (bhASAthI barAbara jaNAvI zakAya heya) te tenuM nairaMtaya evuM che ke, vedanAM bhatre saMbhALathI tapAsatAM, ApaNI ghaNIkharI aTakaLo jeTalI kharI paDelI jaNAI che te ApaNane jeTalAne mATe AzA rAkhavAne sattA hatI te karatAM ati vadhAre che. je padArthone ApaNe ema gaNIne judA kAyA hatA ke teo ApaNA mana upara evo vicAra DasAvavAne zakitamAna che, ke je kAMI joI zakAya, sAMbhaLI zakAya, athavA lAgaNIthI pArakhI zakAya, te uparAMta teomAM kAMIka vizeSa che, teja padArtho je ApaNe vedaupara vizvAsa rAkhe che je bArImAMthI asalI Ayoe anaMtatA mAMhe pehalehale DekAvI joyuM hatuM" te bAriyo tarIke kAme lAgyA hatA. anaMta viSe sarvathI prAcIna bhAvanA, jyAre huM "anaMtatA" karI kahuM chuM tyAre anaMtane tenA pramA bhAja, eTale ke atizaya nAnA athavA atizaya moTA tarIke ApaNe levo nahi. je anaMtanI A bhAvanA ghaNuM sAdhAraNa chete paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te arthamAM ghaNI ja kaMgAla ane khAlI (atharahita) che. prAcIna Aryo anaMta AkAra pratyeka atavAna padArthanI judI judI AkRti pramANe jude mAnatA hatA ke je atavaMta padArthonI pAchaLa te anaMta sarvavyApaka AdhAra athavA bharatiyuM che. jeTaluM vadhAre dekhItuM, saMbhaLAya evuM, sparya athavA aMtavAna, teTaluM ochuM aNadITha, na saMbhaLAya evuM, asparya athavA anaMta mAnasanA dhyAnamAM AvatuM hatuM. jema jema IdriyonI pArakhavAnI zaktinI hada pheravAtIgaI tema tema teonI hadabahAra zuM haze tenI zaMkA badalAtI cAlI. dAkhalA tarIke, paroDhiyAM athavA tuphAna-vAyukaratAM eka nadI ane thavA pahADano khyAla manamAM utpanna karavA mATe tenI pAchaLa aNadITha (vastu) je che te ghaNI ja thoDI che ema dhAravuM paDe. paroDhiyuM dara sahavAre Ave che, paNa te zuM che ane kayAMthI Ave che te koI kahI zakatuM nathI. vAyu pitAne game tyAM pheMke che, ane te teno avAja sAMbhaLe che, paNa te kayAMthI Ave che te tuM kahI zakatA nathI." nadImAM pUra AvyAthI, athavA pahADa tuTI paDyAthI, je kharAbI thAya te samajavuM sehaluM hatuM; paNa pavananAM sakhata tuphAna AvI pahacatAM jhATho zAthI maraDAI jAya che, tathA aMdhakAra thairahe tevAM gAjavIja sAthenAM tuphAnamAM pahADonA kakaDA karI nAkhanAra, ane tabelA tathA jhupaDAM ukheDInAkhanAra koNa che, te samajavuM vadhAre kaThaNa hatuM. mATe ardha-devatA tarIke jaNAyalA devatAo, jeo ghaNuM karI IdriyanI pArakhavAnI zakitanI hadamAhe haMmezAM rahe che, teone je abhineya rUpathI bIjA devatAo parakhAyu che, te bhAgye ja maLyuM haca. ane vaLI AvAM rUpalenAra devatAomAM jeo tadana aNadITha hatA, ane jeonA pratinidhI (badalI) tarIke sRSTimAM kAMi ja hatuM nahi, jevAke idra varasAvanAra, rUka barADanAra, mata chuMdanAra (Pounders) athavA tuphAna-devatA ane vaLI varuNa sarvasamAvanAra, prakAzIta AkAza, paroDhiyAM athavA sUryakaratAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghaNuM vadhAre sAkAra ane purANokta rUpa thoDA vakhatamAM pakaDe. vaLI A saghaLI zakitayonuM je kAMi anaMta athavA adabhUta lakSa che, te tarata ja manuSyarUpamAM pheravAI jAya. teone anaMta kehavAmAM nahi Ave paNa ghaNuM karIne ajeya, avinAzI, akSaya, amara, ajAta, sarvavyApaka, sarvajJa, satyasaMkalpa, ane chelle, A jevI kevaLa bhAva saMjJA apAya evI AzA rAkhavI joIe. ApaNe AzA rAkhavI joIe ema huM kahuM chuM, paNa te ja veLAe huM ema paNa kahuM chuM ke AvI AzA bAMdhavAnI Teva ghaNI veLA ati jokhamabharI che. vicAranAM navAM paDene tapAsI vaLatAM kAMI paNa AzA nahi rAkhavI, temaja mAtra kharI bInA ekaThI karavI, je maLe te svikAravuM, ane te manamAM pacAvavAne thatna kara, eja rIta sadA uttama che. aditi anaMta. - -------00 jyAre pahalehale mArA jANavAmAM AvyuM ke, vedamAM kharekhara eka devatA che ke jene mAtra apAra athavA anaMta ane saMsakRtamAM a-hiti kehavAmAM Ave che, tyAre jema huM khareja Azcarya pAmyA hato, tema tame paNa jANIne Azcarya pAmaze. aditi zabda nakAravAcaka pratyaya a ane dila uparathI nikaLyo che. dila vaLI dA vatI)=adhavuM e dhAtu uparathI niyama pramANe nikaLelo che, ke je dhAtu uparathI kRdaMta dila, badheluM, ane nAma diti eTale bAMdhavuM, tathA adha, nikaLelAM che. eTalA mATe aditino asala artha vagarabaMdhanuM, nahi bAMdheluM, athavA nahi gherI lIdheluM, apAra, anaMta, anaMtatA, evo hevo joIe. eja dhAtu grIka zabdo. diya eTale huM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (71) mAM, digua tAja, eTale mAthAnI AsapAsa je bAMdheluM, temAM jaNAya che. dili nAma grIkamAM lisisa zabdathI ane aditi, A-disisathI jaNAvI zakAya. aditi eTale anaMta nAma dharAvanAra kaI ravI pAchalA vakhatanI hovI joI ema kehavuM sehaluM che. paNa zuM hovuM jeche tenI aTakaLa karthanA karatAM zuM che te jANavAnI peravI karavI e vadhAre DahApaNabhareluM che. ane tenI zuddha mAnasika bhAvanA arvAcIna vakhatanI lAgI mATeja vedanA ApaNA moTA vilana abhyAsimAMnA keTalAkee adili pAchalA vakhatanI kalpanA che. ema TharAvyuM ke jethI tenA putre, pilA vikhyAta Adi athavA sUryadevatAonA nAme samajAvavAne banI Ave. koI paNa maMtramAM aditine ekalIja saMdhelI nathI, tethI teoe evu anumAna karyuM ke veda-kAvyanI banAvaTanI chelI ghaDIe tene eka devI tarIke dAkhala karelI che grIka zabda jhIyukasAthe ekamaLatA vaim nAma viSe paNa emaja kehavAya. vedamAM je devatAo mATe lAMbAM maMtro gAvAmAM Ave che temAM aditikaratAM paNa nAma echI vAra jovAmAM Ave che. paNa eTalA mATe nI utpatti arvAcIna kALanI heyAne badale hiMdusthAnamAM saMsakRtane grIsamAM grIkane eka paNa zabda bolA tenI pUrve te hatA ema ApaNe jANaye chiye. kharekhara sarvathI prAcInTakALanA devatAomAMheno e eka che ke jene Idra, rudra, agni, I0 hiMdi devatAoe dabANa karI jANe kahADI mukayo heca. aditi arvAcIna devI nathI. huM dhAruM chuM ke aditinI paNa eja gati thaI che. vaisa AkAza, pRthivI bhUmI, siMdhu nadiyo Adi, kharekhara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (72) prathama devatAonAM smaraNamAM tenuM nAma Ave che. ane Adi cAnI mAtra AnumAnika mAtA hovAne badale te saghaLA devatAenI mAtA gaNAyelI che. A vAta samajavA mATe tenI potAnI janmabhUmI kaI hatI, aditi eTale apAra, anaMta evuM nAma koNe sUcavyuM haze, ane jagatmAM evo ko dekhIto bhAga hato, ke jene prathama AvuM nAma lagADavAmAM AvyuM hoya, te jANavAne ApaNe yatna karavo joIe. aditinuM svAbhAvika mULa. huM dhAruM chuM, ane temAM thoDe ja zaka che ke, aditi eTale apAra nAma arUNodayanA sarvathI junA nAmamAMhenuM eka hatuM, athavA vadhAre kharUM baliye to AkAzano te bhAga ke jyAMthI roja savAre pRthvIne je te prakAza ane jIva bahAra prakaTI nikaLatA hatA, tenuM nAma hatuM. arUNodaya tarapha jarI najara kare, ane eka kSaNavAra tamArUM jayotiSa zAsa bhulI jAo; ane huM temane puchuM ke rAtrinA aMdhakArane paDade jyAre dhIme dhIme uMcakAta jAya che, jyAre havA pAradarzaka ane saceta thatI jAya che, ane ajavALuM kayAMthI Ave che tenI tamane khabara paDyA vagara prakAza thavA mAMDe che, tyAre tamArI najara lAMbe tAM, jeTale dUra jaI zake teTale dUra paNa kaTa tANI tANIne joyA pachI, zuM tamane ema nahi lAgaze ke tame jANe anaMtanI AMkha bhaNI ja jotA hoya ? AgalA vakhatanA RSiyonA manamAM arUNodaya bIjI duniyAnA senerI daravAjA kholatA hoya ema lAgato hato. ane jyAre A daravAjA sUryane pitAne jayavaMta mArga ApavAne mATe uMghADA rehatA hatA, tyAre teonuM citta ane teonI daSTi bacapere A aMtavAna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaganI maryAdAnI palImera nikaLI javAnI paravA karatAM hatAM. . arUNodaya to Avate jato, paNa tenI pAchaLa pelA prakAza athavA agninA uchaLatA samudramAMthI te arUNodaya utpanna thAya che, te pAchaLa rahI jato. zuM A dekhIte anaMta nahi? ane vedika kavi e ene aditi eTale apAra, pile pArano, ekeeka ane sarvanI pele pArano, evuM je nAma ApyuM te karatAM bIjuM vadhAre sAruM nAma zuM ApI zakAya ? huM dhAruM chuM ke eka devatA je prathama eTalI badhI manogata jaNAtI hatI, ke tenI janmabhUmI paNa jagamAM koI ThekANe jaDatI nahi hatI, tathA eTalI badhI arvAcIna kALanI, ke vedamAM te che ema paNa mAnyAmAM kadAca ja AvI zake, te keve prakAre hiMdu mananuM junAmAM junuM sahajajJAna ane navI utpatti thaI haze te A pramANe ApaNe samajI zakiye chiye. vadhAre pAchalA vakhatamAM A apAra aditi AkAza ane vaLI pRthvI lekheja gaNAI haze, paNa asalata te AkAza temaja pRthvI karatAM bahuja vadhAre hatI. je maMtra divasa ane rAtanA pratinidhi mitra ane varUNane ApeluM che temAM ApaNe ema vAMciye chiyeo mitra tathA varUNa tame tamAre ratha, je prAta:kALe senerI raMgano che, ane jene sUryAsta thatAM loDhAMnI dAMDI hoya che, te upara beso chof "tyAMthI tame aditi ane diti juo cho, eTale ke je kAMI pelI mera ane je kAMI ahIM che, jekAMI anaMta ane jekAMI saMtavAna che, je kAMi marya ane jekAMI amara che, te jue cho. * Rgaveda saMhitAnA mArAM bhASAMtaramAM RgavedamAMnI aditiviSe paNa varNana karyuM che. (5.1luM. pRSTa ra30-151) e viSayaupara dAkatara Alapheda hIlebrenDe eka utkRSTa nibaMdha Ubar dio Guttin Aditi" nAmane 1876mAM bahAra pADe che, "dA eTale bAMdhavuM dhAtu uparathI aditi nikaLyo ema te kahe che. paNa tene ardha avinAza evo kare che ane sarvathApaka evo nahi thaI jAya tenI saMbhALa leto jaNAya che. + sahavAranA ane sAMjanAM ajavALAM vace kera senA ane leDhAMnI dhAtunA raMga vaccenA pherathI dekhADavAmAM Avelo che. 40 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 74 ) - bIje kavi arUNodayane aditinuM mukha kahe che, te evuM darzAvavA ke aditi ahI pite arUNodayaja mAtra nathI, paNa tenI pelI mera tenethI kAMIka vadhAre che. sUrya ane sUryamaMDaLanA bIjA devatA pUrva dizA taraphathI uge che eTalA uparathI ApaNane sArI peThe samaja paDe che ke aditi tejasvI davAnI mA kehavAI haze, tathA mukhyakarIne mitra ane varUNanI (Rgaveda 10,36,3), aryaman ane laganI ane chele pelA sAta, balake ATha AdityonI, eTale pUrva taraphathI ugatA sUryamaMDaLanA devonI mA kema kehavAI haze te paNa ApaNe samajI zakaye. sUryane mAtra Aditya ja kahyuM nathI (Rgaveda 9,101,11 a mahAnasI sUrye baTAditya mahAnasI; sUrya, khareja tu moTo che; Aditya khare ja tuM moTo che; paNa vaLI Aditaya paNa lekhyo che. (sagaveda, 1088,11) bezaka lagabhaga prathamathI ja adiline kevaLa nArI 25 mIvAnuM kAraNa, A tenA putra viSe vAraMvAra balavAmAM AvyuM te che. te jorAvara, bhayAnaka, ane rAjakIya putronI mAM che. paNa keTalAMeka vAkaya evAM che ke jemAM aditi nara devatA hoya, athavA kAMija nahita jAtirahita zakti hoya, ema gaNAyelI che.. jo ke aditi arUNodaya nikaTa saMbaMdha dharAve che te tenuM smaraNa sahavAramAM ja nahi paNa madhyAna temaja saMdhyAkALe paNa cheDA vakhatamAM thavA lAgyuM, jyAre ApaNe atharvaveda (10,8,16)mAM vAMciyechiye ke "jyAMthI sUrya uge che ane jyAM asta pAme che tene huM sarvathI prAcIna gaNuM chuM, ane tenI pele pAra koI jatuM nathI, tyAre ApaNe sarvathI prAcIna'ne artha ghaNuM karIne aditi karI zakie. A pachI tarata ja aditinI sarva ghaTatI pUjA ane bhakti karavAmAM Ave che, ane aMdhakAra ane aMdhArAmAM bhaTakatA zatruone hAMkI kADhavAne ja nahi, paNa vaLI mAnasane tenA pApathI mukata karavAne paNa tene vinavavAmAM AvI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (75) aMdhakAra ane pApa. A baMne vicAro-aMdhakAra ane pA5-je ApaNane ghaNu judA lAge che, tene AgalA A akeka sAthe atalaganA saMbaMdhamAM joDAyelA gaNatA hatA. eka vicAra, jeke zatrune bhaya, te keTalIka vakhata, bIje vicAra, je ke pApane bhaya-je pApane ApaNe sarvathI duSTa zatra ga jeI-tene lete Ave che, te dekhAThavAne huM tamArI AgaLa thoDAMka vAkaya vAMcI saMbhaLAvuM chuM. "o Aditya, varUonA mehamAMthI amane choDavo, jevo eka bAMdhI mukela cera hoya, e aditi ! "divasanI veLA amArAM DhoranuM 2. kSaNa aditithI thAo, te aditi je kadI ThagAtI nathI, te vAtanI veLA teonuM rakSaNa kare; te acaLa vadivaDe saMkaTamAMthI amAruM rakSaNa kare" ( saka zabda je saMsakRtamAM Ave che tene mULa zabda pramANe artha, phakarathI, pApanI jANathI nipajatA gaMgaLATathI evo thAya che.) "ane pelI DAhI aditi divase amArI pAse madada laI Ave!" "amane aditi kRpA karI sukha ANI Ape ane saMkaTamAM zatrune hAMkI kahADe !' athavA vaLI: "aditi, mitra ane varUNa ame tamArI sAme kAMI pApa karyuM hoya to te mApha karo. A Idra mane vizALa nirbhaya prakAza maLe ! amAre mAthe lAMbe aMdhakAra na Avaze !" "aditi, amane nipApa sthiti Ape !" aditiviSenA khyAlauparathI eka bIje vicAra svAbhAvika rIte nikaLela jaNAya che. jyAM jayAM ApaNe jaIe chiye tyAM ApaNane mAlama paDe che ke bIjA janmaviSenI kalpanA sarvathI purAnI kalapanAomAMnI eka che, je sUrya ane bIjA AkAzI grahanA nitya AvavA ane javAupara vicAra karyAthI utpanna thapelI che. jema ApaNe hAla paNa boliye chiye ke teno sUrya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asta pAmyo che, tema teo (ApaNuM pUrva) bolatA tathA mAnatA hatA, ke jeo A bhava pasAra karI gayA che teo pazcima tarapha jyAM sUrya asta pAme che te tarapha jaze. sUrya savAre janmIne sAMje maraNa pAme che, evuM dhAravAmAM AvatuM hatuM; athavA jo koI paNa vadhAre lAMbI hayAtI tene ApavAmAM AvI hoya, te te eka varSanI TuMkI mudata hatI. A mudatane che. sUrya maraNa pAmato hatA, jema ApaNe hajI paNa kahiye chiye ke junuM varSa maraNa pAme che. amarapaNuM (amRta.) A kalpanAoDe bIjI ubhI thAya. jema ajavALuM ane jIdagI pUrvataraphathI Ave che tema pUrvadizA prAcinakALanI ghaNIka prajAmAM prakAzIta devAnuM raheThANa tathA amara AtmAonu sadAkALanuM ghara gaNAtI hatI. ane jyAre eka vakhata evo vicAra u. panna thayo ke manuSya dehamAMthI mukata thayelA athavA sugatine pAmelA loke devamaMDaLamAM jaI maLe che, tyAre vaLI teone pUrva dizA tarapha gayelA vicAravAmAM AvI zake. AvA koIka arthamAM aditi "amara AtmAonI janmabhUmI' kehavAyelI ApaNane jaNAya che; ane e ja arthe vedanA kaviyomAMheno eka gAya che ke "koNa amane pelI mahAna aditine pAchA havAle karaze ; ke pitA ane mAtAne jouM ? je pramANe amarapaNAnuM A jJAna IdagInA rojIMdA sAdhAraNa banAvoe cAryuM, ane manuSyaaMtaHkaraNanA DahApaNu baLe, koInI madada lIdhA vinA samajAvyuM, teupara jo pharo vicAra kariye, te ApaNane zuM amarapaNA viSe A eka suMdara sAdI ane purNa svAbhAvika sUcanA lAge nahI ? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ je moTI zikSA veda ApaNane Ape che te A che ! ApaNA saghaLA ane vaLI dekhItI rIte ghaNAja mAnasika vicAronAM paNa Adi mULa, ApaNI Idriyo sanmukha banatA nitya banAvomAM che. zraddhA e kAMIja nathI ke jenuM jJAna prathama idranI jANamAM na AvatuM hoya, mAnasa kadAca sRSTinA A avAjono thoDovAra anAdara kare; paNa jyAM sudhI teo upara dhyAna ApavAmAM nahi Ave, tyAM sudhI teo pharI pharI divase ane rAte Ave che; ane ekavAra dhyAna ApyA pachI, A avAjeno bhAvArtha vadhAre ane spaSTa thAya che, ane je prathama mAtra sUryodaya hatuM te aMte anaMtanuM dekhItuM rUpa thayuM. bIjA hAtha upara sUryAsta, amarapaNAnI pehalI jaMkhanA (chAyA)nA rUpamAM pheravAI gayo. vedamAMnA bIjA dharma vicAro. je vicAro ApaNane ATalA badhA mAnasika ane ATalA badhA kRtrima jaNAya che ke manuSya vicAranI atiprAcIna thitine lagatA teone TharAvavA ghaNA kaThaNa dekhAya che; paNa jeo viSe jo vedane anusarI abhiprAya Apiye te ema kahI zakAya, ke buddhinA udhAnanA pahalAja uchALAmAM mAnasanA dIlamAM teo jaI vasyAhatA, teomAMnA eka vadhArenI tapAsa laIe. veda jeTaluM purAtana che te karatAM tene vadhAre purAtana karAvavAno mAro hetu nathI. tenI pUrvaga sthitine apAra dekhAva huM sArI peThe jANuM chuM. temAM akekamAM akeka bheravAyelI kaDI eTalI che ke ApaNethI gaNAtI paNa nathI. ane manuSyavicAranI A lAMbI, dhImI vaddhi thatI joIne ApaNe AzcaryamAM garaka thaIye chiye. paNa ApaNane temAM je ghaNuMka arvAcIna jevuM lAge che tenI ja pAse ghaNuka mAcIna ane prathama jevuM paNa lAge che. ane huM dhAruM chuM ke prAcIna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (78) padArthavijJAnavidyA (Archaeology) uparathI ApaNe DhaDe levo joIe ane prathamathI ja vicAranA judA judA yuga TharAvavAne yatna karavo na joIe. ghaNo lAMbo vakhata sudhI prAcIna padArthavijJAnavighA jANanArAo evuM zikhavatA hatA ke prathama yuga paththara hatA, ke jyAre kAMsAMnAM ke loDhAMnAM hathiyAra ke ojAro duniyAmAM havA nahi joIye. paththaranA yugapachI kAMsAne yuga Avyo ke jyAre gharamAMthI paNa kAMsAM tathA paththaranAM ojAro puSkaLa maLI AvatAM, paNa loDhAMnI to kevaLa nIzAna paNa mAlama paDatI nahi. chele, ApaNane jaNAvavAmAM AvatuM hatuM ke trijo yuga Avyo temAM loDhAMnAM ojArone prasAra sApha jaNAI AvatuM hatuM, ne ekaveLA loDhAMnAM ojAro vaparAzamAM AvyAM ke teoe tarata ja baMne paththara ane kAMsAM kArIgarIupara sarasAI meLavI. A traNa yuga ane tene lagatA bIjA nAnA vibhAgonI mana:kalpanAmAM bezaka kAMI saracAI hatI, paNa tene prAcIna padArthavijJAnavidyAnA eka jAtanAM mata tarIke kabula rAkhyAthI jema, dareka prakAranA matathI svataMtra tapAsanA mArgamAM aTakAva thaI paDe che, tema lAMbo vakhata sudhI, A mate paNa hayAMsudhI harakata karyo kIdhI hatI; ke jyAre evuM mAlama paDayuM ke A dhAtuono upayoga eka pachI eka athavA ekaja vakhate thavAno AdhAra tyAMnI sthAnika hAlata upara rahate have tathA vaLI jyAM lo huM khanija (Palustric) ke uhikaka (meteoric) sthitimAM sehalAIthI maLI AvatuM hatuM, tyAM loDhAMnA ojAro patha. ranAM hathiyAronA vakhatamAMja ane kAMsAMbanAvaTa pUrve maLI zake ane maLyAM hatAM. A uparathI ApaNe cetavaNI levI ke buddhinA jamAnA eka pachI eka thayA ema AgaLathI dhArI mukavuM nahI joIe. koI paNa paleolithic zastro mAphaka aNaghaDa ane kAcA vicAro vedamAM jovAmAM Ave che, paNa teonI ja aDoaDa ane paDozamAM loDhAM jevA teja ane kAMsA jevA caLakatA vicAro jovAmAM Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. zuM ApaNAthI ema kehavAya ke A tejasvI ane pratApI vicAro, jeonI vacce aMhi taMhi aNaghaDa rIte kApelA cakamakanA kakaDA (ajJAnapaNAMnAM cinha) jaNAya che, temanAthI teo vadhAre avAcIna kALanA che ? teo kadApI hoya, paNa teone kartA koNa che, tathA saghaLA kALamAM janmabuddhimAna purUSo thayelA che ane janmabuddhimAna purUSonuM varathI thoDuM ja baMdhana thAya che, tenI ApaNe yAda rAkhavI joIe. eka mAnasa, jene potAviSe ane potAnI AsapAsanI duniyAMviSe vizvAza che, tene manathI eka vAra najara karavI ane eka hajAra vakhata tapAsa karavI barAbara che; vidvAnanA manamAM saSTinA dekhAvo, teonA nAma, ane je deve temanA pratinidhi che e saghaLuM sahavAranA ghumasapere ekaja vicAre guma thaI jAya che. ane vedanI kAvyarUpI bhASAmAM A pramANe te jAhera kare che ke che te ekaja joke kavi ghaNeka nAme tene belAve che, eka sad vimA bahudhA vadatI. bezaka ApaNe kahi zakiye ke, kavinAM ApelAM ghaNAMka nAmane vidvAno tyAga kare tenI pUrva te nAmo vaparAsamAM hevAM joIe. ema kharuM, paNa jyAre kaviyoe I, mitra, varUNa ke agninuM smaraNa karavAnuM kAMika mudata sudhI cAlu rAkhyuM haze, tyAre bIjA hAtha upara hiMdusthAnanA vidvAnoe davenAM ghaNAM nAme ghaNAM maMdIro, ane ghaNuM kathAnI sAme herekalIsanI peTha, zakaTamAM vAda karyo kIdhe haze. niyamanI kalpanA. evuM vAraMvAra kehavAmAM AvyuM che ke prathama kALanA lokomAM je eka vicAra zabdo maLatuM nathI, te vicAra niyamane che. Dacuka A AgAle "niyamanuM rAjya" evuM nAma eka potAnAM agatyanAM pustakamATe ekaveLA pasaMda kIdhuM hatuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (80) tenuM zuddha bhASAMtara grIka ane lAtina bhASAmAM paNa karavuM kaThaNa jaNAze; ane te paNa te vicAra potAnI ardhasAvadha hAlatamAM vedamAM ghaNuM karIne je paNa kAMI prAcIna haze tenA jeTalo ja prAcIna che. thoDuMka thayuM avyakata saMka95 unconscious cerebration viSe puSkaLa lakhAyuM che tathA bahu atita hevAlo ApavAmAM AvyA che. tathApi hajI ghaNIka mAnasika kriyA, eTale ke je mane katya hajI bhASA mArga bolI zakAyAM nathI, te cAlu che, ke jene ApaNe avyakata gaNI zakiye. ApaNI Idriupara hajAro chApa paDyA jAya che, jemane mATe bhAga mAlama cAlyo jAya che, ane ApaNI smaraNazaktinI sapATIuparathI sadAno bhusAI gayelo jaNAya che, paNa kAMI paNa kharekharUM kadI jatuM rehatuM nathI, kAraNake gatirakSaka niyama ema banavA deja nahi. dareka chApa tenI nizAnI mukI jAya che, ane vAraMvAra ema cAlu rahyAthI A nizAniyAnAM jhAMkhAM TIpakAM ekatra thaIne spaSTa lITI bane che, ke je lITIothI chele ApaNA mananA nakazAnI sapATI tathA tiuparanA khullA ane gherA varNa (kasa) ane tene Akho sAmAnya citAra bane che. A pramANe ApaNe samajI zakiye chiye ke, jyAre sRSTinA pelA mahAna ane pehale dekhAve pitAnA mahatvathI dAbI nAkhe evA camatkAro mAnabhegA trAsa, bhaya, Azcarya ane AnaMda, manuSyanAM dilamAM utapanna karatA hatA, tyAre teja camatkAro nitya pharI pharI nejare paDayAthI, divasa ane rAtanA acUka pAchAM pharyAthI, vada tathA suda caMdranI aThavADiyAnI ghaTa-vadhathI RtunA eka pachI eka AvavAthI, ane tArAonI gAyanasamAna ekasarakhI gati (Rythmic dances) thI tenAmAM vizrAMti, visAme ane salAmatI ApanAra eka lAgaNI ubhI thaI ke je pahelAM te mAtra eka lAgaNI ja hatI ane je bhASAmAraphate samajAvavI prathama eTalI kaThaNa hatI ke, jema hajIpaNa ca athavA ItAliyana bhASAomAM our feeling at home vAkyano barAbara artha utaravo kaThaNa che. A lAgaNIne tamAre game Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (81) te eka jAtanuM avyakata saMka95 Unconscious cerebration samaje; paNa e lAgaNI evI che ke je aneka prakAranI bhAsanAthI te banelI che te bhAsanA ApaNA dhyAnamAM jevI utarI ane dhyAnamAM utaryA pachI samaja paDe evA zabdothI jaNAvo zakAI ke tarata tene khyAla ApaNA manamAM ubhA thaI zake che. grIsa ane romanA AgalA vidvAnoe A lAgaNI ane neka prakAre zabdothI bahAra pADelI jaNAya che. jyAre harekarIte A pramANe che ke "ye athavA heliesa pitAnI hada grIka tA metrA oLaMgI jaze nahi eTale je mArga tene mATe TharAvI mukelo che te oLaMgI jaze nahi, tyAre te zuM kehavA mAgatA hatA ? ane je te vaLI A pramANe kahe ke "sUrya tenI hadabahAra kadI jAyato enisa eTale satyanA sahAyakAra e vAta jANI leze, to teno artha zuM ? I paNa vastu AthI vadhAre spaSTa rIte jaNAvI zakanAra nathI, ke tene (eTale herekalIsanA) jANavAmAM sRSTinAM dareka kAma mAMhe mAlama paDato koI niyama Avyo hato, ke je niyamane tAbe heliosane paNa thavuM ja paDe, pachI game te sUrya ke saryamaMDaLane lagatA deva hoya. A vicAra grIka tatvavidyAmAM baha phelAcalo jaNAyo. ane dharma vize bolatAM huM dhAruM chuM ke te grIka moTA athavA nasIbanI utpattinuM prathama mULa haze. joke ApaNe jemanA vidvAna taraphathI koI ghaNA prAcIna tathA asala vicAro jevAnI AzA rAkhatA nathI, te paNa sIsat nuM eka jANItuM kehaNa, ke jemAM herekalIse jaNAvelA vicAro ghaNokharo upayoga kIdhela che, te A ThekANe ApuM chuM. sIso kahe che ke aMtarIkSanA padArthonA anukrama upara manana karavAneja mATe mAnasane sarajelAM nathI, paNa potAnI jIMdagImAM te anukrama ane sthIratAnI nakala karavA mATe sarajelAM che; AgaLa cAlatAM ApaNA * eka yunAnI vidrA je A jagan devatAnuM baneluM che ema mAnatA ane devatAne potAno Izvara gaNate. * eka jANIta ramI vidvAna ane suvAktA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (82) jovAmAM Avaze ke je vicAro vedanA kavie sAdI bhASAmAM darzAvAne yatna karyo che, tene A vicAra barAbara maLatA che. - jema anatinA khyAlanI prathama utpatti vize dha calAvatAM ApaNe je prazna karyo hato, tema have teja prazna ahIM kariye ke sRSTimAM jaNAtA anukama, mApa tathA niyamanA vicArane janma ApanAra zuM bhUmI haze? tenuM prathama nAma zuM, ane te viSe prathama samajI zakAya evo zabda zo haze? huM dhAruM chuM ke te zabda saMsakRta zata hatA, ke je zabda jANe hiMdusthAnanI dharmasaMbaMdhI kavitAnA tArane mukhya svara jevo lAge che, joke brAhmaNanA purAtana dharma vize lakhANa karanArAo tene mATe kazuM belatA nathI. saMsakRta Rta. -06- ghaNAkharA saghaLA devane zvata zabda uparathI nikaLelAM gaNavAcaka vizeSaNa ApavAmAM AvelAM che ke jethI be vicAro darzAvavAno hetu rAkhelo che. pehalo eke e vizva-niyama sthApya tathA vizva teonI AjJA mAne che bIjo e ke sRSTimAM eka vyavahArika niyama che, jene mAnase mAnya karavA joIe, ane jenuM ullaMghana karavAthI devo teone zikSA kare che. AvAM guNavAcaka vizeSaNa prAcIna dharma vize parijJAna ApavA kAje, devonA khAlI nAmo, ane saSTinA amuka dekhAvo sAthe te nAmone saMbaMdha jANavA karatA, atizaya vadhAre agatyanAM che, paNa teonA kharA artha samajavA e bahu gucavaNa bhareluM che. wta jevA zabdonA prathama, dritiyA ane tatiyA prakAranA artha keTalIka veLA ekaja maMtramAM jovAmAM Ave che, maMtrakartA kavi pite paNa te artho vacceno bheda ghaNI spaSTa rIte hameza jANI zako Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (83) nahi haze ane je kAma kavie pitaja kIdhuM nathI, te karavAne - DAja vivaraNakartA hAma bhIDaze. jayAre ApaNe niyama viSe beliye chiye tyAre niyama zabdathI ApaNe je artha jANavA mAMgiye chiye te zuM ApaNe pote ja haMmezAM spaSTa rIte samajI zakiye chiye? ane zuM ApaNe AzA rAkhI zakiye ke hAlanA vidvAno karatAM prAcInakALanA kaviya vadhAre cokasAIthI bolanArA ane vi. cAra karanArA hatA? kharekhara, ghaNeka ThekANe jyAM ta zabda vaparAyo che, tyAM tenA arthanuM koI anizcita tathA sAdhAraNa bhASAMtara, jevuM ke niyama, anukrama, pavitra rUDhI tathA yajJa vagara puchave pasAra thAya; paNa je ApaNe vedanAM maMtranAM koipaNa bhASAMtara joyA pachI A moTA avAja karatA zabdone ki cekasa artha ApI zakiye, te viSe ApaNe pitAne prazna kariye , nirAza thaI cApaDI baMdha karavAnI ApaNane ghaNIka veLA manasA thaze. je agnideva viSe athavA sUryamaMDaLanA koI bIjA devaviSe ema kehavAmAM Ave ke te IzvarI satyanuM paheluM avatareluM bALaka che, te evAM bhASAMtarathI kiyo samajI zakAya e vicAra nikaLe ? sArA bhAgye je phakarAomAM data zabda vaparAyelo che tenI saMkhyA puratI rahelI che, ke jethI te zabdanI dhImI vRddhi ane teno artha tapAsavAne banI Ave tema che. AvI jAnI ImAratene pharIthI ubhI karavAmAM bezaka ghaNIka aTakaLo calAvavI jarUranI che, ane zvata zabdanA mULa pAyA viSe ane pAchalA vakhatanI te pAyA upara uThAvelI imArata viSe je thoDAka vicAro huM ApuM chuM, tene mAtra aTakaLa tathA pehalA yatna karatAM vadhAre agatyanA nahi samajavA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (84) ratano prathama (mULa) artha. -00- - sUrya ane bIjA AkAzI padArthonI niyamita gati darzAvavAne huM dhAruM chuM ke Rta zabda asala vaparAto hato. # kiyApada jeno artha joDeluM, besADeluM, jaDeluM; athavA gayeluM, javuM, jatI veLA pakaDelo mArga, e thaI zake, tene zabda kRdaMta che. mane pitAne te emAMnI bIjI vyutpatti rUce che, ane eja dhAtu mane bIjA zabda nira-tImAM jaNAya che, ke jene artha jatu rehatuM, pachI kSaya, vinAza, mRtyu, temaja vaLI vinAzasthaLa, atala ane vadhAre pAchalA vakhatamAM (anAnI pa) narka athavA dojakhanI mAtA e thayo hato. A upara jaNAveluM gamana, svArI, rojIdo mATe pravAsa athavA udayathI te asta pAmatAM sudhI sUrya pakaDelo mArga, ke je mArga vaLI paroDhiyuM, divasa tathA rAta ane teonA vividha rUpAntare pakaDelo mArga che, ane je mArgamAM ADe AvavAne rAta ane aMdhakAramAM zakita nathI, tene thoDe vakhata pachI satya gati, zubha kAma ane sIdhA mArga gaNavAmAM Ave. te paNa jana viSe bolatAM vedanA kaviyonA vicAramAM sUryanI roidI gati, athavA sUryanA mArga karatAM je mULa sthaLathI e mArga nakkI thayA hatA, eTale je cekasa bIMdu AgaLathI sUrya nikaLIne tyAM pAcho Ave che, te hatuM e spaSTa rIte mAlama paDI Ave che, A mATe teo tene tane mAga karI kahe che; jenuM bhASAMtara mAtra khare mArga evuM ja ApaNe karI zakazuM; paNa teonA manamAM, je bemAluma zakitane teoe RtanA nAmathI manamAM samajavAno yatna karyo hato, te zaktie mukarara kIdhelo mArga hato. je AkAzamAM sUrya tenI rojIMdI gati mATe nikaLato hato, tenI pilI mereno pAra vinAne taphAvata je pUrvadizA dara sahavAre khulo mukatI hatI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (85) te dizA, aditi eTale apAra dAkhala pahalAM kema gaNAI hatI, tenI je tamane yAda hoya, tame jANIne vismaya nahi thaze ke che, ke je sUryane mArga nakkI karanAra zakita athavA sthaLa che, te koI koI veLA vedamAM aditinI jagyA le che. jema prAtaHkAlane aditinuM mukha kahevAmAM AvyuM, tema sUryane tanuM tejasvI mukha kahyuM che eTaluM ja nahi, paNa ApaNane evAM paNa nAmasmaraNa maLI Ave che ke, jemAM A mahAnta aditi tathA AkAza ane pathvIthI mAtra bIjI ja paddhi dharAve che. dekhItI rIte tenuM rahaDANa pUrvadizA che, ke jyAM eka atiprAcIna kathA pramANe prakAza lAvanAra devatAo dara sahavAre eronI saMtAvAnI aMdhArI guphA bhAMgIne khulI mukatA hatA, ane temAMthI gAyo* eTale divasone bahAra lAvatA hatA ; jema aMdhArA tabelAmAMthI eka gAya dhIme dhIme hIMDatI pathvI tathA AkAzanAM prakAzita bIDatarapha caravA jatI hoya, tema pratyeka divasa nikaLe che ema kalpanA karelI che. jyAre A ka95nArUpa badalAyuM, ane jyAre sUrya savAramAM potAnA ghoDA jeDIne sRSTikramaNa mATe potAno rocho mArga kApe che ema gaNAyuM, tyAre je sthaLe ghaDAne choDavAmAM AvatA hatA te sthaLa wta kehavAyuM. keTalIka veLA evuM kehavAyeluM che ke paroDhiyAM AtanA uMDA gAramAM vase che, ane paroDhiyAM keve prakAre pAchAM maLyAM tevize temaja rAtrinA aMdhArA koThAramAM saMtADelo khajAne pAcho meLavavAmAM paroDhiyuM (arUNodaya) pote Idrane tathA bIjA devone keve prakAre madada karatuM tevize ghaNIka vAte karavAmAM Ave che. - - - * dekhItA AkAzamAMthI draSTimayAdAMnI pelImaranA uMDA tathA aMdhArA gAratarapha basa, DAI jatAM vAdaLAne artha A gAye keTalIka veLA darzAve che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (86) saramAnI vArtA. ghaNI sArI peThe jaNAyelI vAtemAMnI eka evI che ke, samA, eTale divasanuM jhajhakaLuM (peep), tene Ide gAyo kyAM saMtADelI che te zodhavA mekalI. jyAre saramAe gAyanuM barADavuM sAMbhaLyuM, tyAre te vAta Idrane kehavAmATe pAchI pharI, ane pachI Ika cAra sAthe yuddha calAvIne, te prakAzita gAyone bahAra laI Avyo. pAchaLathI saramA IMdranA kutarAtarIke lekhAyelI che, ane tenA putrane sArameya evuM lAkSaNika (Metronymic) nAma je maLeluM che, te prophesara kahananA jaNAvyA pramANe haramIyasa athavA haragIsane maLatuM che. A nAma prAcIna purANakata ItihAsanA aMdhArA oraDAmAM dAkhala thavAno kharo mArga (patthA*tasya), tenA vidyArthIone dekhADavAnA sAdhanamAMnuM eka prathama sAdhana hatuM. have A saramA, paroDhiyAMnI pravRtti lAvanAra vRddhane bata eTale khare mArge javAthI athavA ta eTale khare sthaLe javAthI" gAyo maLelI kahe che. eka kavi kahe che ke "jayAre saramAe khaDakamAM phATa jaI, tyAre teNe pilA moTA jAnA mArgane eka bIMdu tarapha laI jAya evo kIdhe, pelI jhaDapathI cAlatI, raste AgaLa cAlI ; ane te amara (gAyo athavA dahADA) ne ghoMghATa jANatI hatI, tethI pahalehalI temanI tarapha gaI. (Rgaveda 3, 31, 6) upalA lokamAM deva ane teonA sAthiyo, te pelA prAcIna kALanA kaviyoe je mArga gAyo pAchI meLavavAnA eTale divasanuM ajavALuM zodhavAnA pahelA yatnamAM pakaDayo hato, tene teno mArga kahe che; paNa vaLI bIje ThekANe evuM jaNAveluM che ke Idra ane tenA mitrae kharA mArga tane khoLI kADhIne vala nAmanA cora athavA guphAne cIrIne TukaDA karI nAkhyo. je sthIra mArga, grIka paeNnara, uparathI deve AkAza ane pRthvIne ghaNeja makkamapaNe sthApI zake te Avaze evI jayAre AzA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (87) lAgI tyAre paNa pilAM kharAM, acaLa tathA sanAtana sthaLane teo saMbhAre che. varUNane A pramANe bolatA jaNAvela che ke tanI beThakamAM huM AkAzane Teko ApuM chuM; ane AgaLa cAlatAM satya, sAcAMnI peke, tane je saghaLuM hayAta che tenAM mULa tarIke samajavAmAM AvelI che. RtanA je mArga pramANe paroDhuiM, sUrya, divasa ane rAta cAle che te pharI pharI AvyA kare che, ane tenuM sAdhAraNa bhASAMtara je ekaja rIte thaI zake che te satya mArga che. A pramANe ApaNe paroDhiyAMviSe vAMciye chiyeH tane mArga, khare mArge jAya che; jANe AgamajathI te mArga jANatI hoya tema hada bahAra jatI nathI." te prAtaHkAlarUpa strI je AkAza upara janmelI che te kharA mArga upara ugI; pitAnI moTAI dekhADatI te pAse AvI. teNe duSTa AtmAone tathA nirdaya aMdhakArane hAMkI kADhayAM. sUrya vize A pramANe kaheluM che ? savita deva, kharA mArga upara mahenata kare che. tenuM (raNa) zIMgaDuM atIzaya mehoTAIe poMcyuM che ke jeo sArI rIte laDe che tene paNa Rta aTakAvI zake che. - jyAre sUrya uge che tyAre tane mArga kIraNathI comera vIMTanAyalo kehavAca che, ane herIkalItAe jaNAvelo pelo vicAra ke "heliosa potAnI hada oLaMgI jaze nahi te RgavedanI eka kyAM A pramANe jaNAya che. sUrya TheravelAM sthaLone nukasAna pahacADato nathI." A mArga jene teno mArga kehavAmAM Avyo che, tene bIje ThekANe gAtuM eTale pohaLI gati kehavAmAM AvI che ane vaLI tenI peThe A vAta eTale gati paNa sahuvArane lagatA prAcIna devatAonI sAthe gaNelI jovAmAM Ave che. dekhItI rIte je mArga divasa ane rAta musApharI karatAM kehavAya che te ja kAma-veda 3,32,15 Ie sUryana, paroDhiyAna, gatine, tathA agnine sAthe utpanna kIdhAM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (88) A mArga che. ane dahADe dahADe A mArga jema pharavA jAya che tema A paNe azvine, divasa, rAta tathA evA ja prakAranA devatAoe pasAra kIdhelA ghaNAka mAviSe sAMbhaLiye chiye. emAM bIjI agatyanuM lakSaNa e che ke, A mArga je sAdhAraNa jatano mArga karI kehavAya che tene keTalIka veLA vedanA prA. cIna devatAomAMhenA eka, rAja vaNe sUryane mATe banAvelA mArga tarIke gaNavAmAM Ave che. (1,24,8); kAMke e uparathI ApaNane samaja paDe che ke je niyamane keTaleka ThekANe varUNano niyama kahyo che tene bIje ThekANe jatano niyama zA mATe kahyuM che; tathA jene bIje ThekANe Uta kahI che tene, sarvano samAvaza karanAra AkAzanA deva varuNe kevI rIte eka svataMtra zakita dAkhala nakkI kIghelI athavA TheravelI koI veLA dhAravAmAM AvI che, tenI paNa samaja paDe che. - jyAre eka vakhata evuM jANavAmAM AvyuM ke sIdho mArga athavA satya mArga pakaDyAthI devo aMdhakAranA baLa upara phAvI gayA che, tyAre teonA pUjAriyo paNa teja satyamAM potAne paNa cAlavAdevA mATe arja kare to temAM koI moTI vAta nahi. A pramANe ApaNA vAMcavAmAM Ave che: "o idra jalanA mArga upara amane derI laI jA, saghaLAM saMkaTa uparathI satyanA mArga upara. athavA, "o mitra ane varUNa, jema koI vahANamAM besAne samudra oLaMgI jAya che, tema ame tamArA satya mArga caDhI sarva pApa eLagI jaiye. vaLI eja dave, mitra ane varuNa, pelI mahAna RtanI stuti karatA kehavAya che. bIje kavi kahe che. huM tane mArge sArI peThe cAluM chuM bIjA hAtha upara kehavAmAM Ave che ke duSTa tane mArge ADA utaratA nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (89) ta eTale yajJa. -00je ApaNe yAda rAkhiye ke hiMdusthAnamAM prAcIna kALamAM keTalA badhA thaze sUryanI gatiupara AdhAra rAkhatA hatA tathA sUryodaya, madhyAnha tathA sUryAsta veLA nitya yazo kema thatA hatA; pUrNimA (punama) ane cAMdarata upara balidAna kema thatAM hatAM; ane traNe Rtuo tathA sUryanA ardha-vArSika athavA vArSika vega (gamana) pachI bhego kema ApavAmAM AvatA hatA, to yajJa pote vakhata jatAM tene mArga kAM kahevAyo te ApaNe sArI peThe samajI zakazuM. chele to sAmAnya artha niyama thayo. nadiyo, jemane keTaleka ThekANe tene mArge jatI kahelI che. teone bIjAM maMtramAM varUNanA niyama athavA rItipramANe cAlatI jaNAvI che. e sivAya tanA bIjA ghaNA artho, athavA arthanA prakAra che, paNa te ApaNA kAmane mATe thoDA ja agatyanA che. mAre bIjuM eTaluM ja umeravuM che ke je pramANe teno artha je kAMI sIdhuM, sAruM ane satya che, te darzAvanAra thayo temaja anata zabda je kAMI ju, duSTa athavA asatya che te darzAvavA mATe vaparAto hate. wtano vistAra (khIlavuM). vedamAMnA A RtaviSe, tamane koI spaSTa vicAra ApavAmAM, eTale ke A jagatnI, sUryanI, sahavAra ane sAMjanI, divasa ane rAtanI, sthIra sthApelI gatine prathama artha kema thayo? te gatinuM mULa cheka dUra pUrva dizAmAM kema ThasI beThuM; tenAM svarUpa AkAzI padArthonA mArgamAM, eTale ApaNe kehavuM joIe ke divasa tathA rAtamAM kema mAlama paDyAM hatAM ane je satya mArga 12. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (90). bhaNI devo adhaMkAramAMthI prakAza lAvyA te mArga mAnasane thoDoka balidAna kriyAne pratApe ane Doka tenA sAdhAraNa niti prakArathI pakaDavAne pAchaLathI kema yogya thaye-e saghaLA kAMI spaSTa vicAra ApavAmAM huM saphaLa thayo chuM ke nahi te huM jANato nathI. A mAcIna bhAvanAne vistArI varNana karavAmAM tamAre kAMi vicAranI ati ghaNI ekasAI ke spaSTatAnI AzA rAkhavI na joIe. emanAmAM tevuM kAMI hatuM nahi ane tevuM kAMI heya nahi. ane A paNe je A kAvyarUpI kalpanAone karaDA vicAranA tarehavAra - rgomAM tANI teDIne mukavAno yatna kariye, te ApaNe hAthe teenI pAMkhe tuTI jaze ane teomAM je jIva (satya) che te bhacaDAIne nikaLI jaze. ApaNI pAse teo mAtra mAMsa, lehI, ane jIva vagaranAM, khAlI hADakAM rahI jaze. bhASAMtara karatAM naDatI aDacaNo. A jAtanA saghaLA vAdavivAdomAM naDatI aDacaNAnuM kAraNa e che ke vicArane prAcIna rUpomAMthI arvAcIna rUpamAM badale paDe che ane tema karatAM keTalAka baLAtkAra avazya thaI paDe che. vedanA ta zabda jeTalo lavacIka tathA kAryakSamatAmAM puro, ane vicAranAM navAM navAM rUpa ubhAM karavAmAM samartha ApaNI pAse koI zabda nathI. je kAMI ApaNe karI zakiye te eja ke, banI zake to vicAranuM madhyabiMdu zodhI kADhavuM, ane pachI te biMduthI judI judI dizA tarapha jatAM kIraNo pAchaLa javuM. meM je yatna karyo che te eja, ane tema karatAM je huM "junA upara navuM vasa ghAlavA" jevuM karato dekhAtA * hi6 zabda yAcAra, keje Azara eTale AgaLajavuM uparathI nikaLe che tenI vRddhi paNa eja pramANe thayelI jovAmAM Ave che. himAM keTalIka kalpita kathAonuM mULa A Azara ghAtumAMthI janma pAmela che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (91) he, te huM eTaluM ja kahI zakuM chuM ke, mane bIje mArga sujha nathI, sivAya ke ApaNe saghaLA saMsakRta bhASA, ane te paNa vaLI vedanI ja saMskRta bhASA, balavAnuM kabula rAkhiye. thoDuMka thayuM eka moTA aMgreja kavi ane vidvAne (Personal Jehova) zArIrika svarUpavAn IzvaravALAM junAM hibru matanuM bhASAMtara eka niraMtara zakita, ApaNe pote nahi, je satyatA tarapha jAthache' evAM arthanA zabdomAM karavAthI tene ghaNoka deSa devAmAM A vyo hato. evo vadhe levAya che ke A acIna, ane Avo kevaLa aMgrejI vicAra darzAvanAra koI zabda himRmAM maLI Ave e asaMbhavita che. e kharuM paNa hoya, paNa vedanA prAcInakALanA kavi je Aja hayAta hatA, tathA teo avAcIna vicAra pramANe vicAra karatA hota, ane arvAcIna bhASA bolatA hata, te mAre kehavuM joie ke teo potAnA prAcIna tanuM bhASAMtara "eka niraMtara zakti, ApaNe pote nahi, je satyatA tarapha jAya che" ema karavAnuM mana karata; je vAta kAMI ghaNuM asaMbhavita nahi gaNAya. zuM jata sAmAnya Arya bhAvanA hatI? eka bIjI vAta hajI nakkI karavAnI rahelI che. ApaNe joyuM ke vedamAM Rta zabda vicAranA sarvathI junA paDane lagato che. have savAla e che ke te kevaLa vedane lagatoja che ke aisa, jhiyusa ane jupitaranI peThe AryaprajAnI koI sAmAnya bhAvanA hatI ? e viSe khAtarIthI bolavuM kaThiNa che. ApaNe jovAmAM A vaze ke eka ja dhAtu a (ar) uparathI nikaLelA lAlina tathA jamana zabdAmAM sahajAta vicAro hatA kharA, paNa evuM dekhADavAnI puratI sAbItI nathI ke vedanA kaviyonA jatanI peThe A zabda, AkAzI padArthonI rojIdI, aThavADIyAnI, mAsika ane vArSika Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9ra) gatinI kalpanA uparathI ja, ane bIjAM kazAM uparathI, nikaLyA nathI. , saMsakRtamAM RtasivAya ApaNane Rtuone mATe sAdhAraNa zabda maLe che ke jeno artha prathama varSanA niyamasaranAM pagalAM athavA hAlacAla thato hato. kaMdamAM je 23 zabda che, te paNa eja "Rtu' zabda che, paNa teno artha ekalo anukrama thato nathI, paNa vaLI anukrama rAkhanAra e paNa thAya che. saMsakRta Rtu eTale Rtu ane *ta eTale nakkI thayeluM, niyamasaranuM,. teone, mukhyatve karIne jyAre AkAzI padArthonI gati tathA prAcIna yazonA anukramanA arthamAM lAgu pADelA hoya, tyAre teone lAtina reta eTale dharma saMbaMdhI revAjo pramANe ane rasa eTale kriyA athavA gharma saMbaMdhI kriyAnI rUDhI tathA Rta sAthe ekamaLatA dekhADavAne vAraMvAra yatna karyAmAM Avyo che. paNa lAtina hai saMsakata ja sAthe kadI emaLatI thatI nathI, kAraNa ke ba, ar athavA 2nuM TuMkuM rUpa che ane teTalA mATe te lAtinamAM e (or) eN (en) a (ur) ane kavacItaja 2 (re) thAya che. te paNa ApaNA dhAtu ar athavA % sAthe lAtina - rano saMbaMdha dekhADavAmAM kAMI aDacaNa dekhAtI nathI; ane benarIe dekhADI ApyuM che ke eNra tathA Arenisa saMsakRtanA eka rU5 -havana sAthe eka maLatAM Avaze. radicara eTale vaNavuM, tene prathama artha evo jaNAya che ke, koIpaNa padArthanI saMbhALathI ane anukramathI kIdhelo goThavaNa mukhya karIne derAnA tAranI goThavaNa. wta zabdanI sAthe lagabhaga maLato AvatA zabda lAtinamAM zatam (ratus) che, vizeSa karIne jyAre ApaNe dhyAnamAM laIye ke A rAjas zabda lAtinamAM tArAonI niraMtara gatine paNa AgaLa lAgu pAyAmAM Avato hato. mane evo vicAra jAya che ke lAtinane A tas zabda utpattimAM ane vaLI arthamAM saMsakRta Rta sAthe ekamaLo che, eTaluM ja ke vedanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (93) katanI peThe te lAtinamAM kadI paNa eka dharmasaMbaMdhI bhAvanAnA rUpamAM khIlyo athavA Tharyoja nathI. paNa je ke huM A vicAra dharAvuM chuM, to paNa huM tethI je agavaDo ubhI thAya che te chupI rAkhavA mAMgatA nathI. je baphata lAtinamAM jaLavAI rehalo hato, te te Arata, erata eNrata, athavA uratam thAta; paNa rAta, ke vaLI zIta ke je dhaNItasu, eTale vyartha athavA asthIra, zabdamAM jovAmAM Ave che, te thAta nahi. huM sApha kabula karuM chuM ke dhvani (avAja) uparathI mukAbalo karavA pramANe (Phonetically) prophesara kahane lAtina rAtane saMsakRta rAta sAthe ekamaLo dekhADe che, te vadhAre niyamasara che. priophesara kahana tene rA eTale ApavuM, dhAtu uparathI nikaLelo jaNAve che ane jema, da dhAtu uparathI lAtinamAM dAtam tathA jevItama nikaLelA che tema dhAtu uparathI thathAniyama barAbara rAta tathA iritam ApaNane maLavA joIe. paNa meM kahananI vyutpattimAM je aDacaNa naDe che te tenA arthanI che. rAtanAM arthe ApeluM evo thAya che. ane jo ke tene artha bakSe ApI dIdheluM, TheraveluM e paNa thAya che, tathA joke jhaMdamAM paNa vaLI vAta eTale niyama, dA (dhA) baMne ApavuM ane nakakI karavuM e dhAtu uparathI nikaLelo che, to paNa kerasenanA jaNAvyA pramANe lAtina rAtane asala athe kadI paNa e thayo hoya tenAM kAMi paNa cinho jaNAtAM nathI. vaLI lAtina rAtane saMsakRta #ta sAthe avAjamAM ekamaLate dekhADavAmAM naDatI aDacaNa nahi elaMgAya evI nathI. lAtina zabda rAtI eTale tarApo (tara), teno saMbaMdha ghaNu karIne saMsata dhAtu aNuM, eTale halesAM mAravAM, tenI sAthe tathA lAtina esilisane saMbaMdha saMsakRta kuSa sAthe dekhADavAmAM Ave che. have tyAre je lAtina rAta su zabda saMsakRta ta zabdaja hoya, te te paNa asala AkAzI padArthonI niyamita ane TharelI gatine mATe lAgu Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (94) paDayA hatA temaja kenasipeze ke malera tathA evA bIjA ghaNA zabdanI peThe te pAchaLathI eka vizeSArtha vaparAte baMdha 5Dayo hato ema mAnavAne dareka kAraNa che. ema ja hatA, A vAta jANavI manoraMjaka lAgaze ke, jayAre saMsakRtamAM zvatano artha AkAzI padArthonA anukrama uparathI, vakhata jatAM, nItino mArga tathA satyatA thaze, tyAre rAta jo ke te ja mULo uparathI nikaLelo che paNa lAtina ane jaramanamAM teno artha buddhine lagatA niyama tathA viveka davanAra . kAraNake vAta zabdanAja dhAtu uparathI nikaLelo, tathA tenI sAthe ghaNe nikaTa saMbaMdha dharAvanAra zabda lAtina rezi che ke jeno artha TharAvavuM, gaNavuM, umeravuM tathA bAda karavuM, ane tarkazakita thAya che tathA vaLI gathika rAje eTale saMkhyA, rAjana gaNavuM, tathA uttara jaramanInI junI bhASAnA 24 eTale bhASA, ane je eTale bolavuM, te che. bata chaMdamAM aza thAya) che. paNa joke ApaNane bIjI Arya bhASAomAM vedanA ane barAbara maLatA koI zabda jaData nathI, ane teTalA mATe tene vAs tathA jhisanI peThe Arya prajAnA prathama judA paDavAnI AgamajanA jeTalo purAtana na gaNI zakAya, paNa ApaNe dekhADI zakahyuM ke te zabda ane tethI ubhI thatI bhAvanA baMne, I. rAtizA. jeono dharma chaMdaavastAmAM ApaNane jaNAyelo che, tathA hiMduo jeonAM pavitra maMtra vedamAM jaLavAI rahelAM che. teo eka bIjAthI chelalA chuTA paDayA te AgaLanAM hayAta hatAM. ghaNo lAMbe vakhata thayo evuM jaNAveluM che ke Arya bhASAnI A baMne zAkhA, je agnikoNa tarapha phelAyelI hatI, teo bIjI saghaLI zAkhAo, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jeoe vAvyakoNano mArga lIdhe hatA, teothI judA paDayA pachI ghaNe lAMbo vakhata sudhI sAthe rahelI hevI joIe. A be zAkhAomAM je keTalAka zabdo ane vicAro sAmAnya che temane maLatuM kAMI paNa bIje koi ThekANe ApaNA jevAmAM AvatuM nathI. vizeSa karIne teonA dharma ane saMskArakarmamAM vaparAtAM keTalAMka nAme khAsa gaNAI zakAya ema che, to paNa teo baMne saMsakRta ane aMdamAM maLI Ave che. aMdamAM je zabda saMsakRta Rtane maLato che, te azache. avAja uparathI sarakhAvI jatAM Aza zabda #tathI ghaNo judo dekhAya che, paNa ta zabda kharekhara to Arta che ane saMsakRta huM (ct) no jhaMdamAM zuM (sh) thaI zake che.* atyAra sudhI aMdamAMnA azanuM bhASAMtara pavitrAI karavAmAM AvyuM che. ane hAlanA pArasIo haMmezA teno A arthe kabula rAkhe che. paNa eka ghaNu kAbela ca vidyArthi ma. DAtetare jema DuMka thayAM dekhADI ApyuM che tema, te zabdanI A bIja utpatti che; tathA je artha jatano vedamAM thAya che te artha azane lAgu pADayAthI avatAmAMnAM ghaNAka vAka pahalI ja vakhate pitAnuM kharUM lakSaNa le che. (teno artha baMdha besato thAya che.) A vAta ne pADI nahi zakAya ke jema vedamAM tema avastAmAM azanuM bhASAMtara keTalIkaveLA pavitrA karI zakAya; ane jayAM thI barAbara karavA mATe jaNAve che, tyAM te ghaNI veLA vaparAyelo che. eve ThekANe aza * ataM tathA aA baMne ekaja che evuM prathama dekhADIApanAra dI lagaDe de Lagarde ("Gesammele Abhandlungen" p. 162) tathA epArTa (*Inscriptions des Achemenides' p. lo5) hatA. hoge te kabula rAkhyuM hatuM ('Day 18 Capital deg Vendidad Sitzungsberichte der Kgl. Bayer Akad der Wissenschaft. en' 1868. p. 526) ane zubazamene tene Teko Apyo hato. ("Ein Zoroasterisches Lied. p.76) A pramANe, saMsakRta matya= maraya; saM0 9tanA jha0 pezanA; saM0 bha = 40 bAzara saMmRta=40 meza , saM. paraMtu jha05zu. pIgala ("Arische Studien' p. 83) A mAhenA keTalAekanuM maLatApaNuM khoTuM che ema jaNAve che ane teone judI rIte khulAso Ape che. te paNa saMsakatA te da mAM badalAI zake ema te paNa kabula kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ no artha jene sArA vicAro, sArA zabdo, sArAM kAme" karI kehavAmAM Ave che, temAM samAI jAya che. sArUM eTaleke kriyAkAmamAM je sArUM athavA kharUM, yajJa karavAmAM eka paNa cUka ke khATA uccAra vinAnuM te che. paNa keTalAka vAka uparathI evuM mAluma paDe che ke jarathotane paNa koIeka anukrama athavA utanI hayAtI jaNAI hatI. savAra, bapora, ane rAta kema jAya che, tathA je niyama teene mATe ghaDI kADhelo che tene anusarIne teo kevI rIte cAle che, te viSe vaLI te bole che surya ane caMdravacce cAlatA purNa snehathI, tathA jIvaMta vizvamAM je ekavache tethI, dareka janmanA camatkArothI, ane mAtA pAse pitAnA bALakane mATe khorAka kevI rIte velAsara maLI Ave che, tethI te paNa sAnaMdAzcarya pAme che. jema vedamAM tema avastAmAM paNa jagat ane anusarIne cAle che, tathA sRSTi aMzanI utpatti che ema jaNAveluM che. dInadAra (dharmabhakato) A duniyAmAM pitAnI hayAtImAM azanA rakSaNa mATe prArthanA kare che ane maraNa bAda sarvathI uttama AkAza, je azanuM rehaThANa che, tyAM emajhadane jaI maLaze. je kharo subhakata che te azano bacAva kare che, ane azathI duniyAmAM vRddhi ane AbAdo thAya che. duniyAno moTAmAM moTo niyama aza che, ane dInadAra (dharmabhakata)nI moTAmAM moTI mananI IcchA asavana eTale aza dharAvanAra, eTale aza thavAnI che. - A uparathI evuM dekhADavuM basa thaze ke hiMduo tathA IrAno chuTA paDyA te AgaLa vizvane lagatA koI anukramanI hayAtI viSe mAnavAmAM AvatuM hatuM, tathA te anukrama teonA prAcIna sAmAnya dharmano eka bhAga hato ane teTalA mATe avatAnA savathI purAtana gAthA karatAM vadhu purAtana, ane vedanA sarvathI purAtana maMtra karatAM vadhu purAtana te hato. te pAchalA vakhatanI aTakaLanuM pariNAma na hatuM temaja judA judA devane mAnyA pachIja ane A saSTiupara teone vadhate ocho svataMtra (Apakhuda) amala Akhara thayA pachI ja, te mAtra bahAra paDaze nahato. nahi, te (anukrama) dakSiNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarapha vasanArA AlokanA prAcIna dharmamAM saghaLe vyApI raheluM eka aMtAna hatuM, ane teonA dharmanuM kharuM tela karavA mATe paroDhicAMnI, agninI, IMdranI tathA rUdranI saghaLI vArtAo karatAM te atyaMta agatyanuM che. ta eTale duniyAnelagatA eka anukramaviSe mAnavuM te "sUrya potAnI hadabahAra jaze nahi evAM mata karatAM prathama kAMI vadhAre nahota topaNa e mata dharAva eTale zuM? tene sahaja vicAra kare. jeTalo bheda junA vyavasthA ane anubhava che tathA jeTalo bheda devanA AMdhaLA khelavacce tathA samaja paDe evA ane teTalA mATe jJAnI devAnusaMdhAna vace che, teTalo bheda emAM che. Aje paNa keTalAM badhAM manuSyA, jyAre bIjI sarva padArthothI potAnI khAtarI karavAmAM nirAza thayAM che, jyAre teo potAnI khALyAvasthAmAM majabuta TharelA ane khAtara jamA karanArA vicAro tacha beThA che, jyAre mAnasaviSeno temane bhAva bagaDI gayo che, jyAre je saghaLuM Apa svArthi, nIca, tathA adheira che, tenA bahAranA dekhAtA jayathI teoe satyatA, sadAcAra tathA niSkapaTanA pakSane mATe vadhAre vAra laDavAnuM, kyAM nahito A duniyAmAM nakAmuM gaNIne choDI dIdhuM che, tyAre huM kahuM chuM ke keTalAM badhAMone potAnuM peluM sukha ane chelI zAMtI wta Upara A duniyAnA anukrama Upara-manana karavAthI maLyAM che? pachI te anukrama tArAonI avikArI gatimAM jaNAye haiya, ke nAnAmAM nAnA forget-me-not e nAmanAM phulanI pAMkhaDI, derA, ane puSpa garbhataMtuonI ekanI eka amuka saMkhyAmAM mAlama paDayo hoya. keTalA badhAone ema lAgyuM che ke, A vyavasthAne lagatA-suSTinA A suzobhita anukramane lagatA hevuM e, jyAre bIjI dareka vastu niSphaLa utarI che, tyAre teone mATe kAMI AdhAra levAga, vizvAsa rAkhavA joga mAnavA joga che. ApaNane Atano, eTale duniyAmAMnA niyama ane anukamano A AbhAsa ghaNo thoDe lAge; paNa pazviuparanA AgalA rehavAsiyo, jeone bIjAM kazAno Teka na , Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ teone mana te sarve ja hatA-teonA tejasvi AtmAo karatAM, teonA devo karatAM vadhAre sarasa, agni ane IdakaratAM vadhAre sarasa hato; kAraNa ke je te eka vakhata temanAM- jANavAmAM Avyo, eka vakhata samajavAmAM AvyuM, to pachI tene temanAM manamAMthI kadI kADhazakAya ema nahotuM. have tyAre ApaNe vedauparathI je zikhyAchiye te A che, ke hiMdusthAnamAM ApaNI jJAtinA pUrvajo pitAnI IdrithI, nadiyo, ane pahADomAM, AkAza ane sUryamAM, garjanA ane varasAdamAM, vadhatI ochI jaNAtI izvarI zaktine mAtra mAnatA hatA. eTaluM ja nahi, paNa vaLI teonI Idrie saghaLA dhamAnAM be atiAvazyaka to sUcavyAM hatAM, eTaleke anaMtanI bhAvanA ane niyama tathA anukamanI bhAsanA, ke jemAMnI eka, arUNadayanI pachavADe enerI varNanA samudramAM ane bIjI sUryanI rojIMdI cAlamAM prakaTI nikaLatI, teone jaNAtI hatI. A be iMdriyajJa padArtho, jene maDe vahele dareka mAnase manamAM utAravA joIe, teo prathama eka preraNA sivAya kAMIka vadhAre nahatA, paNa teonuM cAlaka baLa jyAM sudhI ApaNI jAtinA vaDIlonA mana upara "saghaLuM sIdhuM che evI majabuta ane jatIna rahe tevI asara kIdhI tathA "saghaLuM sIdhuM thaze evI AzA ane AzA karatAM kAMIka vadhAre teonA dilamAM utA kIdhuM tyAM sudhI svastha thayuM nahi. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ijhezvaramata, anekavaramata, eke zvaramata, nirIzvaramatazuM ekezvaramata dharmanuM eka prathama rUpa che? vedamAM AvelA mukhya devatAonAM mULa ane vRddhi keTalAM rItAnusAra, keTalAM samajI zakAya tevAM ane keTalAM anivArya che, te viSe je tame vicArakaraze to tame kadApi mAsa vicArane maLatA thazo ke, manuSyajAtine pahalo dharma ekezvaramata ke anekezvaramatano hatA, evA AkhA vivAda viSe kAMI nahito jeTaluM hiMdu prajAne ke vaLI hiMdustAnathI pUrapamAM jaIvaselI prajAone lAgatuM vaLagatuM che, te jotAM bhAre takarAra calAvavI yogya nathI." A savAla koIpaNa divase ubhA thayo hota eviSe mane zaka che sivAya te kaI bIjA matanA pariNAma dAkhala ApaNe hAthaAvyohita nahiM, ke je mata yUrapanA madhyayugamAM ghaNuM sAdhAraNa hatuM, ane te eke, dharmano AraMbha hile prathamaNakaTikaraNathI thayo che, je prathama prakaTikaraNa viSe koI bIjI rIte tarka : bAMdhI na zakAya, paNa ekaja rIte, ane te eke e prakaTikaraNa eka satya ane parNa dharmanuM, ane teTalAja mATe ekezvaramatanuM hatuM. e prathama utapattinA ekezvaramataviSe ema dhAravAmAM Ave che ke tene yAhudhI lokeja mAtra jALavI rAkhyuM hatuM, ane bIjI * asala ekezvaramatane huM svikAranAra hAu ema keTalIka veLA TAMkI dekhADavAmAM AvyuM che. paNa e mata huM kevA amAM lau chuM te AgaLa AvatA TIkAo UparathI ane mukhya karIne puSTa ra73 nI 7 mI eLa UparathI jaNAze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (100) saghaLI prajA te matano tyAga karI anekezvaramata ane mUrtipUjA vikArI beDI, je hAlatamAMthI pAchalA vakhatamAM te prajAe pAchI pharI dharmane anusaratAM athavA tatvazAsane anusaratAM ekezvaramatane vadhAre svaccha ane prakAzita mArga pakaDayo. A kevaLa AdhArarahita tarkomAMnA koIeka nirAdhAratarkanuM paNa khaMDaNa karatAM keTalo vakhata vahI jAya che te jotAM ApaNane Azcarya lAge che. e mato vAraMvAra khaMDaNa thayuM hoya; uttama dharmazAriyo ane paMDitoe kAMIka mudatathI kabula rAkhyuM hoya, ke e matano koIpaNa jAtanA daDha pAyA upara AdhAra nathI; to paNa e mate, jyAM ApaNe temanI maLI AvavAnI vakI rAkhatA nathI, tyAM, jemake pramANane mATe vaparAtAM pustakomAM ane vadhAre dubhaMgya, nizALamAM vaparAtAM sAdhAraNa pustakomAM, nikaLI Ave che, ane e rIte A nakAmAM jhADavAM comera repI devAmAM AvyA che, je saghaLe sthaLe ugI nikaLe che, ane je kharA ghahunA kayArA che tene jANe DhAMkI nAkhe che. bhASA vidyA ane dharma vidhA. A bAbadaSAM bhASA-vidhA dharma-vidhA sAthe ghaNI vAte maLatI Ave che. aibala athavA koI paNa evAM bIjAM mULa lakhANa taraphanI kAMI paNa sattAvinA, ane eTaluM ja nahi paNa AvA anujanathI zuM samajavuM tene kAMIpaNa sApha khulAse karavAnI zakitavinA ghaNA prAcInakALanA ane vaLI arvAcIna kALanA graMthake paNa evuM khAtarIpUrvaka mata ApI gayA che ke bhASAnuM mULa paNa (dharma paTha) prathamakaTikaraNamAMthI nikaLyuM che. eTaluM kahyA pachI upalA lakhanAranuM bIjuM kehavuM e hatuM ke A prathamakALanI bhASA te hibrIja hovI joIe; tathA . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (101) bIjuM e ke bIjI saghaLI bhASAo hikhImAMthI ja nikaLelI joIe. grIka ane lAlina, keca ane IgrejI e saghaLI bhASAo hisTrImAMthI nikaLI che evuM siddha karavA sthUla pustako racavAmAM je vidvatA ane caturAI vaparAI che te kAMI vilakSaNa vAta che. te paNa jyAre evuM jaNAyuM ke game tema tANatuzIne hisTrI pAse evuM manAvI na zakAyuM ke huM A saghaLI guNakSINa putrInI mAtA chuM,' tyAre A pharIpharI karelA yatnonuM pariNAma niSphaLatAmAM ja AvavAthI manuSya bhASAnAM mULa ane vRddhinA saMbaMdhamAM saghaLImaLI AvatI sAkSIno nipakSapAta saMgraha karI, ekavAra pharI tapAsa laMbAvavI avanI lAgI. A saMgraha, jene ApaNe bhASAne itihAsamAge calAvelo abhyAsa kahiye chiye, te uparathI turata duniyAno mukhya bhASAnI jAti pramANe varga kidhAmAM AvyA, jema karatAM hinrIne tenI kharI jagyA bIjI semitika bhASAonI bAjue maLI; ane bhASAnA mULanA savAle te eka kevaLa navAja savAlanuM rUpa lIdhuM, te eke, manuSya bhASAnI moTI zAkhAomAMnI pratyekamAM je dhAtu ane asala vicAro AvelA che temanAM mULa zuM? bhASAvidyAne dAkhalo laI tapAsatAM dharmavidyAnA abhyAsi paNa ene ghaNeeka maLate pariNAme pahoMcyA. duniyAnA dhamAM kAMto pAhudI dharmanA apabhraMza che kAMte yAhudI dharmanI sAthe koI pUrNa prathamakaTikaraNamAMthI nikaLyA che, (dharmajJAna Izvara taraphathI prathama koI mArga prakaTathayuM) evA teoviSe AgaLa thIja vicAra bAMdhIne te dharmano abhyAsa AraMbhavAne badale, upalA abhyAsiyoe dIThuM ke e te amAro dharma che ke duniyAnAM dharmapustakomAM, athavA judI judI manuSyajAtinAM purANata itihAsa, rItabhAta athavA vaLI bhASAmAM paNa dharmavicArane asala itihAsa je kAMI Aja sudhI maLI Ave, te saMbaMdhI saghaLI sAkSI ekaThI karavI. tyArapachI jeTalA sAhitya Aja sudhI ekaThA thayA che teno teoe eka jAti pramANArthe koTho karyo, ane tyAra pachI ja teoe judA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) judA dhamAnAM mULa, eTale je asala khyAlothI temano pAyo racAya che, ane te saghaLAMnI pUrve je anaMta che, te viSeno khyAla kevI rIte khIlavavAne zakitamAna thayA haze, te zodhI kADhavAnI peravI karI, dharmanA mULa saMbaMdhI savAla upara lakSa ApyuM; jema karU vAmAM eka kore IkriyajJAna ane bIjI kore sRSTi ApaNI AsapAsa UbhI che te be sivAya kAMI trIjI vAta AgaLathI svikArI nahi. A be vidyAomAM eka bIjuM maLatApaNuM che. ene sArI peThe jANItuM che ke bhASAmAM sadA vadhavAne ane vistAra pAmavAne guNa che, ane vistAra pAmatI veLA je vAta avazya che ke je je vaparAi raheluM ane apabhraMza thayeluM, te saghaLuM kADhI nAkhavuM, teja pramANe dharmane itihAsa paNa sadAno vadhAro ane vistAra dekhA to Avyo che, ane tenI AkhI hayAtIja bhraSTa thayelAM tane tajI devAmAM ja samAyelI che, jema thavuM avazyanuM che; kAraNa, je kAMI hajI narega ane sajIva che, te vadhAre sArI rIte jaLavAI rahe, ane te ja vakhate vaLI je akhUTa bhaMDAramAMthI saghaLA dharma nikaLe che temAMthI navI vaLANone AvavAne mArga maLe. je dharma avikArI, te jANe koI belAtI baMdha paDelI bhASA jevo che, je bhASA thoDoka vakhata pitAne pUrNa amala calAve che, paNa chele saravALe laikika bhASAnA bemAluma saMbaMdhathI tathA lekamata, jene vAraMvAra IzvaranuM pitAnuM mata kehavAmAM AvyuM che, tethI te bhASAne baLAtyAre hAMkI kADhavAmAM Ave che. vaLI koIpaNa "sahajanma-bhASA" evuM nAma have vadhAre vAra bolatuM nathI-kAraNa e vAkayano zo artha karavo te ApaNe bhAgyeja jANiya-te ja pramANe evo paNa vakhata Avaze jyAre "sahajanma-dharma" ema belavuM te paNa AvI ja rIte nahi samajAya tevuM pramANa thaI paDaze. ApaNe have jANiye chiye ke eka manuSya potAnA meM uparanA parasevAthI (zramathI) dareka vastu jhIlavAnI che, te paNa ApaNe e paNa jANiye chiye ke jyAM jyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (103). teNe yathArtha mehanata karI hoya, te te jagyAe tene mAtra kaTa kacaraja mAtra maLyo nahi hoya, paNa tene nirvAha cAle eTale khorAka maLyo haze, jo ke teNe AkhA janmArA sudhI udAsI vace ja bhajana kareluM kehavAya. - e to samajavuM saheluM che ke, je eka saMpUrNa vyAkaraNa ane zabdakoza ekAeka svargamAMthI utarI AvyAM hoya, te paNa je prANi pitAnI bhAsanAne vadhArI bhAvanA banAvavAne azakta hatA, ane jeone eka bhAvanA sAthe bIjIne zo saMbaMdha che tenI khabara nahatI, tevA mANine upalAM devadatta vyAkaraNa ane zabdakoza nirauogI thaI paData. e to mAtra koI pArakI bhASA jevuM thAta, ane jene potAnI bhASA samajavAnuM ThekANuM nahi, te pArakI bhASA zuM samajavAnA? ApaNe bahAranI sahAyatAthI pArakI bhASA samajI zakaze. paNa bhASA ane bhASA eTale zuM te te nijaaMtarathI samajavuM joIe. e ja pramANe dharma samajavo. koI khristi-dharma-kathA dUtane puche, ke je lokone dharma zuM teno vicAra nathI temanI AgaLa khristi dharmanA bheda pUrNa rIte samajAvI zakaze? te ghaNuM kare che eTaluM ja ke tucchamAM turacha jaMgaliyomAM paNa je thoDAM ghaNAM dharmanAM mULa che te zodhI kADhe, jo ke e mULa kadApi dhruvanA uMDA paDamAM chupAyelAM hoya. A mULiyAM je jhAravAMthI sukAI gayAM hoya tene teDI nAkhI temane pharI ugADe ane pachI je jamInamAM ja mAtra dharmanAM svAbhAvika bIjAnA pIlA uge te jamIna pharI eka caDhatA prakAranA dharmanAM bIjanI vAvaNI mATe tathA e bIjane puSTi ApavAne mATe yogya thAya, tyAM sudhI dhIrajathI ubho rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) ivaraviSenI bhAvanA. . A vRttithI ApaNe dharmano abhyAsa mAMDiye te dharma pahelAM ekezvaramatane ke anekezvaramatane hatA, e savAla ApaNane kadI naDanAra nathI. jyAre mAnasa eka veLA vicAranA koI AvAM sthaLa sudhI AvI lAgyo che ke jyAM te koIka vastu, pachI te eka hoya ke vadhAre, tene Izvara kahI zake, tyAre samajavuM ke te aradhAthI vadhAre mArga kApI cukI che. tene izvara e bhAva to maLyo che, ane have mAtra je viSayane te have pachI yathArthe lAgu paDe te mAtra zodhI kADhavuM rahyuM che. ApaNe jANavAnuM e che ke, mAnasa pehala helo IzvarI aMzano vicAra karavA kema zikhyo, ane e vicAra kayAM mULa tatvone AdhAre eNe bAMdhyo. A pachIno savAla ti e Avaze ke, mAnasa A athavA pelI vastu, je eka che athavA aneka che, temAM IzvarI aMza nizcaye bolavAne kema zakitamAna thayo. dharma vize* lakhANa karanAra graMthakAro kahe che ke asalanA mAnaso sRSTinA je mahAna padArtha temanI AsapAsa patharAyelA che temane Izvara karI mAnatA." upalA lakhanArA bhale ema paNa kahe ke asalanA loko sugaMdhI masAlo bharavA mATe (mamaI karavA) teo pAse mama athavA mINa hatuM te pahelAM teo pitAnAM maradAMne mINa-mazAlAthI jALavI rAkhatA hatA. * prAcIna kALanA AnI dharmaviSayaka lAgaNiyo game evI majabuta hoya, abhUta viSenI tenI samaja game evI tINa hoya, ane eTalA mATe je mahA kudaratI padArtha tenI AsapAsa patharAyelA tathA pitAnA mahatavathI dhrujAvI nAkhatA hatA temane Izvara karI mAnavAne game evI bhAre utkaMThA teone thaI hoya, ema ApaNe vicAra, paNa A te spaSTa che ke A padArjethI temanI lAgaNI Upara je je ekiya (physical) asara thaI hatI, te jema pelA padArtho vadhAre vadhAre najare paDatA ane harakata karatA tenA pramANamAM hajI vAre hota; ene mATe ja AkAza, pRthvI, , , jo ke devatA gaNAtAM hatAM, topaNa svAbhAvika rIte IzvarI guNa temanAmAM che evuM manAtuM hatuM, te - guNadarzaka nAmo karatAM kudaratI rIte temanAM bahAranAM vilakSaNa nAme temane ApavAmAM Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) vidathI maLatAM navAM sAdhana. huM koI evA lakhanAramAM eka nathI ke jeo mAne che ke gharmavidyAsaMbaMdhI A ane bIjA saghaLA siddhAMtane khulAso vedathI maLe che. dharma jevI rIte hiMdusthAnamAM viratAra pAmyo, tevIja cekasa rIta saghaLI prajAnA dharmano prasAra thayo ema mAnavuM, tenA karatAM bIjI vadhAre moTI bhula kAMI na hoya. ethI UlaTuM, dharmazAstramAM A anyaanya tulanArUpa abhyAsa karavAno mukhya lAbha te e che ke, ema kare ApaNe joIza ke keTale ja mArga ekaja Azaye pahacI zakAya, ane pahecI zakAyuM che. huM je khAtarIthI kehavA mAguM chuM te eTaluM ja ke dharma mAtranA prasAraNane veda eka pravAha che, ane te eka ghaNo agatyano pravAha che; ane koI paNa AgaLathI svikArelA vicAra manamAM rAkhyAvinA ja A viSayane ApaNe ane bhyAsa kariye, te hiMdusthAnanA Ayelokone pehale dhamaeN sAdhAraNArthe ekezvara matano hato, evo savAla mArA manane kevaLa arahita dIse che. ISTavara mata. vedakALanA hiMduomAM vedakALanI je sAthI prAcIna rUDhI hatI tene mATe je ApaNane eka sAdhAraNa nAma joItuM hoya to te nAma ekezvara mata nahi ke vaLI anekezvara mata nahi, paNa mAtra Izvara mata jANavuM, eTale ke ekala vastuo, pachI teo ardha spezya hoya ke aspRzya hoya, tenA upara bhAva ane tenI pUjA ; je vastuomAM mAnase pahelavehelAM aTaSya ane anaMta (Izvara)nI samakSatA ka95; ane je vasatuomAMhelI dareka ApaNe AgaLa joI gayAchiye tema aMtavAna, svAbhAvika ane kalpizakAya evI 14 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nahi, paNa ethI kAMIka vizeSa guNavALI gaNa; ane e pramANe saravALe koI vastu asUra, eTale jIvatI gaI, te koI deva athavA prakAzita AtmA thayA, ane koI amaye, eTale tamAre nevI, ane pAchaLathI eka amara ane anAdi Ama thayo. kharuM jotAM dareka padArtha eka Izvara thaze, jemAM manuSyabuddhi - tAnI vRddhinAM tarehavAra rUpamAM je priDhamAM priDha guNo kalpizake te saghaLA samAyalA hatA. dharmaviSayaka vicAranA A rUpanuM jeTaluM vedathI avalekina thAya che, teTaluM bIjA kazAthI nahi thAya; kharuM pucho te vedavinA bIje kaI ThekANe enI sattAnI paNa ApaNane bhAgyeja khabara paData. - sUrya, tene svAbhAvika varNa. - vizvanA padArtho A rIte badalAI ekika kema thayA, ane chele vaLI te badalAI devatAI zaktio kema thaI gayA, tenA dAkhalA mATe ApaNe sUrya laie. sUryanAM nAma ghaNAM che, jevAMke sarya, savituM, mitra, pUla, Aditya Adi. AmAMnuM hireka nAma sacetana vyatirUpa pitAnI meLe kevuM dhAraNa kare che, te tapAsI jevuM manoraMjaka che; ane vedadharmano abhyAsa karatAM bane tema dareka nAmane bIjAMthI nirALuM rAkhavuM e ghaNuM ja avazyanuM che. ema chatAM paNa ApaNI matalabane sArU vadhAre agatyanuM te e che ke, e saghaLAM nAme eka sAmAnya mULamAMthI kema phUTI nikaLI DAMkhaLAM pere patharAya che; ke jeo pehalAM te ekaja vastunI mAtra jude jude sthaLethI dekhAtI AkRti dekhADavAne mATe hatAM sUryane tame sUrya savituM, mitra, pUzana, ke adityane nAme bolAve, paNa tenuM sAdhAraNa varNana evuM che ke je mAnasamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (107) sRSTiviSe koI kavisarakhI tikSaNa lAgaNI utpanna thatI hoya te te te varNana sahaja samajI zakaze. sUryane AkAzane putra kehavAmAM AvyA che; arUNodayane tenI sI temaja putrI kahevAmAM AvI che; ane vaLI e arUNadaya AkAzanI putrI che tethI te sUryanI behena paNa kehavA. vaLI koI koI vaiLA evuM paNa dekhADavAmAM AvyuM che ke I sUrya temaja arUNodaya baMnene janma Apelo cheema chatAM bIjI rIte jotAM eja arUNodaye sUryane janma Apyo, ema kehavAya che. hiyAM purANokta itihAsa ane karUNArasa nATaka e baMnenI vahine mATe joIe teTalI sAmagrI che paNa hAla e vijaya joDe ApaNane kAma sthI jema grIka kavitAmAM temaja vedamAM paNa sUrya pAsa eka ratha che, jene eka athavA sAta gheDA ghasaDe che. pelA sAta harita, eTale prakAzita azvo jemAM saghA bheda chatAM paNa grIka zabada "cAritijha" ne mULarUpa-pRti jaNAya che, ema ApaNane kabula karavuM paDaze. e sUryane devAnuM mukha karI kahe che ane bIjA prakRNa zarIravAnuM deva, jevAke mitra, varUNa ane ani, teonI e AMkha che, ema gaNAyeluM che. jyAre sUrya potAnA ghaDAne rathathI cheDe che tyAre rAtri potAnAM vastra pahere che, ema kehavAmAM Ave che. A saghaLu sUryanuM ja vRttAnta che, je ApaNe lagabhaga saghaLe Ichiye. joke sUryane pitAne prasAvita, eTale pedA karanAra kehavAmAM *gaveda 10, 31, divaH putrAya sUrya zarata=sUje desa (AkAza)no putra che te AgaLa gA Rgaveda, 7,75,5, sUryasya yAzA-sUryanI patni. Rgaveda, 4,43,2, sUryasya hitA=sUryanI putrI. Rgaveda, 5,79,8, duhitA diva:= AkAzanI putrI.. Rgaveda, 2,12,7, ya: sUryam : uSasam ja jAna jeNe sUryane janma Ape, jeNe ApaNodayane janma Apyo. Rgaveda, 7,78,3, ajIjanana sUrNama yajJanuM ani-teoe sUrya, yajJa tathA agnine upaja kIdhAM. ya etaza: vahati azva haritaH sUryAsya ayukta sapta harita: Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (108) Ave che paNa khristi dharmamAM pedA karanAra e zabda je pratibaMdhaka arthe vaparAya che, te ja arthamAM mAtra nahi paNa savita ne nAme te eka vadhAre svAdhIna ane abhineya rUpa dhAraNa kare che. savita dAkhala tene eka sonAnA ratha upara ubhelo dekhADavAmAM AvyA che, ane tenA vALa pILA ane bAha, hAtha ane AkhA, temaja vaLI jIbha paNa sonerI che, ane tenAM jaDabAM lohaDAMnAM jaNAvelAM che. te eka kavaca athavA caLakatA kapIlA raMgane jarbhe ghAle che, ane dhuLarahita raste gamana kare che. vaLI mitra te pahelAM sUrya pati ja hatA, mAtra tenuM rUpaja navuM hatuM, ane tethI tenuM nAme juduM hatuM. te mukhyakArI sahavAra athavA divasane prakAzita ane AnaMdI sUrya che. kAraNa ke sUrya ane divasa e baMne zabdo avAcIna bhASA mAM paNa ekArthe vaparAyelA che, jemake aMgrejImAM yesterday ne mATe yester sun paNa vaparAya che. koI koI veLA kaI kavi kahe che ke savita, je kAma mitra kare che, te ja kare che. A mitranuM bahu karI varuNa joDe smaraNa karavAmAM Ave che. A baMne devatA ekaja ratha upara ubhArahe che, je prahAra phATatAM sonerI raMganI hoya che, ane jenA staMbha sUryAsta loDhAnAM dIse che. vaLI sUryanuM bIjuM nAmavilaNa che. viSNu paNa pote pUrvene sUryamaMDaLano rahevAsI hatA, eto tenA traNa vikamathI bahuja khulI rIte dekhAya che, eTale tenAM sahavAra, bapora ane sAMjanAM sthaLathI dekhAya che. paNa enuM A lakSaNa enA pAchalA daivika konA prakAzapAchaLa jaladIthI alopa thai jAya che. *mitra eTale snehI, mita-lane badale vaparAya che, ane A mitra-na, dezI yAkaraNiyo e atyArasudhI sUcavyA pramANe mid dhAtu uparathI utpanna thayo haze, jene artha puSTa thavuM puSTa karavuM, caLakatuM karavuM, khuzI thavuM, cAhavuM, thAya che. evI ja rItane arSane pheraphAra sniI dhAtumAM jaNAya che. mid uparathI, medA=carabI tathA medIna= khuzI karanAra, mitra, reDiyo, nikaLyAM che. Atharvaveda 10, 1, 33-na medinA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) ethI ulaTa, pUzan sadA eka halakI paddhi dharAve che. pU. zat e pUrve bharavADane dekhAtA sUryanuM nAma hatuM. tenA ghoDA, je veda kavine dAkhalo pakaDI ApaNe temanI ja rIta pramANe beliye to, bakarA che. eka parANe te pitAnA rAjadaMDa dAkhala hAthamAM rAkhe che ane vaLI eka sonAnI vASI (khaMjara) rAkhe che. sUrya, je sahavAranA sUrya athavA arUNodayanuM eka devI tarIke gaNeluM nAma che, te pUza nI behana athavA priyA che; ane bIjA sUryamaMDaLanA devatA peThe te paNa AkhA vizvane juve che. Aditya, je pAchalA vakhatamAM sUryanuM eka ghaNuM sAdhAraNa nAma thaI paDayuM che, te vedamAM mukhyakarI ghaNAka sUrya devatAonAM eka sAmAnya nAmadAkhala vaparAtuM hatuM. huM temane sUryamaMDaLane lagatA karI kahuM chuM, kAraNa, joke phesarotha dhAre che ke teo mAtra nItividyAnI kalpanA che, te paNa keTalAMka vedanA sakatAmAM teo pitAne sUrya sAtheno Agalo saMbaMdha spaSTa rIte dekhADe che. ema jotAM sUrya e Aditya che, savita e Adi che, ane mitra e paNa Aditya che. ane Adivya e zabda jyAre ekalo Ave, mukhyatve karI RgavedanA pAchalA bhAgamAM, tyAre ghaNuM karI teno artha mAtra sUrya karI thaI zake. A saghaLuM samajI zakAya tevuM che, ane bIjA dharma ane temanI pUrANokta kathAnA abhyAsane lIdhe e saghaLuM ApaNA manamAM ramI raheluM che. sUrya eka adbhuta zakti dAkhala. te paNa bIjI jagyAe vedanA kaviyonI Dha5 badalAya che. sUrya mAtra eka prakAzita deva, je AkAzavize potAnuM nitya rojanuM kAma karyuM jAya che, eTaluM ja nahi paNa ethI bahu vadhAre kAma karatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (110) dhAravAmAM Avyo che; kharuM jotAM to ene A duniyAne hAkema, sthApanAra, tathA kartA tarIke lekhavAmAM Avyo che. je vRddhi prakArathI sUrya mAtra eka prakAzamAna gaLAmAMthI badalAIne duniyAno pedAranAra, rakSaNa karanAra, amala karanAra ane suphala ApanAra thAya che, TukamAM, eka daivika ane zreSTha AtmA thAya che, e saghaLuM ApaNe vedamAM kramAnujama joi zakiye. pahale pagale ApaNe mAtra ajavALAMmAMthI evA prakAzatarapha jaIyeSei ke, je prakAza sahavAramAM mAnasane uMghamAMthI jAgRta kare che, ane je mAnasane ja nahi paNa AkhI sRSTine navo janma Apato jaNAya che. je ApaNane sahavAramAM jagADe che, je AkhI sRSTine navI jIMdagI Ape che, te thoDA vakhatamAM "nityano jIvadAtA" kehavAya che. . bIjuM, eka bIjI ane vadhAre sAhasika vicArasaMkalanAthI nityanA prakAza ane jIMdagInA ApanArane, saghaLI jAtanA prakAza ane jIdagIno ApanAra kehavAmAM Avyo. je dhaNI Aje prakAza ane jaMdagI ANe che, te sauthI prathama divase prakAza ane jiMdagI laI Avyo te ja che. jema divasano AraMbha prakAzathI che, te ja pramANe makAza sRSTino paNa AraMbha hato; ane sUrya je pahelAM mAtra prakAza lAvanAra athavA aMdagI ApanAra hatA, te have jagane sUchA, ane sRSTA, to vaLI thoDA vakhatamAM tenA hAkema paNa thayo. trIju, rAtanuM aMdhAruM hAMkI kahADa temaja pRthvine phaLadrupa karato hovAthI, sUrya saghaLI javatI vastuone rakSaNa kartA ane saMbhALa lenAra vicAravAmAM AvyA. cothe, sUrya dareka vastu juve che, pachI te bhalI heya, ke bhuMDI; ane Ama jatAM to A kevuM svAbhAvika che ke kukarmine ApaNe kahize ke, je mAnasanI AMkhe dIThuM nathI te sUrya te juve che, ane temaja koI nirdoSa mAnasa, jene bIjI koi bAjuthI AzrayanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (111) AzA nathI, teNe pitAnI nirdoSatAvi sAkSI ApavAne sUrya (devatA)ne araja karavI. "jeo sahavAranI rAha joI bese che temanAM karatAM paNa vadhAre AluratAthI mAro AtamA tene mATe vATa joI beThA che. bebalamAMnuM bhajana 130 muM. A pUrNa svAbhAvika vikAromAMnA darekaviSe khulAma kare tevAM thoDAMka vAkayo have ApaNe tapAsI joIe. sUryane je savita karI nAma ApyuM che, te nAmano artha ja jIvaMta karanAra thAya che, tathA sUryanuM "prasavatA javAnA, eTale manuSyane sajIvana karanAra, evuM nAma paDayuM che. RgavedanA 87, 23, 1 mAM ApaNe vAMciye chi:-sUrya ugeche, sukhadAtA, sarvajonAra manuSya mAtrane mATe ekaja; je mitra ane varUNanI AMkha che, ane te deva jeNe aMdhakArane jema cAmaDAno vITo vALe tema vALI mukyuM che. vaLI Rgara (7, 3, 4) mAM lakhyuM che te tejasvI (sUrya) bahoLe prakAza Apate AkAzavize uge che; ane prakAza bharyo pitAnA dUranA kAmaupara jAya che. have mAMnase paNa e sUryathI hathiyArI pakaDIne potAne sthAne ane pitAne kAme javuM joIe. vaLI bIjAM maMtramAM (7, 60, 2,) sUryanI A upamAthI ArAdhanA karavAmAM Ave che ema jaNAya che :- dareka vastu, je gamana kare che athavA sthIra ubhI rahe che, je saghaLuM hayAta che. teno e rakSaNakartA che. vAraMvAra saryanI saghaLuM jovAnI zakti viSe paNa izAro karavAmAM Avyo che. sarvavyApaka saryane dekhI tArAo to cAra peThe nAsI jAya che. te manuSya vastImAM bhalAM temaja bhuMDAne jAya che. je vizva mAtra jAve che, te vaLI manuSyanA manavize je je vicAro hoya te paNa jANe che. sUrya pratyeka vastu jIve che ane jANe che tethI teNe ekalAe ja mAtra joyuM che ane jANe che, te kSamA karavA tathA bhulI javAne mATe tene vinavavAmAM Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . (12) A pramANe ApaNe 4 54 3 maMtramAM vAMciye chiye keIzvarI maMDaLa sAme avicAra, nabaLAI, garva tathA amArA manuSya svabhAvane lIdhe ame je kAMI ulaTA cAlyA heI, te (pApanA pariNA) thI, huM savita, tuM amane deva temaja manuSyajAta AgaLa mokaLA karI maMdavADa ane duSTa svapanAM dUra karavAne sUrya joga araja karavAmAM Ave che. sUryAsta manuSyane pApa temaja avadhathI mokaLo karavAne bIjA devone paNa vinavavAmAM Ave che.' jIvana-lAvanAra tarIke ekavAra ane ekathI vadhuvAra sUryane ArAdhyAthI vaLI tene saghaLI vastu, je gamana kare che athavA sthIra rahe che, teno zvAsa athavA chava karIne paNa kahevAmAM Ave cheane chele te vizvakarma, eTale saghaLI vastune kartA, ane prajApati, eTale manuSya temaja saghaLA jIvajaMtu mAtrano dhaNI, thAya che. eka kavi kahI jAya che ke "savitae A pRthvIne doraDevatI bAMdhI che ane AkAzane vamara be ubhuM rAkhyuM che.' tane AkAzane Teko ApanAra, sRSTInA prajApati kahelo che, ane A rUpamAM paNa te badAmI raMganuM kavaca athavA janmeo pahere che je paharaNa vadhAre cogya rIte te senerI vALavALA sUrya devanuM heca evuM dIsatuM hatuM. bIje kavi kahI jAya che ke AkAza sUryane AdhAre ubhuM che, ane A pRthvI sacAIne eTale peluM sabhya jene grIkamAM te na kahe che, tene AdhAre rahelI che. aMte je zabdo ane lAga pADavAmAM AvatA hatA te atita thaI jAya che. te devono deva cheH te devatAono devika agrasara (mukhI) che.' savita (nA avatAra) mAM A zArIrika ane IzvarI aMza vadhu daDharIte pradIpita thAya che. upara TakelAM keTalAMka vAkayo uparathI Ate ApaNane atyAramAM jaNAI gayuM che. paNa bIjAM vADAmAM e vAta ApaNe hajI vadhAre spaSTa rIte joizuM. savita ekalo ja AkhI sRSTi U5ra rAjaya kare che. je niyamo eNe racA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (113) che te sthIra beThA che; bIjA de enAM vakhANa kare che eTaluM ja nahi paNa teonA agrasaratarIke temane enI pAchaLa cAlavuM paDe che. eka vAkyamAM te kaheluM che ke savitae bIjA devAne amaratA ApI che; ane mAnasa je eka pachI eka Ave che temanA prANa paNa sahitanI ja bakhazesathI che. A saghaLAne artha to eja thaI zake, ke devonI amaratA temaja mAnasanI aMdagI e baMne savita, je jhaLajhaLATa karI mukanAra sUryanuM nAma che, tenI upara AdhAra rAkhe che. chele ApaNe e vAta bhulI javI nahi joIe, ke AkhA vedamAM sarvathI pavitra pada gAyatri sUkatanuM che, je savivanI ArAdhanA karavA mATe che -"savitano pUjya prakAza ApaNe meLavyuM" (athavA hiMduonI kathA pramANe viSe ApaNe manana kariye.) te ApaNAM manane buddhithI pradIpta karo." sUryane lagatA deva pUSana paNa keTalIkavAra mAtra eka kSetra devanI zaktithI kAMIka vadhu zakita dharAvato dIse che. joke eka jagyAe tene mRtyulokathI caDhiyAto ane devalokano barobariyo kahyA che, te paNa bIjI jagyAe te je paNa acaLa che athavA gatiyukata che, te saghaLAMno ene pati kahyA che. saghaLA sUryamaMDaLanA devatAnI peThe te dareka vastu juve che ane sahitanI peThe maraNa pAmelAMnA AtmAne svargavAsiyone dhAme lai jAya che, evI ka95nA karavAmAM Ave che. - mitra ane viSNuviSe A to sArI peThe jaNAcalu che, ke teo pUrNa zreSThatAne pahoMcyA hatA. mitra, pRthvI ane AkAza karatAM caDhiyAta che ane vaLI deva mAtrane paNa AdhAra che. viSNu sarva grahono AdhAra che. IdranA yuddhamAM viSNu tene sAthI che, ane tenA mahatvanI maryAdAne keIthI pihecAya ja nahiM. * jayAre ApaNe vAMciye ke sudhanvanA putra bhUone savitRe amaratA bakSI, tyAre te judu jANavuM, kAraNa ke A luo asala mAnasa hatA, ane mAtra pAchaLathI ja dezika ghA ema sadA darzAveluM jaNAya che. pa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) sUryanuM gaNatva. vedamAMnI dharmaviSayaka kavitAviSe ApaNane je AsivAya bIjI kazI khabara nahota, te sUryanI AvI rastuti karelI vAMcI ApaNe evuM kahevAnuM mana thAta, ke asalI brAhmaNe sUryane jude jude nAme pitAne zreSTha deva karI pUjatA hatA; ane vaLI evuM paNa kahavAne ApaNuM mana thAta, ke A upara kahelA artha pramANe te teo mAtra eka ja Izvarane mAnanAra, kharuM kehatAM, ekezvaramatI hatA. topaNa A vicAra sacAIthI jeTaluM vegaLo che teTaluM bIjuM kazuM nathI. kharuM ke A prasAraNamAM sUrya eka zreSTha devanuM rUpa dhAraNa karyuM, paNa je vA ApaNe TAMkI batAvyA che temAM paNa sUryanI zreSatA viSe evuM khAtarI pUrvaka kaheluM nathI, ke je bIjA devonAM maMtramAM paNa nahi kaheluM hoya. e vAtamAM (grIka lokanA) jhIcusa ane remana lokanA) juSitarathI sUrya kevaLa jude ja che. ane veda-kartA kaviyo paNa sUrya deva jene ekavAra saghaLI vastunA kartA tathA AdhAritarIke gaNelo, tene bIjI vAra samudronuM bALaka prahAro pedA karelo, bIjA ravimAMne eka, nahi sarasa ke nahi narasa e darzAvavAne eka paLa vAra paNa AMcako khAtA nathI. prAcIna vedadharmano A eka khAsa guNa che jenuM nAma me hinAthIijhama" athavA "kethenAthIIjhama' (Ijhezvaramata) karI oLakhavA kaya che, eTale eka pachI eka mAnavAmAM AvelA zreSTha devo mahilA akekaneja ekI vakhate zreSTha gaNavo te. A nAma pADavAno mAro hetu e che ke, je dharmavicAranI sthitine sAdhAraNa rIte ane kezvaramata keha vAmAM Ave che ke jemAM ghaNAka devo eka zreSTha IzvaranA hAtha heThaLa AvI cukelA che, ke jethI karI eka, jenA jevo bIjo koI nahi evo izvara meLavavAnI ApaNe ati IcchA vadhAre pUrNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (115) rIte tRma thAya che te matathI UpaluM mata nirALuM rahe. vedamAM eka deva pachI bIjAnI ArAdhanA thAya che. evI veLA eka devatAI AbhAne mATe je kehavAI zake te saghaLuM e devane mATe kehavAya che. kavi je veLA koI devanI ArAdhanA kare che tyAre bIjA koI de che ja nahi evuM samajo dIse che. paNa ekaja maMtra saMgrahamAM, kaIka veLA vaLI te ja maMtramAM bIjA devonAM paNa nAma devAmAM Ave che, ane teo paNa kharAja devika, kharAja svataMtra che, ane kadApi zreSTha paNa heya. pUjArInI bhAsana (caitanya) ekAeka badalAtI dIse che, ane je kavi eka paLe AkAza ane pRthvInA hAmadAkhala mUrya sivAya bIjA koIne je te na hatA, te ja kavi hamaNA teja AkAza ane pRthvIne sUrya temaja bIjA saghaLA devonAM pitA tathA mAtA tarIke juve che. dharma saMbaMdho vicAranuM A rUpa samajI zakavuM ApaNane ane gharuM lAge, paNa jo ApaNe ATaluM cAda rAkhe ke Izvara viSenI kalpanA, jevI ApaNe kapiye chiye tevI hajI nakkI ane thavA cAsa thayelI na hatI, paNa mAtra haLave haLave pUrNa thatI gaI, te e rU5 sarva prakAre samajI zakAya tevuM, ane kharUM kahiye to, anivArya mAlama paDaze. kavi sUryane uMcAmAM uMcI zakita AropI gayA che. paNa vaLI sRSTImAMnA bIjA dekhAvane paNa teo eTalIja maTI zakita AropI gayA che. parvata, jhADa, nadI, pRthvI, AkAza, tuphAna, agni e saghaLAMnAM jema bane tema vadhu vakhANa karavAM e temane hetu hatA. A zreSTha stuti pAmI AmAM dareka vArApharatI zreSTha athavA utkRSTa sarvazaktimAna deva thaI beThe; paNa ema kehavuM ke te kavi AmAMnA darekane Izvara athavA deva karIne paNa kahI gayA che, eto kALagaNatrI karavAmAM ApaNI samajAnI bhUla sarakhuM che; kAraNake jayAre teoe A pilavehalI stuti gAi te vakhate teonI jANamAM Izvara athavA deva evo zabda athavA evI kalpanA jevuM kAMi nahotuM. bezaka, A saghaLA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 116 ) camatkAromAM kAMIka evuM te zodhatA hatA ke jene teoe pAchA LathI devika gamyuM. paNa pehalatA je judI judI vastuonI teo stuti gAtA teonA guNa uMcAmAM uMcA jeTalA jaNAvI zakAya te ja jaNAvI teo saMtoSa pAmatA hatA. ATaluM karyA pachI, ane kadAca e karatAM karatAMja, emAMnAM keTalAMka vizeSaNa je A stutya vastuemAMnI ghaNIkharI athavA saghaLIne lAgupaDatAM, te vizeSaNo eka svataMtra rUpa laI besavAlAgyAM; ane e pramANe jene ApaNe devika kahiye chiye tenAM prathama nAma ane te viSenAM kalpAMtara UbhAM thayAM. parvata, nadiyo, AkAza ane sUrya je jIvatAM ane kAryakata (asUra), nAza na pAme evAM (ajara), na mare evAM (amartya), athavA prakAzita (deva) e nAme oLakhAvA lAgyAM, to AmAMnuM dareka vizeSaNa thoDA vakhata pachI evA AtmAonA varganuM nAma thaI paDyuM hoya, ke je teonI avikAro jIvanazakita, teenuM kSayamAMthI meLApaNuM athavA teone prakAza dekhADe eTaluM ja nahi, paNa e zabdothI bIjo je paNa vicAra jaNAvI zakAya tepaNa dekhADe. mATe agni athavA devatA, deva athavA prakAzita AtmAnA vargamAM che, ema kehavu te devatA prakAza che ema kehavuM tethI ghaNuM judI vAta che. vaLI zuM AkAza, ke sUrya suraja, eka asUra, jIvatuM prANuM che athavA amarya, amara prANuM che, ema kehavAthI je artha uThe, te, AkAza nAza nathI pAmatuM atha. vA sarya kriyAzakti ane hAlato cAlato che, te karatAM bahu bahoLo che. asUra eTale zarIra saMpattiyukata, ajara eTale nAzanahi pAme evuM, ane deva eTale caLakatuM, evAM je sAdhAraNa vizeSaNa che teo sadA ghaNuM vastuone teno teja guNa dekhADavA mATe vaparAyache; paNa prathama ekezvaramatanA pakSakAro je A karatAM vadhAre kehavA mAMgatA na hoya ke, Izvara je vizeSya, jene zeAdha karavAmAM AvyA che ane je haLave haLave samajavAmAM AvyuM che, tathA ezvaryane vizeSaNArtha (IzvaranI dhAraNA) mULa jAteja eka che, to AvA mata viSe kAMI kehavuM paDe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (117) paNa je savAla sAthe hAla ApaNane kAma che tene A che, ke A dhAraNA kema saphaLa thaI; keTalAM pagalAM bharyA pachI ane keTale nAme, anaMta viSenuM kalpAMtara grahaNa thayuM, ajANane nAma apAyuM, ane chele saravALe daivika rUpane pahacAyuM. vedamAM je AtmAone deva kahelA che teo ghaNI jagyAe hajI grIkamAM jene laI kahe che tenI barAbara paNa nathI kAraNake grIka loko cheka hemaranA vakhatathIja saMdeha rAkhatA AvyA che ke devane nAme oLakhAtA AtmAonI saMkhyA ane temanA svabhAva game tevA heya, te paNa koIeka paNa zreSTha te ho joIe, pachI te deva hoya ke deva hoya, tathA deva ane manuSyano kAMI nahite eka pitA hovA joIe. vaLI vedanA keTalAka bhAgomAM paNa upalo vicAra nikaLI Ave che kharo, ane ApaNe ema vicArakariye ke jema grIsa, italI, jarmanI ane bIjA dezamAM temaja hiMdusthAnamAM paNa eka deva me. LavavAnI je dharma saMbaMdhI abhilASA che, te eka adhirAjAnI sattA mAnanAra aneka devane mAnavAnA matathI purI paDe. paNa hiMdunuM mana thoDI vAramAM ethI paNa AgaLa vadhyuM, ane saravALe saghaLI devone amAnyU karavAnI tene kevI rIte garaja paDI ane saghaLA devA, temAMthI vAs pati athavA varUNa, athavA idra athavA prajApati paNa bacyA nathI. e saghaLA karatAM koI vadhu caDhiyAtA devanA zodhamAM nikaLavAnI ene kevI jarUra paDI te ApaNe joIzuM. hAlate vedamAM AvatA devonI UttiviSe vicAra karatAM, mAre je mukhya karIne dekhADavuM che te e ke, e saghaLA devo judAM judAM mULathI nikaLavAne lIdhe eka bIjA sAthe kAMI paNa saMbaMdha dharAvyA vinA, pehalAM te akekanI joDejoDa nikaLI Ave, ke je dareka deva pitAnA maMDaLamAM pUrNa hoya, ane A dareka maMDaLa Deka vakhata te tenA pUjAriyonI draSTinI AkhI maryAdA bharI nAkhe, e saghaLuM kAMi ja nahi paNa svAbhAvika che. vedanAM matrAnAM mukhya mahatva ane rasa A vAtamAM samAI 5 udanA - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (118) rahelA che. paNa te saghaLA vicArone pUrNa rIte arvAcIna bhASAmAM kahI batAvavA e lagabhaga azakya che. jyAre veda kALanA kavi, parvatane pitAnuM rakSaNa karavA ArAdhe che, athavA nadiyone pitAnuM nIra ApavA araja kare che, tyAre nadI ane parvatane teo deva - rIke gaNatA haitha; paNa ema gaNyA chatAM paNa devane arthe prakAzita karatAM kAMIka vadhAre thAya-jene ApaNe daivika kahiye chiye tethI vaLI devano artha bahu dara ho joIye. tyAre te prAcIna bhASAno ane tenI kharI aspaSTatAno cokasa arthavALA arvAcIna zabdo vaDe bhASAMtara karIne yathArtha bhAva kema jaNAvI zakAya? veda kALanA kavine manathI nadiyo ane parvato bezaka jema ApaNe gaNiye chiye temaja hatAM, paNa teo temane viSe je vicAra bAMdhatA te vizeSa karIne kriyAzakata padArtha peThe dhArIne bAMdhatA, kAraNake teonI bhAkAmAM eka padArthanA nAmathI je samajavAmAM AvatuM hatuM te mAtra eTaluM ja ke, je kAryazakita mAnasa potAmAM che ema jANato hato te kAryazakita te darzAvatuM samajavAmAM AvatuM. koIpaNa vastu jayAM sudhI kriyAzata dAkhala dhAravAmAM nahi AvatI tyAM sudhI veda-kALanA kavinA manamAM te tevize kazae mAla jaNAto nahi, ane tenI hayAtI paNa temanI samajamAM AvatI nahi. paNa sRSTinA amuka bhAgo gatizakata che evA tarkavace, ane je kriyAne ApaNe sajIvAropaNa athavA davapadadhAraNa kahiye chiye enI vacce hajI mATe gALe che. jayAre te kavi sUryaviSe ema paNa belatA ke te eka ratha para ubho che, teNe sonerI kavaca sakyuM che, teNe potAnA hAtha pohaLA kIdhA che, tyAre paNa e saghaLuM bolavAne artha te je karyo teo pote karatA hatA tenuM smaraNa karAve evI sRSTimAMnI kaI vastuviSe kAvyarUpI kalpanA karatAM kAMI vadhAre na hatA. ApaNe manathI je atizayokti bhASA (kAvya) che te tene manathI sAdI bhASA hatI. je ApaNane eka kaDhaMguM rUpAMtara dekhAya che, te sAMbhaLanArAone khuzI karavA athavA vismaya pamADavAnA hetuthI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) karavA karatAM, ghaNIka vAra AsapAsanI sRSTine samajI levAnI azakti ane tene ApavAnuM nAma na maLI AvavAthI thayuM. je ApaNe vasiSTha athavA vizvAmitra, ke koI bIjA prAcIna Arya kaviyone puSTie, ke zuM tame sonerI raMganA daDA jevo ne sUrya juvo cho te hAtha ane paga, hRdaya ane phaksAvALo koI mAnasa che evuM kharekharUM mAno cho? te teo khare ApaNane hasI kADhaze, ane kehaze ke tame amArI bhASA te samayAcho paNa amArA vicAra kaLI zakayA nathI. savina eTale sUrya, e zabdano je pahelAM artha thatA, te tenI matalabathI vadhAre nahatA. te sU dhAtuuparathI nikaLyo hato, je no artha jaNavuM athavA jIva Apo, thato hato, ane tethI karIne jayAre e zabda sUryane lAgu pADavAmAM AvatA, tyAre teno artha mAtra eTale ja thatuM hatuM ke, chaMdagI ApavAnAM ane phaLakapa karavAnA kAmamAM sUryanI zakti jeTalI dekhAtI hatI teTalIja ane tethI vadhAre kAMi nahi. tyAra pachI ja savita eka hAtha Upara eka kathAyukta AtmAnuM nAma paDayuM, ke jenevize jIvana ApanAra surajane lAgu paDe evI keTalIka vAto kehavAmAM Ave; ane bIjA hAtha upara savita zabdano artha daMtakathAne lagato ane arthahita sUryane mATeno eka khAlI najIvo zabda banI gayo. sUryanA saMbaMdhamAM je kriyA ApaNe tapAsatA AvyA che te kiyA vaLI pharI pharIne ghaNA kharA vedamAMnA devatAomAM ApaNe joI zakiye te paNa saghaLAja devatAonI bAbadamAM nahi. adhe devane nAme oLakhAtA, jevAke nadiye, parvatA, vAdaLAM, samudra, vaLI paroDhiyuM, rAtri, vAyu athavA tuphAna, emAMnA koIye zreSTha devanI padavIe pahacatA nathI; paNa aha, eTale devatA, varUNa eTale DhAMkaNarokuM Akaza, Ika, viSNu, rU, sema, parjanya Adi saghaLAne mATe te evI saMjJA ApavAmAM AvI che, ane evAM AkhAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1ra0) AkhAM varNano ApavAmAM AvyAM che, ke je ApaNe vicArapramANe te mAtra eka zreSTha devatAne ja yogya rIte ApI zakAya, ghasa eTale prakAza ApanAra AkAza. have ApaNe eka bIjA devanI unnati ane pravRtti tarapha najara kariye, je deva vedakALanA mAtra Arya lokonA ja nahi paNa saghaLI AryaprajAnA devomAMno eka ati prAcIna che, eTale vedamAMnA s ane grIka dharmanA jhiyusa viSe huM boluM chuM. keTalAka vidvAna vedamAM Avo koI deva hati evuM mAnavAne hajI sadeha rAkhe che; ane kharekhara hiMdusthAnanA pAchalA vakhatanA zAstramAM s nAmano koI deva te nahi, paNa evuM kaI purUSavAcaka nAma paNa zodhyuM maLatuM nathI. e saMbaMdhamAM cai eka nArI jAti nAma thayuM che, ane teno artha mAtra AkAza thAya che. have vida zikhanArA vidyArthiAe karelA zodhomAM A zodha mane sadA ghaNoja ajAyaba jevo lAgato Avyo che ke, eka deva je yunAna dezamAM jhisa petara nAme hato, je ITalImAM pItara nAme ho, edAmAM tyar nAme hato, jarmanImAM jiyo nAme hato, ane je deva ApaNe jANiye chiye ke vaLI saMsakRtamAM paNa have joIe, paNa temAM nahi hato, te deva ekAeka vedanAM A prAcIna maMtromAM maLI Avyo! vedamAM vaim zabda Ave che te mAtra nara jAti rUpe ja nahi, paNa pitA eTale bApa e zabda sAthe nikaTa saMbaMdha dharAvate Ave che, jemake pitA je vaLI pAchA lAtinamAM ApaNane jIpIra dAkhala maLe che. A sthApitAno je zodha thayo che te jANe ane eka moTA dUradarzaka yaMtrathI AkAzamAM je tArAnI jagyA ApaNe pahelAM gaNatrIthI nakkI karI hoya teja jagyAmAM tene zodhI kADha hoya ema dIse che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) paraMtu vedamAM paNa vaim atyArathI ja eka jhAMkhA tAra je. thaI paDyo. e zabdano sAdhAraNa artha to AkAza karI ApavAmAM AvyA che; paNa eno vadhAre kharo artha te prakAzita athavA caLakatA" evo thAya; kemake e diva athavA dhu ghAtu uparathI nikaLyo che, jeno artha prakAzavuM athavA prakAzanuM karavuM e thAya che ane A caLakavAnI ane jagane prakAza ApavAnI zakti s nAma sAthe maLI gaI che. prakAzita te koNa e vAta ekalA te zabdathI ja jANI zakAtI nahatI. te eka asura athavA jIvatuM prANuM hatuM; basa eTaluMja ane tyAra pachIja vas. e zabda kathA kahANInuM madhyabiMdu thai paDyA, ane vaLI sAdhAraNa bhASAmAM jema sAvana eTale jIva ApanAranA saMbaMdhamAM thayuM hatuM, temaja e thAr zabda AkAzanA ghaNAka daMtakathA saMbaMdhI ane arthahita zabdomAMno eka thayA. tyAre have vai eTale prakAza athavA AkAzane prakAzita karanAra bezaka pahelAMthI ja deva athavA prakAzamAM (nurI) prANiyomAM kAMika jAtanI zreSThatA dharAvAne atiyogya hatA; ane ApaNe jANiye chiye ke e zreSThatA grIka jhiyusa ane lAtina jIpIra zabdomAM kevI pUrNa rIte maLI. vedamAMnA zAs zabdamAM paNa ApaNe eka evIja valANa joI zakiye; paNa temAM e valANanI sAme dareka devamAM sarvathI uttama lakSaNa dhAraNa karavAnI je jAti valANa che, te valANe pratikAra karyo. cA, AkAza, nI ArAdhanA pRthavI ane devatA che vAraMvAra karavAmAM Ave che. udAharaNa (Rgaveda 7, pa1, 5) : baoNm (AkAza) pitA, ane pRthivI (bhUmI) mAtA, agni (devatA) baMdhu, ane, re tame vasuo; he prakAzita devatAe, amArI upara dayA karo !" hiyAM ApaNe joIe chie ke m hilI jagyA le che, ane A asalI ArAdhanAomAM te ghaNuM karIne pahelI ja jagyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) le che. tene sadA pitAne nAme bolAvavAmAM Ave che. udAharaNa (1, 181, 2): "gha pitA che ane pRthivI, bhUmI tamArI mAtA che, ema tamAro baMdhu che. aditi tamArI behena che." athavA vaLI (Rgaveda 4, 1, 10mAM) hai, pitA, sRSTA pais pitA janitA, jhiyusa pitara jupitara. topaNa vyAsa (AkAza)ne jeTalo elo ne chuToja ArAdhavAmAM Ave che te karatAM vadhAre vAra thivi eTale bhUmI sAthe ArAdhavAmAM Ave che; ane e be zabda saMyukta thayAthI vedamAM eka jAtano yugma deva thAya che, jene vAvAthivI, eTale AkAza ane pRthvI karIne kahe che. have vedamAM evAM te ghaNI vAro Ave che ke jemAM AkAza ane pRthvInI zreSTha devatA dAkhala ArAdhanA thAya che. vaLI davA temanA putra kehavAya che, mukhatve karIne vedanA be ghaNA ja lokapriya ro, Idra ane agni, bane temanA saMtAna gaNAcalA che. A be mAta pitAeja AkhuM jagat banAvyuM che, teo ja tenuM rakSaNa kare che, ane potAnI zakitathI je paNa vastu hayAta che tene TekavI rAkhe che. te paNa AkAza ane pRthvIne teonuM amarapaNa, teonI sarvakArya zakita, ane teonuM AmaMtya hamezagI) darzAvAne jeTalI utpanna karI zakAya teTalI upamA maLyA pachI, ApaNe ekAeka sAMbhaLiye chiye ke koI evo haziyAra kArIgara davAmAMthI nikaLI AvyuM, ke jeNe AkAza ane pRthvI e baMnene pedA kIdhA, pachI temane vAvAthivI kahe ke zekasI. keTalIka jagyAe ema kahevuM che ke AkAza ane pRthavIne pedA karanAra ane AdhAra ApanAra Idra che te ja Idra ke jene bIjI jagyAe vaio putra athavA AkAza ane pRthvIno putra gaNe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (123) paisU ane iMdra vacce zreSThatA mATe kasAkasI. ----00--- - khare, ApaNe hiMyA be pramukha devatAo vacce koI jAtanI harIphAI uThelI pahalavehalI jaie chiye; je jhagaDe pilA prAcIna ane prathama kALanA deva ane devI AkAza tathA pRthvI ane vadhAre arvAcIna ane vadhAre zArIrika deva Ika, je pahalAM varasAda ApanAra chupItara luviyasa hatA, ane jene aMdhakAra, rAtri tathA ziyALAnI zakti sAthe, ane vizeSa karIne je cAre varasAdanAM vAdaLAMone jyAM sudhI te gagaDATa ane vijaLIthI pharI temanI upara jIta meLave tyAM sudhI kheMcI jatA, temanI sAme rojIMdu ane vArSika yuddha calAvyAthI, eka parAkramI lakSaNa maLyuM hatuM, tevA Idra vacce mAlama paDe che. A iMdra ke prathama AkAza tathA pRthvIne putra hatA, paNa te viSe vagaraaDacaNe kahI zakAya, ke tenA janma veLA AkAza tathA pRthvI dhrujyAM. vaLI ApaNe veda 1, 131, 1 mAM vAMciye chiye ke "Idra AgaLa pelA devika se (AkAza) namaskAra karyo, Idra sanmukha pelI mahAt pRthivI (bhUmI)e namaskAra karyo. tuM, e iMdra, AkAzanuM zikhara hIlaveche." gAjavIjana deva jenI AgaLa "pRthvI ijaze, AkAza kApaze, sUrya ane caMdra jhAMkhA paDI jaze ane tArA pitAne prakAza pAcho kheMcI leze,' evAM vacano je saSTimAM vizvaniyamAnusAra vAstavika che, ane je tene lAgu pADavAmAM AvyA che, teno thoDA vakhatamAM vivekane anusaratA artha karavAmAM Ave, ane pachI IdranAM mahatva ane zreSThatAne khyAla Ave. eka kavi e pramANe kahI jAya che ke "idranuM mahatva te kharekhara gagana (eTale sa) thI caDhatuM che, pRthvIthI caDhatu che ane AkAzathI caDhatuM che bIje kavi kahe che ke "IMdra AkAza ane pRthvIthI caDhata che. enI sAthe sarakhAvatAM teo enAM aradhAM che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (124) A pachI A devonA pitA ane putranI anya sApekSa padavI viSe manana karavuM banI Ave, ane chele evuM kabula karavuM paDe ke te putra, pele zivAna Idra, tenA vija ane vija-bAnathI tenA pitA, eTale pelAM sthIra AkAza karatAM meTa hato, tenI mA, eTale pelI acaLa pRthvIthI meTa, ane bIjA devo karatAM paNa moTo hatA. eka kavi kahI jAya che ke: "bIjA devone levAI (sukAI gayelA gharaDA sA peThe hAMkI kADhavAmAM AvyA hatA; paNa o IkatuM te rAjA thayo. A rIte ApaNe joIe chie ke Idra paNa kevI rIte bIjo zreSTha deva thaI beTho. eka kavi kahI jAya che ke: "tArI pilImera koI nathI, tArAthI caDhiyAto koI nathI. tArA samAna paNa koI nathI. vedanA maMtrInA moTA bhAgamAM IMdra mukhyakarIne zreSTha deva che; topaNa eTalI hada sudhI nahi ke jethI jhiyusanI padavI sAthe enI padavo sarakhAvI zake. temaja bIjA de kAMI sadA tethI utaratA nathI, ane vaLI ema paNa nahi kehavAya ke te saghaLA sarakhI padavInA che. joke keTalIka jagyAe keTalAka dasarakhI padavIo joDAyelAja Ave che, ane keTalAka, temAM mukhyakarIne iMdra, bIjAo karatAM moTA gagayelA che, paNa A bIjA no paNa eka divasa Ave che, ke jyAre teone AzIsa devAne mATe arajI karavAmAM Ave che, ane tyAre e devatAonAM zakti ane DahApaNano mahimA evI to jabarI bhASAthI darzAvavAmAM A ve che, ke tethI vadhAre jabarI bhASA maLe nahi. eka zreSTha deva dAkhala iMdranI stuti. huM tamane eka maMtra je Idrane arpe che, tenuM, ane bIjuM maMtra je varUNane mATe che, tenuM bhASAMtara karI batAvuM chuM, te evA hetuthI ke Ijhezvaramata, eTale eka dharma ke jemAM pratyeka devanI * saMsakRtamAM maMtrI narajAtimAM vaparAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) je veLA ArAdhanA thAya che te veLA sarvathI zreSTha devanA saghaLA guNa te bhogave che evo dharma te zAne kahe che. je arthe ApaNe te zabda laIe chie temAM kAMI tamAre kAvyacAturya jevAnuM nathI. te prAcIna kavi pAse kAvyaracanAnI TApaTIpa athavA mAtra khAlI bhapakAdAra zabdone mATe vakhata nahatA. teo to je kAMI kehavA mAgatA tene mATe joItAM kharAM vacana zodhavA bhAre mehanata letA. barAbara baMdhabesatAM vacanathI temanAM manane jANe visAme malato hato. dareka maMtra, pachI te ApaNane game evuM nirjIva ke nirasa lAge, te paNa teonAM manane te te eka zUravIra parAkrama, eka kharo yA hatA. temane dareka zabda arthamAM vajanadAra jAya che, ane tenI cekasa asara thAya che. paNa jyAre ApaNe arvAcIna bhASAmAM tenuM bhASAMtara karavA jaiye chiye, tyAre to ApaNane e kAma nirAza thaIne mukI devAne vAraMvAra mana thAya che. - Rgaveda 4, 17:- "o IMdra, tuM maTe che. tene ekalAne pRthvIe ane AkAze, tane ja khuzIthI potAnuM rAja sepyuM che. jyAre te sUrabhera vRtrane mAryo, tyAre e asura je pANInA jharA gaLI gayo hato, temane te cheDI mukayA." tArA prakAzanA janmakALe AkAza dhru. pathvI paNa tenA pitAnA putranA dhanA bhayathI dhrujI. majabuta pahADo hAlyA, jaMgalo bhInAzavALAM thayAM, ane pANI (nAM nALAM) vehavA lAgyAM. . "zurabhera vaja phekatAM ane ekasarakhI rIte pitAnI zakti dekhAtAM teNe pahADo ne cIrI nAkhyA. pitAnI vIjavate teNe vRne mArI nAkhe, ane pANI temanA majabuta rakhevALanA maravA pacho jhaDapathI vehatAM cAlyAM. tAro pitA gheTu (tAre lIdhe) parAkramI gaNAta, jeNe IMdrane banAvyuM te haziyAramAM haziyAra kArIgara hatAM; kAraNa ke teNe eka evA devane janma dI che, ke je prakAzita che, jono vaja sakhata che, ane je pathvInI peThe tenI jagyAethI hIlavAne nathI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) iMdra, jenI ghaNuo ArAdhanA kare che, je ekalo ja pRthvIna hIlavI zake te prajAno rAjA che. saghaLI prANano AnaMda eja che, ke je ekalo satyavAna che. saghaLAM prANI e parAkramI devanI udAratA vakhANe che. "saghaLA sama sadA enAja hatA; sarvathI prabala AnaMda sadA e mahAn ravane mATe hatA; tuM sadA bhaMDArano bhaMDArI hatI. A Idra, tuM saghaLAM mAnasane potapotAnA bhAgyanuM nirmANa karI Ape che. e IMdra jevo tuM janamyo che tevA ja saghaLAM manuSya tArethI bIhavA lAgyAM. e vIra, teM tArI vIjathI nice dhasArAbaMdha haTI paDatAM pANIne ADe je sarSa beTho hato tene kApI nAkhyo. iMdra sadA mAranAra, dheyavAna, vikALa, mahAnuM, apAra ane bhalI vIjavALA zaravIra che, tenAM vakhANa karo. te vRtrane mArI nAkhe che luTa chatI leche, dalita Ape che, te dolatamAn che, te udA che. je zatruo ekaThA thayA che tene te vikherI nAkhe che, te mAtra pite ja laDAImAM zrA tarIke prakhyAta che. je luTa teNe meLavI che, te ghera lAve che, tenI mitratAmAM ApaNe tenA vahAlA thaIye. 1 vijayI ane kArakaranAra dAkhala prakhyAta che, vaLI te lAImAM Dhorone lAve che. jyAre Idra kharekharo dhAyamAna thAya che tyAre je kAMi draDha hoya che te duje che ane tenAthI bIhe che. ke Dherone tyAM teNe sonuM ane aravi tyAM, te baLavAna je saghaLA kilAe teDI pADe che. puSkaLa manuSyano te dhaNI A baLavAna mAnasothI bhaMDArane vehecanAra che ane dolatano saM. graha karanAra che. je mAta pitAe tene janma dIdho tenI IMdra keTalI darakAra rAkhe che? Ika, je eka kSaNamAM pitAnuM jema jema vaLi ga nA karatAM vAdaLAM sAthe dhasI jate haiya, tema jagADe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) jeinuM ghara hoya tene e ghararahIta karI muke che. te sabaLa Teva thaLane uDAvI vAdaLa pare karI de che. te dareka cIjane che (AkAza), vIjanA ghumAvanAra peThe bhAMjI nAkhe che. zuM te potAnA maMtra gAnArane (kavine) dAlatanI vacce besADaze ? teNe sUryanuM cakra AgaLa hAMkI kahAvuM, pachI teNe atarane tenI gatimAM aTakAvI dIdho. pAcho pharI teNe tene rAtanA aMdhArA DehamAM nAkhI dIdho, A AkAzanI janmabhUmImAM. je pramANe eka kuvAmAMthI ApaNe eka kaLasiyA kahASei chiye, tema ame kaviyA, jemane gAyo joIye che athavA joIe che, lUTa joIye che, strIo joIye che, temane je zakitamAn deva sIe Ape che ane jenI sAhetA kadI niSphaLa jatI nathI, evA Idrane mitra tarIke pAse lAvye chiye. "amArA mitra tarIke AvI tuM amAro rakSaNa kartA thA ! tujevadAna karanArane zAMtI ApanAra che. mitra che, pitA che, sauthI sarasa pitA che, tu je svataMtratA Ape che, ane je koI mAge tene jIdagI bakhaze che, te amArI bhaNI je. jeo tArI mitratA mAge te saghaLAno tuM mitra ane rakSaNakartA thA. A Idra! jyAre tArI stuti thaI hoya tyAre jeNe tArI kIrti gAI hoya tene jIvatadAna Apa; ame saghaLA bhegA maLI tane balidAna ApyAM che, ane e I! e karmathI karI ame tArUM mahatva vadhAryuM che. Idrane baLavAn dAkhala vakhANavAmAM AvyA che, kAraNa jo ke te eka che te paNa ghaNA anupama zatruone mAre che. jenI saMbhALataLe tene A mitra ane kavi ubho che tenI sAme manuSya ke deva koI thai zake nahi. Idra je sarvazakitamAna, baLavAnuM manuSyane pALanAra vajadahI adhya che, te A saghaLuM khare ApaNe mATe vAstavika karo. tuM, je saghaLA vaMzano rAjA che, te kavinI je mukhya kIrti che te amane Apa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (128) zreSTha deva dAkhala varUNanuM stotra. - OO A nicaluM bhajana varUNane mATe che. (Rgaveda 2, 28): - A (mRSTi) DAhyA rAja AdityanI che. te potAnI zakitathI saghaLAM prANIu52 phAvI nikaLe! huM te devane mATe eka stutimaya bhajana zodhuM chuM, je yajJa upara bahu bhAva dekhADe che eTale te audArya varaNa mATe. "varUNa ame jeo sadA tArUM manana kariye chiye ane tArI stuti gAIe chie ke jeo dinapratidina yajJakuMDa upara jema aMgArA haiya, tema suMdara uSAnA AgamanasAme tane namaskAra kariye chiye, temane tArI nokarImAM dAkhala karI tArA AzIsathI sukhI karI de. "o varUNa, amArA bhemiyA, amane tArA rakSaNataLe rehavA da, tuM ke jenI pAse puSkaLa zuravIra che, ane jenAM khaMDa dharatI upara vakhANa thAya che. ane e deva! tame aditinA achata pu, amane tamArA mitra dAkhala kRpA karI kabUla rAkhe. "rAjyakatA aditye A nadio mokalI che. teo varUNanA niyama pramANe cAle che. teo thAkatI nathI, teo aTakatI nathI; pakSIpere teo dareka bAjue tvarAthI uDe che. mArU pApa je sAMkaLa jevuM che te mArI pAsethI laI le, ane A varUNa, ame tArA niyamane pravAha vadhArazuM. huM mAruM gAyana gaMtuM chuM, teTalAM tArane tuTavA dete nahi. vakhata AvyA AgaLa e RcAo racanAra kavinA pUladehano bhaMga thavA deto nahi. : "o varUNa, tuM punyavAn rAjA, mArI pAsethI A trAsa cheka dUra kara, mArI upara dayA kare. jema eka vAcharaDAne doraDAthI bAMdhelo). choDave tema mane mArAM pApathI choDava; kAraNa ke tArethI dUra houM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) chuM, tyAre huM eka AMkhanA palakArAne paNa mAre vaza rAkhI zakatA nathI. A varUNa, je hathiyArothI tuM yathAmaracha kurmine mAre che, te hathiyAra vatI amane nA mArato. jyAMthI prakAza alopa thayuM che tyAM amane nA javAde. amArA zatruone vikherI nAkha, ke ame Aviye. "e varUNa, baLavAn deva, ame pUrve tAsaM vakhANa gAyAM hatAM, hAla gAiye chiye ane bhaviSyamAM paNa gAIzuM. kAraNa ke he ajeya vIra, tArAupara saghaLA acaLa kAyadA jANe eka khaDakaupara jaDI lIdhA hoya tema rahelA che. te saghaLAM AtmakRta pApathI mane baha dara kara, ane o rAja! tuM evuM kara ke bIjAonAM karelAM pApane mATe mane khamavuM na paDe. ghaNI uSA hajI te mArA upara gaI nathI, mATe, he varUNa amane te rahe tyAM sudhI jIvavA de. o varUNa koI mAra sakhe athavA mitra hoya, jeNe huM suti ane kAMpato hoMu te veLA mArI sAme bhayaMkara mAraNamaMtra sAdhyA hoya, athavA koI cora athavA varU mane IjA karavAne Icchate haya, te evAthI amAro bacAva kara.' koI grIka kavi jhI yusanI stuti gAtAM AthI kAMI vadhAre belI zake nahI; te paNa huM tamane bIjAM bhajanomAMthI sahaja cuMTI kahADelAM vAkayo batAvI ApuM ke jemAM agni, mitra, sema, ane bIjA devo viSe evIja ane ethI paNa vadhAre majabuta bhASA vAparavAmAM AvI che. ISTa*varamata, dharmane vAkakALa. tyAre Izvaramatane artha te A che, ke dharma viSayaka vicArano eka evo prakAra, ke jenI oLakha ApaNane pahalI ja vakhata 17 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (130) vedamAta thaI che, te joke bIjA dharmone paNa e prakAramAMthI thaIne javuM paDyuM hatuM emAM te zeDo ja zaka che. I. sa. 1858 mAM meM prAcIna saMsakRta bhaNatarano itihAsa pragaTa karyo temAM pahalAthI ja meM dharmanA A Izvara rUpatarapha dhyAna kheMcyuM hatuM. paSTa pa3ra mAM meM lakhyuM che ke "jyAre A pratyeka devanI ArAdhanA karavAmAM Avato hatI tyAre teo bIjA devo karatAM caDhiyAtA ke utaratA che, ema gaNIne temanI zaktinI simA AvelI hoya ema nahi vicAravuM. dareka deva prArthakane mana bIjA saghaLA deva jeja yogya che. joke ApaNAM manamAM devonA bahuvane lIdhe pratyeka judA devanI zakitanI avazya joIe ema dhArayAchatAM je veLA tenI ArAdhanA thAya che te veLA te eka kharoja Izvara lAge che ane vaLI Izvara jeTale ja zreSTha ane svataMtra lAge che. kavinI najara AgaLathI bIjA saghaLA re alopa thaI jAya che, ane mAtra teja deva je pujAriyonI saghaLI kAmanA purI pADanAra che te temanI AMkha AgaLa potAnA pUrNa prakAzasahIta AvI ubho rahe che. e tamArAmAM koI nAnAmAM nathI ane koI juvAna paNa nathI ; khare tame te saghaLA meTA che"-A vicAra joke kavi maNa viravata jeTalo spaSTa rIte jAhera karyo che teTalo spaSTa kadAca na hoya, paNa te vedamAM AvatI saghaLI kavitAmAM prasarelo che. joke koI koI vakhata no spaSTa rIte moTA deva ane nAnA deva, tarUNa deva ane vRddha deva tarIke ArAdhanA karavAmAM AvI che, (Rgaveda 1, 27, 13,) topaNa daivika zakitane mATe sarvathI vi. starNa vacana zodhI kahADavAno eto mAtra eka thana che, ane koI paNa jagyAe devomAMnA koIne paNa bIjA devanA dAsa tarIke lekhelA nathI. te paNa anekezvaramatanA sAdhAraNa arthathI judo rAkhavAne mATe je matane meM hiyAM Ijhezvaramata evuM nAma ApyuM che te uparathI koIe ema nahi mAnavuM ke e Ijhezvaramata mAtra hiMdusthAnamAM ja Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 131). hatu. e matano patto grIsamAM, iTalImAM, ane jarmanImAM maLI Ave che. je kALamAM svataMtra bhAratamAMthI prajAe sthApana thAya che tenA pUrvanA kALamAM e patto ApaNane ghaNuM spaSTa dekhAya che. e viSe jo huM kahI zakuM te emake jANe eka rAjasattAnA rAjanI pUrvanA arAja sattA jevuM, jANe dharmanA sAmAjika prakArathI alaga lokAbhiprAyAnusAra rAjya prakAra hoya tema che. enuM sithI sarasa varNana karavuM hoya to e dharmane bhASAkALa kehavAya. kAraNake jema koIpaNa bhASAnI pUrva eka bhASA je pAchaLathI prajAnI sAdhAraNa bhASA kehavAya che, tenI pUrve tene utpatti khApanAra bolIo Ave che, te ja pramANe dharmanI bAbadamAM paNa che. teo (devo) dareka gharane cUle cule ubhI thAya che. jema kuTuMbe ekaThAM thayAthI eka jAta bane che, ane tyAre je mAtra ekalo culo hato te AkhA gAmane yajJavedI thaI paDe che; ane jema judI judI jAte ekatra thavAthI eka rAjaya thAya che, tema pelA judA judA yajJakuMDanuM eka deha banI jAya che, athavA te AkhI prajAnuM pavitra sthAna thaI jAya che. A kriyA svAbhAvika che ane tethI te sAmAnya che. mAtra vedamAM jema e kriyAne tenI TheTha utpattithIja jeTalI spaSTa ApaNe joIe chiye teTalI bIje koi ThekANe jotA nathI. judA judA devAnI zreSThatA. --00 thoDAka udAharaNathI A vAta hajIpaNa vadhAre spaSTa thaze. bIjA maMDaLanA pehalA maMtramAM agnine sarva jagatano pati, manuSya mAne dhaNI DAhyo rAjA ane manuSyano pitA, baMdhu, putra ane mitra kahyuM che, eTaluM ja nahi paNa bIjA saghaLA devAnI zakita ane saMjJA spaSTa rIte agnine lAgu pADavAmAM AvI che. kharuM ke e maMtra vadhAre arvAcIna kALanA kAvyone lagatuM che; topaNa joke agnine Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (132) temAM AvI zreSTha padavie caDhAvyo che, to paNa bIjA devAnA IzvarI lakSaNane halakuM dekhADe evuM kAMIja temAM kaheluM nathI. Idra viSe zuM zuM kahI zakAya te ApaNe hamaNAM ja tene apelAM bhajanamAM joyuM. e bhajanAmAM temaja pAchalA brAhmaNemAM e saghaLA devAmAM athI zaktimAnuM ane bahuja zuravIra dAkhala prakhyAta thayelo che ; ane dazamAM pustakanA eka bhajanano mukhya viSayo A che : " vismA , Idra uttaraH' eTale ITa saghaLAMthI vadhAre caDhiyAta che. eka bIjA deva semaviSe evuM kehavAyeluM che ke e janmaja meTo hato ane sarvane jItI le che. ene vizvano rAjA kahyuM che manuSyanA Ayuza laMbAvavAnI enAmAM zakti che, eTaluM ja nahi, paNa eka lekhe te ve paNa pitAnI jIMdagI ane amaratAne mATe ene AbhArI che, ene (somana) AkAza ane pRthvi, manuSyo ane de ne rAjA kahyuM che. je ApaNe vANanI (eNrenasa) ArAdhana mATe je bhajano che te vAMciye to ApaNe pharI joizuM ke e devanuM hiyAM smaraNa karatAM kavinA manamAM te zreSTha ane sarva zaktimAn che. A paNa kavi varUNane mATe je kahe che tenA karatAM eka daivika ane zreSTa zakitane khyAla darzAvavAno yatna karatAM manuSya bhASA bIjuM vadhAre zuM karI zake? kavi Ama kahe che: "tuM saghaLAMne pati che, A kAzano ane pRthvIne (1, 25, 20); athavA vaLI jema bIjAM maMtra (11 27, 10)mAM kahyuM che tema "sarvano rAjA che, jeo deva che temano temaja jeo manuSya che temane paNa." ane varUNune mAtra sRSTine ja pati karI lekhe nathI; te sRSTino niyama jANe che ane tene nibhAve che, kAraNake tarata evI che enI upamA che tene artha ja upara pramANe thAya che. to eTale sRSTinA niyame, kAMI DagaDagAvI zakAya evA nathI. teo jema eka khaDaka upara ceTo beThA hoya tema varUNa upara sthApita thaI rahyA che. mATe varUNa bAre mahinA jANe che ane vaLI teramo mahino paNa jANe che ; vAyunI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 133 ) gati ane pavanamAM uDatAM pakSIo ane samudramAM pharatAM vahANa viSe paNa te jANeche. sRSTinAM saghaLAM camatakArika kAryone jANeche, ane te bhUtakALa kaLIzakeche eTaluM ja nahi paNa bhaviSya paNa te samajI zakeche. paNa A saghaLAMthI vadhAre tA A che ke varUNa satyasAmAjika niyama upara cAkI rAkheche. jemake kavi eka ma`tramAM evu bula karI bhajana zarU kareche ke huM varUNanAM kAmeA bhulI gAjI ane tenA niyamenu meM apamAna karyuMche. kavi varUNathI kSamA mAge che ane peAtAnA bacAvamAM manuSya svabhAvanI nabaLAi dekhADI araja kareche. pApanA badale mAtathI levA sAme te potAnI nArAja dekhADeche. jema eka gheADAne mAyALu zabdothI narama pADavAmAM Ave che tema kavi varUNane potAnI prArthanAthI samAdhAna karavAnI AzA rAkheche. kavi chele kaheche ke kRpAyamAna thA ane pharI mArI joDe khAla.' A vAMcyA pachI khristidharma stotranAM vacana te ApaNuM zarIra jANeche, mATe tene khabarache ke ApaNe mATInA banelA cei' e kone yAda nahi Avaze? tAya A varUNa paNa kAMi zreSTha nathI. te kAMI evA paNa nathI ke jetA sarakhA koI bIjo hoya nahi. lagabhaga sadA te eka khojA deva mitra joDe joDiyA thaine Aveche, paNa kAMiye ja NAtuM nathI ke varUNa mitrathI meTo ke mitra varUNathI moTo che. AnuM nAma hu' iSTadevamata karI rAkhuMchuM, eTale chuTA chuTA ane akekA devanI pUjA; jemAM khIjA saghaLAviSe spaSTa rIte inakAra karelA hAca tethI ane anekezvaramata, eTale ghaNA devA jee ekatra thai eka zreSTha devI sattAtaLe eka daivika maMDaLI thAyache, tethI upaluM InTezvaramata saMbhALI juduM gaNavuM joie. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (134) ISTavaramatanI cAlu vRddhi -06- have vedanA A InTezvaramatanI vadhu vRddhi thatAM tenuM zuM thayuM te ApaNe joIe. sauthI pahelAM ApaNe joIe chike AmAMnA keTalAka pathaka devone ekaja mULamAMthI nikaLyA pachI ghaNe zeDo vakhata potAnA judA krama calAvIne pAchA ekatra thaI javAnI vRti che. vaine artha AkAza, eTale sadA najara AgaLa rehatA prakAza hato. varUNane artha paNa AkAza, eTale sarva-samAvasa karanAra hatA, mitra e paNa AkAza, eTale mahAranA prakAzathI prakAzita thayelo che. sUrya te AkAzamAM prakAzato suraja. sAvita eTale prakAza ane jIdagI lAvate sUrya. viSNu eTale traNa pagalAmAM badhuM A kaza pharI vaLatA sUryaIka AkAzamAM varasAda ApanAra dAkhala jaNAya. rudra ane mata AkAzavize garjanA-tophAna sAthe jatA; vAta ane vAyu vAtAvaraNanA pavana hatA; agni e vastava ane prakAza hatA, pachI te kayAe jovAmAM Ave; je sahavAre aMdhakAramAMthI nikaLatA athavA sAMje aMdhakAramAM alopa thatA. eja kriyA keTalAka bIjA nAnA devAne paNa lAgu paDe che. AthI karI sadA evuM banatuM ke eka devaviSe je kehavAmAM AvatuM teja bIjA devaviSe paNa kahI zakAtuM; ekanI ekaja u pamAM ghaNAone mATe vaparAya che. judA judA viSe tenI te vAta kahevAmAM AvI che. ane sUryamaMDaLanA deva jevAke, sUyaja mAtra nahi paNa I% eTale varasAdane deva, mAtA, eTale tuphAna de, e saghaLI ve, eTale AkAzanA putra kahevAtA; ane AkAzane pRthvInA pati tarIke kalpavAmAM Avyo, tethI pRthvI e saghaLA devonI mAtA thaI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 135) jayAre sUrya ugato tyAre te kAMI mAtra prakAza ApavAne mATeja nahi, paNa AkAza ane pRthvIne ApaNI samakSa jANe pAtharIne khullo mukavA sArU hoya, ema dhAravAmAM AvatuM; ane jayAre evuM dhAravAmAM AvatuM, tyAre sUrya, AkAza ane pRthvIne ApaNI pAse pAcho lAvato athavA ApaNe mATe temane banAvo, evuM dazAvavuM e eka pagaluM seheja AgaLa vadhavA jevuM che. te paNa eja parAkrama vaLI I varUNu ane agni , je sUryano prakAza che, tene temaja viSNu je AkhI sRSTi pitAne traNa pagale oLage che tene paNa lAgu pADavAmAM AvyuM. bIjI rIte jotAM agni sUryane pAcho lAve che ema dhAravAmAM AvyuM che, ane bIjA kaviyo eja parAkrama Idra, varUNane ane viSNune lAgu pADe che. joke aMdhakAra tathA vAdaLAM sAmenuM bhAre yuddha mukhya karIne Idra calAve che, to paNa e yuddhamAM vaim paNa potAnI vIja ghumAvI pheke che, ani aMdhakAranA devAno saMhAra kare che ane viSNu, marato ane paraja e saghaLA pilAM ja nityanAM athavA vArSika yuddhamAM bhAga le che. asalI kavine, jema A saghaLuM ApaNe joIe chiye teja pramANe barAbara dekhAyuM, ane vAraMvAra teo eTalI hada sudhI gayalA jaNAya che ke je eka deva teja bIjA deva che ema jAhera kare che. jemake ane je kharekharo vartavane deva che te vaLI Idra ane viSNu, savita, puzana, , ane aditi paNa che; eTaluM ja nahi paNa ene viSe to kahe che ke e pote ja e saghaLA deva che. atharvavedanA eka zlokamAM (13, 3, 13) ApaNe vAMcaye chiye ke - sAMje agni varUNa thaI jAya che, jayAre savAre uge che tyAre te mitra thAya che, savita thayA pachI te AkAzamAM thaIne jAya che, iMdra thayA pachI te AkAzane vacamAMthI garama kare che.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (36) - sUrya eTale suraja teja Idra ane agni che ema jANavAmAM AvyuM che savi teja mitra ane puzana; Idra teja varUNa ausa eTale AkAza teja para jaya athavA varasAdano deva che ema jANavAmAM AvyuM che. A saghaLuM svataMtra devonI saMkhyA ochI karavAmAM brAhmaNone sahAya karavA beka ghaNuM agatyanuM hatuM; te paNa hajI eo ekezvaramathI te bahu AghA paDelA hatA. * prAcIna kaviyoe vaLI je eka bIjI yukita karI hatI, ane je mAtra vedamAM ja khAsa dekhAya che, te e ke, teoe saMyukta ravo banAvyA. be jeo amuka kAryo karavAnI zakti dharAvatA tene onAM nAmane eka saMdho zabda jene pratyaya divacanI hoya tethI saMyukta karatA, ane A saMdhI-zabda eka navA devanuM nAma thayuM. A pramANe ApaNI pAse mitra ane varuNa viSenAMja bhajana che eTaluM ja nahi paNa mitrAvaruNA eve nAmanA eka devaviSe paNa che eTaluM chatAM vaLI keTalIkavAra te emane be mitra ane be varUNa kahe che. - eka trIjI yuti e hatI ke saghaLA devone eka sAmAnya nAmamAM samAyelA samajavA, jemake teone vizvadeva eTale sarva deva karI kaDavA ane temanI ekatra padavimAM ArAdhanA karavI ane balIdAna ApavAM. chele saravALe teoe pelI yuti racI ke je yuti ApaNane sauthI vadhAre svAbhAvika dekhAya che; e yukita grIka ane romana lokoe paNa racI hatI, ane te e hatI ke saghaLA devone mAthe eka zreSTha deva TharAvo ke jethI karI ghaNaka devonI hayAtI sAthe eka deva viSenI manakAmanA (ta thAya) baMdhabesatI Ave. e pramANe eka zreSTha zakita jene grIkamAM isa kerenesa eNpana kahe che te viSe ApaNI manakAmanA purI paDe, temaja AgalA vakhatanI daMtakathAthI ane saSTimAM je devika che tenAM judAM judAM svarUpa, jevAMke epalaina, ane eNthinA athavA pisin ane hadIsa, je jhiyusanI lagolaga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137) bAjue Ave che, temanI ja pUjA thatI tethI kevaLa viruddha cAlavuM na paDe. jema koI koIvAra sUcavyAmAM AvyuM che te kehavuM je kharUM hoya, ke devamaMDaLamAM eka rAjA-prajA sarakhI vyavasthAnI sthApanA mAtra evI ja prajAmAM thai hatI ke jemanA rAjanI vyavasthA ekAdhipatya hatI, to prAcIna hiMdusthAnamAMnA devAmAM koI rAjA nahatA te uparathI ApaNe evo vAda karI zakiye ke te dezamAM eka rAjAthI cAlatuM rAjaya paNa nahI kevaramata tarapha pravAha. -06- te paNa vaLI vedakALanA Ayoe potAnA TAmAM koIka jAtanI zreSThatA sthApavAno yatna karyA hatA, je ke e thato grIsa ane bIjA dezomAM jeTalA pAra paDayA teTalA hiMdusthAnamAM pAra paDavA nahi. ApaNe AgaLa joIgayA chie ke keTalAka devo, jevAke savituM, eTale sUrya varUNa ane bIjAoe potAnA prakAzathI sRSTine prakaTa karI hatI eTaluM ja kahapavAmAM AvyuM na hatuM, paNa teoe AkAza ane pazvi, baMnene jANe pAtharIne khulAM kIdhAM, mAkhyAM, ane chele teone banAvyAM ema paNa kalpavAmAM AvyuM che. ethI teone vizvacakSas eTale sarvajonAra, vizvazcacam eTale sarvasamAvizakanAra, vizva-dasa eTale sarvajJa, eTalI ja u5mA na maLI, paNa vaLI vizvakarmAna eTale sarvavastune pedA karanAra, prajApati eTale manuSya mAtrane dhaNuM, evI paNa upamA maLI ; ane e baMne upamA, keTaloka vakhata gayA keDe dekhItI rIte navA devonA nAma dAkhala gaNAI. vizvakarmAn eTale sUjanAra ane prajApati eTale sAheba, e baMnenA smaraNa arthe vaparAtAM keTalAMka evAM maMtra che ke jemAM e devonuM mULa sUrya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (138) mAMthI nikaLyuM che teno kAMI saheja pare lAge che. AmAMnAM keTalAMka bhajano ApaNane khristi dharma bhajanonI bhASAnI yAda Ape che, ane te uparathI eka mAnasa ema vicAra kare ke prajApati athavA vizvakarman jevA eka deve ekezvaramatamATe hiMdusthAnanA prAcIna kALanA AnI abhilAzA kharekhara tapta karI hatI, ane temanA dharmavicAranI vRddhimAM te chelacheluM Azaya sthaLa banI rahayo hota. paNa ApaNe AgaLa joizuM ke AvuM te kaI bananAra na hatuM. vivakarmana, sarva padArthano kartA. huM tamArI AgaLa RgavedamAMthI keTalAMka vAkayo vAMcI jAuM chuM, je pAchalA vakhatanAM karI kehavAtAM maMtramAMthI cUMTI kADhelAM che, jemAM eka izvara te A sRSTinA sujanAra ane rAjyakartA vienI kalpanA ghaNI spaSTa rIte darzAvelI che. ane pahelAM vizvakamane pelAM keTalAMka pado che te vAMcuM - sarvavyApaka vizvakarmane A pRvi pedA karatI veLA pitAnA baLathI AkAzane prakaTa karyuM tyAre tenI jagyA kyAM hatI, teno Teko zuM hatA ane kiye ThekANe ta ekaja Izvara jenI najara sarva jagyAe ane jenAM hi, hAtha ane paga saghaLI jagyAe che; te AkAza ane pRthva pedA karatI veLA pitAnA hAthathI ane pAMkhothI temane sAthe sAMdhI le che.' "kiyAM vanamAMthI ane kyiAM jhADa uparathI teoe AkAza ane pazvine kApI kADhayAM; he tame jJAti, je jagyAe sRSTine A dhAra te te ubho hato, te tamArA manamAM zodhe. vAcAno dhaNI, vizvakarman sarva vastuno upadA karanAra je ApaNA manamAM IzvarI jJAna utAre che, tene yuddhamAM ApaNAM rakSaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) arthe ApaNe Aje ArAdhi. te je sarvane mana eka moTA A zIrvAda che ane je ApaNA rakSaNane arthe rUDAM kAma kare che, te ApaNAM saghaLAM balidAna svikAro ? bIjuM maMtra je vizvakarmane eja pramANe apela che temAM ApaNe evuM vAMciye chiye ke - je pitAe ApaNane pidA kIdhA che, je hAkemane niyamo ane saghaLI sRSTinuM jJAna che, jeNe ekalAe ja devone nAma ' ApyAM, tenI pAse mAMgavA thakI, bIjAM saghaLAM prANiyo jAya che." "AkAzanI pelImera, pazvinI pelI mera, de ane asuronI pilImera evuM zuM bIja hatuM je jaLamAMthI janma pAmyuM ane jemAM, sarva devo diThAmAM AvyA ?" jaLapravAhae te pahaluM bIja pedA karyuM jemAM saghaLA ke ekaThA maLyA. je eka vastumAM saghaLAM prAMNie visAme lIdhe tene ajAtanA kheALAupara mukavAmAM AvI hatI." - "A vastuo jeNe pidA karI tene tame kadI jANazo nahi tamArI ane tenI vacce koI bIjI vastu ADI ubhI che. ghumAsamAM jANe DhaMkAyelA hoya tema ane lathaData avAje kavi pitAnI jaMdagIthI khuzI thatA AgaLa vadhe che. prajApati, prANiyono dhaNI. bIjo deva jene viSe ApaNe vicAra karavo che te prajApati eTale saghaLA prANIno dhaNI che, je ghaNIvAta vizvakarman eTale sarvavastunA kartA sAthe ekamaLatA che, te paNa vizvakarma karatAM te vadhAre svasattA bhogave che. vizeSya karIne brAhmaNamAM. vedanAM keTalAMka maMtramAM prajapati hajI paNa sAvita eTale sUryanA mAtra upamAnArthe Ave che, jemake : "AkAzane AdhAra ApanAra, vizvano Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (140) prajApati, jJAtA, pitAnuM prakAzita kavaca saje che; pite prakAzI nikaLIne, behaLA vistAramAM prasarIne, ane tene bharI nAMkhIne savita meTAmAM moTuM sukha utpanna kare che vaLI tene saMtAnadAtA gaNIne ArAdhavAmAM Avyo che, ane eka maMtra (jagaveda 10, 121) mAM tene sRSTine kartA, sarva devamAM halo, evA zabdothI stuti karI che, tathA vaLI tene hiraNayagarbha eTale sonerI bIja athavA sonerI iMDuM karI kahelo che. "prathamamAM hiraNyagarbha pedA thaye A saghaLAMne te janma * thI ja pedA thayelo dhaNI hatuM. teNe pathvi ane AkAza sthApyAMte deva kiye che jene ApaNe ApaNAM balidAna Apiye ? te je zvAsa che je jora de che, jenI AjJA saghaLA tejavI deve mAnapUrvaka pALe che, jeno chAyo amaratA che, jeno chAyo mRtya chete dava kiyo che jene ApaNe ApaNAM balidAna Apiye "te ke je potAnI zakitathI jIvatI ane uMghatI duniyAne ekalo rAjA thayo, je zuM mAnasa ke zuM jAnavara sarvanI upara amala kare che te deva kiyo che jene ApaNe ApaNAM balidAna Apiye? te jenI zakitathI A baraphavALA pahADe tathA kahe che ke - maka paNa dUranI nadI (sA) sAthe hayAta che. te, jenA A mulAke baMne bAhuche -te deva kiyo che jene ApaNe ApaNAM balidAna Apize? 2 ke jenAthI AkAza tajavI che ane pavi sudraDha che, te ke jethI AkAza, khare vaLI uMcAmAM uMcu AkAza paNa sthApavAmAM AvyuM; te ke jeNe AkAzavize vistAra mApa:te deva kiyA che jene ApaNe ApaNAM balidAna Apiye? te ke jenI tarapha, AkAza ane pRthvi tenI marajIthI draDha ubhAM rahIne pitAnA manamAM ghUjatAM pujatAM juve che te, jenI upara ugatA sUrya prakAzI nikaLe -te devAkiye che jene ApaNe ApaNAM balidAna apipe? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 ) jyAre moTA jaLapravAha hAthamAM bIja pakaDatA ane dava tAne pedA karatA, dareka bAjue gayA, tyAre tyAMthI te pedA thayo, je devone ekalo prANa che -te deva kiyo che jene ApaNe A paNuM balidAna Apiye? te jeNe potAnI zaktithI jaLapravAhamAM je zakti hatI, ane jeoe yajJadAnano aMgAra saLagAvyo, tenI upara vaTIka joyuM, te je sarva devoupara ekaja deva che -te deva kiyA che jene ApaNe ApaNAM balidAna Apiye? "te, je pazvino kartA che, athavA te satyavAdI jeNe AkAza pedA kIdhuM, te ke jeNe vaLI prakAzatA ane baLavAn jaLapravAha pidA kIdhA, te amane Ija na kare te deva kiye che jene ApaNe ApaNAM balidAna Apiye ? prajApati! tuM zivAya bIjo koI A saghaLI pedA - palI vastuone samAvI zakatA nathI. jyAre ame tane yAdAna daIye chiye tyAre je ame mAMgiye te amane maLe. ame dravyanA dhaNI thaIe.' A jevA vicAro veda-kALanA kaviyonA manamAM utpanna thatA jaI ApaNe evo vicAra lAvate ke teonA purAnA dharmanI svAbhAvika vaddhi mAtra ekezvaramata tarapha ja, eka zArIrika devanI pUjA tarapha vadhI zakI hoya; ane hiMdusthAnamAM paNa A pramANe bIjAM saghaLA rUpa ane nAma niSphaLa javA pachI mAta (Izvara) ne je rUpa ApavA mAnasa icche che te rU5 AgaLa AvI poha gyAM heta. paNa ema nahi banyuM. je maMtro meM TAMkI batAvyAM che tenI saMkhyA trAga-vedamAM thoDI che, ane tyAra pachInA vakhatamAM eTale prAhmaNanA vakhatamAM teothI kAMI ghaNuM vadhAre cokasa athavA saMgIna lAbha thato nathI. prajApati je jIvatAM prANiyono dhaNI, devA ane asurono pitA, tene khare A maMtro karatAM prahANemAM vizeSa caDhatI padavi ApavAmAM AvI che, paNa e prANAmAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) paNa enuM kathAsUcaka lakSaNa vakhate vakhata ghaNuM jorathI prakaTI nikaLyuM che. udAharaNaH jyAre agni, vAyu, aditya (sUrya), caMdra masa, caMdra ane uSas (sahavAranuM prahAra)nA pitA dAkhala te dekhAya che tyAre; tathA enI putri, ke je putri pahalAM savAranuM - hAra (uSA) gaNAtI, jenI pAchaLa sUrya lAgyo hato te putri taraphanI enI prItiviSe je vArtA Ave che-je vArtathI prApavinA pUjAriyone pAchaLathI eka moTI aDacaNa naDavA lAgI, temAM prakaTI nikaLe che.. koI koI vAra prahANanA keTalAMka prakaraNa vAMcavAthI vAMcanAranA manamAM evo vicAra Ave che ke eka zreSTha AvarAvika izvara meLavavAnI je mAnasanI ati icchA te Akhare prajApati eTale sarvajIvatI vastuno dhaNI, tene pAmIne tapta thaI hatI ane A navA prakAzanA jhaLakaTa AgaLa bIjA saghaLA devA alopa thaI jaze. A pramANe ApaNe vAMciye chiye - - prathamamAM to prajApati ja A sarve hato. prajApatie bharata athavA Teko ApanAra che, kAraNake te A sarvane Teko Ape che. prajApatie potAnA (vital breath) prANathI saghaLAM jIvatAM prANI pedA karyA. potAnA udAnaprANathI teNe kevAne pedA kIdhA ane pitAnA apAnakANathI manuSya padA kIdhAM. tyAra pachI teNe maraNa pedA karyuM, ke je sarva jIvatAM pANi ne bhakSa karanAra thAya. A prajApatino aradho bhAga mRtyu hato ane aradho bhAga amarya hatA, ane je aradho bhAga ma. ryA hatA te mATe te matathI khIhata hato.' nirIvaramata tarapha pravAha. hiyAM ApaNe joiye chiye ke prANanA racanArane paNa prajApatimAM kaMIka mRtyapAtra jaNAyuM hatuM ane eka vAkayamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13) to teo eTale sudhI lakhI gayA che ke prajApatinA Akhare ka. kaDA thaI gayA ane eka deva anya zivAya bIjA saghaLA devo enI pAsethI jatA rahyA. ane kharekhara evuM ja banyuM, joke tenA pUjariyo dhAratA hatA tethI judI rIte banyuM. hiMdu prajAnI buddhi vadhAre ane vadhAre draDha thaI ane thatI gaI. anaMtanI pAchaLanI potAnI zodhamAM - Doka vakhata te parvata ane nadi upara AdhAra rAkhI, teo pAse pitA mATe rakSaNa mAgI, ane teonA anaMta pratApanI stuti karI te buddhi saMtoSa pAmI, joke e saghaLo vakhata pUjAriyone ema lAgatuM hatuM ke e saghaLA padArtho koI bIjI vastu, jeno zodha karavAmAM Avato, tenAM mAtra cinha che. A paNA Arya pUrvaje te veLA AkAza, sUrya ane mahArANI jevA zikhyA hatA, ane e saghaLAmAM temane eka jIvatI zaktinI samakSatA dekhAtI, je zakti teonI IdrithI ardha-pragaTa (254) ane ardha-guhya hatI, ane teja Idri je kAMi grahaNa karI zakatI tenI pelI mera paNa kAMi che, evuM sadA nirmANa karatI. teo hajIpaNa AgaLa vadhyA. prakAzita AkAza te eka makAza ApanAra che ema teone jaNAyuM; saghaLe pharIvaLeluM gagana eka gherI lenAra che ema teone jaNAyuM. garjanAnA kaDAkAmAM ane tuphAnanA joramAM teone koI pakArakaranAra ane vikALa mAranAra hoya ema lAgyuM ane varasAdamAMthI teoe Idra athavA varasAda ApanAra utpanna karyo. te paNa A chelI yukti je teoe racI temAM pahelo pratyAghAta eTale saMzaya paNa Avyo. jyAM sudhI prAcIna Arya pUjAricone potAnA vicAre TekAvavAne mATe koI spaSTa athavA spezya vastuno AdhAra hatA, tyAM sudhI bezaka teonI dharmasaMbaMdhI tagA, jeTaluM kharekharUM avalokana teo karatA hatA tethI bahu AgaLa gaI heya; te paNa jemane teo potAnA deva athavA izvara kehavA ThIka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (144) dhAratA hatA temanI sattA athavA najare paDatI sAbItI (Idriya janya AdhAra) upara koIthI zAka lavAya nahi. parvato ane nadiyo pitAnI hayAtI pote jAhera karavAne sadA hAjara hatAM; ane je temanAM je vakhANa thatAM hatAM te joie te karatAM atyaMta vadhAre khAtA tepaNa A AtmAonI sattAjaviSe kAMIpaNa zaMkA lAvyA vinA e vakhANene narama pADI zakAya. Aja niyama AkAza, sUrya ane prahAra sarvane lAgu paDatA. teo paNa sadA hAjara hatA; ane joke teo mAtra jaMkhanA (pratimA) athavA dekhAva ja kehavAI zakAya te paNa manuSya buddhi evI banelI che ke jayAM sudhI je vastu tene dekhAya che, eTale kAMika vAsatitva athavA padArtha che ema te ja veLA te kabula rAkhe nahi, tyAMsudhI koI paNa dekhAva te svikAratI nathI. paNa jayAre ApaNe devanA trijA vargaupara AvyuM chiya, eTale je rave mAtra sparya ja nathI paNa adrazya paNa che tyAre vAta judI ja che. Idrane varasAda ApanAra dAkhala ane rUdrane gagaDATa karanAra dAkhala gaNavA, e baMne kalpAnetara badhI rIte manuSya buddhinI utpatti hatI. je saghaLuM hatuM tene mAtra varasAda ane gagaDATa, paNa sRSTimAM evuM kAMI na hatuM ke jene Izvarano potAno dekhAva kahI zakAya. gagaDATa ane varasAda kAMI devika gaNAtA na hatA, paNa mAtra evA AtmAonA kRtya gaNAtA ke jeo pote kadI drazya savarUpa letA na hatA. mAnasa temAnuM kAma che, paNa mAtra eTaluM ja; paNa ane rUdranI hayAtI temanA asala artha ane 25mAM sAbIta karavAne kaIthI paNa AkAza athavA sUrya athavA mahAratarapha ke vaLI bIjI praya vastutarapha AMgaLI karI batAvI zakAtuM na hatuM. ItihAsanA pUrvakALamAM manuSyanI aMdagI ane manuSyanI vyAvahArika caMcalatA hatAM, evuM sAbIta karavAne mAnasanAM mAthAMnI khoparI athavA mAtra eka cakamakano bhAMgelo kakaDo vAparavAne zakitamAn thavuM, e benI vace jeTalo taphAvata che, te ja kAMI taphAvata upalI bAbadamAM che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (145 ) paNe AgaLa joI gayA chiye ke IMdra bIjA devo karatAM vadhAre zA. rIrika, rUpavAnuM ane kathArUpI deva thaye, te eTalA ja kAraNamATe ke saSTimAM koI evI vastu na hatI ke jene e vaLage, athavA evI kAMi kazya vastu na hatI ke jethI karIne ene pUjAriyonA manamAM enI vRddhi aTakI zake. vedamAM AvelA koIpaNa bIjA devaviSe jeTalAM yuddho ane jeTalI vArtA lakhAyelAM che, te karatAM IMdra viSe vadhAre lakhAyelAM che, ane ethIkarIne pUrva kALanA kaviyone paNa je evuM lAgatuM hatuM ke Ide ghasane, eTale hiMdusthAnanA jhiyusane tenI zreSTha padaviethI uDADI muko, te kema thayuM hatuM te samajavuM ApaNane banI Ave che. paNa viradevI enI pAchaLa ja AvatI hatI. A deva pita, je cheDeka vakhata sudhI bIjA saghaLA devone jhAMkhamAM nAkhate jaNA hatA, ane jene ghaNAo vedane je zreSTha deva nahito, echAmAM ocho sarvane priya deva gaNatA hatA, te devanI sattAjiviSe pahalavehalAM zaka lAvavAmAM Avyo. iMdra uparanI zraddhA ane iMdraviSe zaMkA, A vAta navAI jevI lAge che ke vedanAM matrAmAM bIjA koI paNa devakaratAM Idra mATe ja vadhAre zraddhAnI jarUra che. ApaNe vAMce chize ke "jyAre tAmasI (vikALa) IMdra tenA vIja jorathI nIce ke che, tyAre loko teneviSe zraddhA ANe che." vaLI ApaNe vAMce chiye ke IMdranA A mahAn ane baLavAn parAkrama juvo ane enI zakita kabula rAkhe." "e Idra, amArAM sAthI atalaganAM sagAMne IjA na kara, kAraNake ame tArI moTI zakti kabula rAkhechiye.' " Idra, amArA manavize zraddhA Ave te mATe sUrya ane caMdra niyamita phare che." AvI vinatI lagabhaga jANe dharmasaMbaMdhI vivAda jevI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (146 ) lAge che ane ATalA pUrvakALamAM evI araja ApaNuM jovAmAM Ave evI AzA ApaNe kavacita ja rAkhavI joie. paNa manuSyanA ItihAsamAM paNa ApaNane e badhA zikhara paDe ke dareka vastu je navI che te junI che ane junI che te navI che. A duniyAM ane mAnasanA vicAra keTalA lagolaga sAthe raMgAi rahe che te viSe vicAra kare. AsthA (yakIna) zabdane mATe zraddhA karIne je zabda hiyAM pehalI ja vAra vaparAyo che, te teja zabda che je ApaNane vaLI lAtinamAM cred0 karIne maLe che, ke je zabda hajIsudhI aMgrejI creedmAM dekhAya che. jene romana loko didi (credidi) kehatA tene brAhmaNe zraddhA kehatA; ane jene romana loko dina tam kehatA tene brAhmaNa loko zraddhatam kehatA. mATe te zabda ane te vicAra Arya kuTuMba juduM paDayuM ane saMsakRta, saMsakRta jevI thai ane lATina lAtana jevI thaI tyArapehalAM hayAta hovA joIye. te pUrva kALamAM paNa vaLI mAne, je kAMI teonI IdrithI samajAya nahi (grahaNa thAya nahi) athavA teonA tarkathI kalpI zakAya nahi tene paNa teo mAnatA; teo mAnatA, ane teo mAtra eka satya tarIke mAnatA eTaluM ja nahi, paNa e bhAvane mATe teoe eka zabda banAvyA hatA.. eTaleke A pramANe mAnavAthI teo zuM karatA hatA tenI tamane khabara hatI, ane te mana-kriyAne ApavAnuM nAma ApIne abhizeka karI. A maLatApaNAMthI zuM artha nipaje te saghaLuM samajAvAne mane banI zakatuM nathI; huM to mAtra hiyAM te apAra dekhAva tarapha tamAruM dhyAna kheMcI zakuM, je dekhAva ApaNane ekalo pelo zabda ApaNI AMkha AgaLa AlAsa ane kesanI pelIgama ati dUra himAlaya parvata sudhI lAvI ubho rAkhe che.. topaNa A deva Ika, jene bIjA sarva devo pahalAM kabula rAkhavAmAM AvanAra hatuM jayAre bIjA ghaNAkharA de to mAtra vagara sAbItIe kabula rakhAyA hatA, tyAre teja IMdra tenA pUjAriyono Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (147). abhAva (saMzaya) pedA karavAne paNa pahelo hato. ApaNe A pramANe vAMcaze chiye :- je tamane luMTa joItI hoya to iMdranI stuti karo; ne te khareja jIvato hoya te tenI kharI stuti karo. koI koI to kahe che ke Idra cheja nahi. tene koNe che? ApaNe konAM vakhANa karyuM? - A maMtramAM kavi pAcho pharIne iMdrane pitAne dAkhala karI tenI pAse Ama bolAve che - o pUjArI, huM A raha: mane hiyAM nihALa. mArI zaktithI meM saghaLAM prANIne harAvyA che." paNa eka bIjAM maMtramAM vaLI ApaNe vacce chi :-- "te bhayAnaka deva, jenevize teo puche che ke e kyAM che, ane jene viSe teo kahe che ke te nathI : jema capaTanI bAjImAMthI yAdo uMcakI laIe, tema te tenA zatru pAsathI dalita laI muke che. he manuSpo, tame ene kabula zekhA (enI upara vizvAsa lAvo) kAraNake bereja e Idra che. A pramANe jyAre ApaNe joIe chie ke pelA vRddha deva - sane Ide pAchaLa nAkhyo, iMdrane pitAne lokoe nAkabula karyo, ane prajApati jANe kakaDAbulA thaI paDaze, tathA vaLI jyAre bIje kavi A pramANe sApha jAhera kare che ke saghaLA deva mAtra nAmanAja che, jyAre ApaNe vicArI zake ke dharmasaMbaMdhI vicArono pravAha je parvata ane nadi viSenA bhAvamAMthI nikaLyo, vaLatI AkAza ane sUryanI ArAdhanA tarapha vadhyo, ane pachI gAjavI ja molanAra ane varasAda ApanAra sarakhA adrazya devonI pUjAnuM rUpa jeNe pakaDayuM, te pravAhe potAno mArga lagabhaga puro karyo hato. eDAnA kaviyo AIsalAMnDamAM je vinAzaviSe sadA AgamacetI karatA-eTale sRSTinA saMhArapehalAM devatAone jhaLajhaLATa khAvAviSe AgamacetI karatA, te vinAzanI ApaNe hiMdusthAnamAM paNa AzA rAkhe. ApaNe have InTezvara matanI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (148) A sthitie AvI pahacyA ema dIse che, ke jyAre e mata eka hAthaupara eka cokkasa vyavasthita anekezvaramata thavAne, athavA bIjA hAthaupara eka nirapavAdI ekezvaramata thavAne phokaTa yatna karyA pachI, agatanuMmAya nirIzvaramata, eTale izvara athavA devatAo jevuM kAMi nathI, evAM matamAM teno cheDo Ave. pAramArthika (kharAM) ane lokika (halakAM) nirI"varata vacce bheda. ane ema ja thayuM. to paNa nirIzvaramata hiMdu dharmane kAMI chelo zabda nathI, joke Doka vakhata sudhI budhadharmanA keTalAka prakAramAM ema lAgatuM hatuM. nirIzvaramata e zabdaja hiMdusthAnanA dharmane lAgu pADatAM kadAca baMdhabesato Ave nahi. prAcIna hiMduomAM hasaranA varganA gavaiyAono "dIe I" zabda nahote, temaja IlIyAtika vidvAno "diyasa" paNa nahotA. teonuM je nirIzvaramata vize vadhAre zuddharIne belyo tene adevamata, eTale junA devono InakAra ema kehavAya. tepaNa jene eka vaLA mAnavAmAM AvatuM, chatAM jene paramArthataH have vadhArevAra mAnI na zakAya, teno anAdara karavo e dharma mAtranA nAzane badale kharU jotAM tenI sattAno aMza che. prAcIna ane prathamathI ja lAgyuM, hA, kadApI pAchaLakaratAM prathama ja vadhAre lAgyuM hoya ke (STimAM) koI pelImera, koI anaMta, koI khya, ke pachI je. game te nAme hAla ApaNe tene bolAvatA haIya, te che; ane hAla jema ApaNe saghaLA kariye che, tema teoe eka pachI eka nAma ApI tene grahaNa karavAne ane samajavAno yatna karyo. teoe vi. cAryuM ke parvato ane nadiyamAM, mahAramAM, suryamAM, AkAzamAM, svargamAM, ane svarga-pitAmAM temane te jaDe. paNa pratyeka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (149) nAma pAchaLa "nA te nahi evo uttara AvyA. teo jene zodhatA hatA, te pati je, nadi je prahAra jevo, AkAza je. pitA jevo hato khare; paNa te kAMI parvato nahi nadi nahi, mahAra nahi, AkAza nahi, tema pitA na hi. A saghaLAmAMnuM te kAMIka hatuM, paNa vaLI e saghaLAMthI te vadhAre hatuM, e saghaLAMnI hadabahAra pelo mere hatuM. agara ane thavA deva jevAM sAmAnya nAma paNa vadhAre vAra teone tRpta karI zakyAM nahi. teo belatA ke deva ane apura to haze; paNa amane to ethI adhika joIye chiye, amane to eka vadhAre cAhato zabda, eka vadhAre svaccha vicAra jaiye che. teoe tejasvI deve tajI dodhA te kAMI te devomAM temane thoDI AsthA hatI athavA teono ghoDI IcchA hatI tethI nahi, paNa teo tejasvI devA karatAM paNa koIka moTA devaviSe AsthA rAkhatA hatA ane IcchA dharAvatA hatA. eka navo khyAla teonA manamAM ghumyA karato hato; ane teo nirAzI thaI je buma mAratA hatA te mAtra jANe navA janmanA kAsadiyA hatA. sadA emaja thatuM AvyuM che ane ema ja thaze. eka jAtanuM nirIzvaramata evuM che je satyabhAvanA mota samAna che, bIjuM nirIzvara matavaLI saghaLA satya bhAva (dharma)nuM kevaLa AyuSyarata che. e (A bIjI jAtanuM nirIzvaramata) to je samaye ApaNAM aMta:karaNa bahuja pramANika hoya te zreSTha samaye je vAta vadhAre vAra satya nathI ema jANatAM ja tene tajI devAnI ApaNI zakti che. e nirizvaramata te eke je kAMI ochapaNa che, je ApaNe mana eka veLA game tevuM priya ane game tevuM pavitra hatuM. tene badale je kAMIka vadhAre pUrNa, pachI te game teTaluM dhikkAramAM AveluM che, jema hajI paNa jagatmAM dIThAmAM A che, te lAvavAnI tatparatA che. e nirIdharamatane kharo AtmatyAga (Self surrender) kharo bhega, satyamAM satya vizavAsa, saithI satya zraddhA che. A nirIzvaramata vinAtana dharma ghaNuMkano patharasamAna nirjIva DhoMga thaI paDayo hata; e nirIzvaramatavinA koI navo dharma, koi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) sudhAro, koI gharaphAra athavA sachavanatA kAMIe kadI saMbhavita na hatAM, e nirIzvaramatavinA ApaNumAMnA koIne mATe navo avatAra saMbhavita nathI. ApaNe dharmane itihAsa tarapha joIe. saghaLA deza ane saghaLA kALAmAM keTalAM badhAM manuSyone nirIzvaramatI kehavAmAM A vyAM che, kAraNa drazya ane saMtavAnI pelI mera kAMIpaNa che evuM teo nA kehatA hatA, te mATe nahi athavA je sRSTi teone dekhAtI hatI tevize kAMipaNa kAraNa vinA, kAMIpaNa hetuvinA, ke koIpaNa IzvaravinA, samajAvI zakAya evuM kehatA, tene mATe nahi, paNa ghaNIvAra to eTalA mATe ke je deva te veLA prajApriya hatA tenI cAlatI AvelI daMtakathAviSenA matarine lIdhe, ane vaLI temanA bALapaNamAM izvarane je khyAla bAMdhavA teo zikhyA hatA te karatAM kAMi vadhAre caDhaso ane vadhAre svacha khyAla meLavavAne teo Atura hatA tene lIdhe gaNAyA hatA. brAhmaNonI najaramAM yuddha nirIzvaramatI hatA. have buddhimata vidyAzALAomAMnI keTalIka khare nirIzvaramatI hatI. grAma, zAkayasanI, eTale buddha pote nirIzvara matI hatI e vAta kAMi nahi zakabharelI che ane lokapriya devono eNe je anAdara karyo tethI kI nizcaya te kAMI nirIzvaratI Thakato nathI. sauEtIsa, tenA ethiniyana nyAyAdhIzonI najaramAM nirIzvaramatI ha; te joke teNe grIsanA no anAdara paNa karyo nathI, paNa mAtra hisatisa, ane e rAta sarakhA devatA karatAM kAMIka vadhAre caDhiyAtA, ane vadhAre kharA daivika AtmAupara bhAva rAkhavAne potAnA hakathI dAvo karyo. yAdhI lokonI najaramAM je koI pitAviSe ema kahe ke huM Izvarano putra chuM te te izvara-niMdA karanAra ThaDato; ane je koI "te navI rIte tenA parvanA IzvaranI pUjA karato te pAkhaMDI gaNAtA. grIka ane romana lokomAM khristi lokanuM nAma ja nirIzvaramatI hatuM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15) ane vaLI pistimAM pitAnAmAM paNa bhASAno A geraupayoga kAMI samULa aTaka nahi. enesanI najaramAM esamatavAdIo daitya, khrista viraddhi, unmata, yAhudhI, anekezvaramatI ane nirIzvaramatI hatA; ane e yasa epeneyasa-matavAdIo viSe AthI kAMI vadhAre moTA mananA sakhI vicAra nahi dharAvata, tene mATe kAMI ajaba thavAnuM kAraNa nathI. paNa ene. yasa ane arthasa e baMne mAtra izvaravinA sattama vi. cAra meLavavAne pitApitAne jude mArga phAMphAM mAratA hatA; eyasa bIha hato ke a-khristi lokonI bhulothI, temaja enezvasa bIha hato ke yAhudhI lokanI bhulothI, e vicAranAM satyatA ane pratApa kAMIka ochAM thaze. eTaluM ja nahi, paNa hajI pAchalA vakhatamAM dharmasaMbaMdhI (Izvara jJAna viSenA) vivAdamAM evuM ja avicArI virecana cAlu rahyuM. soLamI sadImAM sarvetae kavine eka tri- vamatI ane nirIzvaramatI kaho tyAre kAlavina sarvetasane phAMsInA mAMcarApAtra gaNatA (i. sa. 1553) kAraNake Izvaravi pitAnA vicArathI te virUddha hato. enI pachInI sardImAM eka banAva, je hAla vadhAre saMbhALathI pharI tapAsavAmAM AvyA che, teno dAkhalo laIe : velivine (I. sa? 1918) tenI jIbha kheMcI kAhADavAnI ane te bALI mAravAnI sikSA karavAmAM AvI, kAraNake tenA pitAnA nyAyAdhIzanA jaNAvyA pramANe joke ghaNAo mAtra tene pAkhaMDIno saradAra gahatA, paNa teNe lebiline eka nirIzvarImatI dAkhala aparAdhI karAvyo. keTalAka DuMkanA lakhanArAo, jeono anubhava vadhAre sAro hovo joIe, teoe grAnTa lebo vinino doSa kahADavAmAM bhAga lIdho che, tethI A nirIdharamatI izvara viSe zuM kehatA hatA te sAMbhaLavuM mAtra yathAyogya ja che. te lakhI jAya che ke "tame mane pucho cho ke Izvara zuM che. je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (15ra) e vAta huM jANate to huM Izvara have, kAraNake ekalA Izvara zivAya izvarane bIju koI jANatuM nathI. jema vAdaLAMmAMthI ApaNe sUryane zodhI kahAthe Lei, tema joke thoDe ghaNo tenA kAryothI ApaNe izvarane zehadhI kahADa, te paNa tema karI tene ApaNe vadhAre spaSTa rIte samajI zakavAnA nahi. ema chatAM paNa ApaNe kahie ke Izvara sarvottama bhaluM che te prathama prANa, akhaMDa, nyAyI, dayALu, sukhI, zAMta che, ne sRSTA, rakSaka, niyAmaka, sarvajJAnI ane sarva-zakitamAnuM che, te pitA, rAjA, dhaNI, badalo vALanAra ane hAkema che te AraMbha, aMta, madhyastha anAdi che, te ka, AyuSaApanAra, jonAra (draSTA), kArIgara, sarvanuM zubhaciMtaka (Providence) paramArtha che. eja sarva sRSTino sAra che. je mAnasa A pramANe lakhI gayA che tene nirIzvaramatI gaNI bALI nAMkhavAmAM AvyA hata! kharuM jotAM sataramI sadImAM nirIzvaramatanA kharA arthaviSenA vicAra eTalA gucavADAbharyA thaI gayA hatA, ke cheka 1989mAM edInabaronI pAralAmenTa "izvaramatI lokonA nirIzvaramatI vicAra sAme' eka kAyado pasAra karyo ane spinejhA ane Arca-ziSa titasana jevAM mAnasone, joke have bALI nAkhavAnuM te nahi banatuM, to paNa vagara vicAre nirIzvaramatIne kalaMka lagADavAmAM AvyA hatA. vaLI aDhAramI sadI paNa AvA doSathI tadana mokaLI nathI rahI. ghaNAM mAnasone e kALamAM paNa nirIramatI kehavAmAM AvatA hatA, te eTalA mATe nahi ke IzvaranI sattAno anAdara karavAnuM teoe svapane paNa vicAryuM hatuM, paNa eTalAja mATe ke aizvaryanA vicAramAM manuSya je atizakatI ane bhUla kare che evuM lAgatuM tethI tene svaccha karavAnI teonI IcchA hatI. - ApaNA potAnA vakhatamAM nirIzvaramata te zuM che e ApaNe eTaluM to sArI peThe zikhyA chiye, ke e zabda eTalo tochaDAIthI ke avicArathI ApaNe vApariye nahi. te paNa je koI paNa pitA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (153) tarapha bIjItarapha nyAyI thavAnI hiMmata kare, pachI te saMsArI manuSya (ziSya) heca, ke (dharmagura hoya to paNa teNe tenI pUrve je mAnasa thaI gayAM che, ane jeone Izvara-niMdaka, pAkhaMDI, ke nirIzvaramatI kahelA che, teo kevA hatA te sadA yAda rAkhavuM sAruM che. ApaNI jIMdagImAM evo eka vakhata Ave che ke jyAre ApaNe izvarane bhAre utkaMThAthI zedhiye chiye tyAre jANe Izvare ApaNane tachadIdhA hoya ema lAge che; jyAre ApaNane pitAne A prazna puchavAnI bhAgye hiMmata rahe che ke: "tyAre zuM huM izvarane svikAruM chuM ke nathI svijharate.' evAM mAnoe nirAza thavuM nahi, ane evAMviSe ApaNe karaDe vicAra lAvavo nahi; teonI nirAzatA kadApI ghaNuM AsthA karatAM vadhAre upayogI heya. A viSaya samApta karyo AgaLa eka mahAna dharmagurU je thoDuMkanI vAta upara devaloka che ane jenAM pramANikapaNA ane bhakitabhAvaupara kadIe zaka lAvavAmAM Avyo nathI, tenAM vacano ha TAMkI dekhADuM chuM ( te kahe che ke Izvara eka bahu moTo zabda che. je koI te zabda anubhave che ane samaje che ke jeo kabula kare che ke Izvara upara amAro bhAva che ema kehavAne amArI hiMmata cAlatI nathI, teo viSe vadhAre naramAsaNI ane vadhAre vAjabIpaNe vicAra karaze.' have, huM bahu sArI peThe jANuM chuM ke huM je apaghaDI kahA gayo chuM tene keTalAka bhulathI ulaTuM samajaze, ane kadApi tene ulaTa sAra kADhaze. huM jANuM chuM ke meM nirIzvaramatano bacAva karyo ane tenI kirti gAi tathA mAnasa dharmasaMbaMdhI vicAranA masAraNamAM je uMcAmAM uMcA sthaLe pahace te e matathI che evuM samajAvavAno Aropa mArI upara mukavAmAM Avaze. ema bane to ciMtA nahi. je thoDAka evA hAjara hoya ke jeo, jene 20 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (154) huM pArathika nirIzvaramata kahuM chuM te samajI zake ane e mata sAdhAraNa nirIzvamatathI, ane vaLI apramANika IzvaramatathI keTaluM ja paDe che e jANe te huM satAza pAmIza, kAraNake huM jANuM chuM ke e bheda samajavAthI vAraMvAra ApaNI atyaMta garajanA vakhatamAM ApaNane madada maLaze. e bheda ApaNane samajAvaze ke je jAnA pAMdaDAM eka prakAzita ane manahara vasaMtanA pAMdaDAM che te saghaLAM jyAre kharI paDe che ane jyAre saghaLuM ApaNA nija saMtaramAM ane AsapAsa ziyALAnA vakhata jevuM hamAI gayeluM ane suna (nIrjIva) mArI gayeluM lAge che. te vakhate dareka utsAhabharelAM ane pramANika aMta:karaNa mATe eka navo pravAha taiyAra che ane hovo joIe. e bheda ApaNane zikhavaze ke nyAyI zaMkA te nyAyI AsthAne ati uDe gavAha che ke jeNe kAMi gumAvyuM haze teja te maLavaze. ' hiMdanI buSTie A maMjale AvyA pachI ghamasaMbaMdhI siddhAMta temAMnA A chelA ane madhya siddhAMtane grahaNa karavAne kevI rIte yatna karyo, ane eka bIjA lAkunapeThe nirIzvaramatanA AMTA kevI rIte ogALI nAMkhyA, te ApaNe AvatA ane chelA bhASaNamAM jaizuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatvajJAna ane dharma, deva uparanI AsthAne laga jayAre hiMsthAnamAM AvI vaselA AnI khAtarI thaI ke ghamanA saghaLA do te mAtra nAma hatA, tyAre teoe jemane yuganA yuga lagaNa ArAdhyA ane jayA hatA temanAthI nirAza thai ane kaMTALI jaIne, meM pharavuM haze evuM ApaNe vicAryuM kharA. AmAM teone keIe ThagyA hatA, athavA teo pitAne ja hAthe gAyA hatA, e vAta eka kore rAkhyA chatAM, ATaluM to kharuM ke jayAre temanA asala vakhatanA deva temanA iMdra, agni ane varUNa e mAtra kAMI ja nahi paNa khAlI nAme ja hatA evuM jyAre teoe zodhI kADhaze, tyAre evA zodhathI temanA upara je asara ghaNuM karIne thaI haze te, jevI grIka lokone pitAnAM dahI ane devano nAza thate dekhIne, ane jarmana lokone potAnA pavitra eka kApI nakhAyA chatAM, jayAre e aghAra karmane mATe vera levA epala ke AdhIna koIne paNa Avato nahi dITha, tyAre jevI temanI upara asara thaI hatI, tevI ja asara hiMduo upara paNa thai haze. paNa enuM pariNAma to ApaNe vI - khavI joie tethI kevaLa juja nikaLyuM. grIka romana ane jarmana lokoviSe te ApaNe jANaye chiye ke jayAre temanA purAtana deva pitAne mArga puro karI rahyA pachI (vakhata vahI gayA pachI) kAMti alopa thaI gayA, kati teonI hayAtIne aMta je samULeja lAvI na zakAyo to teone duSTa ane duHkha denAra AtmA dAkhala gaNIne utArI pADavAmAM AvyA; tyAre te ja vakhate eka navo dharma, eTale khristi dharma taiyAra ja hatA, ke je manuSyanI taNA, je kadIpaNa samULI dAbI zakAtI nathI, te purI pADavAne zaktimAn hatA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (156) hiMdusthAnamAM te jANe bahArathI Avata evo koIpaNa dharma na hato ke je dharmamAM jyAre brAhmaNe pitAnA junA devo ane rakSAkartane hI beThA tyAre Azraya le : eTalA mATe grIka ane romana lokonI peThe eka bAjAe meha maraDIne pharI navesarathI AraMbha karavAne badale, teo pitAne jANIta mArga zrama kheMcatAja cAlyA, te eve bharose ke teonI Idriyo jyArathI pahelavahale sacetana thaI tyArathI ja je temanA manamAM sadA hAjara hatuM, paNa jene kadIe makkamapaNe grahaNa karavAne, samajavAne ke nAma ApavAne teo zakitamAnuM na hatA, tenA zodhamAM ja teo thAkyA nahi to khare mArge jaI pahoMce. teoe pelAM junAM nAme tajI mukayAM, paNa jene nAma ApavAne teoe prayatna karyo hato te uparanI pitAnI AsthAne kAMI teoe tyAga na karyo. teonA junA devAnA yajJavedI bhA. cha nAMkhyA pachI te ahiM tahiM vikherAI paDelI ITothI pelA nahi jaNAyelA Izvara mATe eka navI yAdI bAMdhI-je izvara nahi jaNAyele nahi nAmavALe ane te paNa sarva-vyApaka che je have vadhArevAra pahADo ane nadiyomAM, AkAza ane sUryamAM, varasAda ane garjanAmAM jaNAto na hato, paNa je te veLA hAjara to hato ane kadApi temanI paDozamAM, temanI mera pharI vaLelo hoya te kAMI varUNanI peThe sarvane gherI leto ane sarvavyApI havAI padArtha nahato, paNa vadhAre nikaTa saMbaMdhamAM ane vadhAre aMtaranA bhAgamAM hAjara hato, eTale teonA potAnA ja kehavA pramANe teonA aMtaHkaraNamAne havAI pravAha hato, kadApi teja teonuM aMtaHkaraNa hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (157) daivika saMjJA ApavAno hetu. pehalAM ApaNe yAda rAkhavuM ke vedanA prAcIna kavi kAMi ema nathI kahI gayA ke mitra, varUNa ane agni kAMi ja nahi paNa mAtra khAlI nAma ja hatA. teo lakhI gayA che ke "teo mitra, varUNa ane agniviSe bole che, e veLA te AkAzavAsI pakSI thAbha thAya che je che ane je ekache tene kavi tahevAra nAme bolAve che teo yama, Ana, mAtarizvaviSe bole che." have ahiM ApaNe traNa vastu joIye chiye. pihaluM eka kaviyone kadI kAMIja zaka hato ke kAMIka vAstavika (sata) A sRSTimAM che, jenAM ani, Idra ane varUNu ane bAkInAM bIjAM sarva mAtra nAma che. bIju eke, e sat teone mana eka ane mAtra eka ja hatuM. trIjuM eke e ekane jema prajApati ane bIjA devo narajAtinA gaNAtA tema nahi, paNa nAnyatarajAti dAkhala gaNavuM. nAnyatara nAmo narajAti ane nArajAtinAM nAmothI vadhAre caDhiyAta. have, kharekhara A vAta ApaNA kAnane kaThera lAge che. izvara nAma nAnyatarajAtimAM vAparavuM ApaNAthI banI zake nahi. ApaNe mana te nAnyatarajAti kAMI evo vicAra dekhADe che ke eka vastu mAtra skUla, nirjIva, ane akartaka che. paNa prAcIna bhASAmAM eTale prAcIna vicAra pramANe, ema nahatuM; Aje paNa ApaNI keTalIka arvAcIna bhASAomAM ema nathI. ethI ulaTuM nAnyataranAma pasaMda karavAmAM prAcIna manuSyoe evuM kAMI dekhADavAno yatna kIdho . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (158) hata, ke je nara paNa nahi ane nAri paNa nahi hovuM joIe, ane je kharuM jotAM manuSyanI apUrNa bhASAthI jeTaluM avaryuM che, teTaluM tenI nirbaLa (DAmADoLa) prakRtithI agamya che. evuM kAMI je nara ane nAri karatAM caDhatuM, paNa utaratuM nahi te. teone eka jAtirahita dava joIto hato, paNa eTalAja mATe gatirahita, ke vaLI keTalAka zabdamAM virUddha bheda joyA vinA jene akartaka Izvara kahe che teva, ItA hatA ema koI paNa rIte ThaDatuM nathI. bIjA vAkayo evA che ke jemAM, joke kavi eka ja Izvara viSe ghaNe nAme bole che, to paNa teo tene viSe narajAti nAmeja bole che. jemake sUryane arpaNa kareluM eka bhajana, ke jemAM sUryane eka pakSInI upamA ApI che temAM, ApaNe A pramANe vAMce chiye ke: bAhyA kavi pitAnuM vacanAthI je pakSI ekaja che tene ghaNI rIte bolAve che. A ApaNe mana to kAMi ja nahi paNa mAtra purANokata kathA che. A nIcalI kavitAmAM zreSTha AtmA ethI che purANokta kathArUpe, topaNa izvarane manuSya dharmanuM AropaNa karI dekhADavAmAM Avyo che. jayAre jene hADakAM nathI teNe hADakAMvALAne janma dIdhe, tyAre te prathama janame tene koNe joye sRSTinA zvAsa, rA, ane AtmA kyAM hatAM? e saghaLuM je jANato hato tenI kane keNa puchavA gayuM Amane dareka zabda vicArathI bharapura che. "jene kAMI hADakAM nathI' e vAghano artha e ke e vicAra ApaNe ema kahi darzAvyuM ke jene kAMi AkAra nathI; ane jene hADakAM che teno artha evo ke jeNe ghaTapaNuM ane AkAra pakaDayAM che te. vaLI "suchinA zvAsa ane rakta" te A sRSTi jene AdhAre che te ajANa athavA adrazya zakita dekhADavAnA yatno dekhADe che. kharuM jotAM "pAsa" zabda jene ApaNe hamaNAM A sRSTino aMza athavA vAstavika tatva kaei, te sarvathI vadhAre maLato Ave che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (159) Atman eTale aMtargata ivarAMza. A zabda, eTale zvAsa, je saMsakRtamAM AmaLu che ane jenuM aMgrejImAM Self karI bhASAMtara thAya che te zabda ApaNe jeIzuM ke AgaLa cAlatAM ati agatyane thaI paDaze. mULamAM A tman zabadano artha zvAsa thate, pAchaLathI aMdagI thayo ane Ika vakhata zarIra evo paNa thaye; paNa A karatAM ghaNIvAra Atmana ne artha aMza athavA sat karI thato. kharuM jotAM e zabda grIka nA taiosa pse athavA self jevuM eka tatpadAkSika sarvanAma thayuM,te chatAM paNa e zabda vyAkaraNanA A vargamAM ja mAtra AvI aTAyo na hatA, paNa hiMdusthAnamAM athavA koI paNa bIjA dezamAM e tatva jJAnane lagatA eka sarvathI caDhatA prakAranA manananI saMjJA dAkhala nave rUpe vaparAvA lAge te kAMI mAtra ahaMpada athavA huM, paNuM darzAvavA mAtra vAparavAmAM Avato nahato, kAraNake e haza: ke hamAM te A jIMdagInA jaladI vahI jatA ane ghaNoja moTo bhAga Avyo hato. nA, e ahama enI pelImera je hatuM ane je ene cheDekavAra Azraya detuM te darzAvato hato; paNa thoDeka vakhata gayAke manuSya ahama: nI beDI ane saMketamAMthI eTale huMpaNAnA arthamAMthI) mokaLo thayo ane pharI eka svaracha svAtmA che. bIjI bhASAomAM je zabdo pehalAM zvAsane mATe vaparAI pAchaLathI chava, AtmA athavA prANa evo artha dekhADavA lAgyA, te zathI Asana judo che. ghaNA prAcInakALamAMja eno artha je zvAsa thatA hatA te jAte rahyA, ane tenA vehavArIka arthamAMthI mokaLo thayA pachI, tathA mAtra eka sarva nAma dAkhala va5rAyA pachI te grIkanA zake athavA pumA, lAtinanA anima athavA mimas athavA saMsakRtanA aNa athavA prANa sarakhAM bhAvavAcaka nAma karatAM vadhAre bhAvArtha dekhADanAra zabda thayo. upaniSamAM manuSya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) jaMdagInA kharA sAra dAkhala prANa, pAsa athavA dama upara je bhAva rAkhavAmAM Avato hato te Atman athavA savirSanA bhAvakaratAM sAdhAraNe kabula rAkhyA pramANe tatvajJAnanI eka vadhAre utaratI sthiti dekhADe che. je pramANe ApaNAmAM (aMgrejImAM) self zabda I karatAM vadhAre caDhiyAtA che, te pramANe hiMduomAM prANa karAM aAbhanna vadhAre zreSTha lekhAya, ane chele saravALe prANano artha temAM samAI go - A pramANe pAchalA vakhatamAM hiMdusthAnanA prAcInakALanA tatvavettAoe pi aMnata zodhI kADhaye je temano potAnI hayAtIne AdhAra hato, eTale je aMtarane AtmA, ke je ahamanI hadabahAra ghaNe dUra hato. Atman eTale vivAtmA. have teoe bahAranI, eTale karmaka sRSTimAMthI te anaMtane dhI kADhavAne kevI rIte yatna karyo te ApaNe joI. kavie keTaloka vakhata pelo eka ke jene eklA eka deva dAkhala teoe kaha paNa je hajI narajAtino, gativAna ane kAMIka kathAsUcaka hatA, tenA upara bhAva rAkhyo; je deva kharuM jotAM ahaMpadarUpe vyApta hatuM, paNa svAtmA ane svarUpa brahmaja na hatA. ema chatAM paNa ApaNane eka judI ja jAtanAM vA ekAeka maLI Ave che. ApaNe eka navI duniyAmAM jANe kuratA (gamana karatA) hajIye evuM lAge che. je saghaLuM abhinaya ane kathAmRta che te, temaja dareka rUpAMtara ane dareka saMjJA, tajI devAmAM AvyAM, ane pelo eka athavA te, je nAnyatara rUpe hayAta che, te ja mAtra anaMtane grahaNa karavAnA chelA yatna dAkhala rahI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) vedakALanA kaviyo have vadhArevAra AkAza athavA arUNodayanAM kirtana gAtA nathI. teo IdranuM cAturya tathA vizvakarman ane prajApatinA DahApaNaviSe kAMI stutibhajana karatA nathI. jemateo pote ja kahe che tema jANe "dhumasathI DhaMkAI ane khAlI nirartha vacanothI jANe viMTaLAI gayA che. bIjo kavi kahe che ke "mArA kAna, mArI AMkhe, ane vaLI mArA hRdayavize je prakAza rahe che te paNa alopa thAya che mAruM mana pitAnI ati cheTe jatI AturatA sahita mane choDI jAya che; huM zuM kahuM ane zuM vicAruM athavA vaLI "huM pote kAMI jANatA nathI tethI hiMyAM ? Si jANe che temane huM puchuM chuM; huM pote ajJAna hovAthI zikhavAmATe; jeNe cha duniyAM sthApI che te ja zuM te eka che ke je ajAta AtmArUpe hayAta che?' A saghaLAM tuphAne eka vadhAre prakAzita AkAza ane eka ne vI vasaMtaRtuviSe khabara Ape che. eTale A saMzayI vicAro che te izvaravize vadhAre zreSTha khyAla utpanna thavAnAM cinho che. chele te eka, te AtmAnI hayAtI hIMmatathI jAhera karavAmAM Ale che, ke je potAnI meLe jIvatA jaNAya che, je saghaLI pedA thayelI vastu AgaLano jIvato jaNAyo che ane je devo karatAM paNa eTalo badho AgaLano jIvatA jaNAya che ke, te deve pote paNa enI utpatti kayAMthI thaI te jANatA nathI. ApaNane jaNAvavAmAM AvyuM che ke "sRSTimAM kAMI paNa hatu tyArapehalAM, mota athavA amaratA hatAM tyArapehalAM, divasa ane rAtrinI vacce kAMIe bheda thayo tyApehalAM, te eka hayAta hatA. te, je zvAsarahita che, te potAnI meLe zvAsa letA. te sivAya kAMI bIjI tenA jevuM thayuM nathI. te veLA saghaLuM aMdhakAra hatuM. prathamamAM dareka vastu dhumasapere kALAzathI DhaMkAI gayelI hatI-saghaLuM jANe prakAzavinAnA mahAsAgara jevuM hatuM. tyArapachI te bIyuM, je chAlAM thI DhaMkAyeluM hatuM, eTale pelo eka garamInI zakitathI pedA thayo." 21 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - (162 ) epramANe kavi saghaLI vastunA prAraMbhanA siddhAMtaviSe, tathA te ekanA aneka kema thayA, te ajANya, jANItA athavA nAmavALA kema thayo, anaMta te aMtavAnuM kema thayo, e saghaLAviSe ciMtana karyo jAya che, ane chele saravALe A lITIo tenA mukhamAMthI nikaLI paDe che: "te bheda koNa jANe che? hiyAM tene koNe pragaTa karyo? A bhAtabhAtanI utpatti kayAMthI, are kyAMthI nipacha? dave te paNa pAchaLathI hastimAM AvyA. A umaTI pedAza kayAMthI utpanna thaI te koNa jANe che? jenI AjJAthI A saghaLI maTI pedAza nipacha-pachI teNe tenI marajIthI saraLyuM athavA marajIvinA- e saghaLuM je sauthI moTo jANanAra che (RSi che, je sauthI uMcA (4) AkAzamAM rahe che, te jANe che, kadApi te paNa jANa na hoya.' A vicAre je jagavedanA maMtromAM mAtra pahelAM najare paDatA jhAMkhA tArA jevA khAya che, te jema jema vakhata vahe che tema saMkhyAmAM ane prakAzamAM vadhatAM jAya che; ane chele eTale sudhI, ke jene upaniSada kahe che temAM teo eka pUrNa AkAzagaMgAnA prakAzapeThe khulA dekhAya che; A upaniSa6 vidyAne lagata chelo ja graMtha che ke je hajI vedakALane lagate gaNAya che, jo ke tenI asara te kALanI hada bAhara bahu laMbe pace che. upaniSadUmAMhenuM tattvajJAna. tamane yAda haze ke jene ApaNe maMtra-kALa kahiye chiye tenI paDe tarataja brAhmaNa eTale prAcIna kALanA thoviSe varNana ane draSTAMta ApavAnI dhAraNAthI racAyelAM gAnAM prAcIna pustakone kALa Ave che. A brAhmaNane cheDe ghaNu karIne ApaNane eka AraNyaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (163) * maLe che, eTale eka vana-pathi, eTale jeo e pitAnuM gharabAra taka jaMgalamAM ekAMtavAsamAM vasavuM karyuM hoya tene mATe lakhAyeluM pustaka che. vaLI e AraNyakone cheDe athavA temAMja maLIgayelAM ApaNane junAmAM june upaniSad maLI Ave che e upaniSadUno - khya zabdano artha beThaka. eTale nizALiyAonuM pitAnA zikSaka AgaLa bhegA maLIne beTheluM maMDaLa, evo thAya che. ane A upanialmAM veda-kALanAM saghaLAM dharmasaMbaMdhI tattavajJAna (phalasuphI) saMgraha thaI rahelo che. A upaniSadamAM je vicArano moTo bhaMDAra ekaTho thayelo che teno tamane kAMIka khyAla ApavA mATe huM tamane kahuM ke - thama mArI dhAraNA evI hatI ke mArAM A saghaLAM bhASaNe upaniSad mAMhenA matanuM vivecana karavA upayogamAM levAM. mane temAM puSkaLa sAdhana maLate; paNa hAlata je cheDe vakhata hajI mArI pAse bAkI rahela che temAM huM tamane mAtra kAMI sehaja varNana ApI zakuM chuM. A upaniSadone tatvajJAnazAstra mAne che tema te che ke che nahi. te zabdanA kharA arthamamANe te teo satyaviSenI aTakaLo che, je vAravAra ekabIjAne khoTI pADe che, topaNa saghaLI ekajadizA bhaNI DhaLatI jaNAya che. e junA upaniSadonI kuMcI "tuM tArA AtmAne pichAnI e che, paNa DelInA bhaviSya vartanAranA thI sitAna zabdo karatAM AmAM artha bahu uMDe che. upaniSadonAM "tuM tArA AtmAne pichAna' evo artha thAya che ke tuM tAro kharo AtmA je tArA ahamapadamAMhe gupta che tene jANa, ane je eka zreSThamAM zreSTha tathA acaLa AtmA che, ke jenA jevo bIjo koie nathI, ane je sArA jagamAM guhya che, tenI mahi tArA AzAne zodha ane pichAna. anaMta, adrazya, ajANa devika e saghaLuM, pAchaLanA zodhane chelo khulAse hatA, ke je zAdhano AraMbha sAdAmAM sAdAM maMtra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * (164) thI thaIne upaniSada, athavA jene pAchaLathI vedAMta kahevAmAM AvyA temAM, eTale ke jemAM vedane moTAmAM meTa hetu ane thavA arthe pAra paDa hatA, temAM tene cheDe Avyo. A pustako, jenI barAbarI karI zake evAM pustaka hiMdusthAnanA sAhityamAMja nahi, paNa AkhI duniyAnA sAhityamAM nathI, temAMthI thoDAMka vADa TALavIne vAMcI saMbhaLAvavA karatAM kAMI vadhAre mArAthI banaze nahi. prajApati ane IMdra hile vADatha khAMDagya upaniSahmAMthI (9, 7, 12) kADheluM che. e vAkaya eka vArtA che jemAM Ika, je saghaLA devono saradAra che, ane virecana, je asurono saradAra che, temane prajApati pAsethI jJAna saMpAdana karatA darzAvyA che. RgavedanA maMtra sAthe sarakhAvatAM nizcaye A avAcIna kALanuM lAge che, ane ema chatAM hiMdusthAnanA bIjA saghaLA graMtha sAthe sarakhAvatAM te jarAe arvAcIna jevuM nathI lAgatuM. dava ane asuravace je virUddhatA che te bezaka ochI agatyanI chepaNa tenAM cihe sagavedamAM, ane mukhya karIne chelA pustakamAM dekhAvA mAMDe che. "asura eTale jIvatuM (jIvata) e pahelAM suSTinI keTalIka zaktine, ane mukhya karIne AkAzanI zakitane ApelI saMjJA hatI. keTalAMka vAkayomAM devA asaraH' zabdano artha che. vatA dave e karavAno harakoInuM mana thAya che. Deka vakhata pachI Ara zabada vaLI keTalAka amuka duSTa AtmA (daityo)nI saMjJA dAkhala vAparavAmAM AvyA che ane chelesaravALe bahuvacanamAM duSTa AtmAo, jeo, deva eTale tejasvI, mAyA, ane bhalA AtmAAthI ulaTAche, temanAM nAmadAkhala Ave che. zrAvaNamAM e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (165) bheda spaSTapaNe sthApavAmAM Avyo che, ane temAM ghaNAMkharAM saghaLAMni cukAda deva ane asuranI vaccenAM yuddhothI thayela che. Ika vitaraphathI Ave e te svAbhAvika che. te paNa vizecana te pAchalA vakhatano che; maMtramAM e nAma vaparAyaluM nathI. virocana pehalo taittirIya prANamAM (1,5,81) Ave che, jayAM ene praharAda ane kayAnA putra dAkhala oLakhavAmAM AvyA che. A kathAmAM prajApatie eka jAtanA zreSTha izvara dAkhala potAnuM lakSaNa lIdhuM che; tetiNIya prAsaNamAM (1, 5, 8, 1) te vaLI tene IdranA paNa pitA dAkhala dekhADavAmAM Avyo che. A ApaNuM kathAno hetu dekhItI rIte ApaNe je juda jada paMthake thaIne manuSyamAM je kharo AtmA che tenuM jJAna meLavavAno che. prajApati pehalAM kAMIka bharamabharelI rIte bole che, ane kahe che ke AtmA eTale je purUSa AMkhamAM dekhAya che te. ema kehavAno eno artha AMkhathI kevaLa nirALa ja koI jonAramATe che, paNa enA ziSyo e artha uMdhe samaje che; asuro ema dhAre che ke jema ArasI mAM tema AMkhanI kIkImAM je nAnuM zarIra dekhAya che te ja AtmA che, ane deva dhAre che ke ArasImAM athavA pANImAM je chA athavA chabI paDe che te AtmA che. paNa jo virecana AthI satiSa pAme che, te Idra saMtoSa pAmato nathI, ane tyAre te AtmAnI zodhamAM nikaLe che. pehalata IdriyonA sparzayajJAnathI mokaLe thayelo koI vapnavata hAlatamAM paDelA purUSamAM te AtmAne zodhe che; pachI eka purUSa, jene svapna AvatAM nathI ane kevaLa bebhAna (acetana) hAlatamAM heya, temAM AtmAne zeAdhe che. te paNa A saghaLuM, je tene kevaLa kSaya jevuM dekhAyuM tethI nArAja thaIne Idrane chele saravALe jANavAnuM banI AvyuM ke self AvyA che te purUSa je pitAnI iMdriyono upayoga kare che te paNa tethI nirALe che. kharuM jotAM te te purUSa je AMkhamAM dekhAya che, eTale jonAra dhaNa dAkhala - khamAM mAlama paDe che te; athavA vaLI ema paNa ke je kaI pitAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (166) mana, ke jene daivika draSTi karI kehavAmAM AvyuM che, te mAtra kAMIjanahi paNa eka sAdhana che, evuM jANe te chatAM potAne jANanAra samaje te. hiMyAM ApaNe vanamAM vasanAra lokoe je satya joyeluM tene viSe bolavAmATe sarasamAM sarasa vacano, ane anaMta pAchaLanI potAnI zodhamAM teo je uMcAmAM uMce sthaLe pohacyA te joIye chiye. khaMDa sAtamo. prajApatie kahyuM "je AtmA pApathI maLe che, ghaDapaNathI, mita ane udAsIthI, bhukha ane tarasathI je mokaLA che, je tene ghaTe che teja mAtra mAge che je ka9pavuM ghaTe che te ja mAtra kahyuM che, te AtmA ApaNe zodhI kADhavo jAIe, ane te samajavAne ApaNe yatna karavo joIe. jeNe e AtmA zodhyo che ane samaje che te saghaLI duniyAM ane saghaLI IcchA meLave che. (ubhaya lokane prApta thAya che.) na devA (Izvara) ane asuro (daityo) baMnee A zabdo sAMbhaLyA ane bolyA "vArU cAlo ApaNe te zodhe je jo koIne maLe to tene saghaLI duniyA ane saghaLI icchA maLe che A pramANe bolI devAmAMthI nikaLI gayo, ane asuramAMthI virecana nikaLI gayo, ane baMne eka bIjA sAthe kAMi paNa vehavAra calAvyAvinA je pramANe ziSyone pitAnA garUAgaLa jatI veLA samidha (baLataNa) laI javAno cAla che, te pramANe potAnA hAthamAM samidha laIne prajApati AgaLa AvyA. tyAM teo batrIza varSa sudhI ziSpadAkhala rahyA. tyAre prajA patie teone puchyuM "tame baMne ahiM zA mATe rahyA cho?" tioe uttara dIdho "tamAruM eka kaheNa loko pharIpharI beche ke "je pApathI mokaLo che, ghaDapaNathI mata che udAsIthI, bhukha Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (167) ane tarasathI je makaLe che, je tene mAMgavuM ghaTe che te ja mAtra mAMge che je kalpavuM ghaTe te ja mAtra kape che te ApaNe zodhI kADha jeIye ane te samajavAne ApaNe yatna karavo joIe. jeNe e AtmA zodhyo che ane samaje che, te saghaLI duniyA ane saghaLI IcchA meLave che. have ame baMne ahiM rahyA Lei tenuM kAraNa ke amAre te joIe che." prajApatie temane kahyuM "je purUSa AMkhamAM khAya che te AtmA che ema meM kahyuM che. eja amara che, nirbhaya che, eja brAhmaNa che." teoe puchayuM "mahArAja, je pANImAM dekhAya che ane je ArasImAM dekhAya che te koNa?"+ teNe uttaradI che ke te pote ja mAtra A saghaLAMmAM dekhAya che." khaMDa AThama. eka pANInA pANImAM tamArA AtmA tarapha ju ane tamArA AtmA viSe tame je kAMI nahi samaje te mane AvIne kahe.' teoe te pANInA piNAmAM joyuM. pachI prajApatie temane kahyuM tamane zuM dekhAya che ?" teoe uttara dIdhe "ame baMne AtmAne A pramANe spaSTa * TiprakAra ane khare khulAso kare che. prajApatine kehavAne artha e ke AMkhamAM - khAto, eTale ke javAnA kAmano khare kartA (khArA jenAra pote jene RSike pitAnI mAM pelI akhathI paNa joI zake che te. saMya tenA (prajApatinA) ziSyo tenuM kaheluM ulaTI rIte samaje che. temAM je mAnasa dekhAya che tene viSe vicAra lAve che, ane je mAnasa jAya che tene mATe nahi. temane mana ja nAnI mAkati mAMkhamAM paDelI dekhAya che te AMkhamAM dekhAyelo purUSa che, ane eTalA mATe tene puchayAjAya che ke pANImAM apakSa ArasImAM 5 De paDachAya zuM AtmA nahi hoya. +TikAkAre paNa zrama laIne samajAve che ke prakhapataye kAMIe khoTuM kahyuM nathI. puruSa kehavAne tene hetu eTaloja ke purUSavAcaka tavane tenA sarvathI caDhatA arthamAM levuM, ane tenA ziyAe purUSano amAnasa athavA zarIra kI temAM tene kAMI vAMka nathI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (168) Iye chiye te eTale sudhI ke tenI chabImAM vALa ane nakha paNa jaNAya che." prajApatie temane kahyuM "tamAruM zarIra zaNagAryA pachI, sara. samAM sarasa vasa paheryA pachI, ane svaccha thayA pachI eka vAra pharI e pANInA piNAmAM juvo." teoe zaNagAra karyA pachI, sarasamAM sarasa vastra paheryA pachI ane svaccha thayA pachI pANInA piNAmAM joyuM.' "prajApati bolyA tamane zuM dIse che ?" teoe uttara vALyo jevA ame chiye tevA sArI rIte zaNagArAyelA, sarasamAM sarasa vasa peharelA ane svaccha, evA ame hiMyAM baMne chiye; mAharAja, sArI rIte zaNagArAyelA, amArAM sasamAM sarasa vastra sAthe ane svaccha. " "prajApati bolyA "teja AtmA che, eja amara che, nirbhaya che, eja brAhmaNa che." pachI baMne potAnA dilamAM satiSa pAmI cAlyA gayA. " "ane prajApati teonI pAchaLa jaIne bolyA "A baMne jaNa jANyAvinA ane joyAvinA jatA rahe che, ane e baMnemane koIya, pachI te Teva hoya ke asura, je e mata (upaniSada) pramANe cAlaze, te maraNa pAmaze." have virocana potAnA dilamAM saMtoSa pAmI asuro A gaLa gayo, ane teo AgaLa e matano upadeza karyo ke mAtra AtmAnI ja (zarIranIja) pUjA karavI joIe, ane AtmAnIja (zarIranIja) sevA karavI joiye, ane je e AtmAnI pUjA kare che, ane e AtmAnI sevA kare che, te baMne duniyA A ane AvatI, pAmaze." mATe hAla paNa je mAnasa A jagatamAM dAna nathI rahe, jene zraddhA nathI, je baLIdAna nathI karato, tene asura kahe che, kA2Na ke eja asurane mata (upaniSada) che. teo maraNa pAmelAMnAM zarIrane sughadha, puSpa ane suMdara vasathI zaNagAre che ane dhAre che ke ema kara pilI duniyA upara teo jaya pAmaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (169) khaMDa navamo. -00paNa IMdradevone pAcho jaI maLyo tyAra pahelAM tene A aDacaNa jaNAI. A AtmA, (pANImAM paDachAyo)* jyAre zarIra sArI peThe zaNagArAyeluM hoya che, tyAre te paNa zaNagArAyelo hoya che, jyAre zarIra upara sArAM vAsa hoya che, tyAre teNe paNa sArAM vastra paherelAM hoya che, jyAre zarIra sArI rIte svaccha kareluM hoya che, tyAre te paNa sArI rIte svaracha thayelo hoya che, te je zarIra AMdhaLu haze te AtmA paNa AMdhaLo hovo joIe, je zarIra laMgaDuM haze, te te paNa laMgaDe have joIe, je zarIra luluM haze, to te paNa lulo hovo joIe, ane kharuM jotAM jevuM zarIra nAza pAmyuM ke te AtmA paNa nAza pAmaze. mATe A (mata)mAM mane te kAMI mAla dekhAto nathI.' te pitAnA hAthamAM samidha laI zikhyadAkhala pharI prajA pati pAse Avyo. prajApatie tene kahyuM "maghavat (iMdra) tuM virocana jaDe tArAM dilamAM saMtoSa pAmI gayo hato, te pAcho zA kAraNe Avyo ?" "teNe uttara vALyo "mahArAja, A (chAyo) jyAre zarIra sArI peThe zaNagArAyeluM hoya che tyAre te paNa zaNagArAyelo hoya che, jayAre zarIraupara sArAM vAsa hoya che, tyAre te upara paNa sArAM vasa hoya che jayAre zarIra sArI rIte svaccha kareluM hoya che, tyAre te paNa sArI rIte svaccha hoya che, te je zarIra AMdhaLuM haze to te paNa AMdhaLo hovo joiye, je zarIra laMgaDuM haze to te paNa laMgaDo hovo joIe, jo zarIra luluM haze to te paNa lulo hovo joIe, ane kharUM jatAM zarIra nAza pAmatAM ja te paNa nAza pAmaze, mATe A (mata) mAM to mane kAMI mAla dekhAto nathI." *, * TIkAkAra jaNAve che ke jene Idra ane virecana, baMnee prajApatie je kahyuM tene kharA bhAvArtha samajavAmAM bhUla karI hatI, paNa jyAre virecana zarIrane AtmA samajato tyAre Idra ema samajo ke zarIrane chAze. te AtmA hatA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (170) prajApatie uttara vALyo dhamAvata, khare emaja che; paNa huM tane e kharA AtmAviSe vadhAre samajAvIza. bIjA batrIza varSa tuM mArI joDe rahe." te tenI joDe bIjA batrIza varSa rahyo ane pachI prajA patie tene kahyuM : khaMDa dazame. * je svapanAmAM sukhe phare che te AtamA che, e amara che nirbhaya che, e brAhmaNa che." . pachI iMdra pitAnA dilamAM saMtoSa pAmI cAlyo. paNa te pAcho AgaLa gayA tyAra pehalAM A aDacaNa tene jaNAI: have joke A to kharUM che ke kadApi zarIra AMdhaLuM hoya te paNa AtmA kAMi AMdhaLo nathI, athavA zarIra laMgaDuM hoya to te kAMI laMgaDe hati nathI, ke zarIranA doSane lIdhe AtmA kAMIdASita thatuM nathI, athavA jayAre zarIrane vAge che tyAre AtmAne vAgatuM nathI, athavA zarIra luluM thAya che tyAre AtmAkAMIlulo nathI thato, paNa vapanAmAM e AtmAne teoe mAryo heya, jANe teoe tene hAMkI kahA hoya evuM lAge che. vaLI jANe tene duHkhanI pIDA paNa jaNAtI hoya ema lAge che, ane te jANe AMzu pADe che. te mATe A (mata) mAM mane kAMi mAla lAgatuM nathI.' potAnA hAthamAM samidha laI te pharI prajApati pAse zidhyadAkhala Avyo. prajApatie tene kahyuM "maghavat tuM, tArA dila mAM satiSa pAmI gayo hato, te vaLI pAcho zA mATe Avyo?" "teNe javAba dIdho "mahArAja, jo ke A kharuM che ke kedApi zarIra AMdhaLuM hoya, tepaNu AtmA kAMI AMdhaLo hoto nathI, ke zarIra laMgaDuM hoya te te kAMI laMgaDo heta nathI, temaja jeke - Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 171) rIranA doSane lIdhe AtmA kAMIrASita thato nathI, athavA zarIrane mAthe hAtha teya AtmAne vAgatuM nathI, athavA zarIra luluM thayAthI kAMI AtamA lulo thato nathI, paNa svapanAmAM tene koIe jANe mAryo hoya, jANe tene teoe hAMkI kahA hoya evuM lAge che. vaLI jANe tene dukhanI pIDA jaNAtI hoya ema lAge che ane te AMzu pADe che. mATe A (mata)mAM mane kAMI sAra lAgatuM nathI." "prajApatie uttara dIdho, "maghavata, kharekhara ema ja che, paNa e kharA AtmAviSe huM tane vadhAre samajAvIza. tuM bIjA batrIza varSa mArI joDe rahe." " te tenI joDe bIjAM batrIza varSa rahyA. tyAre prajApatie kahyuM: khaMDa agiyArame. jayAre eka mAnasa niMdrAmAM paze visAmo leto tathA saMpUrNa zAMtimAM hoya che ane kAMie svapanuM joto nathI, tyAre te AtmA che, e amara chenirbhaya che, brAhmaNa che." "pachI Idra pitAnA dilamAM saMtoSa pAmI cAlI gayA. paNa te devone pAcho jaImaLyo tepehalAM teNe A aDacaNa joI: kharuM jotAM to AtmA A pramANe potAne ja pitAnAM AtmAne) jANatA nathI ke te che te huM ja chuM, temaja kAMIpaNa hayAta vastu te jA to nathI. te te samULe nAza pAmyo che. A humata)mAM mane kAMi sAra dekhAto nathI. pitAnA hAthamAM samidha laI ziSyadAkhala te pharI prajA pati AgaLa gayo. prajApatie tene kahyuM ke " maghavatu, tuM tArA dilamAM saMtoSa pAmI gayo hato; vaLI zA kAraNathI pAcho Avyo ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17ra) * te bolyA "mahArAja pelI rIte te potAne ja pitAnA AtmAne) oLakhato nathI, ke te che te ja huM chuM, temaja kAMIpaNa hayAta vastu viSe te jANato nathI. te te samULo nAza pAme che. A tamata)mAM mane kAMi sAra dekhAtuM nathI." " "prajApati uttara dIdhe "maghavata, khare e emaja che. huM tane kharA AtmAviSe vadhAre samajAvIza, ane ethI vadhAre kAMie nahi. hiyAM bIjAM pAMca varSa reha." te bIjAM pAMca varSa tyAM rahyA. e sAthe badhAMmaLI ekasane eka varSa thayAM, ane tethI ema kehavAya che ke idra maghavat prajApati pAse ziSyadAkhala ekasoeka varSa rahyA. prajApati tene kahyuM : khaMDa bAramo, " " maghavat ! A deha mRtya che, ane sadA maMtanA hAthamAM che. e deha te AtmAnuM raheThANa che ke je AtmA amara ane deharahita che. jyAre AtmA dehamAM hoya che (A deha huM chuM ane huM te A deha che ema gaNatAM, tyAre te sukha ane duHkhane vaza hoya che. jyAM sudhI e AtmA A dehamAM hoya che tyAM sudhI sukha duHkhathI te mokaLo nathI. paNa jyAre te A dehathI ekaLo thAya che jyAre dehathI te pitAne jude samaje che. tyAre sukha ke duHkha kAMI tene lAgatuM nathI." "vAyu harahita che, vAdaLAM, vijaLI, garjanA paNa deharahita che. (hAtha, paga ityAdI vinAnAM) have ee A AkAzI vAtAvaraNa (khAlI jagA)mAMthI nikaLIne jevAM UMcAmAM uMcA prakAza AgaLa jaI pahoMce che, tevAM ja teo potAnA rUpamAM je pramANe najare paDe che? * keTalAkonA kahevA pramANe AtmAnuM pariNAma deha che; e dehanAM tata, ajavALuM, pANI ane mATI, AmAthI upaja thayAM che, jemAM pAchaLathI AtmA dAkhala tha. * + A prAcIna upamAomAMnI ghaNuMkharI jevI baMdhabesatI Ave che tevI A upamA nathI. vAyune AtmA sAthe eTalA mATe sarakhA che, ke jema dehamAM AtmA alopa thaI jAya che tema vAyu vAtAvaraNamAM thoDeka vakhata alepa thaIne vAtAvaraNamAMthI pAchA nikaLIne potAnuM vAyurUpa pakaDe che. ahiM je mukhya bhAra mukayoche te sarvathI moTA prakAza upara che, ke je eka vAte unALAne sUrya ane bIjI vAte jJAnane prakAza che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 173 ) " te pramANe te zAMta AtmA gmA dehamAMthI nikaLI jevA uMcAmAM uMcA prakAzane poMhaceche (eTale gmAtmAnA jJAnane) tevAja te potAnA rUpamAM dekhAyache. (e sthitimAM) te sarvathI caDhatA purUSa (uttama purUSa) che. te tyAM hastA, (athavA khAtA) ramatA, ane (pA tAnA manamAM) AnaMdamAM pharatA che, pachI te siyA sAthe, gADI sAthe athavA jJAtI sAthe hare, paNa je dehamAM teNe janma lIdhA hatA tenI kazIe darakAra karatA nathI.* "jema eka gADI sAthe dhADAjoDelA hoyache tema prANa (majJAtmA) A dehu sAthe joDAyalAche. * have jyAM AkAzamAM (khullI jagyA athavA AMkhanI kIkImAM) draSTi dAkhala thai tyAM AMkhanA purUSa che, je AMkha pAta tA jevAnu sAdhana che. je sudhavA mAgeche te nAka nahi paNa AtmA che, nAtA mAtra suMghavAnuM sAdhanache. je belavA mAMgeche te jIbha nahi paNa AtmA che; jIbhatA mAtra khelavAnu sAdhana che. je sAMbhaLavA mAgeche te kAna nahi paNa AtmAae; kAna tA mAtra sAMbhaLavAnuM sAdhana che. "je vicAravA mAgeche te kAMi mana nahi paNa AtmA che, mata tA tenI daivika AMkhache. te AAtmA A AMnaMda (je eka sAMtelA seAnAnA khajAnAnI peThe khIjAnI AMkha AgaLathI chupAi eThelAche) peAtAnI daivika AMkhathI, eTale potAnA manathI, joine AAnada pAme che. * je saMpUrNa zAMtasthiti AtmAoe meLavelI dhAravAmAM AvelIche te sthitine A Anada bhAgyeja anukuLa jaNAyache, A vAkaya navuM ThasAvI dIdheluM hoya, ke jANIjAIne sukelu paNa hAya, te evu dekhADavA thakI ke AtmA sukha athavA ku:kha sAthe sabaMdha rAkhyA vinA ataranA eka jeAnAra (tamAsagIra) dAkhala AvA AnaMda bhAgaveche. tenA pAchaLathI jaNA vyA pramANe te potAnI dainika draSTithI temane jeoyache. sadhaLI vastumAM AtmA pAtA sivAya khIjuM kAMI dekhatA nathI. taittirIya upaniSad (pR045) upara pAtAnA TIkA-pustaka mAM zaMkara A vAkayaviSe lakhatAM kAraNabrahmanA izAro karatA nathI paNa kAryabrahmanA kareche. AraNa ke saivika AMkha mAtra vartamAna kALanuja nahi paNa vaLI bhUta ane bhaviSya viSetu paNa jAyache, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (174) " "je ve brahmano sRSTimAM che teo e AtmAnI pUjA kareche (je AtmAviSenuM jJAna prajApatie IMdrane ane Ide devone ApyuM.) tyAM saghaLI prajA ane saghaLI kriDA temane hAtha che. je te AtmAne jANe che ane samajI zake che te saghaLI duniyAM ane saghaLI IcchA meLave che. Ama prajApati bolyA, Ama prajApati bolyA. yAjJavalakya ane mitreyI. A nIce TAMkeluM vAkaya bahadAraNayakamAMthI lIdhela che, jemAM te kAMI saheja pheraphAra sAthe be vakhata Ave che-pehalI veLA bIjA adhyAyamAM ane bIjI veLA cothA adhyAyamAM Ave che. "yAjJavalacane be vahu hatI, eka maitreyI ane bIjI kAnyAyani. AmAM maitreyI khANamAM nipUNa hatI, paNa kAtyAyanimAM mAtra eTaluM jJAna hatuM ke je riomAM sAdhAraNa hoya che. have jyAre yAjJavalakaya bIjI sthitimAM dAkhala thavA jato hatA tyAre te bolyo "maitreyI, sAce huM A mArA gharamAMthI (vanamAM) jAuM chuM; mATe khare have te tArI ane kAtyAyana (mArI bIjI vahu) vacce mAre kAMI goThavaNa karavI che." aithI bolI "mArA nAtha, A AkhuM jagat dravyathI bhareluM je mArUM hota, te paNa mane kahe, zuM huM tethI amara thAta?" nyAvaka javAba dIdho "nA, tethI dhanavAnuM lokonI jevI chaMdagI tArI thaze. paNa dhanyathI kAMi amaratAnI A zA nathI!" "ane maitreyI bolI "jathI huM amara nathI thatI tene huM zuM karuM? mArA nAtha, tame je amArAviSe jANo cho te mane kahe." "yAjJavalaka javAba vALyo "tuM je mane khare ja priya che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) te priya zabdo bole che. AvA ahiM besa, huM tane te samajAuM, ane je huM kahuM te upara barAbara lakSa raje." . ane te bolyo "khare, pati je priya che te mAtra tene pati dAkhala cAhavA mATe nahi; paNa eTalA mATe priya che ke tethI tuM AtmAne cAhe. * "khacita, priyA kAMi eTalAja mATe pyArI nathI ke tene priyA dAkhala cAhavI, paNa AtmAne cAhavAmAM Ave mATe priyA vAhalI lAge che. " "khare, putra pitAne pyArA che te eTalA mATe nahi ke pitA pune cAhe, paNa AtmAne cAhavAmAM Ave mATe putra prArA che. "khare, dravya eTalA mATe pyAro nathI ke tame dravyane cADe paNa tame AtmAne cAho mATe dravya pyAro che. "khare, brAvaNa varga pyAro che te kAMI eTalA mATe nahi ke brAhmaNa-vargane cAhavAmAM Ave, paNa tame AtmAne cAhe mATe hhmaNa varga khAre che. khare tamane kSatri varga pyAro che ne eTalA mATe nahi ke kSatrivargane cAhavAmAM Ave, paNa tame AtmAne cAhe maTe ' kSatri-varga pyAro che. * "khare, A saSTi (sarvaloka) tamane pyArI che te eTalA mATe nahi ke sRSTine tame cAhe, paNa tame AtmAne cAhe mATe sRSTi pyArI che. " "khare, 2 pyArA che, te tame devone cAhe teTalA mATe nahi, paNa tame AtmAne cAho mATe deva pyArA che. " "khare, tamane prANi priya che te eTalA mATe nahi ke tame prANiyone cAho; paNa tame AtmAne cAhe mATe prANiyo priya che. " "khare, pratyeka vastu tamane priya che, te eTalAmATe nahi ke tame tene cAhe, paNa tame AtmAne cAhe mATe pratyeka vastu priya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) khacita, he maitreyI, AtmAne jevo joIe, sAMbhaLa joIe, jANavo joIe, pichAna joIe ! jyAre ApaNe AtmAne joIe, sAMbhaLiye, pichAniye ane jANiye tyAre ApaNA jANavAmAM A saghaLuM Ave che. "je koIpaNa brAhmaNa-vane AtmA sivAya koI bIje kekANe che tene brAhmaNa-varge tajI devo joie. je koI kSatri-vagane AtmasivAya bIje ThekANe che tene kSatri-varga tajI devo ghaTe. je koI paNa sarvalokane AtmA sivAya bIje ThekANe zelve tene saloke tajI de ghaTe. je koIpaNa devone AtmasivAya bIje ThekANe zAthe tene dee tajI devo ghaTe. je koI paNa mAcine AtmAsivAya bIjo koI kANe zodhe tene prANie tajI devA ghaTe. je koIpaNa pratyeka vastune AtmAsivAya bIje ThekANe zodhe tene pratyeka vastuo tacha devo ghaTe. A brAhmaNavarga, A kSatri-varga, A loka, A dave, A pratyeka vastu sarva AtmA che. have jyAre eka paDaghama vagADavAmAM Ave che tyAre jema tenA nAdane ekalAne bahArathI pakaDI zakAtA nathI, paNa jyAre paDaghamane athavA paDaghamanA vagADanArane pakaDavAmAM Ave che, tyAre te nAda pakaDI zakAya che; che ane eka zaMkha jyAre vajADavAmAM Ave che tyAre jema tenA nAda bahArathI ekalA grahaNa karI zakAtA nathI, paNa jyAre te zaMkhane athavA te zaMkha vajADanArane pakaDavAmAM Ave che, tyAre jema tenA nAda paNa grahaNa thaI zake che tema? che ane jema jyAre vAMsaLI vAgatI hoya tyAre tenA ekalA nAdane bahArathI pakaDI zakAtA nathI, paNa je te vAMsaLI athavA vAMsaLInA vajADanArane pakaDavAmAM Ave, te te nAda paNa pakaDAya che tema." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (177) " ane jema havAyelAM baLataNathI saLagAvelA vastavamAMthI dhumADAnA goTegoTA pitAnI meLe nikaLe che, teja pramANe, de maitreyI, ApaNI pAse je jagaveda, yajuveda, sAmave atharavAMgasa: itihAsa (kathA) pUrANa ( vittapatti) vizA (jJAna) upaniSag, leka (pa) sUtra (gaghaniyama) ane vyAkhyAna (TIka), vyAkhyAna (bhAgya), e saghaLAM je che te A mahAn AtmAnA zvAsamAMthI bAhera nikaLelAM che. A sarva mAtra tenAja zvAsamAMthI nikaLyAM che.' jema saghaLA jaLanuM madhyabiMdu samudra che, jema sparza mAtranuM madhyabiMdu cAmaDI che, jema saghaLA svAdanuM madhyabiMdu jIbha che, jema saghaLA vAsanuM madhyabiMdu nAka che, jema saghaLA raMganuM madhyabiMdu AMkha che, jema saghaLA nAdanuM madhyabiMdu kAna che, jema saghaLA IdriyajJa padArthonA chApanuM madhyabiMdu mana che, jema saghaLA jJAnanuM madhyabiMdu hadaya chejema saghaLAM kAryonuM madhyabiMdu hAtha che, jema saghaLI gatinuM madhyabiMdu paga che ane jema saghaLA vedanuM madhyabiMdu vAcA che." jema eka mIThAMne gAMgaDA pANImAM nAkhyA pachI te pANImAM pigaLI jAya che, ane pAcho temAMthI bahAra kADhI zakAte nathI, paNa te pANIne koipaNa ThekANethI cAkhiye to te khArUM lAge che, te ja pramANe, he maitreyI, A mahAn AtmA je anaMta ane apAra che ane je jJAnasivAya bIjA kazAno banelo nathI, te A tomAMthI nikaLe che ane pAcho temAM lopa thaI jAya che. he maitreyI, huM tane kahuM chuM ke je te ahiMthI cAlo gache ke pachI kAMI jJAna rahetuM nathI." Ama yAjJavalakaya belyo.' tyAre trayI bolI "mahArAja, jyAre tame kahe che ke te gayA pachI koI paNa jJAna hatuM nathI, tyAre tame mane Ama belI gucavaNamAM nAkhe ." rara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (178) paNa yAjJavalakathe javAba dIdhe ja maitreyI, gucavaNamAM nAkhavA jevuM to meM kazuMe kahyuM nathI. he priyADahApaNane mATe ATaluM pUratuM che."" " " kAraNake jANe eka daityatA je heya, te eka pelA bIjAne jAve che, eka pilA bIjAne suMghe che, eka bIjAne sAMbhaLe che, eka bIjAne praNAma kare che, eka bIjAne jANe che, eka bIjAne oLakhe che; paNa jyAre A sarva AtamA teija che, tyAre bIjAne kema jIve, bIjAne kema sAMbhaLe bIjAne kema praNAma kare, bIjAne kema jANe bIjAne kema oLakhe? jethI A sarvane e jANe che tene e kema jANe ? he priyA, te jANanArane potAne ja) kema jANe?"' yama ane naciketa. -----00 -- - upaniSa eka ghaNo sArI peThe jaNAyelo bhagate kahaupaniSada che. e pahalavehalo yuropiyana viddAnanI jANamAM rAma mehanarAyathI Avyo hato, ke je dhaNI tenA pitAnA dezanA sarve sudharelA hitecchu mAMheno eka hato; ane je vaLI manuSya mAtranA sarvathI sudharelA hitecchumAMnA eka dAkhala kadI have pachI gagaNAya. e kaThaupaniSanuM tyAra pachI vAraMvAra bhASAMtara thayuM che, ane te upara vAraMvAra vivAda cAlyA che : ane jeo dharma ane zAstrane lagatI kalapanAnI vRddhiviSe kAMIka hAMsathI bhAga letA hoya temanuM ghaNuM ja kALajIbharyuM dhyAna kheMcavA mATe te khare yogya che. ApaNI pAse e kaThaupaniSadu tenI asala hAlatamAM che ema dhA2vuM saMbhavita nathI, kAraNake temAM pAchaLathI thayelA keTalAka vadhArAnAM dekhItAM cinha che. kharekhara eja vAta taittirIya brAhmaNanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) 3, 11, 8 mAM paNa kahelI che, paNa temAM mAtra eTale ja taphAvata che ke jayAre prahANamAM maraNa ane janmamAMthI mukita eka amuka balidAna karavAthI maLe che, tyAre upaniSamAM A mukita mAtra jJAnathI maLe che. e upaniSadamAM eka nAnuM bALaka, jenuM nAma naciketa che, ane yama, je mRtyulokane rAjA che, temanI vacceno saMvAda Ave lo che. naciketanA pitAe jene sarva-yajJa kehavAmAM Ave che te karavAnI, eTale pitAnuM je sarvasva hoya te ApI devAnI bAdhA lIdhI hatI. tenA putra pitAnA pitAnI bAdhAviSe sAMbhaLIne tene puche che ke tame tamArI bAdhA kAMI paNa rAkhyAvinA purI pADavA mAge che ke nahi ? pahelAM te pelo bApa AnAkAnI kare che; chele te rosa caDhAvIne beleche ke, hA, huM tane paNa yamane arpaNa karIza.' te pitA eka vakhata Ama belyo tethI potAnI bAdhA purI pADavAne ane pitAnA putrane yamane bhega ApavAne baMdhAI gayo. pelo putra marI javAne mATe kevaLa rAjI che, ke jethI potAnA pitAnuM avicArI vacana pALavAmAM Ave te kahe che ke huM bIjA ghaNAo (jemane hajI maravuM che) nI AgaLa jAuM chuM; huM bIjA ghaNAonI sAthe (jeo hamagAM mare che) jAuM chuM. yama (je mRtyulokane rAja che te) mArI joDe je karavuM haze te Aje karaze. jeo pehalAM AvyA temanI zI dazA thai te pAchaLa meMha pheravI jo; jeo have pachI Avaze temanI zI dazA thaze te AgaLa najara karI jo. eka manuSya anAja pere pAke che ? ane anAja pere pharo. ugI nikaLe che. jayAre naciketa mRtyulokanAM raheThANamAM dAkhala thayo tyAre temane rAjA yama gerahAjara hatA, ane traNa dahADA sudhI to teno A nave paNa kAMi paNa ghaTatI paroNAgatavinA tyAM rahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) jyAre yama pAcho pharyo tyAre A cUkane aMga vALavA mATe te tene traNa bakSiza mAMgI levA kahe che. nacike je pahalI bakSiza mAMgI lIdhI te e hatI ke, mAro bApa mArI sAthe vadhArevAra roSita na rahe. bIjI e hatI ke, yama mane kAMi amuka prakArano yajJa karatAM zikhave. vaLatI, trIjI A pramANe hatI ? naciketa bolyo: "ke jyAre mAnasa maraNa pAme che tyAre keTalAka kahe che ke te che, ane bIjA kahe che ke te nathI, e saMzaya cAlu che ? A tArI pAsethI zikhI mane jANavA game che, mArAM mAgI lIdhelAM dAnamAM A trIjuM che. ' yame uttara vALyA che A viSayaviSe te pUrve devone paNa zaka hatA; e samajavuM sehaluM nathI. e viSaya bArIka che. te naciketa, koI bIjuM dAna mAga. A IchA pUrI pADavAnI mane jarUra nA pADa. emAMthI to mane javAde."' che " je icchA manuSyane puraNa thavI kaThaNa che temAMnI joIe te tuM mAga. A sarakhI suMdara kumArIkAo temanAM 15 ane vAjiMtra sahita kharekhara mAnasothI te meLavI zakAya nahi , ane je kumArIkAonI sevAmAM mAnaso rahe tevI kumArIkAo huM tane sApuM chuM. paNa mane maraNaviSe kAMI pucha nA.'' * naciketa bolyo "he yama, e saghaLAM te kAla sudhI Takaze. teo saghaLI IdriyonuM jora ghasI nAkhe che. AkhI jIMdagI paNa vaLI TuMkI che. tArA gheDA ane tArAM nAcaraMga, gAnatAna, e saghaLuM tArIja kane rAkha. koIpaNa mAnasane dravyathI sukhI karI zakAya nahi. are yama, jayAre ame tane joIe tyAre ame zuM dravya rAkhIzu ? nahi, are yama, jevize amane zaka che, te mahA bhaviSyamAM zuM che tevize amane kahe. A guhya sRSTimAM je Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 181) che te jANavA sivAya bIjI kAMI icchA naciketa rAkhatA nathI." chelle, potAnI ati marajI virUddha yAmane AtmAviSenuM jJAna tenI AgaLa kahI devAnI pharaja paDI : teNe kahyuM ke "je mUDha ajJAna sthitimAM rahe che, jeo potAnI najaramAM ja DAhyA che ane nira arthe jJAnathI chalakAI gayA che. teo jema AMdhaLAne AMdhaLA daro laI jAya tema ahiMthI tehi ane taMhithI ahiM lapeDA khAtA goLa cakarAvAmAM pharatA phare che. dravyanI khoTI mAyAthI ThagAyelAM bedarakAra bALakanI AMkha AgaLa bhaviSya kadI bahAra nikaLatuM dekhAtuM nathI. te vicAre ke A teja duniyAM che; bIjI koi nathI; A pramANe te pharI pharIthI mArA kabajAmAM Ave che.' "je DA mAnasa potAnA AtmAviSe manana karyAMthI pele vRddha, jene dekha bahu kaThaNa kAma che, je aMdhakAramAM praveza pA che, je guphAmAM chupAyelA che, je agAdha uMDANamAM Izvara dAkhala vase che, tene jANI le che, te ja kharekhara sukha ane du:khane pitAthI bahu pAchaLa mukI Ave che. jJAnI AbhA janamato nathI, temaja te maratae nathI te kazAmAMthI nikaLe nathI, ane te kazuMe thato nathI. te vRddha, ajAta che; niraMtara ane sadAkALasudhI, joke daDa nAza pAme che, te paNa te nAza pAmato nathI.' AtmA nAnAkaratAM nAno che, moTAkaratAM meTo che, ane te prANInA aMtaramAM chupAyelo che. je mAnasane kAMIpaNa icachA ke kAMI paNa saMtApa nathI te tenA kartAnI meharabAnIthI AtmAno pratApa juve che." jeke te thira besI rahe che, topaNa bahu dUra cAlI jAyache : jeke te suI rahe che, te paNa te saghaLI jagyAe jAya che. je izvara harSa pAme che ane harSa pAmato nathI tene jANavAne mArA sivAya bIjA koNa zakitamAn che? Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) * AtmA kAMI vedathI ke buddhithI ke ghaNe vidyAthI maLatuM nathI. jene AtmA pasaMda kare che te mAtra AtmAne meLavI zake che. tene AtmA tenA pitAnA dAkhala pasaMda kare che." paNa je pitAne duravAsanAthI prathama pharyo nathI, je zAMta ane naya nathI, athavA jenuM mana nita nathI, te jJAnathI paNa kadI AtmAne pAmavAnA nathI.' je zvAsa ApaNe upara kheMciye chiye ane je pAche nice bahAra kADhI nAkhiye chiye, te zvAsathI koIpaNa mAnasa jIvato nathI. ApaNe to bIjA zvAsathI jIvye chiye, ke jemAM A baMne zvAse samAyelA che.' 'vAruM, tyAre huM tane A chupabheda, eTale A niraMtara bhavAnaviSe ane motane pahayA pachI AtmAnuM zuM thAya che te viSe kahIza. keTalAke temanAM kAryo ane temanAM jJAna pramANe jIvatAM prANI dAkhala pharI janma le che, ane keTalAMka lAkaDAM ane patharamAM dAkhala thAya che.' paNa te je sarvottama purUSa che, je jyAre ApaNe sutelA hoIe tyAre ApaNAmAM jAgRta rahe che, je eka suMdara dekhAva pachI bIje banAve che, te ja kharekhara tejavI kehavAya che. te brahmana kehavAya che, te ja mAtra amara kehavAya che. saghaLA loke emAM vase che, enI pelImara kaI jatuM nathI. e te che.' - je pramANe agni, je ke prathama eka, te paNa A duniyAmAM AvyA pachI je je vastune te bALe che, te pramANe te jude thAya che te pramANe saghaLI vastuomAM je eka AtmA che te je je vastumAM dAkhala thAya che temAM ja thAya che ane vaLI juda vase che." je pramANe sUrya, je A sRSTinI AMkha che, te bahAranI asvacchatA joyAthI kAMI bhraSTa thatA nathI, temaja saghaLI vastuo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (183) mAM je eka AtmA che te pote judA hevAthI, sRSTimAMnA dukhathI kAMi bhraSTa thato nathI." " nitya vicAra kartA eka che je anitya vicAra viSe manana kare che; jo ke te eka che, paNa te ghaNAnI IcchA purI pADe che. je DAhyA purUSe pitAnA AtmAmahe tene jIve che teone nitya zAMtI che." je kAMI che te, AkhI duniyA je eka vakhata (brahmana AgaLathI) bahAra nikaLI to tenA zvAsathI dhruje che, te brahmana eka nAgI talavAra pare eka bhArI trAsa che. jeo te jANe che teo amara thAya che.' . "te brahmana vAcAthI, manathI, athavA AMkhathI maLI zako nathI. je ema kahe ke te che te sivAya bIjA keIthI samajAtA nathI." yAre aMtaramAM saghaLI IcchA je rahe che te nAza pAme che tyAre manuSya amara thAya che ane brahmane pAme che." jayAre ahiM A pRthviupara ApaNA aMtaranI saghaLI beDIo tuTI jAya che tyAre mRtya che te amRtyu thAya che. ahiM mAro zikSA samApta thAya che. upaniSad mahene dharma. ghaNuM karIne ema kahevAmAM Ave ke upaniSanuM A zikhavavuM have vadhArevAra dharma dAkhala gaNAya nahi, paNa zA karI kehavAya, jo ke e zAsa paNa amuka vyavasthita rUThInI hAlatamAM A0LyuM nathI. AthI paNa vaLI mAlama paDe che ke ApaNe bhASAne keTalA vaza chie. ApaNe mATe dharma ane tatvajJAna vacce eka bheda upajAvavAmAM AvyA che, ane rUDhI ane nema tarapha jatAM to Ave Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (184) bheda upagI thaI paDe e mArAthI nA kahevAya nahi. paNa je viSa dharma sAthe saMbaMdha rAkhe che, tetarapha jayAre ApaNe joIe, tyAre ApaNane mAlama paDe che ke e viSa te teja sadA hatA ane hAla paNa che, ke jemanA upara tatvajJAnanuM baMdhana baMdhAyuM che, eTaluM ja nahi, paNa temAMthI tavajJAna nikaLyuM che. aMtavAnanI pelI mera ane aMtavAnanI aMdara je anaMta che tevizenA vicAra ane samAja upara je dharma pitAnI sattA mATe AdhAra rAkhe che te vicAra athavA te samajanI yogyatA je zArasa nahi nakI kare te bIjuM koNa kare? mAnasa pitAnI IkiyAthI aMtavAnane samajavAnI je zakita dharAve che ane pitAnA mana upara paDatA ekalA ane teTalAmATe etavAna chApane potAnI buddhithI mAnasika khyAlomAM pheravI nAkhavAnI te je zakita dharAve che te zakita je tatvajJAni nakI nahi kare to koNa kare che ane Idri ane buddhi e zabdone temanA sAdhApaNa arthamAM laIe to e baMnenI sadAnI virUddhatA chatAM mAnasa anaMtanI hayAtI khAtarIpUrvaka jaNAvavAne haka dharAve che ke nahi e je tatvajJAni nahi te koNa zodhI kADhaze ? jo ApaNe dharmane tatvajJAnathI jAdo pADaze te tene doSita karyA jevuM che. ane jo tatvajJAnane dharmathI judu pAye to tene nAza karyA jevuM che. prAcIna kALanA brAhmaNe jeo lAkika ane dhArmika lakhAzanIvace ati bArIka bheda rAkhavAmAM ane potAnA dharmazAsanuM pavitra ane Izvare pragaTa kareluM lakSaNa sAbIta karavAmAM ApaNA khristI dharmanA mukhya upAdhyAo karatAM paNa vadhAre caturAIdekhADI gayA che teo upaniSatre sadA pitAnA pavitra pustako mATenuM eka gaNatA. upaniSada Wti eTale prakaTIkaraNane lagatA che jethI nirALA smRti vagere teonA vidyAne lagatA graMthanA saghaLA bhAge AvyA che, jemAM teonA pavitra dhArA vIrarasa kavitA ane teonAM arvAcIna purANa paNa samAyelAM che. prAcIna kALanA RSiyone mana temanuM tatvajJAna te cenna athavA stutibhajananA sthaLa jevuM ja pavitra sthaLa hatuM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 185) upaniSatmAM joke eka mata bIjA matanuM khaMDaNa karato jaNAya che, paNa temAM je je Ave che te teone mana pitAnA atidharmagrI izvarajJAnanA niyama pramANe mAtra saMpUrNa satya che; ane pAchalA vakhatanA saMpradAya, jeo ghaNI agatyanI bAbadamAM eka bIjAthI virUddha che. teo potAnA matanA TekAmATe upaniSadra nA ekAda vAkayamAM sadA kAMIka jAtanI sAbitI zodhavAnA kevA yatna karatA rahe che e joI navAI lAge che. veda dharmamAMnuM prasAraNa. paNa prAcIna hiMdu dharmane eka chelI vAra sAbeta karavA mATe eka bIjI bAbada che je upara ApaNe saMbhALathI dayAna ApavuM yogya che. emAM te kAMI saMdeha nahi ke saMhitA eTale pavitra maMtrionA saMgrahamAM paNa ApaNe itihAsa prakAzanAM dekhItAM cinho joiza. mArAM AgaLa bhASaNamAMnAM keTalAMkamAM A cinho dekhADavAno yatna karyo che, je ke meM teja vakhate TIkA karI hatI ke vicAranAM A rUpane kALamApathI tela karavo e mane lagabhaga vyartha lAge che. mAnasanI buddhi je varSa ane sadIsAthe kAMi saMbaMdha dharAvatI nathI, tene mATe kAMIka chuTa rAkhavI joie, ane ApaNe eTaluM paNa bhUlI javuM nahi joIe ke arale, je A paNane vAraMvAra ke ghaNAja vitAmAM AgaLa vadhelA hiMdu tatvavattAnI yAda Ape che, te tathA dhArmika kavi voTasa eka ja vakhatamAM thaI gayA che. te paNa ApaNane ema kehavAnI sattA che ke, sAdhAraNa rIte bolatAM prAcIna kALamAM, ane vedakALa sarakhA vidyAzAstranA prAraMbha kALamAM, uSA tathA sUryanI stuti viSenA maMge aditine apelA maMtra 24 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (186) karatAM vadhAre pUrvakALanA hatAM ke vaLI A (aditi viSenA) mitra sarva jIvaMta padArthanA dhaNu prajA patinI stutiviSe racAyelA maMtra karatAM vadhAre pUrvakALanA hatA; ane je thoDAMka kAvyono meM hamaNAM ja bhASAMtara karavAne yatna kIdhe, ke jemAM kavi "te ekalo ekaja je zvAsarahita chatAM zvAsa le che tevize bole che, te hajI pAchaLa kALamAM racAyA hatA. vedanA saghaLA maMtramAM eka aitihAsika (dIrdhakALAnurodhana) anukama, athavA jene hamaNAM prasAraNane lagato anukrama kahe che, te jovAmAM Ave che; ane e anukrama, mAtra koI kALAnukrama karatAM ghaNuM vadhAre agatyano ane vadhAre upadezakAraka che. A saghaLA atiprAcIna tathA atiarvAcIna maMtre jene ApaNe hamaNAM vedanA maMtrano saMgraha (saMhitA) karI kahiye chiye, tenI samApti pehalAM hayAta hatAM ane A saMgrahane kALa I. sapU 1000 varSane ja ApaNe gaNiye te huM dhAruM chuM ke ApaNI upara bahu khoTuM lAge evA deSa mukavAmAM Avaze nahi. brAhmaNa graMtha racAyA tenI pUrve A maMtrano chelo saMgraha thayelo hovo joie. A maMtrAmAM ane ethI paNa vadhAre brAhmaNa ke je enI pachInA kALane lagatA IzvarajJAnaviSenA nibaMdhe che, temAM jeo saghaLA pramANikapaNe prAcIna ya kare temane zreSTha pratiphaLanI kabulAta ApelI che. je devatAone yajJo arpaNa karavAmAM AvyA che teo mAtrAmAM jemanI stuti karavAmAM Ave che teja mukhya karIne che. je ke devatAo, udAharaNa dAkhala, prajApati je izvarane ghaNA vadhAre mata saMkalpa darzAve che tenA sarakhA devatAo pAchalA vakhatanA brAhmaNamAM vadhAre ane vadhAre spaSTa rIte AvatA kema jaNAya che te ApaNe khulluM joI zachiye. A pachI AraNyaka graMthe Ave che ke je brAhmaNane cheDe AvyAne lIdhe ja mAtra nahi, paNa vaLI temanAM lakSaNa (racanA) uparathI hajI vadhAre pAchalA vakhatanA jaNAya che. e AraNyakano hetu e Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (187). che ke vanamAM vasanAra manu, brAhmaNa tathA te pachInAM satromAM varNavelA kAMIpaNa ThAThamATha ane damAmavinA ke prakAre yajJo karI zake te dekhADavuM; mAtra mananA yatnathI ja. pUjArIne potAnA manamAM yajJane mAtra vicAraja lAvavAno hato, ane manamAM tene lagatAM saghaLAM kriyAkarma karavAnAM hatAM, ane tethI karI kaMTALAbharI kriyA karavAnA jeTalo ja tene lAbha prApta thato hato. chelle upaniSad AvyA; ane temano hetu zuM che? saghaLAM kiyAkarma vyartha che, eTaluM ja nahi paNa nukazAnakAraka che, e darzAvavuM; lAbhanI AzA ke IcchAthI yajJa sAthe je dareka kAma karavAmAM Ave tene dhIkkArI kADhavuM ; devonI jo hayAtI nahi te temanuM nirALuM ane uttama lakSaNa te nA pADavuM, tathA evuM zikhavavuM ke manuSyane pitapitAnA AtmAe pelA satya ane vizvavyApaka AtmAne pichAnavAsivAya, ane jayAM zAMti maLI zake che tyAM ja zAMti zodhavAsivAya mukita ane chuTakArAnI kAMIe AzA nathI, * kevI rIte A judA judA vicAro upara teo AvyA, kevI rIte eka pAchaLa bIje svAbhAvika rIte Avyo, kevI rIte jee temane zodhI kADhayA teo mAtra satyanA pyArathI doravAyA hatA, ane satyaAgaLa pahoMcavA mATe manu dhyathI thaI zake evo kAMI paNa prayatna bAkI rAkhyo nahi-A saghaLuM, thoDAMka bhASaNonI hadamAM jeTaluM sArI peThe samajAvI zakAya teTaluM samajAvavAno me yatna karyo che. ane jema bIjAo AgaLa puchI gayA che tema have tame paNa khacIta puchaze ke eka dharma ke je vicAranA bhinabhina nAnA bhedothI bharapUra hato, eTaluM ja mAtra nahi, paNa jemAM nizcaye akekathI bahuja virUddha to AvelAM hatAM, te dharmane nibhAvI rAkhavAnuM kema banyuM hatuM? je prajAmAM keTalAko devatA athavA Izvara che evuM mAne, ane bIjAo mAne ke devatA athavA izvaro nathI; keTalAka potAnI mAyApuM ya karavAmAM saghaLI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (18) gumAvI che ane bIjAo dareka yA eka ThagAI, eka jALa che ema jaNAve, te prajAnA loko eka ja dharmavALI prajA dAkhala kema sAthe rahI zake? je pustakomAM akekanuM khaMDana karanArA mata AvelA hoya te pustako AkhAne AkhAM ja pavitra, tathA izvare pragaTa karelAM, eTale pragaTa karavAnA uMDAmAM uMDA arthamAM gaNelA, eTaluM ja nahi paNa satyanI bIjI koipaNa parikSAnI hadabahera pahelAM kema gaNI zakAya ? te paNa hajAro varSa thayAM ema ja hatuM, ane e aMtaramAM Aja sudhI je je saghaLA pheraphAra thayA che te chatAM hajI jayAM jyAM prAcIna veda dharma cAlu che tyAM emaja che. kharI vAta ema che; je kAMI ApaNane karavAnuM che te eja ke e dharma samajo ane kadama cita e uparathI kAMi zikSA paNa levI, cAra jJAta. hiMdusthAnanAM prAcIna bhASA ane zAsa yurapanA vidvAnonA hAthamAM AvavA lAgyAM tenI pUrva brAhmaNane, bIjI sarva jJAtinA lokothI pitAnA dharmajJAnano bhaMDoLa Agrahaka kALajIthI sAcavI rAkhanAra dharmagurUonA eka nAnAM maMDaLadAkhala, ane e pramANe eka ajJAna prajA upara potAnI zreSThatA nibhAvI rAkhanAra dAkhala darzAvavAno cAla hato. Avo Aropa kevaLa nirAdhAra che te jANavA mATe saMskRta zAsanuM mAtra seheja jJAna joie che. mAtra eka ja jJAta, zudrane, veda zikhavAnI baMdhI karI che. bIjI jJAti, lazkarI ane zeharI vargane, koI aTakAvane badale, vedanuM jJAna meLavavAnI dharmazA hatI. saghaLAne veda zikhavA paDatA hatA, mAtra veda zikhavavAno adhikAra brAhmaNone ja jogavavA devAmAM Avato hato. dharmanI vaMzaparaMparA utaratI AvelI rUDhi tathA mAtra saMskAravItiyoja utaratI jAtine zikhavavAmAM Ave, ane brAhmaNone mATe eka pra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 189). kArano guNadharma, eTale upaniSo dharma judo rAkhavAmAM Ave, e brAhmaNono paNa hetu na hatuM. ethI ulaTuM, A bIjAothI chAnuM rAkhavAnAM mata, pehalI jJAtinA karatAM bIjI jJAtithI nikachelA dekhADavAne keTalAMka cinho dekhAya che. kharuM jotAM jJAtinI rIta, jJAti zabdanA sAdhAraNa artha mamANe letAM, veda kALamAM na hatI. vedamAM jene ApaNe vAta kahite vaLI manA kAyadAmAM ApaNane je mAlama paDe che tenAMkatAM, ane Aje je rIte cAlu che tethI ghaNI vadhAre judI che. prAcIna hiMdu maMDaLIne ApaNe prathama Aryo, eTale uMca kuLanA janmelA, tathA zu eTale cAkaro athavA gulAma, evA be vargomAM veMhacAyelI joIyechiye. bIjA ApaNane e mAlama paDe che ke A AmAM bAgha, eTale dharmane lagatA kulIna loko, kSatriyo athavA rajinya, eTale lazkarane lagatA kulIna loka, ane vaio e le zeharIo, Ave che. A dareka vargane palAM kAma ane adhikAra lagabhaga bIjA dezomAMnA jevAja che, ane tene mATe ApaNe hAla khATI thavuM joituM nathI. cAra Azrama. toyapaNa prAcIna vedakALanI prajAnuM A cAra jJAto karatAM eka vadhAre agatyanuM lakSaNa je che te cAra tabakkA athavA Azramo che. eka brAhmaNa, sAdhAraNa rIte AmAMhenA cAra Azrama, eka kSatriya traNa, eka vaizya be, eka zUdra eka Azrama anubhave che. A duniyAmAM janmalIdhelAM dareka bALakane mATe hiMdusthAnamAM tenA AkhA bhavano mArga citarAyelo hato ane manuSya prakRti je kadI paNa kAyadAnA aMkuzitaLe pUrNarIte rahetI nathI, tene mATe dareka chuTa mukyA pachI, ApaNane saMzaya rAkhavAnuM kahyuM kAraNa nathI ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) hiMdusthAnanA ItihAsanA prAcIna kALamAM hiMduo pitAnA dharma pustako tathA kAyadAthI aMdagI gujAravAnI je rIte bAhala rAkhavAmAM AvI hatI te rItane vizeSakarIne vaLagI rahyAhatA. eka Arya bALaka janamatAne vAra, eTaluM ja nahi paNa vaLI tenA janmaogaLa tenAM mAbApane amuka saMskAra karavA paDe che, ke je kriyAvinA peluM bALaka maMDaLIno eka sabhAsada thavAne athavA asalI brAhmaNomAM eneja maLatuM je hatuM te pramANe, eka maMdIra pUjArI thavAne ayogya thAya. lagabhaga pacizeka ane koIka veLA ethI paNa vadhAre saMskAro jaNAvelA che. mAtra zone ja e kriyAmAMthI bAtala rAkhelA hatA joke je A e kriyA karavAnuM bhulatA temane zUdra karatAM kAMI vadhAre caDhatA gaNavAmAM nahi AvatA hatA. pehalo Azrama, ziSyavasthA. (vivAthInI sthiti) Arya, eTale brAhmaNa kSatriya, ke vizvanA putranI aMdagIno hilo Azrama jayAre te Asare sAtathI te agyAra varSanI vayano hoya che tyArathI zarU thAya che. e vayamAM tene gharamAMthI kADhIne keLavaNI ApavA mATe eka zikSakane svAdhIna karavAmAM Ave che. e keLavaNIne mukhya hetu eTalo ja ke te veda athavA saghaLA veda zikhIne moha kare. veda brAhmaNa kehavAya che. tethI te brahmacArI e *yama pramANe che paNa upanya eTale zikhAu dAkhalanI umedavArInI hada sudhI, saMskAra vidanA maMge vagara kare. + dAkatara buhalaranA A taMba-sutro, 1, 1, 18: 'eka brAhmaNane vasaMta RtumAM, eka kSatriyane uhALAmAM, eka vikhya pAnakhara RtumAM (dIkSA ApavI) pehalo - khala karave; garbha rahevAnA vakhatathI gaNatAM brAhmaNane AThame varSe kSatriyane agyArame varSe, ane jene bArame varSe dAkhala karavo. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 191) Tale vedano abhyAsI kahevAya che. enA guNakArI (kAryasAdhaka) ane bhyAsa mATe keDo vakhata ochAmAM ochAM 12 varSanI che ane ghaNAmAM ghaNA 48 varSanA che. jayAM sudhI eka tarUNa vidhAthI tenA gurUnA gharamAM rahe che, tyAM sudhI tene atyaMta karaDI keLavaNI taLe rehavuM paDe che. tene nitya be vAra, sUryodaye ane sUryAsta (so pAsana) prArthanA karavI paDe che. roja sahavAre ane saMdhyAkALe Akhe gAma pharI bhikSA mAgavI paDe che, ane je kAMI maLyuM hoya te patAnA gurUjIne ApavuM paDe che. je kAMI gurU Ape te sivAya tenAthI bIjAM kAMIe khavAya nahiM. tene pANI lAvavuM paDe che; vedIne mATe baLataNa vINI ekaThuM karavuM paDe che cahulAnI AsapAsanI jagyA vALI sApha karavI paDe che, ane dahADo rAta gurUnI sevAmAM tene rahevuM paDe che. enA badalAmAM tene zikSaka tene veda zikhave che, ke jethI te have bhaNI zake; ane esivAya je kAMI paNa tene bIjA AzramamAM dAkhala thavAne mATe yogya karavA jarUranuM hoya, tathA eka paraNelo purUSa ane gharadhaNI (gRhastha) thavAne yogya kare, te saghaLuM zikhave che. vidyArthIne game to euparAMta bIjA zikSakonA pATha (upAdhyAya) paNa zikhe, paNa tenuM (brahmacArI paMthamAM) dAkhala thavuM, athavA je teno bIjo janma kahevAya che, te te tenA dharmagurU eTale AcAryathI ja mAtra tene maLe che. jayAre vidyArthInI ziSyavasthA purI thAya che, tyAre tene patAnA gurUne vAjabI dakSaNA ApyA pachI potAnA pitAne ghera javA devAmAM Ave che. te tyArapachI nAtaka, eTale jeNe snAna kIdheluM hoya te, athavA samAvata eTale pAcho Avelo, ema kehavAya che. teNe tenI sanada meLavI ema ApaNe kehavuM joIe. keTalAka vidyAthIo (naiSika) parayAvinA potAnA gurUne ghera pitAnI AkhI jIMdagI sudhI rahe che. bIjAo jo temane evI preraNA thAya te potAnI umedavArIno vakhata puro thayA pachI tarataja vanavAsInI jIMdagI pakaDe che paNa sAdhAraNa niyama to e che ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19ra) eka taraNa Arca je have ochAmAM oche, 18) ke 200 varSanI varSo pahace che, teNe paraNavuM joIe.* bIjo Azrama, gRhasthAzrama (paraNelI jIMdagI) jIdagInA A bIjI Azrama che, ke je veLA tene gRhastha, athavA gRhamedhinuM eTale gharadhaNuM kehavAmAM Ave che. priyA pasaMda karavAviSe ane lagnakriyAvize ghaNA bArIka niyamo ApelA che. paNa je sAthe ApaNane ghaNuM lAgevaLage che te teno dharma che. e vakhata sudhImAM vedanA maMtro tene mohaDe AvaDe che, ane eTalA mATe ApaNe dhAryuM ke te agni, Idra, varUNa, prajApati ane vedanA bIjA devatAone mAne che. te vaLI brAhmaNa paNa zikhele che, ane e dharma niyamanA karAvyA pramANe athavA kaMIja nahito maMjura rAkhyA pramANe cAlu ya karavAne baMdhAyela che. vaLI tene keTalAka AraNyaka ane upaniSado paNa mehaDe AvaDe che, ane jo te temano artha samajato hoya te ApaNe dhAryuM ke tenI buddhi khIlI che, ane tenI saMsArI jIMdagIno A bIjo Azrama mAtra enI pachInA trIjA ane caDhatA AzramanI taiyArI che evuM te jANe che. te paNa je koI pahalA ane bIjA AzramamAMthI nikayo nahi hoya tene e caDhatA AzramamAM dAkhala thavA detA nathI. A mAtra sAmAnya niyama che, jo ke emAM paNa phera paDatA ema ApaNane sArI peThe khabara che. jayAre eka purUSa paraNelo hoya che tyAre e gharadhaNIne nitya pAMca yajJa karavA paDe che. te A che : (1) vedane vidyAbhyAsa karavo athavA keIna karAvavo, (2) tenA pUrva athavA pitRlokane bhega ApavA. (3) devatAone bhega ApavA. manuM kahe che ke eka purUSane mATe lagna karavAno kharo vakhata 30 varSa che, strIne mATe 12 1che; paNa puruSane 24 varSanI vaye ane jAte 8 varSanI vaye lagna karavAnI kAyadAmAM chUTa che" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (193) (4) jhavato prANiyone khorAka Apavo. (5) parANAno AdarasatkAra kara. gharasaMsArI karI kehavAtA kayadA (gRhyasUtra)mAM gharadhaNIe nitaroja kema vartavuM te je varNavyuM che tenA karatAM bIjuM kAMI vadhAre pUrNa hoya nahi. A mAtra kalpita varNana heya, to paNa eka ka95nAdAkhala paNa jIvatarano eka evo dekhAva te najare paDe che ke tevo bIje kahiMe jovAmAM na Ave. udAharaNa -hiMdusthAnamAM saMsAravyavahAra viSe eka bahu mAcIna vicAra e hato ke dareka mAnasa devAdAra jame che, ke RSi (paMDItA) jeo tenA dharmanA sthApanA ane pitA che temane te prathamamAM davAdAra che; bIjuM, devatAone ; trIjuM, tenA mAtapitAne te devAdAra che. je karajane mATe te RSine devAdAra che te vedano kALajI rAkhI abhyAsa karIne te phaTADe che. jene mATe devatAone te devAdAra che te eka gharadhaNIdAkhala, nAnA moTA bhoga ApI vALI Ape che. potAnAM mAtApitAne jene mATe te devAdAra che te pitalAkane bega ApavAthI tathA pate cheka chevAno pitA thavAthI vALI Ape che. A traNe jaNa phITADayA pachI, eka mAnasa A duniyAMthI mokaLo thayelo gaNAya che. paNa A saghaLA dharma, je dareka pramANika Arca bajAvavAne baMdhAyelo che, uparAMta, je tenI zakita hoya to bIjA ghaNAka ya karavAnI tenAthI AzA rakhAya che. emAMnA keTalAka yo rojIMdA, keTalAka pakhavADiyAMnA, ane bIjA traNa RtuonA saMbaMdhamAM, pAka kApavAnI mosamanA saMbaMdhamAM, ke dara ardha-varSa ke varSe pharI A te tenA saMbaMdhamAM karavAnA hoya che. A ya karavAmAM e kAmathI jA1 +yAre AzramaviSe dAMta sU 3, 4 mAM pUrNa vivAda calAve che. A kAraNa niyama e che keH "vighAthakhatanI mudata purI ka pachI eka pAke gharadhaNI pas, jarI thayA pachI teNe vanavAsI thavuM, ane vanamAM vara yA pachI tene game tyAM nikaLI natha paNa vaLI ema vadhAreluM che ke: "ema nahito vidhAtha haioya yArathI, gharamAMthI ke vanamAMthI tene game te bahAra nikaLI jAya, 25 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (194) NItA dharmagurUnI sahAyatA joIe che, ane ghaNAkapAchaLa te moTA kharaca thaI paDe. emane e ya traNa uMca vargo, eTale mAtra anAja lAbhamATe karavA paDatA hatA, ane e moTA yajJo veLA eka kSatriya tathA eka vizya baMne, teTalo vakhata eka brAhmaNa sarakhAja pavitra gaNAtA hatA. paNa e yajJa kriyAothI nipajatA lAbha te sarve ekalA brAhmaNane ja mAtra saphaLa samajAtA. emAMnA keTalAka ya; jevAke azva-cA, tathA rAjasUya, mAtra kSatriyonA lAbha mATe karI zakAtA. drAne pehalAM to ya karavAthI kevaLa bAtala rIkhelA hatA, paraMtu jo teo ya karatI veLA veda maMtrone upayogamAM na lAve, te temane pAchalA vakhatamAM ekasa chuTa maLelI ApaNe jANye chiye. ApaNA IsavI sananI purve Asare 1000 ane 500 varSanI vaccenA hiMdusthAnanA prAcIna kALaviSe ApaNe je kAMi jAye chiye, te uparathI ApaNane jaNAya che ke eka brAhmaNanI jIdagI divasanA ane vaLI rAtrinA lagabhaga dareka kalAka, varSanA eka cheDAthI te bIjA sudhI, baha karaDI keLavaNItaLe gujaratI hatI. potAnI dharmakriyA karavAmAM eka nAnI sarakhI cUkathI, bIjA bhavamAM thanArI zikSA viSe kAMIe na belatAM, bhArI prAyazcita ane nyAtabahAra mukAvAne bojo te pitAne mAthe kheMcI le, tema vaLI prArthanA ane thaze kALajIthI karavAthI tene A duniyAmAM lAMbI ane yazavAna idagI maLavAnI AzA hatI, eTaluM ja nahi, paNa svargamAM paNa parama sukha maLavAnI tene AzA hatI. trIjo Azrama, ekAMtavAsa. --00 paNa have prAcIna hiMduonI jIMdagInAM eka ati agatyanA ane ati upadezaka vibhAga upara A paNe AvyuM . jyAre koI kuTuMbano pitA potAnA vALa ghaLA thatA jo, athavA potAnA saM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 195) tAnane ghera saMtAna thayeluM joto, tyAre te jANe ke A saMsAsto tene tyAga karavo joIe. je saghaLuM tenuM potAnuM hoya te pitAnA putrane ApI, pitAnuM ghara tajI vanamAM vAsa karavo joIe. A prasaMge te vAnapraratha kehavAta. tenI joDe javuM ke nahi e tenI strInI marajIupara hatuM. A ane vanavAsane lagatI keTalIka bIja bAbAviSe prAcIna sattAvAra vidvAnemAM ghaNo mataphera je kIDAmAM Ave che te upara jeTaluM dhyAna hajIsudhI ApyAmAM AvyuM che te karatAM ghaNuM vadhAre ApavuM yogya che. je mukhya aDacaNa naDe che te e che ke hiMdu maMDaLInI vRddhi thatI gaI temAM A judA judA sattAdAra graMtho amuka sthAnika ane samAlika rIvAja dekhADe che, ke eka pachI eka u. tpanna thayelA aitihAsika Ayama dekhADe che, te kema mukarara karavuM. dAkhala laie ke, jyAM jyAM A saMsAra tajI ekAMtavAsamAM javAnuM draDhapaNe amalamAM lAvavAmAM AvyuM haze tyAM tyAM dekhItu che ke vArasAne lagatA kAyadA e geThavaNaupara bahu AdhAra rAkhatA haze; ane pitAnA patinI pAchaLa sI game to jAya ke nahi, e tenI marajIupara rahyAthI hiMdu kuTuMbonI gharasaMsArI goThavaNo upara paNa ghaNI asara thai haze. paNa A saghaLA bheda chatAM, A vAta te kevaLa ekasa che ke jyArathI eka mAnasa vanamAM dAkhala thaye tyArathI te vicAra ane kAryanI bAbadamAM parNa chuTa bhegavate. thoDo vakhata te amuka kiyA kare, paNa e kiyA ghaNuM karIne mAtra manamAM ja thatI. jema ApaNe ApaNA manamAM eka madhura svara gAi jaIe, tema AkhA ya te potAnA manamAM vicArI jato, ane A pramANe je tene karavuM ghaTe te saghaLuM karato. paNa thoDA vakhata pachI e kAmano paNa aMta Avyo. ApaNe vAMe chie ke vAnapro pitA upara keTalIka jAtanI kai kheMcatA, ke je temanA sAmAnya nAmathI jaNAya che; paNa svArtha mATe thatuM dareka kAma, ane vizeSakarIne AvatA bhavamAM badale maLavAnI AzAthI kIdheluM dareka kAma, mAtra nakAmuM che, eTaluM ja nahi, paNa vaLI nukazAnakAraka che, evo vicAra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) vadhAre ane vadhAre prasarate gayo, ane je kAma ekaluM rahI gayu te Atma-parikSA hatuM-Atma parIkSAnA kharA arthamAM eTale pitAnA nirALA AtmA tathA amara AtmA vacce je satya ane nikaTa saMbaMdha che te jANavAmAM hatuM. A vanavAsaviSenI kharI samaja paDavAthI hiMdusthAnanA ItihAsanA abhyAsIne bIjA ghaNuM atyaMta agatyanA viSayo samajavAnuM banI Avaze. paNa evA viSaupara hAla vistArIne lakhavAnuM ApaNAthI bane nahi. mAtra be ja bAbaranI hiyAM noMdha levI joI che. pahale e che ke, trIjA AzramapachI eka che ane chelo sanmayAsInA Azrama hato, ke je sannayAsI saghaLI manuSya maMDaLIthI dUra thaI, ekAMtavAsa vanamAM bhaTakayA pachI, mRtyane zaraNe ja. sayAsI, jene vaLI judA judA sattAvAnuM lakhanArA bhikSu yati, paritrA tathA muni kahe che, te ane vAnaprastha vacceno bheda zodhI kADhavo kAMI sehaluM nathI, jo ke pahelAM temanA vace A eka bahu agatyano bheda ho, ke pahelA traNa AzramanA 5thI bIjA bhavamAM koI badalo meLavavAno umeda rAkhatA (traya : puNyaloka bhAja :), tyAre saracAsI saghaLA kAmo tacha besato, te brahmamAM kharI amaratAne pAMcavAnI AzA rAkhato (eka tatvabhAku brahmasaMstha :) tathA vanamAM rahenArane pariSada athavA saMsAramaMDaLa sAthe saMbaMdha cAlu rahetA hatA, tyAre sannayAsI A saMsArasAthe kAMI paNa vyavahAra rAkhavAthI dUra rahete. bIjI bAbada e ke, ApaNe yAda rAkhavuM joIe ke bIje Azrama, eTale vanavAsa, je hiMdusthAnanI prAcIna vidyAnuM vizeSa lakSaNa che, tathA jeno manusmRti ane vIrarasakAvyanAM sarakhAM pAchaLa vakhatanAM pustakomAM paNa parNapaNe vikAra karelo che, tene pAchaLathI kADhI nAkhavAmAM AvyA, ghaNuM karIne evA vicArathI ke e vanavAsathI je matane ApaNe buddha dharma kahetA AvyA chiye, paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 197). jene mATe ghaNIka khAbAdamAM kahI zakAya ke vanavAsanI nema pUrNa rIta siddha karAvanAra ane prasAra karAvanAra tathA prAcIna brAhmaNonA dhArAothI khAhala rakhAyA pramANe duniyAM tajI chele ekAMtavAsa karavAnuM zikhavanAra te che, te buddhimatane aghaTIta AdhAra maLI jAya. jayAM sudhI brAhmaNo A pitAnI junI yukitamAMthI anukrame pasAra thavAne, tathA prathama vidyArthI ane gharadhaNI dAkhalanA dharma bajAvyA vinA vananI svataMtra sthiti athavA pUrNa ekAMtavAsanA sukhaviSe AgaLathI vicAra nahi karavAne mAnasone samajAvI zakacA, tyAM sudhI e yukita khare sehalI hatI. mahAbhAratamAM (aMtiparva, adhyAya 175) eka pitA ane tenA putravace cAlelA saMvAdathI e aDacaNa sArI peThe darzaviI che. te pitA potAnA putrane tenA pUrvajone pagale cAlavAnI zikhAmaNa 2 che, eTale pahale ziSyAvasthAnA sarva kAyadAmamANe cAlIne veda zikhavAnI, tyArapachI lagna karI cheyAM chokarAMvALo thavAnI, yajJavedI bAMdhavAnI, tathA ghaTatAM balidAna karavAnI, pachI jaMgalamAM vAsa karavAnI, ane chele muni thavAno yatna karavAnI zikhAmaNa Ape che. paNa putra tenI zikhAmaNa mAnya karato nathI, ane jaNAve che ke gharadhaNInI aMdagI eTale vahu, haiyAM karAM, ca vagere bIjuM saghaLuM vyartha karatAM paNa vizeSa kharAba che. te kahe che ke "je mAnasa gAmamAM vase che tenA upaga motanAM jaDabAM che; vana devatAonuM raheThANa che ema zAsa zikhave che. je mAnasa gAmamAM vase che teno upabhoga tene bAMdhavAnuM deraDuM che; bhalAM mAnasa e deraDuM kApI nAMkhIne chuTA thAya che bhuMDA mAnase kadI tene kApatA nathI. ekAMtavAsa samAnavRti, satyatA, nIti sudraDhatA, mAyA, sadAcAra ane kAmakAjanA tyAga sarakho mAla brAzraNanemATe (bIjo) nathI. je brAhmaNa ! jyAre tuM maravA paDe che, tyAre dravya, ke sagAMvahAlAM ke vahu e zo lAbha kare che? aMta:karaNamAM guhya thaI rahelA AtmAne zodha. tArA pUrva ane tAre pitA kayAM gayA che ?" Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (198) A saghaLuM khAlI taraMgabharyuM, kAvyAlaMkArI, ke kalipata lAge, paNa e hiMdusthAnamAM prAcIna kALanI kharI jIMdagI darzAve che. hiM dusthAnanA prAcIna itihAsamAM A vanavAsanI vAta kAMI mAtra beTI banAvaTa nahi hatI, e ApaNe hiMdusthAnanA vidyAzAthIja mAtra nahi, paNa vaLI grIka graMthakartAothI paNa jANaye chiye, ke je graMthakartane hiMdusthAnanA zeharo ane gAmaDAMomAM udyogathI je loko jIMdagI gujAratAM temanI paDosamAM aDoaDa A manana karta-jJAni jemane teo ulobiI kehatA temanA meTAM saMsthAna jegalomAM vaselA jANyA karatAM bIjuM kazuM vadhAre AzcaryakAraka na hatuM. ApaNane A vanavAsa mukhya karIne pazviupara manuSyanI hayAtIviSenI eka navI kalpanA dAkhala agatyane che. jethI sadInA khristI sAdhuonI jIMdagI sAthe A vanavAsa thoDIka bAbadamAM khacIta kAMI maLatA Ave che mAtra eTalo ja bheda ke hiMdu maThamAM khristI jJAniyoe pasaMda karelA guNa ane zAMti sthaLe ketAM tana mana e baMnenA sukha mATe ghaNo vadhAre savaccha havA jache prasarelI lAge che. duniyAM chaDI ekAMtapaNe vanamAM jaI vasavAne vicAra khristI sAdhuone prathama buddha jAtrALuo, ke jeo pote hiM dusthAnanA vanavAsI jJAniyo athavA vAnaprasthathI paraMparA utarI AvelA vaMzaja hatA, temanAthI keTalI hada sudhI sUcavAyo haze; buddha dharmanA vyavahAra ane kriyAkarma tathA khristI romanakethalika matanA vyavahAra ane kriyAkarmo jevAM ke muDANa, japa-mALA, maTha, joganagRha, pApa prakAzana (ke jAhera), ane dharmagurUnI brahmacArI sthiti, eTalAja mAtra huM jaNAvuM chuM) vacce je ajAyaba jevuM viziSa maLatApaNuM dekhAya che temAMnA keTalAMka samakALika uttaSinA haze ke nahi-e prazna e che ke jene hajI khAtarIpUrvaka javAba ApI zakAtuM nathI, paNa e khristI sAdhuesivAya sudharelI prajAmAM mAtra hiMduo ja ekalA hoya evuM jaNAya che ke jemane mAlama paDI ke mAnasanI jIdagImAM eka vakhata evo A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) hete hari, ke jyAre teNe pitAnA karatAM vadhAre juvAna mAnasane mATe jagyA karavI, ane hAlanI tathA have pachInI hayAtI viSenA moTA sidhdhAMtanuM ekacittathI manana karIne maraNa mATe taiyAra thavuM e tene mATe sAruM che. jIvatara racanAnAM AvAM DahApaNanI kadara bujavA mATe ApaNe bhulavuM joituM nathI ke A paNe yUrapa nahi paNa hiMdusthAna viSe belve chiye. hiMdusthAnamAM aMdagInI veTha bahu halakI hatI; ghaNI mehanata vagara je saghaLuM joIe te tyAMnI bhUmImAMthI maLatuM hatuM, ane tyAMnI havA evI hatI ke vanamAM vasavuM saMbhavita hatuM eTaluM ja mAtra nahi paNa AnaMdakAraka hatuM. vanane mATe A eja ApelAM keTalAMka nAmo ne asala artha AnaMda ke AzirvAda evo thAya che. jyAre yupa khaMDanA dezamAM prAcIna kALanA loko mahAmehanate kALagamana karatA, ane enesa dAkhala maMDaLImAM temanI padavi jALavI rAkhatA, eTale vRddha gRhanuM eka maThaLa, jeo udharatAM vaMzanI udAra cheraNAne sIdhe raste calAvatA, madhyamasara rAkhatA, ane vaLI koI veLA vinAkAraNe dAbI paNa detA hatA, tyAre hiMdusthAnamAM vRddha mAnasa pate pitA thayA pachI potAnAM chokarAM mATe khuzIthI jagyA karatA, ane potAne bAkIne janmAre zAMti ane ekAMtamAM gujAravAne, yatna karatA. vanamAMnI jIMdagI (AraNayavAsa.) -00 ------ ApaNA karatAM pelA prAcIna A ochA DAhyA hatA ema ApaNe vicAravuM nahi. ApaNe jeTaluM sArI peThe samajaye chiye teTaluM sArI peThe teo paNa jANatA hatA ke eka mAnasa vanamAM vase te chatAM tenuM aMtaHkaraNa kAma kodhathI kALuM hoya; temaja vaLI teo ApaNI peThe ema paNa sArI peThe jANatA hatA ke eka mA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (200 ) nasa pitAne janmAro je veLA baha udyogathI kAmakAjamAM macI rahIne kADhato hoya te veLA paNa tenuM aMta:karaNa eka Azrama pere zAMta hoya ke jayAM te pote tenA satyatama AtmA sAthe sadA ekAMta hoya. yAjJavalakathAnA kAyadA (3, 6pa) mAM ApaNe A pramANe varace chiye : sadgaNanuM kAraNa maDa nathI. sadaguNa vartavAthI ja mAtra saguNa nipaje che. mATe jethI pitAne duHkha thatuM hoya te koI mAnase bIjAne karavuM nahi ene ekamaLane vicAra manunA pustakanA 6, 66 mAM (sara. ulyama jonsanuM bhASAMtara) maLI Ave che: game te vargamAM manuSyane mukavAmAM Ave che, ke te varganI drazya dharmamudrA te rAkhato na hoya, te paNa teNe sarva prANa tarapha sarakhuM mana rAkhI potAno dharma pUrNarIte pALavo. tenA varganI drazya mudrA koIpaNa prakAre tenA dharma pALavAne asarakAraka upAya nathI.' mahAbhAratamAM vAraMvAra eja vicAro AvyA kare che? he bhArata pitAupara aMkuza dharAvanAra mAnasane vananI zo jarUra ane niraMkuza mAnasane vana zA upayoganuM ? kayAM paNa nija aMkuza dharAvanAra mAnasa rahe te vana che, te maTha che. eka jJAnI, sArAM vastra paherI oDhIne kadApi pitAnAM gharamAM paNa rahe, paNa te jayAM sudhI jIve tyAMsudhI je sadA pavitra ane premathI bharapura mAtra rahe te saghaLAM duSTa karmothI mokaLe thAya che. traNa daMDa laI pharavuM, muMgA thaI besavuM, jarA yAkhavI, mAthuM muDAvavuM, jhADanI chAlathI ke cAmaDAMthI zarIra DhAMkavuM, bAdhA pALavI ane snAna karavuM, agnihotra yajJa kare, vanamAM vasavuM, tathA zerIra tAvI nAMkhavuM, e saghaLuM, jo aMta:karaNa savaracha na hoya to maLyA che.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra1) AvA vicAra vakhata jatAM vadhAre vadhAre prasaratA cAlyA, ane buddha dharma, ke jemAM bAharanAM sarva karma ane cinho kAMipaNa mAla vinAnAM gaNAtAM hatAM tene jaya pAmavAmAM nize e vicArothI madada maLI hatI. mayadanA buddhamatanA 141-142 sUtromAM ApaNe A pramANe vAMe chiye H "je mAnase kAmAdi IcchAne vaza kIdhI na hoya tene nagnAvasthA, jaTAbharyA vALa, zULa, apavAsa, bhayaupara suvuM, dhULa zarIre caLavI, ke sthira hAlyA vagara besI rahevuM, emAMnuM kazue pavitra karI zakaze nahi. jo sArAM vastra paherIne paNa je koI zAMti rAkhe, cupa rahe, manamArelo hoya, aMkuza rAkhanAra, niyamI hoya, ane bIjAM sarva prANiyomAM te doSa joto baMdha paDayo hoya, te kharekhara brAhmaNa, zramaNa, verAgI, bhikSu che. A saghaLA vicAra, jema ApaNA manamAMthI pasAra thAya che tema hiMdu RSi (vicAraka)nAM manamAMthI pharI pharI pasAra thayA hatA, ane temanAM dharmane lagatAM tathA vIrarasa kAvyamAM e vicAra sAdA ane suMdara zabdomAM darzAvyA hatA. mahAbhAratamAMthI rAjA janaka ane calAlA vacenI vilakSaNa vAtacIta mAre hiyAM mAtra jaNAvavI joIe; ke jemAM sulabhA eka manamohana nArIne veze rAjA janakanI khAtarI karI Ape che ke ekIja veLAe te jA tathA jJAnI thaI zake, ane vizvamAM rahe te paNa vizvane lagato na hoya, ema vicAravAmAM te potAne Thage che. A janaka teja videhane janaka rAja che ke je Ama kehavAmAM kIrti le ke tenuM rAjadhAnI zehara mithilA AgathI baLI jAya to paNa tenuM potAnuM te kazuMe baLe nahi. te paNa prAcIna kALanA brAhmaNe khAtarIthI mAnatA ke mAnasa pitAnI jIMdagI no pahelo ane bIjo Azrama puro karyA pachI, ke jyAre te pacAsa varSanI vaye pahoMcata--je vayane ApaNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (202) pravRtine lIdhe ApaNe mAnasanI aMdagIno sarvathI sarasa kALa kavie chi--te vakhate ghaNuM moDuM thayA pahelAM visAme levAno, tenI aMdara, pAchaLa ane AgaLa javAno tene adhikAra hato. manuSya mAtranI aMdagInI kharI vRddhI, temAM thato kharo sudhAro, ane kharI nema saMpAdana karavAmAM kAMI aTakAva nAkhavA athavA vega ApavA A be mArgathI zA lAbha thayA te viSe etihAsika vivAda khulAsA artha calAvavo A jagyAe aghaTita kahevAya. je A paNane vicitra lAge tene dhikkArI kADhavuM athavA je paricita haiyA tene zreSTha karI besADavuM, jema ApaNethI banI javAno saMbhava che, tema mAtra ApaNe karavuM nahi. khacita, ApaNA vaDavAoe bahu agatyanI sevA bajAvelI che. paNa saMsAramAM temanA adhikAra ane sattA, temanAthI tarUNa manuSyanA aMta:karaNamAMnI svataMtra ane lAgaNIne aTakAvavA ane maMda karI nAMkhavA mATe ghaNIka veLA vAparavAmAM AvyAM che. pelI kahevata che te kharI paNa heca ke tarUNa mAne che ke vRddha mUrNa haze ane vRddha te jANe cheja ke tarUNa mUrkha che. paNa ghaNAka dharmAdhikArI ane rAjyAdhikArI viSe A pramANe kehavuM chuM teTaluM ja yathArtha nathI ke temanAM mananI zakita ane vicAranI navinatA je pramANamAM ghaTe che teja pramANamAM barAbara temanA adhikAranuM vajana na ane sattA sukarma karatAM kukarma mATe vadhe che? ane eTaluM smaraNamAM rAkhaje ke A vanavAsa kAMI dezanikALa na hato; e eka adhikAra gaNAto ane jeNe satyaniSThAthI ziSyAzrama tathA gRhasthAzramanA sarve dharma pALyA na hoya, tene emAM dAkhala karavAmAM Avo nahi. manuSyanA aMtaranA niraMkuza vikArone vaza karavA mATe te prathamanI keLavaNIne avazya gaNayAmAM AvatI hatI. pU. vagrama ane pAtratAnA A vakhate, eTale manuSya jIvataranA sarvathI zreSTha kALe vicAra ane kAryanI bAbadamAM tene bhAgyeja chuTa hatI. jema ziSyane zikhavavAmAM Ave tema tene mAnavuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) * paDe tema tene prArthanA karavI paDe, tema tene devatAne bhoga A pavA paDe. veda tenuM dharmapustaka hatuM ane vedanI apurUSaya utpati eTale prakaTikaraNa gaNAvAnA dAvA dharmazAstranA koIpaNa graMthe je mArA jANyAmAM AvyA che tenA karatAM hiMdusthAnanA pratipAdaka graMthamAM vadhAre kALajIthI ane cokasAIthI saMbhALyAmAM AvyA che. ane te paNa ekAeka, je koI mAnasa trIjA AzramamAM athavA vanavAsamAM dAkhala thAya ke tarata ja te A saghaLAM baMdhanamAMthI mikaLa thato. thoDeka vakhata sudhI te bAhya dekhItAM) kriyA karma karyo jAya, pitAnI pUjA prArthanA kare, tathA ziSyAvasthAmAM je dharmazAstra zikhyo hoya tenuM punarAvartaNa kare (bhANe) paNa upaniSamAM jevo mAtmA pragaTa karyAmAM Avelo che tevA AtmAnuM manana karavA upara pitAnuM citta lagADavAno teno mukhya hetu hato. jema jema vanavAsamAM tene potAnuM kharUM dhAma maLatuM, jema jema je saghaLAne pUrve te potAnuM karI kahetA, pitAnA aMhitAno tyAga kare che tathA je saghaLuM zArIrika ane kSaNika hatuM tene tajI do ane potAno satyAtmA tene amarAtmAmAM maLyo jate, tema tema niyama, vyavahAra ane jJAtibaMdhananA tathA daMtakathA ane bahArathI pALavAmAM AvatA dharma, e saghaLAM baMdhano tenI AgaLa chuTI jatA. have veda tene mana mAtra aparAvivA thaI jatA ya vacamAM naDatI aDacaNa sarakhA gaNAtA ; junA devatA, agni, Idra, mitra, ane varUNa, vaLI vizvakarmana ane prajApati saghaLA mAtra khAlI nAma pere alopa thaI jatA. mAtra AtmA ane brahma tenI pAse rahyA ane sarvottama jJAna A zabdothI dazavavAmAM AvavA lAgyuM, taravamate che (che) ; (eTale) janma yAre bIjuM saghaLuM, je Doka vakhata tAruM hoya ema lAgatuM, te alopa thaI jAya che tyAre tuM poteja tAre pitAne satyAtmA che, jene kadI paNa tArI kanethI laI zakAto nathI; jayAre je saghaLuM pedA thayeluM hatuM te eka svApare pharI alopa thaI jAya che, tyAre Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) tAre potAne satyAtmA niraMtara AtmAne lagatA rahe che ; AtmanuM eTale tArA aMtarano AtmA kharA brahmana" che, ke jethI tuM janma * AbhanuM zabdane badale brAn zabda meM vApa nathI, kAraNake jo ke tenI pAchaLane artha spaSTa mAlama paDe che, to paNa mAre kabula karavuM joIe ke hajI sudhI tenA kharA dhAtunI spaSTa kalpanA mArA manamAM huM upajAvI zakayo nathI. jema bIjA saghaLA mAnasika saMka95nI yupati mATe kAMI sparya vastu hoya che tema brahmanuM mATe paNa kaI hovI joIe, paNa te vastu te zuM hatI ke je uparathI e zabda upaja thayo hoya te vize hajI mane bahu zaMkA rahelo che. je dhAtu uparathI brahmana zabda nikaLyo che te bu : athavA vR: che aviSe ja zaka che. A dhAtunA artha je dezI piyAkaraNae aMgyA che te ubhuM karavuM, yatna karavA, ugavuM che. A traNe zabdane artha. ekamAM lAvI zakAya, eTale ke dha mAravA, ke je je akarmaka dAkhala vaparAya to tene artha kuTInikaLavuM, ugavuM, e thAya; je sakarmaka dAkhala vaparAya to kuTInikaLe ema karavuM, ubhuM karavuM karIne ghAya. paraMtu A e ane je a sarvathI prAcIna bhAgyamAM AvyA che temanI vacce kAMI saMbaMdha dekhAto nathI. brahmanane je artha thAka samajAve che te khorAka athavA drazya che, sAyaNa A ja kabUla rAkhIne bIjA keTalAka, jevA ke maMtra, stutimaMtra, yajJa, vaLI mane hAna (bahata) temAM vadhAre che. (juo 1868 mAM nikaLelAM hoganAM Uber die unspring! ich Bedeuting des-Wortes Brahma, pustakanuM 604). prophesara ratha brahmano prathama artha A pramANe Ape che:-devanuM manana karatAM nikaLatA buddhinAM vega ane pUrva chaMtA ane IzvarabhaktiveLA dareka pavitra dina, devatAno yatna (2) pavitra vidhi, (3) pavitra zabda, Izvara vANI, pavitra buddhi, IzvarajJAnavighA, Izvara jJAna, (5) 5vi zuddhatA (6) Izvara jJAnane sarvottama hetu, nirAkAra Izvara, parabrahma (7) dharmayura. ethI ulaTuM, prophesara hAga evuM dhAre che ke brahmane prathama artha evo thatuM hatuM ke, kuza dhAsanI banAvelI nAnI jhA, je yajJa karatI veLA AsapAsa ekanA hAthamAMthI bIjAnA hAthamAM ApavAmAM Avai, jene vaLI veda, eTale sAthe bAMdheluM, eka purI (pATalI) paNa kahe che. jema bephI pra0i hAganI AgaLa kahI gayo che tema e che. kahe che ke e jhADu athavA vada te jhaMda bArezmana (barasama) je hameza IjharAne kriyA vaLa vaparAya che teja che, ke je kriyA vedanA somayajJano pratimA che. te dhAre che ke brahmana, bamanano asala artha pIlA athavA phaNagA (lAtana Virga) ane pAchaLathI vRddhi, AbAdI, karIne thayA haze. eka yajJanI saphaLatA maMge ane prArthanA upara AdhAra rAkhatI hatI, mATe e maMtra ane prArthanA paNa brahmana kehavAyAM, yajJa brahma kehevAthI, ane chele A saphaLatAne saghaLA padArthanA prathama kAraNa dAkhala ka95vAmAM AvI. A bannemAMnuM eke yunivRtAMta mane kevaLa sIteSakAraka lAgatuM nathI. brahmananI vyutpatti ane vRddhi viSe mAro abhiprAya zuM che te samajAvavAno yatna karyA vinA huM mAtra eTaluM ja jaNAvuM chuM ke ba : dhAtune eka trIje a, avAja karava, bolavuM, e thAya che. vAcAne sarvapI sAdhAraNa athe je kAMI kuTI ane ugI nikaLe che e kalpavAmAM khA hoya, tyAra pachI je potAnI vRddhi kare che eTaluM ja nahi, paNa vaLI tenA padA, mudhya karIne devatA, ke jemane zabdo mAraphate nAma ApavAmAM ane vakhANavAmAM Ave che, temanI paNa vRddhi kare e kalpavAmAM Avyo hoya. A pramANe vRddhi thayelI TharAvatAM, huM mAnuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) ane maraNane lIdhe paDIka vAra vikhuTo paDayo hato, paNa jevo tuM tene pAcho jaI maLe che te ja te tAro pAcho svikAra kare che. samApti. -do je lAMbA pravAsane TheTha mULa sudhInA mArga varNavavAnuM ApaNe mAthe uThAvyuM hatuM tene hiyAM aMta Avyo. hiyAM pele anaMta je jema paradA pAchaLa kAMI dekhAya, tema pahADe ane nadiyomAM, sUrya ane AkAzamAM, amaryAda uSAmAM, AkAza-pitAmAM, sarva padArthanA kartA vizvakarmamAM, sarva jIvaMta prANinA pati prajApatimAM jaNA hatA, te aMte je sarvathI zreSTha ane sarvathI pavitra rUpAMtarane hiMdu buddhi pahecavAne zakitamAn thai, temAM jaNAyA. tee pUchatA ke ApaNe tene varNavavAne athavA samajavAne zuM zaktimAnuM chiye ? teo javAba detA ke nA, nahi; je kAMi ApaNe tene viSe kahI zake te mAtra nahi, nahi che ! te A nathI; te peluM nathI; te kartA nathI, pitA nathI, AkAza ke sUrya nathI, nadi ke che ke vRH dhAtu uparathI lAtina varba ama ane aiSika vAraDa, e zabda ApaNane mane nyA che. (juo Ascoli in Kuhn's Zeitschrift XVII, 334). ba : tathA brahmanA mULa arthanuM jJAna hiMduoe keTaluM rAkhyuM hoya te kehavuM kaThaNa che, paNa teo ekaja devanA payA ya (synonym) dAkhala bahAsa-pati ane vAcasa-patine kema vApare che te jANavA jega che. bahadAka, 1, 3, 20 mAM vAka eTale vAcA, bahati (ke ba :) ane brahmana sAthe ekamaLato che te spaSTa dekhAya che. 9 : dhAtunA ugavAnA artha uparathI saMskRta kharahisa eTale phaNagA, ghAsa, ghAsanI purI ane lAtina Virga ApaNane maLyA che. vaLo lAtita Verbenae, eTale fetiales leke je pavitra DALIo sAthe laI phare che te tathA kadAca Verbera paNa eja dhAtu uparathI nikaLyA hoya. brahmananA anya artha jevAke - kha, stutibhajana, prArthanA, ane yajJanI utpatti dekhADavAne yatna karyA vinA huM sAthe sAthe eTa. lIja saMbhALa mAtra laIza ke brahma zabdamAM eka jAtane Logos (zabda) che evo vicAra nahi Ave. jo ke chele brahmane arthe suSTinuM kAraNa evo thAya che, ane vAraMvAra savAra khAmAM sAthe ekamaLato darzAvavAmAM Ave che, te paNa enI vRddhi elekajhAniyana Logos nI vRdithI judA prakAranI hatI anai itihAsa pramANe game te rIte jotAM vicAranA A baMne pravAha kevaLa judA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (20) pahADa nathI. jene ApaNe tene viSe kahyuM che te te nathI. A paNe tene samajI zakatA ke nAma ApI zakatA nathI, paNa te ApaNane jaNAya che tene jANavAne ApaNe zakitamAn nathI, te paNa tenI ApaNe kalpanA karI zakIye chiye; ane je ekAdaLA te ApaNane jaDaze to te ApaNAthI chaTakI javAno nathI. ApaNe TharIThAma paDIzu, mukata zaizuM, sukhI vaizuM. mata temano chuTakAro kare te AgaLanAM DAMka vaSa teo dhIrajathI vATotA. teo potAnA ghaDapaNanA dahADA laMbAvavAne kazuMe karatA nahi, 5raMtu, pitAnI hayAtIno aMta pitAne hAthe lAvI mukavAmAM teo khATuM samajatA. temane mana A pathvIupara je aMdagI niraMtara hatI tene teo pioiMcyA hatA, ane teone khAtarIbhareluM lAgatuM ke je niraMtara AtmA temane ja che, tenAthI koIpaNa navo janma ke maraNa temane pharI judA pADI zakaze nahi. ane te paNa AtmAne kSaya thaze ema teo mAnatA nahi, je saMvAdamAM AtmAviSenuM jJAna saMpAdana karatA iMdrane darzAvyo hato te saMvAda tame saMbhAra. pahalAM Idra pANImAMnA paDachAyAmAM AtmA che, ema mAne che tyArapachI svama jotIveLA prANa te A tmA che ema mAne che vaLatI, bharanidrAmAM hoya tyAre prANa te AtmA che ema mAne che, paNa tyAre paNa te asaMtAzI thaIne bole che: "nA, Ama hoya nahi, kAraNake te, eTale uMghanAra, potAne ja potAnA AmAne) jANatA nathI ke te te huM ja chuM, temaja je kAMI hayAta che te te jANatA nathI. tene kevaLa nAza thayA che. AmAM huM kAMI sAra jeto nathI." - paNa tene zikSaka ze uttara vALe che? A deha mRtya che ane sadA motane hAtha che, paNa AmAM je amara ane deharahita che tenuM *manuM 6, 45 8. maravAnI IchA teNe rAkhavI nahi; chavAnI IcachA teNe rAkhavI nahi. jema eka bhADUtI majura potAnI majurInI AzA rAkhe tema teNe nImelA vakhatamATe AzA 2AkhavI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (27) e raheThANa che. jyAre AtmA upAdhimAM athavA dahastha hoya che jyAre A deha te huM, ane huM te A deha che ema vicAravAmAM AvI tyAre te sukha ane duHkhane vaza hoya che. jyAM sudhI te A pramANe devAnuM hoya che tyAM sudhI sukha ane duHkhathI te mokaLo thaI zakato nathI. paNa jayAre AtmA dehathI judo paDe che jyAre dehathI te potAne judo samaje) tyAre tene sukha ane duHkha vadhAre vAra lAgI zake nahi, toya A AtmA, zAMta jIva, athavA purazottama maraNa pAmatA nathI, te mAtra pAcho potAnI zuddhimAM Ave che, pote janma lIdhelA dehame kadiye saMbhAvinA te mAtra eka sAkSI daSTi dAkhala bahu AnaMdIya thAya che, hase che tathA rame che. AMkhano te AtmA che, AMkha pote to mAtra eka sAdhana che; je beleche, sAMbhaLe che, vicAre che te AtmA che; jIbha, kAna, mana eto mAtra sAdhana che. mana tenI daivika draSTi che, ane eka devika draSTithI je kAMi manamehana che te joI AtmA AnaMda mAne che. hiyAM ApaNe joIechiye ke vanamAM vasanAra hiMduonA dharma athavA tatvajJAne je chelA tathA zreSThasthaLe pahoMcavAnI nema rAkhI hatI te khacita kSayane mATe nahi. kharo AtmA potAne pAcho maLyA pachI te acaLa rahenAra hatA. jevA ApaNe dekhAtA hatA tevA dekhAtA baMdha paDyA; jevA ApaNe potAne hotA jANaye chiye tevA ApaNe thaI chiye. je rAjAnA bALakane eka nAtabahAra purUSanA putra dAkhala jAhera karavAmAM Ave ane ucheravAmAM Ave, te te bALaka eka nAtabahAra mAnasa che. paNa te koNa che te viSe je paLe koI mitra tene jaNAve, ke teja paLe pite rAjakuvara che eTaluM ja mAtra te jANe che, ema nahi, paNa te rAjakuvara thAya che ane tenA pitA pAchaLa rAjagAdIe A che. ApaNe mATe paNa ema ja che. ApaNe jevA dekhAIye chiye tevAja rahiye chiye, paNa jyAre koI dayALu mitra ApaNe khare. khara koNa chiye te viSe ApaNI kane AvI kahe che, tyAre ApaNe AMkhanA eka camakArAmAM badalAI jaiye chiye; (jema pelo tarUNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra08) kuvara tenA pitAne oLakhavAthI pate rAjA thayo temaja) ApaNe ApaNA AtmarUpamAM dekhAIye chiye. dharma viSayaka vicAranAM rUpa, -00hiMyA eka dharmane sarvathI sAdI ane bALabuddhi sarakhI lAgatI prArthanAthI vadhati ja sarvathI caDhatA prakAranI mIMmAsA sudhI haLave haLave gayelo ApaNe je che. vedanA maMtranA moTA bhAgamAM ApaNane vedadharmanI bALyAvasthA jaNAya; brAhmaNamAM tathA teonA saMskAra, saM. sAra, ane nitisaMbaMdhI niyamamAM gadyasUtra ugI tarUNAvasthA jaNAya; ane upaniSahmAM vRddhAvasthA jaNAya. hiMduoe, pitAnI buddhinI aitihAsika vRddhi sAthe jevA teo brAhmaNa graMthone pUrNa hAlatamAM lAvI zakyA, tevAja je mAtra bALiza prArthanAone tajI dIdhI hota, tathA yano khAlI garva ane prAcIna devatAnAM kharAM lakSaNa ekavAra temanA jANavAmAM AvyA pachI ja upaniSaddhA vadhAre zreSTha dharmane emane badale calAvyo hota, te ApaNane sArI peThe samajavAne banI Avata. paNa Ama banyuM na hatuM. je dareka dharma viSayaka vicAra hiMdusthAnamAM ekavAra zabdothI pragaTa karI zakAyo, tathA ekavAra pavitra vArasA dAkhala utarato Avyo te sAcavI rAkhavAmAM Avyo, ane hiMduprajAnI bAlyAvasthA, tarUNAvasthA ane vRddhAvasthA e traNa aitihAsika kALanA vicAra, manuSya mAtranI jIMdagInI traNa avasthAmAM sadA kAme lagADavAmAM AvatA hatA. mAtra A pramANe ja ApaNe samajAvI zakaze ke eka ja dharmazAsa, eTale vedamAM dharma vicAranAM bhinna prakAranAM rUpa haya, eTaluM ja nahi, paNa jene ApaNe akekathI ghaNuM karI kevaLa virUddha mata kahiye teo paNa hoI zake. vedanAM sAdAM maMtramAM jeo - vatA che teo jyAre brAhmaNamAM saghaLAM jIvaMta prANiyonA dhaNI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (29) dAkhala prajApatine dAkhala karavAmAM Avyo, tyAre jene ApaNe - vatA kahiye tevA che, ane jema upaniSamAM che tema jayAre brahmane sarva vastunA kAraNadAkhala jANavAmAM Avyo tathA manuSyAtmA amarAtmAnI mAtra eka cIMNagArI jeTalo che ema mAlama paDayuM, tyAre teo devatA gaNAtA samULA baMdha paDyA. seMkaDe ja nahi paNa hajAro varSa thayAM A prAcIna dharma nI bhI rahyA che. ane je kadI teNe potAnI sattA Doka vakhata sudhI khehI dIdhI hoya, to te pAchI paNa meLavelI che. judA kALa ane judA prasaMgane e dharma anusarI TakI rahyA che, ane ghaNAMka vicitra ane kaDhaMga to emAM praveza karI beThAM che. paNa Ajadivasa sudhI hajI evAM brAhmaNa kuLa che, ke jeo potAnI jIMdagI kRti, eTale prAcIna vedanAM prakaTikaraNanA sarva pramANe, ane smRtine niyama, eTale temanI paraMparA utaratI AvelI kathAnA niyama pramANe, jeTalI banI zake eTalI sArI rIte gujAre che. hajI paNa evAM brAhmaNa kuLa che, ke jemAM jyAre putra prAcIna maMtra mehaDe zikhe che, pitA nitya pitAnI dharmakriyA tathA yo kare che, tyAre pitAmaha (dAdA) gAmamAM vasavA chatAM, sarva kiyA karma tathA yajJa se miththA samaje che. vaLI, te jANe che ke vedanA devatA paNa kaMIja nahi paNa saghaLAM nAmanI hada bAhera je kAMI che (jemanuM nAma ApI na zakA5) tenAM mAtra nAma che, ane mAtra sarvettama jJAnamAMja te zAMti zodhe che, je jJAna tene mana have sarvathI zreSTha dharma thayo che, ane e dharma te je vedAMta kahevAya che, eTale jemAM AkhAM vedane hitu ane sakala guNa phaLa Ave che, te che. - A traNe vaMza salAha saMpajathI sAthe rahevA zikhyA che. - tAmaha vadhAre susa hovA chatAM potAnA putra ke tritarapha dhikkArathI je nathI, ane teo DhoMga kare che evo saMzaya te jarI lA vaja nathI. te jANe che ke temano muktino vakhA A vaze, ane e vAtanI teo AgaLathI ciMtA kare evuM te I Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (210) to nathI. temaja putra, joke potAnA dharmanI paddhatinA baMdhanamAM majabuta baMdhAyelo che, ane prAcIna saMsakArakarmanA nAnAmAM nAnA niyama ati saMbhALathI pALe che, paNa pitAnA pitAviSe aghaTita zabdo ocareta nathI. te jANe che ke mAro pitA vadhAre sAMkaDa (zramavALA) mArgamAM thaI AvyuM che, ane tethI mAre tenI svataMtra sthiti tathA vadhAre mekaLA ane chuTA vicAra mATe baDabaDavuM na joIe. hiMyA paNa, je ghaNIka zikSA dharmanA aitihAsika vidyAbhyAsathI ApaNane maLe che, temAMnI zuM A eka nathI ? jyAre ApaNe joiye chiye ke hiMdusthAnamAM jeo atikAcIna kALamAM agninI pUjA karatA teo varasAda ApanAra IdranI pUjA karanArA sAthe akekanI paDosamAM kevI rIte rehatA hatA ; jyAre ApaNe ichie ke jeo sarva jIvaMta prANInA eka pati prajApatinI ArAdhanA karatA, teo eTalA mATe je bIjA loko hajI nAnA devatAne bhoga ApatA temanI tarapha tucchakAra na dekhADatA; jyAre ApaNe joichiye ke je loko evuM zikhyA hatA ke devatA mAtra eka ane sarvottama AbhAnuM nAma che ane eTalA mATe je devatAnI teoe pUrve prArthanA karI hatI temane mATe ubhI kIdhelI vedIne bhAMjI nAkhatA na hatA ke temanA nAmane zApa detA na hatA, tyAre, joke vedakALanA prA. cIna hiMduo jeTalA rUDA, DAhyA tathA jJAnI hatA athavA kadI thaI zakate temanA karatAM ApaNe keTalIka bAbadamAM bahu vadhAre rUDA, DAhyA tathA jJAnI haIzuM, paNa temanAthI zuM ApaNane kazuMe zikhavAnuM nathI? kAMI ema kehavA mAgato nathI ke ApaNe brAhmaNano dAkhala tAbedArIthI pakaDI cAlavuM joie, ane jIMdagInA eka pachI eka AvatA cAra Azrama tathA dharmanI eka pachI eka cahatI paMkatI navesarathI dAkhala karavAno yatna karajoie. A avAcIna kALamAM ApaNI jiMdagI evA kaThaNa aMkuza taLe rahe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (211) nahi. Doka vakhata mAtra anuSThAnI (Ritualist) dAkhala rahevAne ane tyAra pachI ja satyadharmi thavAne koIpaNa kabula kare nahi. hiMdusthAnamAM jeTalI ekasarakhI keLavaNI hatI teTalI ApaNI nathI, ane arvAcIna maMDaLInuM moTAmAM moTuM abhimAna je dareka mAnasanAM svataMtrapaNAno niyama che, te je prakAranA dharmasaMbaMdhI niyama hiMdusthAne tenA prAcIna niyamazAsiyonA hAthathI kabula karyA hatA, tevA niyama ApaNe mATe kevaLa asaMbhavita che. hiMdusthAnamAM paNa ApaNe te niyamaviSeja jAye chiye, paNa e niyamone anusarIne kema cAlavAmAM AvatuM hatuM te vize ApaNe jANatA nathI; vaLI ItihAsa ApaNane zikhave che ke hiMdusthAnamAM paNa prAcIna brAhmaNonA kAyadAnI pIDAkArI beDI chele saravAle teDavAmAM AvI hatI, kAMke Ama kehavAmAM ApaNane kazo zaka nathI ke buddha mata dareka mAnasanI svataMtratAno haka jaNAvanAra che ane mukhya karIne maMDaLInA baMdhanathI nikaLI caDhatI sthitie pahoMcavAno adhikAra jaNAvanAra, jANeke, vanavAsa karavAno ane jyAre paNa dharma saMbaMdhI svataMtratA meLavavAnI IcchA utpanna thAya tyAre evI pUrNa svataMtratA bharI jIMdagI gujAravAno adhikAra jaNAvanAra che ema ApaNane samajavAnuM che. asala matanA (Orthodox) brAhmaNo buddhanA ziSyo sAme je eka mukhya doSa ANatA te e hato ke teo "bahAra jatA" (prava), ke nimelA vakhata pahelAM ane kathA vidyA tathA saMskAra karmamAM puratA vakhata sudhI prathama keLavaNInA niyama jALavyA vinA vidhinA baMdhathI chuTA thatA. paNa hiMdusthAnanA prAcIna AryonI saMkalpika aMdagInI ApaNane nakala karavAnI joke garaja nathI, tathA joke arvAcIna kALanI aMdagInI hAlata jotAM jyAre ApaNe A jIdagInI veThathI kaMTALI gayA hoIe tyAre vanamAM ekAMtavAsa karavAnuM ApaNAthI bane nahi evuM che, eTaluM ja nahi paNa vaLI ApaNA saMsAra maMDaLanI sthitimAM mAnasanemATe, lokanA bolavA pramANe, keTalIka vakhata khAMdhe jusarI sAthe maravuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (12) mAna bhareluM che, paNa hiMdusthAnanA prAcIna vanavAsa uparathI hajI kAMI zikSA laIe; e zikSA maMda nirapekSAnI nahi paNa bharavastI mAM rahetAM jevI jIdagI ApaNane gujAravI paDe tene bAharathI, aMdarathI, temaja uparanI bAjuthI tapAsavAviSenI zikSA che tathA dharmabheda sAMkhI rahevAnI, manuSyamAtrane mATe sambhAva dharAvavAnI, saMskRtamAM jene dayA kehatA ane aMgrejImAM jene ApaNe prIti kahiye chiye te joke e pavitra zabdanA agAdha uMDA arthanuM ApaNane kadAca ja bhAna thAya che, te viSenI zikSA che. je ApaNe vanamAM nahi, ne bharavastInA cAkamAM rahetA hoIe, topaNa ApaNA paDosI sAthe ekamaLatA thavA ke judA paDavAne lIdhe tathA ApaNI khAtarajamA karanAra dharmasaMbaMdhI matane lIdhe je loko ApaNane dhikkAratA hoya temane cAhavA zikhe, athavA kaMI nahita jemanAM mata, AzA, bhaya tathA vaLI nItinA to paNa ApaNAthI judAM paDatAM hoya temanI pAchaLa maMDI temane herAna karavA tathA dhikkAravAnuM choDI detAM zikhe ema karavuM e paNa vanavAsa cheeka kharA vanavAsI-RSine lAyakanI tathA je mAnasa manuSya zuM che te jANe che, ane pelA amara ane anaMtanI hajuramAM cupakIdI rAkhavA zikhyo che, tene lAyakanI jIdagI che. bezaka, mananI AvI sthitine kaMIne kaMI nAme dhikkArI kADhavuM sehaluM che. keTalAke ene apabuddhinI nirapekSA kahe che, tyAre bIjA kahe che ke judA judA Azrama, eTale ApaNI aMdagInI bAvAvasthA, tarUNAvasthA ane vRddhAvasthAnI judI judI paMkatI mATe dA dharma-bheda rAkhavA e apramANika che; tathA ApaNI maMDaLInA vidAna ane abhaNa vargo mATe evA bheda cAlavA devA e tethI paNa vadhAre apramANika che. paNa ApaNI AsapAsa ane ApaNA aMtaramAM jevI che tevo kharekharI bAbadI, hamaNAM che ane sadA hevI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) joIe evI kharekharI bAbadatarapha jarA najara kace. aza5 akele athavA vaLI yuTanane dharma, zuM eka kheDuta chokarAnA dhame jevo ja ha ? keTalIka bAbadamAM hA, hata; saghaLI bAbAdamAM na hatuM. je lokone mukhya karIne A iMglenDanA lokone, hajI khabara na hoya ke dharma sAthe, vaLI dharmanA jIva prANasAthe, keLavaNIne kAMI lAgatuM vaLagatuM che te khacita me, AranolaDe phokaTa vAda karyA ema samajavuM. bizapa akelee ThoThamAM ThoTha ane abhaNamAM abhaNa kheDuta chokarA sAthe ekaja ThekANe prArthanA karavA na pADI naheta paNa "Izvara, te pitA, Izvara te putra, izvara te pavitra AtmA evA zabdaviSe e mahAna vidvAna je vicAra dharAvato te khacita tenI pAsenA kheDuta chokarAnA vicArathI eTalA judA hatA, ke ekanAekaja zabdathI darzAvelA koI be vicAra ethI vadhAre judA na hoya. ane ApaNe mAtra bIjAovize ja nahi paNa ApaNe patAne viSe paNa vicAra karyo. maMDaLInA judA judA prakAravija nahi paNa ApaNI bAlyAvasthAthI te vRddhAvasthA sudhInA pravAsamAM je jAdI judI sthitimAMthI ApaNe pasAra thaIye chiye viSe vicAra karyo. e koNa che ke je pitAnA aMta:karaNane anusarIne ema kahI zake ke bAlyAvasthAmAM jevo dharma huM pALa hata teja dharma huM tarUNAvasthAmAM paNa pAchuM chuM, athavA tarUNavasthAmAM je dharma huM pALato tevo ja vRddhAvasthAmAM paNa pALuM chuM? ApaNe potAne hAthe ema ThagAvuM ke sarvathI pUrNa AsthA te bALakane pere rAkhelI AsthA che, e sehaluM che. enA karatAM bIjuM vadhAre sAcuM kazuM hoca nahi; ane jema jema ApaNe vRddha thatA jaIye tema tema bALakapere AsthA rAkhavAnAM DahApaNanI samaja ApaNe vadhAre vadhAre zikhatA jaIye chiye. paNa ema karatAM zikhavA pahelAM ApaNane eka bIjI zikSA levAnI che te eke ApaNI bAliza rItabhAta choDI devI. asta pAmatA ane ugatA sUryano eka ja prakArano jhaLakATa che; paNa e baMne vacce eka AkhI duniyA, AkhI pRthvI upara AkhA AkAzamAMthI thatA pravAsa aMtara rahe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra14) " eTalA mATe dareka (mAnasanI) chadaMgInI judI judI paMkatImAM tathA maMDaLInI judI jAdI pavimAM dharmanA A moTA matabheda che ke nahi e prazna nathI, paNa prazna e che ke prAcIna kALanA brAhmaNoe jema kharI vAta pichAnI lIdhI hatI, tema ApaNe paNa niSkapaTapaNe pichAje ane e pramANe je zabdono dharmamAM ApaNe upayoga kacce chiye teja zabdo, joke bahu judA arthamAM, jeo vApare te o vacce ja mAtra nahi paNa vaLI jeo te zabdo vAparatA na heya temanA vacce paNa ApaNe pakSa nakkI karavAno yatna karave ke nahiM? paNa tyAre A prazna karavAmAM Ave che ke Izvarane mATe teja zabdo ApaNe vAparyo ke nahi vAparyo ane tene mATe eka ke aneka nAma vAparyo e saghaLuM zuM kharekhara visAtavagaranuM che? zuM agni nAma prajApati jeTaluM ja sAruM che, zuM kahevA jevo ja aala che athavA ramajha jevajaalAha che? IzvaranA kharekhA guNothI ApaNe game evA ajJAna hoIe, toya kaMI ja nahita zuM thoDAka guNa evA nathI ke je kevaLa kheTA che ema ApaNe jANaye chiye izvarane yogya rIte kema pUjavo tevize ApaNe game evA azakta khAtA hoIe, te paNa pUjAnI cekasa rUDhI viSe zuM ApaNe ema nathI jANatA ke temane rada karavI joIe? A pranonA keTalAka uttara che, je uttara dareka jaNa jeke vikAravAne taiyAra thaze, teya dareka jaNa temano artha parNapaNe sajavAne zaktimAnuM na thAya -khare mane ema jaNAya che ke Izvara mAnasanuM kAMie mAM rAkhatA nathIpaNa dareka prajAmAM je koI teno Dara rAkhI cAle che tathA sadAcArathI varte che tene izvara svikAra kare che. je dareka jaNa pati, pati karIne mane kahe che te saghaLA ja svargasthAnamAM dAkhala thaI zakaze nahiM; paNa mArA pitA je svargamAM che tenI IrachA pramANe je cAlaze te vize jaze)' (senTa methya 7, 21) paNa AvI sAbItIthI jo khAtarI na thAya to eka upamA ke je izvarane lAgu pADavAmAM AvelI che ane jethI jema ApaNI pUrve bIjAone tema Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (215). ApaNane ghaNIka aDacaNe maTADavAne koI paNa bIjI upamA karatAM vadhAre sArI rIte sahAyatA maLI che, te ApaNe tapAsI joIe. Izvarane pitApe ane manuSyone, sarve manuSyane tenAM bALakapere samaje. jyAre eka bALaka potAnA pitAne koI nAme bolAvavAno prathama veLA yatna kare tyAre te bALaka tene koi vizeSa (khAsa) ane bhAgye ja samajI zakAya e nAme bolAve te pitA zuM te nAmanI paravA karavAno che? je ApaNe jANe ke ApaNA bALakane bahu dhIme ane totaDe bebaDe ucAra ApaNe mATe che to zuM ApaNe te bhAre harakhathI mAnya karatA nathI? evu koI nAma athavA khetAba che, pachI te game evuM mahAna ane mAnapUrvaka hoya, ke je ApaNane pelA bALakanA uccArakaratAM vadhAre sAMbhaLavA game ? ane je eka bALaka ApaNane eka nAme ane bIjI bIje nAme bolAve to zuM ApaNe temane doSa daIye chiye? zu ApaNe ekasarakhApaNuM rAkhavAnI temane jarUra paDye chiye? tethI ulaTuM dareka bALakane potapotAnI vizeSa bAliza rIte ApaNane bolAvatAM sAMbhaLavuM zuM ApaNane gamatuM nathI ? ATaluM to nAma viSe thayuM. paNa vicAraviSe zuM samajavuM? jyAre bALako vicAra karavA ane mAtapitA viSe potapotAnI ka95nA manamAM upajAvA mAMDe che, tyAre jo teo ema mAne ke temanAM mAbApa kAMIpaNa karavAne, kAMI paNa ApavAne, AkAzamAMthI tArA paNa lAvI ApavAne zaktimAn che, tathA temanI nAnA prakAranI pIDA TALavAne, temanA nAnA vAMka mApha karavAne zakitamAna che, to koI pitA evA vicAra mATe kAMie darakAra kare che? te zuM saghaLI veLA temanI cUka sudhAre che? jo bALaka potAnA pitAne vaLI bahu karaDe paNa dhAre, te te pitA zuM tethI rIze bharAya che? je pitAnI mAtAne bALako te jeTalI kharekharI heya tenA karatAM vadhAre dayALu, vadhAre lADa laDAvatI, khare jANe tene svIkAratAM bALakI - dhAre samaje, te te mAtA zuM tethI nArAja thAya che? kharuM, ke nAnAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (16) bALaka pitAnA mAbApano hetu samajI zake nahi, tathA vaLI temanI matalaba pAmI zake nahI; paNa jyAM sudhI teo potAnAM mAbApaupara potAnI vizeSa bAliza rIte vizvAsa tathA heta rAkhe che, tyAM sudhI ApaNe bIjuM zuM mAgye chiye ? ane pUjAkarmanI bAbadamAM. eka baLadano bhega ApI te amarane rAjI karavAno vicAra raja kharekhara ApaNane trAsajanaka lAge che. paNa evI koI mAtA haze ke jene tenuM bALaka pitAnA memAno svAdiSTa keLiyA (buka) kADhI Ape, ane vaLI kadAca gameteve kharaDele hAthe kADhI Ape te te levAne nApADe ? -pachI jenArane mana te game evuM phuvaDa lAge. vaLI jo te buka te kadI khAya nahi topaNa meM khAdho. tathA te mane bahu bhAvya evuM bALakane manAvavA zuM IrachavAnI nahiM? nA, ApaNAM bALakanI samajanI bhulathI mAyAmamatAnAM khoTAM nAma, khoTA vicAra ke khoTAM kAma nipaje; paNa jayAM sudhI temanuM aMtaHkaraNa svaccha ane niSkapaTa hoya che tyAM sudhI te khoTAM che tenI ApaNe darakAra karatA nathI. bALakamAM, nAnAM bALakomAM paNa, je cIjaviSe ApaNe phikara rAkhechiye te je zabdono artha teo pUNarIte samaje nahi te vAparavAviSe che; je saghaLuM kehavAnI temanI matalaba na hoya tevA zabdo bolavAviSe che; ane e sarvauparAMta ekabIjA mATe kaDavAM vacana AcaravAviSe che. A saghaLuM mAtra upamA dAkhala cAlI zake, kemake ApaNe saghaLA jANaye chiye ke bALako potAnA mAbApathI je aMtarane lIdhe judAM che te aMta sAthe sarakhAvatAM je aMtara ApaNane IzvarathI chuTAM pADe che te nyunaparimANa che. e aMtaranA vistAraviSe ApaNe game evA tarka karyo te ochA. paNa te viSe ApaNane kAMIka samaja AvyA pachI, ane mAtra samaja AvyA 5. chIja, huM mAnuM chuM ke Izvara sAthenA ApaNA saMbaMdhamATe ane bojA bhavanI A pANI AzAmATe ApaNe hamaNAM jevA chiye e vAja rahevAne jeTalA yatna kazurIM teTalA ochA, ApaNe ApaNA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (217) AtamArapha jeTalA sAtvika rahiye teTalA ochA, ApaNA vicAramAM jeTalA bALaka samAna rahie teTalA ochA, jeTalA manuSyavRtivAnuM athavA jene hAla mAnuSa karI kahe che tevA gameeTalA hiye teTalA ochA. A paNAthI banI AvatI saghaLI rIte A paNe bhale jAye ke IzvaranI AkRtinuM pratibiMba pADavAne mATe manuvya svabhAva bahu apUrNa (Adarza) ArasI che, paNa e ArasInA kALA kAcane lAMchanAMkhavAne badale ulaTuM ApaNAthI banI zake eTalo tene caLakato rAkhavAno yatna karavo joIe. e ArasI game evI apUrNa che, paNa ApaNA arthasArU e sarvathI pUrNa che, ane thoDAka vakhata sudhI tenAupara ApaNe vizvAsa rAkhe te kAMI bahu khATuM che ema nahi samajavuM. ane jyAM sudhI ApaNe saMbhavavileja mAtra bolya tyAM sudhI ApaNe yAda rAkhavuM ke je svarUpa ane saMbhavItaguNa ApaNe te adrazya ane ajJAtane kalpavAmAM vApariye chiye te, jene ApaNe ApaNI azakti tathA a9padraSTi karI kahiye chiye te saghaLAMchatAM kharAM hoya e kevaLa banavAjoga ane samajI zakAya evuM che. prAcIna brAhmaNa mAnatA ke manuSyanuM aMtaHkaraNa bhaviSya sthitine jevI pUrNa ke apUrNa kahyuM ane iche tevI thAya. ema mAnavuM e temane mana temanA dharmane anusaratuM ja hatuM. teo vicAratA ke jemanI saghaLI IcachAja saMsArI vastuo upara aTakelI che teo saMsArI vastu ja pAmaze jemanAM aMtaHkaraNa vadhAre Uca ane vicAra vadhAre Uca IrachAbhaNI prerAya teo e pramANe vadhAre Uca avatAra pitAnA manamAM ubho karaze. paNa vaLI jo ApaNane evo vicAra pakaDI besavo paDe ke je svarUpa ane saMbhavita guNa ApaNe adrazya ane ajJAtaviSe kae chie, te ja nahi paNa vaLI A pathvIupara jema eka veLA ApaNo meLApa thayA che tema A paNa pharI meLApa thAya e vicA raviSe ApaNe pote manamAM je AzA upajAchiye te AzA paNa saghaLI rIte barAbara pUrNa thAya evuM nathI, te paNa ema ke li. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (218) sTa karI zakaze ke nirbaLa manuSyabuddhi A AzA pAra paDavAviSe je yojanA manamAM lAve che ane tevize je IcchA rAkhe che tenA karatAM te AzA kharekharI ochI pAra paDaze? je kAMI che te ApaNe arthe zreSTha nipajaze e vizvAsa AsthAthI maLe che, je AsthA satya che, kAraNake te anivArya che. ghaNeka ThekANe ane ghaNAka dharmamAM ApaNane e AsthAnAM cinha dekhAya che, paNa junI ane navI terAta (Testaments)mAM jevI saraLa tathA sudraDha bhASAmAM e AsthA dazAvI che tethI vadhAre saraLa ane sudraDha bIje kahie darzAvavAmAM AvI hoya te viSe mane saMzaya che. he paramezvara ! vizvanA utpatikALathI tArA sivAya mAnase pitAne mATe jenI te vATa jaI beThe che teNe je taiyAra karyuM che te kAne sAMbhaLyuM nathI ke Akhe joyuM nathI'. (IsAyAha 64) paNa jema zAsamAM lakhI gayA che tema je loka Izvara upara prIti rAkhe che temane mATe teNe je je saghaLuM taiyAra karI rAkhyuM che te teoe nathI AMkhe joyuM ke kAne sAMbhaLyuM, temaja manuSyanA aMtaHkaraNamAM paNa te dAkhala thayuM nathI" (kArInathiyana) tamAre gametevA yatna karo, paNa je mAnasa uttama zakita - majI zakaze te mAnasaja. mAtra eka ja pagaluM AgaLa bharI te enI pilImera jAya ane kahe ke je kAMI pelImera che te juduM hoya. paNa hAlanAkaratAM ochuM pUrNa heya nahi; ke takALakaratAM bhavikhya vadhArekharAbaheya nahi, mAnasa ati doSadraSTi(pessimism) dharAvate Avyo che, paNa koi divase paNa bhAgyeja kevaLa doSadraSTi (pejorism) teNe vAparI heya ane prasAraNa (Solution) nAmanuM peluM atidoSapAmeluM zAsa, jo ApaNane kAMIe zikhavatuM hoya, te te eja ke vadhAre sArAM bhaviSyaviSe tathA je vadhAre caDhiyAtI saMpUrNatAe pahecavAnI mAnasanI sarajata che te khAtarathI mAnavA zikhave che. jo idhara kadIe A paNI AgaLa pragaTa thavAne ja haze te Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (219). te ApaNAM potAnAM manuSyarUpamAM sarvathI sarasa rIte pragaTI nika Laze. devika sthitithI gameeTalI dUra manuSya sthiti hoya, toya sRSTivize mAnasakaratAM bIjuM kazuMe IzvaranI joDe vadhAre nisTa saMbaMdha dharAvatuM nathI, mAnasa karatAM bIjuM kazuMe vadhAre Izvara sarakhuM nathI. ane jema mAnasa bAlyAvasthAthI vRddhAvasthA sudhA - dhato jAya che, tema IzvaravinI kalpanA paNa ApaNA pALaNa (janma)thI te ghera (maraNa)sudhI, eka AzramathI bIjA AzramasudhI, eka saMskArathI bIjA saMskArasudhI, vadhavI joIe. jema dahADe dahADe ApaNe moTA thatA cAlaze ane jIvya, tema ApaNI sAthe je dharma vadhavAne ane jIvavAne azakata che, te tyAra AgaLano ma2Na pAmelo samajavo. cokkasa ane badalAya nahi evI ekAkAratA e pramANikapaNA tathA sattA (hayAtI)nuM cinha hevAne badale ulaTuM sadA apramANikapaNA tathA matyanuM cinha che. DAhyA ane sarkhava, vRddha ane targavace dareka dharma je mitratAnI eka gAMTha thavAnI hoya te te lavacika hovo joIe, jANe UMce, uMDe, ane pahoLo hovo joIe; saghaLuM sahana karatA, saghaLuM mAto, saghaLAMnI AzA rAkhata, saghaLuM vaDIte joIe. dharma jeTalo vadhAre cheve hiya teTale temAM dama vadhAre che. tathA te svIkAravAthI teTaluM vadhAre baLa ane teTalI vadhAre uMpha ApaNane maLaze. bIjA koI paNa dharma sthApanArAonAM dhamamatakaratAM isAnA dharmate duniyAnA sarvathI sarasa bhAgane vaza karI lIdho che te mAtra eja kAraNane lI che, ke prathamamAM temAM evA prakAranA uttama satyanAM - cana samAyelAM hatAM ke viSe yahudI suthAra, rUmI kalAla tathA yunAnI tatvajJAnI kAMIe apramANIkapaNAM vinA ekamata thaI zake. ghaNA pUrva kALathIja ApaNA dharmanI bAharanI (drazya) madrA tathA vANIne jANe saMkaDAvI nAMkhavA tathA jaDa karI mukavAnA ane vizvAsa tathA prItine ThekANe sAMkaDA mananA dharma-mata calAvavAnA yatna thayA hatA, tethI je loko khriti paMthanA sarvathI sarasa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (ra0). rakSaNaka thaIpaDyA hatA temane te jyAre tyAra ho beTho, ane ne Isukhristane dharma, jene bIjA saghaLA guNemAM vizvamaya prIti tathA dayAthI bharapura thavAno je asala hetuha tevo thato lagabhaga saghajo baMdha paDayo che. gatavalekana. -00- je mArge ApaNe sAthe pravAsa karI AvyA chie, ane je june mArga ApaNu Arya pUrvaje, jeo saptasiMdhavALI bhUmImAM AvI vasyA hatA, ke je vAta Aja kadAca thoDAMka hajAra varSathI vadhAre prAcIna kALanI na hoya, teo anaMta, adrazya ane daivipAchaLanA patAnA zeAdhamAM pravAsa karI vaLyA hatA, te mArga upara pharI eka vAra pAchA pharI najara kariye. jema dhAravAmAM AvyuM hatuM tema teoe padArtha-pUjAthI Izvara bhakitane AraMbha karyo nahato. padArtha-pUjA pAchaLA kALanI che je veLA te ubhI thavAno saMbhava rahe che. hiMdusthAnamAM dharma, viSayaka vicAranA sarvathI pUrvakALanA lekhamAM tenuM kazuMe cinha - khAtuM nathI, eTaluM ja nahiM, paNa ApaNe AgaLa vadhIne kahIza ke tene mATe kazI jagyA ja nathI; graniTa paththara banavA pachI ke tenA banavA pUrve mATI-cUnA(lias) nI jeTalI thoDI garaja hoya teTalI dharma banavA pahelAM padArtha-pUjAnI garaja jANavI. vaLI temanAM dharmapustakamAM paNa prathama prakaTikaraNa (malikavRti) thI sAdhAraNa rIte je kAMI samajavAmAM Ave che tene maLatuM kAMie hiya tenAM kazAM cinha ApaNane jaNAtAM nathI. saghaLuM svAbhAvika che, saghaLuM samajI zakAya evuM che, ane mAtra eja arthamAM tene kharekharUM prakaTa karavAmAM AveluM kahiye to cAle. Idri ane buddhithI alaga eka chuTI dharmaviSayaka preraNAgati kabula rAkhavAnI ApaNe kAMI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (21) e garaja jatA nathI, ane je vaLI kadI ApaNe ema karavA IcchayuM hota, teya ApaNe sAmevALiyA, jeo, jema bIje ThekANe tema hiMyAM paNa ApaNA sarvathI sarasa mitra thaI paDe che, teo tema karavA detA nahi. dharma te eka dharmaviSayaka buddhi athavA buddhi-zakita (faculty) thI ubhe thaye che evuM samajAvavuM, te eka sArI rIte jANelI vastune mAtra thoDI jANelI vastu mAraphate samajAvyA jevuM thAya. kharekharI dharmaviSayaka buddhi athavA dharmavega che te anaMtane samajavAnI zakti che. mATe ApaNe pote je mAgRchiye, ane je viSe koIpaNa virUddha matavAdi vAMdho uThAvI nahi zake te-eTale A paNI Idri ane buddhi athavA bIjA zabdomAM chelle to ema ke iMdriyomAM jaNAtI grahaNa karavAnI ApaNI zakita, ane zabdomAM jaNAtI ApaNI samajavAnI zakita, tesivAya kAMie vadhAre mudAnI vAta prAcIna mATe ApaNe mAgI nathI. manuSya pAse e karatAM vizeSa kAMIe nathI, ane vizeSa che ema vicAryAthI tene kazA lAbha thatA nathI. te paNa ApaNe IgayA ke ApaNI iMdriyo je veLA aMtavaMta vastuonuM jJAna ApaNane karAve che, te ja veLA teo jAzuka je kAMI aMtavAnuM nathI, athavA kAMi nahi je hajI aMtavAnuM thayuM nathI, tenA saMbaMdhamAM AvyA kare che ; ke kharuM jotAM e Idriyone mukhya hetu e che ke anaMtamAMthI aMtavAne adrazyamAMthI drazyane, lakikamAMthI alaikikane ane je sRSTi hajI racanAdarzaka nathI temAMthI darzaka duniyAne upajAvI, laMbAvI, ghaDIkahADavI. anaMtajoDenA IdriyonA A jAthakanA saMbaMdhathI dharmaviSenI ka9panAne prathama vega maLe; prathama kAMI saMzaya ubhA ke je kAMi Idriya grahaNa karI zake, tathA je kAMI ApaNI buddhi ane vAcAzakti pakaDI zake, tenI pilImera kAMi hayAta che. saghaLAdharmanuM uMDAMmAM uMDuM mULa hiyAM hatuM, ane sarvanI AgaLa, padAcaM-pUjA AgaLa je khulAse karavo ghaTe che te khulAso paNa eja hatA. aMtavaMta IdriyajJa padArthonA jJAnathI mAnasa kAM nahi satiza pAmyo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( rarara ) heya; tenA manamAM kadI paNa evI kalpanA kema dAkhala thavA pAmI ke duniyAmAM je kAMI te sparzathI jANI zake sAMbhaLI athavA jaIzake, tesivAya bIjuM kAMI che athavA hoI zake?--pachI tene tamAre game - te zakti, AtmA athavA devatA kahe. vedavivAnA khaMDeramAM khodakAma calAvatAM jyAre ApaNe pelA nakkara khaDakaAgaLa AvI pahoMcyA, tyAre ApaNe khAdavAnuM kAma eTalA mATe ja cAlu rAkhyuM ke te khaDakaupara ubhA karelA sarvathI prAcIna staMbha mAMhenA saghaLA nihita keTalAka paNa ApaNane hajI maLI Ave che ke nahi, tathA hiMdusthAnanA dharmanA pAchalA vakhatanAM devAlane je ghUmaTa ane ArakAMthI Teko maLyo hato te chuTAM pADI zakAya che ke nahi te jevuM. aMtavAnanI pelImera kAMI che, e ka95nA mAnasanA manamAM ekavAra peThA pachI, tene grahaNa karavA ane tene nAma ApavAnA yatna karatAM vizvamAM saghaLe ThekANe, prathama ardha spa, tyArapachI aspRzya, ane chele adrazya padArthomAM hiMdue tene kevI rIte zo e ApaNe joyuM che. eka ardha-sparya padArthanuM grahaNa karatAM mAnasanI Idriyo jANe tene kehatA ke te padArtha tenA kabajAmAM thoDoka ja AvI zake che paNa te hiyAM che ema tene lAgatuM. eka aparyuM, ane chele eka adrazya padArthanuM grahaNa karatIveLA tenI Idi tene kehatI ke te padArtha tenA kabajAmAM bhAgye ja Ave che, athavA samULo Avato nathI:-ane teya te hiMyA che ematA tene lAgatuM. A pramANe ardhasparya, aspararya ane adrazya padArthothI vasAyalI eka navI duniyAM utpanna thaI ke je saghaLA padArtho evI koI amuka zakita darzAvatA ke jemane manuSyanI zakita sAthe sarakhAvI zakAya, ane e manuSya zakitanAM je nAma hatAM te nAma temane paNa A pI zakAya. A nAme mahinAM keTalAMka nAma, pelA eka karatAM vadhAre adrazya padArthone lagADavAmAM AvyAM hatAM; kharekhara te nAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (223) sAmAnya saMjJA thaI paDyAM, jemake asura, jIvatI vastu, deva, prakAzita AtmA, deva asara jIvatA devatA, amarbha, amarA bhA, viSe ApaNe grIka thIAI AthAnethI, tAlithana dIAi imaratalasathI, ane prAcIna jarmana amara devatAthI bahu sArI peThe jAchiye. vaLI ApaNe joyuM ke bIjAM kalpAMtarA, joke kharAMja dharmaviSayaka che ane mAnasathI ghaNAmAM ghaNI mAnasika kalpanA jeTalI upajAvI zakAya eTalAM mAnasika ApaNane lAge che, topaNa saghaLAM mAnasika kalpAMtaro peke, temane iMdriyajJa chApa uparathI kevI rIte nipajAvI kADhayAM, anumAna karI upajAvyAM ane utpanna karyA-eja kriyA mAraphate niyama, sadaguNa anaMtatA ane amaratAnI kalpanA paNa nikaLI haze. moMtasAthe manuSya potAnI sAvadha sthitimAM jyAre prathama saMbaMdhamAM Avyo tyAre tenA manaupara je asara thaI hatI te ja mAtra dekhADavAne tathA vaLI je kalpanAne ApaNe hAla zraddhA ane kRtine nAme samajapechiye te kalpanAonI dhImI paNa anivArya vRddhi tapAsavAne je mArA hAthamAM bIjAM thoDAMka vadhAre bhASaNo karavAnAM hota, te huM bahu khuzI thAta. game teTaluM A vAtathI ulaTuM kahevAmAM AvyuM hoya, toya ema jaNAya che ke hiMdusthAnamAM paNa vaLI jemane mAMne cheDeka va. khata ApaNAthI judA pADyA hatA teo viSenAM vicAra ane lAgaNIthI dharmanA ghaNA pUrvakALanAM ane ghaNA agatyanAM keTalAMka tatvo utpanna thayAM hatAM, ane ApaNA bhaviSyanA avatAra tathA pharInA meLApaviSe je tarka ane AzA potAnI satyatAvize patAnAM anivAryapaNAMthI ja jema hajI ApaNI khAtarI karI Ape che, tema ApaNI jJAtinA vaDIlonI khAtarI kIdhI hatI, te taka ane AzAuparathI zraddhAne paNa prathama Teko maLyo hato. chele, eka kevaLa svAbhAvika ane samaja paDe evI rItathI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (24) akeka chuTI zreSTha AtmA athavA devatAuparanI ArA-Izvara mata kema thaze je bIjA devatA have vadhAre vAra zraSTha rahyA na hatA temanI upara pramukha eka IzvaranI AsthA-anekenDara mata kema tha; athavA bIjA devatA hoya e saMbhavaja maLamAM kADhI nAMkhIne eka Izvara uparanI AsthA--ekezvaramata kema thayote ApaNe jevuM che. tathA vaLI, ApaNe joyuM ke saghaLA prAcIna devatA mAtra khAlI nAma hatAM ema jaNAI AvyuM. paNa je ke A zedha, keTalIka bAbadamAM nirIzvaramata ane koI prakAranA buddhamata tarapha ApaNane laI gaye, teya bIjI bAdamAM e eka navA AraMbha bhaNI laI gayo, ane je eka AtmA dareka vastuno AtmA che, tathA je ApaNe IdriyothI grahaNa thAya evA saghaLA aMtavaMta padArthonI palImera ane heThaLa ja mAtra nathI, paNa vaLI ApaNA potAnA aMtavAna ahaMkAranI (Ego) palI mera ane heThaLa che, tevize, eTale paramAtamAuparanI eka navI AsthAbhaNI ApaNane dorI . - hiMdusthAnamAM je saghaLAM maMdIra pAchaLA vakhatamAM pUjA ane yajJa arthe ubhAM karavAmAM AvyAM hatAM te maMdIro je nakkara khaDaka upara Teko laI ubhA che te khaDakanuM sarvathI heThaLanuM paDa ApaNe khaNIne khulluM mukavAmAM ja hAlatarata saMtAzapAmI ApaNuM khedakAma ApaNane baMdha karavuM paDayuM. hiMdusthAnanAM sarvathI prAcIna maMdIronIce jevA pAyA ApaNane maLyA che tevAja manuSyane hAthe ubhAM thayelAM saghaLAM maMdIranA pAyA paNa hovA joIe ema vicAravA sAme meM tamane pharI pharIthI cetavavAne yathArtha vicAryuM hatuM. samApta karatAM, mAre pharI eka vadhAre vAra tamane eviSe cetavavA joIe. kharekhara, te nakkara khaDaka, eTale manuSyanuM aMta:karaNa, saghaLe dekANe jeno teja have joIe; tathA vaLI keTalAka staMbha tathA prAcIna ghUmaTa paNa je saghaLe ThekANe dharma, zraddhA ke pUjA che, tyAM jenA teja hoya, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (25) paNa enI hadabahera ApaNe javuM nahi, game tema hoya paNa hara maNA to nahiM ja javuM joIe. mane AzA che ke eka vakhata evo Avaze ke jyAre manuSya dharmano savathI pahelAMno vistAra AvajAva mATe vadhAre ane vadhAre sehelo karavAmAM Avaze. mane vizvAsa che ke A bhASaNa AraMbhavAno je mane moTo adhikAra ma Lyo che, te e kAmane mATe bhaviSyamAM mArA karatAM vadhAre praviNa ane vadhAre draDhapaNe zrama kheMcI kAma karanArA ubhA karaze ane dharmavidyA, je hamaNA to mAtra eka mane chAjevI tathA eka bIjasarakhI che, te vakhata jatAM e icchAnuM saphaLa kArya tathA e bIjamAMthI utpanna thayelA puSkaLa pAka sarakhI thaze. jyAre e pAka utAravAno vakhata Avaze, ke je veLA duniyAnA saghaLA dharmanA uMDAmAM uMDA pAyA khulA karIne temanI asala jagyAe pAchA ThavavAmAM Avaze, tyAre koNa jANe che ke teja pAyA, meyarapeThe athavA ApaNAM prAcIna kALanAM revalonIcenI muDadA dATavAnI guphADe, game te dharmanAM hevAchatAM, je lekonI A pRthvI upara AjanA vakhatanA vidhisthApita ya, prArthanA ane dharmathana vize sarajata lakhAI che temAM je kAMI temane maLI zake te karatAM kAMI vadhAresArUM vadhArasvacha, vadhAre prAcIna tathA vadhAre satya meLavavAne jeo atiAtura hoya, temane eka Azraya sthaLapere pharI ekavAra kAma Ave tathA keTalAMka loko je bALakane chAjatI vastu, jene tamAre joIe to vaMzAvaLI, daMtakathA, camatkAra (jejA) ke AkAzavANI kahe, te cheDI devAnuM zikhyAM che, te paNa pitAnA ata:karaNanI bALakanI zraddhAthI chuTA paDI zakatA nathI, temane paNa kAma Ave. hiMdunA maMdIramAM, buddhanA vihAramAM musalamAnanI masajIdamAM, yAhudInA sinagAgamAM ane khristi lokanA devalamAM jenI pUjA thatI hoya tathA jeuparathI dhamapadeza thatA hoya teno moTo bhAga joke pAchaLa mukI devAmAM Ave, teya dareka dharmavALo pelI zAMta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (rara6) guphAmAM, je tene mana bahu kimatI vastu hoya, je tene mana mulavAna metI-te bhale sAthe lete Ave. hiMdu (brAhmaNa), jene A janmaviSe svAbhAvika avizvAsa che, ane jene bIjA bhaviSe nizaMka AsthA che, te potAnI AsthA sAthe lete Ave. buddha matavALo eka AnA niyamaviSe tene je Indriya zAna thAya che te e niyamane anusaratI vartaNuka, ane tenI zAMtavRtti leti Ave.' musalamAna jo kAMI nahi te tene mahAbhAva sAthe DhA Ave. yAdI, je ekaIzvarane sadAcAra game che ane jenu. nAma "huM chuM' karI che, tene sukhamAM temaja du:khamAM vaLagI rahevAnI potAnI zakti letA Ave. - brihita A saghaLAM karatAM je vadhAre sAruM che te-e vize jemane zaMkA hoya teoe mAtra potAnI meLe te levA nuM che-eTale izvara uparanI ApaNI prIti, pachI e izvarane tamAre game te anaMta, adraya, amara, pitA, paramAtmA kaho, je sarva vastunIupara, sarvanI bhitara, sanI aMdara rahe che, --je prIti manuSyauparanA ApaNA bhAvamAM jIvatAMuparanA ApaNA bhAvamAM, muvAMuparanA ApaNA bhAvamAM, ApaNA jIvaMta ane amara bhAvamAM, prakaTI nikaLe che. te prItibhAva sAthe leto Ave che ke te guphA hajI nAnI ane aMdhArI che, te paNa keTalAka manuSya, jeo bahu meha thatA ghoMghATa, bahu dIpakathI thatA jhaLajhaLATa, bahu mata vacce thatA vivAdathI kaMTALI dare nahAse che, teo Aje paNe te guphAnA darzana karavA Ave che. keNa jANe eja guphA va. khatajate vadhAre pahoLI ane vadhAre prakAzita thaze, ane bhatakALanI guphA te bhaviSyakALanuM maMdIra banI raheze !. sa mAM sa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSNu jene jhiyam iSTa eLa azuddha zuddha 114: 18. ma 119 27 AkAza AkAza che , viSNu 123 7 cAre cAro 125 28 jAno hIlavAne halavAne 126 3 prANI prANI 18 jhIyasa 131 mata hatuM mata hatA 132 zuravIra zUravIra 138 5 abhilAzA abhilASA 142 17 pitAnA(italbreath)mANathI e zabdo vAMcavA nahi) 143 pAchaLanI pAchaLanA 144 21 temAnuM temanuM abhizaka abhiSeka 149 vizavAsa 25 bheLA 153 tathA bIjAtarapha 155 24 manusa manuSa 157 heDIMga nArI 158 2 saMsakRta saMskRta thayuM. ahamaH aham * 163 1 jeoe jeoe 168 26 baLIdAna balidAna 184 15 khAtarIpUrvaka khAtarIpUrvaka 16 21 vyavahAra vyavahAra 200 27 madhyA mithyA esivAya koI bIjI azuddhi rahI gaI hoya te sujJa vAMcanAra tapAsI leze. . visvAsa bheLA nAri Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatra. caka pRSTa eLa azuddha 6 1 bAkI che ja paDaze ka , 11 16 cothI 17 trIjI dhana hana 12 cA zaktio prAcina 22 dIvase samUla sarIta - have bAkI paDaze te AgaLa vadhIne jevuM cothA trIja dhana hana maMtra zakita prAcIna divase samartha sati sidha 18 19 diva dIva vRddhI agara co aditya vivasvata sutudrI marUdavidhA, vItatA. suzAma vRddhi ajara ci Aditya vivasvata sutuddhi marUdavadhA vitastA suzAmA 29 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha nahi ja upaniSada (e zabda nahi vAMcavo.) nATa 15 sUryamAM adrazya caMdAe jAti pRSTa oLa azuddha 41 20 nahI ja upanIzada sUryamAM - 16 temAM 48 18 adraSya ecaMgha 53 8 Ida-u jAtI disa 58 20 diya niyamanA bhASANo sthAti svikAravuM prakAzIta 70 19 vatI 13 vadanI grIka mitrA dhAtuM , 18 bI6 87 21 kapha 89 heDIMga vistAra 90 2 niti tava zAstra 16 2 asura 16 jUzana aditya. niyamavinA bhASaNa sthiti svIkAravuM prakAzita vati vidati (grIka mitrA) dhAtu biMdu cA prasAraNa nIti tavajJAna stra asura vanuM Aditya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAhajAdI AlIsanA maraNaviSe traNa iMgarejI beto, dhI InaDiyana yUjha Ina iMgaliza gArba, vilsanaviraha, nItivida ItyAdI viSenA matane TuMka sAra. jenarala sara phreDarika ponasonabI mahArANI taraphathI lakhe che -nAmadAra mahArANIne meM beta ane kAgaLa AvyAM; te bethI te bAju ghaNAM khuzI thayAM ane hukama pharamAvyo ke muMbaIvALA mI. baherAmajI malabArIne mAro upakAra lakhI vALa. ********** kAgaLa ane beto nAmadAra zahenazAhabAnu AgaLa dharavAmAM AvyAM che, te nAmadAra kahe che ke "tamArA patramAM lakhelAM A ghaNuM miherabAnI bharelAM saMbhAvanA vacanonI huM dIla jAnathI kadara bujuM chuM, ane mArI vahAlI dIkarI, parInasesa AlIsa, hesInI vaDI umarAvajAdIne maraNanI dalagIrImAM tamArA dIlAsAne vAste huM tamAro upakAra mAnuM chuM." dArmasatadano no mahela, tA. 19 mI me 1878. haisInI nAmadAra grAMDa DacesathI mane lakhavAne hakama thaye che ke tamArI InaDiyana yujha" nI eka nakalane vAte te nAmadAra tamAro ghaNoja dIlojAnathI upakAra mAne che. e kavitAno keTaloka bhAga nAmadAra zAhajAdIe atyaMta dilasojIthI vAMcyuM che, ane tame eka pArakA deronA rahevAsI aMgarejI kavitA ATalA badhA rasa ane jeza sAtha, tathA rAjasevAnA AvA vicAra sAtha lakhe che, te joI te nAmadAra bahu khuzI thaI che, tame kevI matala- . bathI misa kArapenaTarane e pustaka arpaNa kIdhuM che, te paNa te nAmadAra sArI rIte samajI zake che, ane e pustakanI sagAi kabula rAkhatAM nAmadAra sAhAjAdIne behada khuzI upaje che. mAno mane, mArA sAheba, tamAre ghaNA kharA dIlano berana seki. nAmadAra arla nArthabuka lakhe che:-mane misa miniMganI mAraphate tamAruM pustaka pahoMcyuM che, tene vAte huM ghaNo AbhArI chuM. huM hIMdustAnanA dezI vidyAmAM sudhAro thato joIne hameza ghaNA khuza rahIza; ane mane jotAM bheTe saMtoSa thAya che ke maranAra dAkatara vilasana muMbaImAM je bhalAInAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAmane sArU vaga dharAvato hato te hajI sudhI kAyama che, ane tenA mita pachI tenAM AvAM sArAM phaLa nipaje che, huM ApanI bhaviSyanI kArakIradImAM dareka prakAranI phateha cAhuM chuM.. laMDana tA. 23 mI phebaravArI 1879. tame ATalI maherabAnI karI mArI sogAda mATe tamAruM pustaka ane tenI sAthe mamatALa kAgaLa moko tene mATe mAro bahu dIlajAnane upakAra kabula rAkhaje. tamArA pustakanA uttamapaNAvi, kavitA ane vicAranI UMcI zaktiviSe, eka pArakA derAne rahevAsI thaI IgarejI bhASA upara A kAbu rAkhe je tamArI asAdhAraNa zakti dekhAya che e badhA viSe, tamane eTalI badhI sahAdata maLI che ke, mAre kAMIpaNa sAro vicAraste darIAmAM eka TIpuM pANI sarakho thaI paDe. * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * dAkatara visananA rUDA vicArathI tame khuzI che e vAjabI che kAraNa, hiMdustAnanA kAno ane tenA lAbhane ethI vadhAre khara ane umarAva mitra bIje thayuM nathI........... huM chuM, mArA sAheba, tamAre AjJAti zevaka, zAnsibarI. pikaDelI, laMDana tA. 10 mI mArca 1879. tamArI mokalelI kavitAnI copaDIsArU huM tamAre upakAra mAnuM chuM. e pachI meM ulaTabhara vAMcI che. joke tame amArI bhASAmAM lakhe che, te paNa huM jouM chuM ke tame ugamaNanI zArImAM bharapura che. tame mAre mATe je rUDA vicAra rAkhe che tene sArU paNa huM tamAre upakAra mAnuM chuM. * * * * * * * * * * huM chuM, tamAre khara dIlane, jAna brAITa. tamAro tA. 14 mI ogasTane kAgaLa ane tamArI "InaDiyana yujha" nI maherabAnIbharI gAdathI huM khuzI thaI chuM ane mArA dIlaupara asara thaI che. tamArI sogAdasArU mAro dIlAjanane upakAra kabula rAkhaje, tamArI pAne 48 vALI kavitA ane te sAthanI noMdha, ane pAne 94 me tame jato viSe ApelI jaiidha meM atyata ulaTathI vAMcI che,********** pAne 80 vALI kavitA ghaNI tAjunI pedA karanArI che, temaja pAne 25 vALI, bIjuM, misa kArapenaTarane paDI arpaNa karatAM tamAruM lakhANa, ane dAkatara vilasana, je tamArA ane amAre baMne dezo ane tenI jAtane AvI rIte cAhA hatA, te viSe sArA ghaNA dIlapIgaLAve tevA che; ane evI bIjI ghaNI kavitA huM tamane dekhADuM je huM vakhANuM chuM. ****************** ane huM eTaluM paNa mAgavAnI hIMmata karuM chuM ke jaratostanI pelI pavitra vANIo ke je kadI junI thatI nathI, te thoDI thoDI amAre mATe tathA hoMkastAnane mATe paNa jAhera karatA raho. ****** khudA tamArI mahena Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3) tane ja Apaje. te hamezano pitA hIMdusatAnane AzIza deje, Igalaine AzIza deje, ane ekekanuM bhaluM karanAra eka ja kuTuMba tarIke ApaNane sAtheja ucheraje. te dAdugaranA yAra Ataza ane tenA svarUpane AphatAba ApaNe rahAnumA thaje. phalAnsa nAITIla. . neka nAmadAra mITa viliyama gelADasTana misa meniMgane lakhe che. "huM tamane mArI salAma sAthe kahuM chuM ke je meherabAnIthI te ketAba mokaLI hatI te meM ghaNI khuzI ane hoMsathI tapAsI joI che. phakata kAmanA dabANane lIdhe vakhatasara upakAra vALavAnI mArI pharaja bhArethI adA thaInathI. jo tame tamArA dostathI bhAre vAste daragujara cAhaze, ane tamArI mAraphate be copAniyAM mekalavAnI rajA lachuM te je temane pehacADaze te tamArI mArApara maherabAnI thaze." AIla Ava vAITa, tA. 16 mI me 1878. mArA pyArA sAheba, tamArI InaDiyana myujha" nI gAdane vAste mAre bahu bahu upakAra vALuM chuM. tame aMgarejI lebAsamAM tamArI kavitAne kevI rIpAve che te joIne mAre mana 2jana thAya che, ane eTaluM ja nahI, tamArI potAnI jabAnamAM tame kavitA lakhI che te vAMcavAnuM mane bahu mana thAya che, kAraNa mane karI zake nathI ke vaoNmAnapatrae je je tamArI tArIpha karI che te tamane dhaTe che. mAnaje mane, tamAro duradarAjane paNa dilojAna dosta, AlaphareDa Tenisana. narahAma gAraDansa, okasapharDa tamArI maherabAnIbharI sogAdane vAte huM ghaNo AbhArI chuM. tame aMgarejI bhASAmAM kavitA banAvI zake che e vAta bezaka tamene ghaNIja zAbAzI ApanArI che.*******je je kavitAmAM tame eka kharA hIMdI tarIke dhAre che ane lakhecho, te te kavitAmAM huM tamane eka kharA kavi tarIke ibhuja pIchAnuM chuM-mAre meTAmAM moTe upakAra tathA tame taraphanI bhalI manasanI kabula rAkhaje; ane mAnaje mane, tamAre kharA dIlane, epha. mekasa maalara. laMDananI pAThazALA, tA. 6 ThI me 1878. ********** te uparathI jaNAya che ke amArI bhASA ane vidyAno tamee ajAba jevI hada sudhI abhyAsa karI lAbha lIdhe che, ane aMgareja leka hIMdustAnanA pitAnA tAbAnA milakanI gaMjAvara vasatIne sukhI karavAne khAdza rAkhe che, evuM tamo sArI rIte samaje che. mArI marahama be Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ henane tamo mAna ane mahebatathI yAda kare che, tethI amArA kuTuMbane ghaNo dIlAse maLe che, jeo evA vicArathI potAnuM mana manAve che ke, te maranAre hIMdustAnatarapha je jehamata khecI che tenAM jamAne jatAM vadhAre ne vadhAre sArAM phaLa nIpajaze, ane hIMdustAnanI orato khazurA karIne merI kArapenaTare teone vAte zuM zuM kIdhuM che te lAMbe vakhata yAda rAkhaze. huM chuM, mArA sAheba, tamAro kharA dhalana, viliama bI. kArapenaTara. laMDana tA. 7mI me 1878. ****kavitAsaMbaMdhI lakhANa karatAM je behada ane gucavaNabharelI bArIkI joIe che te purI pADavAnI tamArAMmAM ajAyaba jevI zAMta che evuM jaNAya che, varaDajhavaratha kaviviSe je tame e kavitA lakhI che te uparathI evuM sAbita thAya che ke cAlu sadImAM A dezamAM je UMDAmAM UMDI kavitAnI asara che tene bheda tame pAmI cukayA che, ane mane joIne harakha upaje che ke te kavinI - bhIra zikhAmaNa bhedI nAkhatA saMbhAvathI tadana navI jAtanA vicAra ane jesAnA mArga lIye che. tamArI saghaLI kavitAomAM huM tamArA dIdhAcAmAM je umadA ume ApI che te joI zakuM chuM, ane A nAjuka umare tame AvI kavitAnI caturAI dekhADI che tene vAste dile jAnathI tamane mubArakabAdI ApuM chuM. je. estalIna kArapenaTara. muMbaInA prasiddha kavi ane jAhera lakhanAra mIbeharAmajI meravAnajI malabArIe DuMkanI vAtaupara amane traNa IgarejI be mokalyA hatA. A betA marama zAhajAdI AlIsanI yAdamAM lakhelA che, je bAIe mI. malabArInI "InaDiyana yujha" nAmanI copaDInI bheTanA badalAmAM je jesAdAra javAba ka7 upara mokaLyo hato tethI A mIThI mahenata mAthe livAnuM ene mana thayuM. kartA suzobhIta IgarejI kavitAmAM IgalaMDanI mAnItI zAhajAdInuM ghaNuM sarasa citra raMgavAmAM phateha pAmyo che. mI. malabArI janma kavi che, kAraNa teNe TuMka vayamAM gujarAtI bhASAmAM eka pustaka lakhyuM hatuM jevuM pustaka koI paNa pArasIe hajI sudhI lakhyuM nathI. vaLI te Igare cha vattamAna patro ane copAnIyAmAM hamezA lakhANo kare che, ane evAM lakhAnuM lakSaNa e che ke tenI bhASA ghaNI saraLa ane tenA vicAra baha damadAra che. enA svadezIonA saMsArI ane nIti saMbaMdhI sudhArA viSe ene baja kALajI che; ane e viSaya upara jevAM jesa ane hImatathI e lakhANA calAve che, temaja hIMdustAnanA IgalaMDa sAthe zA saMbaMdhe che te kharI rIte samajAvAmAM je mehanata lIe che, tene mATe baMne dezamAM e kaoNnI phadara bujAvI joIe. A dezamAM AvA mANase maLavAja muzakela che. iMgalizamana, tA. 5 mI eparela 1879, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nIce ame eka ati suMdara bheTa chApIye chIye, je mAtra baherAmajI miravAnajI malabArI nAmanA eka buddhimAna javAna pArasInI kalamathI lakhAya che. e beta marahuma zAhajAdI AlIsanI yAdadAsta mATe lakhelo che. temAM je karUNarasa ane saMbhAva che te ghaNuM UMDA temaja aMtaHkaraNanA che. strI jAtanI zreSThatAnI je lakhanArane mana pratimA che tene eNe je UmarAva citAra kahADo che te vakhANyAvinA ApaNane cAle nahI. mI. baherAmajIe e ane keTalAka bIjA be nAmadAra zahenazAhabAnune makavyA, jeo taraphathI temane be ghaNA kadaradAna Uttara maLyA ******************* eka juvAna pArasI lakhanArane e bahu moTuM mAna che, ane bezaka je miTI budi te dharAve che te khIlavavAmAM ane ethI paNa maTI phateha meLavavAmAM ethI ene uttejana maLaze. muMbaI gejheTa, tA. 5mI mArca 1879, ** * * * * AthI karI kartAnI buddhi ane lAyakIne ghaNo jemAM maLe che. A juvAna zahera ane jAhera lakhanAranI kArakIradI viSe ame sauthI sarasa AzA bAMdhIye chIe, kalakatA saTeTasamena, **** je vicAramAM umadA ane IbAratamAM sApha ane sehAmaNA che, A benI eka nakala mI- beharAmajIe nAmadAra zahenazAhabAna upara mokalI, jeoe jyAre joyuM ke hiMdustAnane eka dezI A rIte zuddha ane dIlapara Iracha kavitAmAM potAnA jIgarathI teone dIlAse Ape che, tyAre te navAI jevA banAvathI nAmadAra zahenazAhabAnunA dIla upara bahu asara thaI * * mi. beherAmamAM buddhi ane lAyakInuM meTuM asala paDyuM che, ane kadate temAM kavitAnI janmathI ja ghaNI tikSaNa buddhi mUkelI che. aMgarejI bhASA upara emano kAbu ghaNo ajAyaba jevo che. amAre jANavAmAM che ke mI behirAmajI pazcima hindustAnanA jAhera lakhANa sAthe nI sabata dharAve che, ane je mI. lADasTana, prophesara mikasama alara, DAkaTara kArapenaTara, mI 2nIsana ane evA bIjAonI sahAdatanI kAMI paNa kimata hoya, to te pramANe sArI salAhathI mI behirAmajI 6nI AmAM eka dIvasa nAma karaze. dezIoe kharekhara eothI magarUba rahevuM joIe. madAsa ethInIyuma, tA. 15 mI mArca 1879, mI. malabArIne vilAyatanA keTalAka keLavaNIkhAtAnA tathA vidvAnamaMDaLanA mahAna purUSa taraphathI mAnapatro maLyAM che. paNa kharuM jotAM emane evAM mAna patronI kazI jarUra nathI kAraNa emanAmAM jAtI buddhi ghaNuM jovAmAM Ave che, bhyAre ApaNe e vAta yAda rAkhyuM ke, mI malabArI eka pArakA dezane lakhanAra che, ane hajI e phakata karavAdI vayamAM che, tyAre ApaNe enI kala Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mathI sAruM kAmanI AzA rAkhI zake. enA eka mAnapatramAM lakhyuM che ke mI. malabArI varDajhavartha kavine bahu mATe Azaka che. A eka juvAna kavimAM sauthI uttama guNa kahevAya** * * * * * * * * * ************** madarAsa mela, tA. raramI mArca 1879, bhASA svaccha che, upamAo ghaTatI che, ane jhamaka achI phatehamaMda che, A rIte jotAM mI. malabArInI kavitA bIjA saghaLA hIM kavionA lakhANathI sasache eTaluM ja nahI, paNa ghaNAka aMgareja kavio, jeo saharAvI mukelI ane kaDhaMgI IbAratamAM lakhe che, ane jeone prajAtaraphathI bahumAna maLe che, temanA karatAM paNa sArI che. A dezanA lakhanArane aMgarejI jAhera lakhANa karatAM je svAbhAvika musIbato naDe che te mI. malabArIe ajAyaba jeTale darajaje pasAra karI che. TAImsa opha InaDiyA, tA. 27 mI mArca 1879, mimalabArInI umaradarAja ane belabAlA! hIMdu paTariyaTa. sarakArI mahela, sImalA, tA. 18 mI juna 1878. nAmadAra zihenazAhabAnunA pharamAnanI rahe, nAmadAra vAnara jenarala mane lakhavAne pharamAve che ke, tamoe nAmadAra zahenazAhabAnunI mubAraka kabulAtane vAte tamArI "InaDiyana yujha" nI eka nakala mokaLI hatI, te kabula rAkhI nAmadAra zahenazAhabAnu tamAro upakAra mAne che. huM chuM, sAheba, tamAre tAbedAra, jI. pomaseI kolI, karanAla, gavaranara janaralanI kAMpa, parela tA. ra0 mI DIsembara 1876. tamArA salamInA kAgajanI pahoMca upakAra sAthe kabula rAkhavAne mane nAmadAra gavaranara jenarale pharamAvyuM che, ane tenA javAbamAM jaNAvavAne mane te nAmadAre pharamAvyuM ke tamArI kavitAnI kItAba kabula rAkhatAM te nAmadArane mahaTI khuzI upaje che. huM chuM, sAheba, tamAre tAbedAra, o. TI. barna, karanala. nAmadAra zahenazAhabAnunI vaDI dIkarI ane jaramanInA zahenazAhanI vaDI vahane khAnagI sekaTarI lakhe che - ".................................................. bIjuM eje, nAmadAra zahenazAhajAdI tamArI ghaNuM meherabAnI bharI enAyatane vAte tamAre dIle jAnathI upakAra mAne che." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aragila ja, kenasiMgaTana tA. 25 mI me 1879. tamAma mArA upara ATalI maherabAnI karI tamArI aMgarejI kavitAnI eka nakala mokalI tene vAste huM tamArA ghaNo AbhArI thayo chuM. huM chuM tamAro hesAnamaMda zevaka, Agala. mane hAla kahetAM paramasaMtoSa thAya che ke huM ene ghaNIja utakRSTha buddhi ane cAlacalaNane tathA asAdhAraNa vidyAsaMbaMdhI lakSaNa dharAvate juvAna samaju chuM. mI. malabArIe hAla mane pitAnI IgarejI kavitAnA DAka namunA vAMcavA ApyA che. A kavitA uparathI dekhAya che ke A buddhimAna juvAna kartAne IgarejI bhASAnuM asAdhAraNa rIte bArIka jJAna che, ane mane lAge che ke e kavitA eka jatibuddhimAna magaja, ke jene UMDA vicAra karavAnI ane navina temaja suta bhASA vAparavAnI Teva hoya, tevA magajanI pedAza che.. 23mI okaTobara 1875, jana vilsana, DI. DI. ......... e kavitA uparathI jaNAya che ke kartAmAM eka asAdhAraNa svata kalpanA tathA kavitvabhAva che; ane eNe IgarejI kAvyaracanA ati stutIpAtra rIte vasa karI che.*****huM dhAruM chuM ke mI. malabArIne pitAnI kavitvabuddhi khIlavavAne dareka jAtane ArA ghaTe che. 15 mI jAnevArI 1876. TI. bI. kema ******eka pArakI bhASAnI kavitA banAvavAmAM tame je cArAI - khADI che te tamArI buddhinI moTI sAbItI che ane tamArI kavitAmAM je je vicAro samAvyA che te tamane ghaNA jasa ApanAra che. tA. 16 mI DIsembara 1877. * viliyama varDajhavarSa ....huM tamArI IgarejI kavitA vAMcI gayo chuM, ane dezI kartAnI kalamathI IgarejI kavitA je je mArA vAMcavAmAM Aja dIna sudhI AvI che temAM tamArI zreSTha che e mATe tamane dilojAnathI mubArakazvadI ApuM chuM. tA. 7mI jAnevArI 1877, jemasa gibsa....... mane kaze zaka nathI ke tamane jeoe mAnapatra Apyo che tee e tamArI pichAna barAbara karI che. tamArI bhASA sudhAravAmAM tame je zubha dAkhale tamArA svadezione Apyo che tene mATe tamane moTI sAbAzI ghaTe che evuM huM mAnuM chuM. monayi2 viliajha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ****. e pustaka uparathI jaNAya che ke tamane IgarejI bhASAnI kavitA upara jAtibhAva ghaNo che. ****** juvAnIne prayatna je AzA Ape che te pAra paDaze eTaluM ja nahi, paNa tethI paNa vadhAre sArAM phaLa nipajaze. remanDa veTa, berAmajI meravAnajI malabArI e nAma AjakAla pArasI AlamamAM marAhura thaI rahyuM che. hIMduo e nAmane potAnI jAtanA jevuM gaNe che, pArasIo e nAmathI magarUba che, ane IgrejebI e nAmanA avAjathI magana che. evA mANasanI tavArIkha jANavA joga hevI joIe. ********** DAka vakhata pachI suratanA lAkhekIvAlA ane vidivAna pAdarI telarane hAtha e kavItA AvI. tene eTalI te te pasaMda paDI ke marahuma DAkaTara vIlasanane cIThI lakhI. DAkaTara vilasananI dasatagIrIthI kavItAnuM pustaka chapAyuM. tenA umadA vicAro ane lakhavAnI chaTAne lIdhe eka javAna pArasI AvuM lakhe e manAe tevuM lAgI nahIM. paNa pAchalathI enA karatAM valI sArAM pustake nIkaLyAM tAre saunI khAtrI thaI. DAkaTara vilasane mI. berAmajInI pArasI, hIMdu ane aMgareja jJAtamAM AgevAnonI oLakhANa karAvI. A sadhalAemAM ene mAruM mAne che. temaja vilAatanA nizAhAbanathI te maTAmAM moTA umarA ane vidvAnethI e garahasthane kevAM mAne malIyAM che, te Ae kaTArAmAM be vakhata lakhI jaNAvAyuM che. evAM mAne meLavavAmAM dezIo zuM paNa aMgAraje ghaNAM phAMkA mAre che. evAM mAne 25-26 varasanI nAjuka javAnImAM miLavI chatAM zeTha beromamAM jarAbI takabarI AvI nathI. tene e kharI rIte ghaNA rAMka, ekamAragI ane dayAlu che. hajI sudhI potAnI sAdAI cheDI nathI. teo miTA abhayAsI che, ane keTalIka bhASAonuM achuM jJAna dharAve che. potAnI buddhine vAte teo jarA magarUrI rAkhatA nathI. * * * eonI mAraphate ghaNuonA kAma thAo che, paNa te badhAMthI potAnuM nAma ame laga rAkhe che. potAnI halAla mahenatanI kamAIne moTe bhAge teo garIba gurabAo ane abhIAsIo para kharace che. *** . ** teo ghaNAeka moTA ane vagavALA garahara sAthe kAgaja parano vehavAra rAkhe che ane potAnA vakhatane moTA bhAga pArakAnAM bhalA khAtara roke che. evI jIMdagI khare nakala karavA joga che **** * * * tA. 5 mI eprIla 1879, jAme jamazeda. * * * * * * eka udharatA pArasI lakhanAra tarapha yuropa ane hIMdustAnane nAmIcA nA kadaradAnI batAve e eka navAI sarakhe banAva che. e kAgajemAMnA keTalAka vIcAre jANavA joga che, ane jeonAM te kAgaje lakhelAM che te mahApurUzanA nAmathI e vicAro vadhAre jANavA jegI thaI paDe che. * * * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 9 ) je mahApurUnA mata upara TAMkyA che te mata phakata meLavavA eja eka magarUrI bharelo haka che, e haka paisAthI maLatuM nathI. e haka dhanavAna jANatAbI nathI. e to vIdyAno haka che. e vidyAnaMda vIdAneja samaje che. dhanavAnA vArasA karatAM vidvAnonI prasaMnatA vadhAre kImatI vAraso che. tA27 mI okaTobara 1878, rAta gophatAra. eka pArasI gRhastha jenI kavi ane gadA lakhanAra tarIke zakti ghaNA vakhatathI ane ghaNuM behALI pachAna pAmI che. mAcaeN 1880. thIosophIsTa. eka ghaNoja zakitamAna ane janunI jAhera lakhanAra jenI buddhie atArathIja vidhAna maMDaLamAM nAma kIdhuM che. jAhera lakhanAra tarIke eNe bahu lAbhakAraka anubhava meLavyo che, ane enAM jAtI buddhi, khuzamI jAja ane hAsyarasanI zakitane saMpUrNa rIte vAparavAne manuSya svabhAvanI enI preraNA thIja tapAsa karI levAnI zakitathI sArI taka maLe che. phebaravArI 1880. dakhaNa heralaDa zorya ane umaMgathI bharelo eka javAna jAhera lakhanAra jene ame ghaNI miTI vidyA saMbaMdhI buddhi dharAvato jANIe chIe * * ****** pazcima hIMstAnanA judA judA vargo ane jAte viSe enuM jJAna pUrNa ane cokasa che; ane saMsArI savAla viSe takarAra karavAnI catarAImAM manamohaka citAra zakti ane ramujI svabhAva sAthe te je viveka ane yogyatA dekhADe che te ghaNAja cheDA lakhanAramAM maLI Ave. phebaravArI 188*, e rivayu mA baherAmajI meravAnajI malabArI, jeo pahelA pArasI kavi ke prakhyAta che, temaNe thoDA vakhata upara "dhI InaDiyana yujha" nAmanuM IgrejI pustaka chapAvyuM hatuM.*******e kavitA bahu rasIka che ane lakhANu saraLa ane madhuruM che. muMbaI gejheTa, ame bhI malabArIne "InaDiyana myujha" nA kartA ane "InaDiyana pekaTeTara" nA adhipati tarIke enI kithiI oLakhatA AvyA chIe. emanI kavitA eka ajAyaba jevI pedAsa che, jyAre ApaNe joIe chIe ke te eka pArasInI ane phakata ekavIsa varasanA pArasInI lakhelI che. IgrejI bhASA upara je emane kAbu che te nahI manAya teTale bahoLo che, ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (10) emanI UMcI buddhi, paramArtha dezAbhimAna ane ekaniSTa viSe amArI e manI joDe khAsa oLakhANathI sAkSI ApIe chIe. amane lAge che ke je emane barAbara uttejana maLe te eka dahADe muMbaImAM eka AgevAna thaI paDaze. 1877, amarata bajhAra patrikA ** * * * * * * * * * * * * ************************** * * enI kavitA sAbita kare che ke enuM mana umarAva vicArathI usakerAyeluM che, ane A duniyAmAM zuM yogya che ane zuM ayogya che te sArI peThe samajatA dekhAya che, ane mitrAcAra ane sAnaMdAzcaryanI emAM bahuja jasadAra zakita che. A sadhaLA guNo kavinA kAma mATe rAro pAyo che. enI kalpanA vaLI saMbhAvika ane capaLa che. ane kavitA banAvAmAM ene sulabhatA che. enA lakhANo saghaLAM asala che. aMgrejI bhASA upara ene kAbu ajAyaba jevA che. 1878. jaranala nezanala InaDiyana esosIezana. " mImalabArI dekhItI rIte miTI buddhi dharAve che; IgrejI bhASAnuM ene paripUrNa jJAna che, ane IgrejI bhASA sAthe eNe aMgreja lekomAMnA sauthI zreSTha sadaguNo ane jussAno anubhava meLave che. 1878 dakhaNa he294eka pArakA dezano rahevAsI IgrejI, ane vaLI IgrejI kavitA, AvA svaccha rasa ane uMDA vicArethI lakhe e joI Igrejone bahu saMtoSa thatA haze. e kavitA bahu AzAjanaka che, bhASA zuddha che, ane vicAra pahelAMthI chalAM sudhA umadA che. kartA meTI buddhinI AzA Ape che. punA Abajharavara. 1878 ...............enI IgrejI kavitA kudaratamAM je je bhalI ane khubasurata bAbada che tene bahuja UMDe saMbhAva dararAve che. enA vicAra manane UMcA kare tevA che. ane enI vANI svatazkalpita che. * * kartAe mahAna dAkatara vilsananI mitratAno mATe lAbha bhagavelo dekhAya che. pitAnA kAMIka lakhANasame te asarakAraka rIte kahe che ke "mAre je che te saghaLuM tene pratApe", AvA mitranA guNa gAtAM kavinA hRdayanA sauthI sarasamAM sarasa jesA ubharAI AvavA joIe; ane keTalAMka bhASAMtara ApaNI AgaLa che te uparathI jotAM dekhAya che ke e pustaka dezI bhASAnuM eka bhuSaNa che. pArasIoe potAnA jIvANu kavithI magarUba rahevuM joIe, bIkana, 1878 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 11 ) vilsana viraha" nAmanuM raceluM gujarAtI kavitAnuM pustaka tame mArA abhiprAya sArU mikaLyuM te pehavuM. A kavitArUpa pustakanI bhASA ghaNI saraLa, zuddha ane rasIka che. A pustakamAM "sati ziromaNI" e mathAlA nIcenI lAvaNI ane emAMnAM bIje kavitA ekathI vadhAre vAra vAMcavAnuM mana lalacAve evAM che. 1878 vinAyaka vAsudeva. evA mahA vidvAnanuM caritra TuMkamAM Ape je lakhyuM che, temAM hIMdustAnanI badhI riyata taraphathI eka jarUranuM kAma karyuM che. e kavitAnI bhASA zuddha gujarAtI che. cepaDI ghaNI vakhANavA lAyaka che, mATe huM AzA rAkhuM chuM ke ene haLo phelAva thaze, 1878 dalapatarAma DAhyAbhAInI AzISa, e pustaka vAMcI hu prasana tha chuM; kAraNa, dAkatara ulasananuM nAma tenA bahu zubha guNane lIdhe bahu mAnane yogya che. tenI kIrti gAI tame kRtajJatA batAvI che, tethI temane paNa dhanya che. tamArI gujarAtI ane IgrejI lakhavAnI zakita te have prasiddha che. tamAre prathama pustaka "nIti vida"5chInA pustakamAM saMvadinAM sArAM ciha dhaSTae paDe che. sArA vicAra, sArI racanA, ane sArI kalpanA e sarvamAM vRddhi joI saMtoSa thAya che. deza kathApaNane zubha kAmomAM tamArI saMvRddhi adhikAdhika thA evI Izvarane prArthanA che. manasukharAma suverAma, - mI malabArInuM trIju pustaka maranAra dAkatara vilAsananI yAdadAstamAM gujarAtI kavitAmAM kareluM che. e jAtanuM eka ajAyaba jevuM pustaka che; ane ame AzA rAkhe chIe ke koe potAnI ja bhASAmAM e mahAna purUSanI jaMdagIno hevAla manamehaka AkAramAM Ave che tethI vAMcanAra upara asara thayA vinA raheze nahI. 1877 muMbaI gaDha. muMbaI hajI potAnA prakhyAta pAdarI, je gayA jamAnAmAM tene eka miTAmAM moTe bhaluM IrachanAra ane mahA pratApI bhuSaNa hatA, tane bhulI gaI nathI. dharmopadezaka, vidyAna, ane jagatapremI tarIke A kavie potAnA nAyakane stutya paNa suzobhita bhASAmAM citAryo che. enI kavitAmAM dekhAya che ke katoe bhASAne vasa karI che. bhASA madhurI che, ane varNana, upamA, rUpaka, AdI kavitva sAdhanAthI pustaka praphulita karyuM che. A zaheranA dezI gRhastho jeo buddhimAna javAnane uttejana ApavAmAM magarUbI mAne che, teo mI. malabArInA graMthonI kadara bujaja; ane je bhASAvettA che Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 12 ) te jaIne AnaMda pAmaze ke A jarastI kavie gujarAtI bhASAnA kharA hIM guNane kevA pIchAnyA che ane tene mAna ApyuM che. 1877. niyina DelI cusa. ****** emanu "vIlasana vIraha emanA mAnamAM lakhanAra tarIkeja nahIM paNa cAra tarIke vadhAre karanAruM che. pIMgalane bArIka kAyade kavitAo karavI muzakela che, paNa temAM sArI athavA saharAgata ane alaMkArane rasa utAro vadhAre kaThaNa kAma che. vilasana virahamAM mI. baherAmajIe A baMne muzakele sAMme hama bhIDI che ane temAM evI kIta meLavI che ke A graMthanI thiDIka nAhAnI khAmIo upara najara na karatAM prajAnA kadaradAna AsarAne mATe e pustakanI bhalAmaNa karatAM amane khuzI upaje che. tA. 27 mI jAnevArI 1880. rasta gophatAra. ****** ane tenA vAMcanArAo mAtra AnaMda pAmatA pArasI ja nahIM, paNa sAnaMdAzcarya pAmatA hIMduo paNa hoya temAM kaMI navAI nahIM. mI. malabArInI gujarAtI bhASA phakata zudha ja nahIM, paNa zudhamAM zudha kahIye te cAle, jene namuno bIjo koI ja nahIM paNa eka UMcI jAtane barAhamaNa athavA saMsakarUta zIkhelA bIjA hIMdunI kalamathI ArA rAkhI zakAya. ******* paNa "vilasana vIraha nA katAM mI. baherAmajI meravAnajI malabArInI graMthakartA tarIkenI saghaLI khubI ekalI zudha gujarAtI bhASAmAM ja A vI rahI che ema nathI. tenA pustake hamane keTalAMka bIja kAraNasara tuma kIdhA che. * * * * * * ame kharekhara kahIye cha ke kAvya jevI nAjuka vastu kharI tulanA karavAne paNa IzvarI rAnI agatya rahe che ane kAvyaracanA jema sehelI nathI tema kAvya racanAnI samajaNa paDavI e hAMsI bela nathI. vaLI kavitAnuM prayojana mAtrA meLavavAmAM ke rAgaDe besADavAmAM nathI rahyuM, ane kharI kItAnAM lakSaNamAM kAnanI mIThAza e mudAnI vAta nathI. paNa kavItA nAma teneja ApavuM ghaTArata che ke je manane tathA jJAnedrIone hIla, vIcAra tI karI sInI oLakha, kudaratanuM bhAna, IzvarI mahatA ane saMsArI vAtane khuzanamAM AkArathI AMkha AgaLa dhare, ane jethI ke TUMkamAM mANasa jAta zreSTha ane uttama dazAne pahoMce. AvI eka kavItA berAka mI. malabArI racate jaNAya che, ane pArasI komanA sau sujJa mANasane e khuzI pedA karavA - rakhuM che. ********** paNa tenA vicAra jyAre hame ghaNA umadA dIThA ane kudaratane teNe sArI rIte pachAnelI jaI, tyAre khacIta amane tene vAte UMce vIcAra pedA thaye, mI malabArInuM te gadya paNa kAvya prakAramAM bhaLatuM dekhAya che, ane "vIlasana viraha" graMthanI je te arapaNapatrIkA lakhI che te eka namuneche 3jI phebaravArI 1878. gujarAta mitra, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (13) mI. baherAmajI meravAnajI malabArIe thoDuMkanI vAta upara eka suMdara gujarAtI kavitAnuM pustaka chapAvI bahAra pADayuM che. hame sAMbhaLyuM che ke kartA pitAnA dezanI bhASAmAM eka vidyAna ane rasIka juvAna graMthakAra che. e kavitAo traNa bhAgamAM vahecI che. upadezarUpI, karUNArUpI ane vinodarU pI; ane e dareka jAtanI kavitAmAM kartA praviNa che. e pustakamAM eka cija dhyAnamAM rAkhavA joga che, ane te e ke A juvAna kavie dezI kartAonA pustakamAM avalokana zakita je ghaNuM juja jovAmAM Ave che, te potAmAM purAkala batAvI ApI che. tA. 1 lI mArca 1876. bAo gejheTa. nItivinoda sAnaMdAzcarya upajAvanAruM pustaka che. A pustakamAM jevuM gujarAtI lakhAyuM che tevuM lakhANa karavAne muThIbhara pArasI paNa zedhI kahADavA muzakela paDaze. bAra bAra sadI sudhI phekaTa phAMphAM mArI je bhASA zikhavAne temane kudarate zakita nathI ApI, kAMti teo Alasu rahyA che, tevI bhASAmAM paNa AvI praviNatA meLavI zakAya; ane phakata abhyAsa ane AgrahathI zuM rUDAM pariNAma nipaje, tenA dAkhalA tarIke hama nItivinoda pustaka zikSaka ane saghaLI prajAnI hajura nirbhayapaNe mukiye chie, temaja e pustaka viSe vidyArthIone ane kaTuMbane bhalAmaNa kariye chiye. tA. 12 mI juna 1875.. InaDiyana saTeTasamana. gujarAtI bhASAmAM zuddha ane manane UMcuM kare evAM pustakanI miTI achata tarapha jatAM, gujarAtI kavitAnA A suMdara pustakane rUDe mArga calAle eka stutipAtra yatna sumajavA joIe. yurapakhaMDanA ghaNA ja pasaMda paDatA vidAnanA pustakamAM je praDha vicArazIlatA tathA karUNa Ave che temAMnuM kaMIka A dezanA lokanA manamAM pedA karavuM e kAma A kAbela juvAna graMthakartAo A copaDImAM mAthe lIdhuM che. eka pArasI vidyArthIe banAve che e jotAM, e graMthakone gujarAtI bhASAmAM tAjuba kare eTalI praviNatA che, ema batAvI Ape che. tA. 22 mI me 1875. TAImsa opha InaDiyA, mI baherAmajI meravAnajI malabArInI banAvelI "nItivinoda" nAmanI utakRSTa gujarAtI kavitAnI bIjI AvRtti bahAra paDI cUkI che. zuddha hiMdu gujarAtImAM kone keTalI ajAyaba jevI praviNatA che te A kavitAo ghaNI achI rIte dekhADI Ape che. paNa ATalAmAMja e kavitAnA vakhANa pUrA thatA nathI. e kavitAo kartAnI mATI svata kalpanA dekhADe che, ane poDha nItimAna zikhAmaNa Ape che, je vAta kaoNnAM magaja temaja dila baMnene Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (14) mAna ApatI che. je jAtane abhyAsa mITa malabArIe mAryo che temAM tenI phateha joI ApaNane sAnaMdAzra upajayA vagara reheto nathI. tA. 23 mI me 1876, TAImsa opha InaDiyA, ame joIne khuzI che ke karjA eka pArasI hovAchatAM te zuddha gujarAtImAM evuM sarala ane svAbhAvika lakhANa karavAne phateha pAmyo che. tyAre eka pArasI graMthakartA nAnA nAnA miThA zabdothI lakhANa kare e stutipAtra che. je anuprAsa para vadhAre dhyAna ApavAthI lakhANa camakavALuM banyuM che. judA judA che temanI joDaNImAM pUrNa hoya ema lAge che, tathA ghaNuM kharI lITIo saraLa ke thaDakatI banI che. thoDAka bhAga kharekhara uttama prakAranA che. thoDAka viSaya ghaNAja asarakAraka lakhAyA che, ane koI kavitAmAM te eka cItArAnI zakita jaNAya che. vidyA mitra. mI. malabArIe ghaNuM ghaNuM jAtanA cheda vAva che, ane darekamAM te phatehamaMda thayo che. je je viSayo upara lakhANa calAvyuM che te saghaLA upayogI che. temAMthI nikaLato bhAvArthe ghaNo kharo sAro che. AkhAM pustakamAM eka pAnuM paNa evuM nathI ke jemAM ghaNI ja sarasa ane tharAdAyaka lITI nahi hoya. kavitAnuM baMdhANa te hame kahyuM che tema saMpUrNa che. tA. 30 mI me 1875, gujarAta mitra. nIti vinoda" nA banAvanAra mItra beherAmajI malabArIe pitAnI kavitAnA e graMthanI bIjI AvRtI bAhara pADI che. kAvIya zAstramAM kharAM jarA ane phateha pArasI lekhe pahelI ja vAra mI beherAmajIne maLyAM che, tA 14 mI me 1876, rAta gophatAra. pArasIomAM kavitA banAvanArekhara kavi Aja sudhI kaI thayuM nathI, mATe e mAna mI. beharAma jI meiravAnajI malabArIe potAnA "nItivinida" nAmanA kavitAnA graMthathI meLavyuM che, * * * * * suddha ane sarasa kavitAmAM phateha pAmavAnuM mAna mI. baherAmajIne che, * * zuddha gujarAtImAM A udharatA pArasI kavie kalama calAvI che, jemA pIMgalanA kAyadA pramANe tarehavAra paracuraNa vIza upara nAhAnI paNa suMdara ane rasIka kavitAone A 215 saphAno graMtha pArasIomAM pahelavahelAja bahAra paDe che. tA 31 mI me 1875, rAta gophatAra, tamArA 'nItivinoda pustakanI bheTa upakAra sahita kabula rAkhuM chuM.*** **** paNa ogaNIsa vararAnA eka graMthakartA eTalI badhI bhASAnI mAhitagArI ane kavitAnI catarAI meLave, ke jethI te saMkhyAbaMdha nirALI ane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha gujarAtI kavitA banAvI zake, e ghaNuM ja stutipAtra che, ane mArA vicAramAM evuM kadI banyuM nathI. tA. 20 mI sapaTembara 1876, tamAro zubheche, * pesotana dastura baherAmajI saMjAnA. zeTha raNachoDabhAI udayarAma kahe che ke je tamArI kavitA vAMcI mane ghaNo saMtoSa thayo che-vadhAre eTalA mATe ke pArasIne hAthe AvI kavitAnI meM AzA rAkhI na hatI * paNa tamAruM lakhANa te saraLa ane svAbhAvika thayeluM che. tamArA lakhANamAM amArAmAM cAlatA keTalAka sehelA paNa mIThA zabda vAva che, te uparathI tame gujarAtI bhASA pachavADe keTaluM badhuM raTaNa karyuM haze te tarataja jaNAI Avaze. tA. 25 mI DIsembara 1873. zeTha sorAbajI zApurajI baMgAlI kahe che ke -mane kahetAM kazo saMdeha nathI ke gujarAtI bhASAmAM kattAnuM jJAna ghaNuM ajAyaba jevuM che, jevuM pArasI lakhanAramAM te bhAgye ja maLe. e pustaka saghaLI rIte Avyayane yogya che, ane tene prasiddha thayeluM joI mane saMtoSa thaze. 1878. revaDa je.vi.esa. Telara kahe che ke,-* * kartA gujarAtI kavitAnA niyama sArI peThe samaje che, ane te niyamane ajAyaba jevA anusaraNathI vaLagI rahyo che. bIjA ghaNAe gujarAtI kavitA lakhavAne vana karyo che, temAM e vadhAre pAra paDo che. enI bhASA zuddha che, ane enuM lakhANa saraLa ane komaLa che. 16 mI ogasaTa 1874. che. marahama dAkatara jAna vilasana kahe che ke -mane kahetAM bahu harSa thA ya che ke konI kAvyaracanA ghaNI UMcI jAtinI che, ane pustakamAM samArelA vicAra dekhADI Ape che ke kartA eka kavinI kalpane tathA te ka95ne 25 ApavAnI zakti dharAve che. 1874, muMbaI madhe, yuniyana presamAM bahAnAbhAI rUratamajI rANInAe jI. , 1881, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat